NIEUWSBRIEF. Terugblik op de aanleg van de Zuidring. Stand van Zaken Zuidring. maart 2013

NIEUWSBRIEF maart 2013

Terugblik op de aanleg van de Zuidring

Stand van Zaken Zuidring De Zuidring is binnenkort in bedrijf. Een proces van jaren plannen, overleggen en aanleggen is ten einde. De spanning kan er binnenkort op! Jaap ter Haar, projectmanager blikt terug.

zie pagina 2-3 De twee bouwleiders vertellen wat ze geleerd hebben van de aanleg ondergronds en bovengronds. zie pagina 4-5 Caroline van Dalen van het Ministerie van Economische Zaken vertelt hoe de rijkscoördinatieregeling heeft uitgepakt en gaat in op de samenwerking met TenneT. zie pagina 6 Loek Bakker, voorzitter van het Bewonersplatform Tanthof, geeft aan hoe het proces van overleg en informatievoorziening is verlopen. zie pagina 16

EN VERDER: afscheid van de 150 kV-verbinding en herinrichting Tanthofpark

RANDSTAD 380 kV Projectmanager realisatie Jaap ter Haar

Terugblik op de aanleg van de Zuidring

dit proces. Als bevoegd gezag voor het project zijn zij verantwoordelijk voor de besluitvorming over de nieuwe verbinding. De ministers hebben besloten waar de nieuwe verbinding komt en hoe deze eruit zal komen te zien

Tegengevallen Er zijn ook zaken tegengevallen en dan met name op het vergunningentraject. “Dat is een ingewikkeld en tijdrovend proces deels vanwege de rijks coördinatieregeling waaronder het project valt en daarnaast omdat er veel partijen bij betrokken zijn zoals lokale en regionale overheden, waterschappen, Rijkswaterstaat, enzovoorts. De aannemer staat vaak al in de startblokken, terwijl de vergunning er nog niet is. In de toekomst zal de aannemer daarom meer verantwoordelijkheid krijgen bij het vergunningentraject, daar hoort het ook thuis. Waarmee de uiteindelijke invulling van de vergunning op detailniveau sneller inzichtelijk wordt.”

TenneT legt de komende jaren nieuwe 380 kV-hoogspanningsverbindingen aan om aan de toenemende vraag naar energie te voldoen. Het eind van het eerste project is in zicht. Voor de zomer wordt de Zuidring van de Randstad 380 kVhoogspanningsverbinding opgeleverd, het tracé tussen Wateringen en Bleiswijk. In deze nieuwsbrief een terugblik op het gehele proces. Maar ook aandacht voor de activiteiten die na de oplevering nog ontplooid zullen worden en waar bewoners mogelijk nog mee te maken zullen krijgen.

Informatiecentrum eerder

Testen bovengronds Jaap ter Haar is projectmanager realisatie van de Zuidring. Hij vertelt dat vanaf eind maart de lijn getest gaat worden. Integraal, dus zowel de bovengrondse als de ondergrondse lijn. Dit gaat een aantal weken duren. “De ondergrondse kabel is al overgedragen door de aannemer. Daar heeft al een test met proefspanning op gestaan, dus dat deel is in orde. Met bovengrondse lijnen heeft TenneT natuurlijk veel ervaring, daarom wordt van het testen niets geks verwacht. Na het testen zal de lijn worden opgenomen in het landelijk net en kan de stroom erover gaan lopen.”

Monitoren ondergronds Om de ondergrondse lijnen te kunnen monitoren, plaatst men binnenkort bij de opstijgpunten meetapparatuur. “De TU Delft zal met deze gegevens onderzoeken hoe de lijn zich op lange termijn gedraagt, zodat in de toekomst wellicht nog langere ondergrondse afstanden voor 380 kV mogelijk zullen zijn. Hiervoor is ook in het buitenland veel belangstelling: zo kwam er onlangs nog een delegatie uit India in Delft op bezoek”.

Activiteiten eerste kwartaal De komende tijd verwijdert de aannemer een deel van de werkwegen en herstelt men de grond zover

2

Randstad 380 kV | maart 2013 |

mogelijk in oude staat. De ondergrondse buizen waar de kabel doorheen loopt, worden gekoeld met water. Daarvoor zijn reservoirs nodig om het water op peil te houden bij de in- en uittreedpunten van de kabel. De aannemer is gestart met het plaatsen van deze reservoirs. Dat kan nog wat overlast geven van langsrijdend werkverkeer. Ook zullen hier en daar nog wat restwerkzaam heden aan de bovenlijnen plaatsvinden. Aan nemer Spie is verder in het eerste kwartaal van het jaar bezig met het verwijderen van de 150 kV-hoogspanningsverbinding in Tanthof (zie ook pagina 18 en 19).

“Na het testen zal de lijn worden opgenomen in het landelijk net en zal deze onder spanning worden gebracht.” Planning en samenwerking Terugkijkend op het gehele proces is het qua planning heel goed gegaan. “Met dank ook aan de aannemers die telkens als zich wat voordeed, zich extra hebben ingespannen om de planning toch te halen. Ook de samenwerking met het Ministerie van Economische Zaken en het Ministerie van Infrastructuur en Milieu was een positieve factor in

“Wat we verder geleerd hebben van dit eerste traject : het is goed om in een heel vroeg stadium betrokkenen te informeren. Wellicht zou bij de aanleg van de komende 380 kV-hoogspanningsverbindingen zelfs al eerder een informatiecentrum moeten worden ingericht. Zodat omwonenden een plek hebben om hun vragen te stellen en hun zorgen te delen. Dat voorkomt wellicht onnodige stress en kan onrust wegnemen. Bovendien kunnen we zo omwonenden vroegtijdig bij het proces betrekken.”

Feestelijke opening Zuidring In de zomerperiode zal TenneT samen met het Ministerie van Economische Zaken, op feestelijke wijze de nieuwe Randstad 380 kVhoogspanningsverbinding in gebruik nemen. Alle betrokkenen en omwonenden zijn uitgenodigd voor deze bijeenkomst die nabij het opstijgpunt 14 in Delft zal plaatsvinden. Houd de lokale media in de gaten voor het programma en de exacte datum.

