Preventiegids voor de binnenvaart

9

Preventiegids voor de binnenvaart Vaartijden en bemanningssterkte Die regels zijn er niet voor niets!

Een uitgave van de Federatie van Onderlinge Verzekeringmaatschappijen in Nederland in samenwerking met:

Noord Nederlandsche P & I Club

Anker Rechtsbijstand

efm Verzekeringen

Vereniging Noord-Nederland

Oranje Verzekeringen

Schepen Onderlinge Nederland

Vaartijden en bemanningssterkte Die regels zijn er niet voor niets! De regels voor het minimum aantal bemanningsleden, maximale werktijden en minimale rusttijd zijn er niet voor niets. Doel van de Wet vaartijden en bemanningssterkte (Wvbb) is arbeidsbescherming, de veiligheid van de binnenvaart én het voorkomen van oneerlijke concurrentie. Iedereen begrijpt dat de kans dat een vermoeide bemanning, of de bemanning van een onderbemand schip een ongeluk krijgt, of schade veroorzaakt, groter is. Maar overheden willen met de wet ook voorkomen dat ondernemers die hun zaken goed voor elkaar hebben, de dupe worden van mensen die onder de prijs van een ander kunnen zitten door ’s nachts door te gaan of met een mannetje minder te varen. Maar wat hebben die vaar- en rusttijden nu met uw cascoverzekering te maken en waarom wijdt de Federatie van Onderlinge Verzekeringmaatschappijen in Nederland (FOV) daar nu zelfs een preventiebrochure aan? ’Naast de strafrechtelijke consequenties, dus eventuele boetes, kan handelen in strijd met de voorschriften ook zondermeer gevolgen hebben voor het uitkeren van eventuele schades door de verzekeraar’, zegt mr. Steffan Terpstra, adjunct-directeur van Rechtsbijstandverzekering Het Anker. ’Een paar jaar geleden hadden we een zaak van een jong stel, dat als zetschipper voer. Zij moesten van de eigenaar bij controles zeggen dat er een derde man aan boord was. Vervolgens raakte de schipper door de structurele onderbezetting oververmoeid, viel tijdens het varen in slaap en veroorzaakte een aanvaring met forse schade. Dat is een hele slepende kwestie geworden, waarbij de verzekering uiteindelijk wel íets betaald heeft, maar zeker niet het volle pond. Wat ik bedoel te zeggen is dat je, als je onderbemand vaart, of de vaartijd (fors) overschrijdt, enorme problemen kunt krijgen op het moment dat er iets mis gaat. Zeker als achteraf blijkt, of aan te tonen is, dat je dat welbewust hebt gedaan en/of de boel bedrogen hebt. De vraag is dan trouwens ook of je rechtsbijstandsverzekering je bij wil staan. Want de vraag die ons dan gesteld wordt is: neemt de verzekering in dit geval, gezien de voorwaarden, het juiste standpunt in.’

Fors gestegen De boetes voor onderbemand varen, het overschrijden van de toegestane vaartijd of het “als gezagvoerend schipper en/of als werkgever geen zorg hebben gedragen voor voldoende rusttijd van de bemanning”, kunnen flink oplopen én zijn de afgelopen jaren fors gestegen. Logisch, want in feite wordt het economisch voordeel dat je van je overtreding hebt gehad, doorberekend. Het bewust verkeerd invullen of kloppend maken van het vaartijdenboek is zelfs valsheid in geschrifte en dat is een misdrijf. Als de rechter in dat geval overtuigd is van het door de officier van justitie geleverde bewijs, is het zelfs mogelijk dat je, in relatie tot het vak dat je uitoefent, de eerste jaren geen bewijs van goed gedrag kunt krijgen. Dat kan heel vervelend zijn, bijvoorbeeld bij de NIWO-procedure om afvalstoffen te mogen vervoeren. ’Ik weet dat er schippers zijn die moeite hebben met deze wet, maar het is zeker geen zinloze wetgeving en je moet je als burger nu eenmaal aan de wettelijke voorschriften houden. Als je te hard rijdt of de vaartijd overschrijdt, krijg je een bekeuring. In feite moet je dan niet piepen’, vindt Terpstra. ’Al moet er uiteraard met realisme naar zo’n overschrijding worden gekeken. Als er een plausibele reden was om een uurtje langer te varen, bijvoorbeeld het bekende uurtje naar een veilige overnachtingsplek, dan moet je dat de politieman die het proces-verbaal opmaakt, gewoon rustig uitleggen. Het is uiteraard belangrijk hóe je dat doet. Als je gelijk begint te mopperen of schelden als ze vragen of ze aan boord mogen komen, of ’ga boeven vangen’ roept als ze de stuurhut binnenkomen, zal het niet meer meevallen begrip te krijgen voor je situatie.’

