straks. gratis STRAKSVOORDEKLAS TIJDSCHRIFT VOOR STUDENTEN OP LERARENOPLEIDINGEN EEN UITGAVE VAN DE ALGEMENE ONDERWIJSBOND JANUARI 2003

straks. EEN UITGAVE VAN DE ALGEMENE ONDERWIJSBOND JANUARI 2003

STRAKSVOORDEKLAS TIJDSCHRIFT VOOR STUDENTEN OP LERARENOPLEIDINGEN

IN HET DIEPE: BEGINNERS OVER HUN EERSTE BAAN. VLIEGENDE CARRIÈRESTART. HET ZIT IN DE FAMILIE: ROBERT & JOKE. ZELFVERZEKERD VOOR DE KLAS; TIEN TIPS. HET TIENMINUTENGESPREK. WIJZE WIES OVER VERZUURDE EN WIJZE MENTOREN.

gratis

INHOUD: 8. EEN VLIEGENDE CARRIÈRESTART 10. HET TIENMINUTENGESPREK 12. “ONDERWIJSASSISTENTEN WORDEN VAAK MISBRUIKT” 16. IN HET DIEPE; VIJF BEGINNERS OVER HUN EERSTE BAAN 22. ZELFVERZEKERD VOOR DE KLAS; TIEN TIPS 24. LEREN EN WERKEN IN UTRECHT EN VERDER: 4. NIEUWS: BEELD LERAARSBEROEP TE ROMANTISCH 14. UITSLAG LEZERSENQUÊTE: DE IDEALE SCHOOL STAAT DICHT BIJ HUIS 20. HET ZIT IN DE FAMILIE: ROBERT & JOKE 27. WIJZE WIES OVER VERZUURDE EN WIJZE MENTOREN 28. STRAKSVOORDEKLAS-ENQUÊTE: DE POPULAIRSTE KLAS

STRAKSVOORDEKLAS

wordt graag op de hoogte

gehouden van nieuws en initiatieven op alle opleidingen. Stuur daarom jullie eigen opleidingsblad aan redactie POSTBUS

STRAKSVOORDEKLAS,

2875, 3500 GW

UTRECHT.

89.000 VACATURES

Verder zijn

we op zoek naar medewerkers die het leuk vinden een bijdrage te leveren aan het magazine

Goed nieuws voor alle lezers van Straks. Hoewel de economie in het slop zit en afgestudeer-

of nieuwtjes en onderwerpen willen aandragen.

de hbo’ers en academici steeds meer moeite hebben met het vinden van een passende

Interesse? Mail naar [email protected]

baan, ziet de toekomst er voor leraren zonnig uit. De komende jaren gaan duizenden docenten van hun pensioen genieten. Bovendien groeit het aantal leerlingen. Er zijn dus veel nieuwe leraren nodig. Heel veel. Het Researchcentrum voor onderwijs en arbeidsmarkt in Maastricht heeft becijferd dat er tussen 2004 en 2008 in het basisonderwijs 38.000 banen vrijkomen; in het voortgezet onder-

COLOFON

wijs en het beroepsonderwijs zijn er bij elkaar zelfs 51.000 nieuwe leraren nodig. Ook als iedereen die nu een lerarenopleiding volgt na het afstuderen voor de klas gaat staan, zijn al

is een uitgave van de Algemene Onderwijsbond Jaarbeursplein 22, Utrecht POSTADRES: Postbus 2875, 3500 GW Utrecht TELEFOON: 0900 463 62 62 STRAKSVOORDEKLAS

verschijnt vier maal per jaar in een oplage van 40.000 exemplaren en wordt gratis verspreid op alle pabo’s, lerarenopleidingen vo/bve en de universitaire lerarenopleidingen. STRAKSVOORDEKLAS wordt mede mogelijk gemaakt door Het Zilveren Kruis. STRAKSVOORDEKLAS

die vacatures niet op te vullen. Strakslezers, jullie hebben een goede keuze gemaakt. Het land heeft jullie nodig en jullie kunnen rustig een baan uitzoeken die bij je past. Dat zou je niet zeggen als je de arbeidsmarktavonturen van Kyrsten, Harm, Paula, Wouter en Nadine leest. Zij studeerden afgelopen zomer af en begonnen in augustus aan hun eerste onderwijsbaan. Hoewel ze eigenlijk in de bovenbouw van een basisschool aan de slag wilde, nam Kyrsten Jongenotter genoegen met een baan in groep 4. De kersverse geschiedenisdocent Harm Mulder keerde terug naar zijn stageschool, waar hij 23 uur voor vmbo-leerlingen staat, terwijl hij zijn stage doorbracht in havo/vwo-klassen. Bovendien kreeg hij ongevraagd een mentorschap in de maag gesplitst. En Wouter Munsterman geeft boekhouden aan een roc, terwijl hij dat een bijzonder saai vak vindt. Dames en heren studenten, laten we afspreken dat jullie in 2004 wat kritischer worden bij

UITGEVER:

Robert Sikkes HOOFD- EN EINDREDACTIE: Yvonne van de Meent WEBSITE: Han van Almere MEDEWERKERS AAN DIT NUMMER: Leonie Bleumers, Nely van Dam, Richard Hassink, Els Heuts, Hanne Obbink, Eva Prins, Tineke Snel, Rob Voorwinden, Rineke Wisman en Wijze Wies. FOTO’S: Joost Grol GRAFISCH ONTWERP: Typetank: Ivo de Boer, René van den Berg en Peter van Dorst (www.typetank.nl) DRUK: De Volharding BV, Amsterdam ADVERTENTIE-EXPLOITATIE: VVP, Verenigde Periodieken, Postbus 433, 2040 AK Zandvoort, 023 571 93 34, [email protected]

het solliciteren. Jullie hoeven niet blij te zijn dat je werk hebt; scholen mogen in hun handjes knijpen dat jullie bij hun willen werken. En de school die het beste bij je past is niet automatisch degene die je al kent omdat je er stage hebt gelopen. Probeer uit te vinden wat je belangrijk vindt in je werk. Neem rustig de tijd om uit te zoeken of de school die een vacature heeft, aan jouw wensen voldoet. Zeg gerust een keer ‘nee’ als je een baan kunt krijgen, maar twijfelt of het de baan is die je zoekt. De komende vijf jaar ontstaan er 89.000 vacatures in het onderwijs. De baan die bij jou past, zit daar ook bij! Yvonne van de Meent Hoofdredacteur

De volgende Straksvoordeklas verschijnt in maart 2004

STRAKSVOORDEKLAS. JANUARI 2004.

3.

Nieuws

Redactie Yvonne van de Meent Bijdragen Leonie Bleumers, Richard Hassink en Robert Sikkes

ARBEIDSMARKT VOOR LERAREN BLIJFT GOED

Gemiddeld maandsalaris starters vak

per maand

tov hbo’ers

docent gymnastiek

€ 2172

hoog

docent exact

€ 2171

hoog

docent basisonderwijs

€ 2111

hoog

docent talen

€ 2033

gemiddeld

docent maatschappij

€ 1997

gemiddeld

hbo-documentatie

€ 1956

gemiddeld

docent expressie

€ 1907

laag

hbo-toerisme

€ 1607

laag

Scholen zullen de komende jaren grote moeite

dat de komende vijf jaar ongeveer 12.000

blijven houden om aan voldoende docenten te

studenten hun papieren halen. Als zij allemaal

komen. Dat blijkt uit het rapport De arbeidsmarkt

kiezen voor een baan in het onderwijs is ternau-

naar opleiding en beroep tot 2008 dat het

wernood een kwart van de vraag naar leraren in

Researchcentrum voor onderwijs en arbeidsmarkt

het voortgezet en beroepsonderwijs gedekt.

(Roa) van de Universiteit Maastricht in december

Het Roa berekent geen exacte tekorten, maar

bron: Roa, Arbeidsmarkt naar opleiding en

maakt op basis van alle gegevens een knelpun-

beroep tot 2008

vorig jaar publiceerde.

tenindicator. Voor vrijwel alle leraarsberoepen In het basisonderwijs zijn vanwege leerlinggroei

staat deze in het rood.

en de pensioengolf de komende vijf jaar ruim

De grootste problemen ontstaan bij docenten

niet fantastisch, maar op het hbo-gemiddelde.

38.000 nieuwe leerkrachten nodig. In het

exacte vakken, medische vakken en verzorging

Het slechtste vooruitzicht hebben hbo-studen-

voortgezet onderwijs en in het beroepsonderwijs

(voornamelijk beroepsonderwijs) en bij leraren

ten toerisme: weinig banen en nog een laag

gaat het in de periode 2004 tot en met 2008

maatschappijvakken (economie, geschiedenis,

salaris ook.

zelfs om ruim 51.000 vrijkomende banen.

aardrijkskunde). Ook is er een tekort aan taal-

Voor studenten aan alle soorten lerarenopleidin-

Het is duidelijk dat slechts een beperkt deel

docenten, maar niet zo hevig. Lichamelijke

gen ligt de situatie erg gunstig. Zij verdienen

daarvan door afgestudeerden van de leraren-

opvoeding wordt bij de docentberoepen niet

goed en maken enorm veel kans op een baan.

opleidingen kan worden opgevuld. Verwacht

apart geteld, maar daar overtreft de vraag licht

Het salaris van pas afgestudeerden voor de

wordt dat er in die periode 26.600 jongeren

het aanbod (2600 banen tegen 2300 afgestu-

meeste lerarenberoepen is relatief hoog ten

aan de pabo’s afstuderen. Als zij allemaal in

deerden in de komende vijf jaar).

opzichte van hun leeftijdsgenoten die buiten

het onderwijs gaan werken, is daarmee zo’n

Overigens hebben vrijwel alle hbo-opgeleiden

het onderwijs gaan werken. Dat heeft te maken

zeventig procent van de behoefte aan leraren

een behoorlijke kans op de arbeidsmarkt. Het

met de behoorlijke beginsalarissen en het feit

basisonderwijs gedekt.

allerbeste perspectief is er voor afgestudeerden

dat starters in het onderwijs snel een volledige

Bij de lerarenopleiding voortgezet onderwijs is

van documentatieopleidingen, daar is een

baan krijgen. Vooral jonge gymnastiekdocenten

de situatie problematischer. Het Roa verwacht

schreeuwende behoefte aan. Het werk betaalt

zijn spekkoper. (RS)

BEELD LERAARSBEROEP TE ROMANTISCH Ruim tien procent van de pas-afgestudeerde

hebben veel minder vaak spijt van hun studie-

kinderen in toom houden en dan soms nog zelf

leraren zou een andere studie hebben gekozen

keuze.

de wc’s schoonmaken ook. Misschien wordt het

als ze een beter beeld hadden gehad van het

Dat blijkt uit onderzoek van het Research-

beeld van het onderwijs ook te romantisch

leraarsberoep. Vooral afgestudeerden van de

centrum voor onderwijs en arbeidsmarkt (Roa)

gemaakt, bijvoorbeeld door reclame. Als men-

lerarenopleidingen voortgezet onderwijs hebben

in Maastricht. “Het leraarsberoep is blijkbaar

sen zulke filmpjes geloven en de praktijk stemt

spijt van hun studiekeuze. Van de kersverse

zwaarder dan jongeren bij de start van hun stu-

daar niet mee overeen, dan krijg je proble-

docenten verzorging, economie en maatschap-

die denken”, constateert Roa-onderzoeker Lex

men.”

pij zegt rond de veertig procent het onderwijs

Borghans. “Onze interpretatie is dat jongeren er

Het Roa keek naar het aantal afgestudeerden

zo snel mogelijk weer uit te willen. Pabo-afge-

pas laat achterkomen dat het een zwaar beroep

dat spijt zegt te hebben van de studiekeuze

studeerden en docenten lichamelijke opvoeding

is. Het is ook niet niets: een klas met dertig

en op basis van het beroepsbeeld alsnog zou

4.

STRAKSVOORDEKLAS. JANUARI 2004.

willen switchen naar de tweede studievoorkeur. Op het eerste gezicht lijkt dat voor de lerarenopleidingen gunstig uit te pakken. Bijna 1500 pas-afgestudeerden geven aan

TEGEMOETKOMING STUDIEKOSTEN TOT 2008 PARTNERONAFHANKELIJK

dat ze, kijkend naar het leraarsberoep en de tekorten in die sector, graag alsnog het onderwijs in willen. Maar de groep afhakers op de

Studenten aan de lerarenopleidingen die geen

der gaan werken om een (deeltijd)lerarenoplei-

lerarenopleidingen is veel groter. Maar liefst

recht hebben op studiefinanciering kunnen een

ding te volgen, krijgen te maken met een flink

5500 jongeren, die net hun diploma van de

tegemoetkoming in de studiekosten aanvragen.

inkomensverlies. Dat wordt door het toekennen

lerarenopleiding hebben gehaald, zeggen dat

Bij het toekennen van het bedrag wordt tot

van een tegemoetkoming in de studiekosten

ze eigenlijk de onderwijssector snel weer uit

2008 geen rekening gehouden met het inko-

enigszins gecompenseerd. In het studiejaar

willen. “Het lijkt er dus op dat leerlingen op

men van de partner van de student. Dat heeft

2002/2003 werd per student maximaal 1130

de middelbare school eerder een te gunstig

minister van onderwijs Maria van der Hoeven

euro uitgekeerd. Alleen bij een inkomen onder

dan een te ongunstig beeld hebben van het

eind december voorgesteld. Ongeveer 35

de 25.000 euro per jaar kan een student reke-

leraarsberoep”, concludeert het rapport.

procent van de aanvragers zou geen tegemoet-

nen op het maximale bedrag.