Jonge torenvalkjes bewonen nieuw huis Vorig jaar heeft TenneT op verzoek van de weidevogelwacht Schipluiden/vogelwerkgroep Delft Schipluiden een nieuwe torenvalkkast geplaatst ter hoogte van de Woudselaan in Midden-Delfland. De oude kast zou namelijk gesloopt worden bij het verwijderen van de 150 kV-vakwerkmast. Zo hadden de torenvalken de tijd om aan het nieuwe huis te wennen. Dit is succesvol gebleken. De uitgevlogen valken hebben het nieuwe nest weer opgezocht en bevolkt met jonge valkjes.

Informatieavonden zinvol Het is gebleken dat informatieavonden heel zinvol zijn. “Door met elkaar in gesprek te gaan, ontstaat meer begrip. Via deze avonden, die onder regie stonden van het Ministerie van EZ, is veel informatie teruggekoppeld die de werkwijze ten goede kwam. Hoewel bewoners natuurlijk niet altijd gelukkig zijn met de komst van een hoogspanningsverbinding, is er toch constructief meegedacht.”

Inspraak Betrokkenen hebben verder hun visie kenbaar kunnen maken door het indienen van zienswijzen. Dat heeft - waar haalbaar - geleid tot aanpassingen in het tracé. Verder hebben bewoners inspraak gehad in het herstel van bijvoorbeeld de omgeving van Opstijgpunt 14, nabij de wijk Tanthof in Delft, het Tanthofpark. Daar is de nieuwe situatie straks zelfs beter te noemen dan de oude.”

Vogelflappen en varkenskrullen Om vogels te ontzien hangen in de bovenlijnen van de hoogspanningsverbinding voorzieningen: vogelflappen en varkenskrullen. Een ecologisch bureau zal drie jaar lang kijken (en tellen) hoeveel vogelslachtoffers er vallen. Als de aanbesteding voor het ecologisch bureau afgerond is, zal de meting zoals het er nu voorstaat vanaf april 2013 2-jaarlijks plaatsvinden. Elk jaar wordt een rapportage gemaakt en zullen de vogelbeschermende maatregelen worden geëvalueerd.


3

RANDSTAD 380 kV Bouwleiders Jos Konings en Gerard van Abswoude

Terugblik bouwleiders Jos Konings en Gerard van Abswoude

er bij de Zuidring van Randstad 380 kV zorgvuldig met de omgeving is omgegaan. Hij wil van de gelegenheid gebruikmaken om bewoners te bedanken voor hun alertheid. “Als er bijvoorbeeld een bewegwijzeringsbord was gestolen, kregen we dat direct te horen. Daar hebben we veel profijt van gehad.”

Geen twijfels “Randstad 380 kV is het eerste project waarbij in totaal 20 kilometer 380 kV-hoogspanningsverbinding ondergronds verdwijnt. De Zuidring neemt daarvan 10 kilometer voor zijn rekening. De aanleg is volgens planning verlopen.”

De bouwleiders van de bovengrondse en de ondergrondse verbinding van de

“Het veengebied hier gooide roet in het eten. Bij het graven van een sleuf aan de ene kant, drukte het veen de grond aan de andere kant omhoog. Toen was het afgelopen met de dubbele snelheid.”

Afronden De bezigheden die momenteel plaatsvinden betreffen - in de woorden van Van Abswoude afwerken en afronden. Het terrein oogt nu nog wat hobbelig. “Op dit moment is er nog een overhoogte omdat de grond nog moet inklinken, maar dit verdwijnt in de loop der tijd. Dit houden we goed in de gaten...”

Zuidring maken de balans op. Hoe kijken zij terug op hun project?

Jos Konings, bouwleider van het bovengrondse gedeelte van de Zuidring, vindt het afstemmen met de omgeving het belangrijkste onderdeel van zijn werk. Werkplannen maken, zorgen dat de bouwstroom kan blijven doorgaan; het hangt allemaal af van goede communicatie met de omgeving. “Tijdens de uitvoering hebben we veel besproken met de bevoegde gezagen, zoals het Hoogheemraadschap en Rijkswaterstaat. Wekelijks voerden we overleg met de instanties. Dat werd erg op prijs gesteld.”

Verrassingen Over het geheel genomen is Konings tevreden over het verloop van het project. “We halen nog steeds de planning. Technisch gezien verliep de aanleg voorspoedig.” Natuurlijk waren er verrassingen. Bijvoorbeeld het moment dat er een belangrijke folieconstructie bij mast 10 bleek te liggen, waar TenneT niet doorheen mocht boren of heien. Bij dezelfde mast moest een dijk worden verzwaard en voorbelast voordat hij dienst kon doen als werkweg.

Jos Konings: “Ik heb ontzettend veel geleerd van dit project.”

4

Afstemming

Veel geleerd

Wat Konings betreft, is er bij dat afstemmen nog wel ruimte voor verbetering. “Soms ging de afstemming heel goed, zoals toen we voor de geleidermontage grote jukken moesten plaatsen om de snelweg te beschermen. Dat hebben we op korte termijn goed afgestemd met Rijkswaterstaat en de provincie.” Omdat er bij zo’n project als dit best veel tijd zit tussen de planologische fase en de realisatie en er mogelijk wat aanpassingen zijn, is het belangrijk om regelmatig in gesprek te blijven met het bevoegd gezag. Dit kan in de uitvoeringsfase tijd besparen om zaken opnieuw af te stemmen.”

Ook moet de bestaande 150 kV-hoogspanningsverbinding nog worden gesloopt. Dat gebeurt van januari tot en met maart. En dan is het klaar voor de bouwleider. “Ik heb ontzettend veel van dit project geleerd,” zegt Konings. “Het was bijvoorbeeld voor het eerst dat we met Wintrackmasten werkten en hierin geleiders monteerden.”


