Me vijf e t korti uro ng de NO naar T!
straks
Gratis
Straksvoordeklas Tijdschrift voor studenten op lerarenopleidingen Een uitgave van de Algemene Onderwijsbond • december 2004
❤ ❤ ❤ De mooiste juf van Nederland
8tips LESGEVEN IN EEN ZWARTE KLAS
TWEE MASTERTITELS in nog geen twee jaar
Inhoud 4. Nieuws
12. Blinde vlek
20. 8 tips
Werkloosheid stijgt, uurloon beginnende
Lerarenopleidingen vinden homo-
Lesgeven op een multiculturele school
leraren daalt
seksualiteit een non-issue
8. Miss NL
17. Pabo-jongens willen niet
Over mopperende en zelfingenomen
De mooiste lerares van Nederland vond
de hele dag over kinderen praten
mentoren
23. Wijze Wies de pabo best pittig.
18. Het zit in de familie 10. Vervolgstudies
Zoon Bas en vader Bart Granade hebben
Twee matertitels in nog geen twee jaar
dezelfde kijk op onderwijs
De redactie van Straksvoordeklas wordt graag op de hoogte gehouden van nieuws en initiatieven op alle opleidingen. Stuur je tips en suggesties voor artikelen naar Straksvoordeklas, Postbus 2875, 3500 GW Utrecht of mail naar
[email protected]
COLOFON
“
VIJF VRAGEN • SANDY TOUWSLAGER
Sandy Touwslager (18) is tweedejaars aan de pabo in Almere. In haar vrije tijd ziet ze heel veel films, want ze werkt in het weekend bij Videoland. The green mile en I am Sam zijn haar favorieten. Waarom heb je voor de pabo gekozen? “Eigenlijk wilde ik naar een musicalschool. Ik zing en dans graag, maar ik vond het showbusinessbestaan toch te onzeker. Je moet auditie doen
Straksvoordeklas
voor zo’n school en zo goed vind ik mezelf ook weer niet.
is een uitgave van de Algemene Onderwijsbond
Omdat ik ook graag met kleuters wil werken, ben ik naar de
Jaarbeursplein 22, Utrecht
pabo gegaan. Maar na mijn eerste stages denk ik dat ik groep
Postadres: Postbus 2875, 3500 GW Utrecht
5 toch leuker vind. Met kinderen in groep 5 kun je een echt
Telefoon: 0900 463 62 62
gesprek voeren en dat gaat met die kleintjes niet.”
Straksvoordeklas verschijnt vier maal
Waarvan leer je het meest? “Van de stages. We hebben net een lessenserie gedaan over reli-
per jaar in een oplage van 40.000 exemplaren
gies. Samen met drie klasgenoten die op dezelfde school stagelopen, heb ik een leskist over
en wordt gratis verspreid op alle pabo’s,
het jodendom gemaakt. We hebben heel erg veel materiaal ontworpen, niet alleen lessen,
lerarenopleidingen vo/bve en de universitaire
maar ook verwerkingsopdrachten en boekjes. Over zo’n lessenserie moet je weer een presen-
lerarenopleidingen.
tatie geven aan je medestudenten. Dat is heel leerzaam. En het is ook leuk om zelfontworpen
Straksvoordeklas wordt mede mogelijk
lessen te verzorgen, veel leuker dan standaardlesjes afdraaien.”
gemaakt door Het Zilveren Kruis. Wat is het vervelendste vak?“Zinsontleden en woordbenoemen. Dat hadden we vorig jaar. Het Uitgever: Robert Sikkes
is heel erg veel zelfstudie en daarvoor moet je jezelf motiveren. Voor de toets zakken bij ons
Hoofd- en eindredactie: Yvonne van de Meent
heel veel studenten. Ik heb gelukkig alle vaardigheidstoetsen in een keer gehaald. Met reke-
Website: Han van Almere
nen, spelling en schriftelijk formuleren had ik niet zo veel moeite. Maar zinsontleden en
Medewerkers aan dit nummer: Richard Hassink,
woordbenoemen vond ik echt vervelend.”
Els Heuts, Hanne Obbink, Eva Prins, Rineke Wisman en Wijze Wies.
Wie is je grote voorbeeld? “Ik heb geen familieleden die in het onderwijs werken en mijn men-
Foto’s: Joost Grol
toren doe ik niet klakkeloos na. Je moet toch een eigen draai geven aan je lessen. Straks sta je
Grafisch ontwerp: Typetank, Ivo de Boer,
zelf voor de klas en dan moet je weten waarom je iets doet en dat lukt niet als je anderen
René van den Berg en Peter van Dorst,
altijd hebt nagedaan. Maar ik heb wel bewondering voor de mentor die ik vorig jaar in groep 3
www.typetank.nl
trof. Zij was een zij-instromer en nam toch een stagiair.”
Druk: Senefelder Misset, Doetinchem
”
Advertentie-exploitatie: VVP, Verenigde
Wat doe je over tien jaar? “Dan sta ik misschien wel voor de klas, maar na de pabo wil ik eerst
Periodieken, Postbus 433, 2040 AK Zandvoort,
wat anders doen. Toch een musicalopleiding of iets met theater. Ik ben pas 18 en ben over
023 571 93 34,
[email protected]
tweeënhalf jaar al klaar. Ik zie het niet zitten om dan meteen een baan te zoeken. Ik kan nog zo lang lesgeven. Ik zie er best tegen op, een heel leven lang voor de klas.”
Straksvoordeklas • DECEMBER 2004
3
Nieuws
Redactie Yvonne van de Meent Bijdragen Richard Hassink en Robert Sikkes
NOT 2005
WERKLOOSHEID NEEMT TOE, UURLOON BEGINNERS DAALT
Lunchen & Loungen bij de AOb
De tegenvallende economische groei zorgt voor
Ondanks het relatief hoge uurloon verdienen
een stijging van de werkloosheid onder pas-
beginnende leraren per maand minder dan
Van 25 tot en met 29 januari 2005 vindt de
afgestudeerde hbo’ers. Ook beginnende leraren
hbo’ers die een technische, economische of
tweejaarlijkse Nationale Onderwijstentoon-
hebben daarmee te maken. Dat blijkt uit de Hbo-
agrarische opleiding hebben afgerond (zie info-
stelling (NOT) plaats in de jaarbeurs in
monitor 2003 die half november is verschenen.
grafic). Beginnende leraren hebben minder vaak
Utrecht. Naast beurspresentaties van ruim
een fulltime-aanstelling dan andere hbo’ers. Van
vierhonderd (onderwijs)organisaties zijn er
Eind 2003 was 4,1 procent van de beginnende
de pabo-afgstudeerden heeft driekwart een full-
dagelijks lezingen, seminars en workshops.
leraren werkloos, in 2002 was dat nog maar 1,7
time baan, maar in het voorgezet onderwijs heeft
Op woensdagavond 26 januari wordt de
procent. Startende leraren hebben minder kans
maar de helft van de beginners een volledige
Nationale Onderwijsprijs (voor scholen en
werkloos te worden dan andere hbo’ers.
aanstelling. Van de beginnende taal-docenten
docenten) én de Trouw-Talentprijs (voor sta-
Gemiddeld zat in 2003 zes procent van alle hbo-
heeft zelfs maar een derde een fulltime baan.
giairs en lio’s) uitgereikt. In dit nummer van
afgestudeerden zonder baan. Alleen afgestu-
Zeventien procent van de beginners (en zelfs
Straksvoordeklas vind je twee bonnen waar-
deerden van de gezondheidszorgopleidingen
een kwart van alle startende taaldocenten)
mee jij en een collega-student vijf euro kor-
doen het met een werkloosheid van 3,1 procent
verdient door de kleine aanstelling minder dan
ting krijgen op de toegangsprijs van vijftien
beter op de arbeidsmarkt dan leraren.
€ 1264,80, het wettelijke minimumloon voor
euro.
De onderzoekers wijten de toename van de werk-
23-jarigen.
Tijdens de NOT kun je in de AOb!Lounge
loosheid aan de terugvallende economische
De Hbo-monitor is een jaarlijks terugkerend
terecht om te komen lunchen, loungen en lid
groei waardoor er minder banen voor beginners
onderzoek naar de arbeidsmarktpositie van hbo-
worden. Nieuwe leden en hun aanbrengers
zijn. De economische recessie heeft ook een
afgestudeerden dat sinds 1991 wordt uitge-
ontvangen in de speciaal ingerichte
negatieve invloed op de beginsalarissen. Het
voerd. Voor de jongste editie zijn eind 2003
AOb!Lunchroom een lekkere lunch met
bruto-uurloon (gecorrigeerd voor de inflatie) dat
bijna 16.000 hbo’ers ondervraagd die in het stu-
bagels en vers fruit. We serveren de lunch in
eind jaren negentig flink steeg, is sinds 2000
diejaar 2001-2002 zijn afgestudeerd. Het
een luxe AOb!Lunchbox die je daarna mee
met 4,5 procent gedaald. Het uurloon van begin-
onderzoek wordt in opdracht van de hogescholen
naar huis neemt.
nende leraren is hoger dan dat van de meeste
uitgevoerd door het Researchcentrum voor
Heb je dorst gekregen van de hele dag slente-
andere hbo’ers, maar daalt veel sneller. Het uur-
onderwijs en arbeidsmarkt (ROA), in Maastricht.
ren op de beurs? Met de tegoedbon die je bij
loon van starters in het onderwijs is in drie jaar
de toegangspoorten van de NOT hebt gekre-
met acht procent gedaald.
gen kun je in de AOb!Lounge de hele dag gratis koffie, thee of jus d'orange drinken. In de lounge kun je natuurlijk ook al je vragen
Gemiddeld bruto-maandloon en bruto-uurloon
stellen. De hele dag zijn er AOb-medewerkers, Bruto maandloon (€)
aanwezig om vragen te beantwoorden over
Bruto uurloon (€)
juridische zaken, medezeggenschap, AObTECHNIEK
1980
12,10
cursussen of het lidmaatschap. Daarnaast
AGRARISCH
1910
11,70
vind je in de lounge het laatste Onderwijsblad
ECONOMIE
1850
11,80
en brochures met bijvoorbeeld informatie voor
LERARENOPLEIDINGEN
1840
12,50
starters, lio’s, zij-instromers of veiligheid op
GEZONDSHEIDSZORG
1750
12,70
school. Alle materialen neem je mee naar huis
SOCIAAL-AGOGISCH
1640
11,80
in de moderne AOb-schoudertas.
