Preventiegids voor de binnenvaart

Preventiegids voor de binnenvaart Autokranen en spudpalen

14

Een uitgave van de Federatie van Onderlinge Verzekeringmaatschappijen in Nederland in samenwerking met: Noord Nederlandsche P&I Club Anker Rechtsbijstand efm Verzekeringen Vereniging Noord-Nederland Oranje Verzekeringen Schepen Onderlinge Nederland

‘Steeds meer kritiek op domme, dure schades’ Auto buiten boord

Iedereen kent de voorbeelden: een losgetrokken gasleiding, een geknapte hoogspanningskabel en een schip dat een elektrici­ teitskabel kapot voer. Het jaar 2008 was met bijna 1, 3 miljoen euro een recordjaar als het gaat om autokraanschades. Vrijwel allemaal ontstaan door een te vroeg gezette of te laat gestreken autokraan. Hoog tijd dus voor een preventiegids en een pittige discussie. Al was het maar omdat veel collega’s en deelgenoten het zo langzamerhand ‘zat worden’. Ze willen niet meer mee­ betalen aan die ‘domme, dure schades’. Ze stellen voor een eigen risico in te voeren, of schades tijdens het varen met een niet gestreken kraan zelfs helemaal niet meer te dekken.

‘Wij hadden onlangs een schade doordat de auto in de kraan achter het schip hing’, zegt een van de leden van de preventiecommissie. ‘De stuurhut en de masten konden zakken, maar door de auto konden ze net nog niet onder de brug door. Dus hebben ze die maar achter het schip gehangen. De andere leden van de preventiecommissie kennen meer voorbeelden. ‘Een schipper die de kraan omhoog had gezet omdat hij haast had, maar geen rekening had gehouden met het hoge water. De autokraan brak af en sleepte met auto en al achter het schip aan. Kraan total loss en auto total loss. En hoe vaak zie je niet dat bij de Handelskade in Dordrecht een auto aan boord wordt gezet die bij de Papendrechtse brug nog buiten boord hangt. Omdat de ploeg gewisseld is. Omdat de telefoon gaat. Of omdat niemand er erg in heeft.’ Eén van de verzekeraars heeft een lijstje met wat oudere brugschades: ‘Twee schades aan de Kreekrakbrug. Eén van 18.500 euro en één van 160.000 euro. Bij die laatste stak de autogiek dwars door het wegdek heen. Dan schades aan de Dordtse brug (€ 17.000), Baanhoekbrug (€ 33.000) en de Botlekbrug (€ 20.000) en bij die bedragen zijn de schades aan de auto’s, die door de klap meestal ook flink beschadigd worden, nog niet eens meegenomen.’

‘Uitsluiten gaat te ver. We maken allemaal wel eens een fout en daar willen we dan allemaal graag voor verzekerd zijn. Een ongeluk zit soms in een ‘klein hoekje’, vinden de woordvoerders van de onderlinge schepenverzekeringen in de preventiecommissie. Maar er moet wel iets gebeuren om het aantal autokraanschades drastisch te verminderen. ‘Onderlinges zijn opgericht om elkaars risico’s op te vangen en dan moet je ook met elkaar proberen die risico’s aanvaardbaar en betaalbaar te houden. Er komt steeds meer kritiek op de vele autokraanschades en de voorbeelden en de bedragen liegen er ook niet om. Soms wordt de giek gewoon vergeten, soms wordt de hoogte verkeerd ingeschat. Iedereen weet dat je niet moet varen als de kraan niet gestreken is. Iedereen moppert over de hoge kosten en toch hebben we allemaal regelmatig soms hele grote schades.’ Vraag is zo langzamerhand of varen met een niet gestreken kraan slordig is, een ‘domme fout’ is, of dat je ‘nalatig’ bent als je willens en wetens een kilometer voor de autosteiger je autokraan alvast omhoog zet en vervolgens tegen een brug vaart. Het afgelopen jaar werd er op diverse internetsites fel op een aantal schades gereageerd. Niet alleen vanwege de kosten, ook vanwege de negatieve publiciteit voor de binnenvaart en het oponthoud. Want vrijwel alle grote autokraanschades leidden tot oponthoud voor het overige scheepvaartverkeer of zelfs tot flinke stremmingen.

Conclusie

De conclusie is dat je je eigenlijk vreselijk moet schamen als je je verzekering moet melden dat je schade hebt doordat je je auto al in de kraan had gehangen. Hoeveel minuten bespaar je eigenlijk door de giek alvast omhoog te zetten omdat de auto straks aan de wal moet? Moet er een verplicht alarm op autokranen worden ingevoerd? Of een borg die pas los kan als het schip niet meer vaart? Niemand zit te wachten op meer regels en wetten. En zo moeilijk kan het toch niet zijn: je moet gewoon niet varen als de kraan niet gestreken is.