“Dat de aanleg van een hoogspanningsverbinding overlast zal veroorzaken, dat weet je van tevoren. Belangrijk is om direct op klachten te reageren.” Gerard van Abswoude, bouwleider van het ondergrondse gedeelte van het tracé, is van mening dat

Gerard van Abswoude: “We hebben veel profijt gehad van de alertheid van bewoners.” Water en veen “Bij elk groot project duiken er onvoorziene omstandigheden op, zo ook bij de aanleg van het ondergrondse gedeelte van de Zuidring.” zegt Van Abswoude. “Als het een maand goed regent in dit gebied, zit je met een onvoorziene hoeveelheid water. Gelukkig hadden we een goed drainagesysteem aangelegd waarbij al het water naar de Schie werd teruggevoerd.” Desondanks verliep de aanleg volgens de planning. In eerste instantie zelfs vier maanden vóór op de planning. De aannemer had een methode gevonden waarbij de aanleg bijzonder spoedig kon verlopen. Hij groef twee sleuven tegelijk en kon dan ook de kabels tegelijk trekken. Van Abswoude:


5

RANDSTAD 380 kV Caroline van Dalen, projectleider Randstad 380 kV

Daar is naar toe gewerkt: de Zuidring in gebruik Caroline van Dalen is projectleider Randstad 380 kV bij het Ministerie van Economische Zaken. Hoe heeft zij de voorbereiding en de totstandkoming van de Zuidring ervaren?

hankelijk van energieproducenten. Als die aangeven dat ze iets willen gaan bouwen, moet TenneT een berekening maken: is er voldoende capaciteit in het huidige net om de nieuwe op te wekken stroom te transporteren? Zo niet, dan gaan ze naar de minister met het verzoek tot uitbreiding van het 380 kVhoogspanningsnet. De ministers hebben weer tijd nodig om tot zorgvuldige besluitvorming te komen. Met die beperkingen in het achterhoofd is deze verbinding toch redelijk snel gerealiseerd. Ik denk niet dat ze het anders kunnen aanpakken.”

Hoe kijkt u terug op de rol van het Ministerie van Economische Zaken? “Ook wij hebben ons heel bewust tot doel gesteld om zo snel mogelijk openheid te geven. Je moet constructief in gesprek met de omgeving. Mensen die er wonen en werken geven informatie die je anders niet zou kennen, maar die wel belangrijk is voor de besluitvorming. Door een uitgebreid voortraject weet je wat er speelt en tegen welke problemen je kunt aanlopen. Bovendien is het belangrijk om in het voortraject uit te leggen wat het denkproces is achter bepaalde besluiten. Als men-

sen alleen nog formeel met een zienswijze kunnen reageren, is het lastiger voor ons om tot een heel ander besluit te komen. Als je de tijd neemt in het voortraject, kan dat de besluitvorming uiteindelijk verkorten. Ik denk dat constructief overleg in het voortraject uiteindelijk een hoop zienswijzen scheelt. Er kunnen altijd dingen beter, maar we hebben bij de Zuidring echt de intentie gehad en geprobeerd om zoveel mogelijk in gesprek te zijn.“

Caroline van Dalen: “In de toekomst moeten we misschien meer de verschillende rollen van TenneT en het ministerie benadrukken.” “Je ziet nu waar je al die tijd naar toe hebt gewerkt.” Voor Caroline van Dalen markeert de ingebruikneming van de Zuidring een bijzonder moment. Vanaf de startnotitie was zij vanuit het ministerie bij Randstad 380 kV betrokken. “We wilden een transparant proces, in overleg met bewoners en gemeenten,” vertelt ze. “Dat is de enige manier om zo’n project aan te pakken.” Het was een van de eerste keren dat de rijkscoördinatieregeling in de praktijk werd gebracht. Hoe is dat bevallen? “Het voordeel van de rijkscoördinatieregeling is dat de minister een integrale afweging kan maken. Vroeger zou je per gemeente een besluit moeten nemen. Nu zit je met iedereen aan tafel. De ministers wegen alle belangen af om tot een samen-

6


hangend tracé te komen. Een ander voordeel is dat alle uitvoeringsbesluiten tegelijk met het tracé ter inzage liggen. Zo hebben belanghebbenden een goed overzicht van alle consequenties. Ik kan me wel voorstellen dat het voor bewoners veel papierwerk in één keer is. Gemeenten krijgen door het Inpassingsplan een andere rol. Normaal moeten ze een besluit nemen over de wijziging van een bestemmingsplan. Die rol ligt nu bij de ministers. Voor gemeenten maakt dat het makkelijker om zich te focussen op het behartigen van de belangen van de bewoners.” Hoe verliep de samenwerking? “We hebben allebei onze eigen rol, al is dat voor de buitenwereld niet altijd duidelijk. Misschien moeten de partijen dat in de toekomst meer bena-

drukken. De ministers bepalen waar het tracé komt te liggen en of dat ondergronds of bovengronds is. TenneT moet de ministers voorzien van technische informatie, de kosten, et cetera, zodat zij een goed beargumenteerde afweging kunnen maken. Ik denk dat de ministeries en TenneT allebei daarin hun verantwoordelijkheid hebben genomen. Vanuit de techniek gezien heeft het meest simpele tracé de voorkeur. Dat geeft de minste kans op storingen en problemen. De ministers hebben voor een tracé gekozen dat TenneT voor meer uitdagingen zet. Wel zijn ze elkaar tegemoet gekomen.” Hoe heeft TenneT het volgens u gedaan? “Er is TenneT wel verweten dat ze niet eerder met de plannen zijn gekomen, maar zij zijn af-


7

RANDSTAD 380 kV

Herinrichting Opstijgpunt 14 Bij de herinrichting van Opstijgpunt 14 is een aantal partijen betrokken. Hoe hebben zij de totstandkoming van het project ervaren? De belanghebbenden blikken terug. Als beheerder van het recreatiegebied van Recreatieschap Midden-Delfland onderhoudt Erwin Verhage intensief contact met TenneT. Met name in de tijd dat de werkzaamheden werden uitgevoerd, besprak hij wekelijks de voortgang van Randstad 380 kV en de gevolgen hiervan voor het recreatiegebied. “In de voorbereidingsfase kwam TenneT bij ons met het voornemen om een ondergrondse kabel

