Thema 8: remediëring bij toets taalbeschouwing

accent

Thema 8: remediëring bij toets taalbeschouwing

Naam:

Soorten zinnen herkennen en benoemen (vraag 1a) Ken jij deze vier soorten zinnen? de uitroep

de vraag

Eek! Een muis!

Hoe heet jij, muisje?

Je herkent een uitroep aan: - de toon - het uitroepteken (in een geschreven tekst)

het bevel

de mededeling

Ga weg, muis!

De muis is weg.

Je herkent een bevel aan: - de toon - het uitroepteken (soms, in een geschreven tekst) Een bevel heeft meestal geen onderwerp.

Tijd voor Taal accent - Taal Toetsen en remediëring 4

Je herkent een vraag aan: - de toon - het vraagteken (in een geschreven tekst) Vooraan staat een vraagwoord of persoonsvorm.

Je herkent een mededeling aan: - de toon - de punt (in een geschreven tekst)

Thema 8 • remediëring taalbeschouwing

489

Waarom luistert er niemand naar mij? Luister naar mij!

mededeling

vraag

uitroep

Zet een kruisje in de juiste kolom.

bevel

1

X X

Er luistert niemand naar mij.

X

Ik heb mijn been gebroken.

X

Au! Dat doet pijn!

X

Bel de ambulance!

X

Hoe lang moet ik in het gips?

X

Ben je helemaal klaar?

X

Knap gedaan!

X

*$#&!}£!

490



Naam:

De betekenis van woorden achterhalen (vraag 2)

Ik begrijp een woord of een uitdrukking niet die ik wel belangrijk vind. Wat kan ik dan doen? Je kunt verschillende slimme dingen doen: - kijken of je de betekenis kunt vinden in de tekst zelf. - het woord splitsen als het een samenstelling is. bv. een cadeaubon is een bon waarmee je een cadeau kunt kopen. Kijk dan of dat in jouw zin kan kloppen. - het aan iemand vragen die het kan weten. - het opzoeken in een woordenboek.

2

Wat betekent … a We waren verbijsterd door de manier waarop Judy vertrok.

 opsplitsen

 context

verbijsterd

betekenis:

heel erg verbaasd

 woordenboek

b Als de hypotheek betaald was, hadden we amper geld over.

 opsplitsen

 context

hypotheek

lening op onroerend goed, bv. een huis

betekenis:

 woordenboek

c In de verte zag ik papa, bij de oprijlaan.

 opsplitsen

 context

oprijlaan


een laan of weg die naar een woonhuis voert

betekenis:

 woordenboek


491

Naam: d In dat restaurant hebben ze een echte pizzaoven.

 opsplitsen

 context

pizzaoven

een oven om pizza’s in te bakken

betekenis:

 woordenboek

e Mijn broer hield op een irritante toon vol dat hij gelijk had.

 opsplitsen

 context

irritante

492

betekenis:

zeer vervelende

 woordenboek



Naam:

Woorden vervangen door een synoniem (vraag 3a) Bij woorden een tegenstelling geven (vraag 3b)

Wat zijn synoniemen? Soms bestaan er meerdere woorden om eenzelfde voorwerp, persoon, handeling ... te omschrijven. Anna loopt naar de woonkamer. Simon rent naar het salon. Eigenlijk doen ze allebei hetzelfde. Woorden die ongeveer hetzelfde betekenen, noemen we synoniemen.

Wat zijn tegengestelden? Tegengestelden zijn woorden met een tegengestelde betekenis, zoals oud en jong, arm en rijk, wit en zwart …

3

Noteer een synoniem voor: stuiteren peinzen rennen appelsien onderzeeër

4

botsen denken lopen sinaasappel duikboot

dagblad

ajuin

boot

journaal

pistool

traag

verliezen

leven

moeilijk

moedig

krant ui schip nieuws vuurwapen

Geef het tegengestelde van … donker droog alles weinig rijk

licht nat niets veel arm


snel winnen dood makkelijk laf


493

Naam: 5

Vul in. 1 2 3 4

tegengestelde van interessant synoniem voor aardig tegengestelde van zacht synoniem voor veer 1 2 3

H 4

6

S

A

A

I

L

I

E

F

A

R

D

P

L

U

M

Welk woord lees je verticaal? Geef van dit woord een synoniem.

→

Geef van dit woord een tegengestelde. →

494

I


zwak sterk


Naam:

De betekenis van woorden achterhalen (vraag 2)

Hoe kom ik de betekenis te weten van woorden die ik niet begrijp? - Je kunt de betekenis opzoeken in het woordenboek. - Je kunt de betekenis vragen aan iemand die het wel kan weten. - Lees de zinnen die ervoor en erna staan. Misschien kom je zo de betekenis te weten? - Zoek de betekenis op in de woordenschatclips in je werkschrift of taalboek.

