Monitoringskader Nationale Databank Wegverkeersgegevens

Monitoringskader Nationale Databank Wegverkeersgegevens Kennisinstituut voor Mobiliteitsbeleid

Vlot bewegen. Veilig leven. Verkeer en Waterstaat.

M on it or in gsk a de r N a t ion a le D a t a ba n k W e gve r k e e r sge ge ve n s

Kennisinst it uut voor Mobilit eit sbeleid Pet er Jorrit sm a Piet er Wout ers Han van der Loop

sept em ber 2010

H e t Ke n n isin st it u u t voor M obilit e it sbe le id ( KiM ) m a a k t a n a lyse s va n m obilit e it die door w e r k e n in h e t be le id. Als z e lfst a n dig in st it u u t bin n e n h e t m in ist e r ie va n Ve r k e e r e n W a t e r st a a t ( Ve n W ) m a a k t h e t KiM st r a t e gisch e ve r k e nn in ge n e n be le idsa n a lyse s. D e in h ou d va n de pu blica t ie s va n h e t KiM be h oe ft n ie t h e t st a n dpu n t va n de m in ist e r va n Ve n W w e e r t e ge ve n .

Pagina 2 van 35

M onit or ingsk a de r N a t iona le D a t a ba nk W e gve rk e e r sge ge ve ns

I nhoud Sam envat t ing 5 1 1.1 1.2 1.3

I n le idin g 9 Aanleiding 9 Onderzoeksv raag 10 Aanpak 10

2

H e t con ce pt u e le m ode l: de sign va n h e t m on it or in gsk a de r 1 3

3 3.1 3.2 3.3 3.4 3.5 3.6

Opze t va n h e t m on it or in gsk a de r 1 5 Module ‘Generiek NL’ 19 Module ‘Cases’ 20 Module ‘Proces’ 23 Module ‘Weggebruikers’ 24 Module Ext erne fact oren 24 Het m onit oringskader in beeld 25 Lit erat uur 29

A.1 A.2 A.3 A.4

Bij lagen 30 Geïnt erview de personen 30 Vraagit em s int erviews 30 Effect en van verkeersm anagem ent en verkeersinform at ie 32 Verschillende m et hodes voor effect m et ing 34

Pagina 3 van 35


Pagina 4 van 35


Sam envat t ing

I n 2009 is de Nat ionale Dat abank Wegv erkeersgegevens ( NDW) van st art gegaan. Deze dat abank st elt hoogwaardige, act uele en bet rouwbare gegevens beschikbaar over de sit uat ie op de Nederlandse wegen aan wegbeheerders en verst rekkers van verkeersinform at ie. De dat abank m oet uit eindelij k, via een verbet erd verkeersm anagem ent en verkeersinform at ie, leiden t ot een bet ere benut t ing van het Nederlandse wegennet . Hierdoor kunnen de files afnem en en kan de bereikbaarheid verbet eren. I n 2012 wordt de NDW geëvalueerd. Het is voor de NDW belangrij k de kom ende j aren t e m onit oren in hoeverre de dat abank bij draagt aan de gest elde doelen. De NDW heeft aan het Kennisinst it uut voor Mobilit eit sbeleid ( KiM) gevraagd hoe zij die m onit oring het best e kan opzet t en. Het KiM heeft hiervoor een m onit oringskader ont wikkeld. M e t e n va n e ffe ct e n Het uit gangspunt voor het m onit oringskader is de zogenoem de effect ket en ( zie figuur S1) . Die brengt de relat ie in beeld t ussen input , out put , int erm ediat e out com e ( t ussendoelen) en final out com e ( hoofddoelen) . De NDW levert gegevens over onder andere verkeersint ensit eit , snelheden, files en wegwerkzaam heden ( out put ) . Wegbeheerders kunnen op basis daarvan m aat regelen nem en op het gebied v an verkeersm anagem ent , zoals het openst ellen van plus- en spit sst roken en t oerit dosering. Zij kunnen de gegevens ook gebruiken voor het ont wikkelen van beleid. De verst rekkers van verkeersinform at ie ( zoals ANWB en Tom Tom ) kunnen m et de gegevens hun inform at ieproduct en verbet eren of nieuwe product en in de m arkt zet t en. Op basis daarvan kan de reiziger zij n reisgedrag aanpassen, bij voorbeeld door op een ander t ij dst ip t e vert rekken of een andere rout e t e nem en. Al deze effect en zij n t ussendoelen. De direct e bij drage van de NDW dat a aan het verm inderen van files in Nederland is niet vast t e st ellen. Allerlei andere fact oren hebben invloed op dit hoofddoel, zoals de econom ische sit uat ie, het aut obezit en de brandst ofprij s. Daarom legt het KiM in de m onit or de nadruk op het zo goed m ogelij k in beeld brengen van het effect van de NDW dat a op t ussendoelen.