KUNST
1390
10,50
Als je tijdens de NOT lid wordt van de AOb,
HBO-GEMIDDELDE
1820
12,00
ontvang je naast een gratis lunch ook nog het boekje De leukste collega. Het studentlidmaatschap kost maar 2,50 euro per maand. Bron: Hbo-monitor 2003
4
Straksvoordeklas • DECEMBER 2004
Grotere klassen, hoger salaris
EERSTEGRADERS WORDEN MASTER
Om het toekomstige lerarentekort op te lossen, moeten de klassen niet verkleind worden, maar juist vergroot. Het geld dat op deze
Afgestudeerden van de eerstegraads lerarenop-
niet alleen kunnen lesgeven in de bovenbouw
manier vrijkomt, kan worden gebruikt om de
leidingen in Utrecht krijgen in de toekomst de
van havo en vwo, ze horen ook te beschikken
salarissen van leraren fors te verbeteren. Dit
titel master of education. Door de invoering van
over onderzoeksvaardigheden. Tijdens hun stu-
radicale voorstel komt van de Oeso, de orga-
het bachelor-mastermodel in het hoger onderwijs
die doen studenten praktisch onderzoek op
nisatie voor economische samenwerking en
moeten alle eerstegraads hbo-opleidingen omge-
scholen waarmee een bijdrage wordt geleverd
ontwikkeling, waarin dertig rijke landen
zet worden in masteropleidingen. De Archime-
aan onderwijsvernieuwing en het ontwikkelen
samenwerken. Verder zouden scholen meer
des lerarenopleiding van de Hogeschool van
van het leraarsberoep.
lerarenondersteuners moeten aanstellen en
Utrecht is daar als eerste in geslaagd. De omvor-
De Hogeschool van Utrecht heeft ook toestem-
hogere eisen moeten stellen aan de leraren-
ming van de opleidingen aardrijkskunde, biolo-
ming gekregen voor de start van de nieuwe mas-
opleidingen. De voorstellen staan in het rap-
gie, Duits, Engels, Frans, natuurkunde,
teropleiding dovenstudies waar eerstegraads
port Teachers matter dat half november werd
Nederlands en Spaans is al goedgekeurd, de
leraren gebarentaal worden opgeleid.
gepresenteerd tijdens een conferentie in
accreditatie voor wiskunde volgt binnenkort.
Amsterdam over werving en behoud van lera-
Bij de omzetting zijn de onderwijsprogramma’s
Meer over masteropleidingen voor hbo-bachelors
ingrijpend gewijzigd. Masters moeten namelijk
op pagina 10 en 11
ren. (RS)
‘STAGE IN MANADO, INDONESIË ‘LEERLINGEN ZATEN VAAK MAAR WAT TE SMS’EN’ Mieke Hermans leek het altijd al interessant om eens in een andere cultuur te
onderwijs daar, en vooral aan de wijze waarop leerlingen behandeld wor-
wonen en te werken. Toen ze de mogelijkheid kreeg om haar lio-stage in
den. “Kinderen worden in Indonesië geslagen door leerkrachten. Eerst
Indonesië te doen, greep ze haar kans. Indonesië beviel zo goed dat ze nu uit
weet je niet wat je ziet, maar vreemd genoeg raak je er wel een beetje aan gewend, hoewel ik zelf nooit een kind geslagen heb.”
alle macht probeert er een baan te vinden.
Hermans had vooraf verwacht dat de leerlingen muisstil zouden zijn en dat Samen met vier anderen lootte Mieke Hermans (21), pabo-studente van
ze recht op hun stoelen zouden zitten. “Maar dat was eigenlijk niet zo.
Fontys in Tilburg, eind 2002 mee voor twee stageplekken op een basis-
Vaak zaten ze tijdens de lessen maar wat te tekenen of te sms’en. Ook was
school in Manado. “Het is altijd een wens van me geweest om in een ande-
ik er verbaasd over dat ze me soms op een fout wezen. Dat deden ze trou-
re cultuur te wonen en werken. Je kunt wel op vakantie gaan naar zo’n
wens niet bij hun eigen onderwijzer. Ze durfden dat bij mij wel, omdat ik
land, maar dan leer je de cultuur nooit echt kennen.” Hermans won de
me open opstelde.”
loting en vertrok in maart vorig jaar voor drie maanden naar Indonesië.
Hermans heeft in Indonesië een geweldige tijd gehad. Het beviel haar zelfs
Is zo’n stage niet ontzettend duur? “Dat viel in dit geval wel mee”, zegt ze.
zo goed dat ze nu alles probeert om in Indonesië een baan te vinden als
“Natuurlijk betaal je je eigen ticket, en verder kreeg ik daar geen stagever-
leerkracht. “Ik denk dat ik daar echt wezenlijk kan bijdragen aan het
goeding, maar in Indonesië zelf had ik verder geen hoge kosten. De basis-
onderwijs, iets nieuws kan brengen. Maar makkelijk is het niet om daar een
school werd geleid door fraters, bij hen had ik kost en inwoning.” Dat ze bij
baan te vinden. Ik heb een aantal contacten, maar een werkvergunning en
die fraters inwoonde, was voor haar ouders een geruststellend idee.
het lage salaris zijn struikelblokken. Een leerkracht verdient in Indonesië
“Bovendien zijn mijn ouders wel wat gewend, mijn broer heeft in Zweden
zo’n 150 euro. Dat bedrag heb ik alleen al nodig om me goed te verzeke-
gestudeerd en mijn zus trekt op dit moment door Australië. Het reizen zit
ren. Toch ga ik ervan uit dat ik binnen nu en een paar maanden naar
ons in het bloed.” Eenmaal in Manado moest ze behoorlijk wennen aan het
Manado vlieg.” (RH)
Straksvoordeklas • DECEMBER 2004
5
Nieuws
s
d
UIT DE HOGESCHOOLPERS
d
Te hees en te luid
Ex-pabo-directeur veroordeeld
Weinig animo
Diana Perrot, derdejaars aan de pabo van de
De voormalige directeur van de pabo Edith Stein
Het voortbestaan van de lerarenopleiding
Haagse Hogeschool, heeft een te hese en te
in Hengelo is veroordeeld tot een gevangenisstraf
Arabisch is onzeker. De opleiding van de
luide stem. Daarom is ze, volgens haar docente
van anderhalf jaar. De man heeft de pabo en de
Educatieve faculteit Amsterdam (Efa) telde vorig
logopedie, niet geschikt om voor de klas te
belastingdienst voor 400.000 euro opgelicht.
studiejaar maar zestien studenten en dit jaar
staan. De kinderen zouden er onrustig van wor-
Hij kwam in augustus 2002 in dienst bij Edith
kwamen er maar twee nieuwe aanmeldingen bin-
den en Perrot zou zelf met stemproblemen in de
Stein. Toen het bestuur in het voorjaar van 2003
nen. Volgens Efa-directeur Dick Wolff zijn ook de
WAO kunnen belanden. Hoewel ze alle eerste-
ontdekte dat er geld verdween, werd de directeur
arbeidsmarktperspectieven niet best. “Er zijn in
jaarsvakken met vlag en wimpel heeft gehaald,
op staande voet ontslagen en deed de pabo aan-
Nederland maar negen scholen waar Arabisch
kreeg Perrot haar propedeuse-diploma niet.
gifte bij de politie. dDe Hanze nr 4
wordt gegeven.” Om te kunnen voortbestaan zoe-
Perrot ging in beroep tegen deze beslissing en
ken andere kleine lerarenopleidingen zoals Duits
won. Ze krijgt nu nog een half jaar de tijd om
Trage scheiding
naar samenwerking. Dat is voor Arabisch geen
haar stemgebruik te verbeteren. Maar als de
Medewerkers van de Educatieve faculteit
optie omdat de Amsterdamse opleiding de enige
logopediste dan nog niet tevreden is, zal ze haar
Amsterdam (Efa) die bij de Hogeschool
in het land is. dHavana 37/38
studie elders moeten vervolgen. Tijdens een uit-
Inholland in dienst zijn, kunnen overstappen
zending van Kopspijkers meldde de studente
naar de Hogeschool van Amsterdam (HvA) als
Integratie in Zuid-Limburg
overigens dat ze later met dove kinderen wil wer-
daar een vacature is. De Efa is in 1996 ontstaan
De pabo’s in Heerlen en Maastricht moeten inte-
ken en haar stem dus helemaal niet nodig heeft.
door een bundeling van de noodlijdende tweede-
greren. De opleidingen zijn onderdeel van de
dAtrium 228
graadsopleidingen in Amsterdam en Diemen. De
Hogeschool Zuyd, maar ontberen een gezamen-
docenten bleven in dienst bij de eigen hoge-
lijke onderwijsvisie. Dat kan niet, vindt de nieu-
Eindelijk een zesje
school en de studenten werden over de twee
we directeur Peter van Mulkom (36). In septem-
De pabo in Breda, onderdeel van de Avans
instellingen verdeeld. De Hogeschool Inholland
ber 2006 moet er een gezamenlijke visie en een
Hogeschool, wordt bij evaluaties door studenten
wil uit de Efa stappen om in Amsterdam een
gezamenlijk curriculum liggen. Dat betekent niet
steevast slecht beoordeeld. Bij het laatste hoge-
nieuwe lerarenopleiding te beginnen voor vmbo-
dat er over twee jaar in Heerlen en Maastricht
schoolbrede tevredenheidsonderzoek kreeg de
docenten. Over de scheiding wordt al twee jaar
precies hetzelfde onderwijs geboden wordt.
pabo een magere 5,6. Studenten klagen vooral
geruzied. De HvA beschuldigt Inholland van ver-
Docenten houden ruimte voor het aanbieden van
over de organisatorische chaos. De directie is
tragingstactieken. “We zijn nu al jaren aan het
eigen specialisaties.dEditie Zuyd nr 8
daarom opgelucht dat studenten bij de eerste
aanmodderen, zonder dat er iets gebeurt”, stelt
kwartaalevaluatie van dit studiejaar een 6,2 uit-
HvA-bestuurder Ankie Verlaan. “Als HvA gaan we
Ongewenste dvd’s
deelden. “Het is een heel fijn gevoel om einde-
niet meer zitten wachten en trekken ons eigen
Veel medewerkers stuurden ze terug, anderen
lijk eens uit die onvoldoende sfeer te komen”,
plan.” Het personeel is tegen opsplitsing van de
gebruikten ze als bierviltje. Het dvd’tje dat de
meldt adjunct-directeur Yvonne Aronson.
Efa en eist dat het mag meebeslissen over de
Hogeschool van Arnhem en Nijmegen (HAN) liet
dPunt. 06
toekomst. Zo niet dan komen er acties ‘in de lan-
maken met reacties van studenten, medewerkers
delijke media’. dHavana 7 en 10
en HAN-baas Marcel Wintels op het nieuwe
Onderwijsmanagers
instellingsplan, viel niet overal in goede aarde.