7

Duid de juiste betekenis aan. Als ik naar een legende luister, beluister ik  een radiobericht.  de uitkomst van een maaltafel.  een oud volksverhaal. ✘  een hip liedje.

 hang ik de was op.  ga ik rolschaatsen.  ga ik op het internet. ✘  drink ik limonade.

Als ik me registreer, dan  leg ik uit waarom ik gelijk heb.  kleed ik me grappig aan.  scheer ik me.  schrijf ik me in op een officiële lijst. ✘

Als ik een poging doe, dan  stel ik een vraag.  probeer ik iets. ✘  spring ik zo hoog mogelijk.  maak ik een hoopje.


Als ik online ga, dan


495

Naam: 8

Waaraan denk je bij het lezen van dit woord? Maak een woordspin.

eigen invulling erven

9

Je beste vriend(in) heeft geen zin om naar het schoolfeest te gaan. Overtuig hem of haar om toch te komen.

eigen invulling

10 Verbind wat bij elkaar hoort.

496

In die situatie zou ik hetzelfde geantwoord hebben.





drugs

Verdovende middelen zijn heel erg gevaarlijk.





nochtans

Toch zijn veel mensen eraan verslaafd. 



context



Naam:

De betekenis van beeldspraak achterhalen (vraag 4a) Aanduiden of een uitspraak letterlijk of figuurlijk bedoeld wordt (vraag 4b) Lichaamstaal interpreteren (vraag 4c)

Alles wat je zegt, heeft een bedoeling. Soms bedoel je iets precies zoals je het zegt. Bijvoorbeeld: Ik heb erg veel honger. De spreker bedoelt dan letterlijk dat hij écht erg veel honger heeft. Soms bedoel je iets anders dan wat je zegt. Bijvoorbeeld: Ik sterf van de honger. Géén paniek! De spreker zal heus niet dood neervallen. Hij bedoelt dat figuurlijk. Hij overdrijft een beetje om aan te tonen dat hij het ernstig meent.

11 Letterlijk of figuurlijk? Schrijf op. Mijn papa is een boom van een vent. Aan deze boom groeien veel appels. Apen eten graag bananen. Nu komt de aap uit de mouw. Opa struikelde over het opstapje. Mien struikelde over haar eigen woorden.


figuurlijk letterlijk letterlijk figuurlijk letterlijk figuurlijk


497

Naam: 12 Verbind elke spreker met de juiste tekstballon. Let op de lichaamstaal!

Slechts één hoofdpunt? Dat meen je niet! Benieuwd wat dat is ...

Goedenavond beste kijkers, welkom bij het sportnieuws. Vanavond hebben we slechts één hoofdpunt.

Ik weet wel wat het hoofdpunt is. Het gaat erom dat ík vandaag de veldrit won!













13 Verbind elk spreekwoord met de juiste uitleg.

498

Hij zit op hete kolen.





Hij zit te popelen.

Hij voert iets in zijn schild.





Het gaat vanzelf.

Het loopt van een leien dakje.





Hij is iets van plan.

Hij zet zijn beste beentje voor.





Hij doet zijn uiterste best.



accent

Thema 8: verrijking bij toets taalbeschouwing

Naam:

Soorten zinnen herkennen en benoemen (vraag 1a) De betekenis van woorden achterhalen (vraag 2) Woorden vervangen door een synoniem (vraag 3a) Aanduiden of een uitspraak letterlijk of figuurlijk bedoeld wordt (vraag 4b) 1

Lees de tekst. Beantwoord daarna de vragen.

Te jong of te oud voor nieuwe taal BRUSSEL – Minister van Onderwijs Pascal Smet (SP.A) wil dat kinderen al vanaf het derde leerjaar Frans kunnen volgen. Hoe jonger je eraan begint, des te sneller gaat het, luidt de redenering. Wetenschappers zijn het daar niet allemaal over eens. “Welke rol de leeftijd bij taalverwerving speelt, is heel moeilijk te onderzoeken”, zegt Monika Schmid, professor Taalkunde. “Als gezinnen naar een ander land verhuizen, leren de kinderen de nieuwe taal sneller dan hun ouders. Maar ze kunnen natuurlijk ook minder gemakkelijk aan het taalbad ontsnappen: op school móeten kinderen wel de inheemse taal spreken. Ze hebben dus meer gelegenheid om de taal te leren.” Schmid is pas terug uit Montreal, waar vorige week een congres plaatsvond. Israëlische psychologen presenteerden daar opmerkelijke onderzoeksresultaten die zouden aantonen dat volwassenen vreemde talen sneller oppikken dan kinderen. Voor het experiment verzonnen de vorsers nieuwe grammaticaregels voor het Hebreeuws, de moedertaal van de proefpersonen. Zo werd ‘een groene appel’ bijvoorbeeld ‘een groeno appel’ omdat een appel niet kan bewegen. ‘Een bruin paard’ werd ‘een bruini paard’ omdat het dier kan lopen. De onderzoekers schotelden kinderen en jongeren van 8, 12 en 21 jaar woordgroepen voor die de nieuwe grammatica volgden. Bij invuloefeningen even later bleek dat de 8-jarigen de nieuwe regels helemaal niet begrepen, terwijl de adolescenten gemiddeld 90 procent van de test juist invulden. Schmid: “Na de voordracht hebben we het nog de hele avond over hun experiment gehad. Volgens mij moesten de proefpersonen een heel onnatuurlijke vervoeging aanleren, maar geen nieuwe taal. De resultaten zeggen dus vooral iets over het menselijk geheugen, maar minder over hoe we talen leren.”


