SHELL

VOEKS NIEUWS NR.9

SEPTEMBER 2014

MAANDBLAD VAN DE VERENIGING VAN OUD-EMPLOYÉS DER “KONINKLIJKE/SHELL”

GOLFERS EN WANDELAARS THÜRINGEN EN GALAPAGOS PENSIOENBELANGEN!

VOEKSNIEUWS | NR. 9 - SEPTEMBER 2014

1

COLOFON VOEKSNIEUWS

Officieel orgaan van de Vereniging van Oud-Employés der ‘Koninklijke/Shell’ 64e jaargang, nr.09, september 2014 Kopij inleveren De kopij voor het volgende nummer 10-2014 dient uiterlijk vrijdag 29 augustus 2014 door de redactie te zijn ontvangen. De kopij voor het daarop volgende nummer 11-12-2014 moet uiterlijk vrijdag 3 oktober 2014 binnen zijn. Inzendingen uitsluitend per e-mail aan: [email protected] Redactie Anton Barendregt Marieke van Bork Oscar Franse Eef Hummel Leen Rijkers Meinen Chris Whincup Website www.voeks.nl Webmaster: [email protected] Aan dit nummer werkten verder mee: Ank Herstel, Jim Keulemans, Henk Mentink, Tom Reijers, Peter Visser, Pim Visser Design Shell – Production Centre of Excellence, Den Haag Druk Roto Smeets Grafiservices, Utrecht Oplage 21.450 © 2014 Voeks De redactie behoudt zich het recht voor, aangeboden kopij in te korten of aan te passen. Voor het geheel of gedeeltelijk overnemen of bewerken van artikelen uit dit blad is toestemming van de redactie vereist.

BUREAU VOEKS

Postbus 162 2501 AN Den Haag Tel. 070 – 377 2371 Fax: 070 – 392 4835 E-mail: [email protected] Voor informatie bereikbaar op maandag t/m donderdag tussen 9 en 12 uur Bankrekening NL14 INGB 0000 0405 08 t.n.v. Voeks te Den Haag

SHELL PENSIOENFONDS

Tel. 070 – 319 9388 Website: www.shell.nl/pensioenfonds Foto voorpagina: Golfer in actie tijdens het Voeks golftoernooi op 18 juli

VOEKS NIEUWS 2


Corrosiediner 2014 Corrosie-materiaalspecialisten van de Koninklijke/Shell Groep worden hierbij geattendeerd op het traditionele Corrosiediner, dat zal plaatsvinden op woensdag 29 oktober a.s. in het Van der Valk Hotel Den Haag-Nootdorp te Nootdorp. Voor bijzonderheden gelieve u contact op te nemen met Cas Robbe, Frankenslag 180 , 2582 HZ Den Haag, tel. 070-3545138, robbegielbert@ gmail.com.

AFSCHEID HENK DIJXHOORN HAN KOOY Vele generaties Shell hockeyers hebben gediend onder ‘Bondscoach’ Henk Dijxhoorn van het Shell bedrijfs hockeyteam. Henk bekleedde deze functie gedurende 25 jaar, niet alleen tijdens zijn actieve dienst bij SNV maar daarna ook 30 jaar als gepensioneerde. In totaal dus 55 jaar. In die periode behaalde het Shell team tien keer het bedrijfshockeykampioen schap van Nederland. Henk was ook een enthousiast promotor van de traditionele jaarlijkse wedstrijd van het Shell team tegen de ‘Batavieren’ oud-internationals. Vele actieve hockeyers maar ook veel gepensioneerden die de stick allang aan de wilgen hadden gehangen, woonden op 21 juni op het HGC veld Henks afscheidswedstrijd bij, tussen het huidige bedrijfshockeyteam en een ‘All Stars’ team van oude grootheden. De wedstrijd werd kundig gefloten door

de oud-internationale scheids rechters Bob Davidzon en Henk Nefkens. Na de wedstrijd was er een BBQ met gloedvolle en gevatte toespraken van de huidige captain Steven Moerman, en de Shell gepensioneerden Bob Davidzon en Pieter Berkhout. Henk waardeerde het afscheid zeer en beloofde in zijn dankwoord, tot hilariteit van de aanwezigen, géén comeback meer te zullen maken, zoals hij in het verleden nog wel eens placht te doen.

PLANNEN MET DE AOW Sommige NRC lezende Voeksleden zal op maandag 28 juli rauw op hun dak gevallen zijn dat het kabinet draconische maatregelen in de zin heeft betreffende de fiscalisering van AOW premies en uitkeringen. In het kort lijken de voorgenomen plannen erop neer te komen dat het AOW premiegedeelte in de belastingschijven (18% over maximaal € 34.000) gedurende een periode van 18 jaar geleidelijk wordt afgebouwd en vervangen wordt door reguliere inkomstenbelasting. Voor werkenden zal dit weinig uitmaken, maar gepensioneerden betalen géén AOW premie, wél inkomstenbelasting. Dus dat zou neerkomen op een fiks oplopende extra belastingaanslag, vooral voor hen die naast hun AOW een pensioenuitkering ontvangen. Oud-staatssecretaris Martin van Rooyen, voorzitter van de Nederlandse Vereniging van Gepensioneerden (de KNVG, waar Voeks bij is aangesloten) heeft de discussie een aftrap gegeven door een ingezonden stuk in de NRC. Een kopie van zijn brief vindt u op de Voeks website, onder ‘Belangen’ / ’Pensioenbelangen’. Het laatste woord over deze materie is nog lang niet gezegd, maar u bent dus gewaarschuwd.

mijn AOW

PENSIOENZAKEN

BERICHT VAN DE STICHTING SHELL PENSIOENFONDS INDEXATIE PER 1 JULI 2014 Het Pensioenfonds (SSPF) probeert ieder jaar de premievrije en ingegane pensioenen te verhogen met de prijsontwikkeling. Wij gebruiken daarvoor de stijging van het ‘afgeleide prijsindexcijfer alle huishoudens’, zoals vastgesteld door het Centraal Bureau voor de Statistiek. Dit noemen wij onze ambitie. Jaarlijks besluit het bestuur van het Pensioenfonds of indexatie van de pensioenen plaatsvindt en hoeveel deze dan bedraagt.

Voorwaardelijke indexatie 2014 Het bestuur heeft besloten om het ouderdomspensioen en het partnerpensioen met ingang van 1 juli 2014 te verhogen

met 0,4%. Ook het ‘gekozen’ tijdelijk pensioen onder Reglement V en VI wordt per 1 juli 2014 met 0,4% verhoogd. De prijsontwikkeling over de periode van maart 2013 tot maart 2014 was 0,4%. Daarmee is onze ambitie gerealiseerd.

Inhaalindexatie Per 1 juli 2012 is, in lijn met het indexatiebeleid, geen indexatie toegekend. De gemiste indexatie bedroeg 2,2%. In het indexatiebeleid is opgenomen dat als de financiële middelen dat toestaan, het bestuur kan besluiten om in het verleden niet (geheel) toegekende indexaties (gedeeltelijk) in te halen. Het bestuur heeft besloten om per 1 juli 2014 de helft van de in 2012 niet toegekende indexatie vanaf 1 juli 2014 alsnog

toe te kennen. Bij dit besluit tot een gedeeltelijke inhaalindexatie hebben verschillende overwegingen meegespeeld. Het nog openstaande deel van de in 2012 niet toegekende indexatie kan tot en met 2017 alsnog geheel of gedeeltelijk worden toegekend, als de financiële positie van het Pensioenfonds dat toestaat. Pensioengerechtigden en gewezen deelnemers hebben inmiddels de indexatiebrief ontvangen. Daarin is alle informatie over de aanpassingen per 1 juli 2014 opgenomen. Alle voorwaardelijke indexaties over de afgelopen10 jaar kunt u terugvinden in het historisch overzicht in de brochure ‘2013 in het kort’. Deze is begin juni aan deelnemers, pensioengerechtigden en gewezen deelnemers verstuurd. n

BULLETIN OVERLEG BESTUUR PENSIOENFONDS/VERANTWOORDINGSORGAAN Tweemaal per jaar vergadert het Verantwoordingsorgaan (VO) met het Bestuur van Shell Pensioenfonds. Hieronder een samenvatting van de op 10 juli besproken onderwerpen: Het Bestuur gaf een toelichting op de ontwikkeling van de financiële positie van het fonds. Die laat zien dat de dekkingsgraad, onder invloed van zeer gunstige ontwikkelingen op de financiële markten, per 1 juli iets hoger lag dan verwacht. Een aantal adviesaanvragen werd besproken, waaronder wijzigingen van statuten en reglementen en ook de indexatie die inmiddels is gecommuniceerd naar alle pensioengerechtigden. Het Bestuur lichtte toe dat ondanks de (nog

korte) gunstige ontwikkeling op de financiële markten voorzichtigheid geboden blijft. De nieuwe wetgeving zal hogere eisen stellen aan de financiële buffers van pensioenfondsen. In verband hiermee kan het VO binnenkort weer een aantal adviesaanvragen tegemoet zien. Ook het Bestuur van het pensioenfonds blikt vooruit op de nieuwe manier van werken met het VO en de Raad van Toezicht. Enkele processen en procedures moeten nog op elkaar worden afgestemd. Het pensioenfonds is gestart met de 3-jaarlijkse studie die wordt gedaan om het financiële beleid voor de periode 2015-2017 uit te zetten. Uiteraard hebben de nieuwe wetgeving en het

sluiten van de regeling per 1 juli 2013 hier grote invloed op. Afgesproken is dat het Bestuur het VO tijdig en zo efficiënt mogelijk op de hoogte zal houden van de nieuwe ontwikkelingen. Het is duidelijk dat de grenzen waarbinnen pensioenfondsen kunnen opereren behoorlijk worden aangescherpt. Namens Shell en het Pensioenfonds nemen veel van de bestuurders en medewerkers deel aan verschillende externe overlegorganen, niet alleen in Nederland, ook in Europees verband. Dit is van groot belang om waar nodig en zo mogelijk invloed uit te oefenen op wetgeving en uitvoeringsrichtlijnen, maar ook om hierover contacten te onderhouden met andere pensioenfondsen. n

EERSTE VERGADERING NIEUW VERANTWOORDINGSORGAAN VAN DE VOEKS PENSIOENCOMMISSIE NAMENS DE VPC, MARJAN TIMMERMANS Op 10 juli jl. vond de eerste vergadering plaats van het nieuwe Verantwoordingsorgaan (VO). Zoals u eerder heeft kunnen lezen is dit een samenvoeging van het oude Verantwoordingsorgaan en de Deelnemersraad, welke nu beide zijn opgeheven. De samenstelling van het VO en de VPC is te vinden op de Voeks website.

Het VO heeft met name gesproken over de manier van werken, zijn rol en zijn bevoegdheden. Tevens zijn de aangepaste statuten en het geschiktheidsplan van SSPF aan de orde gekomen, als ook de vereiste competenties voor de VO leden. Het nieuwe VO reglement is doorgesproken en met enkele aanpassingen afgerond.

Het VO heeft ook kennis genomen van de pensioenaanpassingen voor actieve medewerkers in het kader van de nieuwe wetgeving per 1 januari 2015. Shell Nederland is voornemens de eindloon regeling te vervangen door een middelloon-plus regeling. n


3

VAN DE BESTUURSTAFEL

VOEKS GOLFTOERNOOI 2014 NAMENS DE CVZ, JAN HOLLA EN ROB LOUWE

Het was een zonovergoten dag op vrijdag 18 juli, de dag van het derde Voeks golftoernooi. Om 12 uur gingen 76 spelers vol goede moed op weg op de fraaie golfbaan van de Efteling. Voorzien van veel drank, want het was heet! De karretjes met koele dranken vonden eveneens gretig aftrek. Veiligheidshalve (we waren tenslotte senioren) liepen de heren vanaf de blauwe tees, maar toch was de speeltijd nog bijna 5 uur, voordat iedereen op het terras kon bijkomen. We hadden een mooie groep Voeksers bij elkaar, vanuit het gehele land en van alle Shell afdelingen en het was voor velen een heel leuke reünie.

De eerste prijs bij de heren ging naar Piet Hein Deiters met een fraaie voorsprong op 36 Stableford punten. Hij werd gevolgd door vijf deelnemers met 32 punten van wie, na toepassing van NGF regels, Anton Barendregt tweede werd, Jacques Meys derde, Johan Kleingeld vierde, Joop Klok vijfde en Jaco Feenstra zesde. De longest drive bij de heren werd gewonnen door Erik Trommelen en bij de dames door Marijke Klok. De neary, op slechts luttele centimeters van de 12e hole, werd gescoord door Cees Pekaar. Er waren ook nog elf spelers met birdies, die allemaal een balletje mee naar huis mochten nemen. Het belangrijkste van de dag was uiteraard de leuke en gezellige sfeer, zodat uw organisatoren dit volgend jaar het toernooi graag zullen herhalen. Onze dank gaat ook uit naar Margriet en Pauline van het Voeksbureau voor hun geweldige hulp bij het verwerken van de aanmeldingen. n

De dag werd besloten met een goed diner en uiteraard de prijsuitreiking. Onze voorzitter Han Kooy nam de honneurs waar, geassisteerd door uw organisatoren, Jan Holla en Rob Louwe. Bij de dames werd de eerste prijs gewonnen door Annemarie Ohm. Zij kreeg de fraaie wisselbeker en een lint met medaille, wijn en golfballen als persoonlijke prijs. De tweede en derde prijs met een gelijk aantal Stableford punten vielen toe aan Marianne Hordijk en Marijke Klok. En de vierde en vijfde plaats, ook met gelijk resultaat, waren voor Tineke Leenders en Ineke van de Dries.

4


REIZEN

WIE GAAT ER MEE NAAR SURINAME? OSCAR FRANSE

Omdat iedereen blij en tevreden van de laatste reis is teruggekeerd en omdat ik het nog steeds een prachtig land vind, heb ik besloten nogmaals een reis naar Suriname te organiseren en wel van 1 maart t/m 21 maart 2015.

