Signaalrapport NPCF Onderwerp: Hulpmiddelen Periode: januari 2011 – oktober 2012
1
COLOFON
Nederlandse Patiënten Consumenten Federatie (NPCF) Postbus 1539 3500 BM Utrecht Churchilllaan 11 3524 GV Utrecht Telefoon Fax Email Website
(030) 297 03 03 (030) 297 06 06
[email protected] www.npcf.nl
De in dit rapport opgenomen informatie mag worden gebruikt met bronvermelding. Utrecht, oktober 2012
2
Inhoudsopgave
1
Meldingen
4
2
Kennisbank
4
3
Casussen 3.1 Zorg met verblijf en hulpmiddelen 3.2 Hoortoestellen 3.3 Vervoer, rolstoelen en rollators 3.4 Spalken, braces, orthopedische schoenen 3.5 Leveranciers en vervanging van hulpmiddelen 3.6 Overig
6 6 6 6 7 7 8
4
Wat zijn de belangrijkste signalen? 4.1 Informatievoorziening ontoereikend 4.2 Vergoeding van hulpmiddelen 4.3 Problemen bij vervanging van oude, versleten hulpmiddelen. 4.4 Kwaliteit van hulpmiddelen
9 9 9 9 9
3
1
Meldingen
In de periode van januari 2011 tot oktober 2012 zijn er 64 mensen die een vraag hebben gesteld of melding hebben gedaan van een knelpunt dat direct verband houdt met hulpmiddelen. De meeste meldingen gaan over: 1. vergoeding door de zorgverzekeraar (14) 2. klachten ( 19) 3. Algemene vragen, over bv. kwaliteitseisen van verschillende hulpmiddelen, regelgeving inzake verstrekking e.a. (26)
2
Kennisbank
De NPCF heeft sinds oktober 2010 een kennisbank die beschikbaar is voor bezoekers van www.npfc.nl. De kennisbank bevat 15 specifieke vragen die te maken hebben met hulpmiddelen. In de periode van januari 2011 tot nu (oktober 2012) zijn de vragen over hulpmiddelen 4360 keer bekeken via de website. Bekeken antwoorden per product jan 2011 tot okt 2012:
4
Vragen in de kennisbank: Heb ik recht op een vergoeding voor een nieuwe elektrische fiets? Krijg ik gehoorapparaten vergoed bij mijn nieuwe zorgverzekeraar? Kan ik de kosten van hulpmiddelen aftrekken van de belasting? Hoe moet ik zittend ziekenvervoer aanvragen? Ik ben gehandicapt en wil veranderen van zorgverzekeraar. Hoe zit het met de vergoeding van mijn hulpmiddelen? Kan ik met het Persoonsgebonden Budget (PGB) ook zelfstandig hulpmiddelen kopen? Wanneer ik verander van zorgverzekeraar blijft de machtiging voor een hulpmiddel of behandeling dan geldig? Heb ik voor de aanschaf van een hulpmiddel een machtiging nodig? Ik heb een hulpstuk nodig voor het toilet dat niet vergoed wordt. Waar kan ik terecht voor vergoeding? Zit het Persoonsgebonden Budget (PGB) voor mensen met een visuele handicap in het basispakket? Mijn scootmobiel is stuk, wie is verantwoordelijk? Ik heb orthopedische schoenen laten aanmeten die niet goed passen. Ik wil dan ook nog geen eigen bijdrage betalen. Wat kan ik doen? Heeft u voor mij informatie over Dedicon? Ik heb problemen met mijn woningaanpassing. Bij wie kan ik terecht? Heeft u voor mij informatie over de Vereniging van Orhopedisch Schoentechnici en de Nederlandse Vereniging van Orthopaedisten en Bandagisten in Nederland (NVOSOrthobanda)? In onderstaande figuur is te zien welke vragen en antwoorden het meest werden bekeken.
5
3 3.1
Casussen Zorg met verblijf en hulpmiddelen
“Moet je tijdens een opname in een revalidatie-instelling betalen voor ondersteunende hulpmiddelen? Of wordt dat geheel uit de AWBZ bekostigd ? Zijn er enkele specifieke uitzonderingen op deze regel?” “Een insuline afhankelijke diabeet verblijvend in een verpleeghuis , hiervoor is controle materiaal nodig om bloedsuikers te controleren. Wie vergoed dit de AWBZ of de ziektekostenverzekering en waarom?”
