PERSBERICHT: “Leuvense partijen bundelen krachten voor toegankelijk openbaar vervoer” 5 politieke partijen bundelen de krachten en pleiten bij De Lijn en NMBS voor betere toegankelijkheid van het openbaar vervoer. CD&V, Groen, N-VA, Open VLD en sp.a brengen daarom een gezamenlijke motie op de gemeenteraad van 27 juni 2016. “Openbaar vervoer is een recht voor alle burgers, maar al te vaak is het voor personen met een beperking geen evidentie. De liften in het station werken niet, het vernieuwde stationsgebouw heeft geen helling aan de ingang, niet elke bus is toegankelijk met de rolstoel, … Met deze motie vragen we aan De Lijn en NMBS duidelijke communicatie en dienstverlening, aangepaste infrastructuur en op geregelde tijdstippen overleg met ervaringsdeskundigen.” Karen Van Herck (N-VA), Karin Brouwers (CD&V), Lies Corneillie (Groen), Lothe Ramaekers (sp.a) en Luc Ponsaerts (Open VLD) stelden vandaag hun initiatief voor. Tijdens het persmoment getuigden Dorien Meulenijzer, Loes Messens, Bart Simons en Lieven Vanpoucke over hun concrete ervaringen als bus- en treingebruiker.
Contact:
Karen Van Herck (N-VA), 0497 77 63 38 Karin Brouwers (CD&V), 0485 88 43 49 Lies Corneillie (Groen), 0498 72 43 75 Lothe Ramaekers (sp.a), 0486 42 20 49 Luc Ponsaerts (Open VLD), 0477 662937
Motie ‘Toegankelijk openbaar vervoer voor elke Leuvenaar’ Op initiatief van: -
Karen Van Herck, namens N-VA Karin Brouwers, namens CD&V Lies Corneillie, namens Groen Lothe Ramakers, namens sp.a Luc Ponsaerts, namens Open VLD
Motivatie Toegankelijk openbaar vervoer is een basisrecht voor iedereen. Het stelt mensen in staat om zich autonoom te verplaatsen voor professionele en persoonlijke doeleinden. Het is een hefboom voor emancipatie en maatschappelijke participatie. Ondanks de reeds geleverde inspanningen van openbaar vervoersmaatschappijen ervaren personen met een beperking echter nog al te vaak drempels en hindernissen om gebruik te maken van het openbaar vervoer in onze stad. Dat is in strijd met het VNverdrag inzake de rechten van personen met een handicap1. Zowel de trein als de bus nemen is niet altijd vanzelfsprekend. De drempels situeren zich op vlak van communicatie, interactie met personeel en infrastructuur. Met deze motie willen we als gemeenteraad opkomen voor de basisrechten van alle Leuvense inwoners, en in het bijzonder van personen met een beperking en senioren, en roepen we het stadsbestuur op om bij de bevoegde overheden (Vlaamse en federale regering) en instanties (De Lijn en NMBS) aan te dringen om meer inspanningen te leveren om openbaar vervoer toegankelijk te maken voor iedereen. De belangen van personen met een handicap zouden integraal deel moeten uitmaken van de beleidsvisie van de respectievelijke regeringen en instanties. Dit omvat onder andere om geregeld in overleg te gaan met ervaringsdeskundigen met het oog op betere communicatie, dienstverlening en infrastructuur, maar ook vorming en opleiding voor personeel om op gepaste wijze te kunnen inspelen op vragen en noden van personen met een handicap. Als bijlage bij deze motie voegen we het uitgebreide advies Toegankelijke mobiliteit dat werd opgemaakt door de Leuvense Adviesraad Toegankelijkheid en de dienst Diversiteit en Gelijke Kansen van de stad Leuven. Dit advies zoomt in op concrete pijnpunten in bus- en treinverkeer en vraagt oplossingen op korte en lange termijn. Het vormde de basis voor deze gezamenlijke motie.
