SHELL

VOEKS NIEUWS MAANDBLAD VAN DE VERENIGING VAN OUD-EMPLOYÉS DER “KONINKLIJKE/SHELL”

NR.10

OKTOBER 2015

WWW.VOEKS.NL

BOLLEKESFEEST EINSTEIN VLUCHTELINGEN

VOEKSNIEUWS | NR. 10, OKTOBER 2015

1

COLOFON VOEKSNIEUWS

Officieel orgaan van de Vereniging van Oud-Employés der “Koninklijke/Shell” 65e jaargang, nr. 10, oktober 2015 Kopij inleveren De kopij voor het volgende nummer 11/12-2015 dient uiterlijk vrijdag 2 oktober 2015 door de redactie te zijn ontvangen. De kopij voor het daarop volgende nummer 1-2016 moet uiterlijk vrijdag 27 november 2015 binnen zijn. Inzendingen uitsluitend per e-mail aan: [email protected] Redactie Marieke van Bork Oscar Franse Eef Hummel Geert Kamphuis Leen Rijkers Meinen Chris Whincup Website: www.voeks.nl Webmaster: [email protected] Aan dit nummer werkten verder mee: Anton Barendregt, Ank Herstel, Tom Reijers, Peter Visser, Pim Visser, Jan Veelenturf, Ingrid Vink, Rinus Vlugter, Pieter Zipp Design Shell – Production Centre of Excellence, Den Haag Druk Roto Smeets Grafiservices, Utrecht Oplage 21.450 © 2015 Voeks De redactie behoudt zich het recht voor aangeboden kopij in te korten of aan te passen. Voor het geheel of gedeeltelijk overnemen of bewerken van artikelen uit dit blad is toestemming van de redactie vereist.

BUREAU VOEKS

Postbus 162 2501 AN Den Haag Tel. 070 – 377 2371 Fax: 070 – 392 4835 E-mail: [email protected] Voor informatie bereikbaar op maandag t/m donderdag tussen 9 en 12 uur Bankrekening NL14 INGB 0000 0405 08 t.n.v. Voeks te Den Haag

SHELL PENSIOENFONDS

Tel. 070 – 319 9388 Website: www.shell.nl/pensioenfonds Foto voorpagina: Schotse Hooglander in Santpoort Noord

VOEKS NIEUWS 2


Ontvangen van dit blad betekent niet automatisch dat u lid bent van Voeks!

NIEUW REDACTIELID

Geert Kamphuis, in 1944 geboren in het Groningse weidse land, nu woonachtig in Rolde, in het bosrijke Drenthe. Na een korte periode zeevaart, gevolgd door studie wiskunde/informatica aan de Rijksuniversiteit Groningen en daarna werkzaam bij achtereenvolgens NAM, SPDC, NAM en KSEPL, met ook nog enkele jaren als zelfstandige ICT-er, is het bijzonder plezierig om via Voeksnieuws op een andere manier weer met Shell te maken te hebben en met vroegere collega’s samen te werken. Redactionele ervaring: twaalf jaar mederedacteur van een paar driemaandelijkse periodieken

DE VOEKS / ZILVEREN KRUIS COLLECTIEVE ZORGVERZEKERING

In het vorige nummer van Voeksnieuws konden wij u melden dat er een Voeks / Zilveren Kruis Collectiviteit voor de zorgverzekering in het leven is geroepen. Dit kan zeer aantrekkelijk zijn voor een groot aantal gepensioneerden en ex-medewerkers van Shell in Nederland, dat niet kan deelnemen aan het bestaande collectief van Shell met Zilveren Kruis. Intussen wordt er op grote schaal door lezers van Voeksnieuws contact opgenomen met de klantenservice van Zilveren Kruis met vragen om nadere informatie. Zie voor condities, kortingen en vereisten voor toetreding het Voeksnummer 9 van september 2015, of zie de toelichting op onze website www.voeks.nl

SHELL WORLD WIDE BRIDGETOERNOOI

Dit toernooi wordt gehouden op 14 november 2015 in Restaurant-Zalen Van Veen (www.restaurantvanveen.nl/) in het leuke dorpje Witten (vlakbij Assen). Deelname staat open voor alle (gepensioneerde) Shell en NAM medewerkers met hun bridgepartner. Aan het toernooi zijn enkele leuke prijzen verbonden, maar vooral de eer om binnen de Shell bridgegemeenschap naam te maken. Na afloop besluiten we de middag met een gezellig etentje. De aanvang is om 13 uur (zaal open om 12.30 uur) en het toernooi zal rond 20 uur afgelopen zijn. De kosten bedragen € 42 per paar (inclusief de maaltijd)

en dienen bij inschrijving te worden overgemaakt op rekening nummer NL64 INGB 0757 7999 22 t.n.v. Hr. M.F. de Rooij te Assen (onze penningmeester). We hopen op een massale opkomst uit de Shell- en NAM-wereld, voor velen zal dit een weerzien met collega’s zijn. U kunt zich tot 9 november 2015 aanmelden via de website (www. osv-nam.nl/assen/bridge/) of bij Ali Huizing, e-mail [email protected] of tel. 0592-353308. Wilt u bij aanmelding s.v.p. uw telefoon (bij voorkeur 06) nummer, vermelden.

VOEKS-SPELDJES

Naar aanleiding van een eerdere oproep meldt Leen de Koning, Voekslid van de regio Rijnmond, dat hem als 3500e lid van de Voeksregio in januari 1994 zo een Voeks-speldje is uitgereikt.

VAN DE BESTUURSTAFEL

BERICHTEN VAN HET VERANTWOORDINGS ORGAAN (VO) VAN SSPF Het VO heeft op 26 augustus 2015 vergaderd met de Directie van het Pensioenfonds. Hieronder de belangrijkste punten die aan de orde kwamen: n

De financiële positie van het fonds is nog steeds goed te noemen. De situatie op de financiële markten is momenteel zeer onrustig en onvoorspelbaar. De beleggingen van het Fonds worden nauwlettend gemonitord en waar nodig bijgesteld om een zo goed mogelijke balans te houden tussen risico en rendement, zodanig dat de verplichtingen niet in gevaar komen. In verband daarmee is vermeldenswaard dat De Nederlandsche Bank het ingediende herstelplan heeft goedgekeurd. n Zoals in het vorige nummer reeds werd vermeld zal ook de wettelijk verplichte haalbaarheidstoets worden gedaan om vast te stellen of met het gedefinieerde fondsbeleid de nagestreefde doelen naar verwachting op de langere termijn in voldoende mate kunnen worden waargemaakt. n Er is een review geweest van SAMCo, de organisatie die voor het Pensioenfonds het vermogen beheert. Deze review is gedaan door een externe adviseur, Towers Watson, die een positief oordeel heeft gegeven. Daarnaast heeft een review van de gehele beleggingsorganisatie binnen SSPF plaatsgehad, waarbij ook is gekeken naar de relatie, communicatie en informatiestromen tussen SPN (Shell Pensioenbureau Nederland) het Bestuur en de Beleggingscommissie van SSPF en SAMCo. De uitkomst hiervan was eveneens positief. n Te verwachten adviesaanvragen in de komende maanden betreffen onder andere een aanpassing van de ABTN (Admi-

nistratieve en Beleidstechnische Nota), Project Eenvoud (vereenvoudiging van de administratie en samenvoegen/standaardiseren reglementen) en de pensioenpremie voor 2016). n Het is de bedoeling om in september en in november weer een nieuwsbrief te publiceren. Regelmatig worden nieuws items op de SSPF website geplaatst, dus het loont de moeite om deze website af en toe te bezoeken. In haar eigen vergadering besprak het VO onder andere: n

Verkiezingen en benoeming van 2 nieuwe VO leden. Inmiddels hebben alle gepensioneerden een brief ontvangen en de verkiezingsprocedure loopt. Naar verwachting zullen de 2 kandidaten die door Voeks zijn voorgedragen, Dick Bode en Robert de Roos, na 5 september worden benoemd. n Zelf-evaluatie. Het VO heeft aandacht besteed aan het functioneren als team en als individu. In de huidige vorm bestaat het VO nu ruim een jaar. We hebben een redelijke mix van kennis en expertise in huis en hebben enige ervaring opgedaan in een turbulente en drukke periode. Waar nodig zullen we de kennis verder verdiepen door middel van zelfstudie en cursussen. n Dit was de laatste vergadering van de vertrekkende VO leden José Ouwerkerk en Wim Deelen. Zij werden beiden bedankt voor hun bijdragen. José Ouwerkerk blijft nog een jaar lid van de Voeks Pensioencommissie (VPC). Namens het verantwoordingsorgaan, Marjan Timmermans

MET EEN HOUTJE IN DE …

PENSIEF

MvB

Vanaf het begin heeft het meest recente bevolkingsonderzoek iets amusants voor mij gehad. Niet door het te testen materiaal, hoewel dat wel meespeelt, nee, mijn grijns begon al tijdens het lezen van de brief die hem aankondigde. De briefschrijver heeft kennelijk gemeend dat Nederlanders het woord uitwerpselen niet kennen en vond het nodig om het wat plattere woord ‘poep’, dus eigenlijk voertaal, er tussen haakjes achter te zetten. Een glimlach waard, nietwaar? Toen de test zelf. Een ieder van u die onder de 75 jaar is heeft een uitnodiging gehad (of krijgt er nog een). Als u al meegedaan hebt dan heeft de uitvoering ervan u hopelijk ook geamuseerd want op de keper beschouwd is wat we moesten doen uitermate lachwekkend, en zeer passend bij het oude gezegde dat de titel van deze pensief vormt. Het was overigens wel even puzzelen, de gebruiksaanwijzing volgen leek niet slim, want om al dat water

in de pot af te dekken kostte een berg aan papier; en zelfs dan was het nog niet zeker dat het houtje waar we mee in de poep moesten ... (nou niet het gezegde volgen en denken … roeren want, oh wee, oh wee, als er teveel aan dat moderne plastic houtje zou komen dan zou de test mislukken) … prikken niet met water in aanraking zou komen. Een oude handdoek leek een betere optie. Bleef nog die vermaledijde urine die dat staafje ook niet mocht raken (we zijn kennelijk wel slim genoeg om het woord urine te kennen, waarom zette die briefschrijver daar niet het woord ‘plas’ tussen haakjes achter, zoals in die brief? Zooo inconsequent). Aan deze test zit een luchtje. Hij stinkt. Je kunt er vuile handen van krijgen. Die je dan weer moet wit?wassen. Allemaal uitdrukkingen en gezegden die er op losgelaten kunnen worden. De mooiste, en in dit geval de meest amusante, blijft die van dat houtje. Zo jammer dat we niet mochten roeren.


3

PERIKELEN

LICHTPERIKELEN (1) ANTON BARENDREGT

De meesten van onze lezers zullen natuurlijk wel van Albert Einstein hebben gehoord. Maar tijdens het werk in de olie-industrie zullen slechts zeer weinigen van ons in aanraking gekomen zijn met zijn werk. Die leemte begon al tijdens de opleiding in onze jonge jaren; geologen waren te druk bezig met aardwroeten, techneuten (zelfs de natuurkundigen) werden geacht alleen geïnteresseerd te zijn in bouten en moeren en economen en juristen, enfin, vult u maar in. Toch is dat jammer. Want Einstein was natuurlijk een bijzonder mens met zeer bijzondere ideeën. Hij schijnt in zíjn jonge jaren een trage baby en leerling geweest te zijn, maar op latere leeftijd, toen hij in Bern bij het Zwitserse patentbureau werkte, kreeg hij de tijd om met zijn fameuze ‘gedachtenexperimenten’ de kennis van de mensheid voorbij de toenmalige grenzen te brengen. Veel van die gedachten draaiden om de voortplantingssnelheid van het licht. Op school leerden we al dat licht een golfverschijnsel was, net als geluid. Geluid plant zich voort via botsende moleculen, hoe harder het materiaal, des te sneller het geluid. In lucht is die snelheid ca. 330 meter per seconde (zeg 1000 km/u), in gesteente al gauw een factor 10 hoger. In vacuüm bestaan er geen moleculen en is er dus geen geluid. Licht daarentegen bereikt juist in vacuüm zijn hoogste snelheid, ca. 300.000 km per seconde! In lucht wordt het tegengewerkt door de moleculen en een minuscuul beetje vertraagd. In water en glas is die vertraging groter en in de meeste vaste materialen wordt het bovendien uitgedoofd. Toch is er nog een ander, veel verstrekkender verschil tussen licht en geluid. Laten we eens een gedachtenexperiment doen, zoals Einstein dat ook graag deed. U hebt besloten om op vakantie te gaan, met het vliegtuig naar een zonnig oord, bijvoorbeeld Ibiza. Het vliegtuig is zonder problemen opgestegen en de piloot heeft net de lichtjes ‘stoelriemen vast’ uitgedaan. U zit achterin bij de toiletten en probeert uw krantje te lezen. Op dat moment hoort u hoe met een paar vrolijke knallen de champagneflessen geopend worden in de eerste klas vóór u.

