Patiënteninformatie
Nieuwe schouder schouderprothese, schouderartroplastiek
1234567890-terTER_
Inhoudsopgave Nieuwe schouder Hoe ziet het schoudergewricht eruit? Wat is slijtage van de schouder? Slijtage door een ongeval Hoe wordt schouderslijtage behandeld? Schouderprothese Hoe ziet een schouderprothese eruit? 1. Resurfacing prothese 2. Anatomische hemi- of totale schouderprothese De schouderkom 3. 'reversed'/ omgekeerde prothese (Delta prothese) Botcement Voor de operatie De operatie Wat zijn de mogelijke risico’s van deze operatie? Hoe lang duurt de operatie? Hoe lang duurt de opname? Na de operatie Sling Fysiotherapie Oefenset Wat zijn de leefregels na de operatie? Tot slot
Pagina 4 4 5 5 5 6 6 6 6 7 7 7 8 8 9 9 9 9 9 9 10 10 11
3
Nieuwe schouder schouderprothese, schouderartroplastiek U heeft een afspraak in Tergooi voor een schouderprothese of schouderartroplastiek. Onze artsen en medewerkers doen er alles aan om u met de beste zorg te omringen en uw bezoek aan het ziekenhuis zo aangenaam mogelijk te maken. Ter voorbereiding op uw behandeling informeren we u met deze folder over de gang van zaken rondom een schouderprothese of schouderartroplastiek. Daarnaast zetten we een aantal praktische zaken en nuttige informatie voor u op een rij. Heeft u na het lezen van deze folder nog vragen? Op bladzijde 11 vindt u de contactgegevens van de betreffende afdeling. De medewerkers van de afdeling of uw behandelaar beantwoorden uw vragen graag.
Hoe ziet het schoudergewricht eruit? Het schoudergewricht bestaat uit de bovenarm en het schouderblad. Aan de kant van de bovenarm zit de schouderkop. Aan de kant van het schouderblad zit de schouderkom. Tussen de schouderkop en de schouderkom zit een laag kraakbeen. Het kraakbeen is zacht en zorgt ervoor dat de kop en de kom makkelijk langs elkaar bewegen. Om de schouder zitten verder nog pezen en spieren. Die zorgen voor de beweging van de schouder.
4
Gezonde schouder
Schouderslijtage
Schouderprothese
Wat is slijtage van de schouder? Door artritis of artrose is het kraakbeen van de schouderkop en eventueel de –kom beschadigd. Het kraakbeen is dun of verdwenen en het oppervlak is ruw in plaats van glad. Daardoor schuurt bij het bewegen van de schouder de schouderkop over de schouderkom. Dit leidt tot pijnklachten en stijfheid van het gewricht. De slijtage gaat meestal gepaard met een ontsteking waardoor de pijnklachten verder toenemen. Slijtage door een ongeval Slijtage kan ook optreden na een ongeval, wanneer de bovenarm en schouderkop (en soms ook de schouderkom) gebroken zijn. Botsplinters als gevolg van de breuk zorgen voor irritatie en slijtage van het kraakbeen.
Hoe wordt schouderslijtage behandeld? In eerste instantie worden de pijnklachten behandeld met medicijnen. Maar er kan een moment komen waarop medicatie niet meer afdoende is. In dat geval zal de orthopedisch chirurg besluiten tot het vervangen van het gewricht door een kunstgewricht (de prothese). Afhankelijk van de conditie van het gewricht kan de chirurg besluiten om alleen het oppervlak van de schouderkop, de schouderkop te vervangen en/of ook de schouderkom.
5
Schouderprothese Een schouderprothese vervangt de schouderkop en eventueel ook de schouderkom. Dat gebeurt meestal omdat de schouder versleten is door artritis of artrose. De schouder voelt dan stijf aan en het bewegen van de schouder doet pijn. Ook wanneer een schouder beschadigd is door een ongeval, kan een chirurg besluiten de schouder te vervangen door een prothese.
Hoe ziet een schouderprothese eruit? Er bestaan verschillende schouderprotheses:
1.
Resurfacing prothese:
De resurfacing prothese is een holle, bolvormige prothese die alleen het kraakbenige oppervlak van de schouderkop vervangt.