Schikken of voorkomen ’Meestal gaat de procedure als volgt: je krijgt een waarschuwing of er wordt proces-verbaal opgemaakt. In dat geval noteert de politieman wat hij geconstateerd heeft. Vervolgens moet hij ook vragen en opschrijven wat de verklaring van de schipper is. Je bent overigens niet verplicht zo’n verklaring af te leggen en je kunt ook gelijk zeggen dat je de zaak niet wilt schikken, maar voor wilt laten komen, zodat je de rechter zelf kunt uitleggen waarom je het er niet mee eens bent’, zegt Terpstra. ’In het andere geval gaat het proces verbaal naar de officier van justitie en die bepaalt, aan de hand van de ernst van de overtreding of een eventuele herhaling van feiten, het schikkingvoorstel. Die boete kun je dan betalen met de acceptgiro die wordt toegestuurd. Als je niet betaalt, word je gedagvaard door de rechtbank. Bij ernstige feiten, of een herhaling van feiten, krijg je gelijk zo’n dagvaarding.’

De ervaring leert dat het zeker zin heeft een overtreding van de vaartijdenwet voor te laten komen als je daar een plausibele verklaring voor hebt. ’Het komt regelmatig voor dat rechters in zo’n geval de boete verlagen of die voorwaardelijk opleggen. Anderzijds betaal je bij een ’eis ter zitting’ altijd iets meer, als bijdrage in alle kosten. Het is dus verstandig de voors en tegens van een zaak ’voor laten komen’ tegen elkaar af te wegen. Je kunt dan wel je rechtsgevoel willen bevredigen, of hopen dat je boete gehalveerd wordt, maar weegt dat op tegen een dag verlet en de reis/kilometerkosten om naar de rechtbank te gaan?’

’Paar dagen zitten’ ’Je kunt uiteraard altijd even met je rechtsbijstandsverzekering overleggen wat wijsheid is’, zegt Terpstra. ’Dat is in ieder geval verstandig als er zaken (datum, feiten) op de dagvaarding niet kloppen.’ Een advocaat meenemen bij een overtreding van de Wvbb heeft wat hem betreft weinig zin. ’Dat is zeker geen gemakzucht, maar vaak werkt dat zelfs averechts omdat het feit dat je een advocaat nodig hebt, de officier van justitie of de rechter het idee kan geven dat het een ’zware zaak’ is, of dat je iets te verbergen hebt. Het gaat nu juist om het eerlijke, persoonlijke verhaal.’ Een van de grootste misverstanden rond rechtszaken is de kreet ’Dan ga ik wel een paar dagen zitten’. ’Maar vervangende hechtenis betekent dat je de cel in moet als je de opgelegde boete echt niet kunt betalen. Voor die tijd komt justitie eerst bij je kijken of ze in plaats daarvan waardevolle bezittingen in beslag kunnen nemen.’

VAARTIJDEN EN BEMANNINGSSTERKTE

Ontheffingen De Nederlandse Wvbb vindt haar basis in het Reglement Onderzoek Schepen op de Rijn (ROSR), maar kent voor bepaalde situaties en schepen een aantal ontheffingen of vrijstellingen. Zo mogen vrachtschepen, duwboten en hechte samenstellen onder bepaalde condities en op basis van speciale uitrustingseisen, met minder bemanning varen. Alle details over alleenvaart (tot 55 meter) en de technische eisen standaard S1 en S2 zijn te vinden op de website (www.ivw.nl) van de Inspectie Verkeer en Waterstaat.