Als u geïnteresseerd bent, ga dan naar www.suriname-rondreizen.nl en daarna VOEKS Suriname reis maart 2015 voor de reisbeschrijving en een inschrijfformulier. Ongeveer de helft van de excursies naar locaties buiten Paramaribo zijn

nieuw, ook voor mij! Als u het verslag van de vorige reis wilt lezen, ga dan naar de VOEKS website www.voeks.nl, dan Voeks reizen in de rechter kolom. Mocht u vragen hebben, stuur die dan met een mail naar [email protected]. n

POST WHERE IS MY HOME?

DIE VENT IS GÉK!

Shell gepensioneerden blijven vruchtbare auteurs. Van George Pogany, [email protected], noemden wij al eerder zijn boek ‘When even the poets were silent’ (ook vertaald uitgegeven als: ‘Toen zelfs de dichters zwegen’). Dat boek ging over zijn tijd in Hongarije voor en na de Tweede Wereldoorlog. George heeft nu een vervolg op dit boek geschreven, handelend over zijn tijd als Hongaarse vluchteling in Engeland en de daarop volgende periode als chemicus bij Shell in Engeland en Amsterdam. Het boek (in het Engels) heet ‘Where is my home?’ en het is verkrijgbaar via Amazon.com.

Toen Theo Kors, [email protected], zijn baan bij SNV vaarwel zei om met pensioen te gaan, had hij drieste plannen om het pelgrimspad naar Santiago de Compostela af te wandelen. Zijn collega’s waren sceptisch en een neefje slaakte zelfs bovenstaande uitroep. Maar Theo heeft het gehaald en hij heeft er een boek over geschreven. Niet alleen over zijn pelgrimage, maar ook over zijn ervaringen als vrijwillig herbergier. Het boek, met de uitroep van zijn neefjes als titel, is verkrijgbaar bij www.denieuwebestseller. nl/books/52137.

TERUG VAN WEGGEWEEST: POMPEN! We hebben er al weer een tijdje niet over gerept, maar we hebben nog een rijke voorraad mooie plaatjes waar we uit kunnen putten. Deze komt uit Matjiesfontijn, Zuid Afrika en is ons toegestuurd door J.T. Mets, [email protected]. Volgens overlevering heeft in ieder geval de nieuwe pomp nog dienst gedaan tot 2012.


5

EVEN BIJBABBELEN

GEZELLIG ZIEK ZIJN MR. JIKE

Ieder jaar ga ik braaf in oktober bij de huisarts mijn anti-griepprik halen. Ik heb dan ook al heel lang geen griep meer gehad. Ik kan me zelfs niet eens precies herinneren wanneer, de laatste griep was ongeveer eind van de jaren zestig. En ik weet het alleen nog doordat ik er toen een verhaaltje over geschreven heb. In die tijd heerste de zogenaamde Hong-Kong-griep, die veel slachtoffers maakte, de virussen uit het Verre Oosten kregen ook mij te pakken. De eerste avond dacht ik het nog te kunnen redden met aspirine en vroeg naar bed gaan. Maar toen ik de volgende ochtend ik een paar passen door de slaapkamer wankelde moest ik ijlings terug tussen de lakens te kruipen. De thermometer sprak vervolgens duidelijke taal. De kinderen bekeken me vanachter de ruit in de slaapkamerdeur alsof ik een nog nooit eerder vertoond dier was. Ze wuifden me bemoedigend toe en verdwenen naar school. Mijn vrouw ging de dokter en kantoor bellen.

Om zes uur kwam een belangstellende collega vertellen, dat ze het die dag op kantoor zonder mij hadden weten te klaren. Dat was niet erg vleiend voor mijn ego, maar ook weer zo geruststellend, dat ik die nacht diep en droomloos sliep. De volgende ochtend begon het stadium van het gezellig ziek zijn. Ik mocht uiteraard mijn bed nog niet uit, maar mijn vrouw zette de radio en de platenspeler bij me neer. Half sluimerend, nog een beetje koortsig, liet ik me strelen door de zoetgevooisde stem van Sarah Vaughn. De koffie en het gebakje smaakten uitstekend en ’s middags was ik al zo ver dat ik de Verzamelde Werken van Elsschot bij me in bed kon nemen.

‘Als ze het bij Shell maar redden zonder mij’, zeurde door mijn oververhitte hoofd, terwijl ik onrustig woelde. Ik dacht aan alles dat nog gedaan moest worden en kwam daardoor in een benauwde droom terecht: ik was op kantoor en werd bedolven onder een grote stapel stukken en dossiers, die allemaal vandaag nog afgehandeld moesten worden. En toen werd ik plotseling achterna gezeten door een stel coördinatoren en afdelingschefs. Een woeste achtervolging voerde ons door de gangen en tunnels van de Haagse Shell-gebouwen en eindigde in het torentje, waar ik wanhopig uitsprong. Met een stekende pijn in mijn hoofd werd ik wakker. De dokter stond naast mijn bed. ‘Tja’, sprak hij vermoeid, ‘alle verschijnselen van de Hong-Kong-griep. Daar zullen we je een paardenmiddel tegen geven.’ Nadat mijn vrouw in de rij had gestaan bij de apotheek, bleek dat middeltje te bestaan uit rood-zwarte capsules, een weinig vertrouwenwekkende kleur. Toch nam ik snel zo’n NSB’ertje en legde fatalistisch mijn gepijnigde hoofd op het kussen om mijn body de strijd te laten voeren tussen het geheimzinnige Oosterse virus en het geneesmiddel, het resultaat was van decennia research. De pientere mannen in steriele witte jassen die die research gedaan hadden, hadden eer van hun werk. Na de tweede capsule was de vijand eerst in mijn neusholte verslagen en ik voelde hoe hij ook elders de aftocht ging blazen. Mijn vrouw verwende me met vele kopjes thee en de kinderen zwaaiden nog eens naar me. Ik kreeg het idee dat ik het er toch misschien wel levend af zou brengen.

6


Nog een ochtend onder de wol en een middag met wankele knieën voorzichtig weer op. De dag daarna, weer in de kleren en zo druk bezig met achterstallige correspondentie, achterstallig verenigingswerk en achterstallige studie, was ik om vijf uur zo uitgeput, dat ik door mijn vrouw met boze blik weer naar bed werd gestuurd. De volgende middag voor het eerst naar buiten. En dan, de zesde dag naar kantoor. Een beetje bleek, een beetje beverig. Maar gelukkig, het IN-bakje bevatte allerlei zaken die ze op mij hadden laten wachten. Dat was het zetje dat mijn zelfvertrouwen nodig had. De molen kon weer draaien. Einde van dat virusbezoek from Hong-Kong without love. n

IN ALLE STATEN

DE KINDERKARAVAAN PIM VISSER [email protected]

De grens tussen de Verenigde Staten en Mexico is met 360 miljoen officiële passages per jaar de drukste in de wereld. Ook het aantal illegale grenstransities is enorm. Jaarlijks komen volgens schattingen ongeveer een half miljoen mensen in het geheim de grens over, in 2011 ongeveer 4000 niet-begeleide kinderen (in 2013 waren dat er al 21.000). Het is de verwachting dat er dit jaar 90.000 minderjarigen onrechtmatig de grens zullen oversteken. De meesten van hen worden door betaalde mensensmokkelaars, de zogenaamde Coyotes, tot aan de grens ‘begeleid’ (lopend en op daken van goederentreinen). De gevallen van misbruik zijn legio en de kinderen worden ook gebruikt om drugs te smokkelen, in op hun lichaam geplakte pakketten. Eenmaal over de grens worden ze aan hun lot overgelaten en honderden van hen komen in het droge woestijngebied door uitputting om het leven. De grote meerderheid van deze kinderen komt uit Honduras, Guatemala en El Salvador. Dat komt doordat President George W. Bush in 2008 een wet heeft ondertekend waarin staat dat minderjarigen uit deze drie landen niet mogen worden teruggestuurd als uit onderzoek zou blijken dat ze dan grote risico’s zouden lopen. Geen wonder dus dat de jeugdige vluchtelingen uit die drie landen proberen om zo snel mogelijk een Amerikaanse functionaris te vinden bij wie ze zich kunnen laten registreren. Maar er zijn meer redenen. Uit een recente enquête onder ca. 400 kinderen kwam naar voren dat het gaat om vluchtelingen die in hun eigen land geen toekomst hebben en voor hun eigen bestwil door hun familie werden weggestuurd. De belangrijkste drijfveren daarbij zijn armoede, corruptie, georganiseerde misdaad en het extreme geweld in het thuisland. Er zijn ook kinderen die hopen op een hereniging met ouders die eerder, al dan niet legaal, naar de Verenigde Staten kwamen. De minderjarige vluchtelingen moeten allemaal geregistreerd en gehoord worden, opdat gezocht kan worden naar eventueel in de US aanwezige ouders of verantwoorde pleeggezinnen. Dat kost veel tijd en op dit ogenblik duurt het al tenminste een half jaar voor een kind aan de beurt is. Intussen worden ze opgevangen in oude schoolgebouwen, tentenkampen en zelfs gevangenissen.

U.S Apprehensions of Unaccompanied Minors from Top Four Countries, 2009-May 2014

Het is duidelijk dat de grensautoriteiten en de plaatselijke bevolking de massale volksverhuizing niet aan kunnen. Er wordt van alles geprobeerd om vluchtelingen op te vangen, tijdelijk te huisvesten, te voeden en medisch te verzorgen. Illegale Mexicanen worden zonder veel omhaal teruggebracht, busladingen vol, wat velen er niet van weerhoudt om het opnieuw te proberen. Vaak met succes, in de Verenigde Staten is de economie nu eenmaal afhankelijk van de massale inzet van ‘ongedocumenteerde’ Mexicanen.

Het probleem vereist dus een grootschalige aanpak. President Obama heeft het een ‘humanitaire crisis’ genoemd en plannen geformuleerd. Maar de autoriteiten zijn verdeeld; aan de ene kant wordt benadrukt dat het land groot is geworden door immigratie en dat het mogelijk moet zijn om de kinderen een goed tehuis te bieden, anderzijds wordt, onder de leuze ‘Amerika voor de Amerikanen’, aangedrongen op massale repatriëring van alle illegalen, inclusief kinderen. Een aantal gemeenten en districten hebben al aangekondigd geen vluchtelingen te willen herbergen. Het Congres in Washington DC is verdeeld en onderneemt geen actie. Het is bovendien tot eind augustus met vakantie, dus ook dit probleem wordt vooruit geschoven. Ondertussen blijven de kinderen komen, ongeveer 7500 per maand… n


7

GLOBETROTTER

CULTUUR EN NATUUR IN THÜRINGEN ANK HERSTEL [email protected]

Precies in het geografische middelpunt van Duitsland ligt de deelstaat Thüringen. Cultuur en natuur hebben hier de handen ineengeslagen. Met bekende plaatsen als Eisenach en Weimar, het UNESCO werelderfgoed Nationaal Park Hainich en het wijdse Thüringer Wald ten zuiden ervan biedt Thüringen garanties voor een gevarieerd verblijf, voor zowel cultuurminnaars als natuurliefhebbers. De deelstaat was vóór 1989 onderdeel van Oost Duitsland.

moderne vleugel bijgebouwd. In het Bachhuis worden dagelijks Bachconcerten gegeven door enthousiaste jonge studenten van het conservatorium, www.bachhaus.de. Eisenach kende al sinds 1860 een periode van grote bloei en welvaart, vanaf de 20ste eeuw mede door de automobielindustrie (denk aan de Wartburg!). Gekoppeld aan het prachtige landschap trok Eisenach de welgestelden uit Europa aan. Die vroegere grandeur is nog steeds merkbaar aan de talloze villa’s die je buiten het stadscentrum vindt, www.eisenach.info.

We beginnen in Eisenach. UNESCO heeft de historische Wartburg, die hoog boven Eisenach uittorent, in 1999 tot wereldcultuurerfgoed verklaard. De Wartburg herbergt een grote verzameling kunstschatten, wandtapijten en meubels, waaronder de beroemde Dürerkast uit 1520. Luther vertaalde hier in 1522 Het Nieuwe Testament (in slechts elf weken) van het Grieks naar het Duits. De ruimte waar hij dit deed is nog helemaal in de originele spartaanse staat, met als enige meubilering tafel en stoel en een walvissenwervel als voetenkruk.

Het is tijd om de natuur op te zoeken en de eerste stop is bij Wildkatzendorf Hütscheroda. Deze nieuwe attractie in het Nationaal Park Hainich stelt zich ten doel de Europese wilde kat (Felis silvestris) voor uitsterven te behoeden. Er wordt geschat dat er op dit moment nog 5000 tot 7000 dieren in Duitsland leven. Hier wordt informatie gegeven over deze dieren en wordt het reddingsplan toegelicht. In het kattendorp zelf zijn de wilde katten te observeren vanaf een uitzichtsplatform, www.wildkatzendorf.de.