Andere hbo-opleidingen hebben daar minder

koming krijgen als het partnerinkomen wel zou

In 2001 maakten 5300 studenten aan de

last van. Zou op basis van realistische infor-

meetellen. Het gaat daarbij vooral om vrouwen

lerarenopleidingen gebruik van de regeling, in

matie bij de lerarenopleidingen tien procent

tussen de 30 en 45 jaar die een deeltijdoplei-

2002 waren dat er al 9500 en in 2003 naar

minder aan de studie beginnen, bij hbo-ver-

ding lerarenopleiding volgen.

verwachting 10.600. Minister Van der Hoeven

pleegkunde is dat maar vier procent. Een

Omdat er een groot tekort is aan leerkrachten,

heeft dit jaar 9,5 miljoen euro uitgetrokken

beter beeld helpt de technische universitaire

wil minister Van der Hoeven financiële drem-

voor de tegemoetkoming in de studiekosten van

opleidingen juist vooruit: zij zouden vijf pro-

pels om leraar te worden zo veel mogelijk weg-

de leraren in de dop. (YvdM)

cent meer studenten kunnen krijgen. (RS)

nemen. Mensen die hun baan opzeggen of min-

STAGE IN FRANKRIJK “Die Franse leerkrachten zijn soms keihard” “Eén ding heb ik zeker geleerd: als je voor een stage naar het buitenland

den het zo bijzonder dat wij Nederlanders daar stage liepen dat ze zich

gaat, zorg dan dat je de taal goed beheerst”, zegt Maarten Molenkamp

vrij rustig hielden. En als het dan toch eens uit de hand dreigde te

(21) uit Steenwijk. Begin 2003 vertrok de vierdejaars student van de

lopen, dan riep ik in mijn bagger-Frans arrêt. Of de leerkracht greep van

Pabo Meppel met een medestudente naar Lyon voor een stage van drie

achter uit de klas in.”

maanden. Eigenlijk wilde het tweetal naar Engeland, maar die stageplek-

Over die leerkrachten was Maarten over het algemeen minder goed te

ken bleken allemaal al vergeven. “We hebben toen nog even Zweden

spreken. “Ze waren vaak keihard tegen de kinderen. Ik kan me nog her-

overwogen, maar uiteindelijk is het Frankrijk geworden.”

inneren dat een juf een keer heel erg uitviel tegen een leerling. Dat

Na tien lesjes Frans en een voorbereidend programma op de universiteit

meisje zat echt met tranen in haar ogen, terwijl ze eigenlijk niets ver-

in Lyon waren de Nederlandse pabo-studenten te gast bij drie verschil-

keerd had gedaan. Gelukkig is dat in Nederland veel gematigder.”

lende basisscholen in Lyon. Op elke school bleven ze drie weken.

Het viel Maarten op dat het primaire onderwijs in Frankrijk enorm veel

“Eigenlijk hebben we alleen op de tweede school voor de klas gestaan,

verschilt met het Nederlandse systeem. “Er wordt daar veel nadruk

maar dat was een bijzondere ervaring. Onze beheersing van de Franse

gelegd op expressievakken, zoals drama, kunst en poëzie. In een groep 4

taal was niet al te best. Daardoor stonden we regelmatig alleen te geba-

waar we observeerden, kregen kinderen uitleg over kubisme en in weer

ren met de kinderen, maar we begrepen elkaar prima.” Toch was niet

een andere groep moesten kinderen hele gedichten uit hun hoofd leren

iedereen even begripvol als de kinderen, vertelt Maarten. “De leerkrach-

en voordragen.” Maarten denkt met een goed gevoel terug aan zijn tijd in

ten en medestudenten verwachtten wel allemaal dat we vloeiend Frans

Lyon. “Het was erg relaxed. We trokken veel op met andere buitenlandse

zouden spreken. Wat dat betreft zijn die Fransen behoorlijk arrogant.”

studenten en hebben genoten van het uitgaansleven. En tja, dat hebben

Ordeproblemen had Maarten niet tijdens zijn lessen. “De kinderen von-

we in Meppel toch niet echt.” (RH)

STRAKSVOORDEKLAS. JANUARI 2004.

5.

Nieuws Pabo-student Rob van der Werff ontving begin

in Winterswijk. Zijn tijdelijk onderkomen in Den

december van onderwijswethouder Pierre Heijnen

Haag deelt hij met twee andere Iselinge-stu-

de sleutel van zijn nieuwe onderkomen in Den

denten die hun lio-stage in Den Haag doen. In

Haag. Deze maand startte de student uit

januari is hij gestart met zijn werk bij de open-

Winterswijk met zijn lio-stage bij een zwarte

bare Pretoriusschool, in de Transvaalwijk. De

school in de Haagse Transvaalwijk.

Iselinge-student wil graag ervaring opdoen met

foto projectgroep Salto Den Haag

DEN HAAG RESERVEERT WONINGEN VOOR LIO’S

multicultureel onderwijs. “In de Achterhoek De gemeente Den Haag heeft op 11 december

hebben we niet zoveel allochtonen. Daarom

2003 een convenant gesloten met aantal

sprak een lio-stage in Den Haag mij wel aan.

woningcorporaties en verhuurders. Startende

Maar het huisvestingsaanbod heeft ook een rol

leerkrachten, lio’s en duale studenten die van

gespeeld bij deze keuze.”

buiten de stad komen krijgen met voorrang een

De woonruimte was overigens sneller gevonden

woning aangeboden. Voor studenten is woon-

dan de lio-plaats. “Ik heb wel vijftig basis-

ruimte beschikbaar in panden die op termijn

scholen gebeld en uiteindelijk twee gesprekken

gesloopt moeten worden. Het wonen in zo’n

gehad. Bij beide scholen kon ik komen. Maar

aangeboden, maar de Achterhoeker weet nog

slooppand kost ze zestig tot honderdvijftig euro

het is dus niet zo dat de lio-plaatsen in Den

niet of hij in stad wil blijven werken. “Bij ons

per maand. Door woonruimte te reserveren voor

Haag voor het oprapen liggen.” Van der Werff

zijn er momenteel niet veel vacatures, dus mis-

onderwijspersoneel wil Den Haag het leraren-

heeft wel een lio-salaris bemachtigd. “Dat is

schien blijf ik wel. Door deze stage heb ik in

tekort in de stad verminderen.

beleid in Den Haag; alle lio-stagiairs worden

ieder geval de keus.” (YvdM)

Rob van der Werff studeert aan de Hogeschool

betaald.” Als Van der Werff zijn stage met suc-

Iselinge in Doetinchem en woont bij zijn ouders

ces afrondt, krijgt hij in Den Haag een baan

Meer informatie: www.saltodenhaag.nl

OPLEIDINGEN VOOR SPORTLERAREN IN ORDE Studenten aan de lerarenopleiding lichamelijke

sportleraren is de commissie verder tevreden.

onvoldoende. Als de score goed twee punten

opvoeding moeten beter voorbereid worden op

De opleidingen luisteren goed naar de wensen

oplevert, een voldoende één punt en een onvol-

werken in het vmbo. Dat stelt de visitatiecom-

van het werkveld en de studies sluiten goed

doende nul punten, kan een opleiding vijftig

missie in het rapport Kwaliteit in beweging, dat

aan op de vooropleiding. Studenten worden

punten scoren. Met ieder 34 punten voeren de

eind vorig jaar verscheen.

bovendien overal goed begeleid. De keurmees-

lerarenopleidingen van de Hanzehogeschool in

De commissie beoordeelde de kwaliteit van vijf

ters zijn minder tevreden over de toetsing en

Groningen en de Hogeschool Windesheim in

lerarenopleidingen en drie opleidingen die stu-

ook de wetenschappelijke oriëntatie laat te

Zwolle de aldus samengestelde ranglijst aan.

denten klaarstomen voor (management)functies

wensen over.

De commissie prijst de onderwijsvisie van de

in de sportwereld. De lerarenopleidingen zijn

De visitatiecommissie beoordeelde de opleidin-

Groningse sportopleiding uitvoerig. “De oplei-

erop vooruit gegaan sinds de vorige visitatie; ze

gen op 25 onderdelen met goed, voldoende of

ding is zeer ver met de vorming van de student

zijn nu duidelijk gericht op het docentschap.

in het docent zijn.” En de Zwolse opleiding

De docenten die ze afleveren, moeten van alle

maakt het adagium teach as you preach vol-

markten thuis zijn. Ze geven sportlessen op basisscholen, in het voortgezet onderwijs, het speciaal onderwijs en het beroepsonderwijs. De

ledig waar.

Ranglijst

De lerarenopleiding van de Haagse Hogeschool bengelt met 24 punten onderaan de ranglijst.

Hanzehogeschool Groningen

34

Hogeschool Windesheim Zwolle

34

omdat zestig procent van de leerlingen in het

Fontys Hogescholen Tilburg

32

personeelsbeleid kreeg een onvoldoende.

voortgezet onderwijs daar zit en omdat de erva-

Hogeschool van Amsterdam

32

Volgens de visitatiecommissie heeft de Haagse

ring leert dat het lesgeven in het vmbo een

Haagse Hogeschool

24

opleiding tijdens de overschakeling naar pro-

visitatiecommissie vindt dat de opleidingen meer aandacht moeten besteden aan het vmbo

De keurmeesters zijn vooral ontevreden over de kwaliteitsbewaking en over de toetsen. Ook het

specifieke benadering vraagt.

bleemgestuurd onderwijs ‘roofbouw gepleegd’

Over de programma’s van de opleidingen voor

op het personeel. (LB)

6.

STRAKSVOORDEKLAS. JANUARI 2004.

Nieuws

s s

BREDE SCHOOL RUKT OP

d UIT DE HOGESCHOOLPERS d Limburgse gulheid

mand. Zij maakten de meeste fouten, in

Limburgse onderwijsassistenten die willen

totaal 123. Vooral bij de woorden liniaal,

Het aantal brede scholen neemt toe. In 2003

doorstromen naar de pabo zijn goed af. Bij de

groentesoep en hartstikke ging het vaak mis.

zijn er vijftig bijgekomen, waarmee het totale

Hogeschool Zuyd kunnen zij in drie jaar hun

Pabo-studenten blijken met afstand de beste

aantal nu op vijfhonderd uitkomt. En als de

diploma halen. Bovendien ontvangen ze een

spellers; zij maakten samen negentig fouten.

gemeenten al hun woorden omzetten in daden

financiële tegemoetkoming van 287 euro per

Communicatiestudenten en kunstenaars in de

telt Nederland in 2010 twaalfhonderd brede

maand. Leon Sluijsman, directeur van de

dop eindigden met 103 fouten op de gedeel-

scholen. In de helft van de Nederlandse

pabo Heerlen verklaart de gulheid: “Een groot

de tweede plaats. Bij de techniekstudenten

gemeenten wordt inmiddels gewerkt aan de

aantal studenten was al actief als onderwijs-

ging het 107 keer mis. d Hanze nr 7

totstandkoming van brede scholen. Grote en

assistent en ontving dus een salaris. Binnen

middelgrote steden zijn er vrijwel allemaal

de opleiding lopen ze per week 2,5 dag stage.

meer bezig; de kleinere gemeenten met minder

Voor één dag ontvangen zij salaris, zodat ze

Spelling (2)

dan 50.000 inwoners blijven achter bij deze

qua geld niet helemaal ‘droog’ komen te

“Ik ben in alle talen goed, behalve in

ontwikkeling. Dat blijkt uit het rapport Brede

staan.” In september 2003 zijn 26 onderwijs-

Nederlands.” Inge Everts, derdejaars aan de

scholen in Nederland - Jaarbericht 2003 dat in

assistenten aan het verkorte pabo-traject

pabo van de Avans Hogeschool in Breda deed

opdracht van de Vereniging van Nederlandse

begonnen. dEditie Zuyd nr 8

mee aan het dictee dat georganiseerd werd

ddddddddddddddddddddddddddddddd

door de redactie van de hogeschoolkrant

Gemeenten en drie ministeries is gemaakt. ddddddddddddddddddddddddddddddd

De brede school wordt ook steeds breder. Tot

Impuls. Ze blijft moeite houden met de d, t

nu bundelde zo’n instelling meestal een basis-

Orde houden

en dt’s. “Op de pabo moet je een spellings-

school, een peuterspeelzaal, kinderopvang en

“In plaats van klassikaal een jongen of meisje

toets doen. Die mag je twee keer overdoen.

voor- en naschoolse opvang. Steeds vaker doen

tot de orde roepen, kun je er beter naar toe

Als je het dan nog niet gehaald hebt, moet je

ook sport-, cultuur- en welzijnsorganisaties

lopen en de druktemaker aanraken en kort

van school. Ik heb het gelukkig net binnen,

mee. Ook steeds meer scholen in het voortge-

aanspreken”, adviseert docent Marlijn van

maar verder wordt er niets meer aan spelling

zet onderwijs omarmen het concept. Meestal

den Nouwland. Pabo-studenten van de

gedaan.” dImpuls nr 11

zijn dat vmbo-scholen die hun krachten bunde-

Hogeschool van Arnhem en Nijmegen kunnen

len met sportclubs en culturele instellingen.

een training orde houden volgen. Het zijn vier

(YvdM)

sessies van ieder drie uur. Van den Nouwland

Op eigen benen

weet dat lang niet alle studenten met orde-

De Groningse pabo van de Christelijke

problemen naar deze training komen.

Hogeschool Nederland krijgt een eigen

Jammer, want de problemen kunnen vererge-

gebouw. Sinds vier jaar woont de christelijke

ren als je eenmaal voor de klas staat, “waar-

pabo samen met de openbare pabo en de ver-

door een afgestudeerde soms na een jaar al

pleegkundeopleidingen van de

afhaakt. Doodzonde.”

Hanzehogeschool en dat bevalt maar matig.

d Sensor nr 8

“Studenten klagen over inadequate beweg-

ddddddddddddddddddddddddddddddd

wijzering, een gebrek aan computers en werkddddddddddddddddddddddddddddddd

Oberon jaarbericht 2003

plekken, te weinig lokalen voor probleem

Spelling (1)

gestuurd onderwijs, roosterproblemen en

Docenten klagen veel en vaak over spelfouten

onvoldoende klimaatbeheersing”, schrijft de

van studenten, maar kunnen ze zelf wel spel-

hogeschoolkrant. Die problemen zijn verleden

len? De redactie van de Hanze nam de proef

tijd als de pabo in september zijn intrekt

op de som en liet een groep personeelsleden

neemt in het voormalige kantoor van een

en vier groepen studenten van de

waterleidingbedrijf, verwacht de directie. In

Hanzehogeschool Groningen een dictee

het pand wordt voor bijna 1,8 miljoen euro

maken. De groepen bestonden ieder uit 45

verbouwd voor de 390 studenten en hun

personen. De medewerkers vielen door de

docenten verhuizen. dCHN krant nr 8

Het rapport Brede scholen in Nederland is te vinden op de website van het ministerie van onderwijs: www.minocw.nl.