Erwin Verhage (Recreatieschap): “Een blauwdruk voor andere projecten met veel impact.” aan te leggen in het recreatiegebied. Samen bespraken we hoe dat het best in de praktijk kon worden gebracht,” vertelt Verhage. Hij werd daarin bijgestaan door een collega die zich bezighield met zakelijk recht, zodat alle voornemens contractueel werden vastgelegd. Verhage: “Met mijn collega’s van toezicht en handhaving toetste ik van tevoren alle plannen van TenneT. Welke impact hebben ze op de omgeving? Is de veiligheid van recreanten in het geding? Hoe voorkomen of beperken we de overlast?” Verhage kijkt tevreden terug op het contact in de uitvoeringsfase. “In het begin tast je af, wat je aan elkaar hebt. Je zit met tegengestelde belangen. Gezamenlijk hebben we volgens mij een heel mooi resultaat neergezet. Natuurlijk was er overlast voor recreanten. Routes waren afgezet, maar er was altijd een alternatief. Mensen werden goed geïnformeerd. We merkten dat ze via de website van Randstad 380 kV en bij het informatiepunt alles vonden wat ze zochten.” Verhage is blij met de herinrichting van het opstijgpunt, vooral omdat de buurt achter het ontwerp staat. “Voor ons als recreatieschap is belangrijk dat we het gebied goed kunnen beheren en onderhouden. We hebben van tevoren een aantal voorwaarden meegegeven aan de landschapsarchitect, bijvoorbeeld dat de stroken langs de sloot breed genoeg zijn om er met een trekker over te rijden. Daar hebben we het werkplan op mogen controleren.”

8


De werkwijze is voor het recreatieschap zo succesvol gebleken, dat hij als een blauwdruk geldt voor andere projecten met een grote impact op het recreatiegebied. “Je hoopt natuurlijk dat er niet vaker een partij opstaat die de boel op de schop wil gooien,” zegt hij. “Maar als het dan toch moet, dan is de manier waarop we met Randstad 380 kV zijn omgegaan een goed voorbeeld van hoe je de belangen van alle partijen meeneemt in de besluitvorming en uitvoering.”

Fidan Bulut (Gemeente Delft): “We hebben er het maximale uitgehaald.” “Het ontwerpproces van opstijgpunt 14 verliep wat moeizaam, maar het eindresultaat mag er zijn.” Aan het woord is Fidan Bulut, projectleider Randstad 380 kV bij de gemeente Delft. Voor de totstandkoming van opstijgpunt 14 was nauw overleg noodzakelijk. Er waren veel partijen betrokken. TenneT wilde de hoogspanningsverbinding aanleggen. Rijkswaterstaat was bezig met de voorbereiding ten behoeve van de aanleg van de A4 en de geluidswal daarnaast. Het Recreatieschap is betrokken als beheerder van het gebied. “Ik denk dat de gemeente een sleutelrol heeft gespeeld bij het op elkaar afstemmen van al die plannen,” zegt Bulut. “We zagen dat de partijen soms

langs elkaar heen werkten, omdat ze zich allemaal op hun eigen project richten. Daarom hebben we ingegrepen. Door iedereen rond de tafel te roepen, zorgden we dat mensen verder keken dan hun eigen project.” Bulut is sinds een jaar als projectleider bij Randstad 380 kV betrokken. Zij onderhield het contact tussen TenneT en de gemeente tijdens de aanleg van de verbinding. “Ik hield in de gaten of eerder gemaakte afspraken werden nagekomen. Soms moest ik de partijen bij elkaar roepen om alle neuzen weer dezelfde kant op te krijgen.” In het Inpassingsplan stond de eis dat er op deze locatie iets bijzonders diende te gebeuren. Dat heeft ertoe geleid dat TenneT bereid was tot extra inspanning, meent Bulut. “Zonder die verplichting hadden wij als gemeente veel minder voor elkaar kunnen krijgen.” Voor de gemeente zelf zijn er ook lessen te trekken uit het proces. “Onlangs kwam er bij het informatiecentrum in Delft van TenneT een aantal gemeenten uit het gebied Doetinchem-Wesel langs voor een rondgang langs de Zuidring, omdat zij daar in hun gebied ook met een 380 kV-verbinding te maken krijgen. Dat vond ik heel goed. Gemeenten zouden veel meer afstemming bij elkaar moeten zoeken. We moeten elkaar vragen: hoe pak jij dat aan? Wat kwam je tegen? Vaak liep ik in dit project tegen zaken aan die ik eerder had kunnen weten als er meer afstemming was geweest.” Met het uiteindelijke herinrichtingsplan is ze tevreden, vooral ook omdat bewoners inspraak kregen in het ontwerpproces. Opmerkingen van bewoners werden meegenomen, of er werd beargumenteerd waarom er niets mee werd gedaan. Zo is het oorspronkelijke idee voor een speelweide veranderd in een gebied met bossages, omdat bewoners zich zorgen maakten dat kinderen bij het opstijgpunt zouden spelen. “Met alle partijen samen hebben we het maximale gehaald uit de uitdagingen die het opstijgpunt ons bood,” concludeert ze. Jörgen van der Meer, omgevingsmananger A4 Delft-Schiedam, herkent zich niet in het beeld van twee partijen die langs elkaar heen werken. “Het was bekend dat TenneT bij het opstijgpunt aan het