1
De Verenigde Naties namen op 13 december 2006 het Verdrag inzake de rechten van personen met een handicap aan. België ratificeerde dat verdrag en het bijhorende facultatieve protocol op 2 juli 2009. http://www.mensenrechten.be/index.php/site/wetten_verdragen/verdrag_inzake_de_rechten_van_personen_met_een_ha ndicap
Voorstel van besluit De gemeenteraad roept de Vlaamse en federale regering op om zich te engageren voor meer toegankelijk openbaar vervoer. De gemeenteraad vraagt het stadsbestuur om voor enkele concrete problematieken op korte termijn zichtbare oplossingen af te dwingen. Artikel 1: De gemeenteraad roept De Lijn en de NMBS op om verder te werken aan de verbetering van de communicatie naar en met personen met een beperking. Het is belangrijk om in de communicatie zowel op het vlak van de inhoud als de vorm en de gekozen kanalen rekening te houden met deze doelgroep zodat zij maximaal toegang krijgen tot alle nodige en nuttige informatie. Concreet vraagt de gemeenteraad dat de websites van de openbaarvervoersmaatschappijen worden aangepast om het Anysurfer kwaliteitslabel te halen en te behouden. Daarnaast wordt de informatie over de toegankelijkheid van de haltes van De Lijn en de stations van de NMBS best naar een breder publiek gedeeld en vlot beschikbaar gesteld. Artikel 2: De gemeenteraad vraagt een betere toegankelijkheid van Leuvense bushaltes en nieuwe bussen alsook stations en nieuwe treinen zodat de bruikbaarheid en bereikbaarheid verhoogt. Concreet betekent dit voor bushaltes en bussen van De Lijn en treinen en perrons in het station: extra inzetten op hellingen, gemakkelijk te overbruggen afstanden tussen het perron en de verlaagde busvloer, elektronische borden op een hoogte van 2,2 meter en leesbaar voor slechtzienden. Specifiek voor de bussen roepen we de stad en De Lijn op om extra aandacht te besteden aan blinden en slechtzienden. Er zijn reeds proefprojecten met sprekende informatiezuilen. De Lijn en de stad kunnen zich engageren om deze op te volgen en werk te maken van de uitvoering van zodra er een werkbaar systeem is. Voor de treinen en de stationsomgeving dient er concreet werk gemaakt te worden van extra en duidelijkere voeltegels in de stationsomgeving, zeker om de ingangsdeur aan de voorkant van het stationsgebouw aan te geven. Daarnaast dient er een hellend vlak voor rolstoelgebruikers aangebracht worden om het gebouw langs de voorkant te betreden. Ook vestigen we de aandacht op het functioneren van roltrappen en de liften. Tot slot roepen we het schepencollege op om een plan te ontwikkelen voor de stelselmatige verbetering van de toegankelijkheid van de bushaltes. Artikel 3: De gemeenteraad vraagt de Vlaamse regering, de federale regering, NMBS en De Lijn om op regelmatige basis te overleggen met ervaringsdeskundigen, zowel bij evaluatie en ter verbetering van het huidige beleid als voor toekomstplannen.
BIJLAGE: ADVIES TOEGANKELIJKE MOBILITEIT Niettegenstaande de reeds geleverde (financiële) inspanningen in het verleden, worden personen met een beperking binnen de stad Leuven nog al te vaak geconfronteerd met ontoegankelijk openbaar vervoer (De Lijn & NMBS) waardoor ze in de onmogelijkheid verkeren om van het openbaar vervoer gebruik te maken. De Adviseur toegankelijkheid van de stad Leuven (Dienst diversiteit en gelijke kansen), het meldpunt discriminatie Leuven en de adviesraad toegankelijkheid krijgen regelmatig meldingen van burgers toegestuurd. Toegankelijk openbaar vervoer is nochtans -conform het VN-verdrag inzake personen met een handicapeen basisrecht voor iedereen. Daarenboven heeft, naast personen met een beperking, een grotere groep aan mensen baat bij een betere toegankelijkheid van het openbaar vervoer, zijn communicatie en de dienstverlening zoals ouderen, ouders met kinderwagens, personen in kansarmoede. Daarom geven bovenstaande organen nu advies aan De Lijn en NMBS inzake het meer openstellen van het openbaar vervoer voor iedereen. Ze hopen dat De Lijn en NMBS engagement tonen om in overleg te gaan met ervaringsdeskundigen en om tot een zichtbare verbetering te komen wat betreft de onderstaande punten. Deze tekst werd opgesteld aan de hand van ervaringen van de Dienst diversiteit en gelijke kansen, het Meldpunt discriminatie (Unia) en de adviesraad toegankelijkheid Leuven. DE LIJN – BUSVERKEER A. Korte termijn
Communicatie De adviesraad toegankelijkheid stelt vast dat er bij de vervoersmaatschappij De Lijn verbeteringen mogelijk zijn op vlak van communicatie, met name:
Door het optimaliseren van de website zodat die voldoende leesbaar, bruikbaar en begrijpbaar is voor iedereen, ook voor bijvoorbeeld personen met een visuele beperking, een mentale beperking of personen in kansarmoede. Het Anysurfer label halen is hierin crucial. Door het eenduidig communiceren over de te respecteren reserveringstermijn en reserveringskanalen. Door het delen van informatie over de toegankelijkheid van de haltes naar een breder publiek toe.