Pagina 5 van 35


Figuur S.1

Econom ie Dem ogr afie Belast ingm aat regelen Br andst ofpr ij s Aut obezit Weer som st andigheden

Effect ket en NDW

ex t er ne fact or en

input

out put

Financiën Mensk r acht Dat a

I nt ensit eit en Reist ij den Snelheden Voer t uigcat egor ieën St at usgegev ens infr ast r uct uur

I nt er m ediat e out com e

Pr oduct en w egbeheer der s Pr oduct en ser v icepr ov ider s Sam enw er k ing Weggebr uik er s Beleid

final out com e

Ber eik baar heid = v oer t uigv er liesur en

Vij f m odu le s Het KiM adviseert voor de m onit oring vij f m odules t e gebruiken. Per m odule is aangegeven wat kan worden gem et en, op welke wij ze en wanneer. 1.

Generiek NL I n de m odule ‘Generiek NL’ ligt de nadr uk op de om vang van het gebruik van de NDW dat a door m arkt part ij en die verkeersinform at ie verst rekken. Ook de m at e waarin de wegbeheerders de NDW dat a gebruiken voor andere doeleinden, zoals voor beleidsanalyses, wordt in kaart gebracht .

2.

Cases Het is niet m ogelij k op landelij k niveau t e bepalen welk aandeel de NDW dat a hebben in het t ot ale effect van alle verkeersm anagem ent m aat regelen. Dat effect is im m ers van veel fact oren afhankelij k. Voorst el in de m odule ‘Cases’ is daarom in een beperkt geografisch gebied enkele experim ent en m et verkeersm anagem ent t e v olgen waarbij gebruik is gem aakt van NDW dat a. Op die m anier is het m ogelij k een indicat ie t e krij gen van de orde van groot t e van de NDW bij drage aan de v erm indering van files op het Nederlandse wegennet .

3.

Proces De m odule ‘Proces’ biedt inzicht in de m at e waarin wegbeheerders m et elkaar sam enwerken en verkeersm anagem ent m aat regelen op elkaar afst em m en. Verder m oet deze m odule inform atie opleveren over het oordeel van wegbeheerders en de m arkt van verkeersinform at ie over de kwalit eit en de bruikbaarheid van de NDW dat a.

Pagina 6 van 35


4.

Weggebruikers De m odule ‘Weggebruikers’ m eet het gebruik van verkeersinform at ie ( voor en t ij dens de reis) door aut om obilist en, professionele vervoerders in de t ransport sect or en hulpdienst en ( brandweer of am bulancedienst en) en hun oordeel over bruikbaarheid en bet rouw baarheid van de inform at ie. Voorst el van het KiM is hiervoor aan t e sluit en bij best aande init iat ieven, zoals de gebruikerst evredenheidsm et ingen van Rij kswat erst aat .

5.

Ext erne fact oren I n de m odule ‘Ext erne fact oren’ zij n indicat oren opgenom en die zelfst andig invloed uit oefenen op de ont wikkeling van de bereikbaarheid. Fact oren zoals de econom ische sit uat ie, de brandst ofprij s en andere verkeers- en vervoersm aat regelen hebben een effect op de benut t ing van het wegennet en de ber eikbaarheid.

Met behulp van het m onit oringskader kan de NDW analyseren welk effect de dat abank heeft op het bereiken van de t ussendoelen. Per indicat or kan het effect worden weer gegeven m et de kwalificat ie posit ief, neut raal of negat ief. Met behulp van een zogenoem de m ult icrit eria- analyse ( waarin ook de relat ieve zwaart e van de verschillende indicat oren is vast gest eld) kan de NDW zich een oordeel vorm en over het t ot ale effect . Naast dit m onit oringskader is door Significant ( Significant , 2010) een syst eem dynam isch m odel ont wikkeld waarm ee inzicht wordt verkregen in oorzaak en gevolgrelat ies t ussen verschillende variabelen die van belang zij n voor het bepalen van het effect van NDW.