onze aannemer ervoor moest zorgen dat TenneT toegang hield tot het bouwterrein tot uiterlijk eind 2012. Vanwege de herinrichting wilde TenneT nog wat langer blijven. Wij moesten echter aan de slag om de geluidswal op te richten. Daardoor was TenneT genoodzaakt alsnog een andere toegang te creëren via het fietspad.” Hoewel TenneT volgens Van der Meer misschien iets te licht heeft gedacht over de verlenging, verliep het contact volgens hem plezierig. “We spraken elkaar niet heel frequent, maar dat was ook niet nodig. Onze aannemer overlegde wel frequent met TenneT.” Zelf had hij meer last van een ander probleem. Omdat het doortrekken van de A4 voor veel bewoners verser in het geheugen ligt dan Randstad 380 kV, spraken mensen veelal Rijkswaterstaat aan als TenneT ergens met een vrachtwagen reed. “De omgeving dacht dat Rijkswaterstaat tegen de afspraken in al aan het werk was gegaan,” vertelt Van Der Meer. “Ik begrijp dat het voor bewoners niet veel uitmaakt wie de boosdoener is, als er maar adequaat wordt gereageerd op klachten. Daarin moet je elkaar dus goed opzoeken.” Heeft hij overwogen om de informatie van Rijkswaterstaat te combineren met die van TenneT? “Samen draag je weliswaar één boodschap uit, maar vaak liggen de werkzaamheden dermate ver uit elkaar, dat het helder is voor mensen om het gescheiden te houden. We vertellen in grote lijnen wat TenneT doet. Details moet iedere partij zelf communiceren.” Bij een volgend project zou Van der Meer nog nadrukkelijker willen weten wat de andere partij precies van plan is, hoe de planning eruitziet en wat de risico’s zijn. “De grootste les: je moet heel goed van elkaar weten wat je wanneer gaat doen.” Een compliment voor TenneT heeft hij ook. “De herinrichting van het opstijgpunt heeft TenneT echt goed aangepakt. Het is netjes om verschillende varianten aan te bieden en de burger te laten beslissen. Automobilisten hebben trouwens geen zicht op het opstijgpunt. Onze geluidswal staat ervoor.”

Jörgen van der Meer (Rijkswaterstaat): “Je moet goed van elkaar weten wat je gaat doen.” werk zou zijn. We zijn samen aan tafel gaan zitten om te zorgen dat we elkaar niet in de wielen reden. De toegang tot het opstijgpunt liep voor TenneT over het bouwterrein waar wij de A4 Delft-Schiedam gaan aanleggen. We hebben vastgelegd dat


9

RANDSTAD 380 kV Jan Rood, contactpersoon grondeigenaren en gebruikers

Hoe worden afspraken met grondeigenaren nageleefd? Voor de aanleg van de hoogspanningsverbinding maakt TenneT afspraken met de grondeigenaren, zo ook over het herstel van het terrein en het terugbrengen in de oorspronkelijke staat. Jan Rood houdt toezicht op de naleving van die afspraken.

De aanleg van de kabel is gereed. TenneT heeft de plicht om het terrein weer in de oude staat terug te brengen. Jan Rood van adviesbureau Tauw vertegenwoordigt TenneT als cultuurtechnisch en gedeeltelijk civieltechnisch toezichthouder bij de Zuidring. In de afwerkingsfase is hij de contactpersoon voor grondeigenaren en -gebruikers. Nu de aanleg van de nieuwe verbinding zich in de afrondende fase bevindt, worden de percelen waarop TenneT aan het werk was na de afwerking van het land weer teruggegeven aan de eigenaar. Enkele herstelwerkzaamheden zijn afhankelijk van het seizoen en de bodemgesteldheid, zoals het inzaaien van de grond. De afspraken over de oplevering worden vastgelegd

10


voorheen grote kuilen bevatte, kan de eigenaar niet verwachten dat hij er een glad biljartlaken voor terugkrijgt. We streven er natuurlijk wel naar om het perceel in een goede kwaliteit op te leveren.”

Gewasschadevergoeding

met de eigenaar/gebruiker en de aannemer. Rood: “Uiteraard houdt TenneT toezicht op de uitvoering.”

Taluds en ontwateringssleuven Nadat de kabel is aangelegd resteren in het land zogenaamde overhoogtes boven op de twee sleuven waarin de kabels liggen. Dit is een plaatselijke noodzakelijke verhoging van de grond van ongeveer een halve meter. Grond heeft, zeker in dit gebied, de eigenschap om in te zakken, wat inklinken heet. De overhoogtes zullen dan ook verdwijnen in de loop der tijd. Rood: “Aan weerszijden van de overhoogtes zijn schuine taluds aangebracht. Op een aantal plekken zijn die niet schuin ge-

noeg aangebracht, daar loopt de grond te recht. Voor een boer is het lastig om daar met een trekker overheen te rijden. Dat zal worden aangepast.” Ook lopen we de kans dat tussen de twee overhoogtes water blijft staan. Plaatselijke ontwateringssleuven moeten een oplossing bieden. De grondhoogtes worden gemonitord. Is het verschil met de nulmeting te groot, dan zal de aannemer in het voorjaar grond aanbrengen om het probleem op te lossen. In een enkel geval is de verwachting van de eigenaar over de oplevering anders. Rood: “We kijken of de verwachting redelijk is. We kunnen een land niet altijd beter opleveren dan het oorspronkelijk voor de werkzaamheden was. Als een weiland

Sommige grondeigenaren zullen een deel van hun terrein dit jaar niet volledig kunnen gebruiken, omdat het ingezaaide gras nog niet genoeg is gegroeid of omdat de overhoogtes voor aantoonbare overlast zorgen. In dat geval hebben de grondeigenaren recht op een gewasschadevergoeding. De hoogte van de vergoeding is vastgesteld door LTO Nederland. De komende jaren houdt Rood jaarlijks contact met de grondeigenaren. Hij bekijkt of ze in aanmerking komen voor gewasschadevergoeding. Ook bespreken ze nog uit te voeren restpunten door de aannemer, zoals het herstel van de grond. Het is de bedoeling dat Rood de komende jaren voor wat betreft schade het aanspreekpunt voor de grondeigenaren blijft.

Voorbereiding Terugkijkend op Randstad 380 kV vindt Rood dat een goede nulmeting in de voorbereidingsfase van zo’n groot project erg belangrijk is. Daarnaast is goede contacten/relaties opbouwen met eigenaren en gebruikers zeer belangrijk. Ook de grondeigenaren kunnen er tijdens de voorbereidingsfase voor zorgen dat het project soepel verloopt. “Als de grondeigenaar van tevoren doorgeeft of er bijvoorbeeld drainage aanwezig is op zijn terrein, hoeft de aannemer tijdens de uitvoering niet telkens het wiel uit te vinden.”

“Enkele herstelwerkzaamheden zijn afhankelijk van het seizoen en de bodemgesteldheid, zoals het inzaaien van de grond.”