Eisenach is ook de geboorteplaats van Johann Sebastian Bach. Het lijkt wel of de hele stad doorspekt is met zijn erfgoed, overal vind je standbeelden van hem. Een bezoek aan het Bachhuis is een must voor liefhebbers. Aan het oorspronkelijke woonhuis is een

8


We rijden een stukje verder tot we aankomen in het hart van het Nationale park Hainich, één van de grootste beukenwouden van Duitsland. Een boswachter staat ons op te wachten voor een wandeling door een stuk oerbos. Ten tijde van mijn bezoek (half april) stond het bos vol met daslook en de bomen deden hun uiterste best om zo veel mogelijk jonge groene blaadjes te laten zien. Een schitterend gezicht. Volgens onze boswachter is het najaar echter de allermooiste tijd om het park te bezoeken, als duizenden beuken en eiken in herfsttooi gehuld zijn, www.nationalpark-hainich.de. Thüringen beschikt niet alleen over een reusachtig netwerk aan wandelpaden, ook de fietser kan zich er volledig uitleven. Mario Hirt verhuurt fietsen, al dan niet met elektrische ondersteuning, die hij op elke gewenste plek in Thüringen komt brengen en halen. Ook complete fietsvakanties met bagagetransport zijn bij hem te boeken, www.radfahren-in-thueringen.info. We volgen Mario over de fietspaden door de Hainich tot we, midden in het bos bij het ‘boomkroonpad’ zijn aangekomen. Rolstoel-, rollator- en kinderwagengebruikers kunnen met de lift omhoog; wie goed ter been is, kan via een licht stijgende weg naar een hoogte van 44 meter wandelen. Over een lengte van 530 meter slingert het boomkroonpad zich langs de toppen van de bomen. Op deze grote hoogte voelt een mens zich klein door het overweldigende natuurschoon. Een unieke belevenis, www.baumkronenpfad-hainich.eu. We nemen afscheid van de natuur en vervolgen onze reis naar cultuurstad Weimar, waar elke straat geschiedenis ademt. De vorsten die in Weimar woonden brachten hun sociale interesses mee en ook dat had weer een grote aantrekkingskracht op componisten, intellectuelen en kunstenaars. De meest bekende naam ter plaatse is natuurlijk die van Goethe, maar ook Johann Sebastian Bach, Friedrich Schiller en Franz Liszt hebben er hun sporen achtergelaten. Een rondleiding met een gids geeft een absolute meerwaarde aan een bezoek. Dagelijks worden vanaf het toeristenbureau in het centrum van de stad rondleidingen gegeven langs alle UNESCO werelderfgoederen, www.weimar.de. In 2017 is het nieuwe Bauhaus museum klaar; tot die tijd moeten liefhebbers het doen met een houten gebouwtje aan het Theaterplatz in het midden van de stad. Op de Theaterplatz neemt het gedenkteken van Goethe en Schiller een prominente plaats

in. Goethe staat bij onze oosterburen in hoog aanzien en het gedenkteken wordt doorlopend omringd door stelletjes, schoolklassen en groepen die met het tweetal op de foto gezet willen worden. Johann Wolfgang von Goethe leefde van 1749 tot 1832. Hij was wetenschapper, toneelschrijver, filosoof, dichter, natuuronderzoeker en staatsman. Zijn naam is onlosmakelijk met Weimar verbonden. Goethe woonde 50 jaar aan het Frauenplan en het Goethe Museum is hier dan ook gevestigd. Wij lopen verder naar de Platz der Demokratie waar in een historisch pand de Hertogin Anna Amalia Bibliotheek is gevestigd. Voor we naar binnen mogen, moeten we een paar grote sloffen over onze schoenen aantrekken, ter bescherming van de oude houten vloeren. In deze historische bibliotheek heeft enige jaren geleden een enorme brand gewoed waarbij honderden boeken verloren zijn gegaan. Het gebouw zelf is gerestaureerd en in de Rococozaal kan wat is overgebleven van de oude boeken van een afstand worden bekeken. De meeste hertogen en hertoginnen die vroeger in Weimar woonden hadden een enorme verzamelwoede. In het rococoslot Belvedere, een voormalig jachtslot uit 1728, is een groot deel van deze verzamelingen te bewonderen. Schilderijen, meubels, porseleinen beelden, glaswerk en Chinese vazen strijden met elkaar om de aandacht. Belvedere ligt in een prachtig aangelegd park met onder meer een orangerie, een Russische tuin en een doolhof. In de hal van Belvedere hangen grote Delfsblauwe panelen met oer-Hollandse taferelen waarvoor ooit de Nederlandse Groothertogin Sophie opdracht gaf. Weimar heeft namelijk een historische band met het Koninklijk Huis van Nederland. De erfenis van de dochter van koning Willem II, Sophie van Oranje-Nassau, die op 8 oktober 1842 in het huwelijk trad met Carl Alexander van Saksen-Weimar-Eisenach, is overal in en rond Weimar te vinden. In de 55 jaar dat ze in Weimar leefde investeerde ze in kunst, literatuur, cultuur en maatschappelijke projecten. Weimar maakt dan ook deel uit van de ‘Oranjeroute’, een tocht langs vele plaatsen in Duitsland die op enigerlei wijze een band met ons Koninklijk Huis hebben, www.ade.nl/oranjeroute. n VOEKSNIEUWS | NR. 9 - SEPTEMBER 2014

9

REIZEN

DE ANAHI FAMILY MVB ‘Hellohellohello, Anahi family hellooo! In fifteen minutes the next stop!’ (sorry Galo, ik weet dat ik je eigenlijk geen gids maar ‘ranger’ moet noemen, maar dat nu al doen maakt het verhaal wat onoverzichtelijk). Weet u nog dat er een oproep in uw Voeksnieuws gestaan heeft om naar de Galapagoseilanden te gaan? Wel, we zijn inmiddels geweest en het was een ervaring die zo overweldigend was dat ik u die niet wil onthouden. Ik ga er zelfs meer dan een artikel aan wijden, misschien haal ik u alsnog over de streep om ooit dit avontuur aan te gaan. Zolang je redelijk ter been bent... maar ik loop vooruit.

voorts enzovoorts. Je handbagage wordt minutieus doorgespit (ik maakte me zorgen over mijn pakje reiskoekjes, tenslotte organisch, maar daar viel niemand over) en je krijgt een toegangsbewijsje van $ 10. Je wordt zó bedolven onder de papieren en papiertjes dat ik op een gegeven moment álles maar ben blijven bewaren, opgevouwen in mijn paspoort (Gelukkig maar want op de terugweg vroegen ze naar je ‘immigration card’ en dat bleek een onooglijk papiertje te zijn dat heel gemakkelijk had kunnen verdwijnen).

Zoals u waarschijnlijk weet liggen de Galapagos eilanden bij Ecuador, in Zuid Amerika. De vlucht naar Ecuador was net zo saai als vliegreizen over de oceaan altijd zijn: 11 uur op je achterste zitten, lezen, filmpje kijken, vliegtuigeten eten, lezen, proberen te slapen, een deel van u kent het ongetwijfeld. De nacht die we in een hotel in Guayaquil moesten blijven stelde ook niet veel voor, als je moe bent slaap je altijd. We waren de volgende morgen fris genoeg om uit te kijken naar de volgende vlucht, anderhalf uur over de Stille Oceaan naar Baltra, het belangrijkste vliegveld op de Galapagos. Zoals u vast en zeker allemaal weet zijn de Galapagos beroemd geworden door hun geïsoleerde ligging en het feit dat Charles Darwin door die eilanden zijn evolutietheorie bedacht heeft. Op het kleine vliegveld is al te merken dat de regering van Ecuador hun ‘Nationale Park’ heel serieus neemt, je moet overal een papiertje voor invullen: je moet beloven dat je niet zult vervuilen, niets organisch hebt meegenomen, niet op stap zult gaan zonder een ‘ranger’, enzo-

10


‘Welcome, welcome, I am Galapégno (op de Galapagos eilanden geboren) and I’m a ranger.’ Galo, een knappe man van 35 jaar, wachtte ons op. Zijn overhemd had een embleem dat we nog vaak zouden zien. Rangers zijn een soort bewakers. Er zijn er 800. De 300 die ‘de natuur behouden’ doorkruisen dagelijks de eilanden, de 500 die toeristen begeleiden kom je tijdens de hikes (wandelingen) zo af en toe tegen. Niet vaak want bezoek aan de eilanden is strak geregeld. Het gebied is enorm. Transport tussen de eilanden gebeurt met toerboten. Het maximale aantal toerboten is 96, variërend van 12 toeristen op een boot tot één schip voor 100 man (waar ik voor geen geld op zou willen zitten). Ieder vaartuig heeft een toegestane route waar niet vanaf geweken mag worden. Er worden geen nieuwe vergunningen verleend (ook niet als een schip uitvalt) waardoor het aantal toeristen dat per jaar de eilanden bezoekt gelimiteerd is en dus zelfs teruggebracht wordt. Als toerist moet je luisteren naar je ranger, je mag niet van het door hem toegestane pad afdwalen en je moet de flitsfunctie van je fototoestel uitschakelen.

‘We wilden eigenlijk alleen op stap maar dat is onmogelijk, je bent verplicht om met zo’n dure cruise mee te gaan.’ Een stel jonge Nederlanders in onze groep klaagden hun leed. Ook ik vroeg me af waaróm Ecuador zo streng was; voor jonge mensen moest het geweldig zijn om alleen over de eilanden te trekken. Maar na de eerste ontmoeting, op een strand, met zeeleeuwen, begreep ik het: Galapagosdieren hebben geen natuurlijke vijanden en zijn niet bang, lopen niet weg. Het is ongelooflijk indrukwekkend als de grote bruine ogen van zeeleeuwen naar je knipogen als je, hurkend op anderhalve meter afstand, een foto maakt. En als het er dan ook nog tientallen zijn, op een klein strand, met baby’s, dan smelt je, je hart slaat over en je bent even later met de ranger mee boos als een vogel met blauwe poten vlak naast je schrikt en met een krijs opzij hipt omdat een domme Amerikaanse haar flits heeft vergeten uit te schakelen. Slapen op de Stille Ocraan is een ervaring. Iedere zeezeiler weet waar ik het over heb: zodra je de horizon niet meer ziet kan zeeziekte toeslaan. Mania-Ruut, mijn reisgenote, zeilt erg veel en zij verwachtte nergens last van te hebben maar ik (twee keer in mijn leven zeeziek) was voorbereid op het ergste. Toen

Galo vertelde dat hij drie categorieën ‘choppiness’ onderscheidde, ‘choppy, super choppy and super duper mega choppy,’ sloeg de schrik mij dan ook om het hart; helemaal toen hij eraan toevoegde dat ons de hoogste graad golven te wachten stond en dat we de hele nacht door moesten varen om het meest afgelegen eiland (Genovese) te bereiken. We moesten op ons bed blijven liggen, mochten niet uit de cabin komen en langs het dek lopen. Niets is echter verbazingwekkender dan het menselijk lichaam. Na het diner (over de kok vertel ik later) ging ik gehoorzaam met mijn ogen dicht plat liggen. Het schip ging enorm te keer, mijn maag werd alle kanten uitgetrokken, af en toe werd ik van mijn bed gelicht en moest me vasthouden om er niet uit te vallen. Maar er gebeurde niets. In de zin van misselijk worden bedoel ik, er gebeurde natuurlijk een boel, de stoel in onze hut vloog alle kanten uit, de harde dingen in de kastjes rammelden, een deur klapte, de enige la in de kamer vloog open en dicht... en op een gegeven moment zwalkte Mania-Ruut naar de wc, bonkend tegen de muren. Bij haar hadden de pillen kennelijk niet gewerkt. Een ander groepslid vertelde later dat hij alleen op zijn knieën het toilet had kunnen bereiken. Volgende keer: hiken. n

BRIDGE

HET MAURITSHUIS WEER GEOPEND HENK MENTINK [email protected]

O/OW

Het Mauritshuis in den Haag is onlangs weer geopend. Het is ons favoriete museum, onder andere omdat Vermeer onze favoriete schilder is en er een aantal prachtige Rembrands en de stier van Potter in de collectie zitten. Wie is er niet weg van het meisje met de parel? Het Mauritshuis, zeer de moeite waard om te bekijken! Het bijgaande spel deed zich onlangs voor en bevatte een aantal interessante bieden uitspeelproblemen. West heeft een zevenkaart in klaveren en oost waarschijnlijk een singleton vrouw. De 6SA van noord is wat aan de optimistische kant, maar de hartenboer van klaveren levert twee slagen op. Er zijn ook twee slagen in de schoppen, vijf slagen in de ruiten en twee harten – in totaal elf slagen. Er moet dus een extra slag komen uit één van de hoge kleuren. Het beste is om eerst de lange ruiten uit te spelen om te zien of er een verkeerde kaart wordt weggedaan door een van de

♠ ♥ ♦ ♣

tegenstanders. West zal wel een klaveren doorspelen. Direct is oost in de problemen. Hij of zij zal wel kiezen voor het wegdoen van een kaart van de op het oog meest waardeloze kleur: ruiten. Nu speelt de leider alle ruiten uit en moet oost twee kaarten afgooien. Zuid kan zo langzamerhand de hand van oost uittellen en besluit om vanuit noord een kleine schoppen voor te spelen en in zuid de negen te leggen, zolang oost tenminste niet direct de 10 en de vrouw legt. Dit alles leidt tot succes zolang NZ goed letten op de hoge kaarten om van de ene naar de andere hand te kunnen komen. Dat kan betekenen dat eerder tot de schop-

♠ AB83 ♥ B7 ♦ HV64 ♣ HB6

764 ♠ V 10 5 2 10 8 4 ♥V962 ♦ 10 7 5 2 A 10 9 8 7 3 2 ♣V ♠H9 ♥AH5 3 ♦AB9 8 3 ♣54 Het biedverloop: O Z W N pas 1SA1) 3♣2) 4SA3) pas 4)5♥ pas 6SA allen passen 1) Niet een echte SA opening, geen SA distributie (2 doubletons) 2) Een preëmptief bod, minstens een zevenkaart klaveren 3) Azen vragen met Roman Keycard Blackwood (eventueel troef heer telt mee als aas) 4) Kleur staat niet vast dus zuid heeft 2 azen Uitkomst: ♣A

pensnit moet worden besloten. Slechts weinig paren hadden dit slem geboden en slechts één van hen maakte het. n


11

GEOLOGISCH GEZIEN

STENEN ALS MEDICIJN TOM J. A. REIJERS [email protected]

Al vanaf de klassieke oudheid bestond grote belangstelling voor de heilzame werking van diverse stoffen als medicijn. Reeds de Egyptenaren, Sumeriërs, Babyloniërs, bewoners van de dalen van de Ganges, de Indus en de Gele rivier beschreven al veel soorten geneeskunde met ‘Materia Medica’. Die medische grondstoffen varieerden van klei, stenen, mineralen en kristallen tot olie, kruiden, gedroogde reptielen, gemalen beenderen en hoorn. Ze werden toegepast om wonden te genezen, kneuzingen te zwachtelen, bloedingen te stelpen, pijn weg te nemen, lichamen te balsemen en om andere medische —en soms religieuze— handelingen te verrichten. Na de Arabische expansie over grote delen van de wereld werd die esoterische kennis bijeenbracht, versterkt met nieuwe inzichten, en over Europa verspreid via de nieuwe universiteiten. Zo ontstond o.a. lithotherapie. Dat is genezen met stenen voor uit- of inwendig gebruik; ook ‘vertrouwen-gevende talismannen’ of gemalen stenen gemengd met zalf om rechtstreeks op het lichaam aan te brengen vallen eronder. De gebruikte middelen, soms zelfs edelstenen of goud (de vergulde pil!), met hun vermeende geneeskundige werking, werden in gesteentelijsten (‘lapideria’) omschreven. Een praktijk die nog niet helemaal is verdwenen zoals we op markten zien waar ook nu nog ‘heilzaam werkende’ en ‘uitstralende’ stenen en talismannen verkocht worden.