Boetes De boetes zoals ze in de feitenboekjes van de verbalisanten van de Waterpolitie staan: Varen zonder groot vaarbewijs/Rijnpatent Geen inzage willen geven in documenten 50 (1 document), 75 (2 documenten), tot maximaal Varen met bemanningslid zonder dienstboekje Varen zonder vaartijdenboek Vaartijdenboek tijdens vaart niet in stuurhut Vaartijdenboek 1 dag niet goed bijgehouden Vaartijdenboek 2 dagen niet goed bijgehouden Vaartijdenboek 3 dagen niet goed bijgehouden Vaartijdenboek 4 dagen niet goed bijgehouden vanaf Oude boek geen 6 maanden bewaard * Registratie tachograaf geen 6 maanden bewaard *

600 euro 250 300 800 390 220 330 500 750 220 220

euro euro euro euro euro euro euro euro (beoordeling door OM) euro euro

( * Voor de Arbeidstijdenwet is dat een jaar) Onvoldoende bemanningsleden: Eén man te weinig Twee mensen te weinig Drie mensen te weinig Als gezagvoerder en/of eigenaar geen zorg voor voldoende rusttijd: (pér bemanningslid) 1 uur 2 uur 3 uur 4 uur vijf uur of meer

300 euro 700 euro vanaf 1200 euro (beoordeling door OM) 100 150 220 330 vanaf 500

euro euro euro euro euro (beoordeling door OM)

(Bij herhaling van deze feiten kunnen de boetes (veel) hoger liggen).

Tips en veel gemaakte fouten Het vaartijdenboek en de bijbehorende dienstboekjes zijn formeel de enige controlemiddelen van de wet en moeten dus altijd goed en op tijd worden ingevuld. Al dan niet in combinatie met de gegevens van de tachograaf. Een goed bijgehouden vaartijdenboek vergemakkelijkt ook de controle en voorkomt discussie! Bij de vaartijdenwet draait alles om de genoten, ononderbroken rusttijd van de bemanning.

• De regel is dat voor de volgende reis, of in ieder geval ’s morgens vóór acht uur, de genoten rust van elk bemanningslid genoteerd moet zijn. Die kan afhankelijk zijn van de exploitatiewijze (A1, A2 of B). De politie constateert regelmatig dat de exploitatiewijze niet klopt, niet is ingevuld of snel kloppend wordt gemaakt. • Laad- en lostijd aansluitend aan de vaartijd valt niet onder rusttijd. • Als de exploitatie wijzigt, moet de bemanning vooraf, de voor de nieuwe exploitatie geldende rust hebben genoten. • Een van de bemanningsleden mag best een uurtje slapen onder de vaart, maar rusttijd geldt alleen in de bloktijd.

• Met behulp van een tachograaf mag de bloktijd verschoven worden, maar dan moet de op die dag genoten, ononderbroken rusttijd, ook uit het vaartijdenboek blijken.

• Het bewust verkeerd invullen of kloppend maken van het vaartijdenboek is valsheid in geschrifte en wordt als misdrijf hoger bestraft.

• Als de politie het niet vertrouwt, is die gerechtigd het complete (persoonlijke) reizenoverzicht, de loonadministratie (gegevens overwerk) en gegevens van bevrachters en terminals op te vragen. In geval van misdrijf kunnen ook de IVS-gegevens worden opgevraagd. • De kapitein/schipper is verantwoordelijk voor het invullen van het vaartijdenboek, maar als die in loondienst is, is de werkgever verplicht toe te zien op naleving van de vaartijdenwet. • De Wvbb zorgt ook voor een ’vrijstelling’ van de maximale 48-urige werkweek die sinds januari 2005 geldt. Daarbij kun je de wet ook aangrijpen om je bevrachter of opdrachtgever duidelijk te maken dat je écht niet langer wil en mag varen. • Kijk nog eens in uw vaartijdenboek, daar staat precies in hoe het moet worden ingevuld!

Controles De Waterpolitie houdt regelmatig acties waarbij alle boeken en papieren gecontroleerd worden. Nieuw is de actie waarbij politieagenten ’s avonds opschrijven welke schepen ze zien varen en vervolgens een aantal dagen of weken later aan boord komen om te kijken of dat overeenkomt met het vaartijdenboek. Inmiddels heeft de politie de ministeries van V&W en Justitie voorgesteld de tachograaf verplicht te stellen, zodat iedereen op dezelfde wijze en fraudebestendig gecontroleerd kan worden. Anderen stellen voor automatische positiesystemen als AIS voor de controles te gebruiken en zo een eind te maken aan gesjoemel en oneerlijke concurrentie. Vooralsnog is dat niet aan de orde.