11

RANDSTAD 380 kV Professor Fred Steennis

Met het oog op de kabel

Een ondergrondse hoogspanningsverbinding met een lengte van tien kilometer is wereldwijd nog niet vaak gerealiseerd. De activiteit in de kabel worden daarom nauwlettend in de gaten gehouden. Professor Fred Steennis van DNV KEMA Energy & Sustainability adviseert in opdracht van TenneT over de monitoring van de ondergrondse kabel.

Wat onderzoekt u precies? Steennis: “In opdracht van Tennet voeren we twee meetcampagnes uit. In de eerste meten we eigenschappen van de kabel, zoals de weerstand. Dat doen we al voordat de kabel in bedrijf gaat. De meetinstrumenten meten bepaalde waarden en aan de hand daarvan berekenen we de weerstand. Vervolgens gaan we modelleren. Ik begeleid twee studenten van de universiteiten van Delft en Eindhoven bij hun promotieonderzoek. Zij maken een model van het hoogspanningsnet, inclusief de kabel. In het model zetten we verschillende spanningen op de kabel. We meten tot welke stromen dat leidt. Vervolgens moeten we de waarden uit het model toetsen aan de werkelijkheid. Dat onderzoek kan natuurlijk pas worden uitgevoerd als de kabel in bedrijf is. Dan kunnen we de weerstand niet meer meten, maar wel de spanning en stromen in de kabelverbinding. De vraag is dan of ze kloppen met

12


de waarden uit het model. In de tweede helft van 2013 vindt de tweede meetcampagne plaats, waarbij die controle plaats vindt. Als het model klopt, kunnen de gevolgen van allerlei andere verschijnselen, ook weinig voorkomende zoals blikseminslagen, worden doorgerekend en ondervangen.”

Wat is het doel van de metingen? “We willen goed begrijpen hoe stromen en spanningen zich gedragen in een ondergrondse hoogspanningskabel van tien kilometer in het vermaasde net. Met de metingen in de ondergrondse kabel onderzoeken we hoe nauwkeurig het model is. Door de kabel te monitoren, krijgen we steeds meer inzicht in de ondergrondse verbinding. Als je precies weet hoe een net reageert, kun je bovendien de veiligheidssystemen eromheen op maat maken. Op het moment dat je beter weet wat je te wachten staat, kun je finetunen en eventueel maatregelen ne-

men om de ondergrondse verbinding te beveiligen.”

Meet u nog andere zaken in de kabel? “Bij de kabel ligt glasvezel, voor datacommunicatie. Wij gebruiken dat om de temperatuur van de kabel te meten. Terwijl de kabel in bedrijf is, meten wij de temperatuur van elke meter kabel op ongeveer een graad nauwkeurig af. Verder blijven we de verschillende componenten van de kabel continu monitoren. Als een zwakke component onder spanning staat en er gaat iets niet goed, dan gaat hij vonken. Wij houden dat permanent in

de gaten. Zo nodig kunnen we de componenten vervangen. Dit systeem is daarin absoluut uniek. Er is geen ander hoogspanningssysteem in de wereld dat permanent wordt gemonitord, omdat het zo duur is. Toch

denspanningsverbinding in China, dan kan ik u hier ter plekke een antwoord geven. Het gaat goed.”

Professor Fred Steennis: “Ik heb er vertrouwen in. heeft TenneT hiervoor gekozen. Bij DNV KEMA meten wij dat soort vonkjes in honderden middenspanningsverbindingen in de wereld, consequent, terwijl de verbinding in bedrijf is. Als u me nu zou vragen: hoe is de conditie van een bepaalde mid-


13

RANDSTAD 380 kV Projectleider Henk de Graad

Hoe een 150 kV-verbinding uit het zicht verdween De 150 kV-verbinding aan de Kruithuisweg is uit het zicht verdwenen. Voortaan ligt hij ondergronds. De projectleiding kijkt tevreden terug.

Van tevoren wisten projectleider Henk de Graad en bouwleider Rudi Schell dat ze zich aan een project met grote maatschappelijke impact verbonden. Een goede voorbereiding was dan ook essentieel. Henk de Graad: “We hebben veel energie gestoken in het informeren van bewoners en de gemeente. Uiteindelijk moeten we het allemaal samen doen. Natuurlijk is de boodschap die we komen brengen niet altijd leuk. Door te investeren in de communicatie denk ik dat we veel weerstand wegnamen en goodwill kweekten. Toen de aannemer een pomp te lang liet aanstaan, hadden direct omwonenden wateroverlast en vervolgens werd het water nog enige tijd afgesloten vanwege reparatiewerk. Dit gebeurde ook nog eens in het weekend. Naderhand hebben we een bos bloemen gestuurd naar die mensen om het leed iets te verzachten. Dat had effect. We kregen zelfs kaartjes en brieven van bewoners, waarin ze ons bedankten.”

Geen zichtbelemmering Een voordeel voor De Graad en Schell is natuurlijk dat ze aan een onderdeel van Randstad 380 kV werkten waarvan bewoners direct de positieve gevolgen ondervonden. De bestaande 150 kV-verbinding verdween uit het zicht. Voor TenneT is het veel kostbaarder om een kabelverbinding ondergronds aan te leggen en te onderhouden. “Maar mensen in de buurt ervaren nu geen belemmering meer in het zicht.” zegt de Graad. “Daarom ben ik blij dat ik dit project mocht doen.”

14


Nieuw basketbalveld De werkzaamheden zorgden soms voor overlast, met name in de omgeving van het jongerencentrum De Border aan de Abtswoude. Omdat de weg een verbindingsweg vormt met Schiedam, moest het verkeer over tijdelijke voorzieningen rijden. Ook voor bewoners en uitspanning De Landbouw was er overlast. De verbinding loopt vlak langs het jongerencentrum, onder het sportveld en het skatepark door. Vanaf de zomer van 2012 is het veld en het skatepark niet te gebruiken. Dat blijft nog even zo, omdat het basketbalveld vanwege de weersgesteldheid pas kan worden geasfalteerd in het voorjaar. Schell: “Het wordt wel mooier dan het was. Op verzoek van de gemeente komen er verbeterde hekken. Het asfalt wordt vernieuwd en vergroot. Ook het jeu de boulesveld wordt meegenomen. We hebben het overhoop gehaald, dus zijn we verplicht om het terug te brengen zoals het was. Terugbrengen in de oude staat kan natuurlijk niet, want je werkt niet met tweedehands materialen; je legt het opnieuw aan.”