Interactie De adviesraad toegankelijkheid stelt vast dat er bij de vervoersmaatschappij De Lijn verbeteringen mogelijk zijn op vlak van het vertrouwd maken van personeel met reizigers met verschillende beperkingen, met name:
Door het voorzien van een opleiding voor de chauffeurs over de omgang met personen met een beperking en de manier waarop zij op een veilige en menswaardige manier de bus in kunnen geraken. Door het voorzien van een opleiding voor het personeel van het callcenter over het communiceren naar reizigers met vragen over toegankelijke mobiliteit. Bij de reservatie van een rit bij De Lijn, wordt er bijvoorbeeld vaak gevraagd naar de namen van de haltes. Voor personen met mentale beperking is dit niet echter vanzelfsprekend. Samen zoeken naar de juiste informatie is dan nodig.
Bruikbaarheid/betreedbaarheid De adviesraad toegankelijkheid stelt vast dat er bij de vervoersmaatschappij De Lijn verbeteringen mogelijk zijn op vlak van fysieke toegankelijkheid.
De adviesraad toegankelijkheid en de adviseur toegankelijkheid van de stad adviseren om de nieuwe Leuvense bushaltes en de nieuwe bussen toegankelijk te maken.
Aandachtspunten: o o o o o o o o
Tactiele halteaanduidingen; Elk perron met een helling en verhoogd; Verharding uit een slipvaste betonklinker; Geen glazen wanden die het perron kruisen. Gevaarlijk voor blinden; Elektronische borden op een ideale hoogte van 2,2 meter. Leesbaar voor slechtzienden. Eventueel voor de veiligheid tegen de muur geplaatst; Op de plaats waar het hellend vlak moet komen op het perron voldoende vrije zone van 4,2 meter; Gemakkelijk te overbruggen afstand tussen het perron en de verlaagde vloerbus, net als de trappen in de bus; Een veilig vergrendelsysteem voor rolstoelgebruikers.
De adviesraad vraagt aan De Lijn om 1 volledig toegankelijke lijn te creëren doorheen de stad Leuven tegen 2017. Partners in dit verhaal kunnen stad Leuven, de adviesraad toegankelijkheid en Hidden City vzw zijn. Blinden en slechtzienden die aan de halte staan te wachten, hebben geen informatie: ze kunnen de dienstregeling niet lezen en ze zien ook niet de nummers van de bussen die komen aangereden. Dit betekent dat ze bussen (soms onnodig) laten stoppen. Er zijn proefprojecten met sprekende informatiezuilen. De Lijn in samenwerking met stad Leuven kan zich engageren om deze op te volgen en werk te maken van de uitvoering als een werkbaar systeem beschikbaar zal zijn. B. Lange termijn Het Leuvense station is een drukbezochte buurt door vele weggebruikers. Vooral voor de zwakke weggebruikers staat de veileigheid regelmatig onder druk. De adviesraad is tevreden dat er bij de beperkte vernieuwing van het busstation geluisterd werd naar de adviezen. De huidige situatie zorgt echter nog steeds voor gevaarlijke situaties. De Adviesraad hoopt dus dat er snel werk gemaakt wordt van een nieuw station aan het VAC gebouw en dat De Lijn de adviesraad hier ook zal voor consulteren en de adviezen in acht zal nemen. De adviesraad toegankelijkheid adviseert om op lange termijn alle Leuvense bushaltes én bussen toegankelijk te maken. De Adviesraad vindt het namelijk in se niet kunnen dat mensen met een beperking moeten reserveren om de gewone bus te nemen en andere mensen niet. Dit is niet in overeenkomst met het VN-verdrag inzake personen met een handicap. Het kan toch niet de bedoeling zijn dat mensen met een beperking nog meer beperkt worden in hun mobiliteit. Vaak is openbaar vervoer de enige mogelijkheid tot verplaatsing, naast het duurdere privé vervoer. Op langere termijn verwacht de adviesraad een volledige toegankelijkheid van het aanbod van De Lijn. De adviesraad toegankelijkheid maakt zich tot slot ook zorgen over het terugschroeven van buslijnen in landelijke omgevingen in het kader van het plan van de Vlaamse overheid in het kader van de zogenaamde ‘basisbereikbaarheid’. Voor personen met een beperking is openbaar vervoer dikwijls de enige oplossing. De Adviesraad benadrukt het belang van betaalbaar en vlot bereikbaar openbaar vervoer, met ook een garantie voor deur-tot-deur vervoer voor personen met een zware mobiliteitsbeperking.