Frankrijk In Frankrijk volgt, na het niet zorgvuldig naleven van wetten en regels, direct een dagvaarding én vrijwel altijd een niet geringe boete. Overigens is het op de meeste vaarwegen (met uitzondering van de grote als Seine, Rhône e.d. waar je ’s nachts op aanvraag kunt schutten) door de bedieningstijden praktisch onmogelijk ’te lang’ te varen. In Frankrijk moet je in principe altijd minimaal met z’n tweeën aan boord zijn, maar het ministerie en de CNBA zijn al wel een tijd bezig met een alleenvaarregeling die op de Nederlandse lijkt. Rechtsbijstandverzekering Het Anker constateert de laatste tijd een toename van scheepvaartzaken. ’In Frankrijk komt een scheepvaartovertreding altijd voor de rechter. Je krijgt dus direct een dagvaarding. Het transactiesysteem met boetes kennen ze daar niet’, zegt mr. Steffan Terpstra van Het Anker. ’De dagvaarding voor de rechtbank is in het Frans en heel summier, al zit er soms een hele korte uitleg in het Nederlands bij. Onze ervaring is dat het nauwelijks zin heeft erheen te gaan, hooguit als de dagvaarding echt niet klopt, doordat er bijvoorbeeld een verkeerde datum op staat. In andere gevallen moet je meestal gewoon conform de eis betalen. Ook een advocaat sturen om verweer te voeren, heeft in de meeste gevallen geen effect. We hebben dat een aantal keren gedaan, maar omdat het een Franse advocaat moet zijn, kost zo’n procedure al gauw een paar duizend euro en het haalt eigenlijk nooit iets uit.’

VAARTIJDEN EN BEMANNINGSSTERKTE

België De bemanningsvereisten naast de schipper zijn in België afhankelijk van het laadvermogen. Dat geldt niet alleen voor Belgische schepen, maar voor alle schepen op Belgisch grondgebied. De eisen zijn: tot 350 ton: 1 scheepsjongen 350 - 750 ton: 1 matroos 750 - 1500 ton: 1 matroos + 1 scheepsjongen 1500 - 2500 ton: 2 matrozen 2500 - 3000 ton: 2 matrozen + 1 scheepsjongen +3000 ton: 3 matrozen Overheden kunnen schepen te allen tijden controleren en stil leggen tot de vereiste bemanning aan boord is. Op het niet naleven van de bemanningsvereisten staan theoretisch straffen van 128 tot 1000 euro boete en/of 8 tot 14 dagen gevangenisstraf. In de praktijk komt strafrechtelijke vervolging zelden voor. Wel zijn zaken bekend waar het ontbreken van de minimumbemanning forse gevolgen had bij de afwikkeling van schade of aanvaring. België heeft op dit moment geen verplichting tot het in acht nemen van rusttijden aan boord van schepen, al zeggen achtereenvolgende ministers al jaren zo’n regeling in te willen voeren. Er is wel strafrechtelijke vervolging mogelijk als een rechter na een incident van oordeel is dat de schipper onvoldoende controle over zijn schip had of onvoldoende voorzorgen heeft genomen door gebrek aan rust. Let op! Als u vanuit België onderweg bent naar Nederland moeten de rusttijden conform de Nederlandse regels in het vaartijdenboek zijn genoten en ingevuld. (met dank aan: De Groof & Verberck advocaten, Antwerpen)

Duitsland Wie zich in Duitsland niet aan de regels van hoofdstuk 23 van het ROSR houdt, ontvangt een waarschuwing of een Bußgeldbescheid. Het Duitse Openbare Ministerie zal in principe alleen bij zware delicten (zoals waterverontreiniging) een strafproces bij de rechter aanhangig maken. Het opvolgen van de rusttijden wordt door de WSP regelmatig en streng gecontroleerd. Bij overtredingen worden boetes uitgedeeld waarvan de hoogte wordt bepaald door de WSD. De boetes kunnen per Bundesland verschillen, maar vaak wordt per persoon per overschreden uur 50 euro gerekend. Als er meerdere overtredingen worden geconstateerd of het vaartijdenboek (bewust) verkeerd is ingevuld, wordt het vaartijdenboek gekopieerd en kunnen ook meerdere/oudere overtredingen worden beboet. WSP-ambtenaren mogen daarvoor ook de sluistijden op een bepaalde route opvragen. Schepen met onvoldoende bemanning krijgen een vaarverbod tot de bemanning compleet is, plus een boete die afhankelijk is van de duur van het bemanningstekort. Meestal is dat 1000/1200 euro per dag tot een maximum van zo’n 80.000 euro. In Duitsland wordt ook regelmatig de uitdraai van de tachograaf vergeleken met de aantekeningen in het vaartijdenboek. Als die niet overeenkomen, kunnen -ook weer afhankelijk van de duur- forse boetes worden opgelegd. (met dank aan mr. D.Grotstollen)