Pagina 7 van 35


Pagina 8 van 35


1

I nleiding

1 .1

Aa n le idin g I n de Not a Mobilit eit ( m inist erie van Verkeer en Wat erst aat 2004) worden drie oplossingsricht ingen ( bouwen, beprij zen en benut t en) aangereikt om de bereikbaarheid van Nederland t e waarborgen. Het bouwen van nieuwe wegen en het beprij zen van m obilit eit kunnen de m obilit eit sproblem en wellicht op de langer e t erm ij n verkleinen. Op de kort e t erm ij n echt er, is bet ere benut t ing van de best aande infrast ruct uur een m ogelij kheid om de bereikbaarheid t e verbet eren. Rij kswat erst aat heeft sam en m et de decent rale wegbeheer ders, de Nat ionale Dat abank Wegverkeersgegevens ( NDW) opgezet . De NDW draagt zorg voor act uele, bet rouwbar e en com plet e dat a over de sit uat ie op en van de Nederlandse “ doorst room wegen” ( snelwegen, diverse provinciale wegen en doorgaande st edelij ke wegen) . De dat a vorm en de basis voor de t oepassing van m aat regelen gericht op een bet ere benut t ing van de best aande infrast ruct uur. Dit m oet leiden t ot beperking van de groei van de files. Dat kan worden bereikt door de beïnvloeding van de vraag door bet ere verkeersinform at ie voor weggebruikers enerzij ds en door effect iever verkeersm anagem ent door wegbeheer ders anderzij ds. De cent rale doelst elling van NDW is: een basis bieden voor een verm indering van het aant al voert uigverliesuren m et 10 t ot 20 procent op het overeengekom en wegennet wer k van de wegbeheer ders in de periode 2008- 2012, door het beschikbaar m aken van hoogwaardige verkeersgegevens ( NDW, 2008) . De m issie van NDW is als volgt geform uleerd: “ NDW draagt als net werkorganisat ie bij aan de m obilit eit in Nederland door t e voorzien in een bet rouwbare, t oekom st gericht e en kost enefficiënt e landelij ke inform at iehuishouding voor het verwerven, opslaan, beheren en beschikbaar st ellen van voor wegverkeer relevant e gegevens en door het st im uleren van het gebr uik daarvan.” Om de bovenst aande m issie t e realiseren, zij n vier st rat egische doelst ellingen voor de uit voeringsorganisat ie vast gest eld: • een landelij k dekkend net werk van verkeersgegevens realiseren; • opt im ale kwalit eit van verkeersgegevens realiseren; • st im uleren van het gebruik van de verkeersgegevens; • zorg dragen voor aansluit ing op inform at ie over andere m odalit eit en • ( NDW, 2008) . NDW is behalve een dat abank, vooral ook een sam enwerkingsverband van de deelnem ende overheden en een net werkorganisat ie. Markt en overheden wor den door NDW bij elkaar gebracht voor de ont wikkeling van verkeersm anagem ent en verkeersinform at ie op basis van de gegevens van NDW.

Pagina 9 van 35


I n j uli 2009 is de NDW operat ioneel geworden m et een planperiode van 4 j aar. I n 2012 wordt de NDW geëvalueerd 1 . Het is voor de NDW van belang om gedurende de kom ende j aren t e m onit oren wat de zelfst andige bij drage is geweest aan: • een verbet er de ber eikbaarheid; • een verbet er de sam enwer king, afst em m ing en bet rokkenheid van de wegbeheerders; • verbet ering van het beleidsproces; • verbet er de inschat t ing reist ij d weggebr uikers. Daarvoor is een m onit oringskader vereist . I n deze publicat ie wordt dat m onit oringskader beschreven. 1 .2

On de r zoe k svr a a g De NDW uit voeringsorganisat ie, heeft in overleg m et DGMo aan het KiM gevraagd om een m onit oringskader op t e st ellen. De volgende onderzoeksvraag st aat cent raal: Welke elem ent en van de NDW m oet en worden onderzocht om een wet enschappelij k gefundeer d oordeel t e kunnen gegeven over de bij dr age van NDW aan een bet ere bereikbaarheid via de best aande weginfrast ruct uur? Uit deze onderzoeksvraag zij n 4 subvragen afgeleid die richt inggevend zij n voor de opzet van het m onit oringskader: 1. Wat is het denkkader ( concept ) voor een goede effect m et ing van NDW en uit welke elem ent en best aat dat ? 2. Welke indicat oren zij n van belang voor het m et en van de effect en van NDW? 3. Op welke wij ze dienen deze indicat oren gem et en t e worden? 4. I n hoeverre kan m et het m onit oringskader vast gest eld worden dat de NDW product en bij dragen aan de reduct ie in congest ie, uit gedrukt in voert uigverliesuren ( vvu’s) ?