12


Met de Verlichting werden de grondslagen gelegd van de moderne wetenschappen: chemie (uit alchemie), biologie (uit planten dierkunde), fysica (natuurkunde, daaruit mechanica, optiek, hydrodynamica en zwaartekrachtmetingen), en geologie uit o.a. genoemde medische bedrijvigheden. Dus is het niet verbazingwekkend dat veel vroege geologen arts of apotheker waren. We laten enkelen de revue passeren. De Deen Ole Worm (1588-1655) was hoogleraar medicijnkunde in Kopenhagen. Het was zijn hobby natuurlijke producten en voorwerpen te verzamelen waaronder fossielen. Als een van de eersten bestudeerde hij de ‘verstening’ van dieren en planten en verzamelde versteende producten, in een bekend geworden rariteitenkabinet, met o.a. opgezette dieren, schilden van schildpaden en diverse hele of gefragmenteerde botten. Het kabinet werd na zijn dood deel van de Kunstkammer van de Deense koningen. Pas vanaf begin 19e eeuw werd het toegankelijk voor het publiek zoals Ole had gewenst. Een van Ole’s leerlingen was de Lutheraanse anatoom Nicolaus Steno (1638-1685) die in Kopenhagen, Leiden en Parijs studeerde, en daarna werkte aan het hof van de Medici in Florence. Later trad hij toe tot de Katholieke kerk en werd hij bisschop-missionaris in Noord-Duitsland waar hij veel goed werk deed. Daardoor werd hij enige tientallen jaren geleden zalig verklaard. Voor de aanvang van zijn religieuze carrière ontdekte en beschreef hij het beginsel van ‘superpositie’, een van de hoofdwetten in de geologie die stelt dat gesteentelagen die onderop liggen, ouder moeten zijn dan de lagen erboven. Een Britse ambt- en tijdgenoot van Ole en Nicolaus was Sir Hans Sloane (1660-1753). Hij had evenals Ole Worms een enorme collectie waaronder veel Materia Medica. Na zijn dood werd die de kern van het British Museum (1759), een van de eerste Europese musea. Maar ook aan andersoortige stenen werden heilzame eigenschappen toegedicht. ‘Bezoar’ stenen in de maag van mensen en dieren zijn samengeklonterde resten van onverteerbare haren en draden die steenvormig worden. Arabische artsen gebruikten zulke bezoars als antigif tegen arseen. Dat gebruik werd overgenomen door 17e eeuwse en latere Europese artsen die soms in als drinkvazen gepolijste en uitgeholde bezoars zulk antigif aanboden. In 1746 deed zich in Cremona, Italië, een bizar geval voor van een jonge vrouw die stenen en andere vreemde voorwerpen uitbraakte. Dat soort ‘lithogenesia’ werd onderwerp van intensieve medische studie. wDe bisschop van Cremona stuurde ook exorcisten op de beklagenswaardige jongedame af, met als doel een onderzoek naar vermeende duivelse invloeden.

pen had als anatoom belangstelling voor de toen net ontdekte dinosauriërs. Hij beschreef, als eerste, vele soorten. Nog bekender werd de arts Arthur Conan Doyle (1859-1930), de geestelijk ‘vader’ van Sherlock Holmes. Hij had belangstelling voor de Pterodactylus, een toen net ontdekt reusachtig groot vliegend reptiel dat o.a. was beschreven door de Franse baron Cuvier. De Pterodactylus speelt een belangrijke rol in een van zijn boeken, ‘The Lost World’ (1912). Dat boek is later verschillende keren verfilmd en zo werden Pterodactyli bij een wijd publiek bekend. Het verhaal is anachronistisch maar het sloeg bij een groot publiek aan. n

Apotheker-chirurg James Parkinson (1755-1824), vooral bekend door de naar hem genoemde ziekte, was erg geïnteresseerd in de zich in zijn tijd ontwikkelende wetenschap geologie. Hij was een religieus man die zijn opvattingen in overeenstemming probeerde te brengen met zijn verzamelìng fossielen. Waren dat getuigen van achtereenvolgende ‘scheppingen’? Gaandeweg kreeg hij problemen om zijn geloof en vooral het boek Genesis in de pas te laten lopen met geologie. In zijn tijd werd ook het belang en de mogelijke medische betekenis van schoon helder bronwater duidelijk en medische volksgezondheid kwam op.

Voor wie geïnteresseerd is in historische verbanden tussen geologie en medicijnen wordt het boek ‘A History of Geology and Medicine’ aanbevolen, zie hieronder:

John Whitaker Hulke (1830-1995), president van het Londense Geologische Genootschap en het Koninklijk College van Chirurgen, en actief voor de Klinische en Pathologische Genootschap-

C. J. Duffin, R. T. J. Moody, C. Gardner-Thorpe: A History of Geology and Medicine. ISBN978-1-86239-356-1. GSL SP 375, 2013.

PENSIEF

WANDELEN EH

Er is wandelen en er is WANDELEN. Onlangs heb ik ervaren dat er wel degelijk verschil in zit. Gewoon ‘wandelen’ is volgens Van Dale ‘voor je ontspanning lopen’. Op een route door een stad of een natuurgebied, zoals in het regionieuws vaak wordt aangekondigd, dus op je gemak genieten van mooie gebouwen of natuurschoon. Maar WANDELEN heeft een uitdagingselement in zich, en dan heb ik het over de Vierdaagse van Nijmegen. Dan zijn afstand en tijd de hoofdzaak. Ik heb dus onlangs GEWANDELD en dat was een hele belevenis.

De eerste Vierdaagse Afstandsmarsen werden in 1909 gehouden. Vanuit vijftien verschillende plaatsen in Nederland startten iets meer dan driehonderd uitsluitend mannelijke deelnemers naar Nijmegen. Ze moesten in vier dagen 140 km afleggen, 35 km per dag. Tegenwoordig lopen meer dan 42.000 mensen mee, vier dagen lang in en rond Nijmegen. Afhankelijk van keuze, leeftijd en geslacht leggen ze in totaal 120, 160 of 200 kilometer af. Met zo’n massa lopers kun je niet je eigen tempo aanhouden, want je wordt voortdurend in de weg gelopen of op je hielen getrapt en dat bepaalt in hoge mate je vermoeidheid aan het eind van de dag. Ook lijkt het ‘Vierdaagse gevoel’ niet langer betrekking te hebben op de lopers, maar op de toeschouwers. Tegenwoordig zijn er daar meer van dan lopers. Waren de wandelaars vroeger vaak zingend onderweg, tegenwoordig wordt de meeste herrie veroorzaakt door het publiek langs de kant. Er lijkt sprake van een soort rivaliteit tussen groepen en straten, hoe harder de muziek hoe meer je opvalt. En

om de tien meter klinkt andere muziek, zodat je een beetje ritmisch meelopen wel kunt vergeten. Geluidsinstallaties, de één nog groter dan de andere, blèren zo hard, dat ik er serieus over denk een volgende keer gehoorbescherming mee te nemen. De toeschouwers vieren feest en de horeca doet goede zaken. De wandelaars zijn slechts een bezienswaardigheid, lijkt het. En die feestvreugde lijkt nog besmettelijk te zijn ook. Om op te vallen lopen veel wandelaars vooral de laatste dag in de meest vreemde uitdossingen. Slechts een kleine groep wandelaars loopt voor eigen prestatie, het merendeel schijnt alleen te lopen om op te vallen of om mee te doen met de feestende massa langs de kant van de weg. OK, als je weinig of niet traint is het best zwaar, vooral die 50 km. Maar toch, vind ik, is deze WANDELING vooral mentaal een bezoeking, met de juiste instelling kan iedereen die gezond is van lijf en leden de Vierdaagse van Nijmegen uitlopen. U en ik dus ook. n


13

HOEZO, GERANIUMS?

EEN HUIS OP WIELEN A.B. Volgers van de website van onze regio ’t Zuiden zullen hem wel kennen: Martin Peeters, in 2010 in Moerdijk met pensioen gegaan na 40 jaar trouwe dienst. Martin was al jaren gescheiden en hij vroeg zich af wat hij met z’n pensioenjaren wilde gaan doen. ‘Reizen’ was al gauw zijn conclusie, want hij had al heel wat over de wereld gezworven. Maar hoe? Een camper leek hem wel wat, lekker gaan en staan waar je wilt, overal je huis opzetten en doortrekken als je er genoeg van hebt. Maar dan wel met het nodige comfort. Dus na enige proefritten met een gehuurde camper en een bezoek aan de jaarlijkse camper-beurs in Düsseldorf besloot hij dat het een ‘Hymer B SL’ moest worden. Geen kinderachtige keuze, want dat zijn halve autobussen, waarin je nog maar net met je rijbewijs B in mag rijden. En het interieur... dat kun je nauwelijks nog kamperen noemen. Samen met de door Martin gewenste extra’s (zoals een satellietschotel en plaats voor een vouwfiets en een scootertje) kwam de prijs al dik over de ton. Geen nood, Martin had besloten dat z’n huis in Brabant toch een blok aan z’n been zou worden, dus dat werd te koop gezet en vlot verkocht.

Zo kon het gebeuren dat Martin de laatste maand vóór z’n pensionering met zijn camper aan het haventje van Etten-Leur kampeerde en bij zijn afscheid trots zijn paleis-op-wielen aan z’n collega’s kon tonen. Sindsdien heeft hij vele tochten gemaakt, zoals naar Frankrijk, Duitsland, Oostenrijk, Italië, Tsjechië, Hongarije en Kroatië. Zijn tot nu toe verste bestemming was een schitterende tocht van bijna twee maanden naar Marokko, in het najaar van 2010, samen met zijn drie jaar oudere zus Marie-José. Van deze tocht vindt u een zeer uitgebreide beschrijving op de website van ’t Zuiden. Overwinteren doet Martin bij voorkeur in Portugal, aan de Algarve, maar hij komt nog regelmatig terug naar Nederland; voor familiebezoek (in 2013 werd hij opa) en voor het onderhoud aan z’n Hymer, want als ex-onderhoudstechnicus weet hij hoe belangrijk dat is. Tijdens een van die beurten ontdekte men overigens een vogelnestje onder de motorkap; toch ergens te lang blijven staan! En de geraniums? Daar is in deze Hymer geen plaats voor… n

14


Hoezo geraniums? Hebt u een hobby of bezigheid, waar een leuk verhaal over te vertellen valt? Dan is deze rubriek uw kans. De redactie wacht met belangstelling op uw inzending (max. 700 woorden), bij voorkeur met een paar foto’s!

BOEKBESPREKING

JOHANNES GRAAF VAN DEN BOSCH TOM J.A. REIJERS [email protected] Johannes van den Bosch heeft een avontuurlijk en gevarieerd leven geleid. Geboren in 1780 volgde hij al op vijftienjarige leeftijd een opleiding tot genieofficier om zich daarna in Indië bij het garnizoen in Batavia te voegen. Daar werd hij al snel eerste luitenant, daarna directeur topografisch bureau en ten slotte adjudant van de gouverneur-generaal. In 1808 keeg hij eervol ontslag als kolonel. Op de terugreis maar Nederland werd hij door de Engelsen (met wie Nederland, als Franse ‘provincie’, in oorlog was) krijgsgevangen gemaakt en in Engeland vastgehouden. Daar sloot hij zich aan bij het ‘voorlopige bewind’ van de Prins van Oranje. Eindelijk weer terug in Nederland veroverde hij Utrecht en de vesting Naarden op de Fransen. In 1815, tijdens de slag bij Waterloo, was hij chef militaire staf in Maastricht. In 1819 werd hij op eigen verzoek uit militaire dienst ontslagen.

land. Hij overleed in januari 1844. Een minder belicht aspect van zijn loopbaan was dat Johannes ijverde voor het vestigen van een kolonie in Noord-Nederland voor behoeftige stedelingen die daar vanaf 1818 heen werden gebracht om de onontgonnen streken Overijssel en Drenthe te bewerken. Lang leidde hij de door hem gestichte ‘koloniën van weldadigheid’.

Toch bleef hij in hoog aanzien. Na een rapportage in 1928 van de in onbalans zijnde baten en lasten in Suriname werd van den Bosch in 1930 gouverneur-generaal van Nederlands-Indië waar dezelfde problemen zich voordeden. Het moederland, in kostbare strijd gewikkeld met zich afscheidend België, had dringend geld nodig. Johannes streefde naar vrije arbeid en handel, zonder extra belasting voor de inlander, maar vrije werkkrachten op Java werden als te lui en te duur gezien, waardoor Europese ondernemers aarzelden om op Java ondernemingen te vestigen. Daarom moesten ‘slapende bevolkingskrachten’ in beweging worden gezet. Het begon met het door hem bedachte ‘cultuurstelsel’ in de suiker- en indigoteelt. De koloniale regering nam het beheer en de leiding van de cultures over en de Javanen moesten producten tegen vastgestelde prijzen leveren aan gouvernementsfabrieken. Dit alles werd georganiseerd door dorpshoofden die daar inkomsten uit kregen. Zo vloeiden al spoedig grote sommen gelds in de Nederlandse schatkist. Handel en industrie bloeiden, maar de Javanen werden onderdrukt door hun eigen dorpshoofden, feitelijk werden ze gedwongen werk te leveren tegen minimale compensatie. Bovendien leidde het streven naar een zo hoog mogelijke winst tot onvoldoende investering in bv. de infrastructuur. Van den Bosch voelde zich tegengewerkt bij zijn poging, de nood van de inlanders te lenigen. Hij wilde terug naar Nederland maar koning Willem I liet hem nog niet terugkomen. Dus richtte Johannes zich op de ontwikkeling van Sumatra. Alleen in Zuid-Sumatra behaalde hij enig succes. Midden 1834 keerde hij terug in Nederland om daar Minister van Koloniën te worden met als opdracht ervoor te zorgen dat het geld uit de kolonies bleef binnenkomen. Dat maakte uitbreiding van het cultuurstelsel nodig. Omdat de onkosten van het Belgische conflict bleven oplopen, werden bij de Nederlandse Handelmaatschappij (voorloper van ABN-AMRO) grote leningen gesloten. Toen de regering die met nieuwe leningen in 1839 - 1840 wilde aflossen werd dat in de tweede kamer geblokkeerd. Van den Bosch trad af en werd twee jaar later zelf lid van de Tweede Kamer waar hij met adviezen en geschriften bijdroeg tot herstel van de geldmiddelen van het

Een woelig leven van een van de minder bekende ‘Grote Mannen’ van onze Vaderlandse Geschiedenis die regelmatig de revue passeren, nu we tweehonderd jaar Koninkrijk vieren. De auteur vat het leven en de daden van van den Bosch op staccato-achtige manier zeer overzichtelijk samen. Daarbij worden regelmatig neven- en tussenopmerkingen gemaakt die de gebeurtenissen in een wijder perspectief plaatsen. Een zeer leesbare boek dat ik van harte aanbeveel. n ‘Johannes graaf van den Bosch, de levensloop van een groot man’, 2013, Michiel van Wersch, 148 pp. Printforce, Alphen, ISBN 9789461938190. Vastgestelde verkoopprijs € 27.94. Voeksleden krijgen korting bij rechtstreekse bestelling bij auteur [email protected]


15

REGIONIEUWS

Aftreden voorzitter Uw redactie ontving een e-mail van Bert Westerveld uit Rijnmond, met daarin de volgende passages: ‘… Moet bekennen dat ik, hoewel al 15 jaar regiolid, nog nooit aanwezig ben geweest bij een activiteit. Tja, geen tijd, geen belangstelling, of de activiteit zelf al een keer gedaan. Toch heb ik laatst in een andere regio meegedaan! Een simpele wandeling, maar dan wel in een gebied waar ik nog nooit geweest was. Je ziet andere dingen en je ontmoet andere mensen. Mensen die jouw verhalen nog nooit gehoord hebben... en jij die van hen niet. Ik ga me nu in Rijnmond aanmelden voor Beeld en Geluid in Hilversum in oktober. Maar eerst naar de distilleerderij van Kalkwijck in Twente…’ Wie volgt?