Röntgenfoto met resurfacing prothese
2. Anatomische hemi- of totale schouderprothese Bij een hemi schouderprothese wordt alleen de schouderkop vervangen. Bij een totale schouderprothese worden zowel de schouderkop als de schouderkom vervangen door een prothese. De schouderprothese is gemaakt van metaal. De kop is er in verschillende doorsneden en diktes en wordt aangepast aan uw eigen 6
2. Anatomische hemi- of totale schouderprothese
Röntgenfoto met totale prothese
schouderkop. Ook de steel is er in verschillende maten. De juiste maat kop en steel hangen af van bijvoorbeeld uw lichaamsbouw en wordt aan u aangepast. Hierbij wordt uw anatomie zo veel mogelijk hersteld. De schouderkom Afhankelijk van de schade kan de chirurg beslissen alleen de schouderkop te vervangen, of de schouderkop samen met de schouderkom. De schouderkom is vaak gemaakt van kunststof. De schouderkom wordt met botcement in het schouderblad vastgezet.
3.
'reversed'/omgekeerde prothese (Delta prothese)
Afhankelijk van de kwaliteit van de spieren van de schouder kan de orthopedisch chirurg besluiten om een ‘omgekeerde’ prothese te plaatsen. Dit wordt gedaan als de binnenste schouderspieren of kapsel versleten zijn. Bij de omgekeerde prothese wordt de schouderkop vervangen door een kom met hieraan een steel. De steel gaat in de bovenarm. De schouderkom wordt hierbij vervangen door een bol. De bol wordt met schroeven in het schouderblad gefixeerd.
Röntgenfoto met omgekeerde prothese
Botcement Om de prothese op zijn plaats te houden, kan de chirurg indien nodig botcement gebruiken. Botcement is een speciale composietlijm. Als er geen botcement gebruikt wordt, wordt de prothese klemvast in het bot geplaatst. 7
Voor de operatie Voorafgaand aan uw schouderoperatie komt u op de Preoperatieve poli. De schouderoperatie zal uitgevoerd worden onder algehele anesthesie. Indien mogelijk heeft het de voorkeur om hierbij ook een zogeheten tijdelijke zenuwblokkade uit te laten voeren. Dit geeft een zeer goede pijnstilling na de operatie en bespoedigt het herstel en revalidatie. Op de Preoperatieve poli zal de anesthesist na het onderzoek verder uitleg geven omtrent de anesthesie en de mogelijke zenuwblokkade.
De operatie De chirurg maakt aan de voorkant van uw schouder een snee om bij het schoudergewricht te komen. Spieren en pezen worden opzij gelegd, zodat het gewricht vrijkomt. De schouderkop wordt uit de schouderkom gehaald. Als er is gekozen voor een resurfacing prothese wordt met een frees het slechte kraakbeen van de schouderkop verwijderd. Daarna wordt de prothese op de schouderkop geplaatst. Als er is gekozen voor een anatomische prothese wordt eerst de kop van de bovenarm verwijderd. Daarna wordt er ruimte gemaakt in de mergholte (het binnenste van het bot) van de bovenarm. Op de plek van de kop komt een schouderkop met steel. De steel wordt in het mergholte van de bovenarm vastgezet. Eventueel gebruikt de chirurg hiervoor botcement. Als er gekozen is voor het plaatsen van een totale schouderprothese wordt het slechte kraakbeen van de kom met een frees verwijderd. Daarna wordt een kunstkom geplaatst. De kunstkom wordt vaak bevestigd met botcement. De pezen worden weer teruggehecht. Vervolgens wordt de operatiewond gesloten. Ook als er gekozen is voor een ‘omgekeerde’ prothese wordt eerst de kop van de bovenarm verwijderd. Daarna wordt er ruimte gemaakt in de mergholte van de bovenarm. Op de plek van de kop komt een kunstkom met steel. Het slechte kraakbeen van de kom wordt met een frees verwijderd. Op de kom wordt een kunstbol met schroeven geplaatst (zie ook afbeeldingen pagina 8).