4


Uw eerste gedachte is dan natuurlijk: ‘Hoe kan het nu dat ik die knallen kan horen?’ Want die champagneflessen vliegen met bijna de geluidssnelheid richting Ibiza en die knallen komen met vrijwel dezelfde snelheid uw richting uit. Dat moet elkaar toch opheffen? Na enig nadenken beseft u dat het geluid zich verplaatst ín de lucht van de vliegtuigcabine en dat het geheel van uzelf, de cabinelucht en de champagneflessen gezamenlijk onderweg is met dezelfde snelheid. U hoort dus gewoon die knal, net als wanneer het toestel op de grond zou staan. Alleen een scherp waarnemer buiten het vliegtuig, rustig gezeten op een stilstaande wolk, zou zien dat het achterwaarts gerichte kurkenknalfront voor hem stil bleef staan… Eenmaal weer thuis zet u het experiment voort. U zit nu in een ruimtevaartuig dat met zeer hoge snelheid, bv. de helft van de lichtsnelheid, langs de aarde suist. Een paar meter vóór u in hetzelfde ruimtevaartuig zit André Kuipers, die u met een zaklantaarn een lichtsignaal stuurt. U en André meten de tijd die het lichtsignaal er over doet en tevreden stelt u beiden vast dat dat licht een snelheid heeft van 300.000 km/s, zoals verwacht. Maar buiten het ruimtevaartuig, met een rustig gangetje van 8 km per seconde voortdraaiend boven de aarde, zweeft iemand in een ander ruimtevaartuig, die u beiden dus langs ziet flitsen. Tot uw verbazing meldt die waarnemer dat hij ook het lichtsignaal heeft gezien en ook hij heeft een snelheid van precies 300.000 km/s waargenomen. Alleen ziet hij de lichtstraal wat eerder op uw borst verschijnen, want terwijl de door hem waargenomen lichtstraal nog onderweg is knalt u er al met hoge snelheid tegenaan. En als André zich omdraait en een lichtstraal uitstuurt naar de voorpunt van uw ruimtevaartuig ziet die waarnemer die straal ook met de normale lichtsnelheid voorbij gaan. U ziet dus beiden dat licht met dezelfde waargenomen snelheid door de ruimte suizen. Wie heeft er gelijk? Het antwoord is dat beiden gelijk hebben. Voor iedere waarnemer, ongeacht zijn of haar snelheid, heeft de lichtsnelheid in vacuüm of lucht altijd dezelfde waarde. Dit verschijnsel werd in 1887 door Michelson en Morley experimenteel bewezen door de snelheid van lichtstralen in de richting van de beweging van de aarde om de zon (zo’n 30 km/s) en lichtstralen loodrecht daarop zeer nauwkeurig met elkaar te vergelijken. Die snelheden waren exact gelijk. Toen was Leiden in last, want dit kon toch niet? Na inleidend werk van o.a. onze vaderlandse Lorentz kon Einstein aan het begin van de twintigste eeuw de verklaring vinden. In een volgend nummer hoop ik u dit spannende verhaal verder uit de doeken te doen.

IN ALLE STATEN

WAT WETEN AMERIKANEN NOU VAN NEDERLAND? PIM VISSER, [email protected]

Als ik in Texas iemand voor het eerst ontmoet krijg ik steevast de vraag waar ik vandaan kom en doorgaans zeg ik dan ‘wat denk je?’. Soms zeggen ze Engeland, soms Duitsland, maar het gebeurt regelmatig dat ze Nederland noemen, hetzij omdat ze Nederlandse kennissen hebben of omdat ze er, meestal heel kort, geweest zijn. In dat laatste geval komt er altijd een enthousiast verhaal over hun ervaringen in Amsterdam en omgeving. Google heeft ‘Nederland’ op hun website in twee zinnen samengevat: vlak land, waterwegen, windmolens, fietspaden en tulpen en in Amsterdam grachtenhuizen, musea, het Anne Frank huis en niet te vergeten de rosse buurt.

De pers hier bericht regelmatig over het buitenland, vooral als het slecht gaat of als er spectaculaire moordpartijen of ongevallen zijn. Iedereen hield de adem in toen de gigantische kranen met het brugdek omvielen in Alphen aan de Rijn. Alle TV zenders zonden het uit en we hebben het talloze malen kunnen zien. Uiteraard is ook veel aandacht besteed aan die vechtpartij met en overmeestering van een ISIS terrorist door Amerikanen en een Engelsman in de snelle trein van Amsterdam naar Parijs. Grote Nederlandse bedrijven worden ook regelmatig genoemd. Vorige maand werd er veel aandacht besteed aan Royal Dutch Shell omdat ze opnieuw minder winst maakten waardoor personeel werd afgestoten. De recente goedkeuring van de Obama regering om in het noordpool gebied te gaan boren werd met gemengde gevoelens ontvangen. Als het lukt is het een knap staaltje van technisch kunnen. De kritische geluiden gaan echter niet alleen over de risico’s voor mens en milieu, maar ook over de vraag of het verstandig is om te doen, in een periode met lagere olieprijzen en toenemende acceptatie van de voorspellingen van ‘global warming’. In de politieke hoek, vooral aan de rechterkant, wordt Nederland gezien als een socialistisch land en socialisme staat dan vrijwel synoniem met communisme. Dezelfde groepen gebruiken Nederland ook nog al eens als voorbeeld van ‘zedelijk verval’. Er zijn hier, vooral in de zuidelijke staten, grote rellen over abortus en

euthanasie. In Texas hebben in het afgelopen jaar een groot aantal abortusklinieken hun deur dicht gegaan omdat de eisen waaraan ze moeten voldoen dusdanig zijn opgeschroefd door de huidige regering, dat ze het financieel niet kunnen redden. De anti-abortusgroepen hebben een campagne gelanceerd waarin stiekem opnames zijn gemaakt in klinieken en de indruk wordt gewekt (na bewerking van de video’s) dat organen van geaborteerde kinderen voor veel geld worden verkocht. Zelfs in medisch-noodzakelijke gevallen is het heel moeilijk geworden en er is grote zorg dat abortus, net als vroeger, weer clandestiene en onveilige operaties wordt. Een soortgelijke trend speelt betreffende euthanasie en van rechtse zijde wordt gewaarschuwd tegen die ‘afschuwelijke situatie, waarbij één vijfde van alle assisted-suicide patiënten gedood worden zonder hun expliciete goedkeuring’. De auteur van dit verhaal waarschuwt voor het ontstaan van desensibiliserende omstandigheden zoals in Nederland. De conclusie is dat de meeste Amerikanen weinig van Nederland weten. Je kan ze dat nauwelijks kwalijk nemen want de meeste Nederlanders weten ook niet echt veel van Amerika. Wie weet er nou dat de vlag van de stad New York sinds 1776 gebaseerd is op de Nederlandse vlag en dat Nederland in dat jaar het eerste land was dat de Verenigde Staten erkende als zelfstandig land? John Adams werd in 1782 ontvangen door de Staten Generaal en het huis dat hij in Den Haag kocht werd later de eerste Amerikaanse ambassade in de wereld. Tot ik hier woonde had ik er eerlijk gezegd ook geen idee van.


5

BOEKBESPREKING

BRILJANTE BLUNDERS TOM REIJERS, [email protected]

Veel verhalen over wetenschapsbeoefening zijn succesverhalen. Minder vaak worden onoverzichtelijke situaties, mislukte experimenten en verkeerde interpretaties genoemd die soms toch ook tot intuïtieve goede resultaten leidden. Dat wordt getoond aan de hand van voorbeelden van Albert Einstein, Charles Darwin, Lord Kelvin, Linus Pauling en Fred Hoyle. Darwins theorie over evolutie (1859) is de basis van de tegenwoordige biologie. De kern van zijn theorie is dat dieren en planten kenmerken van hun voorouders overnemen en dat natuurlijke selectie de slechte kenmerken uitwiedt. Zo ontstaan uit de niet uitgewiede goede kenmerken nieuwe soorten. Darwin baseerde dat op het eigentijdse begrip dat de kenmerken van twee ouders in hun nageslacht samensmelten en dat iedere ouder de helft bijdraagt zoals verf gelijkmatig gemengd wordt. Dit ondergraaft zijn eigen theorie echter want zo kunnen onmogelijk meer of minder geschikte kenmerken ontstaan, om uit te wieden. Tijdens zijn leven hoorde Darwin jammer genoeg niets over de erfelijkheidsproeven waarmee dit verklaard kan worden, die werden uitgevoerd door de Tsjechische monnik Gregor Mendel. De evolutie wordt op moleculair niveau bestuurd, nadat de kennis van de structuur van DNA in de jaren 1950 werd uitgewerkt door Francis Crick en James Watson. Ze werkten onder druk van Nobel Prijs winnaar, biochemicus Linus Pauling die, hoewel hij dicht bij de juiste oplossing kwam, foutief meende dat DNA drie samengevlochten spiralen in plaats van twee had. Bovendien maakte hij tevens een elementaire scheikundige fout. De grote natuurkundige Lord Kelvin meende tot zijn dood in 1907 dat de aarde slechts enkele miljoenen jaren oud was en dat het leven was geschapen. Daardoor sprak hij Darwins theorie tegen, want als Darwin gelijk zou hebben moest de aarde erg oud zijn. In zijn tijd wist nog niemand hoe oud de aarde was. Met gebruikmaking van de afkoelingssnelheid van de aarde probeerde Kelvin het te berekenen. Hij maakte enkele aannames en kwam op ±100 miljoen jaar. Ook berekende hij dat de zon vergelijkbaar oud was.

Kon niet anders, meende Kelvin, anders was de zon al lang uitgebrand. Fout om drie redenen. Zijn aanname over het binnenste van de aarde was onvolledig, radioactiviteit helpt de aarde om warm te blijven en door kernfusie brandt de zon al 4.567 miljard jaar. Door kernfusie van sterren ontstaan nieuwe elementen zoals koolstof en ijzer, ontdekte de Britse astrofysicus Fred Hoyle correct in de jaren 1940-1950. Helaas is hij beter bekend geworden als de verdediger van een verkeerde theorie: dat het universum voortdurend wordt gevormd en niet eenmalig, door de Oerknal. Toen dat laatste duidelijk werd, werd Hoyle beschouwd als een zonderling. Ook Einstein maakte een fout. Hij vroeg zich af waarom het heelal niet instortte. Daarvoor nam hij een ‘kosmische constante’ aan die staat voor een mysterieuze energie die dat tegengaat. Later betreurde hij die invoering en trok die weer in. Dat was zijn grote vergissing want sinds de jaren 1990 weten we dat er wel degelijk ‘donkere energie’ is. De schrijver behandelt zijn onderwerp met historische zorg, gelukkig heroïsche clichés daarbij mijdend. Hij slaagt er minder goed im om uit te leggen waarom grote geleerden zulke fouten maakten en hardnekkig vasthielden aan hun opvatting. De genoemde (pseudo)psychologische opvattingen overtuigen niet. Een wijdere invalshoek is nodig waarbij het werken van de hele wetenschappelijke gemeenschap wordt beschouwd; vijf wetenschapsbeoefenaars, hoe beroemd ook, is vermoedelijk onvoldoende. Ondanks deze kritische opmerking is het een goed boek. Helaas mankeert er nogal wat aan de Nederlandse vertaling waardoor Engelse zinsconstructies doorschemeren. Voor geïnteresseerden suggereer ik de ongeveer even dure oorspronkelijk Engelse versie.

Livio, M., 2013, Briljante blunders. Van Darwin tot Einstein, missers van grote geleerden die ons begrip van de wereld hebben verbeterd. Veen Media, Amsterdam. (vertaling Marcus Werner). ISBN 9787 908 5714 194 369 pp. €29,95

ZOEKERTJE Jaap Hagg (1930) is op zoek naar Marie-Louise Nakken. Toen hij haar in 1955 tegenkwam was ze 20 jaar oud en werkte op het secretariaat van de afd. Finance in het hoofdkantoor aan de Carel van Bylandtlaan in Den Haag. Na een aantal ontmoetingen en een gesprek met haar vader Bernard (1895, leraar te Rijswijk) en moeder (1895 Antwerpse vluchtelinge) in

6


Bezuidenhout, zei een bedroefde Marie-Louise dat het ‘beter’ zou zijn als ze elkaar niet meer zagen... Bijna direct daarna moest Jaap een maand op herhalingsoefeningen en bij terugkomst werd hij overgeplaatst. Hij heeft Marie-Louise nooit meer gezien. [email protected]

HERINNERINGEN

HERSTELLINGSOORD DENNENHEUVEL IN HISTORISCH PERSPECTIEF INGRID VINK, [email protected]

Een eeuw Dennenheuvel roept herinneringen op aan solidariteit. De oprichter, de toen pas 20 jaar oude Nico Kampman, wilde iets doen voor zijn collega kantoorbedienden en handelsreizigers. Hij wilde hen een plek geven waar zij konden herstellen van aandoeningen. Het werd een sanatorium waar longziekten als TBC, maar ook revalidatiepatiënten na bijvoorbeeld heup- of knieoperatie konden worden opgenomen. In 1955 kreeg herstellingsoord Dennenheuvel een geschenk. Ongetwijfeld zijn onder Voeksleden mensen die zich de vijftiger jaren nog goed zullen herinneren, het was een tijd van wederopbouw op alle fronten: huizen, werkgelegenheid. De oorlog werd een plek gegeven in ons collectieve bewustzijn. Het was in die tijd dat mevrouw Deterding-Knaack Villa Overbosch schenkt aan het herstellingsoord met de welluidende naam: Nederlandsche Vereniging tot het Oprichten en Instandhouden van Herstellingsoorden voor Handelsen Kantoorbedienden en Handelsreizigers.