NMBS – TREINVERKEER A. Korte termijn
Communicatie De adviesraad toegankelijkheid stelt vast dat er bij de vervoersmaatschappij NMBS verbeteringen mogelijk zijn op vlak van communicatie, met name:
Door het optimaliseren van de website zodat die voldoende leesbaar, bruikbaar en begrijpbaar is voor iedereen, ook voor bijvoorbeeld personen met een visuele beperking, een mentale beperking of personen in kansarmoede. Het Anysurfer label halen is hierin crucial. Door het eenduidig communiceren over de te respecteren reserveringstermijn en reserveringskanalen. Door het delen van informatie over de toegankelijkheid van de stations naar een breder publiek toe. Door het invoeren van een eenduidige regeling in reductietarief voor de verschillende beperkingen. Blinden en slechtzienden kunnen momenteel bijvoorbeeld gratis reizen, terwijl rolstoelgebruikers een reductietarief krijgen en een gratis begeleider.
Interactie De adviesraad toegankelijkheid stelt vast dat er bij de vervoersmaatschappij NMBS verbeteringen mogelijk zijn op vlak van het vertrouwd maken van personeel met reizigers met verschillende beperkingen, met name:
Door het voorzien van een opleiding voor de machinisten en conducteurs over de omgang met personen met een beperking en de manier waarop zij op een veilige en menswaardige manier de trein in kunnen geraken. Het gebeurt bijvoorbeeld regelmatig dat de toegankelijke wagon terecht komt ter hoogte van een pilaar op het perron, waardoor de wagon niet meer te betreden is met het hellend vlak. Dan moet de rolstoelgebruiker noodgedwongen zitten in een small, lawaaierig en koud gangpad tussen 2 wagons in. Door het voorzien van een opleiding voor het personeel van het callcenter en van het loket over het communiceren naar reizigers met vragen over toegankelijke mobiliteit. Wat de vraag naar assistentie betreft in het NMBS-station blijft het lang aanschuiven aan de loketten. Een oplossing zou er in kunnen bestaan dat:
o o
o o
Wie assistentie nodig heeft, voorrang zou krijgen. De vraag naar assistentie duurt per slot van rekening maar 2 minuten. Het meer openen van het aangepast loket. Momenteel wordt dit loket in Leuven nauwelijks gebruikt. De plaats van het loket –achter het hoekje in een andere ruimte- is bovendien stigmatiserend en onvindbaar voor blinden en slechtzienden Het voorzien van een zogenaamde ‘assistentiepaal’ waar de assistentie aangevraagd kan worden. Indien er dan toch al 24u op voorhand gereserveerd moet worden, dan is überhaupt de vraag waarom men zich nog 20 minuten op voorhand aan het loket moet aanmelden. Wat is het nut van het aanvragen van assistentie 24u op voorhand als de assistentie niet klaar staat?
De Adviesraad drukt hierbij ook zijn bezorgheid uit over de plannen van NMBS om in enkele VlaamsBrabantse gemeenten de dienstverlening aan de loketten drastisch terug te schroeven.
Bruikbaarheid/Betreedbaarheid De adviesraad toegankelijkheid stelt vast dat er bij de vervoersmaatschappij NMBS verbeteringen mogelijk zijn op vlak van fysieke toegankelijkheid.
De adviesraad toegankelijkheid adviseert om de nieuwe treinen en stations toegankelijk te maken.