8
Wat zijn de mogelijke risico’s van deze operatie? • • • •
wondinfectie; nabloeding; zenuwletsel; instabiliteit van het kunstgewricht en het loslaten van de schouderprothese zijn eveneens mogelijke complicaties.
Hoe lang duurt de operatie? De operatie duurt gemiddeld één à twee uur, afhankelijk van het type prothese. Hoe lang duurt de opname? De opnameduur bij het vervangen van het schoudergewricht door een prothese is afhankelijk van het soort prothese tussen een tot drie dagen.
Na de operatie De belangrijkste reden voor de operatie is de pijn. Deze pijnklachten verdwijnen na de operatie vrijwel helemaal. Na de operatie ervaart u echter een ander soort pijn. Deze pijn, 'wondpijn' genoemd, verdwijnt geleidelijk. Dit kan twee dagen duren. Sling U krijgt direct na de operatie een sling aangemeten. Een sling is een ondersteunende draagband, te vergelijken met een mitella. De eerste week na de operatie draagt u de arm in de sling, ook tijdens de fysiotherapie. Uw duim hoeft niet permanent in de lus, zeker niet als de duim nog verdoofd is. In overleg met uw fysiotherapeut wordt het dragen van de sling afgebouwd, u draagt het maximaal drie weken. Fysiotherapie De eerste dag na de operatie start u met een oefenprogramma onder leiding van een fysiotherapeut. Die oefeningen doet u om het gewricht weer soepel te krijgen en om de beweeglijkheid en later ook de spierkracht te vergroten. Het oefenprogramma moet u zelfstandig vier keer per dag herhalen. Over het oefenprogramma leest u meer in de folder Oefenprogramma na uw schouderoperatie.
9
Na de opname gaat u door met de fysiotherapie. Dat kan poliklinisch in het Tergooi of bij een fysiotherapeut bij u in de buurt. Oefenset Voor het oefenprogramma krijgt u een oefenset. Deze bestaat uit therabanden (elastische banden), een stok en een katrol. U kunt deze set huren of aanschaffen, de kosten hiervoor zijn uiteraard minimaal.
Wat zijn de leefregels na de operatie? Voor een goede genezing is het belangrijk dat u in de eerste weken na de operatie de schouder niet te veel belast. Daarom gelden een aantal leefregels. De eerste twee weken (fase 1 genoemd) na de operatie mag u: • niet zelf fietsen, op een bromfiets rijden of autorijden; • niet sporten; • geen zwaar huishoudelijk werk verrichten; • niet koken; • ernaartoe werken om uzelf na twee weken weer zelfstandig te kunnen wassen en aankleden; • starten met fase 1 van het oefenprogramma op advies van uw fysiotherapeut. De eerste zes weken na de operatie mag u niet: • op de zijde slapen waaraan u bent geopereerd; • uzelf opdrukken vanuit een stoel.
TER-7982-nl--0416-1 © Tergooi 000907148 18012016
Na twee weken, zes weken en drie maanden na de operatie vinden er controles plaats. Als u op controle komt, wordt met u besproken hoe u de mobiliteit van uw schouder moet uitbouwen. Tijdens de eerste controle wordt uw wond gecontroleerd. Om te voorkomen dat u een stijve schouder krijgt start u twee weken na de operatie een behandeling bij de fysiotherapeut. Samen met uw fysiotherapeut moet u de oefeningen doornemen die u mag doen en op welke manier. De oefeningen staan in de folder Oefenprogramma na uw schouderoperatie. Om te controleren of de fysiotherapie ook op lange termijn geslaagd is, worden er na één, drie en vijf jaar na de operatie controle foto’s gemaakt.
10
Tot slot Heeft u na het lezen van deze folder nog vragen? Neemt u dan tijdens kantooruren contact op met de polikliniek Orthopedie: • Polikliniek Blaricum (poli 4) T 088 753 12 70; • Polikliniek Hilversum (poli 23) T 088 753 12 70.
11
T 088 753 1 753 www.tergooi.nl Locatie Blaricum Rijksstraatweg 1 1261 AN Blaricum Locatie Hilversum Van Riebeeckweg 212 1213 XZ Hilversum Locatie Weesp C.J. van Houtenlaan 1b 1381 CN Weesp