De Hogeschool Windesheim wil samen met
Dordtse pabo’s in één pand
Doete Klaren van de pabo Arnhem: “Ik heb niet
Fontys en de Hogeschool Drenthe onderwijsma-
In Rotterdam vechten de Hogeschool Inholland
eens een dvd-speler. Ik denk dat het geld beter
nagers gaan opleiden. Als het plan goed wordt
en de Hogeschool Rotterdam om elke student,
besteed had kunnen worden.” In de docenten-
beoordeeld door de Nederlands-Vlaamse
maar in Dordrecht slaan de pabo’s van de twee
kamer van de pabo stond een doos waarin de
Accreditatie Organisatie krijgen de afgestudeer-
concurrenten de handen in ineen. De Dordtse
niet-gewenste dvd’s gedumpt konden worden.
den een heel lange titel: master of business
pabo’s betrekken samen één nieuw gebouw aan
“Er wordt voor gezorgd dat die retour afzender
administration in management of education. De
de rand van de binnenstad. Voorlopig maken de
gaan. Nou die doos is overvol”, aldus Klaren.
drie hogescholen hopen dat het ministerie van
twee opleidingen alleen gebruik van elkaars voor-
dSensor nr 5
onderwijs de masteropleiding gaat financieren.
zieningen, maar op termijn komt er een geza-
dHsk Windesheim nr. 5
menlijk onderwijsprogramma. dProfielen nr 23
Straksvoordeklas • DECEMBER 2004
7
❤
❤
❤ ❤
❤
❤
❤
❤
❤ ❤
❤
❤
❤
❤ ❤
❤
❤
❤
❤
De mooiste juf van Nederland
❤ ❤
❤
❤
❤
❤
❤
❤
❤
❤
❤
❤
❤
❤
Miranda Slabber (24) is sinds begin oktober Miss Nederland. Deze maand doet ze mee aan de Miss World-verkiezingen in China. Miranda studeerde afgelopen zomer af aan de pabo van Hogeschool Zeeland, maar heeft (nog) geen baan gevonden in het onderwijs. Wel valt ze af en toe in op haar voormalige stageschool in Roosendaal. De mooiste lerares van Nederland vond de pabo “best pittig”.
❤
❤
❤
❤
❤
❤
❤ De sfeer tussen concurrerende mooie meiden
is vast niet altijd zo sociaal? “Ik heb er geen vervelende ervaringen mee. Tijdens de trainingsweken in Turkije zaten we met 24 provinciemissen - twee finalisten namens elke provincie - bij elkaar. Met z’n drieën op één kamer. Natuurlijk klikt het met de één beter dan met de ander. In mijn ogen heerste er een vakantiestemming met de meiden onderling: je leent make-up en kleren van elkaar. Missen moeten een leuk koppie hebben en een goed figuur. In Turkije wilde de jury een beeld krijgen
Tekst Rineke Wisman Beeld Rob Niemantsverdriet
van de persoon achter het uiterlijk. Ben je In de docentenkamer van openbare basisschool
sociaal? Ben je energiek? Ben je enthousiast?
De Wingerd in Roosendaal is het een drukte van
Hoe is je Engels? Mijn Zeeuwse concurrente was
belang. Miranda Slabber is vandaag op school en
veel jonger dan ik en volgde een opleiding tot
iedereen wil Miss Nederland even zien. Haar
schoonheidsspecialiste. Met een hbo-diploma op
kroon pronkt op tafel naast de koppen koffie en
zak en ervaring als model gaf ik mezelf een
thee. De steentjes en spiegeltjes glinsteren in de
goede kans om van haar te winnen.”
zon. “Als ’ie gejat wordt, krijg je ’m misschien nooit meer terug”, stelt een jongen uit groep 6.
❤ Heb je op de pabo iets geleerd wat je
En: “Die kroon is mooier dan die van Beatrix.”
als Miss Nederland van pas komt?
Slabber liep stage op De Wingerd en sinds haar
“Absoluut. In Turkije moesten we voor de hele
afstuderen werkt ze er af en toe als invalkracht.
die tijd begonnen ook de voorrondes voor de
groep een presentatie houden over onszelf. In
Collega’s en leerlingen zijn apetrots. “Wij heb-
Miss-Zeelandverkiezingen. Ik had geen baan en
het Engels. Toen ik aan de beurt was, stond ik op
ben de mooiste juf van Nederland”, roepen de
dacht: waarom niet?”
van de grote tafel. Ik koos een plek waar ieder-
kinderen op het schoolplein.
een me kon zien en presenteerde mezelf staand. ❤ Hoe voelt het om de mooiste van
Dat heb ik zo geleerd op de pabo. Die actie lever-
❤ Hoe raakt een beginnende lerares verzeild bij
Nederland te zijn?
de me veel complimenten op. Gek genoeg bleven
schoonheidswedstrijden?
“De titel Miss Zeeland vond ik al heel wat. Toen
de meiden na mij gewoon weer zitten om hun
“Het begon allemaal acht jaar geleden. Toen was
ik Miss Nederland werd, dacht ik: tjonge! Ik voel-
praatje te houden. Beter goed gejat dan slecht
ik op de Megafestatie, die grote tienerbeurs in
de mij niet de mooiste. In Zeeland wonen een
bedacht, zou ik denken. Zij wilden er kennelijk
Utrecht. Scouts van de Yes Modellenwedstrijd
heleboel mooie meiden. Ik heb al jaren een heel
gewoon snel van af zijn.”
pikten mij uit de massa als geschikt model. Een
goeie vriendin die veel mooier is. Zij kreeg op
paar maanden later stond ik samen met zeven
school altijd alle aandacht van de jongens. We
❤ Hoe vond je het op de pabo?
andere meiden in de Yes. Lezeressen kozen mij
deden samen mee aan de verkiezingen in
“Ik kreeg alle vakken die ik als kind ook kreeg.
uit als winnaar. Sindsdien doe ik modellenwerk.
Zeeland. Toen ik naar de finale mocht en zij niet,
Muziek, handenarbeid. Ik vond het daarom een
Na mijn afstuderen afgelopen zomer heb ik
was dat even slikken. Ze was teleurgesteld, maar
heel leuke studie. Als kind had ik een hekel aan
tevergeefs bij een paar scholen gesolliciteerd. In
ook blij voor mij.”
geschiedenis. Op de pabo is het vak me toch
8
Straksvoordeklas • DECEMBER 2004
❤
gaan boeien. Met muziek en dia’s maakte de
me. Stiekem hoopte ik dat zo’n kindje wakker
Miranda Slabber: ‘Na een week was ik die
leraar van elke les iets levendigs. Ik vond de pabo
zou worden. Of dat ik ze naar bed of naar de wc
kleuters zat.’
best een pittige opleiding. Het diploma is me niet
mocht helpen.”
aan komen waaien. Ik heb er veel voor moeten
“Toen ik op de middelbare school zat, kwamen er
Ik heb meegemaakt dat een klas me niet meer
doen. Vooral het zelfstandig werken, vond ik las-
twee beroepen als optie bij: kapster en stewar-
serieus nam. Dan zei ik: Als jullie hard doorwer-
tig. Ik heb structuur nodig. De laatste jaren werk-
dess. Kapster viel al snel af. Het was toen een
ken, gaan we het laatste halfuur een drama-
ten we gelukkig veel in projectgroepen.”
hype, maar niets voor mij. Toen ik hoorde dat
activiteit doen. Ze wisten dat ze die activiteit ook
“Na de mavo heb ik twee jaar havo gedaan. Na
stewardess vooral neerkomt op serveren in de
kregen als ze niet hard doorwerkten. Ook straf
een jaartje modellenwerk begon ik aan de pabo.
lucht, viel ook die keuze af.”
geven vond ik moeilijk. Hier op De Wingerd had
Tijdens de studie ben ik ook twee maanden naar
ik een groep met 31 kinderen. Een jongetje trok
Kaapstad geweest voor een klus. Op school was
❤ Je wilde kleuterjuf worden. Waarom koos je
steeds de aandacht door iets geks te zeggen of
ik een allemansvriend. Ik was zelf vaak weg. Had
uiteindelijk voor de bovenbouw?
ineens rond te gaan lopen. Een zorgenkindje. Ik
daardoor geen hechte club vrienden met wie ik
“Tijdens mijn eerste kleuterstage had ik het na
stuurde hem eerst vaak de klas uit. Dat gaf mij en
veel omging.”
een week gehad. De negen kleuters in mijn klas
hem een slecht gevoel. In overleg met collega’s
konden niets zelf. Sommige kinderen waren met
zet ik hem nu heel symbolisch een groep lager.”
❤ Waarom wilde je lerares worden?
4 jaar nog niet eens zindelijk, laat staan dat ze
“Toen ik 6 jaar was, wilde ik het al. Ik ging altijd
zelf hun jas konden ophangen. Misschien ben ik
❤ Zoek je straks een baan in het onderwijs of
met plezier naar school. Ik kom uit Arnemuiden,
niet geduldig genoeg. Na die stage heb ik mijn
hoop je op een carrière in de showbizz?
een klein dorpje in Zeeland. De school was gezel-
zinnen gezet op de bovenbouw.”
“Als ik op korte termijn de kans krijg om een
lig, knus. De juffen ook. Kinderen uit groep 6
televisieprogramma te presenteren, grijp ik die
gingen om met kinderen uit groep 8. Ik heb klei-
❤ Wat voor soort juf ben je?
aan. Misschien ben ik wel de nieuwe Kim Lian of
ne kinderen altijd heel leuk gevonden. Kleuterjuf
“Ik wilde altijd een juf zijn waarvan de kinderen
Yvon Jaspers. Maar ik kom in ieder geval voor de
leek me te gek. Al op de basisschool had ik veel
zeggen: dat is een leuke juf! Niet de juiste instel-
klas te staan. Misschien niet direct, maar zeker
oppasadresjes. Van baby’s tot kinderen van een
ling, weet ik nu. Om die goede reputatie te krij-
over twee, drie jaar. Het beroep past bij me en ik
jaar of 10. De ouders huurden dan een film voor
gen, moet je regels stellen en consequent zijn.
heb mijn diploma niet voor niets gehaald.” H
Straksvoordeklas • DECEMBER 2004
9
Snelweg naar de universiteit
‘Binnen twee jaar heb ik twee mastertitels op zak’ Nu de banen in het onderwijs niet meer voor het opscheppen liggen, besluiten veel afgestudeerden een vervolgstudie te doen. Door de komst van het bachelormasterstelsel is doorstromen naar de universiteit een stuk makkelijker geworden. “Maar het zijn geen lichte trajecten”, waarschuwen de ontwerpers van de snelle doorstroomroutes. wel hun master of science-titel, maar krijgen iets minder vakinhoudelijke vakken en meer didac-
Tekst Els Heuts Beeld Typetank
tiek. Op hun getuigschrift staat de aantekening dat het om een educatieve variant gaat. Windesheim en de VU zijn van plan om het aan“Ik wil later graag lesgeven op een hbo-opleiding
stromers hun vervolgstudie combineren met een
sluitingsprogramma nog verder uit te breiden.
omdat het onderwijs daar meer diepgang heeft”,
baan omdat ze geen recht meer hebben op stu-
“Wij hebben gekozen voor minors (keuzevakken,
vertelt Robert Boonstra (22). “Maar daar heb ik
diefinanciering.”
red.) van 60 studiepunten. Op termijn zullen
een eerstegraads bevoegdheid voor nodig.” Hij
Hoe nauwer hogescholen samenwerken met een
studenten dus tijdens hun hbo-opleiding in
besloot daarom na de lerarenopleiding geschie-
universiteit, hoe beter de aansluiting geregeld is.
totaal een jaar bezig zijn met vakken uit de
denis verder te studeren. Vorig jaar september
Hogeschool Windesheim loopt daarin voorop.
wetenschappelijke bacheloropleiding. Wellicht
begon hij aan de Vrije Universiteit in Amsterdam
Twee jaar geleden startte de Zwolse hogeschool
kan het schakelprogramma in Amsterdam dan
met een schakelprogramma dat toegang geeft tot
met haar fusiepartner de Vrije Universiteit een
korter worden”, zegt Gert van der Horst, coördi-
de academische masteropleiding.
speciaal programma voor studenten die na de
nator van de afstudeerfase van de tweedegraads
Veel afgestudeerden van de lerarenopleidingen
lerarenopleiding Nederlands, Engels, geschiede-
opleidingen in Zwolle.
besluiten er nog een studie achter aan te doen.
nis en wiskunde verder willen studeren. Tijdens
Zeker nu de werkloosheid ook in het onderwijs
het vierde hbo-jaar kregen de studenten al vak-
Inkorten
toeslaat. Maar door de komst van het bachelor-
ken uit de wetenschappelijke bacheloropleiding.