1 .3

Aa n pa k Voor het opzet t en van het m onit oringskader zij n gesprekken gehouden m et personen die bij de decent rale overheden ( provincies, gem eent en, st adsregio’s) en de Rij ksoverheid werkzaam zij n op het gebied van verkeersm anagem ent . Tev ens zij n vert egenwoordigers uit het bedrij fsleven geïnt erviewd, die in de m arkt van de reisinform at ieverst rekking werken ( zoals Tom Tom , Andes en de ANWB) . De int erviews hadden t ot doel om inzicht t e krij gen in de verschillende indicat oren die van belang zij n voor het m onit oringskader. I n bij lage A.1 is een lij st van de geïnt erviewde personen opgenom en. Bij lage A.2 geeft een overzicht van de vraagit em s. Daarnaast is gekeken naar best aande st udies, is lit erat uur best udeer d en is expert ise van deskundigen gebruikt voor het bepalen van de m eet m et hodes.

1

Parlem ent air agendapunt 24- 11- 2009. Begrot ingsbehandeling VenW: De m inist er zegt t oe dat de Nat ionale Dat abank Wegver keer sgegev ens ( NDW) in 2012 wor dt geëvalueer d ( opzet en werking) en zo lean en m ean als m ogelij k wordt gehouden.

Pagina 10 van 35


I n dit rapport wordt het m onit oringskader uit gewerkt . De volgende elem ent en st aan daarbij cent raal: 1. Het concept uele m odel dat t en grondslag ligt aan het m onit oringskader. 2. De indicat oren ( de t e m et en variabelen) die opgenom en worden in het m onit oringskader. 3. De wij ze waarop de indicat oren gem et en dient t e worden ( de m eet m et hode) .

N a t ion a le D a t a ba n k W e gve r k e e r sge ge ve n s Mom ent eel zij n 15 organisat ies aangeslot en bij de NDW: grot e gem eent en ( Am st erdam , Rot t erdam , Den Haag, Ut recht ) , st adsregio’s ( Eindhoven, Haaglanden, Rot t erdam , Am st erdam , Arnhem - Nij m egen, Ut recht ) provincies ( Noord- Brabant , Zuid- Holland, Noord- Holland, Ut recht ) en Rij kswat erst aat . Deze part ij en zij n een sam enwerkingsovereenkom st voor een periode van t enm inst e vier j aar ( t ot 2012) aangegaan. I n het dat abest and zullen in de kom ende j aren gefaseerd gegevens over int ensit eit en, snelheden, reist ij den, voert uigcat egorieën en st at usgegevens ( zoals wegwerkzaam heden, file- inform at ie) beschikbaar kom en over een wegennet werk van m inim aal 5.500 kilom et er. De gegevens worden ingewonnen door deelnem ers of ext erne leveranciers en geleverd aan het cent rale NDW syst eem , dat deze gegevens beschikbaar st elt voor wegbeheerders ( v oor verkeersm anagem ent ) en serviceproviders ( voor verkeersinform at ie) . Door m eer en kwalit at ief verbet er de v erkeersgegevens kunnen wegbeheerders het verkeer effect iever m anagen, aanbod en vraag bet er op elkaar afst em m en. Door een grot ere geografische dekking van de verkeersgegev ens kunnen wegbeheerders gezam enlij k net werkm anagem ent uit voeren, waardoor een bet ere doorst rom ing van het verkeer ont st aat . Daarnaast zou het posit ieve effect en kunnen hebben op de verkeersveiligheid en lucht kwalit eit . Door opslag van de ingewonnen gegevens in een dat abase, ont st aat de m ogelij kheid voor wegbeheer ders deze t e gebruiken voor beheer en onderhoudsm aat regelen en het onder bouwen en ont wikkelen van beleid. De weggebruiker kan dankzij het NDW beschikken over m eer, bet rouwbaarder en act uele inform at ie voor en t ij dens de reis, zodat een bet er inschat t ing van de reist ij d gem aakt kan worden. Hij kan een bet ere afweging m aken over de t e m aken reis ( vert rekt ij dst ip, rout e en vervoerwij ze) . Dat zou kunnen leiden t ot een bet er e spreiding van het verkeer in de t ij d en ruim t e en een hogere t evredenheid bij de weggebruiker. Dat hangt wel af van de bereidheid van de verst rekkers van verkeersinform at ie ( de serviceproviders) om de NDW gegevens t e gebruiken. Voor het belangrij kst e m aat schappelij ke result aat , het verm inderen van de files in Nederland, kan NDW niet zelfst andig zorgdragen. NDW kan alleen een basisvoorwaarde creër en in de vorm van opt im ale verkeersgegevens. Het is vooral de benut t ing van de beschikbaar kom ende gegevens die zal leiden t ot het gewenst e m aat schappelij ke result aat ( NDW, 2008) .