Een gezellig onderonsje tijdens de opening tussen mevrouw Deterding-Knaack en (rechts)de burgemeester van Hilversum J.J.G. Boot.

grote kas waarin tomaten, druiven en komkommers groeiden. Zelfs de aardappelen kwamen uit eigen tuin. Er was eigenlijk veel te veel oogst, en men besloot daarom om het tegenover Overbosch gelegen hotel Heidepark ook te voorzien van de groenten, aardappelen en fruit uit de moestuin.Leuke wetenswaardigheid is dat Overbosch ook in literaire kring enige bekendheid had. In deel 6 van “Het Bureau” schreef J.J. Voskuil dat hij in de jaren tachtig op bezoek ging bij zijn vriend Frans, die in tekeningen zijn verblijf vastlegde. “Het uitzicht uit zijn raam: het gazon met daarachter de hoge beuken van het bos waarin de villa was uitgespaard.” En: “Ze liepen langzaam over het tuinpad naar het grasveld opzij van het huis, waar wat ruime schuurtjes met bedden stonden die op de zon konden draaien, en wat tuinstoelen”

Mw. Deterding verrichte zelf de officiële opening die nu dus 60 jaar geleden plaatsvond.

Wie was mw. Ch. M. Deterding- Knaack? Zij was de ex-secretaresse en derde echtgenote van Sir Hendrik Willem August Deterding. Hij was oud directeur van de Koninklijke Nederlandsche Maatschappij tot exploitatie van Petroleumbronnen in Nederlands Indië en een van de grondleggers van de latere SHELL. Om die reden werd hij later tot “Knight of the British Empire” verheven. Eind 1936 trok hij zich terug als eerste man van Shell, hij overleed in 1939 aan de gevolgen van een hartinfarct. In Zwitserland. Terug naar de schenking: deze was niet zonder voorwaarden! Mevrouw Deterding- Knaack wilde dat de twee tuinlieden die zij in dienst had werden overgenomen door de vereniging en de tuin diende in dezelfde staat te blijven zoals die bij haar vertrek was. Achter Overbosch lag een grote moestuin die jaarlijks zo’n 600 liter groente en fruit opleverde (veel groente werd geweckt, want vrieskisten waren toen nog geen gemeengoed). Ook stond er een

Lid worden!

Dennenheuvel bestaat nog steeds, revalideert nog steeds patiënten die een heup- of knieoperatie achter de rug hebben, en staat nog steeds bekend als een top herstellingsoord. Alleen jammer van de moestuin: die is er al jaren niet meer! www.dennenheuvel.com; www.facebook.com/dennenheuvel?ref=hl


7

GLOBETROTTER

BIERBELEVING IN ANTWERPEN ANK HERSTEL, [email protected]

Wat leuk of lekker is hoef je niet altijd van ver te halen. Onlangs werd ik uitgenodigd om naar Antwerpen te komen voor een bierreis. De eerlijkheid gebiedt me om te zeggen dat bier niet bepaald mijn favoriete drank is, maar omdat ik al veel te lang niet in deze stad was geweest, stapte ik vol goede moed in de trein. Binnen een paar uur bewonderde ik het prachtige station dat door de Antwerpenaren de Spoorwegkathedraal wordt genoemd. Het is, na een langdurige restauratie, één van de mooiste stations van de wereld. Ik werd onmiddellijk ondergedompeld in het feestgedruis van de Bollekesfeesten. De Bollekesfeesten vinden jaarlijks plaats in het voorlaatste weekend van augustus. De naam komt van het bolleke, het speciaal vormgegeven glas waarin de brouwsels van brouwerij De Koninck worden geschonken. Deze brouwerij is een van de grootste sponsoren van de Bollekesfeesten, maar het familiefeest draait allang niet meer om het bier alleen. Tijdens de Bollekesfeesten, die vier dagen duren, is op alle grote pleinen in het centrum het beste van wat de Scheldestad te

bieden heeft te zien, te beluisteren en te proeven. Er zijn kramen met typisch Antwerpse delicatessen, zoals kipkap met mosterd, en allerlei chocoladesnoeperijen, verschillende themawandelingen, waaronder rondleidingen door de ruien, het ondergrondse gangenstelsel van Antwerpen en boottochten door de haven. Muziek voert overal de boventoon. Er worden Antwerpse straatmuzikanten uitgenodigd, waardoor na elke tien stappen wel iets anders te zien en te horen is. Op 1 september van dit jaar werd op het complex van brouwerij De Koninck het bierbelevingscentrum geopend en ik kreeg alvast een voorproefje van deze nieuwe attractie. In dit centrum wordt de link tussen de stad en de brouwerij uitgelegd en wordt op interactieve manier de geschiedenis van De Koninck

8


onthuld. Alle wetenswaardigheden van bier worden met sappig Vlaams accent uit de doeken gedaan en zelfs mensen die niet van bier houden, beleven plezier aan deze biertour, die wordt afgesloten met een degustatie, zoals ze een proeverij in België noemen. Op het terrein van de brouwerij is het chocoladeatelier van Jitsk gevestigd. Deze jonge chocoladekunstenaar heeft zijn sporen ruimschoots verdiend en streeft er naar om chocoladeproducten te ontwikkelen die een goede combinatie met bier vormen. De Antwerpenaren zeggen dat ‘als ge in Antwerpen bent, ge een terraske moet doen’, een advies dat ik graag ter harte nam. In de Blauwmoezelstraat belandde ik in kathedraalcafé ‘Het Elfde Gebod’. Hier houdt een bonte verzameling heiligenbeelden de wacht over de gasten. In de stad van het bier hoef je niet vreemd

op te kijken als restaurants een echte biersommelier in dienst hebben. Grand Café ‘De Rooden Hoed’ aan de Oude Koornmarkt is zo’n adres waar de verschillende gangen van passend bier met uitleg van een biersommelier vergezeld worden. De volgende dag staan nog meer bierproeverijen op het programma (het is soms hard werken als reisjournalist) en ik begin bier zowaar lekker te vinden. Een leuk adres, vlak bij het centrum is café ‘Het Waagstuk’ op de Waagmarkt. Verscholen op de markt met een intieme binnenplaats is dit de perfecte plaats voor een degustatie van het huisbier Zeppelin. Vergeet bij uw bezoek vooral niet te vragen hoe dit bier aan zijn naam komt; de eigenaren

GLOBETROTTER

vijfde keer het Modeste bierfestival wordt gehouden. Het Modeste bierfestival brengt een eerbetoon aan Modeste Van Den Bogaerd die vlak na de Tweede Wereldoorlog in de brouwerij terecht kwam en deze vervolgens meer dan 50 jaar leidde. Het Antwerps Bier College presenteert op deze dagen een gevarieerd aanbod van bieren uit alle hoeken van België. www.antwerpsbiercollege. nl. Wellicht is het een idee om een bezoek aan het Modeste bierfestival op zondag 4 oktober te combineren met het bekijken van de processie van de Rozenkrans die op dezelfde dag plaatsvindt. Vanaf 11.00 vertrekt er vanaf de Sint Pauluskerk een kleurrijke stoet met verschillende heiligenbeelden, die voor deze gelegenheid uit de kerken zijn gehaald om in optocht langs de Schelde te

leggen het met plezier uit. We verplaatsen ons naar de oever van de Schelde waar in een loods aan de Kattendijk, Dok Oostkaai, een tijdelijk project is gevestigd met ‘Bar Paniek’ als naam. Kunstenaars hebben hier een rariteitenkabinet gecreëerd waarin je ogen tekort komt. Een mengelmoes van oude bouwmaterialen, stellages met ondefinieerbare spullen, knoppenkasten met hertenkoppen, piano’s en hangende boomstammen. Hier wordt het nieuwe Bootjesbier van Johan van Dijk van de Antwerpse Brouwcompagnie geserveerd. Deze jonge ondernemer heeft zijn pijlen gericht op zijn Seefbier en Bootjesbier en hij verdiende er in korte tijd al talloze internationale onderscheidingen mee. Als afsluiting van de bierreis staat de tweede brouwerij van Antwerpen op het programma:

Huisbrouwerij ’t Packhuis. In dit café-restaurant wordt daadwerkelijk gebrouwen en dat is tot in de toiletten, waar je vanachter glas de hopfilters kunt zien, zichtbaar. Huisbrouwerij ‘t Packhuis maakt Antwerps blond, Antwerps bruin en het onwaarschijnlijk lekkere ‘Den Bangelijke’. Wie niet tot volgend jaar augustus wil wachten, tot de volgende Bollekesfeesten, kan op 3 en 4 oktober terecht in de overdekte festivalhal van brouwerij De Koninck waar voor de

worden gevoerd voor de Scheldewijding. Deze processie trekt altijd veel belangstellenden en is een unieke beleving. Mocht er nog tijd over zijn dan kunnen liefhebbers van antiek en brocante zich vergapen in de talloze winkeltjes in de Kloosterstraat die doorgaans ook op zondag geopend zijn. Antwerpen is een eldorado voor liefhebbers van mode en kunst; dat ze daarnaast ook nog eens lekker bier tappen is mooi meegenomen! Wie het zichzelf makkelijk wil maken, kan de aanschaf van een Antwerpen City Card overwegen. Deze card is op het Centraal Station en op de Grote Markt verkrijgbaar en geeft gratis toegang tot onder andere Antwerpse musea en kerken, gratis gebruik van het openbaar vervoer en gratis gebruik van de hopNstop/Citytour Shuttlebus. Een Antwerpen City Card is er voor 24, 48 en 72 uur. www.visitantwerpen.be.


9

HERINNERINGEN

BELEVENISSEN MEIDAGEN 1940 JAN VEELENTURF, [email protected]

Voor het jaarboek van de gemeente Rijswijk werd aan Jan Veelenturf gevraagd een beschrijving te maken van de meidagen in 1940. Enkele Voeksleden die dit hadden gelezen opperden het idee dit stuk op te laten nemen in Voeksnieuws. Hieronder het verhaal met bijbehorende foto’s.

probeerden met een koperdraadje paling te vangen in de Goo of de plas aldaar. Wanneer ’s avonds de locomotief met kiepwagens stil werd gezet en het vuur niet gedoofd, werd die trein door de jeugd gebruikt om heen en weer te rijden, net zo lang totdat de veldwachter erachter kwam.

Jan, het vierde kind van Andries Veelenturf en Truus Hendriks, is geboren op 2 september 1931 in een woning aan de Westvlietweg in het toen nog geheten Stompwijk. Het huis lag recht tegenover Hofwijck, had aan de rechterzijde de houthandel van de gebroeders Van der Ham, achter het huis de tuin met kassen, kweekbakken, open land en daarachter weiland tot aan Nootdorp. Links van de woning lag ‘Hoeve Maria’, de boerderij van de familie Van Bohemen, daarnaast de Gaslaan naar de Voorburgse gasfabriek, dan de spoorlijn Den Haag/ Utrecht, en daar weer naast de rijksweg Den Haag/Utrecht, nu de A12, indertijd geopend door prins Bernhard. De beste herinnering daaraan is de aankomst van de prins in een sportwagen. De politie escorte kwam vijf minuten later, zij konden hem op de motor niet bijhouden.

10 en 11 mei, de eerste twee oorlogsdagen Jan vertelt: ‘Het is 4 uur in de morgen wanneer mijn zussen en broers worden gewekt door vader. Er is oorlog. We werden bevolen onder de bovendorpel van de deur van de woonkamer naar de keuken te gaan staan. Dat was immers de beste plaats wanneer er bijv. een stuk plafond naar beneden zou komen. Wij stonden daar nog maar net toen het glas van het raam van de woonkamer naar binnen kwam. U begrijpt de consternatie. Er waren eerder Duitsers gedropt, die zich verschanst hadden in hofstede De Hoonaard, gelegen aan de Westvlietweg tegenover park Middenburg en op de plattegrond aangegeven met de rode stip rechts. Zij hielden met een mitrailleur de spoorbrug van de treinverbinding Duitsland/Den Haag in de gaten. De eerste dode viel in het laatste rijtjeshuis van de Westvlietweg, de oudste zoon Theo Kortekaas werd in de deuropening doodgeschoten. In Hofwijck lagen Nederlandse soldaten ter verdediging van de brug in de rijksweg en de spoorbrug Gouda/Den Haag over de Vliet’.