Thema 8 • verrijking taalbeschouwing

499

Naam:

Is er dan eigenlijk een verschil tussen de hersenen van kinderen en die van volwassenen? Schmid: “Veel onderzoekers zijn ermee bezig, maar de vakwereld is verdeeld. Volgens m’n eigen studies verandert er wél iets in de hersenen: kinderen die vóór hun puberteit naar een ander taalgebied verhuizen, raken soms de correcte uitspraak en de grammatica van hun moedertaal volledig kwijt.” Als volwassene kun je een vreemde taal wel goed onder de knie krijgen, aldus Schmid. “Ik heb pas op mijn 33ste Nederlands geleerd. Het gaat nu best aardig, al blijf je waarschijnlijk altijd horen dat ik Duitse ben. Misschien was ik dus toch te oud, toen ik de taal leerde.” Bron: Het Nieuwsblad, 27 juli 2011

a Verzin zelf vier zinnen die iets met de tekst te maken hebben.

eigen invulling

bevel vraag mededeling uitroep b Maak een nieuwe zin met deze woorden. Laat merken dat je de betekenis begrepen hebt.

eigen invulling

congres

experiment

grammatica

c Geef een synoniem voor … (Raadpleeg een woordenboek als je wilt.)

500

vorsers

grammatica

adolescenten

✘ onderzoekers 

 gewicht

✘ jongvolwassenen 

 kikkers

 computerkundige

 idolen

 vragen

✘ spraakkunst 

 huilebalken



Naam: d Wat betekenen deze uitdrukkingen? een taal oppikken

een taal leren onder de knie krijgen

leren e “Misschien was ik dus toch te oud, toen ik de taal leerde”, zegt Monika Schmid. Verklaar deze zin.

Monika zegt dat omdat je nog altijd kunt horen dat ze Duitse is. f Schrijf voor elk naamwoord een bijvoeglijk naamwoord naar keuze. Gebruik de juiste uitgang. … Zo werd ‘een groene appel’ bijvoorbeeld ‘een groeno appel’ omdat een appel niet kan bewegen. ‘Een bruin paard’ werd ‘een bruini paard’ omdat het dier kan lopen. een een een een een een

mooio

dikki steilo prachtigi vierkanto groto

bijvoorbeeld oranjo een vurigi spin een hevigo trap een witti vlinder een houteno doos een geverfdo lepel een kast

bal mustang nachtmerrie kip kippenren ladder

g Spreek jij – naast het Nederlands – een andere taal?

eigen invulling Indien ja: welke?



501

Naam: h Wat verkies jij? Een nieuwe taal leren als kleine uk? Of pas later, wanneer je groot bent? Waarom verkies je dat?

eigen invulling

i In deze uitdrukkingen worden woorden figuurlijk gebruikt. Leg uit!

een taalbad nemen

zeer intensief een nieuwe taal leren

502


woorden voorschotelen

woorden aanbieden


accent

Thema 8: remediëring bij toets begrijpend lezen

Naam:

Bijkomende vragen stellen (en beantwoorden) bij de leestaak (vraag 1)