Regioactiviteiten: 3 sep Wandelen Twente 4 sep Landesgartenschau Papenburg ‘t Noorden 4 sep Wandelen Rijnmond 9 sep Barbecue Arnhem 9 sep Wandelen ‘t Sticht 9 sep Lezing Eerste Wereldoorlog Apeldoorn 17 sep Barbecue Twente 19 sep Bezoek Sterrenwacht Leiden 24 sep Dagtocht Maeslantkering Haarlem 24 sep Dinerclub Leiden 30 sep Bustocht Marken, Volendam Amsterdam 22 okt Wandelen ‘t Noorden 14 okt Excursie Schijndel Arnhem 22 okt Interregionale ontmoeting Amsterdam 24 okt Lezing ‘Vermist in Borneo’ Haarlem 27 okt 60 j. viering, buffet en opera Apeldoorn 30 okt Beeld en Geluid, Hilversum Rijnmond

Amsterdam Website Secretariaat

Bankrekening Welzijnswerk ZKA-consulent Activiteiten

www.voeksamsterdam.nl Wilma Whincup, Parelmoervlinder 1, 1113 KV Diemen, tel. 020-6959502, [email protected] NL51 ABNA 0431 2585 38 t.n.v. Voeks te Zunderdorp Wilma Zwaag, tel. 036-5328077, [email protected] Frits Terweij, tel. 036-5319749, [email protected] Trijntje Visser, tel. 0299-601940, [email protected]

In memoriam Jan de Gooijer Ons bereikte het droevige bericht dat ons Lid van Verdienste Jan de Gooijer op 13 juli jl. is overleden. Jan heeft veel voor de regio Amsterdam betekend. Hij heeft o.a. in september 1986 de bowling club opgericht. Wij zijn Jan veel dank verschuldigd. Ons medeleven gaat uit naar de nabestaanden, die wij langs deze weg sterkte wensen bij de verwerking van hun verlies. Bestuur regio Amsterdam

16


Tot onze spijt moeten wij melden dat Jan Snoeks om voor hem van belang zijn de redenen is afgetreden als voorzitter van onze regio. Wij, de vier overige regiobestuursleden, zullen proberen zo snel mogelijk een nieuwe voorzitter te vinden. Aanmeldingen zijn welkom.

Start nieuwe seizoen In de eerste week van september start het nieuwe seizoen. Vrij en Blij opent de deuren op donderdag 4 september voor de biljarters, klaverjassers, bridgers, schilders en quilters. Een dag later, vrijdag 5 september laten de bowlers de ballen weer rollen bij Borchland. De culinaire club gaat maandag 8 september in de pannen roeren. De tennissers spelen het hele jaar door op de donderdagen bij TOB. Heeft u belangstelling of wilt u eens een keer komen kijken bij een van deze activiteiten dan bent u van harte welkom. Zie de website voor meer informatie of neem contact op met het secretariaat, zie colofon.

Fietstocht Almere, 22 juli

Bustocht Marken en Volendam Op dinsdag 30 september reizen we af voor een uitje terug in de tijd, we bezoeken het mooie schiereiland Marken. Na de koffie zal een gids ons rondleiden. Een uitgebreide lunch volgt met daarna een boottochtje naar Volendam vanwaar we met de bus verder gaan. Onderweg naar Edam bezoeken we een kaashoeve. Rond 18.00 uur zijn we terug op ons vertrekpunt in Amsterdam. De bus vertrekt om 9.45 uur vanaf Ronald McDonald Centre (Sportpark de Weeren 5, 1027 EC Amsterdam), het is ook mogelijk om 10.15 uur in te stappen bij de Grote Kerk in Monnickendam. Het reisje kost voor leden € 39,50 en niet-leden € 49,00 inclusief alle bovengenoemde zaken. Wilt u deelnemen dan dit bedrag overmaken op de rekening van de penningmeester regio Amsterdam (zie colofon) o.v.v. ‘Najaarstocht’. U kunt zich tot uiterlijk 12 september opgeven. Op de dag zelf zijn wij bereikbaar op 06 42186395.

Arnhem Website Secretariaat

www.voeksarnhem.nl W. van Seters, Schependomlaan 14, 6542 RM Nijmegen, tel. 024-3770765, [email protected] Bankrekening NL81 INGB 0001 0219 12 t.n.v. Voeks regio Arnhem, Elst Welzijnswerk J. Startman, tel. 0316-264256, [email protected] ZKA-consulent T. van Seters, tel. 024-3770765, [email protected] Activiteiten Mw. T. Müller-Evers, tel.026-3643663, [email protected]

REGIONIEUWS

Barbecue Onze jaarlijkse barbecue vindt plaats op dinsdag 9 september in Herenboerderij ‘De Hucht’, Stationsstraat 24 in Elst. Inloop vanaf 16.30 uur. Voor deelname (BBQ incl. 2 drankjes ) dient u € 23,00 p.p. over te maken op rekening van de penningmeester Zie verder de website van Voeks regio Arnhem of VN juli/aug.

Excursie Schijndel Op dinsdag 14 oktober organiseren we een halve-dag-excursie naar Schijndel, met eigen auto’s omdat buskosten te duur worden. We verzamelen rond 11.00 uur voor koffie in Restaurant Le Verre, de Glazen boerderij 1, te Schijndel. Daarna gaan we met zijn allen lunchen. Rond 13.00-13.30 uur steken we te voet over naar museum Jan Heestershuis (Pompstraat 17). Na het bezoek aan het museum gaan we nog iets drinken. Als u wilt deelnemen dient u € 14,00 p.p. over te maken op rekening van de penningmeester. Dit is exclusief toegang tot het museum (€3,00 p.p., met museumjaarkaart gratis). We proberen om zoveel mogelijk leden met elkaar mee te laten rijden, dus als u bereid bent iemand mee te nemen, dan graag. U kunt bellen naar het secretariaat of de commissaris activiteiten (zie colofon).

Bowlen Er wordt door een aantal Voeksleden elke maand gebowld in Arnhem-Noord aan de Schelmseweg. Nadere inlichtingen zijn te verkrijgen bij de heer P. Krahmer tel. 0317-357309. Bij verhindering graag ’s ochtends afbellen bij hem. Het tel.nr. van de bowlingbaan is 026-3529550. Speeltijd is van 10.00 – 12.00 uur. De data zijn: 14, en 28 okt., 11 en 25 nov., 9 en 23 dec., 6 en 20 jan.,3 en 17 febr., 3, 17, 31 mrt, 14 en 26 apr., 12 mei.

Apeldoorn Website Secretariaat

www.voeks-apeldoorn.nl B.N. de Moel, Asselsestraat 303, 7312 CW Apeldoorn, tel. 055-3561825, [email protected] Bankrekening NL08 INGB 0003 6259 30 t..n.v. Voeks te Apeldoorn Welzijnswerk Mw. L.M.J. Hupkens-Jorna, tel. 055-5064498, [email protected] ZKA-consulent J. Hamer, tel. 0341-417178, [email protected] Activiteiten Mw. M.A. Müller-van der Burg, tel. 06-10765808, [email protected]

Lezing Eerste Wereldoorlog Op dinsdag 9 september, 14.00 uur opent Prof. Renner in De Rank te Vaassen ons nieuwe Voeks seizoen met een lezing over de Eerste Wereldoorlog, 1914-1918. De Grote Oorlog, later Eerste Wereldoorlog geheten, wordt dit jaar overal in Europa herdacht. Anders dan de Belgen en vele andere Europese volkeren hebben de Nederlanders niet direct iets gemerkt van vechten, de meeste ontberingen zijn ons dus bespaard gebleven. Bij deze bloedige oorlog die zich grotendeels op het Europese continent afspeelde, waren ruim 60 miljoen soldaten uit vijf werelddelen betrokken. Voor elke zesde (10 miljoen totaal) eindigde zijn leven op het slagveld of in het lazaret, zeker 20 miljoen militairen raakten gewond.

De politieke consequenties van de Eerste Wereldoorlog waren enorm en zijn in het Europa van vandaag nog steeds voelbaar. In rest van de wereld overigens ook. Kunnen wij lessen uit dit conflict trekken? En zijn wij heden ten dage beter in staat om dit soort catastrofes te voorkomen? Het wordt vast en zeker een zeer interessante middag met Prof. Renner, die dit soort dramatische onderwerpen toch altijd met een zekere ‘lichtheid’ weet te presenteren. Na afloop is er diner met de dinerclub.

Den Haag Website Secretariaat

www.voeks-regio-denhaag.nl A.W.J. de Groen, Gen.Eisenhowerplein 186, 2284 XW, Rijswijk-ZH, tel. 070-3943918, [email protected] Bankrekening NL74 INGB 0003 4916 58 t.n.v. Voeks te Den Haag Welzijnswerk L. Tan, tel. 070-2164916, 06-12285125, [email protected] ZKA-consulent F.M. van der Veen, tel. 070-3687168, fmvanderveen@ hetnet.nl Activiteiten Vacant

Ons 60-jarig jubileum Er zijn nog plaatsen beschikbaar voor de viering van het 60-jarig jubileum van onze regio. De festiviteiten zullen plaatsvinden in de nieuwe JT bioscoop, Nieuwstraat 381 te Apeldoorn. Op maandag 27 oktober a.s. staat vanaf 18.00 uur in de lounge van de bioscoop een heerlijk grillbuffet klaar. Om 20.15 uur wordt er een live verbinding gemaakt met het wereldberoemde Royal Opera House in Londen om op breedbeeld een uitvoering, in drie bedrijven, van de opera ‘I due Foscari’ van Giuseppe Verdi te kunnen aanschouwen. U kunt u nog opgeven door € 25,00 per persoon over te maken naar de penningmeester van de regio Apeldoorn. Graag tot ziens bij onze bijeenkomsten.

Feest in onze regio! Eind november is het 60 jaar geleden dat onze Voeksregio Den Haag werd opgericht. En het kan niet anders dan dat zoiets feestelijk moet worden gevierd. U doet er goed aan om nu reeds in uw agenda de datum, vrijdag 21 november, vrij te houden. De feestelijke bijeenkomst vindt plaats in het voor ons zo vertrouwde Te Werve Paviljoen. Als u lid van Voeks bent, mag u natuurlijk niet ontbreken. We beginnen om 17.00 uur en wij hopen u te zien! Details in volgende uitgave van Voeksnieuws.

Computer cursussen De al eerder aangekondigde cursussen in oktober-november, zijn vol, er staan zelfs drie mensen op een wachtlijst. Bij voldoende deelname organiseren we begin volgend jaar weer een serie en daarvoor kunt u zich nu al aanmelden via het inschrijfformulier op de regiowebsite of telefonisch of per e-mail bij Ruud van der Ark, tel. 070-387 44 10; e-mail: [email protected]. De cursus bestaat uit acht bijeenkomsten van anderhalf uur en loopt van woensdag 21 januari tot en met woensdag 11 maart. Naar gelang het niveau van de deelnemers, maken we een beginners- en een gevorderdengroep. De kosten bedragen € 25,00 voor de gehele cursus. Voor nadere informatie kunt u terecht bij Ruud van der Ark.


17

REGIONIEUWS

Inloopmiddagen

Sterrenwacht Leiden

Op donderdag 2 oktober en donderdag 6 november zijn er inloopmiddagen voor mensen met computerproblemen. Als u langs wilt komen dient u zich uiterlijk de voorafgaande vrijdag aan te melden bij Ruud van der Ark, zie contactgegevens hierboven. Graag opgeven wat het probleem is. Wij zorgen ervoor dat er iemand aanwezig is die u kan helpen. De locatie voor de inloop is de bovenzaal van het Tennispaviljoen van Te Werve, aanvang: 14.00 uur. Er zijn geen kosten aan verbonden.

Heeft u zich al opgegeven voor de rondleiding in de sterrenwacht? Die gaat plaatsvinden op 19 september om 20.00 uur (zie VN 2014-07/08). Er zijn nog acht plaatsen beschikbaar. Opgeven bij Robert Le Grand via telefoon of e-mail (zie colofon). Deelnemers worden uiterlijk een week van te voren geïnformeerd over de kosten en de precieze aanvangstijd.