De Hogeschool van Amsterdam en haar fusie-
masterstelsel in 2002 is er heel wat veranderd
partner de Universiteit van Amsterdam hebben
als je wilt doorstuderen.
Schakelen
met elkaar afgesproken dat er voor alle studies
Voordeel ten opzichte van het pré-bamatijdperk
Met ingang van dit studiejaar is het programma
een schakelprogramma van een jaar komt. Voor
is dat er veel meer programma’s zijn ontwikkeld
uitgebreid van 30 naar 45 studiepunten (ects).
de meeste studies is dat schakelprogramma er
om de overgang van hbo naar universiteit soepel
Nu reizen derdejaars al regelmatig naar
inmiddels. Na dat jaar hebben studenten een
te laten verlopen. Voor afgestudeerden van de
Amsterdam om kennis te maken met vakken als
wetenschappelijk bachelordiploma op zak dat
pabo betekent dat in de praktijk dat zij na een
methodologie en academische vaardigheden. Na
toegang geeft tot een verwante masteropleiding.
schakelprogramma van een jaar, kunnen begin-
hun afstuderen kunnen ze bij de VU een schakel-
Afgestudeerden van de tweedegraads opleidin-
nen aan een universitaire master pedagogiek.
programma volgen van een half jaar. Dat pro-
gen kunnen daarna nog hun eerstegraads
“Vroeger werd er voor elke hbo’er die door wilde
gramma biedt vervolgens toegang tot de weten-
bevoegdheid halen, wat ongeveer een half jaar
stromen naar de universiteit iets aparts geregeld.
schappelijke masteropleiding.
kost. Een afgestudeerde van de lerarenopleiding
Daardoor duurde de opleiding vaak ook langer.
Een afgestudeerde van de lerarenopleiding
Nederlands in Amsterdam is dus tweeënhalf jaar
Dat is nu beter georganiseerd”, stelt Tineke van
geschiedenis kan op deze manier in twee jaar tijd
bezig om zijn master en eerstegraads bevoegd-
Loosbroek, onderwijsmanager eerstegraads
twee mastertitels behalen: een master of art op
heid te halen. Maar de hogeschool werkt hard
opleidingen bij de Hogeschool van Amsterdam.
zijn vakgebied en een eerstegraads bevoegdheid
aan het inkorten van de route. Vanaf volgend stu-
“Maar”, waarschuwt ze, “het zijn geen lichte tra-
die de titel van master of education oplevert.
diejaar worden de eerste minors aangeboden die
jecten. Je moet behoorlijk gemotiveerd zijn om
Voor de bètavakken zoals wiskunde verloopt de
samen met de universiteit worden ontwikkeld.
het vol te houden. Daar komt bij dat veel door-
overstap iets minder soepel. Studenten behalen
“Bij de HvA bestaan de minors uit 30 ects”,
10
Straksvoordeklas • DECEMBER 2004
vertelt Van Loosbroek van de Amsterdamse hoge-
Maar de Hogeschool van Utrecht is al een stap
Ook de Noordelijke Hogeschool Leeuwarden wil
school. “Als een student die besteedt aan acade-
verder. Het is tot nu toe de enige hogeschool met
haar eerstegraads opleidingen gaan aanbieden
mische vakken, kan het schakelprogramma kor-
een aantal bekostigde hbo-masteropleidingen
als hbo-masteropleidingen. “We hopen het bin-
ter worden. Maar we zijn daar nog volop mee
(in deeltijd) voor leraren. Afgestudeerden van de
nen een jaar voor elkaar te hebben”, zegt Toine
bezig. We zijn nu bijvoorbeeld samen met de stu-
tweedegraads lerarenopleidingen kunnen soepel
van den Bogaard, directeur van het instituut
dierichting pedagogiek van de UvA een minor
doorstromen naar de verwante master of educa-
educatie en communicatie. Voor de vakken aard-
aan het ontwikkelen voor onze pabo-studenten.
tion. Na drie jaar deeltijdonderwijs hebben stu-
rijkskunde en geschiedenis is een andere variant
Doordat de universiteit invloed heeft op deze
denten hun eerstegraads bevoegdheid op zak,
bedacht. Met de Rijksuniversiteit Groningen zijn
minor, kunnen deze studenten in de toekomst
maar niet zoals in Amsterdam een wetenschap-
afspraken gemaakt over een naadloze instroom
vlotter doorstromen naar de academische master
pelijke mastertitel.
in de masteropleiding. In het derde en vierde hbo-jaar krijgen de studenten een verzwaarde
pedagogiek.”
vakcomponent die in nauwe samenwerking met
Ombouwen De Hogeschool van Arnhem en Nijmegen (HAN) en de Radbouduniversiteit werken aan trajecten voor afgestudeerden van de lerarenopleidingen die op dezelfde leest geschoeid zijn als die in Amsterdam en Zwolle. De bedoeling is dat ook hier door het aanbieden van speciale minors stu-
‘Studenten die toch
ding op het niveau van de universitaire bachelor
worden, kunnen nu
masteropleiding. Een onderwijsbevoegdheid
een wetenschappelijk
zak. “Dit traject is bedoeld voor studenten die er
en hebben daarmee rechtstreeks toegang tot de hebben ze echter na hun hbo-opleiding niet op achter komen dat ze toch liever geen leraar wor-
vervolg geven aan
den”, legt Jaap Jongejan, afdelingshoofd sociale vakken uit. “Een deel van de hbo-stage wordt
zelf masteropleidingen te verzorgen. Bij de meeste instellingen beperkt zich dat voor-
aan het eind van hun tweedegraads lerarenoplei-
liever geen leraar
denten sneller aan hun master kunnen beginnen. Maar er zijn ook hogescholen die ervoor kiezen
de universiteit ontwikkeld is. Daardoor zitten ze
hun studie’
ingeruild voor meer vakkennis. Deze studenten
alsnog tot het ombouwen van de eerstegraads
zouden anders afhaken, maar hebben nu de
lerarenopleidingen tot hbo-masters of education.
mogelijkheid een wetenschappelijk vervolg te
Veel pabo’s zijn druk doende hun voortgezette
geven aan hun studie.” De variant gaat komend
opleidingen voor speciaal onderwijs en de hogere
De Utrechtse hogeschool biedt bovendien de
studiejaar van start.
kaderopleiding pedagogiek in bekostigde mas-
bekostigde hbo-master dovenstudies/Neder-
Robert Boonstra heeft inmiddels zijn master of
ters te veranderen. De Hogeschool Rotterdam wil
landse gebarentaal aan. Pabo-studenten kunnen
art-titel op zak. Nu is hij bezig met zijn eerste-
bijvoorbeeld de voortgezette (deeltijd)opleiding
tijdens hun opleiding al een minor gebarentaal
graads bevoegdheid wat hem binnenkort een
Opgroeien in de stad gaan aanbieden als master.
doen, waardoor de overgang vergemakkelijkt
tweede titel oplevert: master of education. “Ik
Maar voor deze opleidingen als master door het
wordt. Maar Utrecht heeft meer masteropleidin-
ben erg tevreden over dit traject”, zegt hij.
leven mogen gaan, moet de Nederlands-Vlaamse
gen ontwikkeld zoals de master pedagogiek en
“Binnen twee jaar heb ik twee universitaire mas-
Accreditatie Organisatie (NVAO) haar goedkeu-
ecologische pedagogiek. Deze masters zijn voor-
tertitels op zak. Maar het is hard werken.” H
ring eraan geven. Veel lerarenopleidingen zitten
alsnog niet bekostigd. De hogeschool hoopt dat
nog in dit accreditatietraject.
de overheid dat wel gaat doen.
Straksvoordeklas • DECEMBER 2004
11
Blinde vlek
Lerarenopleidingen vinden
homoseksualiteit een non-issue Het is belangrijk dat je jezelf bent als je voor de klas staat, maar voor homo’s en lesbo’s is dat lastiger dan voor heteroseksuelen. Want wat doe je als leerlingen je vragen of je een vriendin hebt? Zeg je dan gewoon: nee, ik ben homo? En hoe reageer je als hetero wanneer homoseksuele leerlingen of collega’s worden uitgescholden? De lerarenopleidingen slaan het onderwerp homoseksualiteit liever over. Het COC heeft daarom zelf een programma voor studenten opgezet. Tekst Hanne Obbink Beeld Typetank
deren luister werd bijgezet, luidde: zwijg over je
lesbo’s in de klas kunnen krijgen die het zelf
geaardheid als je een baan in het onderwijs wilt.
moeilijk hebben?
“Peter is een dikke aambeienschoffelaar”. Die
Dat deed hij nu juist niet. Over zijn ervaringen
Het antwoord is niet zo eenvoudig te vinden.
tekst trof Peter van Maaren op het schoolbord
die hij daarmee als leraar opdeed, schreef hij
Straksvoordeklas legde haar vragen voor aan
aan toen hij op een goeie dag het klaslokaal van
onlangs het boek Mijn meester is een homo.
negen verschillende lerarenopleidingen: aan
zijn lerarenopleiding binnenkwam. Hij was ver-
De ervaringen waarover Van Maaren vertelt, lig-
onderwijscoördinatoren of decanen van pabo’s,
liefd geworden op een medestudent, maar wist
gen inmiddels bijna een kwart eeuw achter hem
hbo-opleidingen voor voortgezet onderwijs en
niet goed wat hij ermee aan moest. “Kom op zeg,
en de lerarenopleiding waaraan hij studeerde,
universitaire lerarenopleidingen. Maar een dui-
ik ben 23 jaar”, dacht hij bij zichzelf, “het moet
het Ubbo Emmius in Groningen, bestaat al lang
delijk antwoord kan bijna niemand geven.
nu maar eens afgelopen zijn met het geheimzin-
niet meer als zelfstandig instituut. Is er in die
“Ik heb eigenlijk nooit gemerkt dat studenten er
nige gedoe.” Daarom vertelde hij over zijn ver-
25 jaar veel veranderd? Vorig jaar bleek uit een
problemen mee hebben”, zegt bijvoorbeeld Meta
liefdheid aan een goede vriend. Die zette de dag
onderzoek, verricht in opdracht van onder meer
Geerts. Zij werkt al dertig jaar aan de leraren-
erop zijn provocerende boodschap op het school-
de AOb en het COC, dat homoseksuele en lesbi-
opleidingen van de Noordelijke Hogeschool
bord. “Hij wilde een opening maken, zei hij
sche leraren het nog steeds niet altijd makkelijk
Leeuwarden, de laatste drie jaar als decaan.