Zelf vragen bedenken is niet altijd gemakkelijk. Het wordt eenvoudiger als je eerst aanduidt wat je de moeite waard vindt. Probeer daar dan een gepaste vraag bij te bedenken. Stel ter controle de vraag aan jezelf. Komt het antwoord overeen met het antwoord dat je aangeduid hebt in de tekst? Ja? Super! – Nee? Formuleer je vraag dan anders. Of bedenk een nieuwe vraag. 1 Lees de tekst. Beantwoord daarna de vragen. Waarom gaan mensen dood? De dood is er om het leven te bewaren. Dat lijkt onzin, maar dat is het niet. Want zonder de dood zou het leven snel uitsterven. Stel je voor dat mensen niet dood zouden gaan. Dan zouden we alleen in ons land al met miljarden mensen wonen. Alle middeleeuwers die hier ooit zijn geboren, zouden er ook nog zijn, net als iedereen uit de Gouden Eeuw, en ook alle mensen uit de eeuwen daarna. Het zou, kortom, nogal druk worden in ons land. En in de rest van de wereld zou het niet anders zijn. Er zou al snel niet genoeg eten meer zijn voor iedereen. Misschien zou zelfs de zuurstof in de lucht wel opraken. Want niet alleen zouden oneindig veel mensen zuurstof nodig hebben om te leven, er zouden ook oneindig veel dieren zijn die zuurstof inademen. Want die gaan dan natuurlijk ook niet dood. Je begrijpt, dat zou niet lang goed gaan. Je kunt natuurlijk bedenken dat onsterfelijke mensen en dieren helemaal geen kinderen krijgen. Nergens voor nodig, want ze leven toch tot in het oneindige. Dan zouden er dus niet steeds meer mensen bijkomen. Er zou ook nooit iets veranderen. De hele ontwikkeling van het leven op aarde was er dan niet geweest. Diersoorten zouden zich niet geleidelijk aan van ouders op kinderen kunnen aanpassen aan veranderende omstandigheden. Er zouden dus geen nieuwe soorten zijn ontstaan. En als je daarover doordenkt, dan zou het leven zelf dus niet eens zijn ontstaan. Met andere woorden: het leven kan niet zonder voortplanting, en daarom kan het leven ook niet zonder de dood. Meer lezen? Blijven mensen altijd bestaan? en andere vragen van kinderen aan NEMO over leven Bas Van Lier Uitgeverij Nieuw Amsterdam, 2009


Thema 8 • remediëring begrijpend lezen

503

Naam: a Zoek het antwoord op deze vraag in de tekst. Waarom zouden onsterfelijke mensen geen kinderen moeten krijgen?

Het is nergens voor nodig, want ze leven toch tot in het oneindige.

b Bedenk nu zelf twee extra vragen en geef er het juiste antwoord bij. 1

eigen invulling

?

2

?

2

Lees eerst het verhaal. Lees dan aandachtig de vragen en zoek de antwoorden in de tekst. Er was eens een oude man van zevenentachtig jaar die Labon heette. Zijn hele leven was hij een rustige en vredelievende man geweest. Hij was heel arm en heel gelukkig. Toen Labon ontdekte dat hij muizen in huis had, maakte hij zich daar eerst niet zo druk om. Maar het werden er steeds meer. Labon begon ze hinderlijk te vinden. Het werden er steeds meer en zo brak de dag aan dat zelfs voor hem de maat vol was. ”Het wordt te gek”, zei hij. “Dit gaat echt een beetje te ver.” Hij slofte zijn huis uit en ging naar een winkel in de buurt, waar hij muizenvallen, een stuk kaas en lijm kocht. Toen hij thuiskwam, smeerde hij de onderkant van de muizenvallen in met lijm en plakte ze tegen het plafond. Daarna deed hij er voorzichtig blokjes kaas in als lokaas en stelde de dingen op scherp. ’s Nachts kwamen de muizen uit hun holletjes, ze zagen de muizenvallen en vonden het een geweldige grap. Ze liepen heen en weer, stootten elkaar aan en wezen met hun voorpootjes omhoog terwijl ze verschrikkelijk moesten lachen. Het was ook écht een idioot gezicht, die muizenvallen tegen het plafond.

504



Naam: Toen Labon de volgende ochtend beneden kwam en de lege muizenvallen zag, glimlachte hij maar zei niets. Hij pakte een stoel, smeerde lijm onder de poten en plakte de stoel ondersteboven tegen het plafond, vlakbij de muizenvallen. Hetzelfde deed hij met de tafel, het televisietoestel en de lamp. Alles wat op de vloer stond, lijmde hij ondersteboven tegen het plafond. Hij plakte zelfs het vloerkleedje vast. Die nacht kwamen de muizen weer uit hun holen en hadden nog steeds de grootste pret om wat ze de voorgaande nacht hadden gezien. Maar toen ze naar het plafond keken, verging het lachen hen meteen. “Goeie genade!”, riep een muis. “Kijk eens omhoog! De vloer zit boven!” “Lieve help!”, schreeuwde een ander. “We staan zeker op het plafond!” “Ik word er helemaal duizelig van”, zei een derde muis. “Het bloed vliegt me naar de kop”, zei een andere. “Dit is een ramp!”, zei een stokoude muis met zeer lange snorharen. “Dit is een ware ramp! Hier moeten we onmiddellijk iets aan doen!” “Ik val flauw als ik nog langer op mijn kop moet staan!”, krijste een jonge muis. “Ik ook!” “Ik kan er niet tegen!” “Red ons, doe iets jongens! Snel!” Ze werden er hysterisch van. “Ik weet al wat”, zei de stokoude muis. “Als we allemaal op onze kop gaan staan, dan hebben we de goede kant weer boven.” Gehoorzaam gingen ze allemaal op de kop staan, en na lange tijd vielen ze stuk voor stuk flauw door het bloed dat naar hun hersens stroomde. Toen Labon de volgende ochtend beneden kwam, lag de vloer bezaaid met muizen. Hij raapte ze snel bij elkaar en stopte de hele boel in een mand. Dus onthoud maar goed: ook al lijkt de hele wereld soms volslagen op zijn kop te staan, zorg dat je met beide benen op de grond blijft. Meer lezen? Muizen op de kop en andere dierenverhalen Roald Dahl Van Goor, 1995

a Geef de oorzaak. Begin de zin telkens met ‘omdat’. - Waarom vond Labon de muizen hinderlijk?