Autoverzekering Schade aan de eigen auto tijdens het aan en van boord zetten en gedurende het verblijf aan boord valt niet ­onder de cascoverzekering van het schip of de P&Iverzekering. U kunt uzelf namelijk niet aansprakelijk stellen. Genoemde risico’s moeten verzekerd worden via uw autoverzekering. Kijk op uw polis of vraag bij uw autoverzekering na of dit soort schades inderdaad mee­ verzekerd zijn!

2

´Is het een domme fout, of ben je nalatig als je met een niet gestreken mast vaart’

Omvangrijke schades: Januari 2007:  Een Belgisch motorvrachtschip trekt, varend tussen de sluizen Strullendorf en Bamberg op het Main-Donaukanaal, met de uitgestoken autokraan drie hoogspanningskabels kapot. De kraan werd alvast omhoog gezet om in sluis Bamberg de auto snel van boord te kunnen zetten. Daarbij werd geen rekening gehouden met de hoogspanningsleiding op 12 meter boven de waterspiegel. De stukgevaren kabels vielen in het water en op de dijk. Een 65-jarige skater kon de kabels op de dijk nog net ontwijken. De brandweer van Bamberg en specialisten van het energiebedrijf en het Wasser- und Schifffahrtsamt hebben de schade hersteld. De scheepvaart werd enige tijd gestremd. Juni 2007:  Een autokraan van een Nederlands schip raakt op het Datteln-Hammkanaal bij Lünen (km 9,6) een hoogspannings­leiding. De kraan knikte en de auto raakte te water. Persoonlijke ongelukken deden zich niet voor. De schipper wilde de auto tussen de voetgangersbrug Minister Achenbach en Brunnen­straßen-Brücke aan boord zetten. Hij zag daarbij de hoog­spanningsleiding boven het kanaal over het hoofd. De Wasserschutz­polizei Datteln heeft de vaarweg direct gestremd voor de scheepvaart. De brandweer van Dortmund hees de auto aan de wal. Omdat het schip met de geknikte kraan niet verder kon varen, werd de kraan afgebrand en aan dek gelegd. De schade aan de hoogspanningsleiding was enorm. Maart 2008:  Een Nederlands motorschip raakt met de autokraan een gasleiding onder de stalen balk van de Protzenweiherbrug over het Main-Donaukanaal bij Regensburg. De leiding raakte lek, waarna een explosie volgde die de brug in vlammen zette. De schipper had net geschut. Hij sloeg direct achteruit terug de kolk in. De bemanning bleef ongedeerd en ook de

3

sluiswachter kon op tijd aan de vlammenzee ontsnappen. Hij raakte wel in shock door de explosie. Het bedieningsgebouw raakte zwaar beschadigd. De honderd meter lange brug bleek niet meer te repareren en moest worden afgebroken. Het scheepvaartverkeer werd pas vijf dagen later weer vrijgegeven. Er lagen toen 90 schepen te wachten op schutting. Mei 2008:  Een Nederlands motorschip raakt met een uitgestoken autokraan de hoogspanningsleiding in de haven van Bülstringen. De schipper had de kabels niet opgemerkt. Volgens de Wasserschützpolizei gebeurt dat daar regelmatig. Door de kortsluiting zaten 35.000 huishoudens in de directe omgeving veertig minuten zonder stroom. Het Mittelandkanaal bleef de hele dag gestremd, waardoor tien schepen flinke vertraging opliepen. September 2008:  Een Nederlands schip veroorzaakt met z’n rechtopstaande autokraan forse schade aan een leidingenbrug in het dok in Merksem. De brug brak af en viel met de leidingen op het voorschip. Bedrijven in de omgeving kwamen zonder stroom te zitten. Met behulp van een bok werden de verwrongen brug en kabels van het schip gelicht. Het scheepvaartverkeer ondervond vier dagen hinder omdat technici de zaak op wilde lossen zonder de stroomvoorziening nog een keer te onderbreken. December 2008:  Een geladen koppelverband vaart met de autokraan tegen de Nieuwe-​ geinsebrug omdat het personeel de kraan te vroeg omhoog heeft gezet. De autokraan raakte ontzet, waardoor in de achterpiek een gaatje ontstond waar water door naar binnen kwam. De gealarmeerde brandweer hoefde uiteindelijk niet te assisteren omdat het schip de lekkage met eigen pompen kon voorpompen. Een passerend schip hielp met de eigen autokraan om de ontzette autokraan weer in de normale positie te zetten.