3.2
Hoortoestellen
“Ik heb hoortoestellen aangeschaft. Ik heb daarbij de audicien nadrukkelijk verzocht om met metingen aan te tonen dat de hoortoestellen het op de juiste manier doen. Dat wil zeggen dat ze de juiste gemiste tonen compenseren. Nu blijkt dat Audiciens hiertoe niet in staat zijn. Wat kan ik nu doen om dit wel aangetoond te krijgen?” “Als je een Cochleaire Implantatie(CI) nodig hebt, moet je hier een eigen bijdrage voor betalen. Die is inkomensafhankelijk. Ik vind dit oneerlijk tegenover de doven, die hoorapparaten willen aanschaffen en hiervoor eigen bijdrage wordt gevraagd. CI en hoorapparaten hebben beiden hetzelfde doel: doven meer te laten genieten van het gehoor.”
3.3
Vervoer, rolstoelen en rollators
“Betreft 46 jarige vrouw, die al langere tijd MS heeft en rolstoelafhankelijk is. Zelfstandig staan lukt niet meer. Een aantal maanden geleden heft zij haar rijbewijs opnieuw gekregen, met de aantekening dat zij mag rijden in een auto met bepaalde aanpassingen. Ook zal de auto moeten worden uitgerust met een lift, omdat het voor haar niet mogelijk is de benodigde transfers zelfstandig te doen. Zij woont in een klein dorp zonder winkels of enige andere voorziening. Haar beide dochters zijn werkende vrouwen die in een andere plaats wonen. Ze wil graag, zo lang als mogelijk is, haar zelfstandigheid behouden en zich zonder hulp van anderen kunnen verplaatsen met een auto. De auto kopen is een flinke financiële belasting, maar het installeren van de noodzakelijke aanpassingen kan ze echt niet opbrengen. Welke financiële mogelijkheden zijn er voor haar?” “Ik wil een scootmobiel kopen. Niet via de gemeente (WMO), want die kan geen scootmobiel met 4 of 5 wielen leveren. Weet u een onafhankelijke organisatie die de kwaliteit van scootmobielen toetst?” “Wat zijn de voorwaarden voor het in aanmerking komen voor een elektrische fiets, zoals inkomen, en bijkomende kosten?” “Mijn man heeft MS, Nu gaat het lopen erg slecht, geen controle over zijn rechterbeen, de neuroloog rade ons aan een bredere rollator aan te schaffen. Maar die kost 340,00 euro. Dat kunnen wij niet betalen. Weten jullie waar we moeten zijn? De rollator waar hij nu mee loopt gaat echt niet meer. Dat kost erg veel energie. Hij moet zich erg concentreren, maar dat gaat bijna niet meer.” “Ik ben gevallen en mag niet lopen. Ik heb een paar dagen een rolstoel nodig. Hoe doe ik dat?” “De vraag is of een loopfiets onder een bepaalde categorie hulpmiddelen valt, net als bijvoorbeeld de rollator. Het gaat om het volgende: een echtpaar zou naar de Keukenhof gaan. Mevrouw heeft een ernstige enkelbreuk gehad en kan maar kleine stukjes lopen. Daarom maakt zij gebruik van een loopfiets. De Keukenhof heeft haar echter geweigerd met haar loopfiets,
6
terwijl rollators, rolstoelen en scootmobielen wel worden toegelaten. Wij willen aannemelijk kunnen maken dat mevrouw wel toegelaten had moeten worden met haar loopfiets, omdat die andere hulpmiddelen ook naar binnen mogen. Nu is het geëindigd in een welles-nietes spelletje tussen het echtpaar en de Keukenhof.” “Ik zoek een onafhankelijk advies over welke rolstoel voor mij geschikt is. De Wmo doet heel moeilijk. Ik heb een rolstoel gekregen met vaste leuning. Ik word de hele tijd naar voren geduwd en dat gaat van kwaad tot erger. De rechter heeft gezegd dat ze meer onderzoek moeten doen, maar dat gebeurt niet. Mijn ergotherapeut zegt dat ze zich er niet mee mag bemoeien. Ik heb een werkstoel voor in huis gevraagd. Mijn man moet mij nu als het ware de hele dag verzorgen, me van links naar rechts brengen. Met zo'n stoel kan ik meer zelf doen. Nu moet ik altijd alles vragen. ”
3.4
Spalken, braces, orthopedische schoenen