Omdat het er altijd maar meer werden.

- Waarom gingen alle muizen op hun kop staan?

Omdat ze zo de ‘goede kant’ weer boven hebben.

- Waarom vielen de muizen stuk voor stuk flauw?

Omdat het bloed naar hun hersens stroomde.



505

Naam: b Zet deze zinnen in de juiste volgorde. Wat eerst gebeurt, geef je nummer 1.

3 4 1 7 5 6 2

Labon lijmt muizenvallen tegen het plafond.

De muizen vinden het erg grappig.

Labon ontdekt dat hij muizen in huis heeft.

Labon stopte de muizen in een mand.

Labon lijmt de tafel tegen het plafond.

De muizen worden hysterisch.

Labon gaat naar de winkel.

c Feit of mening? Zet een kruisje. feit Labon plakte een stoel ondersteboven tegen het plafond.

mening

X

“We staan zeker op het plafond!”

X

Het was een idioot gezicht, die muizenvallen tegen het plafond.

X

“Dit gaat echt een beetje te ver!”

X

Labon ontdekte dat hij muizen in huis had.

d Welke andere oplossing had Labon kunnen bedenken?

X

eigen invulling

506



Naam:

Reflecteren op het gebruik en de functie van signaalwoorden (vraag 4)

Wat zijn signaalwoorden ook alweer? Even opfrissen: Signaalwoorden geven een verband weer tussen verschillende zinsdelen, of binnen één zinsdeel. Ze geven structuur aan een tekst. Er bestaan verschillende soorten signaalwoorden. Ze duiden allemaal een verband aan. Een verband dat je nog niet leerde, is de voorwaarde. Een voorwaarde is iets wat nodig is, vóór iets anders kan gebeuren. Bv. Als je een goed rapport hebt, dan krijg je een taartje van papa. (Je krijgt het taartje dus pas wanneer je een goed rapport hebt.) Doe dus maar extra je best!

3

Hallo speurneus! In deze zinnen zitten kleine woorden verstopt. Ze geven een verband aan. Wij verklappen welk verband. Jij moet alleen het signaalwoord kleuren. voorwaarde

Als je niet naar me luistert, dan zal het je beste dag niet zijn!

oorzaak/gevolg

Ik hou niet van pizza omdat er te veel groenten op liggen.

tijd

Je moet je tanden poetsen vooraleer je naar bed gaat.

tegenstelling

Ik ben geen mens. Maar ook geen echt beest ...

middel

Ik zoek een pen waarmee ik onzichtbaar kan schrijven.



507

Naam: 4

Schrijf bij deze signaalwoorden het juiste verband. Nadat papa de lotto won, gaf hij een feest voor groot en klein.

tijd Norhane houdt van skaten. Maar haar broer Nassim heeft er een hekel aan.

tegenstelling

Ik wil zo graag met een fiets racen!

middel 5

Oorzaak/gevolg of voorwaarde? Zet een kruisje in de juiste kolom. oorzaak/ gevolg Als je mij geen zoentje geeft, krijg je geen cadeautje.

508

X

Omdat oma geen vis lust, maakt mama vanavond een gebraad klaar.

X

Ik ben dol op cadeautjes. Daarom verjaar ik zo graag!

X

Kom je verkleed als heks? Dan teken ik een wrat op je neus.


voorwaarde

X


accent

Thema 8: verrijking bij toets begrijpend lezen

Naam:

Vragen stellen en beantwoorden bij een tekst (vraag 1) Een feit van een mening onderscheiden (vraag 2) Reflecteren op het gebruik en de functie van signaalwoorden (vraag 4) 1