Pagina 11 van 35


ext erne fact oren

Figuur 2 .1 Effect ket en NDW

I nt erm ediat e out com e

out put

input

Doelbereiking

Doelm at igheid van de bedrij fsvoering

input

Financiën Mensk racht Dat a

out put

I nt ensit eit en Reist ij den Snelheden Voert uigcat egorieën St at usgegevens infrast r uct uur

ext er ne fact oren

Product en serviceproviders Product en wegbeheerders Sam enwerking Weggebruikers Beleid

final out com e

int erm ediat e out com e

Econom ie Dem ografie Belast ingm aat regelen Brandst ofprij s Aut obezit Verkeersom vang Ruim t elij ke ordening St and der t echniek Polit iek klim aat

final out com e

Be r e ik ba a r he id

Pagina 12 van 35


2

Het concept uele m odel: design van het m onit oringskader

Het uit gangspunt voor het m onit oringskader is de zogenoem de effect ket en, die het KiM heeft afgeleid ( KiM, 2009) van het result aat gericht st uringsm odel dat gebruikt wordt voor de VBTB ( Van Beleidsbegrot ing Tot Beleidsverant woording, m inist erie van Financiën 2003, 2006) . Bij deze vorm van effect m et ing kunnen inspanningen in t erm en van kost en worden afgezet t egen result at en in t erm en van opbrengst en. Naast een analyse van doelbereiking of efficiency kan zodoende de doelm at igheid ( of kost eneffect ivit eit ) bekeken worden. I n figuur 1 wordt de effect ket en weergegeven. De effect ket en br engt de relat ie t ussen input , out put , int erm ediat e out com e en final out com e in beeld. De input en out put richt en zich voornam elij k op de bedrij fsvoering en de doelm at igheid daarvan. Er zij n hoofddoelen ( final out com es) en t ussendoelen ( int erm ediat e out com es) t e onderscheiden en scher p geform uleerde doelen m aken het m akkelij ker om effect en t e kunnen m et en ( KiM, 2009) . Beleidst heoret isch kader Voor de NDW is het van belang dat inzicht wordt gegeven in de bij drage die de NDW out put levert aan het bereiken van een bet er e ber eikbaarheid via de best aande infrast ruct uur, m iddels een verbet er d verkeerm anagem ent en verst rekking van reisinform at ie aan de reizigers op de weg ( final out com e) . Zij doet dat m iddels het verzam elen en verwerken van gegevens ( input ) en deze beschikbaar t e st ellen aan de wegbeheerders en serv iceproviders ( out put ) . Voorbeelden van de out put zij n verkeersint ensit eit en, reist ij den, snelheden en st at usgegevens van de infrast ruct uur. De wegbeheerders kunnen op basis hiervan hun best aande m aat r egelen verbet eren, nieuwe m aat regelen ont wikkelen ( bij voorbeeld regelst rat egieën) en sam enwer ken voor bet er onderbouwde en geïnt egreer de verkeersm anagem ent m aat regelen. De gegevens kunnen eveneens gebruikt worden voor beleidsanalyses ( int erm ediat e out com e) . De serviceproviders, die de verkeersinform at ie aan reizigers ( in dit geval de weggebruiker) verst rekken, kunnen hun best aande inform at ieproduct en verbet eren en event ueel nieuwe inform at ieproduct en in de m arkt zet t en. De weggebruiker kan een bet ere afweging m aken over de t e m aken reis en zij n gedrag aanpassen ( int erm ediat e out com e) . Naast de bij drage van het NDW hebben ext erne fact oren een effect op de benut t ing van en bereikbaarheid via de best aande infrast ruct uur, zoals bij voorbeeld de econom ische sit uat ie, de brandst ofprij s, t echnologische innovat ies en andere verkeers- en vervoersm aat regelen ( KiM, 2010) . Gelet op de k ort e periode dat de NDW operat ioneel is, richt het cent rale onderdeel van de m onit or zich op de effect m et ing vanuit de NDW out put op de int erm ediat e out com e. Daarbij gaat het er om op welke wij ze en voor welke doelen de NDW out put wordt doorvert aald en gebruikt door de wegbeheer ders en serviceproviders. Met ander e woorden: op welke wij ze wordt de pot ent ie van de NDW out put benut ? De out put van de NDW is door de t ij d aan verandering onderhevig ( qua hoeveelheid en qua kwalit eit ) en daarm ee voor een groot deel bepalend voor de uit kom st op de int erm ediat e out com e.