Media-Computerclub Na een zomerstop van twee maanden beginnen we donderdag 11 september weer met onze bijeenkomsten, die daarna elke 2e donderdag van de maand in het paviljoen ‘Te Werve’ in Rijswijk (aanvang: 13.30 uur) gehouden zullen worden. De komende maanden willen we aandacht geven aan o.a. computerveiligheid, foto- en videobewerkingssoftware, toegepast op door leden gemaakte vakantiefilms. Iedereen is van harte welkom om kennis te maken met onze clubactiviteiten. Contact: [email protected]

Leiden Website Secretariaat

www.voeks-leiden.nl L.A. Bijl, ’t Lange Rack 9, 2162 XX Lisse, tel. 0252-418296, [email protected] Bankrekening NL52 ABNA 0426 3009 47 t.n.v. Voeks te Leiderdorp Welzijnswerk Mw. L. de Graaf-Wijsman, tel. 0252-216139, [email protected] ZKA-consulent P. Zipp, tel. 071-4025138, [email protected] Activiteiten R. Le Grand, tel. 06-44239515, [email protected]

Dinerclub september Op woensdag 24 september gaan we voor het eerst naar Brasserie de Zijlstroom, gelegen aan de rivier de Zijl, in een meelfabriek uit 1916, Zijldijk 28, Leiderdorp. De voorgerechten zijn een verrassing (proeverij van diverse voorgerechten van de chef). Voor het hoofdgerecht is er keuze uit vis, vlees of vega. We sluiten af met koffie/ thee en een klein dessert. Prijs, inclusief drie drankjes (bier, wijn, of fris), bedraagt voor leden € 34,00, € 42,00 voor introducés. Aanmelden door betaling aan de penningmeester (zie colofon). S.v.p. duidelijk vermelden ‘Diner september’. Uw gastheer is Jan Janssen.

Terugblik Stadsrondvaart De rondvaart over de wateren rond en door de stad Leiden bood voor veel deelnemers een nieuwe blik op de voor hen zo bekende stad. Het was een gezellige middag met vele onderlinge contacten o.a. met leden uit andere regio’s.

18


Toneelvoorstelling Anne Frank Het bezoek aan deze voorstelling zal in november plaatsvinden (zie VN 2014-07/08). In dit vroege stadium hebben zich twee personen aangemeld. Er is nog tijd genoeg om u als deelnemer te melden, maar wacht niet TE lang. We willen er een leuk uitstapje van gaan maken en dat kost voorbereidingstijd.

Het Noorden Website Secretariaat

www.voekshetnoorden.nl Mw. G. van Rossum, Norbruislaan 5, 7761CG Schoonebeek, tel. 0524-532162, [email protected] Bankrekening NL36 RABO 0131 7956 35 t.n.v. Voeks regio Het Noorden te Borger Welzijnswerk Mw. M.J. van Os, [email protected] ZKA-consulent Ton Vas, tel. 0592-346208, [email protected] Activiteiten Wim Huizing, tel. 0592-310932, [email protected]

Landesgartenschau Papenburg In het Duitse stadje Papenburg is gedurende de zomermaanden een Landesgartenschau te bewonderen, die wordt gehouden in het stadspark aldaar, een belevenis voor tuinliefhebbers. Op donderdagmiddag 4 september organiseert uw regiobestuur een middagtocht naar deze tentoonstelling. We sluiten de dag af met een diner. Mocht u een dieet hebben, meldt u dit dan even. Alleen bij Wim Huizing (zie colofon) kunt u zich vóór 1 september a.s. opgeven. Uw eigen bijdrage, € 35.00 p.p. (incl. toegang en diner), graag overmaken op de bankrekening van onze penningmeester (zie colofon) o.v.v. ‘Middagtocht Papenburg’. Bij annulering binnen twee weken vóór de vertrekdatum is restitutie van kosten ter beoordeling van bestuur. Wij vertrekken om 12.00 uur vanaf de parkeerplaats bij Rapide Tours, Stationsstraat 25, Tynaarlo, telefoonnummer 0592-545680.

Wandeltocht Jan Koerts en Harry Wiggers hebben een wandeling uitgezet voor woensdag 22 oktober, ditmaal in de omgeving van Deurze, via Rolde naar het Poepenhemeltje. Geadviseerd wordt goed schoeisel te dragen. De tocht is niet geschikt voor rollators. Het begin- en eindpunt is Zalencentrum Eetcafé ‘De Aanleg’ Asserstraat 63, 9451 TA Rolde, te bereiken onder telefoonnummer 0592-241251 www.de-aanleg.nl We verwachten u voor de koffie om 9.30 uur en we vertrekken om 10.30 uur. Wij sluiten de wandeling af met een buffet. U kunt zich vóór 15 oktober opgeven bij Wim Huizing (zie colofon). Uw eigen bijdrage, € 10,00 per persoon, graag overmaken op de bankrekening van onze penningmeester (zie colofon) o.v.v. ‘Wandeltocht 22/10’. Bij annulering binnen twee weken vóór 22 oktober is restitutie van de kosten ter beoordeling van het bestuur.

REGIONIEUWS

aandragen. Het houdt de cursusleider ook scherp!. De cursussen zijn op de 1e en 3e woensdag van de maand vanaf 9.30 uur. De start van de nieuwe cursus staat gepland voor begin oktober 2014. De kosten zullen dit jaar naar alle waarschijnlijk weer € 25,00 bedragen voor Voeksleden en € 30,00 voor introducees. Opgeven kan nu al bij Gerda Burger of Piet Groen (zie colofon). U kunt informatie inwinnen bij onze cursusleider Wes Moraal, e-mail [email protected].

Activiteiten Alle wekelijkse activiteiten, zoals bowlen, klaverjassen, schilderen tekenclub, beleggingsclub zullen aanvangen in de 1e week van september. Wij wensen iedere deelnemer wederom een goed seizoen toe. Kijk op onze website waar en wanneer de activiteiten plaatsvinden alsmede de kosten.

Rijnmond Website Secretariaat

www.voeksrijnmond.nl W.A. Meijnen, Terborchdreef 10, 3262 NB Oud-Beijerland, tel. 0186-615905, [email protected] Bankrekening NL90 INGB 0000 3201 49 t.n.v. Voeks regio Rotterdam te Hellevoetsluis Welzijnswerk Mw. H.E. Doorneveld-Letterman, tel. 078-6762010, [email protected] ZKA-consulent Mw. W.A. Vogelaar, tel. 0186-617760, [email protected] Activiteiten Mw. G. Burger-Volker, tel. 078-6733993, [email protected] P. Groen, tel. [email protected]

In memoriam Ton de Ridder Met leedwezen hebben wij moeten vernemen dat ons lid van verdienste Ton de Ridder op donderdag 19 juni jl. op 81-jarige leeftijd na een kortstondige ziekte is overleden. Ton heeft vele jaren zitting gehad in het bestuur van de Voeksregio Rijnmond, voornamelijk als penningmeester en heeft daarbij een onuitwisbare indruk achtergelaten. Voeks is hem zeer veel dank verschuldigd. Ook zijn inbreng bij de afdelingen Biljart en Beleggingsclub mag niet onvermeld blijven. Wij zullen een bijzonder mens missen. Wij wensen zijn vrouw Ina en (klein)kinderen alle sterkte toe bij het verwerken van dit grote verlies.

Wandelen De eerstvolgende wandeling zal plaatsvinden op donderdag 4 september a.s. De wandeling zal worden georganiseerd door onze voorzitter en zijn vrouw en we zullen gaan wandelen in de natuur van Oostvoorne. De definitieve locatie zal zo spoedig mogelijk via onze website www.voeksrijnmond.nl worden gepubliceerd. Opgeven kan nu al bij Gerda Burger of Piet Groen (zie colofon).

Interregionale ontmoeting Deze ontmoeting zal plaatsvinden op woensdag 22 oktober en zal worden georganiseerd door de regio Amsterdam. Zoals elk jaar zal deze in Landsmeer worden gehouden. De activiteiten zullen zijn: Biljarten, Bowlen, Bridge, Klaverjassen en Rummicub. De ontmoeting staat open voor alle regio Rijnmond-leden. Nadere mededelingen volgen. U kunt zich nu al opgeven bij Gerda Burger of Piet Groen, zie colofon.

Beeld en Geluid in Hilversum Deze dagtocht, die al eerder is aangekondigd, is gepland voor 30 oktober maar u dient zich uiterlijk 30 september aan te melden bij Piet Groen of Gerda Burger (zie colofon). De kosten bedragen € 47,50 voor leden en € 57,50 voor introducees. U kunt dit bedrag overmaken op rekening van de penningmeester (zie colofon) onder vermelding van ‘Beeld en Geluid’.

Secretaris gezocht! In het komende jaar heeft onze secretaris, dhr. W.A. Meijnen, de wens geuit om af te treden, waardoor in het bestuur van regio Rijnmond een vacature gaat ontstaan. Heeft u interesse in deze verantwoordelijke functie, meldt u zich dan aan bij ons secretariaat, liefst via e-mail (zie colofon). Lidmaatschap van Voeks is noodzakelijk.

Het Sticht Website Secretariaat

www.voekshetsticht.nl W.G. Reman, Flits 14, 1231 SN Loosdrecht, tel. 035-5823161, [email protected] Bankrekening NL19 INGB 0000 5021 38 t.n.v. Voeks regio Het Sticht te Huizen Welzijnswerk J. van Berkel, tel. 06-53841190, [email protected] ZKA-consulent J.H. Eekhof, tel. 0348-423015, [email protected] Activiteiten E.J. Pater, tel. 06-22451195, [email protected]

Computercursussen

Terugblik jubileumviering

Binnenkort gaan we weer van start met het nieuwe seizoen. Het is opnieuw de opzet om díe onderwerpen te behandelen waar U problemen mee heeft of waarbinnen u nieuwe mogelijkheden wilt ontdekken.U moet dus zoveel mogelijk zelf onderwerpen

Op dinsdag 10 juni vierden we ons 12e lustrum met diverse activiteiten in natuurpark De Veluwezoom en museum Bronbeek in Arnhem. Op de volgende pagina ziet u een fotografische impressie.


19

REGIONIEUWS

Twente Website Secretariaat

www.voekstwente.nl Mw. U.J.J. Kriekjes, Kobstederweg 3, Winterswijk Henxel, tel. 0543-531248, [email protected] Bankrekening NL62 ABNA 0549 0097 44 t.n.v. Voeks regio Twente te Hengelo Welzijnswerk Mw.B.Feunekes-Spruijt, tel. 053-4614598, [email protected] ZKA-consulent J.Sizoo, tel. 053-4365398, [email protected] Activiteiten H.Freiboth, tel. 0546-492944, [email protected]

Wandelen Op woensdag 3 september gaan wij wandelen in ‘Het Hulsbeek’ te Oldenzaal. We komen om 10.00 uur samen in het restaurant Carte Blanche 99 (vroeger ‘Het Buitenhuys’), Bornsedijk 100, 7576 PG te Oldenzaal. De wandeling is uitgezet door Meintje en Frederiek Zoethout. Routebeschrijving: Vanaf de A1 volgt u de borden ‘Het Hulsbeek’. Vanuit Hengelo afslag 32/N342. Op de derde rotonde neemt u de 3e afslag, de Schipleidelaan op en gaat u rechtdoor. Op de volgende rotonde ook rechtdoor. Dan de 1ste afslag links, na het Shell tankstation, de Oude Almeloseweg op. Tenslotte de 1ste afslag, de Bornsedijk en na ca. 300 m vindt u aan de rechterzijde Carte Blanche. Voor verdere informatie: Ursel Kriekjes, zie colofon.

Wandelen

Barbecue

Op donderdag 25 juli had Ewout van der Kuip weer een prachtige wandeling uitgezet langs de Blauwe Kamer, Rhenen en de Grebbeberg. Helaas verschenen slechts drie personen naast Ewout aan de start, uw secretaris en een fanatiek wandelechtpaar uit Leerdam. We hebben dus moeten besluiten om geen verdere wandelingen meer te organiseren. Jammer! Nog veel dank aan Ewout voor de inspanning om binnen onze regio een wandelclub van de grond te krijgen!

Op woensdag 17 september gaan wij met elkaar aan de barbecue, bereid door de koks van restaurant Kampkuiper. Bij mooi weer kunnen we buiten onder een grote luifel zitten, bij slecht weer gaan we naar binnen. Het buffet zal bestaan uit een zeer ruime sortering van koude en warme gerechten (karbonade, rib-eye, zalm, varkensribstuk, kipsaté), met verschillende sauzen, brood. Graag ontvangen wij u om 16.00 uur met een drankje van het bestuur. Tegen 17.00 uur starten wij met de barbecue, die zal duren tot ongeveer 19.00 uur.

Slot Zuylen Op dinsdag 9 september bezoeken we Slot Zuylen in Maarssen. Het slot is vooral bekend door de schrijfster en componiste ‘Belle van Zuylen’(1769-1805) die er is geboren en er een groot deel van haar jeugd heeft doorgebracht. Het programma in het kort: 11:00 aankomst met koffie/thee en gebak in het koetshuis; 11:45 rondleiding onder leiding van een gids, aansluitend lunch in restaurant Belle (een paar minuten lopen van het slot). Helaas is het slot niet toegankelijk voor rolstoelen. Er is ruime parkeergelegenheid. De kosten bedragen voor regioleden en partners € 24,50 p.p. incl. toegang, koffie/thee, rondleiding en lunch. Met geldige museumkaart is dit € 16.00. Niet-regioleden betalen € 30,50 p.p., mét museumkaart € 22,00 p.p. Adres slot Zuylen: Tournooiveld 1, 3611 AS Oud-Zuilen. U kunt zich tot uiterlijk dinsdag 2 september aanmelden bij Evert Pater (email: [email protected]) met vermelding van wel/geen museumkaart. Museumkaart wel meenemen! Het verschuldigde bedrag graag overmaken naar de penningmeester (zie colofon).’

