Vereisten betreffende energieprestatie en Duurzaam, Aanpasbaar en Flexibel bouwen van woningen door particuliere opdrachtgevers in Zuidbroek

Wonen in Zuidbroek • een royaal genoegen bijlage H • Vereisten betreffende energieprestatie en Duurzaam, Aanpasbaar en Flexibel bouwen van woningen door particuliere opdrachtgevers in Zuidbroek

Vereisten betreffende energieprestatie en Duurzaam, Aanpasbaar en Flexibel bouwen van woningen door particuliere opdrachtgevers in Zuidbroek 1. DAF-prestaties voor de woningbouw nieuwbouw Voor het bepalen van de DAF-prestaties wordt gebruikt gemaakt van het instrument GPR-Gebouw. De gemeente Apeldoorn is eigenaar van een hoofdlicentie van GPR-Gebouw. Opdrachtgevers, bouwers en architecten die in Apeldoorn een bouwproject gaan realiseren kunnen via de gemeente een gratis sublicentie aanvragen. De minimale prestaties voor woningbouw zijn: a) De minimale GPR1-score voor Energie bedraagt 8,5, voor Materialen 7,5 en voor Woonkwaliteit 8,5. In totaal moeten er voor de zes thema’s 47,0 punten worden gerealiseerd. b) Naast de hierboven geformuleerde minimale GPR-scores geldt een korte lijst van verplichte maatregelen: • De ontwikkelaar verplicht zich de woningen aan te sluiten op het warmtedistributienet en de binnenhuisinstallatie hiervoor geschikt te maken; • De ontwikkelaar verplicht zich tot het realiseren van een EPC op casco van 0,80. Dat wil zeggen dat de eventuele effecten van het warmtedistributienet niet worden meegerekend in die EPC2; • De ontwikkelaar verplicht zich 2,65 GJ/jr energie per woning extra te besparen of duurzaam op te wekken. Dit kan door het treffen van extra maatregelen per woning, dan wel door (collectieve) maatregelen op blok- of wijkniveau; • De ontwikkelaar verplicht zich uitsluitend hout uit goed beheerde bossen toe te passen; • De ontwikkelaar verplicht zich geen uitloogbaar hout buiten toe te passen; • De ontwikkelaar verplicht zich aansluitingen te realiseren t.b.v. hotfill (af-)wasmachines; • De ontwikkelaar verplicht zich de hemelwaterafvoer af te koppelen van het rioleringsstelsel conform artikel 2.7.5 van de Bouwverordening 1996; • De ontwikkelaar verplicht zich de woningen geschikt te maken voor actieve zonne-energie; • In afwachting van het opnemen in het bouwbesluit verplicht de opdrachtgever zich om nu reeds een buitenruimte en fietsenberging bij de woning te realiseren.

Genoemde GPR-scores zijn gebaseerd op GPR-Gebouw versie 3.2. In afwijking van de werkelijke situatie hoeft bij het thema Energie in GPR bij onderdeel 1.1 geen vinkje te worden gezet voor ‘EPC-eis in het Bouwbesluit is aangepast’. Achtergrondinformatie over GPR is te vinden op de website www.gprgebouw.nl. 2 Er moet in de berekening van de EPC op casco worden uitgegaan van een fictieve HR-107 combi-ketel met een tapwater rendement van 75%, en moet worden gerekend met de forfaitaire waarden voor alle overige kenmerken van de combi-ketel. De EPC die hoort bij de werkelijke warmtevoorziening met warmtelevering of warmtepompen wordt ingevoerd in de GPR module Energie in het vakje ‘Qpres; totaal / Qpres; toelaatbaar’. Indien het EPC effect van het warmtedistributienet minder zou zijn dan 0,10 EPC punt, dan mag de bijdrage op 0,10 EPC punt worden gesteld. 1