Lees eerst deze tekst. Beantwoord daarna de vragen. Alles op de wereld Op een keer vroeg een jongen aan zijn moeder of ze wel zijn echte moeder was. De moeder keek de vader aan, nam de jongen op schoot en zei. ”Nee, dat ben ik niet.” “Jij was een wees, en toen ben ik je moeder geworden. Ik je moeder, en hij daar je vader. Wij met z’n tweeën voor jou alleen.” De jongen keek naar zijn voeten en liet zijn schouders hangen. Hij probeerde niet verdrietig te worden. Zijn moeder en zijn vader die zijn moeder en zijn vader niet waren, hadden nooit iets niet gedaan wat zijn echte ouders wél deden, dat hield hij zichzelf voor, maar veel vrolijker werd hij niet. “Wij houden van je”, zei de moeder. “We gaan je een beetje vaker knuffelen, dat je het merkt. En kijk: vader zal je zelfs af en toe een zoen op je voorhoofd geven als er klanten in de winkel zijn, dat ze het ook zien.” De vader knikte. “Je mag naast me op de hoge kruk zitten, als ik bij het hakblok met het vlees bezig ben, dat in elk geval.” Het jongetje glimlachte omdat het moest, maar echt van harte ging het niet. “Is er ... eh”, zei de moeder aarzelend. “Had je nog een vraag?” De jongen hoefde niet lang na te denken. Hij sprong van zijn moeders schoot en zei: “Een broertje.” “Daar hebben we geen tijd voor”, zei de vader meteen. Toen werd de jongen echt verdrietig, en deze keer leek het voor eeuwig. De moeder en de vader merkten het wel, maar in de zaak was het de hele dag door druk, en veel konden ze er niet aan doen. Op een avond, dagen later, liep de vader voorbij het lege kamertje dat halverwege de trap lag. Voor het slapengaan zei hij tegen de moeder: “Als het goed is, krijgt hij morgen zijn broertje.” “Jaja”, zei de moeder, en ze vroeg of het licht uit mocht. De volgende dag moest elke klant horen dat er bij de slager boven een kamer te huur was. En of ze niemand kenden die een plekje voor zichzelf zocht. Jammer, nee. Iedereen had al een plek. Ergens op een zolder of op een bank in de tuin of in een schommelstoel bij het haardvuur. De jongen, die de hele dag op de hoge kruk bij het hakblok zat, werd er alleen nog verdrietiger van, want zijn vader had hem een broer beloofd, dan zou hij nooit meer alleen zijn.


Thema 8 • verrijking begrijpend lezen

509

Naam:

Net voor sluitingsuur kwam een jongeman in de winkel. De vader wilde vragen wat het mocht zijn, vandaag was spekdag, maar de jongeman schudde zijn hoofd en zei. “Weet u in de buurt een kamer te huur?” De jongen viel haast van de hoge kruk en de moeder zei “Hoera!” en de vader grijnsde, je kon de was aan zijn mond ophangen. “Ja”, zei hij. “Bij ons boven, halverwege de trap. Laat hem de kamer zien, vrouw.” De moeder en de jongeman liepen samen de trap op, en het jongetje ging mee. Hij wilde het eerst in de kamer zijn, dan kon hij zijn nieuwe broer eens beter bekijken. Toen de moeder het licht aanknipte, stond de jongeman daar ineens wel erg groot, maar als broer ging hij nog net. “Wat denkt u?”, zei de moeder. “Dame Zilvermunt,” zei de jongeman. “Eigenlijk alles op de wereld had beter gekund. Maar deze kamer is goed.” De moeder knikte. “Gelukkig”, zei ze. “Blijft u nu al, dan kunt u straks met ons mee-eten?” De jongeman bleef, en later kwam hij ’s avonds altijd terug, als hij ’s ochtends na het ontbijt was weggegaan. Zijn school roept, zei de moeder dan ernstig. Na een poosje riep het jongetje ook. ’s Avonds ging hij uit het raam hangen en riep “Hallo!”, als zijn nieuwe broer die zijn broer niet was de hoek om kwam. De jongeman las het jongetje altijd voor, en na een tijd leerde hij het jongetje zelf lezen, en elke dag zei hij wel iets moois uit een boek, zoals: ‘Vanmorgen werd ik wakker van de vogels. Van het licht ook, maar meer van de vogels.’ Het allermooiste was nog dat het jongetje na een tijd in zijn eentje iets moois uit een boek kon lezen. Hoe dan ook, de jongen werd gelukkig, en dat gevoel ging nooit meer over. Terwijl de vader en moeder vlees verkochten en rijk werden. Nu ja, niet steenrijk, maar alles op de wereld kan altijd beter, hé. Meer lezen? Héél lang geleden Bart Moeyaert Lannoo, 2002

510



Naam: a Zoek in de tekst twee feiten. Kleur ze blauw.

eigen invulling

b Zoek in de tekst twee meningen. Kleur ze groen.

eigen invulling

2

eigen invulling De jongen ontdekt dat zijn ouders niet zijn echte ouders zijn. De jongen vraagt een broertje.

3

De ‘ouders’ verhuren een kamertje boven de winkel.

c Vat het hele verhaal samen in maximum vijf zinnen.

bv.

1

4 5

Een jongeman huurt het kamertje. De jongen beschouwt hem als zijn broer. Ze worden gelukkig samen. Dat gevoel ging nooit over.

d ‘Je kon de was aan zijn mond ophangen.’ Wat bedoelt de schrijver hiermee?