Op bijgaande plattegrond staat het gebied waar Duitse parachutisten zijn neergekomen, met in het blauw de stellingen en bewegingen van de Nederlandse troepen en in het rood de door de Duitsers bezette punten waar transportvliegtuigen parachutisten neerlieten boven de Tedingerbroekpolder. In 1939 werd gestart met de aanleg van de A4, het stuk vanaf het Prins Clausplein tot Ypenburg. Het tracé werd afgegraven tot de zandplaat en aangevuld met zand vanuit de Put van Reef Oldenzaal. Die put is de huidige plas langs de A12 bij Nootdorp. Het vervoer gebeurde met kiepwagens, getrokken door een locomotief. Het gezin telde toen al elf kinderen, de oudste trokken reeds de weilanden in om slootje te springen, al of niet met een polsstok, of

10


Een eigen schuilkelder Jan vertelt: ‘Omdat mijn vader de grond voor de verschillende soorten perkplanten zelf samenstelde, lag in de voortuin van ons huis altijd een hoeveelheid bladaarde, een berg maaszand, balen turfmolm en er was een gierput. In die dagen legde hij de balen turfmolm in de gang, daar waar het plafond van de kelder was. In die kelder zaten wij, de tien kinderen, met moeder, die in verwachting was van de elfde en drie buurvrouwen.’ De Duitsers moesten weg om bij Ypenburg te komen en daarom werd vanaf Starlift, een liftenfabriek, en ENKES, de Eerste Nederlandse Kogellagers en Schroevenfabriek, geprobeerd de Duitsers in de Hoonaard en verderop in Huize Dorrepaal weg te schieten. Er werd een lorrie met ijzeren platen gebruikt om met een mitrailleur naar de Hoonaard te komen. Op de overweg lieten die platen los en kwam bij ons thuis een militair, de 2de-luitenant Maduro, wat gereedschap halen. Hij heeft onze kelder geïnspecteerd en als schuilkelder goedgekeurd. Het gereedschap is nooit meer teruggekomen. 12 en 13 mei, de volgende twee oorlogsdagen Jan: ‘Waarom mijn vader liever naar een echte schuilkelder wilde, is mij nooit duidelijk geworden. Wellicht omdat er dichtbij eentje

HERINNERINGEN

lag, bij de Voorburgse Gasfabriek aan het Gaslaantje. Hij nam contact op met de directeur van de Gasfabriek en kreeg toestemming om met zijn gezin en de buurvrouwen te komen. Wij gingen er in de bestelwagen naartoe. Eerst achteruit en dan na 50 meter rechtsaf de Gaslaan op. Toen wij aankwamen en ik door de nauwe ingang naar binnen moest, kwam een Duitse parachutist schietend naar beneden zeilen. Dat beeld staat nog steeds in mijn geheugen gegrift’. 14 mei, de laatste van de eerste vijf oorlogsdagen Jan: ‘Het was heel benauwd in die schuilkelder en daarom zocht mijn vader een betere plaats. Die vond hij vlak bij het ziekenhuis Antoniushove, dat toen aan het Oosteinde in Voorburg lag. Op de hoek van dat terrein, bij de Wijkerlaan, lag de tuinmanswoning van de familie Heijnen en daar konden wij terecht. Iedere keer dat

de Roode Kruiswagens met gewonden en lijken de bocht om kwamen kregen we te horen dat we niet naar buiten mochten kijken. Dat deden we toch, het bloed liep er aan alle kanten uit. Na de capitulatie op 15 mei, toen de Duitse tanks over de Westvlietweg binnentrokken, keerden wij terug naar het ouderlijk huis om daar de vijf oorlogsjaren mee te maken’.

HOEZO, GERANIUMS?

WEG ACHTER DIE GERANIUMS!! MvB

Alle gepensioneerden krijgen te maken met het beroemde ‘zwarte gat’. De meesten zeggen meteen, “Oh, maar dat gebeurt mij niet hoor.” Echter, heel stiekem, komt iedereen een moment tegen dat hij of zij zich verveelt. Op dit moment zou dat een schande zijn, er zijn oneindig veel opties om iets te ondernemen. Op het Gelderse journaal vanmorgen was een vrouw die een idee had dat heel lief was. Ze had een lied gemaakt en had bedacht om dat samen met diegenen die mee wilden doen te gaan zingen voor de asielzoekers in Apeldoorn. Een serenade om ze welkom te heten. Een liedje zet uiteraard geen zoden aan de dijk, maar de gedachte erachter wel. Gepensioneerden zouden en masse in beweging moeten komen. Wij hebben een luxe leven gehad, hebben het waarschijnlijk nog steeds. We hoeven ons daar niet voor te schamen maar we moeten er wel bij stilstaan, want onze ouders hebben nog ellende meegemaakt. De tweede wereldoorlog ligt nog vers in ons collectief geheugen, tenslotte zijn velen van ons opgegroeid met de woorden: ‘jij hebt geen recht van spreken, jij hebt de oorlog niet meegemaakt.’ Al die Syriërs (en anderen) die strijd en regime ontvluchten hebben wel een oorlog meegemaakt en hebben het initiatief genomen om te vluchten. Niet om, zoals veel mensen denken, van onze luxe te genieten, en ook niet om onze banen in te pikken. Ze vreesden voor hun leven. Zou u het gemakkelijk vinden om huis en haard achter te laten? Om uw (klein)kinderen te zien verdrinken? Stelt u zich dat eens voor, uw kleinzoon van drie die voor uw ogen verdrinkt... Het idee om asielzoekers in huis te nemen is naïef en niet realistisch, dat zou veel te veel frictie geven, maar we kunnen wel wat anders doen om te helpen behalve geld geven: Bel uw gemeente, ga op zoek naar COA meldpunten (wel of niet via of websites) en

n zoek het oude (klein)kinderspeelgoed of knuffels bij elkaar die toch

staan te verstoffen n zoek (kinder)kleren bij elkaar n meldt je als vrijwilliger aan. Bijvoorbeeld om voor te lezen, of coördinator van een activiteit te worden. Of om boodschappen te gaan doen met oorlogsslachtoffers of om hen naar een dokter te begeleiden, al dan niet met de auto, begeleiden met de bus is ook helpen.. Er zijn verschillende mogelijkheden en de meeste taken kan iedereen vervullen. n als je vreemde talen spreekt, meldt je dan aan om met ze te praten, eventueel om Nederlandse taallessen te geven Dit artikel is bedoeld als oproep om vanachter die geraniums te voorschijn te komen. Juist ex-werknemers van een multinational weten dat de wereld groter is dan Nederland, weten dat mensen van elders niet zo veel anders zijn dan wij, ze kennen hetzelfde verdriet, dezelfde eenzaamheid en hun angst lijkt heel erg veel op de onze. Net als wij willen ze rust in hun leven. Zolang hun stukje van de wereld in brand staat kunnen ze niet terug, maar oorlogen eindigen altijd, hoe dan ook, en tot die tijd moeten we helpen. Net al de Amerikanen en Canadezen vroeger toen wij in brand stonden. Een oproep op de Duitse televisie was tekenend: “Wij zijn nog niet zo lang geleden zelf de reden geweest van een vluchtelingenstroom, laten wij dit keer aan de goede kant staan.” Onze buren krijgen te maken met één miljoen vluchtelingen. Wij hoogst waarschijnlijk niet met zoveel, maar we zullen het wel degelijk merken. Laten we helpen. P.S. Ik ben net vrijwillig docent Nederlands voor een paar asielzoekers geworden. Nu u nog, er zijn talrijke mogelijkheden.


11

HET WETEN WAARD

MAGINOTLINIE DEEL 2 PIETER ZIPP, [email protected]

De strategie en de doelstelling van de linie Anders dan de impressie die aan het Franse volk was gegeven, was de doelstelling van de Maginotlinie om de vijand zodanig te vertragen dat reservetroepen konden worden opgeroepen om het leger op volle sterkte te brengen, om daarmee een aanval succesvol af te slaan. De Franse filosofie, op grond van ervaring in 1914-1918, was om een breed, vast front te handhaven. Hierop was ook de training van de strijdkrachten gebaseerd. Er was weinig aandacht voor aspecten zoals snel vervoer, logistiek en luchtmacht. De aanbevelingen van kolonel De Gaulle voor het ontwikkelen van pantser divisies, met luchtsteun, werden min of meer weggewuifd. Men geloofde daar niet in. Aan het eind van de jaren ‘30 was de sterkte van het Duitse leger op het westfront ca. 2,5 miljoen strijdkrachten en 2500 tanks. De operationele sterkte van het Franse leger was ca. 1,5 miljoen, de oproepbare reserves ongeveer 3,5 miljoen, op volle sterkte om en nabij 5 miljoen strijdkrachten. In totaal had het Franse leger de beschikking over ruim 3200 tanks. Deze waren verdeeld over bataljons met elk 100 tanks, verspreid over een groot gebied en bedoeld voor infanterie support. Er was zowel een numerieke als een bewapeningsovermacht aan de zijde van de geallieerden. De Duitse strategie berustte op de superieure training van de troepen met een gedecentraliseerde ‘command and control’ structuur. Er bestond een zeer groot verschil in tactische aanpak tussen het Franse en het Duitse leger. De militaire ontwikkelingen in Duitsland stonden in scherp contrast met die in Frankrijk: mechanisch en snel vervoer van troepen, snelle, wendbare tanks gegroepeerd in pantser divisies, een sterke luchtmacht voor luchtsteun aan grondtroepen. Kortom alles wat een snelle opmars mogelijk kon maken. Een tweetal Duitse rapporten over de Maginotlinie uit 1935 en 1937 geven een accurate beschrijving van zowel de bewapening van de ouvrages als gedetailleerde plattegronden van een aantal ouvrages. De Duitse legerleiding was zeer goed op de hoogte van een groot aantal details van de linie, en dus ook in staat om een optimale aanval in te zetten.

12


Op bijgaand kaartje is de evolutie van ‘plan gelb’ te zien, waarin een belangrijke rol was weggelegd voor de onafhankelijke pantser divisies. We zien hier ook de strategie om eerst naar het westen door te stoten en dan ten westen van Sedan naar Frankrijk door te breken. De bouw van de linie In totaal werden er 102 forten ‘ouvrages’ gebouwd, onderverdeeld in 44 ‘gros ouvrages’ en 58 ‘petits ouvrages’. Achter de ouvrages in totaal 81 kazernes om de aflossings- en ondersteunende troepen te huisvesten. Op strategische plekken werden 17 vooruitgeschoven observatieposten gebouwd. Voorts 360 interval kazematten, gebouwd tussen en achter de forten, bedoeld om eventuele kleine doorbraken af te stoppen. Een ‘gros ouvrage’ had een manbezetting van 300 - 1200 man, een ‘petit ouvrage’ 150 – 200 man. De totale geplande vaste bezetting van de forten was 22.000 – 25.000 man. De geplande totale bezetting bij mobilisatie zou uiteindelijk 360.000 – 540.000 man bedragen, ca. 1/3 van het totale (actieve) Franse leger.

Elk fort was een wereld op zich en bezat een munitieopslag, generatoren (diesel, dubbel uitgevoerd), noodgeneratoren, luchtfilter tegen gifgas en een verversingssysteem, watertanks en dieseltanks met een inhoud voldoende voor drie maanden, evenals voedsel. Verder keukens, bakkerij, manschappen en officierenverblijf, kerkzaal, noodhospitaal, tandartskamer, sanitaire voorzieningen, wasserij, zenders voor draadloze communicatie, goed verborgen telefoonlijnen op twee meter onder de grond tussen de forten, noodsignaalverbinding met seinlampen, elektrische trein voor vervoer naar de geschutskoepels, manschapsverblijven bij de koepels, werkplaatsen voor onderhoud van bewapening en infrastructuur en voldoende reserveonderdelen. Achter de forten werden kazernes en officiersverblijven gebouwd, soms hele dorpen voor de aflossing van de bezetting in het fort. Het zwaartepunt van de linie ligt langs de grens met Luxemburg en Duitsland. Wat opvalt is de zwakke plek bij de rivier de Saar. Dit punt werd later bekend onder de naam de ‘Sarre gap’. Vanwege de lage ligging was het hier niet goed mogelijk zware verdedigingswerken te bouwen. Men vertrouwde hier op inundatie en verspreid gelegen kazematten. De bouw op zich was een verbazingwekkende prestatie voor die tijd.

HET WETEN WAARD

De infrastructuur tussen de forten Een zeer uitgebreid en diepliggend net van telefoonverbindingen werd aangelegd om te zorgen dat onder alle omstandigheden men op de hoogte kon blijven van de ontwikkelingen aan het front. Er werd niet op radioverbinding (morse) alleen vertrouwd, in geval van nood kon er ook nog via seinlampen gecommuniceerd.

De interne kazernes en verblijven evenals de commandocentrale waren diep ondergronds, gemiddeld 35 tot 50 meter. Het was er koud en vochtig, geen plezierig verblijf. In fort Hackenberg moest men 350 treden, zo’n 70 meter, klimmen om naar de geschutskoepels en kazematten te komen. ‘Gros ouvrage’ de Hackenberg, het grootste fort van de Maginotlinie bevatte 25 gevechtsblokken en een manbezetting van 140 soldaten en 44 officieren. In ongeveer 10 km aan ondergrondse tunnels reden elektrische treinen voor intern transport van mensen en munitie.

Zoals eerder opgemerkt, het zwaartepunt van de linie lag overduidelijk lang de grens met Luxemburg en Duitsland. Naar het westen werd de linie smaller en dunner. De hoofdreden hiervoor is dat het budget zo langzamerhand uitgeput was en er bezuinigd moest worden. Vanaf La Ferte - Sedan zijn er alleen nog ouvrages ten noorden van Maubeuge, gebouwd op de funderingen van forten uit de 19e eeuw. Toen duidelijk werd dat het de verkeerde kant op ging, werden inderhaast nog kazematten en versterkingen toegevoegd. Ook in de ‘Sarre gap’ werden er extra versterkingen aangebracht. Bronnen: www.lignemaginot.com; spartacus-educational.com/2wwfrenchA.htm; Wikipedia.