Preventiegids De Federatie van Onderlinge Verzekeringmaatschappijen in Nederland (FOV) afdeling schepenverzekering brengt sinds 2002 preventiebrochures uit. Die worden voorbereid door een speciale preventiewerkgroep. Belangrijkste doel van de brochures is het bewustwordingsproces, maar indirect hopen de verzekeraars natuurlijk ook het aantal en de ernst van de schades te beperken. Wat bij de onderlingen uiteraard direct van invloed kan zijn op de premies! De preventiewerkgroep bestaat uit Len van Voorst (FOV), Steffan Terpstra (Anker), Frans Bieze (Oranje), Bert Jansma (SON), Jaco Roeland (EFM) en Hendrik de Jonge (VNN). Eerder verschenen al preventiebrochures over de aan- en verkoop van (binnen)schepen, schade aan motoren door verkeerd gasoliegebruik, arbeidsovereenkomsten in de binnenvaart, stuurhuizen, ladingschade, werf- en reparatieaangelegenheden en de aflaaddieptes op Waal en Rijn.

Aan deze brochure is uiterste zorg besteed. De FOV/samenstellers aanvaarden geen aansprakelijkheid voor eventuele onvolkomenheden en/of daaruit voortvloeiende schade.

VAARTIJDEN EN BEMANNINGSSTERKTE

Adressen

FOV FEDERATIE VAN ONDERLINGE VERZEKERINGMAATSCHAPPIJEN IN NEDERLAND (FOV) J.F. Kennedylaan 101 Postbus 92 3980 CB Bunnik Telefoon 030 - 656 71 60 Telefax 030 - 656 75 04 E-mail [email protected] Internet www.fov.nl Contactpersoon: mr. H.M. van Voorst-ter Hoeve

NOORD NEDERLANDSCHE P & I CLUB (NNPC) Erasmuslaan 20 9752 PG Haren (Gr.) Telefoon 050 - 534 32 11 Telefax 050 - 534 84 44 E-mail [email protected] Internet www.nnpc.nl Contactpersoon: mr. R.W.J. Beets

efm ONDERLINGE SCHEPEN

SCHEPEN ONDERLINGE NEDERLAND U.A. Schweitzerlaan 4 Postbus 8095 9702 KB Groningen Telefoon 050 - 525 55 00 Telefax 050 - 525 55 15 Boelewerf 46 2987 VE Ridderkerk Telefoon 0180 - 48 72 27 Telefax 0180 - 48 72 28 E-mail [email protected] Internet www.son.nl Contactpersoon: A.G. Jansma

VERZEKERING U.A. Blankenstein 150 Postbus 333 7940 AH Meppel Telefoon 0522 - 24 36 00 Telefax 0522 - 24 36 99 E-mail [email protected] Internet www.efm.nl Contactpersoon: J. Visscher

VERENIGING ’NOORD NEDERLAND U.A.’ ONDERLINGE VERZEKERING VAN SCHEPEN Postbus 110 8440 AC Heerenveen Telefoon 0513 - 62 30 78 Telefax 0513 - 62 91 67 E-mail [email protected] Internet www.noordnederland.com Contactpersoon: H. de Jonge

ANKER RECHTSBIJSTAND Paterswoldseweg 812 Postbus 8002 9702 KA Groningen Telefoon 050 - 520 97 95 Telefax 050 - 525 73 31 E-mail [email protected] Internet www.ankerrechtsbijstand.nl Contactpersoon: mr. L.S. Terpstra

ORANJE VERZEKERINGEN ONDERLINGE VERZEKERING VAN SCHEPEN Paterswoldseweg 806 9728 BM Groningen Postbus 340 9700 AH Groningen Telefoon 050 - 526 25 55 Telefax 050 - 526 31 32 Scheepmakerij 340 Postbus 85 3330 AB Zwijndrecht Telefoon 078 - 612 25 00 Telefax 078 - 612 24 50 E-mail [email protected] Internet www.oranje-verzekeringen.nl Contactpersoon: R.J. Tempelaars

Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt, op welke wijze dan ook, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de FOV.

juli 2006

VAARTIJDEN EN BEMANNINGSSTERKTE