Hij bedoelt dat hij zijn mond heel ver opendeed.

e Deze signaalwoorden vind je terug in de tekst. Welk verband duiden ze aan? toen want maar als zoals

tijd oorzaak tegenstelling voorwaarde voorbeeld



511

Naam: f Lees ook de onderstaande teksten. Welke tekst sluit het beste aan bij het verhaal? Zet een kruisje bij die tekst. A Een haard is een stookplaats. Wanneer de rook van de haard door een kap wordt afgevoerd, spreek je van een schouw. Van oorsprong was de haard de plek waar het vuur brandde. In het begin was dat een open vuur of, zoals wij het nu noemen, de open haard. Het was ook de plek waar gekookt werd. De naam haard werd later vervangen door fornuis, waarop nog steeds met vuur wordt gekookt. Ook kachels werden haard genoemd. De haard was, vanwege de warmte, vaak de centrale plek van het huis. Bron: Wikipedia.org B Als slager bereid je vleeswaren. Je kunt je specialiseren in vlees van een bepaalde oorsprong. Zoals bijvoorbeeld rund-, varkens-, schapen- en paardenvlees ... Je bereidt soms charcuterie (paté, worst of pastei) en traiteurproducten (quiche, pizza of bereide schotels). Je moet soms verkopen en klanten advies geven. Je gebruikt vaak machines, bijvoorbeeld een gehaktmolen of een snijmachine, en verschillende technieken om het vlees te bewaren. Bron: Vdab.be C Een wees is een kind waarvan één of beide ouders zijn overleden. Is slechts één ouder overleden, dan is men een ‘halve wees’. Zijn beide ouders overleden, spreek je van een ‘volle wees’. Als een van de ouders sterft, wordt in de plaats hiervan een voogd aangesteld, die mee verantwoordelijk is. Het kind kan zo bij de overgebleven ouder blijven. Voor volle minderjarige wezen moet een andere oplossing worden gekozen. Zij kunnen worden opgevangen in een weeshuis, bij een pleeggezin of adoptieouders. Bron: Wikipedia.org - Waarom vind je dat?

✘

eigen invulling

512



Naam: g Stel bij elk artikel een interessante vraag. A

eigen invulling

?

B

?

C

?

h Zoek een vriendje dat ook klaar is. Beantwoord (op zijn of haar blad) de vragen die hij of zij verzon bij vraag g. Laat jouw vragen hieronder beantwoorden. A

eigen invulling

?

B

?

C


?


513

accent

Thema 8: remediëring bij toets schrijven

Naam:

Persoonlijke gegevens invullen op een formulier (vraag 1)

De gegevens die je invult op een formulier zijn meestal niet voor jezelf bestemd. Het is daarom erg belangrijk dat je dit goed doet. Een onverzorgd blad vol spelfouten laat geen al te beste indruk na. Waar moet je op letten? - Controleer je gegevens. Er mogen geen spelfouten meer in staan. - Denk aan de hoofdletters bij eigennamen, namen van straten, steden, landen ... - Verzorg je handschrift. Schrijf netjes en leesbaar!

1

Vul de brief verder aan. DIT BEN IK! De directeur van de school verzamelt de gegevens van alle leerlingen. Jammer genoeg zijn je ouders niet thuis vanavond. Je zult deze brief dus zelf moeten invullen. Anders zwaait er morgen wat ... Zorg ervoor dat je niet door de mand valt. Schrijf netjes en zonder schrijffouten. Dan heeft de directeur vast niets door ...

eigen invulling

voornaam naam straat + nr.

postcode + gemeente telefoonnummer hobby’s lievelingseten favoriete zanger mooiste kleur leukste reisbestemming Heb je een zwembrevet? ja / nee Ben je een vaardige fietser? ja / nee Ben je een handige Harry? ja / nee


Thema 8 • remediëring schrijven

515

Naam:

Gegevens alfabetisch ordenen (vraag 2a) Gegevens ordenen volgens opgegeven criteria (vraag 2b)

Soms bestaat een tekst enkel uit een reeks losse gegevens. Dat leest niet echt handig. Veel handiger is het als de gegevens in een logische volgorde staan. Die volgorde kan van alles zijn: alfabetisch, van jong naar oud, van zwaar naar licht ... 2

Rangschik … a … van groot naar klein: slak, mier, olifant, hond, giraf, struisvogel.

giraf olifant struisvogel hond slak mier

b … alfabetisch (volgens achternaam): Leen De Vroey, Sid Blommaert, Katrien Blanckaert, Fran Denayer, Anton Leenders, Ides Vandeputte.