4

Toename spudpalen vraagt om duidelijke eisen, rechten en plichten De onderlinge schepenverzekeraars vinden dat er snel duidelijkheid moet komen over de technische eisen voor spudpalen en de rechten en plichten van schepen die met spudpalen varen. Spudpalen zijn heel handig om je schip met één druk op de knop snel en stabiel vast te leggen. Je hoeft je positie en je anker niet in de gaten te houden en er hoeft ’s morgens maar één persoon vroeg uit bed. Maar inmiddels doen zich ook de eerste problemen en schades voor. Zoals de spudpaal die door een telefoonkabel werd gestoken. De spudpaal die krom werd gevaren en vervolgens door duikers onder het schip vandaan gebrand moest worden. Er komen ook steeds meer vragen: Je mag niet overal ankeren, maar mag je wel overal ‘voor paal gaan’? Als een schip op palen ligt, mag daar dan een ander schip naast komen liggen? Mag je daaraan vastmaken? Wie moet er dan eventueel touwen op de wal zetten? En wie is er aansprakelijk voor de schade als één van de schepen met harde wind losraakt of losbreekt? Hoe voorkom je dat schepen de paal te pas en te onpas op de meest vreemde plekken aan de grond zetten? En hoe lang duurt het nog voordat schippers de spudpaal uit gemakzucht ook maar gaan gebruiken om af te stoppen? ‘Wij denken dat het in ieder geval verboden of technisch onmogelijk moet worden om de spudpalen tijdens het varen te laten zakken en dat het niet mogelijk moet zijn te varen als de palen nog niet helemaal omhoog zijn. Bijvoorbeeld met behulp van een borg of een alarm’, stellen de leden van de preventiecommissie van de onderlinge schepenverzekeringen. ‘Het lijkt ons ook verstandig het gebruik van spudpalen niet als afmeren te erkennen en ook juridisch vast te leggen dat spudpalen alleen gebruikt mogen worden op plaatsen waar ook ankeren is toegestaan. Iedereen weet dat er, mede door de automatisering, juist bij bruggen en sluizen allerlei kabels onder de grond liggen en je mag er niet aan denken dat daar straks regelmatig palen door heen worden gezet.’ Naast een toename van schades maken de schepenverzekeraars zich ook zorgen over constructies van de spudpalen. ‘Er worden allerlei wettelijke eisen gesteld aan ankers, het gewicht, de ketting, de lengtes, maar wie heeft de constructie van spudpalen bepaald? Wie

Boot op palen Spudpalen zijn inmiddels ook beschikbaar voor recreatie­ vaartuigen vanaf tien meter. Ideaal, vinden de leveranciers. Op hun websites leggen ze dan ook graag uit wat de voordelen van spudpalen zijn: Handig bij het wachten voor bruggen en sluizen. U laat gewoon de palen zakken. U hoeft ook nooit meer te tobben met meertouwen. Misgooien en manoeuvreren is voorbij. Uw gezin kan gewoon in de zon blijven liggen, want u kunt uw boot in tien seconden vanuit uw stuurstoel in de box leggen of langs een steiger afmeren…!

Fiscaal voordeel Bestaande vrachtschepen kunnen in 2009 Energie-Inves– teringsaftrek (EIA) aanvragen om spudpalen te plaatsen. Het maximum investeringsbedrag is 20.000 euro per spudpaal. De EIA wordt verwerkt in de aangifte inkomsten- of ven­ nootschapsbelasting. Ondernemers kunnen dan 44 procent van de investeringen aftrekken van de fiscale winst. Met de EIA wil de overheid bedrijven stimuleren te investeren in energiebesparing en duur­zame energie. Spudpalen zijn op de energielijst van Senternovem gezet nadat een schipper had aangetoond dat zijn brandstofverbruik en CO2-uitstoot door de plaatsing van spudpalen waren verminderd. Hij kan nu namelijk de motor uitzetten als moet worden gewacht bij bruggen en sluizen. De EIA-regeling geldt alleen voor bestaande schepen, niet voor nieuwbouwschepen. Aanvraagformulieren voor  de EIA staan op de website van senter novem (www.senternovem.nl) of neem contact op met uw boek­houder. heeft de breeksterkte berekend? Wie zegt dat de kolommen sterk genoeg zijn? En welke instantie controleert dat ’, stelt één van de leden. ‘Niet om flauw te doen, of om nog meer keuringen en certificaten te krijgen, maar om duidelijkheid te krijgen. Als een spudpaal afbreekt kunnen de conse– quenties gigantisch zijn en hoe zit het dan met de schade en de aansprakelijkheid?’

