1 Nieuwjaarstoespraak Gouverneur Theo Bovens op 2 januari in Gouvernement aan de Maas
(alleen uitgesproken woord geldt)
Dames en heren,
Eigenlijk is het zonde dat ik nu onderbreek, waar u zo goed in bent. En dan bedoel ik uw gave, uw talent om elk jaar weer ‘in groten getale’ deze receptie te bezoeken. Want dames en heren, geloof me. Sinds ik uw gouverneur mag zijn, kom ik ook nog wel eens op nieuwjaarsrecepties van andere provincies. En ik kan u verzekeren: nergens zijn ze zo geanimeerd en goed bezocht als hier in het Gouvernement. En natuurlijk, het zal best helpen dat het hapje en drankje – en dan ook nog eens ‘het goede’ hapje en drankje – hier een stuk sneller doorkomen dan elders. Maar het heeft er ook alles mee te maken dat we elkaar graag opzoeken; graag en makkelijk contact leggen; ook met mensen die we voorheen niet of nauwelijks kenden. Dat komt omdat het in onze genen zit; in ons DNA … dat is het zogenaamde “Limburgs netwerk-gen”. Wij wéten gewoon hoe we moeten verbinden. En dat kan ik u ook bewijzen met onze eigen - bewogen - geschiedenis. Ja geschiedenis! Bij mijn aantreden heb ik er immers op gewezen dat ik de allereerste gouverneur van Nederlands Limburg ben, die van huis uit historicus is. Ik heb toen ook gewaarschuwd dat er een moment zou komen dat u daaraan plezier zou beleven … óf spijt. Dames en heren, dat moment is nu aangebroken…
Laat mij een kleine geschiedenisquiz met u spelen. Een kleine geschiedenisquiz, goedgekeurd door het 150 jaar oude Koninklijk Limburgs Geschied- en Oudheidkundig Genootschap.
2 Ik noem gewoon een paar jaartallen, Het jaar 814? 1200 jaar geleden? Karel de Grote stierf. In Aken, 30 kilometer van hier. Geboren was hij overigens op slechts 24 kilometer van hier, in Herstal. Een ander jaar 1574? 14 april 440 jaar geleden? De Slag op de Mookerhei. 5 mei … 1814? 200 jaar geleden? De Fransen verlaten Maastricht, de Hollanders komen…en blijven. 1914, 100 jaar geleden? Ja, toen begon de eerste wereldoorlog. Met een schot uit een pistool dat in Luik werd gemaakt. Maar dat was ook het jaar dat de Limburgers eindelijk de Nederlandse gulden gingen accepteren. Nou dames en heren, hoeveel vragen had u goed? Het waren slechts 4 vragen. Stuk voor stuk gelinkt aan 4 historische gebeurtenissen, die niet alleen dit jaar worden herdacht of gevierd; maar bovenal onze verbondenheid met onze buren aantonen. Of dat nou België, Duitsland of- zelfs - Holland is… Neem Karel de Grote. Deze ‘vader van Europa’ wist regelmatig de weg naar Maastricht te vinden. Dus als Aken dit jaar het Charlemagne-Jaar beleeft, dan beleven wij dat mee. En weet u het nog? Tijdens De Slag op de Mookerhei sneuvelden twee broers van Prins Willem van Oranje. Twee Hollandse prinsen die voor eeuwig in de Limburgse bodem verdwenen.