“Aan welke minimumeisen (mbt kwaliteit) moet een orthopedische schoen voldoen? De orthopeed vraagt alleen hoe zitten ze, te strak, te wijd, maar weet niets over de kwaliteit.” “Ik heb bij 3 orthopedische schoenmakers een slechte ervaring gehad. Je krijgt je schoenen. Betaalt op dat moment de eigen bijdrage betalen en dan zit je eraan vast. Zelfs als je tijdens het passen aangeeft dat ze te klein zijn, zeggen ze: probeer eerst maar even uit. Dan heeft de zorgverzekeraar ze al betaald. Als je er dan niet op kan lopen, moet je nieuwe kopen en daarvoor weer een nieuwe machtiging aanvragen. Die schoenen kosten een hoop geld. De schoenmakers zetten je voor het blok om de schoenen af te nemen, ook al is het niet wat je wilt en kun je er niet op lopen. Ik heb de zorgverzekeraar ook al aangegeven dat het andersom zou moeten. Dat ze eerst goede schoenen moeten leveren voordat ze verzekeraar tot betaling overgaat.” “Ik moet een kniebrace bij een instrumentenmaker aanschaffen. Voor deze brace krijgt hij een vergoeding van een cluster. Terwijl ik ze ook zelf kan inkopen. Als ik ze rechtstreeks bestel zijn de kosten een stuk lager. Maar ik mag ze van de verzekeraar niet zelf bestellen, omdat ze daar geen zaken mee doen. Dan krijg ik geen vergoeding. Ook mag ik er geen 2 per jaar bestellen, terwijl ik er wel 2 moet hebben.” Ik heb orthopedische schoenen laten aanmeten. Ik ben in totaal nu 5 keer geweest en nog steeds is het niet goed. Vanaf het opmeten tot nu moet ik voor de zesde keer terug. Er is nu 2-3 keer een orthopedisch arts bij aanwezig geweest en de binnenzolen zijn weer aangepast. Maar de voet blijft knellen aan de schoenrand. Ik heb mijn zorgverzekeraar gebeld, maar die geeft aan dat zij niets voor mij kunnen betekenen en dat ik met de maker tot een oplossing moet komen. De schoenen worden betaald vanuit de basisverzekering en mijn verzekeraar kon me wel vertellen dat er al 1600 euro gedeclareerd was. De originele rekening had ik moeten ontvangen, maar die heb ik nooit gekregen. “
3.5
Leveranciers en vervanging van hulpmiddelen
“Mijn vrouw heeft al een 12 jaar een sta-opstoel, deze is na 7 jaar vervangen. Door haar ziekte komt ze aan, ze weegt nu 160 kilo. Er is een vorig jaar een nieuwe stoel aangemeten, maar dat is niet goed gegaan. Hij was te wijd, waardoor ze er niets mee kan. Stoel is weer meegenomen, en we willen de oude stoel terug. Maar dat gebeurt niet. Mijn vrouw slaapt ook in de stoel. Een sta-opstoel zat in het pakket van de verzekeraar, is er uit gegaan: uitzonderingen daargelaten. Mijn vrouw is zo'n uitzondering. De leverancier doet de intake en de indicatiestelling. Zij vinden dat mijn vrouw geen stoel nodig heeft. Bij Univé hebben ze gezocht en de verkeerde stoel is niet gedeclareerd bij hen, dus kunnen ze geen stappen ondernemen. Advies van Univé is om met een nieuwe verwijsbrief van de
7
specialist (waar ze donderdag naar toe moeten) een herindicatie (second opinion) aan te vragen. Wel naar een andere indicatiesteller vragen. Lukt dit niet, dan contact op nemen met Univé. De indicatiesteller zegt doodleuk: dat komt maar aan en dat komt maar aan. Ga maar eens iets aan je overgewicht doen. Maar de specialist is heel duidelijk: dit is een gevolg van de ziekte. Ze houdt vocht vast en moet wekelijks naar de fleboloog en er zijn nog wat aandoeningen.” “Mw. is blind en heeft een leesapparaat dat geschreven tekst omzet in woord. Het apparaat is herhaaldelijk stuk en de monteur komt niet of is slecht bereikbaar. Ze spreekt de voicemail van de leverancier in, maar die belt vaak niet terug. Ze wil graag een goed werkend apparaat. Als dit niet kan, moet de leverancier het geld maar terug storten naar haar zorgverzekeraar. Dan kan zij bij een ander een goed apparaat vragen. De leverancier gaf aan dat hij er eentje in bestelling heeft. Moet ze dat accepteren? Wie garandeert dat een nieuwe app. wel goed is? Zo'n ding kost € 2650,-De zorgverzekeraar zegt dat mevrouw een nieuw exemplaar bij een andere leverancier moet aanvragen. Wat nu?“