Toename

Vanwege het gemak voor schipper en bemanning wordt de komende jaren een enorme toename van de aanschaf en het gebruik van spudpalen verwacht. Zeker nu dat voor bestaande schepen fiscaal ook nog eens aantrekkelijk wordt gemaakt middels de Energie Investeringsaftrek (EIA). Koninklijke Schuttevaer en Rijkswaterstaat hebben inmiddels afspraken gemaakt over een onderzoek naar de schade door spudpalen aan de bodembescherming van kanalen. Mogelijk is dat ook afhankelijk van de vorm van de kop van de paal. Daarnaast is er een discussie met de vaarwegbeheerders of er wellicht aparte ligplaatsen moeten komen voor schepen met spudpalen. ‘Op zich is het natuurlijk een prachtige, praktische ontwikkeling’, vinden de schepenverzekeraars. ‘Maar laten we niet vergeten waar het fenomeen spudpalen vandaan komt: uit de bagger en de waterbouw. Daar wordt vooraf meestal precies bepaald en ingemeten waar het (kraan)schip aan het werk gaat en waar het de palen kán en mág laten zakken.’

Vragen? Heeft u vragen of opmerkingen naar aanleiding van deze preventiegids? Kijk dan achterop deze gids wie namens uw verzekering in de preventiecommissie zit en bel of mail hem even!

Preventiegids De Federatie van Onderlinge Verzekeringmaatschappijen in Nederland (FOV) afdeling schepenverzekering brengt sinds 2002 preventiebrochures uit. Die worden voorbereid door een speciale preventiewerkgroep. Belangrijkste doel van de brochures is het bewustwordingsproces, maar indirect hopen de verzekeraars natuurlijk ook het aantal en de ernst van de schades te beperken. Wat bij de onderlingen uiteraard direct van invloed kan zijn op de premies! De preventiewerkgroep bestaat uit Fieke Sjoukes (FOV), Steffan Terpstra (Anker), René Tempelaars (Oranje), Bert Jansma (SON), Hendrik de Jonge (VNN) en Jaco Roeland (EFM). Eerder verschenen al preventiegidsen over de aan- en verkoop van (binnen)schepen, schade aan motoren door verkeerd gasoliegebruik, arbeidsovereenkomsten, stuurhuizen, werf- en reparatieaangelegenheden, de aflaaddieptes op Waal en Rijn, de Wet vaartijden en bemanningssterkte, het CMNI-verdrag, brandpreventie, problemen bij laden en lossen en letselschade.

Autokranen en spudpalen

5

Federatie van Onderlinge Verzekering­ maatschappijen in Nederland (FOV) J.F. Kennedylaan 101 Postbus 92 3980 CB Bunnik T 030 - 656 71 60 F 030 - 656 75 04 E [email protected] I www.fov.nl Contactpersoon: mr. S.A.M.F. Sjoukes

efm Onderlinge schepen Verzekering u.a. Blankenstein 150 Postbus 333 7940 AH Meppel T 0522 - 24 36 00 F 0522 - 24 36 99 E [email protected] I www.efm.nl Contactpersoon: S. Boerema

Vereniging ’noord nederland u.a.’ Onderlinge Verzekering van schepen Postbus 110 8440 AC Heerenveen T 0513 - 62 30 78 F 0513 - 62 91 67 E [email protected] I www.noordnederland.com Contactpersoon: H. de Jonge

Noord Nederlandsche P & I Club (NNpc) Rijksstraatweg 361 9752 CH Haren (Gr.) T 050 - 534 32 11 F 050 - 534 84 44 E [email protected] I www.nnpc.nl Contactpersoon: mr. R.W.J. Beets

Aan deze brochure is uiterste zorg besteed. De FOV/samenstellers aanvaarden geen aansprakelijkheid voor eventuele onvolkomenheden en/of daaruit voortvloeiende schade. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/ of openbaar gemaakt, op welke wijze dan ook, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de FOV.

april 2009

Schepen onderlinge nederland U.a. Schweitzerlaan 4 Postbus 8095 9702 KB Groningen T 050 - 525 55 00 F 050 - 525 55 15 Boelewerf 46 2987 VE Ridderkerk T 0180 - 48 72 27 F 0180 - 48 72 28 E [email protected] I www.son.nl Contactpersoon: A.G. Jansma

anker rechtsbijstand Paterswoldseweg 812 Postbus 8002 9702 KA Groningen T 050 - 520 97 95 F 050 - 525 73 31 E [email protected] I www.ankerrechtsbijstand.nl Contactpersoon: mr. L.S. Terpstra

oranje verzekeringen Onderlinge Verzekering van schepen Paterswoldseweg 806 9728 BM Groningen Postbus 340 9700 AH Groningen T 050 - 526 25 55 F 050 - 526 31 32 Scheepmakerij 340 Postbus 85 3330 AB Zwijndrecht T 078 - 612 25 00 F 078 - 612 24 50 E [email protected] I www.oranje-verzekeringen.nl Contactpersoon: R.J. Tempelaars