1


2. Procedure woningbouw Voor wat betreft het toepassen van de GPR-methode geldt de volgende procedure: a) Om de ontwikkelaars tegemoet te komen, behoeven in veel gevallen niet voor alle woningtypen GPR berekeningen te worden ingediend. In overleg tussen gemeente en ontwikkelaar wordt er daarom voor ieder project vastgesteld van hoeveel en welke referentiewoningen er GPR berekeningen moeten worden ingediend. Uitgangspunt hierbij is om te komen tot een zo gering mogelijk aantal door te rekenen referentiewoningen, waarbij toch een representatief beeld van alle woningen in het project ontstaat. Woningen die vanwege kopersopties of meerwerk afwijken van een basistype zullen in ieder geval niet als aparte types worden beschouwd. De voor het basistype aangevinkte maatregelen zijn echter wel op alle types en variaties woningen van toepassing. Ook kopersopties en meerwerk moeten daaraan dus voldoen. b) Voor GPR-Gebouw wordt versie 3.2 gehanteerd. c) De ontwikkelaar kan via de gemeente een gratis sublicentie aanvragen van GPR-Gebouw. d) Het verdient aanbeveling om al in de VO-fase een voorlopige GPR-invoer aan de gemeente voor te leggen. Dit kan in een latere fase voor beide partijen pijnlijke discussies voorkomen. e) Gelijktijdig met de bouwaanvraag moet er worden aangeleverd: • een bestek of een volledige technische omschrijving • een digitale EPC-berekening in de vorm van een EPW-bestand • een beschrijving van de uitgangspunten voor de EPC-berekening • een definitief GPR-bestand Aanbevolen wordt om vooraf zelf de EPC-berekening te controleren met behulp van EPCheck (zie website http://www.senternovem.nl/epn/handhaving/25101EPCheck.asp). f) De gemeente heeft het recht om de GPR-invoer te toetsen. De maximale EPC zal aan de hand van de ingediende EPC-berekening en aanvullende documenten worden getoetst. g) Gedurende de bouwfase behoudt de bouwer de mogelijkheid om, ten gevolge van onvoorziene omstandigheden, van andere materialen of producten gebruik te maken, zolang de GPR-scores voor de zes thema’s en de gemiddelde score maar aan de eisen blijven voldoen. Dit dient door middel van het aanleveren van een aangepaste GPR-invoer bij de afdeling Bouwzaken te worden aangetoond. Indien de gemeente niet akkoord gaat met de voorgestelde wijziging, dan zal ze dat binnen twee weken na ontvangst aan de aanvrager melden; h) De gemeente heeft het recht om na afloop van de bouwfase vast te stellen, of de woning is uitgevoerd zoals in de definitieve documenten is aangegeven. i) Voor het aantonen van het gebruik van hout uit goed beheerde bossen3, stuurt de ontwikkelaar de gemeente (Bouwzaken) binnen één maand na oplevering van de woning de originele bewijsstukken van het toegepaste gecertificeerde hout. Indien in GPR gekozen is voor het toepassen van FSC-hout, dan zijn dat de originele Chain of Custody (COC)-certificaten (zie informatieblad ‘FSC Chain of Custody certificering’ op de site http://www.fscnl.org ). j) Indien is gekozen voor het opstellen van een gebruikershandleiding, dan moet deze bij de oplevering zowel aan de bewoners als aan de afdeling Bouwzaken worden verstrekt.

Het gaat hier om de nationaal goedgekeurde certificaten (BRL). Bij voorkeur FSC, maar (bijvoorbeeld wegens onverkrijgbaarheid) ook Keurhout en daarmee PEFC. Maleisische MTCC certificaten zijn niet door Keurhout goedgekeurd en gelden niet als betrouwbaar duurzaam geproduceerd. 3