later”, herinnert Van Maaren zich.
hebben. Collega’s vertonen nogal eens ongepas-
“Natuurlijk zijn er wel studenten die worstelen
Van Maaren kreeg nauwelijks steun van zijn
te nieuwsgierigheid naar hun privé-leven of
met hun homoseksualiteit. Maar dat gaat dan
opleiding. Integendeel. “We kregen les over het
maken spottende opmerkingen. Ook komt het
over hun persoonlijke omgeving, hun ouders of
boek Psychologie van de adolescentie, met daar-
nog steeds voor dat homo’s en lesbo’s vanwege
hun vrienden. Maar die problemen hebben nooit
in ook een hoofdstuk over homoseksualiteit. Nú
hun seksuele geaardheid een baan in het onder-
met de opleiding zelf te maken.”Eén van de
komt het, dacht ik toen we daaraan toe waren.
wijs mislopen (zie ook kader Uitgelachen?).
benaderde opleidingen, het Nijmeegse Instituut voor Leraar en School, vertelt ooit wel eens spe-
Maar vervolgens sloeg de docent dat hoofdstuk gewoon over”, vertelt Van Maaren. Hij begon zelf
Geen probleem
cifiek aandacht aan homoseksualiteit te hebben
een homogroep en trad daar duidelijk mee naar
Maar hoe zit dat aan de lerarenopleidingen?
besteed, in samenwerking met het COC. Maar
buiten. Dat hij daardoor beschimpt en zelfs in
Heerst daar een klimaat waarin homoseksuele
studenten reageerden daar nogal lauw op. “Het
het gezicht gespuugd werd, nam hij voor lief.
leraren en studenten zich veilig voelen? En
is niet zo’n issue hier”, zegt Edith Verbeet van
Uiteindelijk studeerde Van Maaren af op een
besteden de opleidingen er in hun onderwijs
het ILS. Die laatste opmerking is her en der in
werkstuk over homoseksualiteit, hoewel dat
aandacht aan? Bereiden zij hun (homo- én
allerlei toonaarden op te tekenen. “Een non-
onderwerp volgens de begeleidende docent
hetero-) studenten voor op de meningen die zij
issue”, zegt de lerarenopleiding van de
“maar voor een klein deel van de samenleving”
later op school kunnen tegenkomen over homo-
Universiteit van Amsterdam. “Nooit iets van dis-
van belang was. Het advies waarmee zijn afstu-
seksualiteit? Of op het feit dat zij homo’s en
criminatie gemerkt”, heet het ietsje verderop, h
12
Straksvoordeklas • DECEMBER 2004
Scholen weten zich vaak geen raad met homoseksualiteit
christelijke pabo in Utrecht. De Evangelische
Hoewel bekend is dat homoseksuele leerkrachten regelmatig last hebben van beledigend, dis-
aanleiding de klas te vertellen dat hij homo
criminerend en zelfs agressief gedrag van collega’s, leerlingen en ouders, ontbreekt op de
was. “In christelijke kring weten veel jongeren
meeste scholen beleid op het gebied van homoseksualiteit, schrijft de Onderwijsinspectie in
weinig over homoseksualiteit. Hun beeld ervan
het Onderwijsverslag 2002/2003 dat dit voorjaar werd gepubliceerd.
wordt bepaald door schreeuwerige miepjes die
De inspectie vroeg aan 268 basisscholen (een representatieve steekproef) hoe ze omgaan met
in hun blote kont staan te wiebelen”, vertelt
homoseksuele leerkrachten. Op veel vragen kwam geen antwoord en daaruit concludeert de
Voorn. Toch was de reactie van zijn klas “best
inspectie dat scholen geen beleid hebben geformuleerd. Er zijn geen afspraken over het voor-
leuk”. “De jongens doken als het ware even
komen van discriminatie van homoseksuele leerkrachten, noch over het optreden tegen leerlin-
weg, de meisjes riepen meteen: oh, wat leuk.
gen en ouders die homo’s respectloos behandelen. Voor zover scholen beleid voeren gaat het
Daarna was het even stil en toen kwamen er
om werving- en selectie van personeel. Een klein aantal basisscholen (twaalf procent) heeft
wat vragen. Na tien minuten zijn we doorge-
vastgelegd hoe er wordt gereageerd op homoseksuele sollicitanten.
gaan met de les.”
Leerlingen krijgen op basisscholen weinig of niets te horen over homoseksualiteit. Vooral scho-
Voorn weet niet eens of alle studenten en docen-
len met veel allochtone leerlingen laten het onderwerp links liggen. In het voortgezet onderwijs
ten aan de Marnix Academie inmiddels weten
staat het onderwerp homoseksualiteit veel vaker op het lesprogramma. De inspectie enquêteer-
dat hij homo is. De sfeer is er open en veilig, is
de 85 vmbo-scholen en 82 hbo/vwo-scholen. Bij zes van de tien vmbo-scholen en zeven van de
zijn indruk. Toch is hij als counselor wel eens
tien havo/vwo-scholen wordt homoseksualiteit behandeld. Maar net als bij basisscholen ont-
studenten tegengekomen die in de knoop kwa-
breekt bij scholen voor voortgezet onderwijs expliciet beleid om discriminatie en pesterijen te
men met hun homoseksualiteit. “Eén jongen
voorkomen. Slechts een handvol scholen heeft een gedragscode opgesteld of antidiscrimina-
liep vast in zijn stage. Die had zijn homoseksu-
tiebeleid geformuleerd.
aliteit geheim gehouden voor z’n ouders”, vertelt
Overigens melden maar twee van de onderzochte basisscholen incidenten rond homoseksuele
Voorn. “Maar in zo’n stage kom je jezelf tegen.
personeelsleden. En één school meldt dat kinderen met homoseksuele ouders zijn gepest. Op
Als je als leraar met een open houding wilt wer-
zes scholen voor voortgezet onderwijs werden homoseksuele leerlingen en docenten uitge-
ken, kun je je niet verstoppen. Dan ga je ook
scholden en gepest. Op één vmbo-school werden eigendommen van een docent beschadigd en
anders naar jezelf kijken. Nadat die jongen z’n
gestolen. Die docent kwam in de ziektewet terecht. (YvdM)
ouders had verteld dat ’ie homo was, bloeide hij
Omroep kwam bij hem in de klas filmen, omdat hijzelf in een televisieprogramma zou spreken over zijn homoseksualiteit. Dat was voor hem
enorm op.”
Vies aan de Educatieve faculteit Amsterdam. En aan
Het COC Amsterdam vindt dat elke aanstaande
Misschien is er in 25 jaar al met al toch iets
de Groningse universitaire lerarenopleiding
leraar in zijn opleiding over dit soort vragen moet
veranderd. Wim Heesterbeek kan zich in elk
komen individuele ervaringen van studenten
nadenken. En omdat het merendeel van de lera-
geval niet voorstellen ooit bespuugd te worden
vooral ter sprake in mentorgroepen, zegt onder-
renopleidingen die vragen uit zichzelf nauwe-
door medestudenten, zoals destijds Peter van
wijscoördinator Dick Maandag. “Het onderwerp
lijks behandelt, heeft het Amsterdamse COC zelf
Maaren overkwam. Heesterbeek is tweedejaars
is absoluut bespreekbaar. Maar het hangt van de
maar een programma speciaal voor lerarenoplei-
aan de lerarenopleiding maatschappijleer van
studenten zelf af of ze ermee komen.”
dingen opgezet, Homoseksualiteit unplugged.
de Fontys Hogeschool in Tilburg, “een heel
Dat biedt studenten in negentig minuten tijd
mooi vak, je kunt je leerlingen iets meegeven,
Unplugged
allereerst de nodige kennis; daarnaast vertellen
leren kritisch te zijn”.
Een non-issue dus? “Dat is het dus níet”, zegt
mensen van het COC over hun eigen ervaringen
Heesterbeeks studiegenoten weten dat hij homo
Krzysztof Dobrowolski van de Amsterdamse
en worden studenten aan het werk gezet via rol-
is, want al in het eerste jaar vond er een heftige
afdeling van het COC. “Als je straks voor de klas
lenspellen.
discussie plaats over homoseksualiteit. “Er was
komt, krijg je ermee te maken. Iemand die jaren
Het programma is net nieuw: in december wordt
één student die heel fel was, volgens mij vond
voor de klas staat, komt vroeg of laat een homo
het voor het eerst gegeven, uitsluitend in en om
die homo’s eigenlijk maar vies. Daar schrok ik
of een lesbo onder z’n leerlingen tegen. Het is
Amsterdam. “Onze ervaring is dat studenten die
van, maar het werd snel duidelijk dat niemand
goed als je daarop voorbereid wordt. Wat doe je
al met een beroepsopleiding bezig zijn er vrij
het met hem eens was”, vertelt Heesterbeek.
bijvoorbeeld als je een meisje in je klas hebt
open over kunnen discussiëren, veel opener ten-
“Na afloop van die discussie heb ik maar verteld
waarvan je bijna zeker weet dat ze lesbo is? Stap
minste dan aan een middelbare school”, zegt
dat ik zelf homo ben, anders zou het een beetje
je dan op haar af en ga je met haar praten? Of
Dobrowolsky. “Maar ik verwacht ook dat studen-
raar zijn geworden.” Sindsdien voelt hij zich vol-
wacht je tot ze zelf naar je toekomt? En wat doe
ten vrij weinig over homoseksualiteit weten.”
ledig op z’n gemak.
je als een leerling zelf naar je toekomt? Of als
Dat laatste weet Klaas Voorn uit eigen ervaring.
Is het dus terecht dat de meeste lerarenoplei-
homo’s en lesbo’s gepest worden?”