STRAKSVOORDEKLAS. JANUARI 2004.

7.

Een vliegende Coach of tutor worden op kosten van de baas

Op kosten en in de tijd van de baas studeren; beginnende leraren van 45 Brabantse scholen krijgen die kans. Ze kunnen zich tijdens de eerste vier jaar van hun loopbaan ontwikkelen tot coach, tutor of ict-deskundige. Het credo ‘eens leraar, altijd leraar’ gaat voor hen niet meer op. “Het lijkt mij niks om tot mijn 65ste alleen maar les te geven.” Tekst Els Heuts Beeld Typetank

“Ik wil niet mijn leven lang voor de klas

ict-deskundige. De nascholing wordt afgeslo-

krachten te vergroten”, zegt OMO-voorzitter

staan”, zegt Guy Merlmheytens (18) beslist.

ten met een certificaat. Het loopbaantraject

Rob Kraakman. Er gebeurt nu al meer in

“Dat lijkt mij erg saai worden”. De eerste-

start in 2004.

scholen dan alleen lesgeven, weet hij. Als

jaars wiskunde heeft een strak toekomstplan.

Er is het schoolbestuur veel aan gelegen om

voorbeeld noemt hij de prijsvraag die een van

Na de lerarenopleiding wil hij een aantal

het beroep van leraar aantrekkelijker te

zijn scholen net heeft gewonnen met het bou-

jaren lesgeven, zijn eerstegraadsbevoegdheid

maken. “Het beroep is uitgewoond en hard

wen van websites. “Leerkrachten die zich

halen en dan het bedrijfsleven in.

toe aan herwaardering. We kunnen wel initia-

daarin hebben gespecialiseerd, kunnen

Merlmheytens is lang niet de enige leraar in

tieven afwachten van het ministerie, maar die

gemakkelijker buiten het onderwijs terecht.

de dop die opziet tegen een leven lang voor

gaan allemaal uit van frontaal, klassikaal les-

Zo creëer je een breed loopbaanperspectief.”

de klas. Uit een in 2002 gepubliceerde stu-

geven. Dat is een verouderd concept dat niet

De regeling klinkt riant. De scholing maakt

die van het Instituut voor arbeidsmarktvraag-

meer werkt”, stelt projectleider Jos Hulsker

deel uit van de normjaartaak en mag dus in

stukken in Tilburg blijkt dat veel jonge leer-

van OMO. “Veertig procent van de afgestu-

werktijd worden gevolgd. De jonge leraren

krachten al na een paar jaar gedesillusio-

deerden van de lerarenopleidingen komt nu

krijgen een individueel traject aangeboden.

neerd het onderwijs verlaten. Ze zijn teleur-

niet in het onderwijs terecht. En er is vijftig

Aan de hand van een persoonlijk ontwikke-

gesteld over het gebrek aan begeleiding, het

procent uitval tijdens de opleiding. Dat moet

lingsplan en assessments wordt bekeken in

geringe carrièreperspectief en het slechte

aangepakt worden.”

welke richting zij zich willen specialiseren. Docenten die aangeven dat ze deels in het

management. De Fontys Hogescholen en Ons Middelbaar

Uit de fuik

onderwijs willen werken en deels op hun

Onderwijs (OMO), dat 45 scholen voor voort-

OMO vindt dat er meer variatie in onderwijs-

eigen vakgebied, kunnen modules volgen bij

gezet onderwijs in Noord-Brabant bestuurt,

beroepen moet komen, dat maakt het werk

Fontys om hun vakkennis op peil te houden.

hebben de handen ineen geslagen om de uit-

aantrekkelijker. Het schoolbestuur zet dan

Ook het halen van een eerstegraadsbevoegd-

tocht van jonge leraren een halt toe te roe-

ook hoog in op taak- en functiedifferentiatie.

heid op kosten van de baas behoort tot de

pen. Beginnende leerkrachten die voor het

“Vroeger was je gedoemd je leven lang leraar

mogelijkheden. Dit jaar wordt gebruikt om de

Brabantse schoolbestuur werken, krijgen de

te blijven. Andere sectoren zaten niet te

plannen verder te ontwikkelen. “In samen-

eerste vier jaar van hun loopbaan begeleiding

wachten op mensen uit het onderwijs. De fuik

spraak met OMO ontwikkelen wij het traject”,

en nascholing van Fontys. Ze kunnen zich

van ‘eens leraar, altijd leraar’ willen wij voor-

vertelt Elly Schure, beleidsmedewerker bij

specialiseren tot bijvoorbeeld coach, tutor of

komen door de emplooibaarheid van leer-

Fontys. “We hebben natuurlijk al veel in huis

8.

STRAKSVOORDEKLAS. JANUARI 2004.

carrièrestart

aan opleidingen. Iemand die zich bijvoor-

Maar Joris Jacobs, ook eerstejaars wiskunde,

binnen, drie jaar geleden waren dat er 87.

beeld wil specialiseren in remedial teaching

twijfelt aan het nut van een scholingstraject.

Niki Koevoets zit in het tweede jaar van de

kan terecht bij ons opleidingcentrum speciale

“Ik denk dat je al redelijk klaargestoomd bent

masterklas. De opleiding bevalt haar prima.

onderwijszorg.”

als je van de opleiding komt. Je hebt dan

“Ik moet 34 studiepunten halen om mijn

veel stages gehad. Ik weet niet of je dan nog

OMO-beurs te krijgen”, vertelt ze. “Dat is een

Leerlingbegeleiding

begeleiding nodig hebt.” Hij kan zich best

goede motivatie om flink te studeren. Anders

Net afgestudeerd en meteen weer verder stu-

voorstellen dat hij na tien of vijftien jaar het

laat je al gauw een paar vakken zitten.” Het

deren. Wat vinden aankomende leraren daar-

onderwijs voor gezien houdt. “Maar dat zie ik

loopbaantraject van OMO vindt ze een uitste-

van? “Het lijkt mij heel fijn om extra onder-

tegen die tijd wel”, zegt hij. “Ik ga daar niet

kend plan. “Ik denk dat je er meer leraren

steuning te krijgen”, zegt Mariska van

meteen na mijn opleiding al op anticiperen.

mee werft.” Niki is ‘absoluut’ van plan om

Zundert, tweedejaars Duits. “Ik wil na mijn

Bovendien loopt het leven toch altijd anders

voor de klas te blijven staan, maar niet altijd

opleiding als docent aan de slag, maar het

dan je denkt”, voegt hij er filosofisch aan toe.

op een middelbare school, zegt ze. “Ik heb net een vmbo-stage achter de rug. Het geeft

lijkt mij niks om tot mijn 65ste alleen maar les te geven. Ik wil me graag specialiseren in

Masterklas

veel voldoening als de leerlingen de lesstof

leerlingenbegeleiding of in het mentorschap.

De doelgroep voor het begeleidingstraject is

snappen, maar ik vind het moeilijk om me

Ik juich het toe als ik daarvoor de mogelijk-

de eerste lichting van de zogenaamde master-

aan dat niveau aan te passen. Voor mijn

heid krijg.” Ook Eline Geertsen, tweedejaars

klas die dit jaar afstudeert. OMO en Fontys

gevoel ben ik meer mentor aan het spelen

Engels, wil graag haar mogelijkheden verbre-

zijn drie jaar geleden met dit initiatief begon-

dan dat ik aan kennisoverdracht doe. Ik wil

den. Ze is in ieder geval van plan een eerste-

nen om het lerarentekort in te dammen.

les gaan geven in het hbo of op de universi-

graadsbevoegdheid te halen, maar een spe-

Leerlingen van OMO-scholen die de lerare-

teit. Dan kan ik veel dieper op mijn vak

cialisatie ziet ze ook wel zitten. Stefan de

nopleiding kosten van ongeveer dertienhon-

ingaan.” Ze heeft haar plan getrokken. “Ik wil

Laat, eerstejaars wiskunde, kan zich nu nog

derd euro in het eerste jaar, oplopend tot

mijn eerstegraadsbevoegdheid halen, dan een

niet voorstellen dat jij uitgekeken raakt op

ruim zesduizend euro in het vierde jaar, als

masteropleiding doen en daarna promoveren.

het lesgeven. “Ik heb heel bewust gekozen

ze als lio voor de klas staan. De beurs ver-

Als ik daar steun van OMO bij kan krijgen, is

voor het leraarschap, maar misschien dat ik

plicht hen, na het afronden van de opleiding,

dat mooi meegenomen.”

er later anders over ga denken. En dan kan

vier jaar op een OMO-school les te geven.

een specialisatie wel nuttig zijn.”

Vorig jaar stroomden er 110 OMO-leerlingen

STRAKSVOORDEKLAS. JANUARI 2004.

9.

HET TIEN MINUTENGESPREK UITPUTTINGSSLAG OF HOOGTEPUNT? Bereid je er maar alvast op voor, want op vrijwel elke school voor basis- en voortgezet onderwijs worden ze gehouden: de tienminutengesprekken. Voor school en leerkracht zijn ze vaak een ware uitputtingsslag. Maar een goed alternatief om contact te houden met alle ouders is meestal niet voorhanden. “Tien minuten is te weinig, maar ook weer precies goed”

eind van de avond uit je nek te zwammen

tien minuten? De gesprekken duren soms

omdat je nauwelijks meer een idee had over

maar zeven minuten, maar ook wel eens vijf-

welke leerling het ging.”

tien. De ene school houdt ze vier keer per

De Kameleon pakt het nu anders aan. Elke

jaar, de andere twee keer. Vóór de rapporten,

eerste donderdagavond van de maand kunnen

na de rapporten, los van de rapporten; alle

ouders met de leerkrachten komen praten.

varianten komen voor. Hoewel de term tien-

Ouders die op gesprek willen komen, tekenen

minutengesprek het meest gangbaar is,

in op een lijst die in de klas hangt.

bestaan er tal van andere benamingen:

Hazewinkel: “Die gesprekken duren vaak een

schoolvorderingsgesprek, tafeltjesavond, rap-

kwartier tot een half uur.” De school houdt in

portbespreking.

de gaten of ouders van de regeling gebruik maken en trekt aan de bel als de leerkracht

Valkuil

zelf wat wil bespreken. “De meeste ouders

“Met het tienminutengesprek wordt het con-

komen uit zichzelf twee of drie keer per jaar.

tact tussen ouders en school gestructureerd”,

Openbare basisschool de Kameleon in Doorn

Sommigen wel zes keer.” Hazewinkel vindt

verklaart Ard Nieuwenbroek de blijvende

heeft de tienminutengesprekken afgeschaft.

dat het systeem goed werkt. “Er is meer tijd

populariteit van het fenomeen. Nieuwenbroek

“Het was veel te massaal”, zegt schoolleider

om een echt gesprek te voeren en de gesprek-

heeft voor zowel leerkrachten als ouders een

Piet Hazewinkel. “Moet je je voorstellen, met

ken zijn veel meer gespreid dan vroeger.”

handreiking voor het tienminutengesprek

een klas van dertig leerlingen had je dertig

De meeste scholen houden echter vast aan de

geschreven. Hij vindt dat alle ouders moeten

gesprekken op een avond. Dan zat je aan het

traditionele tienminutengesprekken. Hoewel,

worden uitgenodigd, ook die van goed preste-

10.

STRAKSVOORDEKLAS. JANUARI 2004.

Tekst Tineke Snel en Rob Voorwinden Beeld Typetank

rende leerlingen. Het komt voor dat scholen

gesprek een andere positie inneemt dan

tijd wel bespreken.”

een briefje meegeven voor de ouders waar in

ouders. Het gaat toch om een professional

“De beperkte hoeveelheid tijd noopt je ook

staat dat een gesprek niet nodig is, gezien de

tegenover niet-professionals. “De leerkracht

om to the point te blijven, en dat is leuk. Je

resultaten van het kind. Om het gesprek

moet in deze ontmoeting over het surplus

hebt heel kort de tijd om de zaak in te schat-

bevredigend te laten verlopen moeten school

beschikken om het gesprek succesvol te

ten, om te zien met welke houding de ouder

en ouders goed weten waar het gesprek voor

maken.”

naar het gesprek komt: emotioneel, uit rancu-

bedoeld is. Er zijn leerkrachten die in die

ne, uit een gevoel van ‘dat moet óók nog’. Je

tien minuten ouders bedelven onder informa-

Dubbel

krijgt vaders aan tafel die klem zitten na hun

tie over hun kind. “Dat is de grootste valkuil.