Inrichtingsplan opstijgpunt Voor opstijgpunt Tanthof aan de Tanthofdreef is een inrichtingsplan gemaakt in de vorm van een 3D-animatie. Tijdens een bewonersavond kozen direct omwonenden voor de natte variant. Voordat het opstijgpunt kan worden ingericht, worden de geleiders weggehaald en de masten gesloopt. Op verzoek van Rijkswaterstaat beginnen die

werkzaamheden langs de Rijksweg A4 van Delft naar Wateringen. Daarna is de mast op het opstijgpunt aan de buurt. Oude ingegraven kabels zullen ook worden verwijderd. Nieuwe aanplant en een vergrote vijverpartij zorgen voor een nieuw aangezicht van het opstijgpunt vanuit de wijk. In het voorjaar zijn de contouren van de nieuwe inrichting zichtbaar. De oplevering van het basketbalveld en het opstijgpunt is gelijktijdig, naar verwachting begin april. Dat is natuurlijk reden voor een feestje! Houd hiervoor de huis-aan- huisbladen in de gaten!

met samengeknepen billen gezeten. Ik moest in het centrum van Leiden een verbinding verzwaren, die echt op het uur moest worden opgeleverd. Anders kon de verbinding Delft-Ypenburg niet uit bedrijf worden genomen.” De planning is gehaald. Voor de kerst was de ondergrondse 150 kV-kabelverbinding Kruithuisweg een feit. Binnenkort zal niets meer herinneren aan de hoogspanningsverbinding die langs de wijk Tanthof in Delft liep.

Coördinatie Het Zuid-Hollandse energienet is sterk verweven. Als er vanwege werkzaamheden een verbinding uit bedrijf genomen wordt, heeft dat gevolgen voor de andere verbindingen. Het net is goed beveiligd. Bij te zware belasting, schiet de verbinding in een beveiligingsstand. Het meest ingewikkelde onderdeel was dan ook de coördinatie, vinden de heren. In een vrij klein gebied vonden meerdere projecten plaats, soms wel zes tegelijk. Schell: “Honderden uren zijn er besteed aan coördinatie, allemaal om te voorkomen dat het westen van Nederland in het donker zou liggen. Uitloop van werkzaamheden kon absoluut niet, omdat dat effect had op opvolgende activiteiten. Er lagen dikke scenario’s klaar, waarin de consequenties van elke ingreep tot in detail waren onderzocht.” De Graad: “We hebben echt wel eens


15

RANDSTAD 380 kV

Opkomen voor bewonersbelangen is intensief Natuurlijk is de komst van een nieuwe hoogspanningsverbinding in een druk, stedelijk gebied ingrijpend. Bewoner Loek Bakker van de wijk Tanthof in Delft kijkt terug op hoe hij de aanleg van de Zuidring en de verkabeling van 150 kV heeft

Loek Bakker: “Er leven nog veel vragen, maar we weten ook dat we bij TenneT terechtkunnen voor een antwoord.”

ervaren.

Speciaal voor het interview heeft Loek Bakker, voorzitter van Bewonersplatform Tanthof, nog even een rondje gemaakt door de buurt om de stemming onder bewoners te peilen. In de opleveringsfase leven er nog heel wat vragen, is zijn conclusie. Wanneer de verbinding precies in bedrijf gaat, bijvoorbeeld. Bakker lacht: “Maar dat lezen we vast wel in de nieuwsbrief.” Een andere vraag is wat de gevolgen van de ondergrondse verbinding zijn voor bouwplannen in de toekomst. Ook over de volksgezondheid leven nog vragen. Wordt de magneetveldzone van de hoogspanningsverbinding straks voortdurend gemeten?

Goede informatievoorziening “Gelukkig kan ik gewoon naar TenneT bellen of mailen en dan word ik netjes te woord gestaan,” zegt Bakker. “De informatievoorziening is erg goed. Ik krijg ook altijd snel een antwoord. Ook in het informatiecentrum kun je als bewoner altijd terecht. Het mag alleen nog wat pro-actiever. Ze zouden bijvoorbeeld zelf nog meer contact kunnen zoeken met een wijkbelangenplatform zoals we dat in Tanthof kennen.”

Veel overleg nodig Voor bewoners van de wijk Tanthof in Delft zijn het roerige tijden. Ongeveer tegelijk met de komst van Randstad 380 kV viel het besluit om de A4 tussen Delft en Schiedam door te trekken. Er is dus veel overleg nodig met bewoners. Het bewonersplatform besprak om de maand met Rijkswaterstaat de gang van zaken. TenneT doet de gesprekken individueel, door middel van de nieuwsbrief en het informatiecentrum. “Dat is een kwestie van stijl”, zegt Bakker. “Ik vind het bundelen van ideeën van allerhande groeperingen zelf praktischer, maar de belangen lopen natuurlijk niet altijd parallel.”

Prima compensatie Als voorzitter van het Bewonersplatform vertegenwoordigt hij de mening van de omwonenden. Die is zeker niet eenduidig. “Bewoners langs de

16


Kruithuisweg zijn opgelucht dat de 150 kV-verbinding in hun buurt ondergronds wordt gebracht. Voor hen is het een prima compensatie voor de aanleg van de Zuidring. Maar aan de andere kant zijn er mensen die hard hebben gepleit voor het ondergronds brengen van nog twee kilometer van de 380 kV-hoogspanningsverbinding bij de wijk Tanthof. Niet onze belangen, maar politieke en financiële argumenten gaven de doorslag. Dat vindt men nog steeds heel jammer.”

Afspraken zijn nagekomen De afronding van de werkzaamheden gaat met weinig overlast gepaard. Bakker houdt in de gaten of gemaakte afspraken worden nagekomen. De koppeling van de 150 kV-verbinding met de 380 kV-verbinding zorgde bijvoorbeeld voor overlast. “Tegen de afspraak in verliep de aan- en afvoer van grond dwars door een woonwijk. Ik heb toen meteen contact opgenomen met TenneT. Die heeft de aannemer verzocht om een andere route te kiezen. Dat is gelukkig dezelfde dag nog verholpen.”