2


Toelichting op DAF-prestaties Zuidbroek 1. Energieprestatie De gemeente Apeldoorn heeft al lang hoge ambities op het gebied van duurzame ontwikkeling van de stad. Deze ambities zijn onder meer vastgelegd in 1997 in de nota “Apeldoorn ontwikkelt Duurzaam, Aanpasbaar en Flexibel”, de zogenaamde DAF-nota en in de nota “Apeldoorn Duurzaam, Zo doen we dat hier” uit 2001. Als lange termijn doelstelling wordt gesproken over het reduceren van de milieubelasting per ‘eenheid van welvaart’ met een factor 20!!! Iets dichterbij ligt het bereiken van de status ‘Energieneutrale Stad’ in 2020. Apeldoorn moet dan netto geen gebruik meer maken van fossiele energiebronnen. Om dat doel te bereiken is een optimale combinatie nodig van technologieën aan de aanbod- en de vraagzijde van de energieketen. Op het pad naar Energieneutrale Stad zijn er de afgelopen jaren al belangrijke stappen gezet, zoals het zonne-energieproject in Zevenhuizen, de geplande bouw van windturbines op de Ecofactorij en de realisatie van een warmtenet. Met deze acties komt het tussendoel voor 2008, namelijk 10% duurzaam energie, belangrijk dichterbij. Het jaar 2020 lijkt ver weg, maar realisatie van woonwijken en windenergieprojecten hebben een lange voorbereidingstijd. Om koers te houden richting de gestelde lange termijn doelen, moeten op alle plaatsen waar fysieke ingrepen plaatsvinden, de kansen worden benut. Dit houdt in dat niet alleen de gemeente zich hiervoor moet inspannen, maar dat ook van alle investeerders een bijdrage zal worden gevraagd. Het gaat hier ook niet alleen om keuzen “voor later”, maar tevens om kwaliteit en besparingen, en dus om opbrengsten nu, voor zowel de investeerders als de bewoners. Voor nieuwbouwprojecten betekent dit, dat de beoogde kwaliteit meteen vanaf het begin moet worden aangebracht, omdat dat later slechts tegen zeer hoge kosten en met grote inspanning kan gebeuren. Voor de woningen in Zuidbroek geldt een energieprestatie coëfficiënt (EPC) op casco die lager of gelijk is aan 0,8 of, indien die lager is, de eis conform het vigerende Bouwbesluit, dus zonder meerekening van de eventuele effecten van het warmtenet. Daarboven geldt nog een extra besparing van 2,65 GJ/jaar gemiddeld per woning te realiseren, met energiebesparing of duurzame energie. Dit kan door extra maatregelen per woning dan wel op blok of wijkniveau. Aanvullend geldt er een aantal andere maatregelen, die worden beschreven in het document ‘Vereisten betreffende energieprestatie en Duurzaam, Aanpasbaar en Flexibel bouwen van woningen door particuliere opdrachtgevers in Zuidbroek’. Het is belangrijk dat door de bewoners optimaal gebruik gemaakt wordt van de aan te brengen hotfill-aansluitingen voor was- en afwasmachines. In bijlage 2 worden deze aansluitingen toegelicht. In de te leveren gebruikershandleiding zal aan deze aansluitingen ruime aandacht moeten worden besteed. 2. Duurzaam, aanpasbaar en flexibel bouwen 2.1. Duurzaam bouwen

In de DAF-nota zijn in 1997 de ambities vastgelegd en toegelicht die de gemeente hanteert op het gebied van duurzame stedenbouw en duurzaam, aanpasbaar en flexibel bouwen voor zowel de woningbouw als de utiliteitsbouw. Als instrument voor het formuleren van de ambities op het gebied van duurzaam bouwen (DuBo), het vastleggen van afspraken en het toetsen en controleren van deze afspraken in de uitvoeringsfase van woningbouwprojecten wordt in Apeldoorn het prestatie-instrument GPR-Gebouw gehanteerd. De belangrijkste voordelen van het werken met milieuprestaties boven het gebruik 3


van lange lijsten met verplichte maatregelen zijn voor opdrachtgever en architect de grotere ontwerpvrijheid, het gebruiksgemak en de inzichtelijkheid. Het gebruik van bijvoorbeeld milieubelastende materialen kan elders in het ontwerp worden gecompenseerd, mits de prestaties binnen de afgesproken bandbreedtes blijven. 2.2. Aanpasbaar en flexibel bouwen

In bijlage 1 is een groot aantal websites vermeld waar nadere informatie over energie en over duurzaam, aanpasbaar en flexibel bouwen te vinden is. 3. GPR-Gebouw Het computerprogramma GPR-Gebouw brengt de milieueffecten van een woning kwantitatief in kaart en houdt rekening met de effecten gedurende de gehele levensloop van de woning. Vanaf grondstofwinning, via productie van bouwmaterialen, bouw, gebruik en beheer, onderhoud, renovatie en herbestemming tot uiteindelijk sloop en hergebruik. GPR-Gebouw sluit aan bij de nationaal en internationaal erkende levenscyclusanalyse (LCA). Het programma berekent de milieuprestatie voor de thema’s Energie, Materialen, Water, Afval , Gezondheid en Woonkwaliteit. De gebruiker vinkt de toe te passen maatregelen aan en ziet direct het effect op de score voor het betreffende thema. De benodigde tijd voor het invoeren van een woning is beperkt. Meestal gebeurt deze invoer door de architect. Zowel de ingestelde niveau’s die moeten worden behaald als de scores die horen bij de invoer voor het project, worden in een staafdiagram weergegeven. Na afronding van de invoer kan een zogenaamd ‘Consumentenlabel’ worden geprint, waarin zowel in getallen als met sterren de prestaties voor de zes thema’s worden weergegeven. Het instrument GPR-Gebouw is voor verschillende doeleinden geschikt: • het opstellen van milieuambities; • het analyseren, optimaliseren en vergelijken van woningontwerpen; • het toetsen van een woningontwerp aan eisen of ambities; • het meetbaar maken van milieuprestaties • het vastleggen van gedetailleerde afspraken • het communiceren met de kopers of huurders over de milieuprestaties van de woning Een prestatie-instrument als GPR-Gebouw maakt het mogelijk om vrijheid voor de opdrachtgever en architect te combineren met uniformiteit en eenduidigheid. De gemeente Apeldoorn is eigenaar van een hoofdlicentie van GPR-Gebouw. Opdrachtgevers en architecten die in Apeldoorn een bouwproject gaan realiseren kunnen via de gemeente een gratis sublicentie aanvragen.