Het Nassau Veluwe-college in Harderwijk

scheiding, je krijgt moeders aan tafel die met

De leerkracht zit dan zo vol met informatie

belegt twee keer per jaar tienminutengesprek-

je beginnen te flirten. Ik sta niet zo snel

dat hij niet meer in staat is tot luisteren. De

ken. Ouders kunnen bij iedere vakdocent

meer ergens van te kijken. Maar ik breng het

meeste ouders willen alleen maar graag weten

terecht als ze dat willen. En als ze denken

onderwerp van het gesprek altijd zo snel

hoe de leerkracht tegen hun kind aankijkt.

meer tijd nodig te hebben, mogen ze dubbele

mogelijk weer naar wat het moet zijn: het

Dit kan best in tien minuten worden bespro-

tijd aanvragen. Maya Bakker, conrector onder-

kind en hoe het daarmee gaat.”

ken, mits er geen andere problemen zijn.”

bouw: “Er wordt heel veel gebruikgemaakt

“De hoeveelheid tijd aanpassen per kind zou

Sommige scholen voor voortgezet onderwijs

van de tienminutengesprekken.” Volgens

niet werken. Dan krijg je allerlei verkeerde

verplichten de leerlingen bij het tienminuten-

Bakker komt dit vooral doordat de school in

reacties van de ouders. Zo van: de ouders van

gesprek aanwezig te zijn. Nieuwenbroek heeft

het algemeen de ouders er zoveel mogelijk bij

Jantje hebben twintig minuten, dus zal Jantje

daar grote twijfels over. “Als er bijvoorbeeld

probeert te betrekken. Haar uitgangspunt is

wel een probleem hebben. En de ouders van

pedagogische thema’s worden aangesneden in

dan ook: “School en ouders zijn partners in

Pietje hebben maar tien minuten, dus infor-

het gesprek is het zeker niet verstandig. Je

de opvoeding. We nodigen ouders heel expli-

meren ze of het eigenlijk wel nodig is dat ze

doet er sommige kinderen mee tekort. Ze

ciet uit dingen met ons te delen.”

komen. Krijg je dát weer. Nee, tien minuten

hebben op zo’n moment juist de veiligheid

“Natuurlijk zijn tien minuten altijd te kort”,

is te weinig, maar ook weer precies goed.”

van hun ouders nodig. Ikzelf heb er als leer-

vindt Peter Wolters, leerkracht van groep 5

kracht ernstige fouten mee gemaakt.”

van de Notenkraker in Den Haag. “Je moet

Tienminutengesprekken met ouders, door Ard

De ouderavond is een van de hoogtepunten

aan het einde altijd knijpen, want tien minu-

Nieuwenbroek, uitgegeven door KPC-groep,

van het jaar, meent hij. “Kinderen gaan voor

ten zijn van nature te weinig voor een echt

Den Bosch.

leerkrachten veel meer leven na een ouder-

gesprek. Het gaat over kinderen, en daar ligt

Het tienminutengesprek met leraren, een

avond. Als er een goede balans is tussen

mijn hart, dus ik zou best een hele avond

handreiking voor ouders, door Ard

geven en ontvangen kan het gesprek Pokon

kunnen doorbomen met een ouder, dat is het

Nieuwenbroek en Ivo Mijland, uitgeverij Kok,

betekenen voor de leerkracht.” Hij legt er de

punt niet. Maar goed, het gemiddelde kind,

Kampen.

nadruk op dat de docent in het tienminuten-

als dat al bestaat, kun je in die tien minuten

STRAKSVOORDEKLAS. JANUARI 2004.

11.

Nieuwe onderwijsberoepen ONDERWIJSASSISTENTEN WORDEN VAAK MISBRUIKT

Als leraar krijg je er ongetwijfeld mee te maken: nieuwe beroepen als onderwijsassistent, lerarenondersteuner of instructeur. Maar wat houden die beroepen precies in? En wat voor opleiding moet je ervoor volgen? Dat is lang niet altijd duidelijk.

basisscholen bestaat inmiddels een mboopleiding. Maar voor het voortgezet en het middelbaar beroepsonderwijs bestaan nog geen assistentenopleidingen en ook geen opleidingen voor praktijkbegeleiders of instructeurs, terwijl dergelijke ondersteuners daar wel veel werken. Een paar hogescholen is in dit gat gesprongen met een opleiding die de deelnemers

Tekst Hanne Obbink Beeld Wim Stevenhagen

in één jaar aan een certificaat als onderwijsassistent voor het mbo helpen. Wie dat certi-

“Als ik protesteer, loop ik straks in computerzalen te surveilleren.” Een kenmerkende uit-

ingewikkelde taken overnemen van docenten,

ficaat op zak heeft, kan nog een jaar door-

spraak van een onderwijsassistent die liever

bijvoorbeeld door kleine groepjes leerlingen

gaan om officieel instructeur te worden, om

anoniem wil blijven. Hij doet boeiend werk,

afzonderlijk onder handen te nemen. De

na nog eens twee jaar af te studeren als

werk dat in bijna niets verschilt van wat de

docent blijft eindverantwoordelijk, maar krijgt

tweedegraads docent. Maar illustratief voor

docenten in zijn team doen. Alleen, hij is

meer tijd om zich aan andere zaken te wij-

de warboel op opleidingsgebied is dat het

officieel onderwijsassistent en die anderen

den.

ministerie van onderwijs onlangs besloot dit

zijn docent. En dat verschil is terug te zien in

Maar wat precies de taken en bevoegdheden

traject niet meer te betalen, hoewel het er zelf

zijn salaris. Maar protesteren? Welnee, dan

van deze nieuwe functionarissen zijn, is niet

een paar jaar geleden groen licht voor gaf.

zou hij straks misschien echt assistentenwerk

duidelijk. En dat wreekt zich. “Ze worden

En zo rommelen scholen en lerarenopleidingen

moeten doen.

vaak misbruikt”, zegt Claire Verlinden van de

voorlopig maar wat aan. Deze maand behan-

Deze onderwijsassistent staat niet alleen. In

AOb. “Wij zien dat deze mensen geen onder-

delt de Tweede Kamer het wetsvoorstel

sommige onderwijssectoren bestonden onder-

steunende functies meer uitvoeren, maar

Beroepen in het onderwijs. Maar ook die wet

wijsassistenten, lerarenondersteuners en

massaal zelfstandig voor de klas gezet wor-

maakt nog geen eind aan alle onduidelijk-

instructeurs al langer. Maar een paar jaar

den, om vacatures van docenten op te vullen.

heid, want eerst moet er een platform van

geleden deden ze op grote schaal hun intrede

Zo wordt het onderwijs wel goedkoper, maar

deskundigen komen, dat moet nagaan welke

in de scholen, en dat vond eigenlijk iedereen

niet beter.”

wensen en behoeftes het onderwijs. Op grond

een goede zaak. Inmiddels werken alleen al

daarvan zal het platform een advies opstellen

in het basisonderwijs zo’n 4500 onderwijsas-

Gerommel

over nieuwe beroepen en de bijbehorende

sistenten. Meer handen in de klas was het

Bijna net zo onduidelijk is welke opleiding

opleidingen. Maar voor dat allemaal in kan-

motto, want vele handen maken nu eenmaal

onderwijsassistenten en andere ondersteuners

nen en kruiken is, zijn we zeker weer een

licht werk. De ondersteuners kunnen minder

moeten volgen. Voor onderwijsassistenten op

flinke tijd verder.

12.

STRAKSVOORDEKLAS. JANUARI 2004.

“VOOR TACHTIG PROCENT DOCENTTAKEN”

“DE COACHENDE EN BEGELEIDENDE ROL LIGT ME”

Marianne Pool begon twintig jaar geleden als administratief medewerkster

Een jaar of tien geleden werd Marco van Luijn wegbezuinigd als jongeren-

op een klein schooltje. Maar die school groeide en werd uiteindelijk onder-

werker. Maar hij miste het dagelijks contact met jongeren en na een paar

deel van het ROC Oost-Nederland. Marianne Pool werd er secretaresse van

jaar werken in de detailhandel werd hij conciërge op een vbo-school.

het college van bestuur. “Maar ik miste de hectiek en de nabijheid van de

Anderhalf jaar geleden zette hij een nieuwe stap: hij werd onderwijsassis-

leerlingen”, vertelt ze. Daarom besloot ze vier jaar geleden instructeur te

tent aan ROC Asa in Utrecht, bij de driejarige opleiding voor onderwijs-

worden.

assistenten in het basisonderwijs.

“Aanvankelijk werd ik praktijkbegeleider bij de afdeling handel in de

“Ik wist helemaal niet wat de functie onderwijsassistent inhield. Het

beroepsbegeleidende leerweg. Ik moest praktijkbezoeken afleggen en

bleek dat ik naast de docenten kwam te werken. Heel letterlijk: bij

ook praktijkexamens afnemen. Tegenwoordig ben ik mentor van twee

vakken als tehatex ondersteunde ik de docent, bijvoorbeeld door voor

groepen, een groep winkelassistenten en een groep alleenstaande

de materialen te zorgen, zodat de docent meer aan de inhoud toe-

minderjarige asielzoekers, ama’s. Aan die winkelassistenten geef ik

kwam. Tegelijkertijd volgde ik zelf een opleiding tot onderwijsassistent

ook acht uur per week les, goederenverwerking en klantgericht han-

aan een hogeschool.

delen. De ama’s begeleiden we op zoek naar een stageplek, via tra-

Maar dit jaar zijn we begonnen met een nieuwe onderwijsaanpak,

jecten op maat.

waarin de docent en de onderwijsassistent zijn vervangen door leer-

Door de docenten in het team word ik als een gelijkwaardig teamlid

meesters en werkmeesters. Ik ben nu leermeester. Dat betekent dat

behandeld. Maar zo voel ik dat zelf niet altijd. De vakkennis beheers

ik een groep leerlingen begeleid en coach bij het maken van

ik grotendeels, maar als het bijvoorbeeld gaat om het ontwikkelen

opdrachten. Daarnaast geef ik workshops en trainingen die aanslui-

van specifieke leertrajecten heb ik nog niet genoeg bagage. Ook in

ten bij die opdrachten, bijvoorbeeld over spelling en grammatica.

de leerlingbegeleiding zoek ik waarschijnlijk vaker professionele hulp

Eigenlijk doe ik nu hetzelfde werk als docenten. Ik merk wel dat ik

dan een docent. Ik heb nu bijvoorbeeld te maken met iemand die

minder ervaring heb als het gaat om bijvoorbeeld didactische werk-

problemen met justitie heeft, daar waag ik me niet aan. Dat gaat de

vormen. Maar de inhaalslag die ik moet maken, gaat razendsnel.

docenten trouwens ook boven de pet.

Toch trekt die coachende en begeleidende rol me meer dan het

Toch heb ik voor tachtig procent van de tijd heb gewoon docentent-

geven van trainingen en workshops, dus ik kan me voorstellen dat

aken, en dan ook nog met twee heel moeilijke groepen. Nee, daar

daar mijn toekomst ligt. De dagelijkse omgang met jongeren van

word ik niet naar betaald. Maar ik heb er vrede mee. Ik krijg de kans

deze leeftijdsgroep, van zestien tot negentien jaar, daar blijf je jong

om door te stromen en me te ontwikkelen, niet alleen door dit werk,

bij. Ja, sorry, het is een cliché, maar zo voel ik het wel.”

maar ook door de duale opleiding tot tweedegraads leraar die ik volg aan de Hogeschool Windesheim. Want ik wil niet dat ik op den duur afbrand door onkunde.”

STRAKSVOORDEKLAS. JANUARI 2004.

13.

Uitslag straksvoor deklas-Enquête

DE IDEALE SCHOOL STAAT DICHT BIJ HUIS Voor studenten aan de lerarenopleidingen is de ideale werkplek een school in hun eigen regio, met prettige collega’s, die een volle baan aanbiedt. Studenten hebben geen idee hoeveel ze gaan verdienen en beseffen helemaal niet dat starters in het onderwijs veel beter af zijn dan andere hbo-afgestudeerden. Dat zijn de opmerkelijkste conclusies uit de Straksvoordeklas-enquête De ideale werkgever.

drie inzenders gaan eerst een jaar op reis, even

De collega’s komen als nummer één uit de bus.

uitpuffen van de studie. En acht procent wil

De indruk die het schoolteam op de sollicitant

een kleine baan van één of twee dagen.

maakt, is allesbepalend. (zie tabel 2).

Op zich lijken de banen de komende jaren voor

Opmerkelijk is dat de begeleiding van begin-

het oprapen te liggen. Misschien niet bij die

ners vaak terugkomt. Studenten zitten daar dus

éne school waar je het liefst zou willen werken,

op te wachten. Ook opvallend is dat de zuil in

maar dan toch wel bij een andere. Waar letten

het toch erg seculiere Nederland nog voor veel

studenten op als ze een school selecteren, zo

mensen van belang is. Alle andere redenen (de

luidde één van de vragen. Uit de lange rij van

schoolleider, de kleur van de school, jong of

mogelijkheden kozen de inzenders drie school-

oud team, vernieuwend of traditioneel onder-

kenmerken die ze echt belangrijk vinden.

wijs) werden nauwelijks genoemd.

Tekst Robert Sikkes Beeld Typetank Studenten die een lerarenopleiding volgen, zijn echte huismussen. Maar liefst 88 procent wil dichtbij huis of op redelijke afstand van hun huidige woonplaats gaan werken. Slechts één inzender van de Straksvoordeklas-enquête uit het novembernummer verzuchtte: “Snel verhuizen, eindelijk ergens ver weg.” In totaal stuurden 87 mensen per post of internet de enquête retour. Voor het overgrote deel betrof het pabo-studenten (75 procent) en een klein clubje studenten op lerarenopleidingen voortgezet onderwijs. Straksvoordeklas vroeg naar de kenmerken van de ideale werkgever. Die moet niet alleen een baan dicht bij huis bieden; de school waar de geënquêteerden het liefst willen werken staat in de provincie (zie tabel 1). Werken in de stad is beduidend minder populair. Slechts een enkeling kiest voluit voor een baan in één van

Tabel 1

Tabel 2

de vier grote steden.

Op wat voor school wil je werken?

Waar let je op bij het zoeken van een baan?

Studenten willen er wel vol tegenaan, blijkt uit

Kleine dorpsschool

16%

De indruk die collega’s maken

de antwoorden. Ruim de helft wil meteen een

School in de regio

56%

De afstand tussen school en huis

13%

volledige baan. Nog eens een derde wil een

School in middelgrote stad

22%

Goede begeleiding van beginners

12%

grote deeltijdbaan van drie of vier dagen. Dat is

Eén van de vier grote steden

7%

14%

De leeftijdsgroep waarvoor de baan is 11%

mooi, want op die manier valt misschien het

Het schoolgebouw

7%

lerarentekort een beetje op te lossen. Slechts

De zuil

6%

14.

STRAKSVOORDEKLAS. JANUARI 2004.

Tabel 3

Tabel 4

Tabel 5

De doorslaggevende redenen om voor een school te kiezen:

Wat is ongeveer het bruto maandsalaris van een beginnende leraar?

Hoe verhouden de starterssalarissen van leraren zich tot die van andere hbo’ers?