3 Ook dat schept een band. Want … als in 1814 de Fransen plaatsmaken voor de Hollanders, dan gebeurt dat onder leiding van weer een Prins Willem van Oranje. En u weet, de Hollanders bleven en de Oranjes bleven. Daarom vieren we dit jaar 200 jaar Koninkrijk. En juist omdat ons verleden en onze ligging internationaler is dan de rest van Nederland; juist daarom vindt de nationale viering met het thema ‘Koninkrijk in Internationaal Perspectief’ plaats in Maastricht. Op 30 augustus, om precies te zijn. Ja, we zijn overduidelijk internationaler dan de rest van Nederland; en niet alleen omdat we ook nog even Belg zijn geweest… Ook na de afsplitsing van Belgisch Limburg - weet u het jaartal nog? Juist 1839, dus dit jaar gedenken we 175 jaar scheiding der Limburgen – maar ook na die splitsing voelden we ons nog lang geen Nederlander. Een mooi bewijs daarvan is – inderdaad - die Nederlandse gulden die na 1814 hier maar niet aan het rollen kwam. De Limburgers moesten die munt niet. Ze bleven liever betalen met Belgisch of Duits geld. Zelfs het loonzakje werd gewoon gevuld met die oude vertrouwde Frank.. Natuurlijk vond Den Haag dat niet goed. En natuurlijk kwam er een wet die het gebruik van vreemd geld verbood; maar tegelijkertijd kneep ze wel een oogje dicht voor Limburg. Omdat ze het ergens ook wel weer begreep: die aparte grenspositie van Limburg, zo omringd door buitenlandse buren. Dat waren nog eens tijden…. Den Haag begreep de grensligging van Limburg… Geef ons zo’n Den Haag anno 2014! Grenzen, we werden er ons eigenlijk toen pas – 100 jaar geleden - van bewust dat ze er lagen.
4 En toch, dames en heren, blijven we er met zijn allen graag overheen stappen. Op zoek naar die verbindingen, relaties, allianties. En dames en heren, dat is een zoektocht die ondersteuning verdient. Omdat Limburg daar beter van wordt, omdat Nederland daar beter van wordt; en ja, ook omdat burgers in onze Euregio’s daar beter van worden. Om die verbindingen kracht bij te zetten, voorzien we in het nieuwe jaar grote investeringen. Grote investeringen die zeer ‘gericht en gefocust’ zijn op een scherp, grensoverschrijdend toekomstbeeld. Dames en heren, u weet, we zijn in Limburg gezegend met maar liefst vier brandhaarden van kennis. Ik noem ze nog maar eens op: Greenport Campus in Venlo, Chemelot in Sittard-Geleen, de Maastricht Health Campus en de zogenaamde Smart Services Hub in Parkstad. Hier willen we – samen met het onderwijs en ondernemer, groot en klein – het vuur niet alleen nóg verder opstoken; maar ook en vooral het vuur tússen deze brandhaarden aan het lopen krijgen. Óók over de grenzen heen: naar Leuven, naar Aken, naar Luik, naar Hasselt en naar Eindhoven... Natuurlijk, tuurlijk vraagt dit ook om een passende beroepsbevolking. En óók daar werken we samen met die ondernemers en het onderwijs aan. Aan een beroepsbevolking met goed opgeleide mensen, internationaal georiënteerd en met kennis van buurtalen.
Maar ook – héél specifiek – met mensen die de techniek in hun vingers hebben. Én … natuurlijk vraagt het óók om een stevige economische basis. Een maakindustrie en landbouw van de hoogste kwaliteit, met robuuste fysieke verbindingen, een bruisend MKB, een gastvrije hospitality-sector; en dat alles gelegen in het mooiste, grenzeloze landschap dat Nederland kent. Zeer ‘gericht en gefocust’ investeren dus; en dan bedoel ik ook zeer ‘gericht en gefocust’ investeren in de verbindingen over de grenzen heen.
5
Afgelopen jaar hebben we eens precies laten uitpluizen hoe onze economie – en die van onze directe buren - er uit zou zien als we de grenzen helemaal zouden wegdenken. Dames en heren: de kansen liggen dan letterlijk voor het oprapen! U wilt niet weten hoeveel potentie er blijft liggen in onze grensregio’s en in die van de buren. Het loont dus zeker om administratieve landsgrenzen af te breken. Of anders gezegd: het wordt nu echt tijd dat we oplossingen vinden voor de enorme regelbrij. De enorme regelbrij voor wie aan de andere kant van de grens wil werken óf ondernemen. Een eerste stap daarin is het aanstellen van een zogenaamde ‘ontgrenzer’ – zo u wil, een ontstopper - die die heel praktisch die kluwen moet ontwarren. En daarnaast blijft het een zaak van aanhoudend ‘kloppen en bonzen’ op de deur in Den Haag, in Brussel en in Berlijn. Wat mij betreft mogen ze een voorbeeld nemen aan het Den Haag van 1914; in de tijd dat Limburg maar niet aan de gulden wilde. Gewoon een oogje dichtknijpen - af en toe een uitzondering toestaan - om de grensoverschrijdende economie zijn werk te laten doen… Dat loont, óók voor Den Haag! Dames en heren, weet u het nog? Vorig jaar riep ik u op de mantel der bescheidenheid af te werpen. Dit jaar zou ik u willen oproepen om de rest van Nederland bij de hand te nemen; om hun gids te zijn over de grenzen heen. Om te laten zien hoe je een brug kan slaan met je buren in Europa, zonder je eigen ziel te verliezen. Omdat wij Limburgers echt in staat zijn om die verbindingen te zien en te maken. Dames en heren, u heeft mij nu al heel wat keren het woord ‘verbindingen’ horen gebruiken. Net als de koning in zijn Kerstboodschap. U begrijpt: óók mijn toespraak is gelekt.