Meer bewustzijn Gevraagd naar lessen die hij persoonlijk heeft geleerd van het proces, zegt Bakker: “Bewoners zullen zich meer van tevoren moeten realiseren wat het effect zal zijn van zo’n groot project op hun directe omgeving. Als burgers tegenover de overheid ben je altijd een kleine groep. Het kost veel tijd en energie om de belangen van je buurt te behartigen. Wij hebben van Randstad 380 kV en de doortrekking van de A4 geleerd dat het belangrijk is om vanaf het begin goed te kijken hoe projecten georganiseerd worden. Als je weet hoe het proces in elkaar zit, kun je effectiever jouw eigen belangen onder de aandacht brengen.”

Wanneer gaat de verbinding in gebruik? Voor de zomerperiode wordt de verbinding in gebruik genomen. Vanaf april wordt de lijn getest. Leidt het ondergrondse brengen van de 150 kV-verbinding door Tanthof in Delft tot bouwplannen in de toekomst? TenneT gaat niet over bouwplannen die niets te maken hebben met de aanleg van een hoogspanningsverbinding in een gemeente. Voor antwoorden over eventuele toekomstige bouwplannen wordt hierbij verwezen naar de gemeente Delft. Wordt de magneetveldzone van de hoogspanningsverbinding straks voortdurend gemeten? Nee, de magneetveldzone is een vast gegeven en verandert niet ongeacht het gebruik. De zone is vastgesteld conform de handreiking van het RIVM. Meer informatie is te vinden op www.rivm.nl/Onderwerpen/Onderwerpen/H/ Hoogspanningslijnen/Magnetische_velden


17

Afscheid van de vakwerkmasten in Delft In januari 2013 is TenneT begonnen met de voorbereidingen voor het verwijderen van de 150 kVvakwerkmasten die vanaf het spoor in Delft lopen, door de wijk Tanthof, langs de A4 tot aan station Wateringen. In 2011 heeft de minister besloten om deze - sinds de jaren ‘60 bestaande -bovengrondse hoogspanningsverbinding in de wijk Tanthof ondergronds te brengen. Op het nieuwe 380 kV-opstijgpunt (bij het eindpunt van de huidige A4 in Delft) komt de 150 kV-hoogspanningsverbinding ook naar boven en gaat dan samen met de 380 kV-verbinding bovengronds verder naar Wateringen. In de nieuwe wintrackmasten hangt de 150 kV-verbinding aan de buitenkanten van de masten, de 380 kV-hoogspanningsverbinding hangt aan de binnenkant.

Afbreken stap voor stap

1. Eerst worden de geleiders (stroomdraden) uit de masten verwijderd. Dit gebeurt eigenlijk op dezelfde wijze als het monteren van de geleiders. Eerst worden de stroomdraden met lieren uit de masten langs de A4 gedraaid. Daarna zijn de masten in de wijk Tanthof aan de beurt. 2. Als de stroomdraden zijn losgemaakt is de volgende stap het afbreken van de mast zelf. Dit gaat in gedeeltes, net als een bouwpakket. Als de stukken op de grond liggen, wordt het ijzerwerk klein geknipt en gaat het de container in. 3. De mast wordt verwijderd tot en met de fundering iets onder maaiveld. Dit wordt weer aangevuld met grond en afgewerkt zodat over een tijdje niets meer te zien is. Dit alles gaat in overleg met de eigenaar van de grond waar de mast op staat. Vragen? Voor vragen kunt u op dinsdag-, of donderdagmiddag of op afspraak terecht bij het informatiecentrum van TenneT aan de Kalfjeslaan 2 in Delft. U kunt uw vraag ook per email sturen aan [email protected] of bellen met 026373 3239

18

Wat merkt u van de werkzaamheden? De eigenaren van de grond waar de masten staan en de tussenliggende percelen die de aannemer betreedt bij het verwijderen van de stroomdraden zijn geïnformeerd. over de werkzaamheden. Om het werk op een veilige manier uit te voeren zullen er kortdurende stremmingen van een aantal kruisingen zijn, zoals bijvoorbeeld de Kruithuisweg en de trambaan. Ook komt er een omleiding van het fietspad bij de Kerkpolderweg. Naar verwachting zullen de masten aan het eind van het eerste kwartaal in 2013 allemaal verdwenen zijn.

Met dank aan de heer A. Sonneveld Randstad 380 kV | maart 2013 |


19

De Zuidring loopt van hoogspanningsstation Wateringen, via een bovengrondse verbinding (op dit stuk gecombineerd met 150 kV) langs de rijksweg A4 naar het opstijgpunt 14 bij Tanthof Delft waar de 380 kV-hoogspanningsverbinding ondergronds verder gaat. Deels via open ontgravingen, deels via boringen (onder de Schie, het spoor, Rijksweg A13 et cetera) loopt de verbinding door tot aan het Opstijgpunt 32 waar de 380 kV-hoogspanningslijn bovengronds tot aan hoogspanningsstation Bleiswijk doorloopt.

Uw mening Al een aantal jaren ontvangt u van ons deze nieuwsbrief. Hierin proberen we u zo goed mogelijk op de hoogte te houden van de verschillende fasen van de ontwikkelingen in Randstad 380 kV Zuidring. De nieuwsbrieven verschijnen periodiek en worden huis-aan-huis verspreid. Graag horen we van u of we nog verbeteringen kunnen aanbrengen in de nieuwsvoorziening, en zo ja welke! U kunt uw aanbevelingen en opmerkingen sturen per email naar [email protected] Onder de inzendingen verloten we 3 boekenbonnen van € 25,- per stuk. Hartelijk dank voor uw moeite.

Contact www.randstad380kv.nl [email protected] 026-373 32 39

NIEUWSBRIEF. Terugblik op de aanleg van de Zuidring. Stand van Zaken Zuidring. maart 2013

Recommend Documents