De indruk van school en team

Geen idee

34%

Geen idee

De leeftijdsgroep waarvoor de baan is 19%

33%

Minder dan 2100

39%

Het is fors minder

22%

Begeleiding van beginners

2100 euro (goed)

25%

Ongeveer gelijk

41%

11%

Meer dan 2100

3%

Onderwijs betaalt beter (goed)

35%

3%

Wel dook de directeur op in de open vraag.

jarigen. Voor Straksvoordeklas reden om in de

tabel 5). Geen idee, was de meest gekozen

Want is zijn rol bij het keuzeproces nauwelijks

nieuwe enquête (te vinden op pagina 28 ) te

optie. Bijna een kwart denkt dat onderwijs

van belang, daarna moet de ideale directeur

onderzoeken welke groepen en welke school-

slecht betaalt. Vier op de tien kiezen voor het

wel over zeer veel kwaliteiten beschikken. “Die

typen het populairst zijn.

veilige antwoord het zal wel ongeveer hetzelfde zijn. Slechts twéé inzenders (drie procent) had-

haalt het beste in de leerkracht naar boven”, schreef een student. “Juist die directeur moet

Het salaris

den het goed: het onderwijs betaalt beter.

goede begeleiding aan beginners geven”, vond

Geld speelt geen rol bij het keuzeproces, maar

Geloof het of niet, de starterssalarissen in het

een ander. En een derde schreef “de ideale

liefst tweederde van de inzenders vindt het

onderwijs zijn concurrerend. Het overgrote deel

werkgever stimuleert de ontwikkeling van het

salarisniveau van leraren onbelangrijk. Je moet

van de hbo’ers begint met minder, maar, eerlijk

personeel, zowel individueel als van het team.”

het vak leuk vinden. Dat antwoord gaf 62 pro-

is eerlijk, heeft later in de carrière meer kans

Eén inzender trok het breder. “De ideale werk-

cent. Slechts 32 procent vond dat het salaris-

op een stijging.

gever is een school waar het kind op de eerste

niveau van leraren medebepalend is voor de

plaats komt.”

aantrekkelijkheid van het beroep. Veel studen-

Op de website www.straksvoordeklas.nl

ten hebben ook geen enkel idee wat ze behoren

(lo-plein) vind je de salariswijzer, die precies

Leeftijdsgroep

te verdienen. Slechts een kwart gaf het goede

uitrekent wat jouw brutosalaris is (afhankelijk

Daarna formuleerden we de vraag iets scherper.

antwoord (zie tabel 4).

van het aantal uren dat je werkt en de in-

Wat is doorslaggevend bij de keuze van een

Dat biedt kansen voor schrieperige werkgevers

schaling) en een zeer betrouwbare schatting

school? Dan blijven er eigenlijk voor het over-

om minder te betalen dan de ongeveer 2100

geeft van hoeveel je daar netto van overhoudt.

grote deel van de inzenders maar drie redenen

euro per maand, die een startende leraar op in

over. De sfeer, de indruk van het team, is alles-

zijn loonzakje behoort te krijgen. Dames en

bepalend. Als je collega’s een goede uitstraling

heren studenten: als u fulltime gaat werken

hebben, vertrouw je er blijkbaar op dat het een

heeft u in het basisonderwijs op dit moment

prettige school is om te werken.

recht op een bruto-maandsalaris van 2120

Verrassend stijgt dan opeens de leeftijdsgroep

euro, in het voortgezet onderwijs zelfs 2199

euro gewonnen: R. Strijker, IJsselmuiden; V. Verbaant,

waar beginners (voornamelijk) mee gaan werken

bruto per maand.

Den Haag; L. Fiddelaers, Sittard; Y. Kaufmann, Zaandam;

naar de tweede plaats (zie tabel 3). Het maakt

Een flink bedrag. Maar is dat nu meer of min-

D. Klaassen, Molenschot; D. Gerritsen, Beemte-Broekland;

dus nogal uit of je met kleuters of groep acht

der dan wat een gemiddelde hbo-afgestudeerde

J. Schrier, Kruiningen; M. Bezemer, Capelle a/d IJssel; S.

gaat werken, of met veertienjarigen of achttien-

krijgt? Opnieuw weten studenten het niet (zie

Kamminga, Diemen en M. Reitsma, Den Haag.

STRAKSVOORDEKLAS. JANUARI 2004.

De volgende tien inzenders hebben een cd-bon van tien

15.

In het diepe Beginnende docenten over hun eerste baan Afgelopen zomer zetten duizenden pas-afgestudeerde leraren hun eerste stappen op de arbeidsmarkt. Vonden zij direct hun ideale werkgever? Kyrsten, Harm, Paula, Wouter en Nadine in elk geval niet. Geen wonder, zij deden tijdens het solliciteren al water bij de wijn. “Ik was blij dat ik aan het werk kon.” En zo vinden zij zichzelf terug voor een vmbo-klas terwijl ze stage hebben gelopen in havo- en vwo-klassen, hebben ze ongevraagd een mentoraat erbij, of geven ze een vak (boekhouden) dat ze zelf niet leuk vinden. “Hoe overleef ik dit?” Tekst Rineke Wisman Beeld Typetank Voor de zomervakantie twijfelde Kyrsten

van deze leeftijd viel ik qua niveau behoorlijk

perfectionistisch en daarom niet zo snel

Jongenotter (21). Ze was net afgestudeerd aan

in een gat.” Kyrsten vond dat de leerlingen in

tevreden. Dat patroon moet ik zien te door-

de pabo van de Haagse Hogeschool. Zou ze

twee weken de regels in de klas moesten ken-

breken.”

verder studeren of een baan zoeken? Een

nen. “Bijvoorbeeld dat je je vinger opsteekt

week voor de start van het nieuwe schooljaar

als je wat wilt vragen. Toen het niet lukte,

Mentoraat erbij

hakte ze de knoop door. Met het telefoonboek

trok ik me dat persoonlijk aan. Het voelde als

Harm Mulder (21), afgestudeerd bij het

op schoot ging ze alle openbare, katholieke

falen.” Ook het schrijven in hokjes- en lijntjes-

Instituut voor leraar en school in Nijmegen,

en christelijke basisscholen in Den Haag af.

schriften ging de kinderen moeilijk af. “Ik

vond zijn eerste baan op zijn oude middel-

Ze belde tientallen scholen, op zoek naar een

wist niet wat ik ermee aan moest.” Na ander-

bare school in Stevensbeek. Een scholen-

baan. Bij de Elout van Soeterwoudeschool

halve maand wilde Kyrsten ermee stoppen.

gemeenschap met 1600 leerlingen en zo’n

was er de dag voor zij belde toevallig een

Ze sprak erover met haar ouders, vriendinnen,

230 man personeel, dertig kilometer onder

vacature ontstaan. Na een brief en een

collega’s en haar begeleiders. Weer anderhalve

Nijmegen. Dit voorjaar stuurde de leraar

gesprek kreeg ze groep 4 toegewezen. “Niet

maand verder besloot ze dit schooljaar af te

geschiedenis nog voor zijn afstuderen een

wat ik wilde, maar ik had geen keus”, zegt

maken. “Niet meer achterom kijken, maar

open sollicitatie “om alvast maar in het

Kyrsten die afstudeerde als ‘bovenbouwer’.

gewoon doorgaan. Ik zou het in het begin

bestand te staan”. Na een vlotte eerste afwij-

“Ik was blij dat ik aan het werk kon.”

overal moeilijk vinden”, zegt Kyrsten nu. Dat

zing in mei kreeg hij in juni ineens positief

Ze begon vol goede moed, maar die zakte

heeft ook met haar eigen onzekerheid te

bericht. Na de zomer kon hij als geschiedenis-

haar al snel in de schoenen. “Ik stelde te

maken. Alle stages gingen goed, maar altijd

docent aan de slag, maar de schoolleiding

hoge eisen aan de kinderen en aan mezelf.

zei haar begeleider: ‘Waarom ben je toch zo

stelde hem voor een extra keuze: een mentor-

Omdat ik geen ervaring had met leerlingen

onzeker?’ Kyrsten Jongenotter: “Ik ben nogal

schap of het vak godsdienst erbij.

16.

STRAKSVOORDEKLAS. JANUARI 2004.

Paula Vogelzang: “Begin rustig en vraag om begeleiding. Stel niet te hoge eisen aan jezelf en baken je takenpakket af.”

“Durf kritisch te zijn”

Hij koos voor het eerste. “Dat wilde ik eigen-

juni 2003 af aan de pabo van de Hogeschool

lijk pas doen als ik wat ouder was. Maar ik

Windesheim in Zwolle. Ze kon meteen aan de

Het vinden van de ideale werkgever begint

dacht: het werk gaat me goed af, waarom ook

slag bij een christelijke basisschool in

bij jezelf, stelt Ciska Pouw. “Wat vind je

niet meteen?” Per week geeft hij 23 uur les

Nieuwleusen. Een kennis wees haar op de

belangrijk in je werk? Het salaris, collega’s,

in aan eerste en tweede klassen vmbo.

vacature: een vervanging wegens zwanger-

sfeer, het soort school? Stel vragen in het

Tijdens zijn stage lio-stage op dezelfde school

schapsverlof. De reageertermijn was bijna ver-

sollicitatiegesprek, vraag altijd om het cao-

gaf hij vooral les aan havo- en vwo-leerlingen.

streken. “Ze hadden al vijf kandidaten, maar

boekje en durf kritisch te zijn.” Ciska is zelf

Het vmbo valt hem niet tegen. “De stof is

ik belde op en blufte: kan er nog één bij?”,

docent biologie en voorzitter van de groep

makkelijker”, vindt hij. “De brugklassers vin-

vertelt Paula. Ze stuurde een brief en draaide

beginnend onderwijspersoneel (bop), een

den het leuk als ik mooie verhalen vertel. Ook

een proefles. Met resultaat. “Ze vonden me

onderdeel van de Algemene Onderwijsbond

houd ik zelf meer tijd over om bij te leren.”

heel overtuigend en ontspannen voor de klas

(AOb) die de belangen van beginnend per-

Onlangs hief de school de vakgroepen op.

staan”, vertelt ze.

soneel in het onderwijs behartigt. “Ik mag

Harm Mulder zit nu als enige leraar geschie-

De school telt tachtig leerlingen en vier vol-

blij zijn dat ik werk heb, is een denkfout

denis in het team ‘onderbouw vmbo’. Aan de

tijd-leerkrachten die allen een combinatieklas

die veel starters maken. Als je zo redeneert,

ene kant ‘heel leuk’, vindt hij. “Ik heb veel

onder hun hoede hebben. Paula geeft les aan

is het voor de school makkelijk om je uit te

vrijheid.” Aan de andere kant mist hij soms

28 kinderen in groep zeven en acht. Het les-

buiten. Als je net begint, heb je bijvoor-

vakinhoudelijke feedback. “Maar ik voel me

geven gaat haar goed af. Maar in het begin

beeld het recht om géén mentor te zijn. Het

niet in het diepe gegooid. Ik kan altijd bij

dacht ze: hoe overleef ik dit? Paula: “Ik had

lesgeven vraagt dan nog al je energie.”

iemand terecht.” Het mentorschap valt hem

heel praktische vragen, maar niemand om ze

het zwaarst. “Laatst zat een meisje heel droe-

aan te stellen. Zoals: waar moet ik aan den-

Vragen? De bop is bereikbaar via mail:

vig in de klas. Mijn moeder pakt me soms

ken tijdens het organiseren van een thema-

[email protected] of

heel hard vast, zei ze toen ik haar na de les

dienst in de kerk? Of welke ouders kan ik

[email protected]

even bij me vroeg. Goed dat ze het tegen me

meevragen voor een bezoekje aan de bieb?

zegt, maar ook moeilijk. Zoiets gaat me niet

Formeel had ik geen begeleider, de andere

in de koude kleren zitten.”

docenten waren druk met hun eigen klas.” Ze

Van de dertien Nijmeegse geschiedenis-

kaartte het aan bij de directrice en sindsdien

studenten studeerden er vijf tegelijk met

gaat het ‘veel beter’, zegt ze. Hoewel het

Harm Mulder af. Zij hebben allemaal al een

soms lastig is dat de directrice parttime

baan gevonden in de regio. “Puur geluk”,

werkt. “Ik kan haar niet altijd bereiken.”

denkt hij. “Als ik in de krant kijk, zie ik alleen vacatures in de randstad.”

Halve dagen De Erasmusschool in Den Haag komt redelijk

18.

Combinatieklas

in de buurt van de ideale werkgever, vindt

Buiten de randstad is de vraag naar docenten

Nadine Puijk (20). Twee dagen na haar afstu-

inderdaad stukken minder, is ook Paula

deren aan de Haagse Hogeschool vond ze via

Vogelzang (22) opgevallen. Zij studeerde eind

de gemeente een baan als leerkracht van

STRAKSVOORDEKLAS. JANUARI 2004.

groep 1 en 2. Maar na deze vlotte start liet

vende. Toch kreeg hij dit jaar opnieuw boek-

sen passen, verzorgt hij zijn lessen nu op de

haar rug het afweten: twee kleine hernia’s

houden toebedeeld. Een zware tegenvaller:

vreemdste plekken: sportzalen, kooklokalen,

nekten haar. Ze werkt nu halve dagen. “De

“Als ze eerlijk waren geweest, hadden ze

tussen de trekkers. “Grappig, maar niet

school was heel flexibel in het vinden van

vorig jaar gezegd: sorry, maar dan hebben we

ideaal.” Bovendien krijgt hij roosters vaak te

een oplossing”, vertelt Nadine die nu een

geen baan voor je.” Het is geen onwil van de

laat en mist hij vakinhoudelijke feedback. Na

paar uren lesgeeft en extra hulp biedt aan

school, benadrukt Wouter. “De sfeer is er

dit schooljaar gaat hij op zoek naar iets

kinderen met een achterstand. Een collega

goed. Iedereen werkt vanuit het idee dat de

anders. “Als docent bij een grotere school

nam de kleuterklas over. “Jammer, maar het

klus geklaard moet. Dat heeft voorrang, maar

met vakcollega’s of het bedrijfsleven in.”

kan niet anders.” Over vier maanden is ze

Epiloog

weer de oude, denkt de dokter. Dan krijgt Nadine haar eigen klas terug. “Ik heb nu al

Paula Vogelzang krijgt waarschijnlijk een vaste

zin in volgend jaar. Die jonge kinderen zijn zo

aanstelling bij de school in Nieuwleusen. De

spontaan. Daar geniet ik enorm van.”