Pagina 13 van 35


De direct e bij drage van de NDW out put op de final out com e ( de v oert uigverliesuren) is niet t e bepalen. De verm indering van het aant al voert uigverliesuren is een indirect effect van de NDW act ivit eit en het NDW heeft daar uit eindelij k zelf geen invloed op.

Pagina 14 van 35


3

Opzet van het m onit oringskader

Het m et en van effect en van m aat regelen is een com plexe aangelegenheid. Zoals uit figuur 1 blij kt , zij n er diverse relat ies en int eract ies t ussen verschillende fact oren die gem et en m oet en worden. I m plem ent at ie van een m aat regel st aat nooit op zichzelf en is niet los t e zien van de om geving waarin die genom en wordt . De NDW dat abank wordt gebruikt door afnem er s als wegbeheerders en serviceproviders ( de int erm ediaire organisat ies) , die op hun beurt de dat a inzet t en voor verkeersm anagem ent en het verst rekken van verkeersinform at ie aan de weggebruiker. Hoe die int erm ediaire organisat ies en weggebruikers handelen is van invloed op de wij ze waarop de bereikbaarheid zich in posit ieve of negat ieve zin ont wikkelt . Door deze ket en van afhankelij kheden en indirect e relat ies is het nauwelij ks m ogelij k om voor heel Nederland het direct e effect van NDW op het einddoel ‘verbet ering van de ber eikbaarheid’ t e m et en. Bij de opzet van de m onit or wordt m et dit probleem rekening gehouden. Vandaar dat de focus van de m onit or ligt op het zo goed m ogelij k in beeld brengen van de doorwerking van NDW op de ‘int erm ediat e out com e’ ( op de t ussendoelen) . Bij de in deze m onit or gepresent eer de m odules dient m en zich er bewust van t e zij n dat de ont wikkelingen die NDW heeft ingezet op het gebied van verkeersm anagem ent en verkeersinform at ie vergeleken m oet en worden m et de ont wikkeling zoals die ‘zonder NDW’ zouden zij n geweest . Het gaat daarbij om een hypot het ische sit uat ie die echt er wel cruciaal is om inzicht t e verschaffen in de bij drage van NDW. Dat is een last ige opgave, om dat daarvoor een zogenoem d referent iepunt m oet worden vast gelegd, of van t evoren m oet worden ingeschat welk effect NDW ( bij voorbeeld een reduct ie van de voert uigverliesuren) zou hebben na een aant al j aren in werking t e zij n geweest . I n dit m onit oringskader wordt hieraan t egem oet gekom en door bij verschillende m odules aan t e geven dat een zogenoem de nulm et ing m oet plaat svinden. Als dat niet m ogelij k is, kan een ret rospect ieve m et hode ( m et behulp van vraagit em s t erugkij ken in de t ij d) gebruikt worden. Een t weede aandacht spunt , gerelat eerd aan het bovenst aande, is de specifieke bij drage van NDW t en opzicht e van m aat regelen die t och al genom en worden door wegbeheerders en de serv iceproviders. De vraag is welk deel van de int egrale effect en van verkeersm anagem ent en het verst rekken van verkeersinform at ie kunnen worden t oegeschr even aan NDW en welke aan specifieke verkeersm anagem ent m aat regelen/ verk eersinform at ie. Ook dat is last ig t e m et en, om dat ( op landelij k niveau) het nauwelij ks m ogelij k is de bij drage van NDW t e onderscheiden in het geheel van alle verkeersm anagem ent m aat regelen. I n het m onit oringskader wordt bij verschillende m odules aangegeven hierm ee rekening t e houden. Significant ( 2010) heeft aanvullend op dit m onit oringskader een redeneerm odel opgest eld, waarin de m echanism en, die leiden t ot de effect en op de int erm ediat e en final out com e in beeld zij n gebracht . De beschrij ving van de m echanism en worden gebruikt om in t e schat t en hoe groot het effect van NDW event ueel zou kunnen zij n. Het m onit oringskader best aat uit vij f m odules. Per m odule wordt aangegev en welke indicat oren daarin opgenom en worden en op welke wij ze dat m oet gebeuren.