Blanckaert Katrien Blommaert Sid Denayer Fran De Vroey Leen Leenders Anton Vandeputte Ides

c … van goedkoop naar duur: snoepje, jas, boek, villa, televisie. 516

snoepje boek jas


televisie villa Tijd voor Taal accent - Taal Toetsen en remediëring 4

Naam:

Gebruikmaken van een inleiding, een midden en een slot (vraag 3)

Hoe is een verhaal of tekst opgebouwd? We houden er niet van als iemand iets schrijft zonder inleiding en zonder slot. (Zoals we er ook niet van houden als iemand zomaar met de deur in huis valt.) Daarom begint elke goede tekst met een inleiding. Zo kom je al een beetje te weten waar de tekst over zal gaan. Het midden van de tekst is het belangrijkste deel van het verhaal. Met het slot neemt de schrijver afscheid. Zo is zijn tekst mooi afgerond.

Lees dit briefje aandachtig. Voer dan de opdrachten uit. Aan alle mama’s, papa’s en kinderen

inleiding

3

De vakantie begint bijna! Een heerlijke tijd van luieren, ontspannen, lekker je zin doen ... Misschien zelfs op vakantie gaan?

midden

Maar weet je wat wel jammer is? De juffen en de meesters missen jullie dan ontzettend. Twee maanden zonder kinderen? Daar worden we gewoon knettergek van! Daarom deze oproep: sturen jullie ons alsjeblieft eens een kaartje? Uit Marokko? Uit de Ardennen? Uit Turkije? Uit Oezbekistan? Of gewoon van achter de hoek? Dat zou ons verschrikkelijk blij maken ... Dan hangen wij alle kaartjes op, zodat jullie ze in september kunnen bewonderen!

slot

Verder wensen wij alle kinderen nog een fijne laatste maand toe. Vergeet niet om nog even keihard te werken. Het einde is nu echt in zicht.

Veel lieve groetjes, het schoolteam

a Kleur de inleiding groen. b Kleur het midden geel. c Kleur het slot blauw. Tijd voor Taal accent - Taal Toetsen en remediëring 4


517

Naam: 4

Stuur van op vakantie een kaartje naar je juf of meester. Maak hen extra blij en voorzie daarom een inleiding, een midden en een slot.

eigen invulling

518

Aan mijn juf of meester

Schoolstraat 31

2140 Klassegem



accent

Thema 8: verrijking bij toets schrijven

Naam:

Gegevens ordenen volgens opgegeven criteria (vraag 2a) Gegevens alfabetisch ordenen (vraag 2b) Gebruikmaken van een inleiding, een midden en een slot (vraag 3)

1

Scoutsgroep ‘De Vijf’ gaat dit jaar op buitenlands kamp. Superleuk, maar wel een dure grap. Om wat geld in het laatje te brengen, organiseren ze een carwash. Ouders die hun auto willen laten wassen, moeten hiervoor online inschrijven op de website van de groep. Tot nog toe kwamen deze inschrijvingen binnen.


Van Hecke 12.15 uur ANO 873 Citroën allebei

Desramault 12.00 uur JCR 838 Renault binnen

Van Cauteren 11.45 uur PKA 167 Opel allebei

Bourdain 13.00 uur KLI 664 Ford allebei

Goossens 10.30 uur KSA 573 Renault buiten

Marzouki 10.00 uur SCO 004 Citroën allebei

De Bruyn 13.15 uur CHI 633 Opel buiten

Blanc 10.45 uur KOK 172 Citroën buiten

Thema 8 • verrijking schrijven

519

Naam:

Adria 12.45 uur SMA 670 Renault allebei

Zill 10.15 uur LEK 994 Citroën allebei

a Wat wordt bedoeld met ‘allebei’?

binnen en buiten

b Rangschik de ‘klanten’ alfabetisch.

Adria Blanc Bourdain De Bruyn Desramault Goossens Marzouki Van Cauteren Van Hecke Zill

c Rangschik de klanten chronologisch (= in de volgorde van de tijd!). Om 10 uur:

10.00 uur Marzouki 10.15 uur Zill

10.30 uur Goossens 10.45 uur Blanc

Om 11 uur:

11.45 uur Van Cauteren

520



Naam: Om 12 uur:

12.00 uur Desramault 12.15 uur Van Hecke

12.45 uur Adria

Om 13 uur:

13.00 uur Bourdain 13.45 uur De Bruyn

d Een van de leiders maakte een onderverdeling per automerk. Noteer de juiste merknaam bij de juiste balk.

Ford

Renault .. Citroen

2 automerk

Opel

1

4 0


3

1

2 aantal auto’s

3

4


521

Naam: e De carwash werd een gigantisch succes. Schrijf een bedankbriefje aan alle ouders die hun auto lieten poetsen. Voorzie een inleiding, een midden en een slot.

,

eigen invulling

522



Thema 8: remediëring bij toets taalbeschouwing

Recommend Documents