6 De koning die by the way nu – net als eerder zijn moeder – ook mag rekenen op een bronzen beeltenis in onze Statenzaal. Juist vandaag maken we bekend dat kunstenaar Appie Drielsma de opdracht is gegund. Maar om terug te komen op zijn toespraak, óók in zijn woorden klonk het best wel mooi. Hij zei: “Door verbindingen aan te gaan, kunnen mensen samen een kracht ontwikkelen die bergen kan verzetten.” Waarbij hij specifiek aandacht – en respect – vroeg voor mensen die dag en nacht dienstbaar zijn aan de samenleving. Ik sluit me hier voor de volle 100 procent bij aan. Want het zijn deze mensen – deze hulpverleners, buschauffeurs, onderwijzers – die onze samenleving leefbaar maken. Niet voor niets zijn we in 2013 – samen met de Limburgse media – het project tegen de verhuftering gestart. En daar ga ik in 2014 mee door. Omdat ieder mens respect verdient. Zeker als zo’n mens zich inzet voor de publieke zaak. En ja, onder zo’n mens die zich inzet voor de publieke zaak, reken ik ook ‘de politicus’, de volksvertegenwoordiger. De politicus die zichzelf in 2014 weer in de strijd mag werpen voor de Europese of gemeenteraadsverkiezingen. Ook deze politici verdienen respect. Want ga er maar aan staan; om je verkiesbaar te stellen in tijden dat sociale en andere media je voor het minste of geringste met de grond gelijk maken. In niet altijd al te fraaie bewoordingen. Dit legt anno 2014 eigenlijk een dubbele taak op de schouder van een politicus. Niet alleen het waardig ondergaan van de niet altijd fijnzinnige kritiek; maar ook – of misschien zelfs wel juist – het geven van het goede voorbeeld. Van hoe je – ondanks verschillende inzichten en ideeën – toch fatsoenlijk en waardig met elkaar én de burger kunt omgaan.
7
Wie daar inspiratie voor zoekt, hoeft zich enkel te spiegelen aan de 2 grote mannen die eind 2013 het nieuws domineerden: Paus Franciscus en de overleden Nelson Mandela. Hun morele leiderschap sprak en spreekt duidelijk velen bijzonder aan; ook in Limburg. Wat mij betreft wordt – of is – de tijd nu rijp dat elk mens moreel leiderschap in zichzelf wakker maakt. U – en ik - mogen daar allemaal zelf een begin mee maken. Samen dragen wij, representeren wij - zoals we hier allemaal bijeen zijn – immers toch voor een groot deel het leiderschap van Limburg. Dames en heren. U las het op het kaartje dat u bij binnenkomst kreeg: Limburg(ers) zien geen grenzen, ze zien verbindingen. Over grenzen heen. Omdat het in onze aard zit; omdat het in onze geschiedenis zit; omdat het onze toekomst is. Laten we – samen - toasten op 2014 en op alle kansen die we in het nieuwe jaar zien: over alle grenzen heen. We hebben alles in huis om die kansen te grijpen, dus als immer positief denkend mens verzeker ik u: het nieuwe jaar wordt een héél goed jaar! Ik wens u een heel gelukkig grensoverschrijdend en respectvol Nieuwjaar. Ook namens de leden van Gedeputeerde én Provinciale Staten.