13

BEZIENSWAARDIGHEDEN

KLOK & PEEL MUSEUM, ASTEN EH

In de Notre Dame in Parijs hangt een zes ton zware klok die gegoten is in de Koninklijke Eijsbouts Klokkengieterij in Asten. Ter gelegenheid van de 850e verjaardag van de Notre Dame in 2014 werd besloten om het gelui van de Notre Dame weer in ere te herstellen. Tijdens de Franse Revolutie in 1792 werd de kathedraal bestormd, het interieur volledig verwoest en de klokken omgesmolten tot munten. Veel klokken zijn door de jaren heen wel weer opnieuw aangebracht, maar het klokkenspel is nooit volledig hersteld. Voor de laatste nieuwe klokkenreeks werd de grootste klok, genaamd Marie, op 14 september 2012 in Asten gegoten in het bijzijn van de bisschoppen van ’s-Hertogenbosch en Hasselt en de aartsbisschop van Parijs. Het prestigieuze project is de aanleiding van de tentoonstelling ‘Asten klinkt in de Notre Dame’ in het Klok & Peel Museum in Asten. De grote klok Marie is er in de vorm van een levensgrote replica te zien op het binnenplein. Tekst en foto’s geven het proces van de totstandkoming van deze bijzondere klok weer. In het museum is veel aandacht voor de Notre Dame. De uitstraling van het vernieuwde binnenplein van het museum brengt bezoekers van Klok & Peel terug naar de sfeer van het Île de la Cité, het eiland in de Seine, waar de Notre Dame staat en het middeleeuwse Parijs werd gesticht. In het museum hangen verder enkele oude klokken uit Nederlandse kerken, waaronder een exemplaar uit de protestantse kerk in Hekelingen, Zuid-Holland.

Eeuw’ werd genoemd. In dit boek komen onder andere technische beschrijvingen van astronomische kunstuurwerken voor. Op basis van dit boek is het wateruurwerk gereconstrueerd.

Samen met Koninklijke Eijsbouts hebben mensen van de werkplaats van het Klok en Peel museum tussen 1978 en 1982 een indrukwekkend mechanisch uurwerk met astronomische en astrologische aanduidingen gebouwd. Naast hun functie als tijdmeter hadden deze kunstuurwerken ook een theologische functie en waren vroeger vooral te vinden in kerken en kathedralen m.n. in Strasbourg, Lund en Munster.

Een ander deel van het museum gaat over de natuur- en cultuurhistorie van de Peel, het gebied op de grens van Brabant en Limburg, en behandelt de tijd vanaf ca. 10 miljoen jaar geleden (het mioceen) tot het heden. Een heel interessant deel van Nederland, omdat dit ooit dichtbij de kust moet hebben gelegen. Een andere bezienswaardigheid in het museum is de reconstructie van een wateruurwerk zoals deze voor de 13e eeuw werd gebruikt als tijdmeter. De Arabische technicus Al Jazari schreef in 1206 te Diyarbakir, in Turks Koerdistan, een verhandeling met als titel ‘Het Boek van de Kennis van Vernuftige Werktuigen’. Hij verwierf daarmee zoveel roem dat hij ook wel ‘Het Wonder van de

14


Museum Klok & Peel, Ostaderstraat 23, 5721 WC Asten, tel. 0493 – 691865, [email protected], www.museumklokenpeel.nl (Via de website is het makkelijk om een groepsbezoek te regelen). Het museum is rolstoelvriendelijk.

REGIONIEUWS

Regioactiviteiten: 07 okt Excursie Scheveningen Den Haag 07 okt Dinerclub Rijnmond 7 okt Wandelen Twente 13 okt Lezing Mauritshuis Arnhem 13 okt Lezing Canon van Utrecht Het Sticht 13 okt Uitstapje Vlindertuin Het Zuiden 13 okt Lezing Marc Chagall Apeldoorn 14 okt INTERREGIONALE ontmoeting Landsmeer 20 okt Wandeling Amsterdam 21 okt Galerie & Skulpturenpark Twente 22 okt Lezing Zr Ms ‘Bonaire’ Haarlem/Alkmaar 27 okt Themadag Amsterdam 28 okt Dinerclub Leiden 29 okt Wandelen Het Noorden 10 nov Voorlichting ZKA Apeldoorn 10 nov Lezing Santiago de Compostela Arnhem 10 nov Excursie Hermitage Amsterdam Het Sticht 19 nov Broekerveiling Rijnmond 26 nov Suikerunie Dinteloord Rijnmond Laatste nieuws en uitgebreide informatie is te vinden op de regiowebsites o.a. te bereiken via: http://www.voeks.nl/joomla/info/sitemap

Ditmaal doen onze Haagse vrienden al het werk, maar het kan niet genoeg genoemd worden dat de datum woensdag 14 oktober is. “De tennissers…. “ zegt u. Die gaan gewoon door, is het niet buiten dan gaan ze binnen verder. Je zou bijna zeggen “Business as usual”. Dit brengt mij op het minder gewone dat nu speelt in onze regio. Onze welzijnswerk coördinator, Wilma Zwaag, heeft om reden van haar gezondheid haar werk neergelegd, maar niet nadat ze een interim opvolger heeft gevonden en ingewerkt. Wij zijn Wilma veel dank verschuldigd. We zijn blij met Jos van den Putten die tijdelijk waarneemt. Verder is onze penningmeester aan het eind van zijn houdbaarheidsdatum gekomen (grapje, het gaat uitstekend met hem) en moet worden opgevolgd. Samengevat hebben we de volgende vacatures: 1. een welzijnswerk coördinator – dit jaar nog 2. een penningmeester - uiterlijk Q1 2016, maar, in verband met overdracht, ook dit jaar nog 3. een redacteur voor het regionieuws 4. twee welzijnswerkers voor onze regio Almere 5. een ZKA consulent Analoog aan een tv reclame van vroeger…. ‘Ik durf het bijna niet te vragen, maar heeft u wat tijd over? We zullen u met open armen verwelkomen’.

Amsterdam Website www.voeksamsterdam.nl Secretariaat Wilma Whincup, Parelmoervlinder 1, 1113 KV Diemen, tel. 020-6959502, [email protected] Bankrekening NL51 ABNA 0431 2585 38 t.n.v. Voeks te Zunderdorp Welzijnswerk a.i. Jos van den Putten 036-5365580, [email protected] ZKA-consulent Frits Terweij, tel. 036-5319749, [email protected] Activiteiten Trijntje Visser, tel. 0299-601940, [email protected]

Kort Amsterdams Nu het er toch echt op lijkt dat het fraaie zomerweer van de afgelopen weken aan z’n eind begint te geraken, zijn in Vrij en Blij de soosactiviteiten weer opgestart en hebben de bowlers hun eerste bijeenkomst gehad. De najaarslezing wordt alweer gepland en de voorbereidingen voor de interregionale ontmoeting zijn gestart.

Wandeling Santpoort, 2 september

Nieuwe wandeling gepland Na de met prima weer gezegende duinwandeling bij Santpoort (overigens complimenten aan de deelnemers die de ruim 13 km lange tocht volbrachten) is nu het plan om een echte herfstwandeling in het bos te organiseren. De datum is vastgesteld op dinsdag 20 oktober, we beginnen weer omstreeks 13.30 uur. De startplaats is dit keer station Hollandsche Rading (de trein vanuit Amsterdam/Weesp komt volgens dienstregeling om 13.23 uur aan) en de bedoeling is dat we er ook terugkomen, dus u kunt ook met de auto komen (bij het station is een P&R). De totale route is zo’n 12 km maar er zijn zeker mogelijkheden om dit in te korten en na zo’n 7 km komen we in Lage Vuursche waar u de bus kunt pakken richting Hilversum. Meer inlichtingen kunt u krijgen bij Wilma Whincup en bij haar kunt u zich ook opgeven voor de wandeling. Alvast voor de keer daarop: de winterwandeling zal dan dichtbij of in Amsterdam zijn.

Themadag 27 oktober Wandeling Santpoort, 2 september

Houdt de webpagina in de gaten of neem t.z.t. contact op met Trijntje Visser.


15

REGIONIEUWS

Apeldoorn Website www.voeks-apeldoorn.nl Secretariaat B.N. de Moel, Kappeyne v.d. Coppellolaan 163, 3818 KV Amersfoort, tel. 033-2856155, [email protected] Bankrekening NL08 INGB 0003 6259 30 t.n.v. Voeks te Apeldoorn Welzijnswerk Mw. L.M.J. Hupkens-Jorna, tel. 055-5064498, [email protected] ZKA-consulent J. Hamer, tel. 0341-417178, [email protected] Activiteiten Mw. M.A. Müller-van der Burg, tel. 06-10765808, [email protected]

Arnhem Website www.voeks.nl/arnhem Secretariaat W. van Seters, Schependomlaan 14, 6542 RM Nijmegen, tel. 024-3770765, [email protected] Bankrekening NL81 INGB 0001 0219 12 t.n.v. Voeks regio Arnhem, Elst Welzijnswerk J. Startman, tel. 0316-264256, [email protected] ZKA-consulent T. van Seters, tel. 024-3770765, [email protected] Activiteiten Mw. T. Müller-Evers, tel. 026-3643663, [email protected]

Lezing Mauritshuis

Uitleg zorgverzekering Zoals vermeld in het vorige Voeksnieuws houdt de heer Spaans van Zilveren Kruis Achmea op 10 november een uitleg over onze medische zorgverzekering. Dit is een nogal ingewikkeld onderwerp, dat voor veel mensen grote onduidelijkheden bevat. De heer Spaans heeft ons verzocht hem zoveel mogelijk tevoren vragen aan te leveren die bij onze leden leven. Dus, mocht u een vraag aan de heer Spaans willen stellen over bijvoorbeeld eigen risico en hoogte van de premie, medicijnvergoedingen, vrije artsenkeuze, etc., stuur die dan naar uw secretaris of activiteitencoördinator (zie colofon). Wij zullen ze bundelen en aan de heer Spaans doorsturen.

Veelzijdig kunstenaar Marc Chagall

Op dinsdagmiddag 13 oktober komt oud Shell-medewerker dhr. Bob van Wingerden een presentatie geven over het Mauritshuis in Den Haag. In het vorige nummer staat meer informatie over de lezing, die plaats vindt in De Hucht, Stationsstraat 24, Elst. Aanvang 15.00 uur. Wij stellen u in de gelegenheid na afloop een hapje te eten in De Hucht. Voor deelname aan de maaltijd dient u € 25 over te maken naar de penningmeester (zie colofon).

Santiago de Compostela Op dinsdag 10 november a.s. houden Thea en Ton Ellenbroek een lezing in De Hucht, Stationsstraat 24, Elst over hun voettocht in het voorjaar van 2014 naar Santiago de Compostela.. Aanvang 15.00 uur. Wij stellen u in de gelegenheid na afloop een hapje te eten in De Hucht. Voor deelname dient u € 25 over te maken naar de penningmeester (zie colofon).

Op dinsdag 13 oktober, 14.00 uur, zal de heer J. Mol in De Rank te Vaassen een presentatie geven over Marc Chagall. Van deze tot Fransman genaturaliseerde, maar uit Rusland afkomstige schilder is een omvangrijk oeuvre bekend. Naast het maken van schilderijen hield Marc Chagall zich bezig met het ontwerpen van taferelen voor gebrandschilderd glas, wandtapijten en mozaïeken. Verder vervaardigde hij keramiek, plastieken, litho’s, etsen, boekillustraties en decors voor toneel, ballet en opera. Chagall leefde van 1887 – 1985 en over deze periode heeft hij vele indrukken en belevingen weergegeven. Een boeiende levensgang wist hij kleurrijk en met talloze associaties vast te leggen. Over zijn leven en werk vertelt de heer J. Mol aan de hand van tientallen afbeeldingen. Na afloop is er dinerclub.

Midgetgolf Apeldoorn, 18 augustus

16


Ton Ellenbroek over hun lezing: ‘Ik liep al heel lang rond met de gedachte om ooit de pelgrimstocht naar Santiago te maken. De motieven waren sportief (de uitdaging van zo’n wandeltocht), spiritueel (wat doet zo’n lange tocht met je?), en religieus (wat heeft mensen bezield om door de eeuwen heen al deze heilige plaatsen te bezoeken en wat betekent het voor mij?). Ik wilde de tocht graag maken met mijn vrouw Thea vanuit ons huisadres om het samen te beleven en erop terug te kunnen kijken. Een geschikt moment om de tocht te beginnen leek ons het tijdstip van pensionering. Je staat op de drempel van een nieuwe levensfase, een goed punt om even de tijd te nemen om terug te kijken op je werkzame leven en na te denken over de toekomst. Op 1 april 2014 ging ik met pensioen en op 5 april begonnen we aan onze tocht. We hadden geen einddatum afgesproken maar wilden zo rond september wel weer thuis zijn. Hoewel we ons

REGIONIEUWS

goed voorbereid hadden: spullen gekocht, gesproken met diverse mensen die de tocht al eens gelopen hadden, en getraind, weet je eigenlijk niet goed waar je aan begint. Wat we onderweg meegemaakt hebben, waar we onszelf zijn tegen gekomen en wat het met ons heeft gedaan, daarover willen we jullie graag iets vertellen en laten zien’.

Bowlen

stuurt dan wordt dit bericht gelezen door de activiteiten- coördinator. We plannen rond 18 uur retour te zijn in Bloemendaal. Indien u contact wilt opnemen op de dag van de trip dan zijn we bereikbaar op tel. 06-28154190.

Lezing Zr Ms Bonaire Ter herinnering. Deze lezing in Johanna’s Hof, op donderdag 22 oktober, is uitgebreid beschreven in Voeks Nieuws 09/15.