Hij is docent aan de Marnix Academie, een
dingen nauwelijks aandacht besteden aan
14
Straksvoordeklas • DECEMBER 2004
homoseksualiteit? Misschien toch niet. Al was het maar omdat veel homo’s uiteindelijk toch tegen specifieke problemen aanlopen. Wat Heesterbeek bijvoorbeeld lastig vond, was de eerste stage. “Het is belangrijk dat je jezelf bent,
Uitgelachen?
als leraar en ook als stagiair”, zegt hij. Toch
Veel homoseksuele docenten houden hun geaardheid liever verborgen. Collega’s en schoollei-
heeft hij niet verteld dat hij homo is; daar voelde
ding staan weliswaar overwegend positief tegenover homoseksualiteit, maar de partner een
hij zich als stagiair “te kwetsbaar” voor. “Ik was
afscheidszoen geven op het schoolplein of openlijk over homoseksualiteit praten in de klas
wel bang dat leerlingen zouden vragen of ik een
wordt als problematisch gezien. Dat meldden homoseksuele én heteroseksuele docenten aan
vriendin had. Had ik dan gezegd: nee, want ik
onderzoekers van de Rutgers Nisso Groep, die in opdracht van AOb, COC en APS de werkbele-
ben homo? Waarschijnlijk zou ik er omheen
ving en gezondheid van homoseksueel onderwijspersoneel onderzochten. Het eindrapport
gedraaid hebben, en dan zou ik me toch onge-
Beter voor de klas, beter voor de school verscheen in oktober vorig jaar.
makkelijk hebben gevoeld. Maar goed, die vraag
Een flinke groep homo’s en lesbo’s krijgt op school te maken met discriminatie. Ruim twintig
kwam gelukkig niet.”
procent van de homoseksuele en lesbische docenten heeft wel eens negatieve opmerkingen
Nee, zegt Heesterbeek, over dilemma’s als deze
van ouders of leerlingen naar het hoofd gekregen. Vooral op het vmbo worden homo’s door leer-
heeft hij niet met docenten van zijn opleiding
lingen uitgescholden, uitgelachen en bespot. Van de homo’s voelt 22 procent zich belachelijk
gesproken. En ja, dat zou wel geholpen hebben.
gemaakt, tegen slechts drie procent van de hetero-docenten. Twaalf procent van de homo’s en
“Ja, nu je dat zo vraagt … Het zou zeker geen
vier procent van de lesbische vrouwen is door de seksuele geaardheid wel eens een baan mis-
kwaad kunnen als de opleiding daar aandacht
gelopen in het onderwijs. (YvdM)
aan besteedde.” H
Straksvoordeklas • DECEMBER 2004
15
Pabo-jongens willen niet de hele dag praten over kinderen Een jongen die voor de pabo kiest, is in zijn vriendenkring al gauw een watje. De basisschool is meer iets voor meisjes die willen tutten met kinderen. Hoe komt de pabo van zijn vrouwenimago af? Onderzoekers komen met duizend-en-één suggesties, maar het ei van Columbus zit er niet bij.
watje.” Jongens kiezen meer dan meisjes voor het beroep en zien de opleiding als noodzakelijk kwaad, maar de opleiding valt ze niet altijd mee. Vaker dan meisjes willen jongens het onderwijs in om kinderen “iets te leren” en dat denken ze te doen in de bovenbouw. Ze verwachten op de pabo meer vakinhoud en vakdidactiek dan meisjes en willen niet de hele dag praten over kinderen en bezig zijn met reflectie op hun gedrag als leerkracht. En ze knappen vaak af op de kleu-
Tekst Yvonne van de Meent Beeld Typetank
terstage die bij veel pabo’s als eerste op het proEr gaan weinig jongens naar de pabo. Vorig jaar
gramma staat. Ook de tijdrovende knustelop-
was nog geen vijftien procent van de pabo-
drachten, die vaak weinig intellectuele uitdaging
eerstejaars van het mannelijk geslacht. Dat is
bieden, doen de liefde voor de pabo bekoelen.
niets nieuws, het percentage jongens op de pabo
Sommige mannelijke studenten vinden de oplei-
beweegt zich al jaren tussen de vijftien en twintig
ding bovendien rommelig, niet erg professioneel
procent. En het is ook geen specifiek Nederlands
en vaag doordat de eisen en verplichtingen niet
probleem. In alle westerse landen feminiseert het
erg duidelijk zijn.
leraarsberoep.
Mannelijke leerkrachten hebben vooral proble-
Dat jongens die wel aan de pabo beginnen vaker
men met de werkomstandigheden in het onder-
afhaken dan meisjes, is wat minder bekend.
wijs: geen goede begeleiding van beginners,
Binnen een jaar is een derde van de mannelijke
slecht management, een slechte sfeer op school
pabo-studenten al weer vertrokken; van de vrou-
en een gebrek aan moderne apparatuur. Zelf een
wen haakt een vijfde binnen het jaar af.
scanner mee naar school nemen is niet wat ze
Uiteindelijk haalt slecht vijftig procent van de jon-
zich voorstellen bij een professionele organisatie.
gens het einddiploma, tegen zeventig procent van de meisjes. Maar daarmee houdt de afvalrace nog
Jongensklassen
niet op: mannelijke leerkrachten keren het onder-
De onderzoekers hebben geen kant-en-klare
wijs vaker de rug toe dan vrouwen. Na vijf jaar voor
oplossingen voor al deze problemen, maar
de klas heeft een derde van de mannen er de brui
komen met een waslijst van aanbevelingen. Van
aangegeven, bij vrouwen is dat een kwart.
jongens bij elkaar in de klas zetten en stage laten
Hoewel uit onderzoek dat deze zomer werd gepu-
lopen bij een mannelijke leerkracht tot gericht
bliceerd, blijkt dat de sekse van de leerkracht
mers in het onderwijs, inventariseerde het SCO
werven in bladen die jongens lezen. Van meer
geen invloed heeft op de prestaties van jongens
Kohnstamm Instituut de problemen.
keuzevrijheid tijdens de opleiding tot het bevor-
op de basisschool, wil de overheid de feminise-
deren van functie- en taakdifferentiatie op scho-
ring van het basisonderwijs toch graag een halt
Twijfelaars
len. En van het verplaatsen van de kleuterstages
toeroepen. Mannen zijn hard nodig om het lera-
Meisjes weten vaak op de basisschool als dat ze
naar het tweede of derde leerjaar tot meer inves-
rentekort dat de komende jaren weer toeneemt te
lerares willen worden. Bij jongens komt ‘de roe-
teren in professionele werkomstandigheden in
bestrijden. Bovendien stijgt de status van het
ping’, als die al komt, pas aan het eind van de
het basisonderwijs. Maar of de pabo daarmee het
beroep als er meer mannen voor de klas staan.
middelbare school. Jongens die naar de pabo
imago van knutselacademie voor meisjes en wat-
Meer jongens naar de pabo lokken en de uitval
gaan, zijn vaak twijfelaars. De pabo komt vaak
jes kwijtraakt is de vraag. In Engeland, de VS en
onder mannelijke studenten en leerkrachten
pas in beeld als andere studiemogelijkheden zijn
Australië zijn al veel pogingen ondernomen om
beperken is dus het motto. Maar hoe doe je dat?
afgevallen. Als ze eenmaal voor de pabo hebben
opleiding en beroep aantrekkelijker te maken
In opdracht van het Sectorbestuur onderwijsar-
gekozen merken ze dan hun omgeving “vreemd
voor mannen, maar ook daar is de feminisering
beidsmarkt, een club van werkgevers en werkne-
opkijkt. In je vriendenkring ben je al snel een
(nog) niet tot staan gebracht. N
Straksvoordeklas • DECEMBER 2004
17
BAS Ze zijn de beste maatjes, hebben dezelfde humor en dezelfde kijk op onderwijs. En ze spreken uitsluitend met bewondering over elkaar. “Mijn vader is een heel open leraar. De kinderen liepen vroeger met hem weg”, zegt Bas (18), tweedejaars op de pabo in Almere. “Hij heeft natuurlijk overwicht en is heel muzikaal”, zegt Bart Granade (47), adjunct-directeur van openbare basisschool het Palet in Almere. Gesprek met vader en zoon. Tekst Eva Prins Beeld Joost Grol.
&
weten, dan vraagt hij het. Dat werkt heel goed.”
BART: “Op onze school zijn we daar nu ook heel
BAS: “In vier havo heb ik een week snuffelstage
erg mee bezig. Ik ben daar heel enthousiast over.
gelopen bij mijn vader op school en ook zelf een
Wij zijn veel te veel gewend om in te vullen wat
paar lessen gegeven. Dat vond ik hartstikke leuk.
goed is voor kinderen.”
Toen dacht ik voor het eerst: misschien is dit wel
BAS: “Hier hebben we het samen vaak over.”
iets voor mij.”
BART: “Je pikt dingen van elkaar op. We voeden
BART: “Collega’s waren echt lyrisch over hem.
elkaar.”
‘Jij moet voor de klas’, zeiden ze. Maar wij heb-
BAS: “Op de pabo worden we wel gestimuleerd
ben hem nooit gepusht.”
om zelf lessen te verzinnen, maar vaak nog wel
BAS: “Dat klopt. Het is echt mijn eigen keus
vanuit een bepaalde methode.”
geweest.”
BART: “Het onderwijs gaat nog veel te veel uit
BART: “Natuurlijk vind ik het hartstikke leuk,
van boeken en methodes. Dat is natuurlijk ook
maar meer nog voor hem dan voor mij. Ik zie dat
het veiligst.”
hij het in zich heeft. Voor de klas is hij in zijn ele-
BAS: “Ik probeer dat zo min mogelijk te doen.”
BAS: “Tot wanhoop van mijn moeder gaat het
ment.”
BART: “Ik zou willen dat er veel meer van die
hier thuis heel vaak over onderwijs. Dat was al
BAS: “Het gaat me vrij makkelijk af.”
jonge gasten van de pabo komen met leuke, fris-
zo, maar sinds ik op de pabo zit, is het nog erger
BART: “Het zit echt in zijn bloed. Hij heeft
se ideeën die de boel wat opschudden.”
geworden.”
natuurlijk overwicht en hij is heel muzikaal. Hij
BAS: “Ik heb het geluk gehad dat ik steeds stage
BART: “Ik heb vijftien jaar voor de klas gestaan,
speelt gitaar en keybord en kan heel goed zin-
heb gelopen op scholen die daar heel erg voor
dus ik herken heel veel. Maar ik wil het hem wel
gen. Dat scoort bij die kids.”
open staan.”
allemaal zelf laten ontdekken en hem zijn eigen
BAS: “Pa vertelt altijd hele positieve dingen over
BART: “Ik zou hem ook wel bij ons op school wil-
fouten laten maken. Dus dwing ik mezelf soms
mij.”
len hebben. Graag. Hij is gewoon goed: creatief,
mijn mond te houden. Dat lukt steeds beter,
BART: “Ik ben ook een hele trotse vader.”
intelligent en heel gedreven.”
maar het blijft moeilijk.”
BAS: “Die bewondering is wederzijds. De kinde-
BAS: “Ik val nu wel eens in bij pa op school.
BAS: “Dat kan ik beamen. Dat hebben we allebei:
ren liepen vroeger echt met hem weg. Hij is een
Vrijwillig als er gaten vallen. Maar voor echt
dat we moeilijk onze mond kunnen houden.”
heel open leraar. Hij lost alles met grapjes op en
werk, dat zou ik niet willen. Als hij een collega
BART: “Maar hij is ook mondig genoeg om me de
weet altijd wel een spelletje. Daarin is hij voor
was, was het anders. Maar als adjunct-directeur
mond te snoeren.”
mij echt een voorbeeld.”
is hij toch mijn baas. Ik denk niet dat ik het pret-
BAS: “Ook daar sluit ik me volledig bij aan.”
BART: “Dat is leuk om te horen. Ik vind mezelf
tig zou vinden om op mijn fouten gewezen te worden door een adjunct-directeur die ’s avonds
BART: “Aan de andere kant staat hij heel open
geen hele goede onderwijzer, maar ik ben wel
voor suggesties.”
goed met kinderen. Ik maak makkelijk contact
als vader aan tafel zit.”
BAS: “Over lesideeën hebben we vaak overleg.
met kinderen. Maar die gave zie ik bij Bas ook.”
BART: “Ja, ik kan me voorstellen dat dat niet zo
Pa heeft zoveel ervaring. Ik vind het vaak fijn om
BAS: “Ik ben wel heel erg een doe-leraar. Leer-
wenselijk is.”
zijn ideeën te horen.”
linggestuurd onderwijs. Daar heb ik veel mee.