4


4. FSC-hout In GPR kan de score voor materialen worden verbeterd door het toepassen van FSC-hout. Het FSC-keurmerk geeft de beste garantie dat hout duurzaam geproduceerd is. Informatie over toepasbare houtsoorten en leveranciers vindt u op de site www.fscnl.org . Op deze site is ook informatie te vinden over de chain of custody (COC) -certificering. In zijn algemeenheid zijn de meeste veel gebruikte houtsoorten in de gangbare maten goed verkrijgbaar met FSC-certificaat, mits bijtijds besteld. Soort hout en de maten en hoeveelheden bepalen de levertijd. Relatief onbekende tropische houtsoorten zijn vaak goede alternatieven en zijn met FSC-certificaat goed verkrijgbaar. Naaldhout en Europees hardhout zijn als alternatieven met FSC-certificaat vaak gemakkelijker te leveren dan tropisch hout.

5


Bijlage 1. Nadere informatie over duurzaamheid Links naar een groot aantal sites over (duurzaam) bouwen:

http://www.dubo-centrum.nl/links.php (Nationaal Dubocentrum) http://duurzaambouwen.pagina.nl/ (Startpagina) Sites over energie:

http://www.duurzame-energie.nl/ (Projectbureau Duurzame Energie) http://www.senternovem.nl/epn/ (Nieuwbouw en EPN) http://www.senternovem.nl/epn/projecten/index.asp (Voorbeeldprojecten verlaagde EPC) http://www.senternovem.nl/kompas/aanpak/monitoring/cijfers_en_tabellen.asp (Cijfers en tabellen) http://www.senternovem.nl/duurzameenergie/gebouwgebonden/index.asp (Duurzame energie in woningen) http://www.bouw.tno.nl/nld/pdf/deg.pdf (Duurzame energie en gebouwen) http://www.duurzameenergie.org/ (Organisatie voor Duurzame Energie) http://weerkamer.nl/informatief/schaduwcalculator/ (Berekening van lengte en richting van schaduwen) http://home.planet.nl/~windsh/inhoud.html (Windenergie) http://www.urbanwind.nl/DesktopDefault.aspx (Windenergie in gebouwde omgeving) http://www.stichtingwta.nl/ (Warmte terugwinning uit afvalwater) http://www.venin.nl/ (Fabels over isolatie) Sites over subsidies en groene financiering:

http://www.senternovem.nl/groenbeleggen/index.asp (Groen beleggen en groen financieren) http://www.duurzaam-beleggen.nl/ (Groene Hypotheken) http://www.vrom.nl/pagina.html?id=1&goto=40&ref= (Subsidies) Sites over GPR:

http://www.gprgebouw.nl/ http://www.w-e.nl/default.htm?WE%20diensten/voorbeelden/onderzoek/I_gpr/I_gpr. htm~Fr_content http://www.dubo-centrum.nl/infodesk/begrippenlijst.php?recID=218 Diversen:

http://www.sbr.nl/default.aspx?ctid=525 (Infobladen SBR) http://www.gezondegebouwen.nl/ (Praktijkboek Gezonde Gebouwen) http://www.fscnl.org/ (FSC Nederland) http://www.dubo-materialen.nl/default.asp (Materialen en producten) http://www.sbr.nl/default.aspx (Publicaties SBR) http://www.dubo-centrum.nl/publicaties/zoek.php (Publicaties verkrijgbaar bij Nationaal Dubocentrum) http://www.kringloopbouwmaterialen.nl/ (Kringloop bouwmaterialen) http://www.viba-expo.nl/ (VIBA-Expo) http://topshare.wur.nl/naturevaluation (Economische waardering van natuur) http://www.dubo-centrum.nl/publicaties/publicatie.php?kaartNr=2619 (Basisdocument ‘Wat is duurzaam bouwen’) http://www.apeldoorn.nl/smartsite.dws?id=20267 (55 gerealiseerde duurzaamheidsprojecten in Apeldoorn)