Er wordt door een aantal Voeksleden elke maand gebowld in Arnhem-Noord aan de Schelmseweg (tel. 026-3529550). Nadere inlichtingen bij de heer P. Krahmer, tel. 0317-357309 (bij verhindering graag ’s ochtends afbellen). Speeltijd is van 10.00-12.00 uur. De speeldata zijn 13 en 27 oktober, 10 en 24 november, 8 en 22 december.

Haarlem/Alkmaar Website www.voeks.nl/haarlemalkmaar Secretariaat W.J. van Beest, Madelievenlaan 19, 2111 ZJ Aerdenhout, tel. 023-5245855, [email protected] [email protected] Bankrekening NL63 ABNA 0561 5013 86 t.n.v. Voeks Haarlem-Alkmaar te Heemstede Welzijnswerk Mevr. A.J.C. Spindlegger, tel. 072-5710927, [email protected] ZKA-consulent M. Visser, tel. 072-5124545, [email protected] Activiteiten P. Versluis, tel. 06-28154190, [email protected]

Zr Ms Bonaire

Kerstdiner

Vergeet u ook niet de datum van ons kerstdiner al in uw agenda te noteren: zaterdag 19 december in de Johanna’s Hof in Bakkum.

Dagtocht Den Haag

Verwijzing

Oh, Oh, Den Haag, mooie stad achter de duinen. Een liedje van de zanger en schrijver Harrie Jekkers dat u waarschijnlijk ook weleens heeft gehoord. Bij het plannen van de dagtocht van dinsdag 10 november kwam Den Haag opnieuw in beeld. Enige jaren geleden stond Den Haag ook al in het programma maar omdat toen , van overheidswege de Ridderzaal niet beschikbaar was, is de dagtocht toen geannuleerd. We beginnen de dag met een bezoek aan de Ridderzaal waar we o.a. een film zullen zien. De Ridderzaal is een onderdeel van de Grafelijke Zalen op het Binnenhof. De Ridderzaal is door de grote trap en het ontbreken van een lift niet geschikt voor personen die slecht ter been zijn, maar het is mogelijk om op eigen gelegenheid een kijkje in de Tweede Kamer te nemen. De lunch gebruiken we in paviljoen Malieveld. Het paviljoen staat bekend om zijn poffertjes maar u kunt ook kiezen voor de broodmaaltijd. Na de lunch gaan we naar het Mauritshuis. Het Mauritshuis toont het beste van de Nederlandse schilderkunst uit de Gouden Eeuw. Meesterwerken als Vermeers ‘Meisje met de parel’, ‘De anatomische les van dr. Nicolaes Tulp’ van Rembrandt, ‘Het puttertje’ van Fabritius en ‘De stier’ van Potter zijn permanent te zien in de museumzalen van het zeventiende-eeuwse monument. Vertrek om 08.00 uur uit Schagen (P+R achter het NS-station), om 08.35 uur winkelcentrum ‘De Hoef’ aan de Aert de Gelderlaan in Alkmaar en om 09.00 uur NS-station van Bloemendaal. De kosten bedragen € 36 pp voor leden en € 45 pp voor introducés. Door storting van dit bedrag op rekening van de penningmeester (zie colofon), gaarne vóór 1 november, wordt u genoteerd voor deelname. Gelieve ook uw deelname te bevestigen per telefoon of e-mail bij de secretaris of activiteitencoördinator. Wanneer u uw opgave naar het e-mail adres [email protected]

Op onze website, www.voeks.nl/haarlemalkmaar, vindt u alle informatie over het reilen en zeilen van Voeks in onze regio.

Den Haag Website www.voeks.nl/denhaag Secretariaat R.A.G. van Ruler, Eikendael 20, 2245 BL Wassenaar, tel. 06-44900657, [email protected] Bankrekening NL74 INGB 0003 4916 58 t.n.v. Voeks te Den Haag Welzijnswerk M. Meiland, tel. 06-52447880, [email protected] ZKA-consulent F.M. van der Veen, tel. 070-3687168, [email protected] Activiteiten Vacant

Interregionale Ontmoeting De jaarlijkse, sportieve, Interregionale Ontmoeting, die nu al voor het twaalfde jaar in Landsmeer wordt gehouden, vind plaats op woensdag 14 oktober. Van regio Den Haag doen een groep leden mee aan Biljarten, Bowling, Bridge, en Rummikub. Op die woensdag staat er een touringcar klaar op de Huys de Wervelaan, naast de Schouwburg in Rijswijk, die om 09.00 uur vertrekt naar Landsmeer, M.L. Kinglaan 2c, het Geertruidehuis van de jeugdvereniging Vrij en Blij. Na afloop vertrekt de bus om zeven uur weer naar Rijswijk. De verwachte aankomsttijd is kwart over acht.


17

REGIONIEUWS

Excursie Scheveningen Voor de excursie op woensdagmiddag 7 oktober naar het Bunkermuseum en de Koninklijke Nederlandse Redding Mij (KNRM) zijn bij het inleveren van de kopij nog enkele plaatsen beschikbaar. Zie voor details VN-9

Media-Computerclub

Wij sluiten deze wandeling af met een lunchbuffet. Bij Wim Huizing (zie colofon) en ook via onze website (klik op de daar aanwezige link en vul de gegevens in) kunt u zich voor deze wandeltocht vóór 22 oktober opgeven. Na bevestiging deelname kunt u uw eigen bijdrage, die hiervoor € 10 per persoon bedraagt, overmaken op het Voeks bankrekeningnummer (zie colofon).

De clubbijeenkomsten zijn elke 2e donderdag van de maand in het paviljoen ‘Te Werve’ in Rijswijk (aanvang: 13.30 uur). Contact: [email protected]

Leiden Website Secretariaat

www.voeks-leiden.nl L .A. Bijl, ’t Lange Rack 9, 2162 XX Lisse, tel. 0252-418296, [email protected] Bankrekening NL52 ABNA 0426 3009 47 t.n.v. Voeks te Leiderdorp Welzijnswerk Mw. L. de Graaf-Wijsman, tel. 0252-216139 [email protected] ZKA-consulent P. Zipp, tel. 071-4025138, [email protected] Activiteiten R. Le Grand, tel. 06-44239515, [email protected]

Tjasker in het Bollenveen

Dinerclub oktober Op woensdag 28 oktober gaan we naar restaurant ‘De Hollandsche Tuyn’, Hoofdstraat 24 in Leiderdorp. Het restaurant is gevestigd in een voormalig patriciërshuis, gelegen aan de lage zijde van de Oude Rijn. De aanvangstijd is 18.00 uur en om 18.30 uur gaan we aan tafel. De prijs is € 43, inclusief twee glazen wijn en een kop koffie. U kunt zich aanmelden door overmaken van het verschuldigde bedrag op de rekening van de penningmeester (zie colofon), onder vermelding van ‘diner oktober’. Uw gastheer is Cees van der Meer, tel. 071-5895771.

Komende maanden In november willen we proberen om een interessante lezing ergens in de omgeving van Leiden te organiseren, waarover we in de volgende editie van Voeks Nieuws zullen berichten.

Het Noorden Website www.voeks.nl/hetnoorden Secretariaat Mw. G. van Rossum, Norbruislaan 5, 7761 CG Schoonebeek, tel. 0524-532162, [email protected] Bankrekening NL36 RABO 0131 7956 35 t.n.v. Voeks regio Het Noorden te Borger Welzijnswerk Mw. M.J. van Os, [email protected] ZKA-consulent Ton Vas, tel. 0592-346208, [email protected] Activiteiten Wim Huizing, tel. 0592-310932, [email protected]

Wandelen Onze leden Jan Koerts en Harry Wiggers hebben deze keer een wandeling uitgezet in de omgeving van Zeijen. De tocht is een mengeling van zandwegen, verharde wegen en hier en daar fietspaden. Geadviseerd wordt goed schoeisel te dragen en de wandeling is niet geschikt voor rollators en rolstoelen. Brildragers worden verzocht hun bril mee te nemen. De wandeltocht is op donderdag 29 oktober a.s. Het begin- en eindpunt is café zalencentrum ‘Hingstman’, Hoofdstraat 18, 9491 AE Zeijen, tel. 0592-291236, www.cafehingstman.nl. We verwachten u vanaf 09.30 uur, de koffie staat dan klaar en we vertrekken tegen 10.30 uur.

18


Rijnmond Website www.voeksrijnmond.nl Secretariaat H.N.J. van Rooijen, Turfweide 10, 3223 ND Hellevoetsluis, tel. 06-29601026, [email protected] Bankrekening NL90 INGB 0000 3201 49 t.n.v. Voeks regio Rotterdam te Hellevoetsluis Welzijnswerk Mw. H.E. Doorneveld-Letterman, tel. 078-6762010, [email protected] ZKA-consulent Mw. W.A. Vogelaar, tel. 0186-617760, [email protected] Activiteiten Mw. G. Burger-Volker, tel. 078-6733993, [email protected] P. Groen, tel. 06-46717731, [email protected]

Secretariaat Bij nader inzien heeft dhr. Piet van Mil besloten om geen zitting te nemen in het bestuur als secretaris. We zijn dus weer op zoek naar een secretaris. Belangstellenden kunnen zich richten tot de voorzitter (Hans Burger) of wnd. secretaris (Henk van Rooijen).

Welzijnswerk (herhaalde oproep) Onze coördinator welzijnswerk heeft vacante posities voor welzijnswerk(st)ers, met name voor de Indische buurt in Vlaardingen. Bent u geïnteresseerd, neemt u dan contact op met Henny Doorneveld (zie colofon).

Computerclub Helaas is, ten gevolge van te weinig belangstelling, het bestuur genoodzaakt om de activiteiten van de computerclub te beëin digen. Het bestuur dankt dhr. Wes Moraal voor de inzet die hij heeft betoond bij het leiden en organiseren van deze activiteit.

Interregionale Ontmoeting Nog wat laatste informatie over deze jaarlijkse ontmoeting op 14 oktober in Landsmeer. De vertrektijden van de bus naar Landsmeer zijn: Blaaksedijk 8 (RABO bank) 08.00 uur, Hoogvliet

REGIONIEUWS

(Metrostation) 08.15 uur en Vlaardingen (Holysingel 5a) 08.35 uur. U kunt deelnemen aan biljarten, bowlen, bridge, klaverjassen en rummikub. Verdere mededelingen over het verloop van de dag zullen in de bus worden gedaan. Kosten van deze dag bedragen € 30 voor Voeks/huisgenootleden en € 35 voor introducées.

Wandelen De wandeling in Delft is gepland op woensdag 30 september. Verzamelen om 10.00 uur bij het Stads-Koffyhuis, Oude Delft 133, 2611BE Delft. Deelname is gratis en het eerste kopje koffie wordt u aangeboden door Voeks. Het wordt aangeraden om met openbaar vervoer te reizen in verband met parkeersituatie in Delft. Volgende wandeling is in de omgeving Oostvoorne op 5 november.

Kerstdiner Ons zeer populaire kerstdiner op vrijdag 18 december, wederom in Alcazar, muzikaal omlijst door de Hugger Mugger Jazzband. Kosten deelname € 45 pp. Er is busvervoer geregeld vanuit Vlaardingen en Hoogvliet. Kosten € 8 pp. Verdere mededelingen volgen later. Voor alle activiteiten en evenementen opgeven bij Gerda Burger of Piet Groen. Betalingen aan de penningmeester. Zie colofon.

Dinerclub De 3e bijeenkomst op 7 oktober in restaurant ‘Smakelijk’ in Vlaardingen is volgeboekt.

Broekerveiling U kunt zich tot 19 oktober opgeven voor de tocht op woensdag 19 november. Vertrektijden bus: Blaaksedijk 8 (RABO bank) 08.15 uur, Hoogvliet (Metrostation) 08.45 uur en Vlaardingen (Holysingel 5a) 09.15 uur. Programma: Om 10.00 uur koffie met gebak in restaurant ‘de Hanepoel’; om 12.00 uur koffietafel bij Broekerveiling in Broek op Langedijk; 13.00 tot 17.00 uur bezoek en rondvaart Broekerveiling; terugreis 17.00 uur. Kosten bedragen € 42,50 pp voor Voeks/huisgenootleden en € 52,50 pp voor introducées. Voor verdere informatie gelieve eerdere Voeksnieuws uitgaven te raadplegen en/of de Nieuwsflits/website.

Het Sticht Website www.voekshetsticht.nl Secretariaat R.P. Warris, Kappeyne van de Coppellolaan 107, 3818 KV Amersfoort, tel. 06-23299712, [email protected] Bankrekening NL19 INGB 0000 5021 38 t.n.v. Voeks regio Het Sticht te Huizen Welzijnswerk P.J.Meijer, tel. 035-6239279, [email protected] ZKA-consulent J.H. Eekhof, tel. 0348-423015, [email protected] Activiteiten E.J. Pater, tel. 06-22451195, [email protected]

Hollanders van de Gouden Eeuw Op dinsdag 10 november staat een excursie naar de Hermitage in Amsterdam op het programma. Daar zijn momenteel dertig reusachtige groepsportretten uit de 17de eeuw, afkomstig uit de collecties van het Amsterdam Museum en het Rijksmuseum, voor het eerst bijeen gebracht. Deze ‘broers en zussen’ van De Nachtwacht zijn uniek in de wereld en vanwege hun formaat zelden te zien. zie www.hollandersvandegoudeneeuw.nl Nadere informatie in VN-11.