Saai Wouter Munsterman (25) beleeft iets minder plezier aan zijn werk. Hij doceert boekhouden op een roc met negenhonderd leerlingen in Raalte. Het begon twee jaar geleden als een ‘alternatieve bijbaan’ via de lerarenopleiding economie van de Hogeschool Windesheim. Eerst deelde hij de baan met twee andere studenten. Nu doet hij het alleen. Collega’s

Wouter Munsterman: “Pak niet alles aan, maar haak ook niet meteen af als het tegenvalt. Kijk het minstens een jaar aan.”

docente die met zwangerschapsverlof is, denkt erover om niet terug te keren. Harm Mulder blijft voorlopig nog een tijd in Stevensbeek. In de toekomst wil hij zich meer gaan richten op zorgleerlingen. Nadine Puijk kijkt vooral uit naar het komende schooljaar. “Dan is mijn rug hersteld en krijg ik mijn eigen klas terug.” En Kyrsten Jongenotter zorgt ervoor dat ze volgend schooljaar met oudere kinderen kan werken. De ideale werkgever bestaat overigens niet,

zagen hem direct als een volwaardige kracht.

denkt ze: “Op welke school je ook komt, het

Tegelijkertijd een voor- en een nadeel, vindt

is altijd wennen.” En als het niet went? “Dan

Wouter. “Je wordt serieus genomen. Dat is

kies je toch gewoon voor een andere school?”

prettig. Aan de andere kant krijg je een hoop taken toegeschoven waar je eigenlijk geen tijd

Speciaal voor beginnende leerkrachten

voor hebt, zoals deelnemen aan de toetscom-

dat is ook de reden dat ze niet inspelen op

heeft de AOb twee brochures samengesteld:

missie.”

mijn interesses.”

Tips voor starters in het onderwijs en Heb

Het grappige is dat Wouter lesgeeft in de vak-

Onlangs trakteerde zijn werkgever op taart,

jij dat ook? Beginnend onderwijspersoneel

ken die hij zelf nog moet halen. “Boekhouden.

omdat de 900ste leerling zijn intrede deed.

vertelt. Je kan ze (gratis) opvragen bij de

Ik vind het saai. De stof interesseert me niet

Het aantal opleidingen groeit, en daarmee het

AOb. Telefoon: 0900 463 62 62 of e-mail:

genoeg.” Bedrijfseconomie is het vak van zijn

aantal studenten. “Hierdoor vallen de voorde-

[email protected]

keuze, daarin wil hij ook graag lesgeven. Vorig

len van een kleine school weg”, vindt Wouter.

jaar deelde hij die wens met zijn leidingge-

Omdat in het schoolgebouw maar 750 men-

STRAKSVOORDEKLAS. JANUARI 2004.

19.

ROBERT& Robert van der Spek (20), tweedejaars aan de pabo in Den Bosch, komt uit een echt onderwijsnest. Zijn moeder Joke (47) staat al 25 jaar voor de klas. De laatste jaren werkt ze op de Augustinusschool in Culemborg waar Roberts vader directeur is. Daarnaast zitten veel ooms en tantes in het onderwijs en gaan twee van zijn drie zussen waarschijnlijk ook ‘iets met kinderen’ doen. Tekst Eva Prins Beeld Joost Grol

gedacht dat ik naar de pabo zou gaan.”

ik tijdens mijn stages heb meegemaakt. Of ik

Joke: “Ik weet wat er nodig is om in het onder-

vraag hoe ik dingen anders zou kunnen doen of

wijs te zitten. Als ik dan naar jou keek, dacht

hoe zij het zou aanpakken. Heel handig.”

ik altijd: hij heeft het wel.”

Joke: “Zoals laatst toen hij een proefwerk heeft

Robert: “Vertel.”

gemaakt. Hij mailde dat naar me. Zo van: kijk

Joke: “Je omgang met kinderen is heel leuk en

jij eens of het goed is. Of hij vraagt me mate-

je straalt een zekere rust uit en dat heb je

rialen. Dat gebeurt andersom trouwens ook wel.

nodig. Er komt veel op je af in het onderwijs en

Ik vind dat hartstikke leuk. En vorig jaar liep

daar moet je je niet gek door laten maken.”

hij stage in groep 6, dat was helemaal leuk”

Robert: “Dat herken ik wel.”

Robert: “Konden we lessen uitwisselen.”

Joke: “Maar wij hebben nooit gezegd: joh, het

Joke: “Zei ik op een gegeven moment tegen

onderwijs is leuk, dat moet je doen. Onze kin-

hem: Harry Potter is een hot item bij mij in de

deren moeten hun eigen weg zoeken. Maar ik

klas, maak jij eens iets leuks met ontleden en

heb ze misschien wel aangestoken. Ik ben echt

Harry Potter. Hup, maakt hij een heel werk-

Robert: “Voor ik van de havo kwam, ben ik naar

een ontzettend enthousiast onderwijsmens. Wat

blad.”

open dag van de pabo gegaan. Ik heb daarna

is er nou mooier dan kinderen iets leren?”

Robert: “Dat was bij ons ook een thema.”

niet meteen voor de pabo gekozen, omdat ik

Robert: “Toen ik aan het twijfelen was, ben ik

Joke: “En ik vertel hem ook veel. Over kinderen

eigenlijk een beetje schrok.”

een paar dagen met haar mee gegaan. Dat gaf

of gebeurtenissen in de klas. Dat vind ik leuk.

Joke: “Van de kleuters vooral.”

voor mij wel echt de doorslag. Wat me aan-

Ten eerste vertel ik graag over mijn werk en bij

Robert: “Ja, je kreeg gelijk kleutergym en er

spreekt in het onderwijs zijn natuurlijk aller-

hem vind ik een gewillig oor.”

waren alleen maar meisjes. Dat schrok mij een

eerst de kinderen en de afwisseling. Het con-

Robert: “Ik zie er echt alleen maar voordelen

beetje af. Toen heb ik besloten een andere

tact met collega’s en ouders vind ik ook heel

van.”

opleiding te doen: plattelandsvernieuwing.

leuk.”

Joke: “Ik ook, maar hier op school wil ik hem

Maar na anderhalf jaar had ik toch het gevoel

Joke: “Ik denk dat het ook een gevoel is.”

niet hebben als stagiair of collega. Geen sprake

dat ik daar niet de rest van mijn leven mee

Robert: “Ja, dat is het ook. Het gaf me echt

van. Collega’s vragen dat wel eens, maar dat is

bezig wilde zijn. Toen heb ik toch de stap naar

rust toen ik de keuze had gemaakt. Ik heb er

echt een gesloten deur. Maar hij wil dat ook

de pabo gezet.”

ook nog geen moment spijt van gehad.”

zelf niet.”

Joke: “Ik dacht stilletjes: zie je nou wel. Nee,

Joke: “Natuurlijk vind ik het hartstikke leuk en

Robert: “Ik zal dan nooit gewoon als Robert

dat zei ik niet hardop, want we willen de kinde-

zijn vader ook. We volgen hem ook op de voet.”

worden gezien, maar altijd als het ‘zoontje van’.

ren absoluut niet een kant op duwen.”

Robert: “Vrijdags als ik thuiskom, praten we

Dat is gewoon niet handig. Ondanks mijn

Robert: “Maar volgens mij heb jij wel altijd

erover en doordeweeks chatten we veel over wat

onderwijsouders, wil ik mijn eigen weg gaan.”

20.

STRAKSVOORDEKLAS. JANUARI 2004.

& JOKE

TIEN TIPS ZELFVERZEKERD VOOR DE KLAS

10

Daar sta je dan, voor het eerst zelfstandig voor de klas. Met je diploma op zak en vol goede moed. Maar een afgeronde opleiding en een dosis enthousiasme zijn niet voldoende. Veel beginners lopen vast en branden af. Straksvoordeklas vroeg een aantal ervaren docenten die zelf startende leerkrachten begeleiden naar de meest gemaakte beginnersfouten. En vooral naar tips om die te voorkomen. Tekst Hanne Obbink

1 NIET TE LIEF ZIJN

2

3 GEEF NIET ALLEEN KLIEREN AANDACHT

MAAK CONTACT MET JE LEERLINGEN

Elke docent heeft wel eens conflicten met

Elke beginnende leraar wil een leuke juf of meester zijn, zegt Anny Bronzwaer, die begin-

Hoe begin je je les? Hoe zorg je dat je je

nodige beginnersfouten worden gemaakt. Veel

nende leraren begeleidt vanuit de Heerlense

leerlingen stil krijgt? Beginnende leraren

beginners laten zich ertoe verleiden vooral

pabo van de Hogeschool Zuyd. Daar doen ze

weten zich vaak in de eerste minuten van hun

leerlingen die zitten te klieren aandacht te

hun best voor. Maar ze zouden beter hun best

les al geen raad. Pim de Haas, docent gods-

geven, zegt Anny Bronzwaer (Hogeschool

kunnen doen om consequent te zijn, dat

dienst aan het Hervormd Lyceum West in

Zuyd). “Logisch, want dat geklier is voor hen

werkt beter. “Je moet niet te lief zijn”, zegt

Amsterdam (“je kunt mij wel een deskundige

een obstakel. Leerlingen willen aandacht. En

ook Marja van Barneveld, docente aan een

noemen, ik moet elk jaar met nieuwe colle-

negatieve aandacht is ook aandacht. Dus

katholieke basisschool in Putten. “Treed maar

ga’s beginnen”) ziet de beginners die hij

eigenlijk beloon je ze dan.” Je hebt drie groe-

op, wees maar duidelijk. Als je rechtvaardig

begeleidt vaak met groeiende wanhoop bij het

pen leerlingen, zegt ook Jan Menger, docent

bent en duidelijk gaan je leerlingen je vanzelf

bord staan. “Soms gaan ze schreeuwen. Dat

techniek aan het Christelijk Lyceum Zeist: de

aardig vinden.”

werkt alleen als je na zo’n schreeuw meteen

goeien, de grote middengroep en de groep die

toeslaat, anders ben je de aandacht meteen

niet te inspireren is. “Als het even tegenzit

weer kwijt.” Een betere aanpak is, zegt De

word je als docent als het ware naar die laat-

Haas, om heel persoonlijk contact te maken.

ste groep toe gesleurd. Dan besteed je te wei-

“Ga de tafels langs, zeg iets tegen iedereen

nig aandacht aan de andere groepen in je

afzonderlijk. Laat voelen: ik ben er.”

klas.”

22.

STRAKSVOORDEKLAS. JANUARI 2004.

leerlingen. Ook dat is een terrein waarop de

4

“Dat heeft geen enkele zin”, zegt De Haas (Amsterdam). “Je moet flexibel zijn, je moet van je schema af kunnen wijken zonder dat je jezelf oplegt er later weer op in te lopen.

9

Daar word je alleen maar onzeker van.”

DEEL OOK EENS EEN COMPLIMENT UIT

Menger (Zeist) heeft dezelfde ervaring. “Veel

DENK NA OVER JEZELF

beginners zitten zo vast aan hun lesplanning

@T1: Je hebt je collega’s nodig als klankbord,

Menger koppelt aan tip 3 meteen nóg een tip

dat ze niet meer in staat zijn creatief om te

alleen al daarom is tip 8 belangrijk. Want

over conflicten met leerlingen. “De verleiding

gaan met wat er gebeurt in de klas. Laat het

nadenken over jezelf is van levensbelang voor

is groot snel je toevlucht te nemen tot straf.

een beetje op je afkomen.”

elke docent en zeker beginners hebben daar

Dat kan, maar dat moet je wel opbouwen.

begeleiding bij nodig. Aan het lyceum waar

Sommige beginners doen heel lang niets en

Menger werkt wordt nu zelfs overwogen deel-

sturen iemand er dan opeens uit.” Beter is

name aan een klasje van beginners verplicht

het om een heel scala aan maatregelen te benutten. “Je kunt iemand ook een paar minuten op de gang zetten.” En meteen nog

7

te stellen. “Veel beginners hebben de neiging te veel uren te nemen; die hebben het erg druk”, legt Menger uit. “Wat er dan bij inschiet is het analyseren, het terugkijken.

maar een tip van Menger: “Maak niet alleen

Maar dat moet echt.” En dat moet samen met

een compliment uit.” Of, in de woorden van

VERMIJD DE VLUCHT NAAR VOREN

Bronzwaer: “Beloon ook gewenst gedrag.”

een typische beginnersfout op het gebied van

Zuyd). “Veel beginners komen niet verder

de vakinhoud: als het niet lekker gaat met

dan: het ging wel goed, geloof ik, als ze

bepaalde lesstof gaan sommige onervaren

terugkijken op hun eigen lessen. Begeleiders

docenten snel door naar het volgende onder-

kunnen hen helpen in te zoomen op kleine

werp. En als dat ook niet gaat, weer snel door

gebeurtenissen die meer zeggen over hoe het

naar het daarop volgende, enzovoorts. Die

nu precies ging.”

negatieve opmerkingen, maar deel ook eens

5 KONDIG GEEN REGELS AF DIE JE NIET KUNT HANDHAVEN “Ik zie wel startende leraren die veel te veel regels stellen”, zegt Menger. In ieder geval werkt het beter als je geen regels stelt, maar afspraken maakt, vindt hij. Belangrijker nog

anderen, zegt ook Bronzwaer (Hogeschool

‘vlucht naar voren’ ziet De Haas nogal eens ondernomen worden. Altijd vergeefs, weet hij. Het werkt niet.

8

is dat regels en afspraken na te leven zijn.