6


Bijlage 2. Hotfill wasmachines en vaatwasmachines Algemeen

Het beperken van het energiegebruik is een belangrijke maatschappelijke opgave. Helaas gaat bij het machinaal wassen en afwassen veel kostbare energie verloren indien koud water elektrisch wordt opgewarmd. Het maken van warmte uit nietduurzaam opgewekte elektriciteit is namelijk een veel minder efficiënt proces dan het maken van warmte direct uit fossiele brandstof, of nog beter, door gebruik te maken van zonneboilers of van (rest)warmte zoals deze in Zuidbroek wordt geleverd. Het in een wasmachine of vaatwasmachine opwarmen van het koude water via elektrische verwarmingselementen kan wel 80% van de totale energiekosten van een wasbeurt uitmaken. Met hotfill kan fors worden bespaard op deze energiekosten en op de CO2 uitstoot. Deze besparing wordt verkregen door de (vaat)wasmachine te vullen met warm water afkomstig uit zonneboiler, combiketel of warmtenet. Hierdoor hoeft de machine zelf nauwelijks nog te verwarmen. Hotfill wasmachines

Een wasmachine heeft voor het wasproces zowel warm als koud water nodig (zie http://www.milieucentraal.nl/pagina?onderwerp=Wasmachine#Hotfill%20 wasmachine ). Er zijn in Nederland slechts enkele wasmachines te koop die speciaal als hotfill apparaat zijn ontwikkeld: de typen Asko W6762 L KBL, Asko W6021 (optie), Miele W 3525 WPS Allwater en de Miele W 2525 WPS Allwater. Andere, en ook bestaande machines, kunnen als hotfill machine worden gebruikt, door ze aan te sluiten op een speciaal voorschakelapparaat, bijvoorbeeld de MS1002. Werking

Bij de wasmachine moeten twee waterleidingen zitten. Een voor warm water en een voor koud water. Deze twee leidingen worden op elkaar aangesloten middels een koppelstuk. Dit koppelstuk is voorzien van een temperatuursensor. Beide leidingen zijn voorzien van een magneetventiel. De besturing van de hotfill vergelijkt de ingestelde temperatuur met de temperatuur in het koppelstuk en zal afhankelijk van het verschil hiertussen de magneetventielen verder openen of sluiten. Eenvoudige aansluiting

De aansluiting van de hotfill is zeer eenvoudig en vereist geen enkele ingreep in uw bestaande wasmachine. De stroomvoorziening van de wasmachine loopt via een tussenstekker van de hotfill. Een extra stopcontact is dus niet nodig. Timer

Doordat de begintijd door middel van een timer is in te stellen kan er eenvoudig gebruik gemaakt worden van het nachtstroomtarief. Kostenbesparing

Wat een wasbeurt exact kost verschilt per wasmachine en per programma. Hoe ouder de wasmachine, hoe meer water opgewarmd moet worden. De besparingen in energiekosten voor het wassen bedragen bij het toepassen van hotfill ongeveer 50%. Uitgaande van een gemiddeld huishouden van vier personen, bespaart de hotfill circa 300 kWh elektriciteit per jaar, waarmee de MS1002 zich in enkele jaren terugverdient. Meer informatie over de MS1002 is te vinden op de site http://www.dugoshop.nl/ product2.htm . Een ander merk voorschakelapparaat met dezelfde functie is de Aqua Mix. (zie http://www.eh2o-techniek.com/site/index.php?id=43 ). Hotfill vaatwasmachines

Alle vaatwasmachines kunnen in principe volstaan met uitsluitend een warmwater aansluiting. Het enige probleem dat zich hierbij voordoet is, dat de waterinlaat van veel vaatwasmachines kunststof onderdelen bevat. Veel fabrikanten kunnen of willen niet garanderen, dat deze onderdelen bestand zijn tegen warm water. 7


Op de website www.kieskeurig.nl staan 65 (nieuwe) vaatwasmachines vermeld die zowel energiezuinig zijn (minder dan 1,2 kWh), op een redelijk lage temperatuur werken (max 65 graden) en weinig water gebruiken (max 16 liter). Van deze machines staat bij de typen Bosch SKT 3002 ‘Piccolo’, AEG Favorit Perfecta AA en AEG Favorit 52850 S expliciet aangegeven dat ze de mogelijkheid hebben warm water in te laten. Wanneer de watertemperatuur begrensd is tot zo’n 60 graden, dan zullen ook de overige typen waarschijnlijk probleemloos met warm water kunnen worden gevoed. Verantwoording

Bovenstaande informatie is onder meer afkomstig van de Energieadviseurs (www.energieadviseurs.nl ) en van Uitgeverij en projectbureau Aarde-Werk te Den Haag (www.aarde-werk.nl ).

8

Vereisten betreffende energieprestatie en Duurzaam, Aanpasbaar en Flexibel bouwen van woningen door particuliere opdrachtgevers in Zuidbroek

Recommend Documents