BAS: “Maar ik zeg niet nooit.”
BART: “Hij gaat zijn eigen gang en als hij iets wil
Laat de kinderen maar ontdekken en ervaren.”
18
Straksvoordeklas • DECEMBER 2004
BART
&
8 ❦
acht tips
LESGEVEN IN EEN MULTICULTURELE KLAS Stel, je komt als stagiair of beginnend leraar voor een klas te staan met meer allochtonen dan autochtone leerlingen. Wat doe je dan? Is gewoon goed lesgeven dan goed genoeg? Nou, het helpt wel, zeggen mensen die het kunnen weten. Maar het is toch goed om oog te hebben voor de bijzonderheden en gevoeligheden van een multiculturele klas. Daarom acht tips over lesgeven op een zwarte school. Tekst Hanne Obbink aldus Den Brok en Patist. “Daardoor kun je ook beter bepalen waar ze tegen problemen aanlopen
1
2
en waar ze ondersteuning nodig hebben.” Om toch de nodige structuur te geven, kan je bijvoorbeeld de kernbegrippen en de lesstructuur op het bord zetten.”
❦ Leg contact met je leerlingen Allochtone leerlingen hebben misschien meer dan
❦ Wees niet bang voor werkvormen die zelfstandigheid vragen
autochtonen behoefte aan persoonlijk contact,
3
aan iemand die vertrouwen in hen heeft, zeggen
Allochtone leerlingen hebben behoefte aan een
docenten. Geef dat dan ook, luidt het advies van
duidelijke structuur, zeggen docenten vaak.
Perry den Brok en Jaap Patist. Zij zijn verbonden
Misschien niet ten onrechte, maar dat betekent
aan de Utrechtse lerarenopleidingen (van zowel
niet dat je als docent automatisch je toevlucht
hogeschool als universiteit) en spraken uitgebreid
moet nemen tot de traditionele, klassikale manier
met leraren van twee (inmiddels opgeheven) mul-
van lesgeven. Veel docenten merken juist dat die
ticulturele scholen in Utrecht. “Zorg om te begin-
klassikale werkvormen hen veel energie kosten en
nen dat je de namen van al je leerlingen kent en
steeds minder goed werken. Werkvormen waarin
Welk vak je ook geeft, je zult aanlopen tegen de
spreek die zorgvuldig uit”, adviseren zij. “Voer
de leerlingen een meer zelfstandige rol spelen,
sterk uiteenlopende taalvaardigheid van je leer-
veel korte gesprekjes met je leerlingen, voor, tij-
hebben ook voordelen. “Je krijgt meer gelegen-
lingen, zegt Maaike Hajer, lector multiculturele
dens en na je les. En kap niet-lesgericht gedrag
heid om je leerlingen te observeren, je hebt meer
school aan de Hogeschool van Utrecht. Niet
niet meteen af, maar luister eerst even.”
individueel contact en leert ze beter kennen”,
alleen vaktaal, maar ook gewone schooltaal als
20
Straksvoordeklas • DECEMBER 2004
❦ Controleer voortdurend of je leerlingen de les begrijpen
‘leg het verband uit’ of ‘beredeneer …’ kan al
weet dat ’ie wapengevaarlijk is. Hij loopt erop af
een struikelblok zijn. “Ga altijd met je leerlingen
en geeft hem een hand. “Goeiemorgen, kan ik je
na of ze de opdracht begrepen hebben voor de
helpen, zoek je iemand? Je weet misschien dat
klas zelf aan het werk gaat. Vraag bijvoorbeeld:
hier alleen leerlingen komen die hier op school
6
wat moet je dus doen bij deze opdracht?”
zitten, dat snap je wel, anders hebben we geen overzicht meer. Jij komt geen kattenkwaad uithalen, het gaat ook niet om jou, maar vroeger hebben we een keer meegemaakt dat … en ik moet
4
❦ … Maar geef wel aan waar je
me daar ook aan houden.”
grenzen liggen Toch zijn er uiteraard regels nodig, zeggen ervaren docenten. “Herinner je leerlingen regelmatig
8
aan de regels die je gesteld hebt en geef duide-
❦ Neem de tijd om leerlingen iets onder woorden te laten brengen
lijk aan wanneer je grens is bereikt”, adviseren Den Brok en Patist. Maar als leraren een allochtone leerling berispen, kan hen dat op een
Zelf iets uitleggen in het Nederlands vinden kin-
woedende tirade komen te staan: ik doe niets,
deren soms lastig: ze beginnen te stamelen, ze
je moet altijd mij hebben, je discrimineert.
❦ Doe moeite voor het contact
formuleren gebrekkig. “Ga dat niet uit de weg”,
Den Brok en Patist: “Maak daarom altijd duide-
zegt Maaike Hajer desondanks. “Kinderen leren
lijk dat de maatregel die je neemt los staat van
een taal niet genoeg door alleen maar te luiste-
de persoon van de leerling. Geef je leerling een
“We maken hier wel eens de grap dat we met de
ren en te lezen. Laat ze dus juist veel zelf onder
keus: als je zo doorgaat, dan moet ik … Als ’ie
ouders in elk geval géén problemen hebben. Die
met de ouders
woorden brengen.” Dat gaat ook op als leerlingen
dan toch doorgaat, komt de straf niet van jou,
spreken we namelijk nooit”, zegt De Haas
zich misdragen. “Vooral op de basisschool moet
maar is die het gevolg van de keus die je leerling
(Hervormd Lyceum West). Veel scholen blijken er
je dan extra opletten of dat met taalproblemen te
zelf heeft gemaakt.”
moeite mee te hebben allochtone ouders naar
maken heeft”, zegt Hajer. “Neem bij conflicten
zoiets als rapportgesprekken te laten komen. Die
dus rustig de tijd om leerlingen in hun eigen
ouders lijken alles wat op school gebeurt te zien
woorden te laten vertellen wat er aan de hand is.
als de zaak van de school en niet als de hunne.
Daar help je ze voor hun hele leven mee.”
Maar een andere insteek in die gesprekken kán
7
helpen. Den Brok en Patist verwijzen naar de ervaring van één van de leraren met wie zij spraken. “Vroeger heette die kort de ouders welkom en begon daarna gewoon aan het rapportgesprek.
5 ❦ Ga niet rigide om met regels …
Nu heet hij de ouders welkom, vraagt hoe het
❦ Toon altijd respect
met ze gaat, looft hen voor de opvoeding van hun kind, voor het gedrag van hun kind, voor hun kle-
Als een leerling zich overduidelijk misdraagt, is
ding enzovoorts. Pas dan gaat hij echt het rap-
de voor de hand liggende reactie van veel leraren
port bespreken. En daarna spreekt hij uit dat de
om dat gedrag streng af te wijzen en er tegenin
school het beste uit het kind wil halen en dat de
te gaan. Dat blijkt vaak een averechts effect te
ouders daarbij nodig zijn.” Door eerst je relatie
Veel leraren die hun klassen kleurrijker zien wor-
hebben. “Jongens uit de straatcultuur (alloch-
met de ouders te bevestigen en pas daarna met
den, ervaren dat ze meer moeite hebben om heel
toon of autochtoon) kunnen véél beter schelden,
je eigen boodschap te komen, kan je toch een
gewone regels en omgangsvormen te handhaven.
treiteren, vechten, zuigen en dreigen dan jij”,
band met ouders opbouwen.
Pim de Haas, leraar levensbeschouwing aan het
zegt Hans Kaldenbach van de Utrechtse leraren-
Hervormd Lyceum West in Amsterdam, ziet
opleiding. “Dus als je het op de ‘gewone’ manier
beginners ermee worstelen. Velen willen vooral
aanpakt, verlies je het.” Kaldenbach bepleit
Meer lezen?
duidelijk zijn en handhaven hun regels streng.
daarom een andere aanpak, waarin het draait om
Leraar in een kleurrijke school. Ervaringen en
“Maar dat kost vaak onwaarschijnlijk veel ener-
respect. “Ze accepteren een correctie pas als er
overwegingen van docenten bij het lesgeven in
gie. Het breekt je af, het kost je je plezier in het
een band is. Maak daarom contact en zorg ervoor
een multiculturele school P. den Brok, M. Hajer,
lesgeven.” Maar wat dan? Over je heen laten
dat je leerling geen gezichtsverlies hoeft te lij-
J. Patist en L. Swachten. Uitgeverij Coutinho,
lopen? “Nee, schipperen”, zegt De Haas. “Je
den. Verwijt je leerling niets, ook al is daar alle
Bussum 2004.
kunt beter een soort gevoeligheid ontwikkelen
reden toe. Geef hem een aanvaardbare, respect-
voor hoe dat moet dan steeds maar je eigen
volle reden om z’n gedrag te veranderen.”
Respect! 99 Tips voor het omgaan met jongeren in
stoerheid bewijzen door keihard de regels te
Ter verduidelijking geeft Kaldenbach een voor-
de straatcultuur Hans Kaldenbach. Uitgeverij
handhaven.”
beeld. Een conciërge op een vmbo-school ziet
Prometheus, Amsterdam 2004.
een niet-leerling op het schoolplein waarvan hij
Straksvoordeklas • DECEMBER 2004
21
SERVICE Straksvoordeklas de AOb collega’s staan nu al voor je klaar WWW.STRAKSVOORDEKLAS.NL Jouw digitale AOb-collega
GRATIS AOb GASTLES
Hoe zit het ook al weer met openbaar en bijzonder onderwijs? Hoeveel ga ik eigen-
Jouw behulpzame collega
lijk verdienen? Wat zijn mijn rechten en plichten?