10 VERTROUW NIET TE VEEL OP TIPS Als tien tips het afbranden van beginnende

KIES EEN SCHOOL WAAR JE JE THUIS VOELT

leraren zouden kunnen voorkomen, zou er

leg, is het stil, en de leerlingen merken dat hij niet optreedt als die regel wordt over-

Dat wordt vaak onderschat, zegt Marja van

het maar zo simpel, zeggen meerdere ervaren

treden, kun je die regel maar beter helemaal

Barneveld (Putten) over deze tip, en het is

docenten. “Ik geef wel eens tips, maar als

niet stellen.”

ook vaak moeilijk in te schatten of een school

iemand anders die opvolgt, gebeurt er soms

en zijn team bij je past. Veel beginners zijn al

iets heel anders”, zegt Van Barneveld

lang blij als ze een beetje in de buurt aan de

(Putten). “Het gaat toch ook om ervaring, om

slag kunnen. Maar iets als de identiteit van

het leren aanvoelen van situaties.” Ook

een school doet er wel degelijk toe. “Als je

Menger geeft de beginners die hij onder zijn

bijvoorbeeld op een christelijke school gaat

hoede heeft bijna nooit tips. “We práten er-

werken, terwijl je daar zelf eigenlijk niet veel

over, dat wel.”

“Als een docent de regel stelt: als ik iets uit-

6

natuurlijk nooit meer iemand afbranden. Wás

mee hebt, dan heeft dat zeker impact. Stap

HOUD JE NIET VAST AAN JE EIGEN LESOPZET

daar niet te makkelijk overheen.”

De vakinhoud, daar is het uiteindelijk toch om te doen. Ten minste dat denken veel beginners. En daarom hebben ze hun les vaak van minuut één tot minuut vijftig uitgeschreven.

STRAKSVOORDEKLAS. JANUARI 2004.

23.

Het Utrechtse model

Student wordt werknemer, compleet met eigen postvak Leren en betaald werken tegelijk, dat kan bij de Utrechtse Archimedes Lerarenopleiding. Alle studenten, dus ook de eerstejaars, krijgen een betaalde baan in het onderwijs. Dat is tenminste de opzet, maar eind december hadden nog lang niet alle studenten een betaalde werkplek. Maar ook studenten zonder salaris doen serieuze werkervaring op. Vooral in het vmbo.

Huisman schat dat ongeveer een vijfde van de

school leer je meer, denk ik.”

werkende studentenpopulatie het zonder salaris

Toen de toenmalige minister Ritzen in de jaren

moet doen, maar hij heeft goede hoop dat de

negentig met het duale systeem kwam, werd

hogeschool in de loop van dit studiejaar met

zijn idee niet meteen omarmd door de onder-

meer scholen een overeenkomst kan sluiten.

wijsopleidingen. Pragmatische redenen als het

Het zijn er nu negentig; de meeste in de pro-

lerarentekort deden de stemming omslaan.

vincie Utrecht.

Archimedes begon drie jaar geleden een experi-

De niet-betaalden zijn vaak studenten die zelf

ment met een duale leerweg voor de helft van

een school moesten zoeken. Zoals Mathijs

de studenten. Wegens gebleken succes werd

Stam, eerstejaars biologie. Hij koos voor de

het model in september 2002 geheel inge-

Utrechtse lerarenopleiding omdat zijn moeder

voerd, behalve voor Engels en geschiedenis,

daar indertijd de opleiding aardrijkskunde volg-

omdat op voorhand duidelijk was dat er onvol-

de en niet vanwege de betaalde baan. “Maar

doende werkervaringsplekken voor deze vakge-

Werkend leren slaat aan bij scholieren. In sep-

het is wel teleurstellend dat de opleiding de

bieden zouden zijn. Beleidsmedewerker Peter

tember 2003 meldden zich bij de Archimedes

beloften niet nakomt.” Hij vroeg en kreeg

Lorist: “De voorkeur van de studenten spoort

Lerarenopleiding in een Utrecht 220 eerste-

medewerking van de school waar hij in juni zijn

niet altijd met de behoefte van scholen. Die

jaars. Een record. Maar inmiddels is duidelijk

havo-diploma haalde: het Christelijk Lyceum

zoeken meer mensen voor natuur- en scheikun-

dat Archimedes de belofte van een betaalde

Sprengeloo in Apeldoorn. Daar is hij in decem-

de en Duits dan er studenten zijn. Voor

werkplek voor alle studenten niet kan waar-

ber begonnen, als vrijwilliger. Hij assisteert bij

geschiedenis en Engels ligt het andersom.”

maken. Begin december, op het moment dat de

lessen en practica. Samen met Max Keuken,

eerstejaars aan de slag zouden gaan op school,

ook eerstejaars bij Archimedes, zal hij voor de

Uitval

hebben 39 eerstejaars nog geen werkplek,

internetsite van de school opdrachten met ani-

Het succes van het duale systeem bleek vol-

34 tweedejaars evenmin. Wel aan het werk zijn

maties maken, zodat de lyceumleerlingen tij-

gens Lorist meteen al uit de afname van de uit-

159 eerstejaars en 118 tweedejaars, maar ze

dens de biologielessen meer met de computer

val. “We zitten nu op 22 tot 23 procent. En

krijgen niet allemaal een salaris. Toch spreekt

kunnen werken. Doordat hij er nog maar zo kort

opvallend is dat studenten eerder uitvallen, al

Archimedes in dat geval niet van een stage,

geleden zelf leerling was, kent hij nog massa’s

vrij vroeg in het eerste jaar, omdat ze merken

maar van een onbetaalde leerwerkplek. “Alle

Sprengeloo-leerlingen. Voor een les met oud-

dat ze met kinderen werken toch niet zo leuk

studenten hebben de status van werknemer.

klasgenoten is hij “best zenuwachtig”, al weet

vinden als gedacht. Zo komt de verwijzende

Ook naar een onbetaalde baan moeten zij bij-

hij dat ze niet expres gaan zitten klieren: “Maar

functie van de propedeuse beter tot zijn recht.”

voorbeeld solliciteren”, zegt coördinator werk-

het is wel havo-5 natuurlijk.” Verder vindt hij

De verminderde uitval is maar één van de

ervaringsleren Gerrit Huisman. “En ze bouwen

het gezellig op zijn oude school. “Alles is ver-

effecten. De Utrechters hebben er veel meer

net als studenten met een betaalde baan stu-

trouwd.” Volgend jaar hoopt hij bij ergens

ontdekt. Lorist: “Studenten voelen zich meteen

diepunten op in de praktijk.”

anders terecht te kunnen. “Op een onbekende

betrokken bij het onderwijs. Ze praten al heel

24.

STRAKSVOORDEKLAS. JANUARI 2004.

Tekst Nely van Dam Beeld Joost Grol

Lotte Pragt op de Dr. Vliegenthartschool. “Biologie hebben deze hier geeneens.”

snel over ‘mijn school’, van stagiairs hoor je dat

bij College De Klop in Utrecht (mavo-havo-

met deze leerlingen kan omgaan. Het vak is bij

minder.” Volgens Lorist komt dat door hun

vwo). Ze gaf zelfstandig lessen en assisteerde,

ons het middel, niet het doel.”

werknemersstatus. “Ze moeten solliciteren en

onder meer bij kooklessen. En ze hielp bij het

dat is geen wassen neus en ze zijn officieel

organiseren van bijzondere activiteiten, zoals

Zwarte school

werknemer, compleet met eigen postvak. Dat

een doedag voor de brugklassen. Dit jaar werkt

Chris Cnossen (geschiedenis) en Mirjam

betekent dat er productie van hen verwacht

ze op de Dr. Vliegenthartschool, een school

Engelen (gezondheidszorg en welzijn), zijn niet

wordt, dat ze collega’s hebben die hun werk

voor praktijkonderwijs, ook in Utrecht. Ze geeft

de geijkte eerstejaars. Hij bewandelde een

moeten opknappen als zij er niet zijn. Nou, dan

handvaardigheid/techniek (“biologie hebben

omweg via de opleiding tot docent drama en de

meld je je niet zo makkelijk ziek.”

deze leerlingen geeneens”) twee dagen per

politieopleiding. Zij deed op mbo-niveau activi-

week, “0,4 fte”, zegt ze vakkundig. Ze vindt

teitenbegeleiding en op hbo-niveau marketing

Vmbo-leerlingen

het er super. “Lesgeven aan vwo’ers is geen

en management. In december beginnen ze

Veel van de scholen waarmee Archimedes leer-

kunst, die luisteren wel. Met deze leerlingen

respectievelijk bij het Delta en het Vader Rijn

werkovereenkomsten sluit, behoren tot het

moet je duwen en trekken. Ik heb er maar acht

College met een oriënterende fase, een dag in

vmbo. Een schooltype dat de studenten (meest-

tegelijk, want zestien in een lokaal zou niet

de week tegen betaling. De scholen en

al voormalige havisten) niet bezocht hebben en

gaan. Als ze elkaar alleen maar aanraken,

Archimedes hebben hen er uitgebreid op voor-

waar het lerarentekort het nijpendst is. Lorist:

irriteren ze elkaar al.”

bereid dat het werk op een zwarte school zwaar

“Studenten ontdekken daar een ander soort

Haar begeleider op de werkplek is Bert Janssen,

kan zijn. Chris: “Dat geeft vertrouwen. In ieder

leerling dan ze uit eigen ervaring kennen. Ze

directeur van de Vliegenthart. Hij vindt het

geval komen worden wij beduidend beter voor-

komen meestal enthousiast terug.”

heerlijk dat Lotte werknemer is. “Daarom draait

bereid op het werk dan ik als stagiair bij de

Het Utrechtse model behelst een voortschrij-

ze ook met de pleinwacht mee. Daar verwachten

politie heb meegemaakt.” Hun leeftijd (24 en

dende graad van complexiteit voor het werk-

we dat ze ingrijpt als het fout loopt, en dat doet

23) helpt ook. Mirjam: “Het viel me op hoe

ervaringsleren. Lotte Pragt, derdejaars biologie,

ze.” Bij hem blijkt ook dat niet iedere student

jong die leerlingen zijn.”

ervaart het aan den lijve. Als tweedejaars deed

automatisch de sollicitatie doorloopt. “Wij wil-

ze een dag in de week betaald leerwerkervaring

len pas met een student in zee als blijkt dat die

STRAKSVOORDEKLAS. JANUARI 2004.

25.

26.

STRAKSVOORDEKLAS. JANUARI 2004.

WIJZE Beste Wijze Wies,

kend misschien. Het kan zijn dat er op deze

ineens een hele week achter elkaar moet lesge-

manier vrouwen het vak in zijn gerold wiens

ven. Ik heb wel geprobeerd om haar dit uit te

Mijn mentor staat al 36 jaar voor de klas. Het

hart eigenlijk niet bij het onderwijs ligt. Toen

leggen. Ik heb haar verteld over mijn bij-

lijkt wel of de tijd al die jaren stil is blijven

dit vak nog simpelweg uit het geven van een

baantje, mijn zanglessen, mijn volleyballessen,

staan. Ze heeft het tempo van een slak maar

aantal lesjes bestond en zij nog alleenheersers

mijn vriendje, mijn uitgaansavonden. Maar daar

ziet wel kans om de hele dag op van alles en

in hun klassen waren viel niemand dit op. Nu

heeft ze geen boodschap aan, zegt ze. Ik denk

iedereen te mopperen: de jeugd van tegenwoor-

wel. Het leraarsberoep is in sneltreinvaart com-

dat ze niet meer weet wat het betekent om jong

dig, lastige ouders, collega’s die steeds maar

plexer geworden. Kinderen vragen meer aan-

te zijn. Ondertussen hollen mijn stagebeoorde-

aan haar hoofd zeuren, de interne begeleider

dacht, ouders eisen soms het onmogelijk, colle-

lingen achteruit. Beste Wijze Wies, hoe dring ik

die almaar zanikt dat de handelingsplannen

ga’s willen graag dat je je aan gezamenlijke

tot mijn mentor door?

nog niet ingevuld zijn. Ze doet heel chagrijnig

afspraken houdt, zorgleerlingen brengen veel

tegen de kinderen. Als ze een som niet snap-

administratieve rompslomp met zich mee.

pen dan zucht ze diep en wuift ze die arme

Pabo’s sturen hun studenten met een lijst kern-

kinderen bij haar tafel weg met de opmerking

competenties het veld in. Deze leerkrachten

dat ze hun eigen hersenen maar eens moeten

voelen zich daardoor overvraagd. Ze kunnen het

gebruiken in plaats van de hare. Ze heeft nog

simpelweg niet bijbenen. Ergo: ze willen het

Je hoeft niet tot je mentor door te dringen. Ze

geen blik geworpen op mijn stageplan. Ze mop-

vaak niet eens. En dat uit zich in chronisch

heeft echt een punt. Als je talent hebt om les

pert de hele tijd dat de pabo de mentoren over-

gemopper en eeuwigdurende weerstand. Het is

te geven dan is het doodzonde om er niet uit te

vraagt met al die stageplannen, dat het in haar

treurig voor ze. Het is nog treuriger voor de kin-

halen wat erin zit. Dan zal je echt keuzes moe-

tijd toch ook niet zo ging, dat zij er toch ook

deren die ze in de klas hebben. En het is ook

ten maken in de weken dat je stage loopt. Zo

gekomen is zonder al die flauwekul. Ze let ook

treurig voor jou. Maar hoe voorkom je dat je ook

erg is het nou toch ook weer niet om een

amper op als ik een les geef. Ze zet een hand-

zo wordt? Beweeg met de stroom mee, zorg

keertje niet te zingen of te volleyballen. Het is

tekening op mijn lesschema en dat moet het

voor een open mind en maak vooral veel plezier

niet mogelijk om de finesses van dit vak in de

dan maar zijn.

met die kinderen.

vingers te krijgen als je er eigenlijk geen tijd

Beste Wijze Wies, ik word zo somber van deze mentor. Hoe voorkom ik dat ik ooit zo word?