Dit kwam recentelijk nog in de media toen NMBS nieuwe ontoegankelijke treinen aankocht. Aandachtspunten: o o o o o o o o
Tactiele halteaanduidingen; Elk perron met een helling en verhoogd; Verharding uit een slipvaste betonklinker; Geen glazen wanden die het perron kruisen. Gevaarlijk voor blinden; Elektronische borden op een ideale hoogte van 2,2 meter. Leesbaar voor slechtzienden. Eventueel voor de veiligheid tegen de muur geplaatst; Op de plaats waar het hellend vlak moet komen op het perron voldoende vrije zone van 4,2 meter; Gemakkelijk te overbruggen afstand tussen het perron en de trein; Een veilig vergrendelsysteem voor rolstoelgebruikers.
Hoewel de renovatiewerken veel tijd in beslag genomen hebben en NMBS veel geïnvesteerd heeft in het vernieuwen van het Leuvense stationsgebouw, scoort het gebouw en de dienstverlening nog steeds ondermaats qua toegankelijkheid. Om dit te verbeteren vraagt de adviesraad de volgende aanpassingen:
o o
Extra en duidelijkere voeltegels in de stationsomgeving, zeker om de ingangsdeur aan de voorkant van het stationsgebouw aan te geven. Een hellend vlak voor rolstoelgebruikers om het gebouw langs de voorkant te betreden. Momenteel moeten zij via de achterkant –stigmatiserend- of via de ingang van Starbucks –te smal voor een elektrische rolstoel- het gebouw betreden.
Indien er gereserveerd kan worden via telefoon, dan zou dit volledig gratis moeten zijn, ook voor Europese ritten. Een telefoontje voor een reservatie van een Europese rit kan al gauw één derde kosten van wat het daadwerkelijke ticket kost. Dit is vaak een enorme financiële last voor personen met een beperking. Ook voor kansarme personen is dit geen haalbare kaart. Indien de aankoop van tickets door de afbouw van loketpersoneel meer afgeleid zal worden naar elektronische tickets of tickets via automaten, dan moet de toegankelijkheid van deze manieren gegarandeerd worden. B. Lange termijn
De adviesraad toegankelijkheid en de adviseur toegankelijkheid van de stad adviseren om alle stations en treinen toegankelijk te maken. De Adviesraad vindt het namelijk in se niet kunnen dat mensen met een beperking moeten reserveren om de gewone treinen te nemen en andere mensen niet. Dit is niet in overeenkomst met het VN-verdrag inzake personen met een handicap. Het kan toch niet de bedoeling zijn dat mensen met een beperking nog meer beperkt worden in hun mobiliteit. Vaak is openbaar vervoer de enige mogelijkheid tot verplaatsing, naast het duurdere privé vervoer. Op langere termijn verwacht de adviesraad een volledige toegankelijkheid van het aanbod van NMBS.
De leden van de Adviesraad vinden het niet kunnen dat er een 24uren- regeling is van de NMBS om ritten te reserveren. Ze zijn tevreden met het feit dat de 24uren-regeling teruggeschroefd werd naar 3 uren in grote en bemande stations, maar op lange termijn wensen ze de afschaffing van de regeling. Ook in dit kader is de adviesraad bezorgd over de aankondiging van de terugschroeving van de aanwezigheid van personeel.
BESLUIT Bij het opstellen van een actieplan naar aanleiding van dit advies is wederzijds en frequent overleg met stad Leuven, zijn adviesraad toegankelijkheid en andere actoren een mogelijkheid. Contact: Denise Vandevoort Schepen van cultuur, deeltijds kunstonderwijs, gelijke kansen, diversiteit en Noord-Zuidwerking Professor Van Overstraetenplein 1 - 3000 Leuven T +32 (0)16 27 22 07
[email protected] Dorien Meulenijzer Adviseur Toegankelijkheid Professor Van Overstraetenplein 1 - 3000 Leuven M +32 (0)496 91 80 89
[email protected] Pauline Neerman Voorzitter ad interim adviesraad toegankelijkheid Leuven
[email protected] M +32 (0)479 72 80 22 Lies van Cleynenbreughel Meldpunt Discriminatie Leuven Unia Diestsesteenweg 104F, 3010 Kessel-Lo T +32 (0)16 27 26 00
[email protected]