Studenten en docenten van alle lerarenopleidingen kun-
Voor starters in het onderwijs heeft de AOb een speciale website gemaakt waar een
nen gebruik maken van gra-
groot deel van dit soort vragen wordt beantwoord: www.straksvoordeklas.nl
tis gastlessen van de AOb. De gastdocenten van de
Op de site kan je kiezen voor het pabo-plein en het lo-plein voor opleidingen in het voortgezet onderwijs. Op de portal vind je ook een link naar de digitale versie van dit
bond geven informatie over cao’s, juridische aspecten van het leraarsberoep en de problemen van
Straksvoordeklasnummer.
beginners. Wie een AOb-team wil uitHET PABOPLEIN IS DE SITE VOOR ALLE STUDENTEN VAN DE LERARENOPLEIDINGEN BASISONDERWIJS
nodigen voor gastlessen kan contact opnemen met de afdeling communicatie van de
JE VINDT DAAR:
bond, tel. 030 298 91 86
• Alles over je eerste aanstelling
of e-mail:
[email protected]
• Alles over jouw salarisstrook • Informatie over het verschil tussen openbaar en bijzonder onderwijs • Een online feestdagenkalender: wat is het Suikerfeest, Sint Maarten of Divali? • Tips wat je met leerlingen kan doen op deze feestdagen • Een lijst met alle gekmakende afkortingen in het onderwijs (en hun betekenis) • Informatie over afstuderen met een aantekening catechese • Voorbeeldlessen om identiteit in het onderwijs aan de orde te stellen
DE AOb-BEGINNERS
• Een link naar de salariswijzer
Jouw betrokken collega HET LO-PLEIN IS DE SITE VOOR STUDENTEN VAN DE OPLEIDINGEN VOOR HET VOORTGEZET ONDERWIJS
Als geen ander weten de mensen van de
EN HET MIDDELBAAR BEROEPSONDERWIJS (DE BVE).
beginnersgroep van de AOb hoe moeilijk de eerste stappen in een nieuwe baan zijn. Op
JE VINDT DAAR:
veel scholen laat de begeleiding te wensen
• Uitleg over de verschillende cao’s in het voortgezet onderwijs
over en bij een reorganisatie of terugloop
• De bevoegdheidsregeling in het vo en de bve
van leerlingen vliegen jongeren er vaak als
• Een salariswijzer die precies uitrekent hoeveel jij gaat verdienen
eerste uit. Voor deze zaken vraagt de groep
• Een overzicht van alle functies
beginnend onderwijs personeel (bop) de
• Een lijst met alle gekmakende afkortingen (en hun betekenis)
aandacht. Bij de politiek en bij schoolbestu-
• Uitleg over de verschillende werkgevers in het voortgezet onderwijs en de bve
ren. Dat heeft effect, zo zijn de beginsala-
• Links naar de feestdagenkalender op het pabo-plein
rissen de laatste jaren flink verhoogd en streeft de groep naar een behoorlijk stageloon. Met grote regelmaat zijn er regionale beginnersbijeenkomsten en startersfestivals. Student-leden van de AOb kunnen daar gratis aan deelnemen.
Straksvoordeklas • DECEMBER 2004
E
WIJZE Beste Wijze Wies,
Beste Wijze Wies,
Beste Wijze Wies,
Ik ben een derdejaarsstudent en loop stage in het
Laatst gaf ik een les aan groep 1. Ik had een fanta-
Ik kan er niets aan doen maar ik heb een hekel
speciaal onderwijs. Het is een moeilijke klas,
sieverhaal bedacht en gebruikte dit bij mijn spel-
aan mijn mentor. Als ze mijn lessen bespreekt,
zmlk. Er zitten dertien leerlingen in de groep waar-
les in de gymzaal. Het ging helemaal niet slecht.
stelt ze steeds zichzelf ten voorbeeld. Ook zegt ze
van er drie gedragsgestoord zijn. Deze drie leerlin-
Ik was zelfs heel tevreden. Mijn mentor vond het
dat ze op een veel betere pabo heeft gezeten en
gen eisen alle aandacht op. Het lijkt wel of de
ook niet slecht gaan, maar ze begreep niets van de
daardoor de dingen beter heeft geleerd. Ik word zo
andere leerlingen in de loop van de dag langzaam
vorm die ik gekozen had. Is het nu een taalop-
moe van die toespraken. Ook laat ze me de hele
uit het zicht verdwijnen. De leerkracht heeft met
dracht of een les bewegingsonderwijs, verzuchtte
dag karweitjes doen die ze zelf vervelend vindt.
de ouders van één van die drukke jongens afge-
ze. Ze legde me uit dat het in haar tijd heel anders
Als ik daar iets over zeg, antwoordt ze dat verve-
sproken dat hij er op toe zal zien dat deze jongen
ging. Ze bleek op de kleuterkweek gezeten te heb-
lende dingen ook bij het onderwijs horen en dat ik
de korstjes van zijn brood opeet. Ik zie het belang
ben en gaf hoog op over de manier waarop ze het
daar maar beter zo snel mogelijk aan kan wennen.
van deze maatregel niet in. Zelf at ik de korstjes
vak geleerd had. Ze vond het jammer dat er zoveel
Mijn mentor weet ook alles zeker, ze twijfelt nooit.
ook nooit op. Nu zit ik elke dag van twaalf tot twee
van de inzichten van vroeger verloren waren
Ik betrap me erop dat ik haar steeds minder seri-
met deze jongen aan een tafeltje. Het is een vrese-
gegaan. Het punt is dat ik geneigd ben om dit aan
eus neem. Het ergste is dat ze bij het buitenspe-
lijk gevecht. Ik heb tot nu toe een keer succes
de ene kant een beetje ouderwets gezeur te vin-
len nooit een vinger uitsteekt als er een akkefietje
geboekt maar dat kwam omdat hij anders niet
den, maar dat ik aan de andere kant wel erg onder
voorvalt of als het materiaal opgeruimd moet wor-
mee mocht naar gymnastiek. Het is zo zinloos
de indruk ben van haar manier van lesgeven. De
den. Ze zit daar maar te gapen op dat bankje en
allemaal. En ondertussen zitten die andere kinde-
wijze waarop ze bijna vanzelf orde houdt, de fanta-
laat mij alles regelen. Daar leer ik alleen maar van,
ren maar eindeloos op hulp en aandacht te wach-
sie van de leerlingen prikkelt en hen sociale vaar-
zegt ze. Zo gauw er echter ouders bij het hek
ten. Moet het echt zo?
digheden bijbrengt dwingt erg veel respect af.
staan, neemt ze snel een kind op de arm en speelt
Wijze Wies, heeft mijn mentor gelijk?
ze de betrokken leerkracht. Bah! De stageperiode duurt nog vier weken, hoe kom ik er door heen?
Lotte Sander
Beste Lotte,
Sandra
Beste Sander, Beste Sandra,
Nee, natuurlijk niet. De strijd over het opeten van broodkorstjes is een machtstrijd tussen ouders en
Ja, ze heeft gelijk. Er is met de teloorgang van de
kind en hoort niet op school uitgevochten te wor-
kleuterkweek veel moois verdwenen. Hoe je het
Iemand die zichzelf ten voorbeeld stelt kan een
den. De vraag is zelfs of deze strijd überhaupt
ook wendt of keert, de benadering van 4 tot 6-jari-
ander niet meer effectief coachen. De afkeer die
gevoerd moet worden. Je hebt gelijk dat dit zinloos
gen blijft toch van een andere orde dan de bena-
jij voor haar benaderingswijze ontwikkeld hebt,
is. Het geeft blijk van een hoogst merkwaardige
dering van 6 tot 12-jarigen. Je kunt de overgang
maakt dat je je ook helemaal afsluit voor je men-
prioriteitstelling in zo’n complexe klas. Het geeft
van groep 2 naar 3 wel soepeler willen laten verlo-
tor. Zelfs al zou ze per ongeluk iets zinnigs zeggen
ook geen pas om jou daarvoor in te schakelen. Als
pen, maar je hoeft daarbij de fundamenten van
dan hoor je dat niet. Het leerproces is hiermee
de leerkracht het belangrijk vindt om hieraan zijn
het kleuteronderwijs niet aan te tasten. Toch vrees
geheel tot een eind gekomen. Het is echter niet
medewerking te verlenen, dan moet hij zijn eigen
ik dat dit de laatste decennia wel gebeurd is. De
erg realistisch om nu nog om een andere stage-
gezag doen gelden. Jouw leerproces is hier op
wijze waarop kleuterleidsters vroeger de ontwikke-
plek te vragen. De tijd is te kort. De achterstand
geen enkele manier bij gebaat. Ik denk dat je
lingen van hun leerlingen volgden en precies op
die je zodoende oploopt haal je niet zo maar weer
vriendelijk doch beslist moet aangeven dat je de
tijd wisten te stimuleren zonder een toets af te
in. Dus als je denkt dat je deze stage wel met een
stagetijd graag zinvoller wilt besteden. En dat je
nemen was echt uniek. Ze blonken ook uit in
voldoende zal afsluiten, dan zou ik maar even
bij die zinvolle besteding vooral denkt aan de
organisatievermogen. Doe er je voordeel mee als je
doorbijten en hopen op betere tijden. Zo niet dan
begeleiding van die tien andere leerlingen. En wat
bij zo’n leerkracht stage loopt en laat ze maar lek-
zit er niets anders op dan je stagebegeleider of het
het eten van korstjes betreft… ik eet ze nog steeds
ker mopperen. Ze hebben echt recht van spreken
stagebureau te vragen om een andere stageplek.
niet graag.
als ze klagen over de manier waarop ze behandeld
Veel succes ermee.
zijn.
WIJZE
WIJZE Straksvoordeklas • DECEMBER 2004
WIJZE 23
DE ALGEMENE ONDERWIJSBOND Straksvoordeklas Beste collega’s
De AOb, uw sterke collega
Jullie hebben gekozen voor het mooiste beroep
Met 75.000 leden is de AOb de grootste onder-
van de wereld: leraar. Boordevol ambitie willen
wijsvakvereniging. De AOb is er voor iedereen
jullie het allerbeste onderwijs tot stand brengen.
die in het onderwijs werkt. Van assistenten tot
Dat streven heeft wel eens een extra duwtje
directeuren.
nodig. Bijvoorbeeld door de politiek ervan te
De AOb kent denominatieve afdelingen die alle
overtuigen te investeren in scholen, lesmethoden
zuilen in het onderwijs vertegenwoordigen
en leraren. Door met werkgevers te onderhande-
(katholiek, protestants-christelijk, algemeen-
len over een goede cao. Maar ook door samen na
bijzonder en openbaar), groepen (ondersteu-
te denken hoe het onderwijs verder verbeterd kan
nend personeel, directies, allochtonen,
worden. De AOb heeft speciale aandacht voor
onderwijsadvisering en beginners) en sectoren
studenten en beginners. Daarom is het goed om
(primair onderwijs, voortgezet onderwijs, bve en
je nu al aan te sluiten bij een vakbond, want
hbo). De AOb is aangesloten bij de FNV.
sterk is samen. Walter Dresscher
Voorzitter algemene onderwijsbond
Ja, ik word studentlid van de AOb Naam en voorletters
man | vrouw
Adres Postcode
Plaats
Telefoon (privé)
Geboortedatum
Je contributie van € 2,50 per maand wordt van je rekening afgeschreven Nummer giro/bankrekening Gegevens van de school waar je studeert Naam school Adres Postcode
Plaats
Wil je op de hoogte blijven van de activiteiten van de groep beginnend onderwijspersoneel?
Ja | nee
Wat is je (vermoedelijke) afstudeerdatum? Studeer je voor leraar basisonderwijs | speciaal onderwijs | voortgezet onderwijs Welke maand moet je lidmaatschap ingaan? Datum
Handtekening
DE AOb, DE VOORDELIGE COLLEGA €2,50 VOOR STUDENTEN Straksvoordeklas? Nu alvast studentlid worden. Voor alle studenten aan lerarenopleidingen is er een speciaal tarief • Voor € 2,50 per maand kan je lid worden bij de AOb • Als studentlid ontvang je elke twee weken Het Onderwijsblad • Zo blijf je op de hoogte van ontwikkelingen in het onderwijs • Ook kan je gratis brochures aanvragen over arbeidsvoorwaardelijke, onderwijskundige en rechtspositionele onderwerpen, lid worden van de beginnersgroep en deelnemen aan workshops. STUUR DEZE BON NAAR: AOb INFORMATIE- EN ADVIESCENTRUM ANTWOORDNUMMER 4346 3500 VE UTRECHT