De Canon van Utrecht Op dinsdag 13 oktober geeft emeritus professor Anne Doedens een lezing over de canon (historie en cultuur) van Utrecht. De canon van Utrecht beschrijft en toont gebeurtenissen uit de geschiedenis van het Sticht Utrecht. Zie voor meer informatie over de canon van Utrecht het vorige Voeksnieuws. Zie ook www.regiocanons.nl/utrecht/zuidoost, www.utrechtsecanons.nl en www.regiocanons.nl/utrecht. De lezing vindt plaats in ‘Champ’Aubert, Boterbloem 1 te Driebergen. Aanvang: 14.00 uur, zaal open vanaf 13.30 uur.

Suikerunie in Dinteloord Op donderdag 26 november zullen wij een bezoek brengen aan de Suikerunie. Rondleiding begint 13.30 uur. U dient met eigen vervoer naar Dinteloord te gaan. Er zijn geen kosten aan deze rondleiding verbonden. Routebeschrijving en parkeer instructies volgen later.

Oude Gracht en Hamburgerbrug 1900


19

REGIONIEUWS

Twente Website www.voeks.nl/twente Secretariaat Mw. U.J.J. Kriekjes, Kobstederweg 3, Winterswijk Henxel, tel. 0543-531248, [email protected] Bankrekening NL62 ABNA 0549 0097 44 t.n.v. Voeks regio Twente te Hengelo Welzijnswerk Mw. Leussink-Heusinkveld, tel. 0545-291705, [email protected] ZKA-consulent J.Sizoo, tel. 053-4365398, [email protected] Activiteiten H.Freiboth, tel. 0546-492944, [email protected]

Wandelen De wandeling van woensdag 7 oktober wordt georganiseerd door Ans en Joop Meijer en begint om 10.00 uur bij hotel-restaurant ‘De Uitkijk’, Hellendoornsebergweg 8, 7447PA in Hellendoorn. Tel. 0548- 654117, www.de-uitkijk.nl. Routebeschrijving: Neem op de N35 (Almelo-Zwolle) de afslag naar het Avonturenpark. Volg de Tunnelweg tot de driesprong met de Luttenbergerweg, daar rechtsaf en na de inrit van het Avonturenpark komt rechts de afslag naar hotel-restaurant De Uitkijk. Bovenaan de Hellendoornse berg, op de grens tussen Twente en Salland, aan de rand van het Nationaal Park de Sallandse Heuvelrug, staat al bijna een eeuwlang ‘de Uitkijk’ als baken te waken over Hellendoorn. Van petit theehuisje is het landgoed inmiddels uitgegroeid tot knus hotel met vele faciliteiten. Wat bleef is de warme en gemoedelijke sfeer van het Engelse landhuis en de Sallandse gastvrijheid. De wandeling brengt ons over de ongeveer 40 meter hoge Hellendoornse berg, over het goudzoekerspad, en langs het Ravijn, een 50 meter diepe kloof, waarin het gelijknamige zwembad is gevestigd. Zie ook: nl.wikipedia.org/wiki/Nationaal-Park-Sallandse-Heuvelrug

in de stad, terwijl een van zijn zusjes, Sumchog, in Nederland opgroeide. In de documentaire is te zien hoe ze hun ouders op gaan zoeken in een afgelegen bergdorp en van Pema verwacht wordt dat hij weer in het dorp gaat wonen en een lokaal meisje trouwt. Er ontstaat een generatie- en cultureel conflict. Pema is werkstudent, woont sinds december 2010 in Almelo en treedt met zang en gitaar op voor fondswerving van de stichting Sumchog Kersbergen Foundation. www.sumchog-kersbergen.com. Na de film is er, tijdens de thee, gelegenheid vragen te stellen en verzorgt Pema een klein optreden. Van 15.45-16.30 kunt u verder met het bezoek aan de galerie en, als het weer goed is, kan ook de tuin bekeken worden. U kunt zich opgeven tot 8 oktober a.s. bij Hans Freiboth, zie colofon. Kosten voor Voeksleden € 11,50 p.p. en voor niet-Voeksleden € 14 p.p. Dit bedrag overmaken op de rekening van de penningmeester (zie colofon), o.v.v. ‘21 oktober’. Op de website www.voeks.nl/twente meer info omtrent de regio!

CTT Hengelo, 19 augustus

Hof van Espelo, 5 augustus

The Only Son in Galerie & Skulpturenpark Op woensdag 21 oktober brengen we een bezoek aan Galerie & Skulpturenpark Groeneveld, Groeneveldsweg 8, 7609 PX in Almelo. Tel: 0546-818111, www.galerie-groeneveld.nl We beginnen het bezoek om 12 uur met een lunch, waarna er gelegenheid is voor het bekijken van de expositie in de galerie. Om 13.30 uur kijken we in een bovenzaal naar de film-documentaire ‘The Only Son’, welke gaat over de uit Nepal afkomstige Almeloër Pema Kersbergen. Pema groeide op in een Tibetaans weeshuis

20


Het Zuiden Website www.voeksregiozuid.nl Secretariaat Agnes Hengst-van der Meer, Gravin v Sulzbachstraat 10, 4854 EV Bavel, tel 076-5612138, [email protected] Bankrekening NL93 INGB 0003 3074 04 t.n.v. Voeks regio Het Zuiden te Oosterhout (NB) Welzijnswerk A.H. Don, Hoge Vaartkant 128, 4873 LL Etten-Leur, tel. 076-5018065 of 06-24396021, [email protected] ZKA-consulenten Brabant & Limburg: J. van Beusekom, tel. 076-5218259, [email protected], Zeeland & Limburg: L. van Zon, tel. 0113-270144, [email protected] Activiteiten (Vacant)

Bijeenkomsten Goes: iedere tweede dinsdag van de maand sociëteit in hotel Terminus, Stationsplein 1 in Goes, vanaf 10.00 uur. Aansluitend op de bijeenkomst van 13 oktober wordt er, bij voldoende belangstelling, een bezoek georganiseerd aan Berkenhof’s Tropical Zoo & Vlindertuin in Kwadendamme. Er zijn meer

REGIONIEUWS

dan 50 tropische diersoorten te vinden, van grappige aapjes en toekans tot kleurige kameleons, gifkikkers en vlinders. Voor het vertrek is er in hotel Terminus gelegenheid tot het nuttigen van een broodje. We vertrekken om 13.15 uur vanaf hotel Terminus en regelen onderling het vervoer. De afstand van hotel Terminus naar Kwadendamme is ca. 8,5 km. Na afloop drinken we een kopje koffie of thee in het restaurant, dit is in de prijs inbegrepen. De kosten van deelname zijn, afhankelijk van het aantal deelnemers, ca. € 9,70, af te rekenen voor vertrek. Opgave graag vóór 9 oktober bij Kees de Wee, tel. 0113-221712, 06-52677914 of [email protected] Zevenbergen: iedere eerste woensdag van de maand sociëteit in hotel Van der Hooft van 10.00-12.00 uur. Op 2 september jl. waren 25 leden aanwezig bij de lezing over kraanvogels in hotel Van der Hooft. Cor Huijgens, de presentator, heeft jarenlang bij Rijkswaterstaat gewerkt, zijn kennis over kraanvogels is een hobby. Zijn presentatie ging over hoe kraanvogels leven, wat ze eten en vooral waar ze leven. Er zijn zo’n 15 soorten, de Europese variant is de Grus. De kraanvogel staat symbool voor waakzaamheid. Hij wordt altijd afgebeeld met een steen in zijn poot en bij een groep vogels staat er altijd één op wacht. Als deze dan de steen laat vallen, geeft dat een plons in het water of op de grond en schrikt alles wakker. In Japan wordt de kraanvogel sterk vereerd. Men zegt daar dat, als je duizend kraanvogels kunt vou-

wen met origami, je een lang leven voor je hebt. Een klein meisje, Sadako Sasaki, die in Hiroshima de val van de atoombom had overleefd, kreeg op oudere leeftijd toch leukemie. Van elke verpakking van haar medicijnen had ze een kraanvogel gevouwen, zo’n 644 stuks. Zij is niet ouder geworden dan 12 jaar maar ze wordt vereerd als bij ons Anne Frank. Al met al een heel leerzame en interessante ochtend.

BRIDGE

BRIDGE, EEN KANSSPEL? RINUS VLUGTER, [email protected]

Een populaire spelvorm op Berry’s Internetclub is de afvalrace. Dit is een wedstrijd over 5 ronden van zestien spellen, waarbij de lat steeds hoger komt te liggen. Alle deelnemers zitten op de zuidplaats en spelen zowel met als tegen de computer. De eerste ronde overleeft iedereen, die tenminste 45% scoort. Voor toegang tot de laatste ronden moet dat percentage boven 55 liggen. Winnaar is degene, die na de laatste ronde bovenaan staat. Hier een spel uit de derde ronde van de lopende sessie, waarin het deelnemersveld nog uit ruim 700 leden bestaat. Het spel laat zien, dat bridge ook een hoog “kansspelgehalte” heeft en dat het geluk soms met de dapperen is. Met open kaarten is te zien, dat 5 ♥ het hoogst haalbare contract is voor NZ. En dat 5 ♣ gedoubleerd -2 door OW dus een verantwoord redbod is, gelet op de kwetsbaarheidssituatie. In een biedverloop waarin N met 4 ♥ opent is dit met dichte kaarten allemaal niet te bekijken. Het komt voor beide partijen dus aan op durf en intuïtie. Wie als Z met 4 SA naar de keycards durft te vragen kan met slechts één keycard bij N nog steeds afstoppen in 5 ♥ maar zit met N’s antwoord van 4 ♣ vast aan klein slem. Het is voor W absoluut koffiedik kijken of dit er al dan niet in zit. Gezien zijn lage topkracht en een driekaart schoppensteun besluit W, niet onbegrijpelijk, een redbod van 6 ♣ te doen, dat uiteraard door Z voorzien wordt van een doublet. Dit contract gaat drie down. Deze Z was spekkoper met een volle top in het veld van 700 deelnemers. De scores die het vaakst werden genoteerd waren 4 ♣ -1 of 5 ♣ -2, al dan niet gedoubleerd.

N/NZ

♠ ♥ ♦ ♣

♠ 8 ♥ A H V 10 9 8 7 6 ♦ B7 ♣ 10 5

963 32 H 10 3 2 V943

10 5

13 12

♠ ♥ ♦ ♣ Het biedverloop: Z W

♠ ♥ ♦ ♣

A H V 10 7 5 2 B 865 H7

B4 54 AV94 AB862 N 4♥ 5 ♠ 2) pas pas

4 SA 1) pas 6♥ 6♠ dbl. pas 1) RKC vraagbod 2) twee keycards en troefvrouw

O 4♠ pas pas pas


21

PERSONALIA

De volgende leden heten wij welkom: Mw. M. Baardman-Grund, Vlaardingen R.C. Hoogenboom, Maastricht; ex SIEP Mw. W.M. Bakelaar, Spijkenisse; ex SNR D.M. Horst, Maleisië; ex SGS Mw. S.J. Bakker-Spruce, Amsterdam Mw. A. Huizinga-van Doorne, Zwaag Mw. J.A.H. Berenbak-Vosen, Den Haag; T.J. van Kleef, Alkmaar; ex NAM ex SIPM P.B.H. Koetsheid, Hellevoetsluis; ex SNR M.G.R. Bosma, Assen; ex NAM Mw. D.P. Landman-van der Spek, M.J. Braam, Rilland; ex SNR Lunteren; ex Venezuela J.M. Broersen, Alphen aan den Rijn; Mw. A. Landsmeer-van Heijningen, ex SGSI Joppe W.P. de Bruijn, Vlissingen; ex SNR A. Langstraat, Delft; ex SIEP Mw. G.E. Caesar, Hengelo T.H. van Leeuwen, Schiedam; ex Shell A.H.J. van Dijk, Den Haag; ex SNR Tankers T.C. van Dijk, Middelharnis; ex SNR W. van Leeuwen, Vlaardingen; ex SNR Mw. M.H. Dik-Kuiper, Hoogvliet Mw. J. van der Linden-Bosman, Rhoon Mw. J.P.F. Eijkenboom-Kuenen, W. van Maaren, Nieuwerkerk aan den Herkenbosch IJssel; ex SGSI Mw. M. Geerts-de Vries, Klazienaveen Mw. I.H.M. Neuerburg, Leiderdorp; J. Ghijsels, Sommelsdijk; ex SNV ex SNC J.K.G. van Heijningen, Assen; ex NAM J.P. Obendorfer, Formerum Terschelling; Mw. P.M. Hendrikse-Barker, Wassenaar ex SIPM

Mw. J. Olk-Jansen, Hoogezand J. van der Pols, Poortugaal; ex SNR Mw. N.A. de Ruiter, Gouda; ex NAM A.L. Rust, Purmerend; ex STCA Mw. A.C. Schoenmaker-Beukers, Exloo A. Steenks, Roosendaal; ex SDSI Mw. M. Termijn, Oud Beijerland C. van der Toorn, Den Haag; ex SI W. Veerkamp, Wassenaar; ex SIEP Mw. S.A. Visser-Selles, Sleen Mw. C.I.J. van Vliet-Koning, Haren Mw. E.M de Vries-van Rijn, Leidschendam Mw. G.W. de Waard-Rutgers, Harlingen Mw. H. Wagner-Tüzün, Den Haag R. Widjaja, Moordrecht; ex SGS J. Wildeboer, Oudenbosch; ex SNV J. van der Zee, Vlaardingen; ex SNR