20


U kunt zich tot 4 september a.s. opgeven bij Hans Freiboth (zie colofon). De kosten van de barbecue (excl. dranken) bedragen voor Voeksleden € 16,50 p.p., voor niet-Voeksleden € 20,50 p.p. Dit bedrag kunt u overmaken op de rekening van de penningmeester (zie colofon). Restaurant Kampkuiper is gelegen aan de Almeloseweg 113, 7615 NA Harbrinkhoek. Tel: 0546 – 62.99.62. Routebeschrijving: Vanaf A1 de afslag Borne West, langs Borne, dus niet rechts afslaan, over het spoor weg vervolgen bij T-kruising linksaf, bij rotonde links af richting Almelo. In Zenderen bij verkeerslichten rechtsaf richting Albergen. Dat is de N744. Bij rotonde in Albergen naar links de N349 op. Vervolgen tot afslag Harbrinkhoek naar rechts de N746. Na een paar kilometer zie je links Kampkuiper liggen vlak voor de rotonde in de verte. Dan zie je ook een oprit naar de parkeerplaats van Kampkuiper. Ga je te ver dan rotonde nemen links om en direct 1e weg in en na 100 meter de poort van Kampkuiper.

REGIONIEUWS

Haarlem/Alkmaar Website Secretariaat

www.voekshaarlemalkmaar.nl W.J. van Beest, Madelievenlaan 19, 2111 ZJ Aerdenhout, tel. 023-5245855, [email protected] [email protected] Bankrekening NL63 ABNA 0561 5013 86 t.n.v. Voeks Haarlem Alkmaar te Heemstede Welzijnswerk Mevr. A.J.C. Spindlegger, tel. 072-5710927, [email protected] ZKA-consulent M. Visser, tel. 072-5124545, [email protected] Activiteiten P. Versluis, tel. 06-28154190, [email protected]

Maeslantkering Op woensdag 24 september gaan we een dagtocht maken naar de Maeslantkering bij Hoek van Holland. We vertrekken om 8.30 uur vanaf de P&R achter het NS-station van Schagen en gaan dan via de opstapplaats bij Winkelcentrum ‘De Hoef’ in Alkmaar (aankomst circa 9.00 uur) naar het NS station te Bloemendaal waar om 9.30 uur de laatste deelnemers kunnen opstappen. Na een korte stop voor de koffie met gebak rijden we naar Hoek van Holland. We beginnen, in tegenstelling tot een eerdere aankondiging, met de rondvaart. Deze begint bij de steiger van het Keringhuis. Tijdens de twee uur durende boottocht wordt een uitgebreide broodmaaltijd geserveerd. Via de Nieuwe Waterweg vaart u langs Hoek van Holland en via het Breeddiep komt u in het imposante Europoortgebied. U ziet een grote verscheidenheid aan industrieën, zoals container- en ertsoverslagbedrijven. Vele schepen zijn groter dan een flatgebouw. Na de rondvaart brengen we een bezoek aan het Keringhuis, hét informatiecentrum over hoogwaterbescherming in Zuid-Holland en over de indrukwekkende Maeslantkering. Het Keringhuis is geschikt voor rollators en het beschikt over een ringleiding. De kosten voor deze dagtocht bedragen voor leden € 46,00 en voor introducés € 57,00. U kunt zich opgeven door het verschuldigde bedrag over te maken op het rekeningnummer van de penningmeester (zie colofon). Graag een bevestiging naar ons e-mailadres (zie colofon). De sluitingsdatum voor deze dagtocht is 15 september. Het bestuur hoopt op een grote opkomst.

Vermist in Borneo Op vrijdag 24 oktober de jaarlijkse lezing, in Johanna’s Hof. We hebben onze oud-collega Arie van Haaren bereid gevonden om een lezing te geven met de titel ’Vermist in Borneo’. In december 1941 begonnen de Japanse aanvallen op doelen in Zuidoost-Azië, waaronder de olievelden en raffinaderijen aan de noord/oostkust van Borneo. Vliegtuigen van de Militaire Luchtvaart KNIL bombardeerden de Japanse invasievloot bij Miri. Twee toestellen gingen daarbij verloren. In 1985 werd bij toeval één toestel teruggevonden en geïdentificeerd in de jungle van NO Borneo. De lezing gaat over de ontdekking, identificatie en (gedeeltelijke) berging van deze ’Baram Bomber’. Na de lezing zullen we een drankje drinken en, zoals we van Johanna’s Hof gewend zijn, aansluitend staat een warm en koud buffet voor ons klaar. Ontvangst om 15.30 uur (koffie / thee), om 16.00 uur de lezing tot ongeveer 18.00 uur, daarna het drankje en het buffet. De kosten voor deze bijeenkomst zijn € 25,00 voor leden en € 30,00 voor introducés. Door storting van dit bedrag op rekening van de penningmeester (zie colofon), gaarne vóór 20 oktober, wordt u genoteerd voor deelname. Daarnaast graag ook bevestigen per e-mail of telefoon aan de secretaris of activiteitencommissaris (zie colofon). De Johanna’s Hof ligt aan de Zeeweg te Castricum aan Zee (1901 NX Bakkum), tegenover bezoekerscentrum De Hoep van het PWN.

Het Zuiden Website Secretariaat

www.voeksregiozuid.nl Agnes Hengst-van der Meer, Gravin v Sulzbachstraat 10, 4854 EV Bavel, tel 076-5612138, [email protected] Bankrekening NL93 INGB 0003 3074 04 t.n.v. Voeks regio Het Zuiden te Oosterhout (NB) Welzijnswerk A.H. Don, Hoge Vaartkant 128 4873LL Etten-Leur, tel. 076- 5018065 of 06-24396021, [email protected] ZKA-consulenten Brabant & Limburg: J. van Beusekom, tel. 076-5218259, [email protected], Zeeland & Limburg: L. van Zon, tel. 0113-270144, [email protected] Activiteiten (Vacant)

Bijeenkomsten Goes: iedere tweede dinsdag van de maand sociëteit in Hotel Terminus, Stationsplein 1 in Goes vanaf 10.00 u. Na twee maanden rust start de sociëteit weer in september. Zevenbergen: Sociëteit iedere eerste woensdag van de maand in Hotel van der Hooft van 10.00 tot 12.00 u. Ook hier wordt in september weer gestart.

Welzijnswerk Onze welzijnscoördinator, Albert Don, is dringend op zoek naar een welzijnswerker voor de regio Noord-Limburg (Roermond) en één voor de regio Eindhoven. Het is dankbaar en leuk vrijwilligerswerk! Aarzel dus niet: pak de telefoon of stuur een e-mail naar Albert (zie colofon).


21

PERSONALIA

De volgende leden heten wij welkom: Mw. H.L.M. Abels-Kloos, Maleisië

C.A. ’t Hart, Spijkenisse; ex SNC

H.C.N.M. Olsthoorn, Den Hoorn; ex SGSI

Mw. K.I. Al-Petersen, Duitsland

Mw. M. van Hengel-Visser, Spanje

W. Ploeger, Borgercompagnie; ex NAM

J. Assies, Donderen; ex NAM

K. Hofland, Spijkenisse; ex SNR

Mw. J. Pronk-de Looze, Spijkenisse

G. Baks, Schoonebeek; ex NAM

J.A. Hofman, Zuid-Scharwoude; ex NAM

R.W.B. Blaisse, Lomm; ex Basell

Mw. A.C. van der Horst-Vrij, Enkhuizen

Mw. G.K. Richter-van Leeuwen, Den Haag

G. Bodewitz, Den Haag; ex SGSI

D. Kipperman, Nieuw Amsterdam; ex NAM

Mw. K. de Boer-Feenstra, Wolvega Mw. J. Boudesteijn-de Niet, Maassluis Mw. M.E.C. van Boxtel-Jonkers, Apeldoorn H.J.L. Brunnmayer, Ouderkerk a/d Amstel P.H. van Dongen, Oosterhout; ex SNR J.A. Dubbelhuis, Beilen; ex NAM J.L. den Dulk, Assen; ex NAM J.M.I. van Gils, Maleisië; ex Dubai R.W. de Gooijer, Papendrecht; ex SNC Moerdijk G. Hage, Hoogvliet; ex SNR Mw. J.A. Hakkers-van Goor den Oosterlingh, Voorburg

C. de Koning, Geldrop; ex Oman

Mw. M. Schepers-Blaauw, Rijswijk Mw. C.W. Selser-Wassink, Berkel en Rodenrijs

H.K. Krijgsman, Wassenaar; ex SI

G.P. van der Sluis, Spijkenisse; ex SNR

Mw. G. Lagendijk-Trentelman, Burgh-Haamstede

H.A.C. Smit, Den Haag; ex SIPM G. van Straalen, Den Haag; ex SCIS

A.J.A. van Loon, Molenschot; ex SNC Moerdijk

Mw. J.H. Swaak-van Plateringen, Zuid-Scharwoude

J.W. van der Meer, Rotterdam; ex SNR

B. van der Voordt, Vlaardingen

Mw. E. Meuldijk-van Houwelingen, Spijkenisse

Mw. A.A.B.M. Wegkamp-Krabbe, Assen

N.A. Muilwijk, Groot Ammers; ex SNR

Mw. C.C. van Westenbrugge-de Hoog, Klundert

Mw. E.G. Neeleman-van den Bosch, Oosterbeek Mw. W. Nugteren, Valburg

J.G. Winkel, Heerhugowaard; ex STCA Mw. C. van der Woerdt-Arends, Frankrijk

Met leedwezen geven wij kennis van het overlijden van onze leden: P. van Ballegooyen, ex SNR, 11/06, 96 jr; Haaften

R.H. Helweg, ex SNV, 16/07, 91 jr; Oegstgeest

P. de Bie, ex NAM, 7/06, 91 jr; Rolde

W.P.A.M. Hoefnagels, ex Billiton, 10/06, 76 jr; Arnhem

W. Bijlholt, ex NAM, 24/05, 73 jr; Smilde E. Boskers, ex SNR, 30/06, 83 jr; Vlaardingen Mw. A.I. Braaksma-van Hateren, (KSLA), 22/07, 97 jr; Zwartsluis E.W. Brekelmans, ex SNV, 30/06, 80 jr; Heesch Mw. P.W.M. Brok-Laging Tobias, (Curaçao), 16/06, 93 jr; Enschede Mw. M. Brouwer-van Minnen, (SNR), 5/07, 91 jr; Vlaardingen Mw. M. Cornelissen-van Wijk, (SIPM), 24/07, 90 jr; Den Haag G.J.W. Dekkers, ex NAM, 26/06, 84 jr; Gasselte B. Duut, ex SNR, 12/07, 84 jr; Roden Mw. C.J. Eiff-Bokelman, (Billiton), 16/07, 79 jr; Haarlem Mw. I. Estarippa-Bouma, (Billiton), 20/07, 84 jr; Wassenaar Mw. F.B.L. Geurts-van Leeuwen, (Cyprus), 9/07, 85 jr; Breda J.C.M. de Gooijer, ex KSLA, 13/07, 86 jr; Amsterdam J.M. de Graaf, ex Billiton, 20/06, 75 jr; Duiven Mw. A. Grimme-van der Wal, (KSLA), 30/05, 82 jr; Purmerend Mw. A.E. de Groote, ex NAM, 1/07, 79 jr; Ede

22

Mw. M.N. Hordijk-Timmerman, (SNR), 6/07, 85 jr; Vianen Mw. H.D.T.M. van den Hoven-Kirch, (Billiton), 25/07, 87 jr; Vught L. IJlstra, ex NAM, 11/07, 96 jr; Loosdrecht Mw. L.C. van IJperen-Bikker, (SNR), 18/07, 83 jr; Leerdam O.K. IJzerman, ex KSEPL, 30/06, 87 jr; Den Haag Mw. P.M. de Jongh-Nummerdor, (Venzuela), 18/07, 82 jr; Wolfheze C.J. Kok, ex SNV, 18/07, 99 jr; Steenwijkerwold W. Koning, ex KSLA, 22/06, 87 jr; Volendam A.N. Kuit, ex NAM, 31/05, 91 jr; Schoonebeek Mw. H.A.M. van Laar-Bouman, (SIPM), 10/07, 93 jr; Breda H. de Lange, ex KSLA, 22/05, 87 jr; Purmerend E.L. Lennards, ex SN, 21/07, 77 jr; Den Haag H.G.F. Leufkens, ex SIPM, 12/06, 84 jr; Breda R.H. Leukfeldt, ex Billiton, 10/06, 87 jr; Arnhem H.W. Liefhebber, ex KSLA, 20/06, 85 jr; Heiloo


H. Litzouw, ex SIPM, 15/06, 80 jr; Voorburg Mw. A.H. van der Meer-Ydema, (SNR), 16/07, 88 jr; Schiedam Mw. H. Mensing-Zondag, (SNC Moerdijk), 18/07, 84 jr; Zevenbergen Mw. M. Mol-Priem, (SNR), 21/07, 84 jr; Rotterdam Mw. N. van Mourik-den Boer, (Curaçao), 4/07, 100 jr; Zeist B.T. Mulder, ex NAM, 3/06, 87 jr; Assen Mw. J.F. Mulder-Janssen, (Shell Tankers), 18/06, 89 jr; Rhenen Mw. J. Naerebout-Rutteman, (Shell Tankers), 11/07, 79 jr; Zevenbergen J. Neeleman, ex Billiton, 5/06, 86 jr; Oosterbeek G.H.M. Nelemans, ex SNR, 2/07, 64 jr; Vlaardingen J. Oepkes, ex KSLA, 31/05, 79 jr; Soest Mw. R.D.D. van Oldenborgh-Volz, (UK), 26/07, 83 jr; Wassenaar G.W. Overbosch, ex Iran, 27/05, 97 jr; Ermelo G. Overeem, ex Venezuela, 13/07, 89 jr; Baarn H.B. van Perlstein, ex Hong Kong, 24/05, 97 jr; Heemstede J.T. Reijnst, ex SNR, 5/07, 90 jr; Vlaardingen Mw. P.C.W. Reitsma-Rooyakkers, (SIPM), 6/07, 91 jr; Den Haag A. de Ridder, ex SNR, 19/06, 81 jr; Vlaardingen