3.6
Overig
“Ik heb diabetes. Als ik teststrookjes via internet bestelt zijn ze 1/3 van de prijs die de apotheker rekent. Via de apotheker wordt het wel vergoed, via internet niet. Waarom kan ik geen bonnetje overleggen?” “Mag een ziekenhuis de diagnose doorgeven aan een verzekeraar als er een hulpmiddel wordt aangevraagd? Ik heb een tens gekregen; toen ik deze inleverde kreeg ik per ongeluk een intern formulier mee waaruit blijkt dat de complete diagnose door het ziekenhuis per fax is gemeld aan de zorgverzekeraar. Ik schrik hiervan en wil weten of dit mag? En zo niet wat kan ik hier dan tegen doen? Ik heb nooit toestemming gegeven en ben daarom ook niet gevraagd.” “Eén keer in de twee jaar krijg ik een volledige vergoeding voor een halskraag. Deze halskraag bestaat uit twee harde delen en 4 pads. De harde delen zijn het duurst. In de praktijk blijkt dat die harde delen na twee jaar nog prima zijn, maar de pads zijn na 1 jaar aan het slijten. Het is niet mogelijk om alleen nieuwe pads te krijgen. Het is ook niet mogelijk om een dubbel paar pads te krijgen bij aanschaf van een nieuwe kraag. Dit zou op individueel niveau kostenbesparend zijn. Dit is een kritische noot t.a.v. het vergoedingensysteem”.
8
4 4.1
Wat zijn de belangrijkste signalen? Informatievoorziening ontoereikend
Regels ten aanzien van het verkrijgen en vergoeden van hulpmiddelen veranderen. Gebruikers van hulpmiddelen krijgen deze informatie slecht. Verder vallen hulpmiddelen onder verschillende regelingen. Soms de Wmo, soms de zorgverzekering en soms de AWBZ. Het is vaak onduidelijk bij wie men terecht moet voor de juiste informatie over recht hebben op een hulpmiddel en de vergoeding ervan. Verder vullen gemeenten de Wmo regeling ten aanzien van hulpmiddelen zelf in. Hierdoor ontstaan er grote verschillen tussen gemeentes onderling. Die niet duidelijk inzichtelijk zijn voor patiënten.
4.2
Vergoeding van hulpmiddelen
Informatie over de vergoeding van een hulpmiddel is nog onvoldoende. Het is moeilijk te weten bij wie je kunt aankloppen. Daarnaast is het vergoedingenbeleid van een gemeente of zorgverzekeraar meestal afhankelijk van de contracten die zijn gesloten. Verstrekkers van hulpmiddelen (gemeenten, zorgverzekeraars) sluiten in de meeste gevallen een contract met een of meerdere aanbieders. Voor patiënten ontstaat er een probleem wanneer de leverancier duur is. Ze moeten dan een hogere eigen bijdrage betalen, terwijl ze weten dat het hulpmiddel veel goedkoper te krijgen is bij een andere leverancier. Het gebeurt ook dat de leverancier met het contract niet kan leveren wat zij nodig hebben. Ze krijgen dan soms slecht aangepaste hulpmiddelen of zelfs geen adequaat hulpmiddel. Aanvragen bij een andere leverancier betekent meestal helemaal geen vergoeding.
4.3
Problemen bij vervanging van oude, versleten hulpmiddelen.
Bij vervanging van middelen waar men al jaren mee heeft gedaan, moeten opnieuw medische verklaringen worden overlegd. Dit kost veel tijd en energie, terwijl de aandoening onomkeerbaar is. Ook kan het zijn dat de zorgverzekeraar geen contracten meer heeft met de eerste leveranciers. Hierdoor worden soms verkeerde hulpmiddelen geleverd die niet matchen met de aandoening van de patiënt.
4.4
Kwaliteit van hulpmiddelen
Uit diverse casussen blijkt dat patiënten behoefte hebben aan informatie over de kwaliteit van hun hulpmiddel. Is dit het meest toereikend en doet het hulpmiddel wat ik nodig heb? Deze informatie is onvoldoende voorhanden. Het zou goed zijn als er meer informatie beschikbaar komt over de kwaliteit en dan mogelijk ook daarbij de kosten van een hulpmiddel.
9