Alleen degenen die lid waren van Voeks worden hieronder vermeld. Ontvangen van Voeksnieuws (gestuurd aan allen die pensioen van Shell ontvangen) staat los van een lidmaatschap van Voeks. Dus wederom een reden om Voekslid te worden! Met leedwezen geven wij kennis van het overlijden van onze leden: J.M. van Andel, ex SIPM, 6/08, 96 jr; L.F. Heezen, ex Gabon, 25/08, 86 jr; Den Haag Bosch en Duin L. van den Assem, ex Billiton, 25/08, H.N. Hulsman, ex SIPM, 1/08, 88 jr; 88 jr; Rolde Zwolle J. Bakker, ex SNR, 27/07, 87 jr; Dongen Mw. E.J.M. Knoet-Hoogenboom, Mw. E.J. Bakker-de Pagter, (SIPM), (SNV), 15/08, 90 jr; Tilburg 23/08, 90 jr; Den Haag C. Konijnenburg, ex NAM, 14/08, 69 jr; Mw. T.J.C. van Beest, ex Iran, 25/08, Rotterdam 91 jr; Den Haag Mw. L.J. van Kooten-Both, (SIPM), Mw. M.B.J. van den Berg-Decker, 24/08, 82 jr; Maassluis ex Curaçao, 29/06, 81 jr; Groot Brittannië M. Lahnstein, ex Billiton, 2/08, 76 jr; C.P. Bijster, ex KSLA, 19/08, 83 jr; Kolhorn Den Haag Mw. M.N.E. de Blocq van KuffelerP.J. Leijte, ex SIPM, 25/07, 88 jr; Berkel Roeters van Lennep, (SIPM), 21/08, en Rodenrijs 89 jr; Bergen (NH) Mw. C.M. de Man-de Baat, (SNR), J. van Bommel, ex SNR, 23/7, 64 jr; 18/08, 85 jr; Rotterdam Hellevoetsluis B. Mooijman, ex SICM, 2/08, 85 jr; G.J. Bouma, ex KSLA, 6/08, 93 jr; Den Haag Amsterdam T.H. van den Noort, ex SNR, 19/08, Mw. N. Bouman-van den Berg, (SNR), 82 jr; Nijmegen 1/08, 97 jr; Brielle Mw. M.J.A. Oomen-van Geffen, J.W. Braams, ex SNR, 17/08, 90 jr; (SIPM), 29/08, 84 jr; Rijswijk Rotterdam Mw. A. van Os-van der Pijl, (SNR), R.G. van den Brink, ex Shell Tankers, 1/08, 91 jr; Rotterdam 30/08, 72 jr; Tilburg A. Paschedag, ex KSLA, 28/07, 86 jr; A.W. Brouwer, ex KSLA, 30/07, 88 jr; Odoorn Amsterdam Mw. O.E. van Pinxteren-Vugts, (SNV), H. Bueneker, ex KSLA, 23/07, 93 jr; Putten 16/08, 85 jr; Vught Mw. M. van Engen-De Bruijn, (SIPM), J.C. Plugge, ex Billiton, 28/08, 87 jr; 5/08, 78 jr; Breda Lelystad

22


F. van der Rhee, ex SNR, 20/08, 65 jr; Zevenbergschen Hoek Mw. L.A.A. Schneijder-Schmeling, (SNR), 14/08, 93 jr; Amstelveen Mw. P.E. Speelman-de Hamer, (NAM), 28/08, 87 jr; Hoogezand Mw. C.M. Spek-van Beers, (SNR), 7/08, 94 jr; Ermelo Mw. G.A. van der Steen-van Driel, (SNV), 15/08, 97 jr; Rotterdam H. Streuer, ex NAM, 12/08, 86 jr; Schoonebeek W.T. Taurel, ex SIPM, 23/08, 88 jr; Amstelveen Mw. J.M.O. Terwiel-Harnas, (SNR), 14/08, 82 jr; Den Haag Mw. M.G. Teunissen-Bachg, (SIPM), 22/08, 84 jr; Breda K. Timmerman, ex NAM, 25/08, 78 jr; Schoonebeek T.A. van der Vat, ex SNV, 3/08, 84 jr; Huis ter Heide P. Verweij, (donateur), 2/08, 70 jr; Zunderdorp L.D. de Vos, ex KSLA, 27/07, 77 jr; Delft Mw. R. van Vuuren-Hekkelaan, (SNR), 13/08, 87 jr; Rotterdam Mw. H.P. van Yperen, (Curaçao), 9/08, 86 jr; Oosterbeek A. van der Zwan, ex SIPM, 19/08, 93 jr; Voorburg

De redactie betreurt het dat door onoplettendheid een aantal berichten niet eerder zijn geplaatst Familieberichten: Mw. D. Nieuwenhuijsen-Chardon, 31/03, 90 jr; echtgenote van P. Nieuwenhuijsen (KSLA), Rotterdam Mw. G. Poortman-Horst, 26/03, 85 jr; echtgenote van A. Poortman (SNR), Rhoon Mw. C. Ruben-van Wijngaarden, 19/04, 87 jr; echtgenote van J. Ruben (Billiton), Warnsveld Mw. P.A. Spruijt-Linders, 17/04, 83 jr; echtgenote van J.H. Spruijt (SICM), Driebergen-Rijsenburg Mw. J. Visser-Scholten, 7/04, 85 jr; echtgenote van W. Visser (SNR), Vlaardingen

Mw. J.B. Visser-Vliegenthart, 12/04, 86 jr; echtgenote van I. Visser (SNR), Rotterdam Mw. A.P. Wasman-Uittenbogaard, 13/04, 83 jr; echtgenote van G.W. Wasman (SNR), Vlaardingen Mw. A. van Dorp-Dekker, 16/08, 70 jr; echtgenote van T. van Dorp (SCE), Geldermalsen Mw. G.P. Geldhof-Kuster, 16/08, 82 jr; echtgenote van N. Geldhof (SIPM), Voorschoten Mw. H.A. Gillis-van Koesveld, 7/08, 82 jr; echtgenote van W.J. Gillis (SNR), Spijkenisse

PERSONALIA

Mw. Q. van der Harst-Buurman, 9/08, 89 jr; echtgenote van J. van der Harst (SIRM), Voorschoten Mw. J.J.A.T.M. Josso-Kuipers, 3/08, 72 jr; echtgenote van R.J.M. Josso (KSLA), Overveen Mw. H.J. Ketel-van Spanje, 9/08, 90 jr; echtgenote van J.R. Ketel (Shell Tankers), Capelle aan den IJssel Mw. H. Laarman-Schotema, 10/08, 74 jr; echtgenote van N. Laarman (SNR), Oud Gastel Mw. C.M. Oerlemans-Markesteijn, 24/08, 85 jr; echtgenote van T.D. Oerlemans (SIPM), Dordrecht

✁

REDEN 8 Zilveren Kruis/Achmea consulenten in elke Regio die men vragen over en problemen met de ziektekostenverzekering kan voorleggen. Als er in de maand januari géén contributie is betaald of ingehouden van uw pensioen bent u géén lid van Voeks! Bent u geïnteresseerd in de behartiging van uw belangen, activiteiten voor Voeksleden of Voeks welzijnswerk? Dan zegt u: JA, NATUURLIJK WORD IK LID VAN VOEKS!

Ondergetekende, de heer/mevrouw: Adres: Postcode:

Woonplaats:

Geb. datum:

Laatste maatschappij:

Telefoon:

E-mail:

Ingangsdatum Shell pensioen:

Betaalnr:

Naam echtgeno(o)t(e) /partner: Geb. datum partner: meldt zich hierbij aan als lid van Voeks en gaat ermee akkoord dat de contributie (€ 20) in januari met het pensioen wordt verrekend. NB: Indien de aanmelding in het loop van het jaar wordt gedaan, zal éénmalig een acceptgiro worden toegezonden. Indien uw pensioen nog niet in betaling is, wordt ieder jaar een acceptgiro toegezonden. Datum:

Handtekening:

In envelop zonder postzegel aan: Bureau Voeks, Antwoordnummer 1964, 2501 VC Den Haag N.B. U kunt zich ook aanmelden via onze website: www.voeks.nl


23

VOEKSPUZZEL V-55 Beste puzzelaars, de Voeksbalk van KW-15.luidt: SINTELPAD Horizontaal: 1 Diogenes; 5 Komma; 8 Onbedekt; 13 Paard; 14 Inspecteren; 17 Niger; 18 Onaards; 19 Engelse; 20 Echelon; 22 Agave; 24 Ebolakoorts; 25 Vesta; 27 Tweedrank; 29 Kleineren; 31 Snoeshaan; 34 Speelfilm; 39 Halal; 40 Omsingeling; 43 Drent; 44 Etentje; 46 Bijtring; 47 Zeester; 49 Kever; 50 Allerzielen; 51 Zippo; 52 Monotoon; 53 Animo; 54 Skitocht. Verticaal: 1 Diplomaat; 2 Osaka; 3 Eidereend; 4 Emissie; 6 Opengaan; 7 Mateloos; 9 Nonsens; 10 Eindhoven; 11 Engel; 12 Torenhaan; 15 Spelonk; 16 Roemrijk; 23 Apekool; 26 Sardine; 28 Ara; 30 Ede; 31 Scheerkom; 32 Spliterwt; 33 Nasibal; 34 Spiegel; 35 Ladderzat; 36 Motorboot; 37 Snateren; 38 Legitiem; 40 Oregano; 42 Gezanik; 45 Erven; 48 Topic. Uit de goede oplossingen haalde Jacco deze winnaars uit de ‘hoge hoed’:   

J.W. Kampers J. Meijer W. v.d. Zwaan

-

HENDRIK-IDO-AMBACHT GOUDA HAVELTE

Na het ontraadselen van het kruiswoord hieronder en het plaatsen van de gevonden letters in de werkbalk ontstaat hier een niet bestaand woord. U dient de letters van dit gevonden woord zo in de Voeksbalk te plaatsen dat hier een echt woord ontstaat. Dit woord kunt u, onder vermelding van KW-16, inzenden naar: P.J. Visser - Sparrendal 552 3142 LR MAASSLUIS of E-mail: [email protected] Onder de goede inzendingen worden weer drie VVV -cadeaubonnen van € 20,00 verloot. Maar…, meedoen is belangrijker dan winnen… Peter

Zij hebben hun prijs inmiddels ontvangen, van harte gefeliciteerd. 1

2

3

13

4

5

6

7

8

14

17

18

19 21

24

32

33

27

30

VOEKS NIEUWS 34

37 40

12

22 26

29

39

11

20

25

28

31

10

15

16

23

9

35

36

38

41

42

43 44

50

45

46

51

47

48

52

54

49

53

55

56

Horizontaal: 1 Aartsengel; 5 Stomp reukorgaan; 9 Land in Europa; 13 Strijkmes; 14 Ontslagvergoeding (Pop.); 15 Russisch parlement; 16 Respect; 17 Krantenkiosk; 18 Arrestantenhok; 20 Gehakte biefstuk; 21 Vlaktemaat; 23 Afrikaans zoogdier; 25 Speelkaart; 26 Kerkje; 28 Blijde boodschap; 29 Meeklinken; 31 Rij palen; 34 Ongekunsteld; 39 Kwelling; 40 Beschermheilige; 42 Gebaar; 43 Sprookjesfiguur; 44 Kosmische explosie; 46 Houten kom; 47 Water (Fr.); 48 Werper (honkbal); 50 Indiaans symbool; 51 Verkoopplaats; 53 Pui; 54 Vleesgerecht; 55 Signeren; 56 Spaanse drank. Verticaal: 1 Kledingbewaarplaats; 2 Kraamverzorgster; 3 Voorbericht; 4 Zeeassuradeur; 5 Kunstboter; 6 Beschermvrouw; 7 Munt; 8 Rekenopgave; 9 Vaccineren; 10 Middeleeuwse straf; 11 Strijdperk; 12 Zwevend vallen; 19 Biersoort; 22 Muzieknoot; 24 Eén der Verenigde Staten; 25 Soort onderwijs; 27 Hof van Eden; 30 Frisdrank; 31 Fan van een sportclub; 32 Arbeidsleer; 33 Russisch revolutionair; 34 Ontruimen; 35 Buiten zichzelf van vreugde; 36 Vrijheidsstrijder; 37 Telefonisch ondersteuningsbureau; 38 Landbouwer (verouderd); 40 Bezoldiging; 41 Ter plaatse (Lat.); 45 Babbelaar; 48 Kaliumcarbonaat; 49 Graansoort; 52 Schaakterm. Werkbalk 54 41 20 30 26 4 23 52 48 Drie letters krijgt u cadeau en staan reeds in Voeksbalk KW-16 op de Breng de gevonden letters uit het juiste plaats. kruiswoord over naar deze balk Voeksbalk KW-16 Plaats de resterende letters in de goede volgorde in de balk zodat u hogerop kunt komen… 24

26


30

54

Het gevonden woord uit deze Voeksbalk kunt u inzenden 23 oktober 2015 t/m

SHELL

Recommend Documents