Karin

Beste Karin,

voor wilt maken. Je mist echt de mooiste

WIJZE

momenten als je chronisch over te weinig energie beschikt. Soms moet je wel eens al je aandacht bij één ding houden. Ik denk dat je zo’n

Maaike

gekke mentor nog niet hebt. Waarom zou je in

Beste Wijze Wies, Beste Maaike,

vredesnaam nu al achter het bureau willen zitten gapen? Sterkte ermee.

Ik ben een derdejaars stagiaire en ik lig op dit Tot mijn spijt beschrijf je een heel herkenbare

moment nogal overhoop met mijn mentor. Ze

mentor. Er loopt er op iedere basisschool wel

vindt dat ik onderpresteer. Volgens haar

één zo’n type rond. Het is niet goed met ze

beschik ik over aardig wat talent om les te

gegaan. Ergens onderweg zijn ze de lol in het

geven, maar maak ik onvoldoende gebruik van

vak kwijt geraakt. Het kan ook zijn dat ze die

die talenten. Ook wijst ze me terecht als ik

lol nooit gekend hebben. Het is vooral voor

achter het bureau ga zitten of als ik zit te

vrouwen altijd heel vanzelfsprekend geweest

gapen. Ik denk dat ze echt onderschat hoe

om in het onderwijs te werken. Té vanzelfspre-

druk ik ben en hoe zwaar dit werk is als je

STRAKSVOORDEKLAS. JANUARI 2004.

WIJZE

27.

Straksvoordeklas-enquête

De populairste klas De ideale school staat dicht bij huis en wordt gerund door een gezellig team, blijkt uit de enquête die Straksvoordeklas in november 2003 uitvoerde. Maar na de indruk die de school en het team maken is de klas waarvoor je als afgestudeerde komt te staan van doorslaggevend belang bij het kiezen van een baan. Maar welke klas wordt het? Kiezen jullie voor de kleuters in groep 1 en 2 of voor pre-pubers van groep 8? Gaan jullie voor een havo/vwo-brugklas of gaat je hart uit naar vmbo-leerlingen? Straksvoordeklas peilt deze maand wat de populairste klassen zijn, maar wil ook graag weten met welke leerlingen jullie straks liever niet gaan werken. De keuzemogelijkheden zijn beperkt, maar we vragen wel om een uitgebreide toelichting!

Voor pabo-studenten

…………………………………………………… ……………………………………………………

1. Met welke groep ga je het allerliefst werken? (Maximaal twee mogelijkheden

…………………………………………………… …………………………………………………… ……………………………………………………

omcirkelen!)

…………………………………………………… 1

2

3

4

…………………………………………………… ……………………………………………………

5

6

7

8

…………………………………………………… ……………………………………………………

Anders (bijvoorbeeld combinatiegroep) …………………………………………………… ……………………………………………………

2. Waarom heeft die groep jouw voorkeur? …………………………………………………… ……………………………………………………

Voor studenten aan de lerarenopleiding voortgezet onderwijs/beroepsonderwijs 1. Met welke klas ga jij het liefst werken? Maximaal twee mogelijkheden aankruisen!

…………………………………………………… ……………………………………………………

■ Brede brugklas

……………………………………………………

■ Vmbo onderbouw

Deze enquête kun je invullen, uitscheuren

……………………………………………………

■ Vmbo bovenbouw

opsturen naar de Algemene Onderwijsbond,

……………………………………………………

■ Havo-vwo onderbouw

Straksvoordeklas, Antwoordnummer 4346,

……………………………………………………

■ Havo-vwo bovenbouw

3500 VE Utrecht. Wat natuurlijk veel

……………………………………………………

■ Mbo beroepsbegeleidende leerweg (bbl)

sneller gaat is de enquête invullen op

.……………………………………………………

■ Mbo beroepsopleidende leerweg (bol)

www.straksvoordeklas.nl. Onder de

……………………………………………………

■ Volwasseneducatie ■ Anders

inzenders worden tien cd-bonnen van tien euro verloot.

3. Met welke groep ga je liever niet werken? (Maximaal twee mogelijkheden

…………………………………………………….. ……………………………..............................

omcirkelen!) 1

2

3

4

5

6

7

8

2. Waarom gaat je voorkeur uit naar deze klassen? …………………………………………………… …………………………………………………… ……………………………………………………

Anders (bijvoorbeeld combinatiegroep)

……………………………………………………

……………………………………………………

……………………………………………………

……………………………………………………

……………………………………………………

……………………………………………………

…………………………………………………… ……………………………………………………

28.

4. Waarom niet?

……………………………………………………

……………………………………………………

.……………………………………………………

……………………………………………………

……………………………………………………

……………………………………………………

……………………………………………………

……………………………………………………

.……………………………………………………

STRAKSVOORDEKLAS. JANUARI 2004.

3. Met welke klassen ga jij liever niet werken? Maximaal twee mogelijkheden aankruisen! ■ Brede brugklas ■ Vmbo onderbouw ■ Vmbo bovenbouw ■ Havo-vwo onderbouw ■ Havo-vwo bovenbouw ■ Mbo beroepsbegeleidende leerweg (bbl) ■ Mbo beroepsopleidende leerweg (bol) ■ Volwassenenwducatie ■ Anders …………………………………………………… …………………………………………………… ……………………………………………………

4. Waarom niet? …………………………………………………… …………………………………………………… …………………………………………………… …………………………………………………… …………………………………………………… …………………………………………………… …………………………………………………… …………………………………………………… …………………………………………………… ……………………………………………………

Gegevens inzender*

Naam …………………………………………………… Adres

De voorkeur van Amsterdammers Met welke leerlingen werk jij het liefst als je straks afgestudeerd bent? Straksvoordeklas peilde de stemming bij de Educatieve faculteit Amsterdam (Efa).

…………………………………………………… E-mail …………………………………………………… Naam van de opleiding …………………………………………………… Plaats

op het vmbo ook gezelliger is dan op een havo/vwo-school.” Ook Constanza Mejias, eerstejaars Engels, wil straks het liefst op het vmbo lesgeven. “Je

…………………………………………………… Plaats

ze geven. Bovendien heb ik het idee dat het

“Kleuters”, roept Daniëlle Jansen meteen. De

bent daar minder bezig met de stof en meer

tweedejaars pabo-student vindt kleuters “heel

met de sociale en persoonlijke ontwikkeling

puur en open en lekker beweeglijk. Dat rom-

van de leerlingen. Dat spreekt me aan.”

melige vind ik heerlijk. In de midden- en

Hacer Kacar, derdejaars levensbeschouwing

bovenbouw zit je zo aan een methode vast.”

vond het vmbo maar lastig. Zij wil daarom

“Die structuur vind ik juist een voordeel”,

straks, als het kan, op een basisschool gaan wer-

zegt haar klasgenote Nienke Krook. “In de

ken. “Jongere kinderen lijken me makkelijker.

midden- en bovenbouw kan je kinderen

Die hebben meer respect voor een leerkracht.”

bovendien echt dingen leren, zoals Engels of

Ook Ali Savas, vierdejaars levensbeschouwing

natuuronderwijs. Dat vind ik leuk.”

wil zijn vak liever niet aan “lastige pubers”

Simohammed Zouine, eerstejaars maatschap-

geven. Maar zijn voorkeur gaat juist uit naar

pijleer aan de duale lerarenopleiding, wil

wat oudere mbo-leerlingen. “Levens-

straks het liefst op het vmbo of mbo les-

beschouwing is echt een praatvak en als leer-

geven. “Een beetje uit idealisme”, zegt hij.

lingen wat ouder zijn, kan je makkelijker over

de cd-bonnen en andere promotie-activiteiten, niet voor

“Die leerlingen hebben juist kansen en een

dingen praten. Bovendien verwacht ik daar

verwerking van de enquête.

stimulans nodig om door te leren. Die wil ik

minder ordeproblemen.”

…………………………………………………… * Deze gegevens worden alleen gebruikt voor het verloten van

STRAKSVOORDEKLAS. JANUARI 2004.

29.

Straksvoordeklas SERVICE de AOb collega’s staan nu al voor je klaar WWW.STRAKSVOORDEKLAS.NL Jouw digitale AOb-collega

GRATIS AOb GASTLES

Hoe zit het ook al weer met openbaar en bijzonder onderwijs? Hoeveel ga ik

Jouw behulpzame collega

eigenlijk verdienen?

Studenten en docenten van

Wat zijn mijn rechten en plichten? Voor starters in het onderwijs heeft de AOb een

alle lerarenopleidingen

speciale website gemaakt waar een groot deel van dit soort vragen wordt beant-

kunnen gebruik maken van

woord: www.straksvoordeklas.nl

gratis gastlessen van de AOb. De gastdocenten van

Op de site kan je kiezen voor het pabo-plein en het lo-plein voor opleidingen in het voortgezet onderwijs. Op de portal zitten ook links naar de lezersenquête en de digitale inhoud van dit nummer.

de bond geven informatie over cao’s, juridische aspecten van het leraarsberoep en de problemen van beginners. Wie een AOb-team

HET PABOPLEIN IS DE SITE VOOR ALLE STUDENTEN VAN DE LERARENOPLEIDINGEN BASISONDERWIJS

wil uitnodigen voor gastlessen kan contact opnemen met de afdeling communicatie

JE VINDT DAAR:

van de bond, tel. 030 298 91 68

• Alles over je eerste aanstelling

of e-mail: [email protected]

• Alles over jouw salarisstrook • Informatie over het verschil tussen openbaar en bijzonder onderwijs • Een online feestdagenkalender: wat is het Suikerfeest, Sint Maarten of Divali? • Tips wat je met leerlingen kan doen op deze feestdagen • Een lijst met alle gekmakende afkortingen in het onderwijs (en hun betekenis) • Informatie over afstuderen met een aantekening catechese

DE AOb-BEGINNERS

• Voorbeeldlessen om identiteit in het onderwijs aan de orde te stellen • Een link naar de salariswijzer

Jouw betrokken collega HET LO-PLEIN IS DE SITE VOOR STUDENTEN OP DE OPLEIDINGEN VOOR HET VOORTGEZET ONDERWIJS

Als geen ander weten de mensen van de

EN HET MIDDELBAAR BEROEPSONDERWIJS (DE BVE).

beginnersgroep van de AOb hoe moeilijk de eerste stappen in een nieuwe baan zijn.

JE VINDT DAAR:

Op veel scholen laat de begeleiding te

• Uitleg over de verschillende cao’s in het voortgezet onderwijs

wensen over en bij een reorganisatie of

• De bevoegdheidsregeling in het vo en de bve

terugloop van leerlingen vliegen jongeren

• Een salariswijzer die precies uitrekent hoeveel jij gaat verdienen

er vaak als eerste uit. Voor deze zaken

• Een overzicht van alle functies

vraagt de groep beginnend onderwijs per-

• Een lijst met alle gekmakende afkortingen (en hun betekenis)

soneel (bop) de aandacht. Bij de politiek

• Uitleg over de verschillende werkgevers in het voortgezet onderwijs en de bve

en bij schoolbesturen. Dat heeft effect, zo

• Links naar de feestdagenkalender op het pabo-plein

zijn de beginsalarissen de laatste jaren flink verhoogd en streeft de groep naar een behoorlijk stageloon. Met grote regelmaat zijn er regionale beginnersbijeenkomsten en startersfestivals. Student-leden kunnen daar gratis aan deelnemen. 30.

STRAKSVOORDEKLAS. NR.2 MAART 2003.

DE ALGEMENE ONDERWIJSBOND STRAKSVOORDEKLAS Beste collega’s

De AOb, uw sterke collega

Jullie hebben gekozen voor het mooiste beroep

Met 73.000 leden is de AOb de grootste

van de wereld: leraar. Boordevol ambitie willen

onderwijsvakvereniging. De AOb is er voor

jullie het allerbeste onderwijs tot stand bren-

iedereen die in het onderwijs werkt. Van assis-

gen. Dat streven heeft wel eens een extra duw-

tenten tot directeuren.

tje nodig. Bijvoorbeeld door de politiek ervan te

De AOb kent denominatieve afdelingen die alle

overtuigen te investeren in scholen, lesmetho-

zuilen in het onderwijs vertegenwoordigen

den en leraren. Door met werkgevers te onder-

(katholiek, protestants-christelijk, algemeen-

handelen over een goede cao. Maar ook door

bijzonder en openbaar), groepen (ondersteu-

samen na te denken hoe het onderwijs verder

nend personeel, directies, allochtonen,

verbeterd kan worden. De AOb heeft speciale

onderwijsadvisering en beginners) en sectoren

aandacht voor studenten en beginners. Daarom

(primair onderwijs, voortgezet onderwijs, bve

is het goed om je nu al aan te sluiten bij een

en hbo). De AOb is aangesloten bij de FNV.

vakbond, want sterk is samen. Walter Dresscher

Voorzitter algemene onderwijsbond

Ja, ik word studentlid van de AOb Naam en voorletters

man | vrouw

Adres Postcode

Plaats

Telefoon (privé)

Geboortedatum

Je contributie van € 2,50 per maand wordt van je rekening afgeschreven Nummer giro/bankrekening Gegevens van de school waar je studeert Naam school Adres Postcode

Plaats

Wil je op de hoogte gehouden van de activiteiten van de groep beginnend onderwijspersoneel?

Ja | nee

Wat is je (vermoedelijke) afstudeerdatum? Studeer je voor leraar basisonderwijs | speciaal onderwijs | voortgezet onderwijs Welke maand moet je lidmaatschap ingaan? Datum

Handtekening

DE AOb, DE VOORDELIGE COLLEGA €2,50 VOOR STUDENTEN Straksvoordeklas? Nu alvast studentlid worden. Voor alle studenten aan lerarenopleidingen is er een speciaal tarief • Voor € 2,50 per maand kan je lid worden bij de AOb • Als studentlid ontvang je elke twee weken Het Onderwijsblad • Zo blijf je op de hoogte van ontwikkelingen in het onderwijs • Ook kan je gratis brochures aanvragen over arbeidsvoorwaardelijke, onderwijskundige en rechtspositionele onderwerpen, lid worden van de beginnersgroep en deelnemen aan workshops. STUUR DEZE BON NAAR: LEDENADMINISTRATIE ANTWOORDNUMMER 4346 3500 VE UTRECHT