PERSONALIA

Mw. H.A. van Vliet-van der Vaart, (SNR), 21/07, 90 jr; Vlaardingen

J.L. Rietman, ex SNR, 13/07, 80 jr; Rhoon

G. Smit, ex SNR, 26/06, 93 jr; Doorn

Mw. C.J. van Rijn-Spruijt, (SNV), 4/06, 97 jr; Den Haag

Mw. A.M. de Snoo-de Klerk, (Libië), 20/06, 93 jr; Krimpen aan den IJssel

H.J. van Rossen, ex SNR, 27/06, 89 jr; Vlaardingen

F. Spoor, ex Nigeria, 26/06, 76 jr; Gouda

Mw. J.A.M. Schoffelmeijer, ex SNV, 28/06, 81 jr; Den Haag H.C.G. Schoonderwoerd, ex SNR, 16/07, 74 jr; Roosendaal Mw. M. Schut-Cruz Sancho y Gracia, (SIPM), 16/07, 85 jr; Den Haag Mw. B.F. van Seeventer-de Bruin, (Curaçao), 12/06, 94 jr; Alkmaar J. Seriese, ex KSEPL, 9/07, 90 jr; Den Haag J. Sibering, ex NAM, 12/07, 80 jr; Hoogezand C.J. van der Sluis, ex SICM, 23/06, 83 jr; Zwitserland

P. Staartjes, ex SIPM, 30/06, 84 jr; Maastricht

T.P. de Vries, ex Shell Tankers, 29/06, 90 jr; Vlaardingen Mw. H. van der Wal-Lenstra, (Turkije), 27/07, 95 jr; Heerenveen Mw. J.F. Wattimena-Brakel, (KSLA), 18/07, 91 jr; Loenen aan de Vecht

Mw. J. Steehouwer-van Bodegom, (SNR), 8/06, 98 jr; Piershil

Mw. H. Wesselink-Kroeze, (NAM), 3/06, 99 jr; Schoonebeek

P.C. Timmerman, ex SNV, 6/07, 72 jr; Strijen A. Toet, ex SIPM, 15/07, 84 jr; Leidschendam C.J. Verbaan, ex SIPM, 17/06, 96 jr; Den Haag

W.A. Wesselman, ex Billiton, 2/07, 73 jr; Nieuwegein G. van der Wilk, ex Maleisië, 29/06, 94 jr; Den Haag Mw. A. de Wit-Fraikin, (Argentinië), 9/07, 92 jr; Den Haag

N.A.M. van Vessem, ex Billiton, 26/07, 87 jr; Venlo Mw. J. Vijsma-Mendoza, (SIPC), 17/7, 98 jr; Amsterdam

B. van der Ziel, ex SNV, 20/07, 81 jr; Zwolle

Familieberichten: Mw. M.P. Beerman-van Grondelle, 15/07, 67 jr; echtgenote van C.J. Beerman (SNR), Abbenbroek Mw. J. Blans-Siegel, 31/05, 83 jr; echtgenote van E. Blans (SNR), Zoetermeer Mw. M.A.J.C. van Bommel-Brackel, 26/06, 63 jr; echtgenote van F. van Bommel (Shell Tankers), Doesburg Mw. B. Brouwer-van Straaten, 1/06, 87 jr; echtgenote van D.M. Brouwer (KSLA), Soest Mw. C.T. Gerlofsma-Miedema, 17/06, 82 jr; echtgenote van F. Gerlofsma (SNR), Rotterdam Mw. M. van der Kemp-Torres Rodriguez, 19/06, 86 jr; echtgenote van W. van der Kemp (Qatar), Den Haag

J. Schellevis, 12/06, 80 jr; echtgenoot van mw. F.P. Schellevis-Hoek (KSEPL), Den Haag

Mw. H.C. Klaij-Goes, 19/06, 94 jr; echtgenote van F. Klaij (SNR), Vlaardingen Mw. J.B. Krol-Behre, 4/06, 77 jr; echtgenote van N.A. Krol (Billiton), Benthuizen Mw. K. Meeling-Rook, 28/07, 71 jr; echtgenote van A.J. Meeling (SNR), Poortugaal Mw. J.T.C. van Oosten-van Rossum, 10/07, 86 jr; echtgenote van R.P. van Oosten (SICM), Heemstede Mw. A.J. van der Pas-Blinde, 24/06, 74 jr; echtgenote van P. van der Pas (SNR), Heerjansdam Mw. P.W. Poons-Gezelle, 21/07, 90 jr; echtgenote van M. Poons (SIPM), Den Haag Mw. S.J.B. Rantong-Buma, 10/07, 77 jr; echtgenote van J.P. Rantong (SNR), Spijkenisse

Mw. M.H. Scherpen-Schwieters, 31/05, 79 jr; echtgenote van A. Scherpen (NAM), Schoonebeek Mw. G.T. Schildt-Reijm, 29/06, 80 jr; echtgenote van H.A.W. Schildt (SN), Spijkenisse Mw. H. Stouten-van Rijswijk, 27/06, 75 jr; echtgenote van H.J. Stouten (SNR), Vlaardingen Mw. J.H.M. van Vessem-van Vugt, 30/06, 86 jr; echtgenote van N.A.M. van Vessem (Billiton), Venlo

Als er in de maand januari géén contributie is betaald of ingehouden van uw pensioen bent u géén lid van Voeks! Bent u geïnteresseerd in de behartiging van uw belangen, activiteiten voor Voeksleden of Voekswelzijnswerk? Dan zegt u:

JA, NATUURLIJK WORD IK LID VAN VOEKS! Ondergetekende, de heer/mevrouw Adres

Postcode

Geb.datum

Laatste maatschappij

Telefoon

E-mail

Ingangsdatum Shellpensioen

Woonplaats

Betaalnr

Naam echtgeno(o)t(e) /partner

.Geb.datum partner

meldt zich hierbij aan als lid van Voeks en gaat ermee akkoord dat de contributie (€ 20,–) in januari met het pensioen wordt verrekend. NB: Indien de aanmelding in het loop van het jaar wordt gedaan, zal éénmalig een acceptgiro worden toegezonden. Indien uw pensioen nog niet in betaling is, wordt ieder jaar een acceptgiro toegezonden. Datum

Handtekening

In envelop zonder postzegel aan: Bureau Voeks, Antwoordnummer 1964, 2501 VC Den Haag


23

VOEKSKRONKEL V-49

VOEKSKRONKEL V-49 VOEKSKRONKEL V-49

Beste Kronkelkrakers, de oplossing van Kronkel 48 luidt: Beste Kronkelkrakers, de oplossing van Kronkel 48 luidt: 16 Horizontaal: 10 Echtgenoten; 12 Dagrantsoen; 15 Okselfris; Eetzaal; 17 Emelt; Ringkade; 12 20 Dagrantsoen; Innovatie; 23 15 Europacup; 26 Horizontaal: 1019 Echtgenoten; Okselfris; 16 Braampje; 3420Afwasbaar; 36 Europacup; Familieband; Eetzaal;31 17Ootje; Emelt;33 19Paraplu; Ringkade; Innovatie; 23 26 38 Lekkerbekje. Braampje; 31 Ootje; 33 Paraplu; 34 Afwasbaar; 36 Familieband; 38 Verticaal: 0 Geboortegolf; 2 Egelskop; 3 Knar; 4 Stasi; 5 Angel; 6 Lekkerbekje. La; Verticaal: 7 Mallen; 80 Stee; 9 Docent; 11 Hijsen;3 12 Dito; 13 Glazig; 146 Geboortegolf; 2 Egelskop; Knar; 4 Stasi; 5 Angel; Netbeheerder; Sparta; Ritsma; 25 Cipier; 27 Plank; La; 7 Mallen;21 8 Vaals; Stee; 922 Docent; 11 24 Hijsen; 12 Dito; 13 Glazig; 14 28 iPad; 29 Duplo;2130Vaals; Tanks; Eelt; 24 35 Ritsma; Wiek; 37 39 Bij. Netbeheerder; 2232 Sparta; 25Nu; Cipier; 27 Plank;

28 iPad; 29V-48 Duplo; 30 Tanks; 32 Eelt; 35 Wiek; 37 Nu; 39 Bij. De Voeksbalk luidt: LOGARITME

Ritsma uit 24 verticaal, dat had u uiteraard wel begrepen

Luuk haalde de volgende namen uit de hoge hoed:

Luuk haalde de volgende namen uit de hoge hoed:

1 A. van Loo - Hoogezand A. van Loo - Hoogezand 2 B.1 van Sintmaartensdijk - Heesch B. van Sintmaartensdijk 3 S.2 Elzinga - Spijkenisse - Heesch

3 3

11 11

4 4

55

2222

30 33

39

27

9 9

16 16

2020

2424

28

29

28

31

34

35

32

36

35

36

39

40

40

29

32

31 34

Peter

Peter

10 10

1515

VOEKS NIEUWS

30 33

14 14

23 23

25

27

88

19 19

25 26

77

13 13

18 18

21 21

26

66

12 12

17 17

of [email protected]

Mocht u nog geen Voekslid zijn: meld u aan via de website: http://www.voeks.nl/ meld u aan via de website: http://www.voeks.nl/

Zij hebben hun gewonnen prijs inmiddels ontvangen. Zij hebben hun gewonnen prijs inmiddels ontvangen. VanVan harte gefeliciteerd en tot de volgende Kronkel. harte gefeliciteerd en tot de volgende Kronkel. 2

Sparrendal P.J. Visser 552 3142 LR MAASSLUIS Sparrendal 552 3142 LR MAASSLUIS of [email protected]

Mocht u nog geen Voekslid zijn:

3 S. Elzinga - Spijkenisse

2

Uw P.J.oplossing Visser kunt u sturen aan:

Onder goede inzendingen van wordendedrie cadeaubonnen worden cadeaubonnen van € 12,50drie verloot. Wilt u eraan € 12,50 verloot. Wilt u adreseraan denken uw volledige denken uw in volledige gegevens uw mailadresmee te gegevens in uw mail meenodig te sturen? Deze zijn echt sturen? Deze zijn echt nodig cadeaubon te versturen… om de eventueel gewonnen om de eventueel gewonnen cadeaubon te versturen…

De afbeelding van V-48 had te maken met onze schaatsheld Rintje De afbeelding van V-48 metwel onze schaatsheld Rintje Ritsma uit 24 verticaal, dat had hadte u maken uiteraard begrepen

1

afbeelding van een van de gevraagde antwoorden uit deze Kronkel. kunt u sturen aan: Uw oplossing

Onder de goede inzendingen

De Voeksbalk V-48 luidt: LOGARITME

1

Om u ook nu op weg te helpen ook hier weer een afbeelding van een van de gevraagde antwoorden uit Om u ook nu op weg te helpen ook hier weer een deze Kronkel.

37

37

41

41

38

38

42

42

43

43

HORIZONTAAL: 11 Uitgeklede vis (11); 13 Bovenaards gemeten in een rechte lijn (11); 17 Indianenstam (9); 19 Niks aan,

zo'n schilderij (5); Bloemig (5); 21 Visvrouwtje (8); 23 gemeten Naar binnen kijken gebeurt bij een17conservenfabriek (9);19 26Niks aan, HORIZONTAAL: 11 20 Uitgeklede vis (11); 13 Bovenaards in een rechte lijn (11); Indianenstam (9); op vakantie (9); (5); 28 Beloning voor veel voetenwerk (8); (8);kijken 33 Datgebeurt is vragen (5); 35(9); Werd zo'nGeestelijke schilderij (5); 20 Bloemig 21 Visvrouwtje (8); 23 Naar binnen bij om eenmoeilijkheden conservenfabriek 26 heel goed toen bij de kardinaal (7); 37 Arbeid uit gewoonte (9); 33 39 Dat Aan is een draaikolk sjorren zodat deze Geestelijke opievakantie (9); 28 verdween Beloning voor veel voetenwerk (8); (8); vragen om moeilijkheden (5); omgaat 35 Werd heel (11); 41ieSprookjesachtig (11).(7); 37 Arbeid uit gewoonte (9); 39 Aan een draaikolk sjorren zodat deze omgaat goed toen bij de kardinaaldrankje verdween (11); 41 Sprookjesachtig drankje (11).

VERTICAAL: 1 De munitie van een schrijver (12): 2 Aan zo'n overeenkomst zit een rafelrandje (6); 3 Sprakeloos als men hiermee geslagen wordt (8); 4 Noten die voor verbetering vatbaar zijn (4); 5 Valt in stilte (5); 6 Jongen(s)taal (5); 7 Hét VERTICAAL: 1 De8 munitie schrijver (12): 2(8); Aan zo'n overeenkomst zit een (4); rafelrandje (6);mét.. 3 Sprakeloos alsvan men koffiemerk (2); Kuikentjevan op een een badmintonfeest 9 Omgeschoolde landbouwer 10 Patatje (6); 13 Naam hiermee geslagen wordt (8); 4 Noten die voor verbetering vatbaar zijn (4); 5 Valt in stilte (5); 6 Jongen(s)taal (5); 7 Hét een buitenstaander (4); 14 Gietvorm van een ex koningin-moeder (6); 16 IJzervreter in het circus (12); 22 Het rund koffiemerk (2);tijdens 8 Kuikentje op een landbouwer (4);Kampioenschap 10 Patatje mét..(6); (6);2713Populair Naam van omdraaien hard rijden (8);badmintonfeest 24 Allemensen! (8); (5); 925Omgeschoolde Ouderwets tegen het Europees eenbeest buitenstaander (4); 14 Gietvorm van een ex koningin-moeder (6); 16 IJzervreter in het circus (12); 22 Het rund uit Azië (6); 29 Het stommetje spelen van criminelen (6); 31 Overleden na een enkele reis (4); 32 Houten ballpoint (5); omdraaien tijdens hard rijden (8); (5); 25 Europees Kampioenschap (6);verlaagde 27 Populair 34 Gekke Engelse lekkernij (4); 24 36 Allemensen! (Hoofd)onderzoek (4);Ouderwets 38 Periodetegen die in het het honderd loopt (4); 40 Muzikaal beest uit Azië (6); 29 Het stommetje spelen van criminelen (6); 31 Overleden na een enkele reis (4); 32 Houten ballpoint (5); boom (2); 42 Brildrager (2).

34 Gekke Engelse lekkernij (4); 36 (Hoofd)onderzoek (4); 38 Periode die in het honderd loopt (4); 40 Muzikaal verlaagde boom (2); 42 Brildrager (2). U kunt inzenden t/m 31 30 6 12 15 18 16 43 34 28 24

VOEKSBALK V-49


VOEKSBALK V-49

31 30

6

12 15 18 16 43 34 28

kunt inzenden t/m 19 U september 2014

SHELL

Recommend Documents