Pagina 15 van 35


Daarbij wordt ook aangegeven of het m ogelij k is het direct e effect van NDW op het einddoel ‘verbet ering van de ber eikbaarheid’ in kaart t e brengen. De indicat oren zij n afgeleid uit de int erviews die gehouden zij n m et personen die werkzaam zij n bij de decent rale overheden en de Rij ksoverheid op het gebied van verkeersm anagem ent en vert egenwoordigers uit het bedrij fsleven die in de m arkt van de reisinform at ieverst rekking werken ( zie bij lage A) . Tevens is gebruik gem aakt van KiM expert ise en lit erat uur. De volgende m odules worden onderscheiden: 1. Generiek NL 2. Cases 3. Proces 4. Weggebruikers 5. Ext erne fact oren I n de m odule ‘Generiek NL’ ligt de nadr uk op de om vang van het gebruik van de NDW dat a door m arkt part ij en en de m at e waarin de wegbeheerders de NDW dat a gebruiken voor andere doeleinden, zoals voor beleidsanalyses. I n de m odule ‘Cases’ wordt voorgest eld in t e zoom en op m eerder e experim ent en/ m aat regelen in een geografisch afgebakend gebied en die door de t ij d t e volgen. De m odule ‘Proces’ kan een goed inzicht verst rekken in de m at e van sam enwerking, afst em m ing en bet rokkenheid van de wegbeheerders en serviceproviders, door de t ot st andkom ing van het NDW. De m odule ‘Weggebruikers’ m eet het gebruik van verkeersinform at ie van verkeersinform at ie en rout e- inform at ie ( pre- t rip/ on- t rip) bij aut om obilist en, vervoerders en hulpdienst en. I n de m odule ‘Ext erne fact oren’ zij n indicat oren opgenom en die zelfst andig invloed uit oefenen op de ont wikkeling van de bereikbaarheid, zoals de econom ische sit uat ie, brandst ofprij zen en de ont wikkeling van de bevolking. I n de volgende paragrafen worden de m odules behandeld.

Pagina 16 van 35


Pagina 17 van 35


Ge n e r ie k Ve r k e e r sm a n a ge m e n t • M a t e va n de k k in g percent age hoofdwegennet en onderliggend wegennet waar beschikking is over de NDW dat a. aant al kilom et ers, hoofdwegennet en onderliggend wegennet waar beschikking is over de NDW dat a. Ve r k e e r sin for m a t ie • M a t e va n ge br u ik N D W da t a door de m a r k t voor ve r k e e r sin for m a t ie aant al afnem ers; aant al en soort product en; dat um int roduct ie; soort inform at ie; act ualit eit inform at ie. • •

Aandeel product en van serviceproviders dat ge e n gebruik m aakt van NDW gegev ens N ie u w e e n ve r be t e r de pr odu ct e n bij voorbeeld t en behoeve van beleidsanalyse; soort product ; aant al aanvragen.

Ca se s Ca se s m on it or e n gevoel krij gen voor effect en. bandbr eedt es effect en. Ve r k e e r sm a n a ge m e n t • M a t e va n ge br u ik N D W da t a voor ve r k e e r sm a na ge m e n t op H W N e n OW N voor : regelscenario’s; plus- en spit sst roken, t oerit dosering, DRI P’s ( Dynam ische Rout einform at iepanelen) , VRI ’s ( verkeersregelinst allat ies) ; incident m anagem ent ; nieuwe verkeersm anagem ent product en; wanneer, waar, hoe vaak ingezet ? Ve r k e e r sin for m a t ie • M a t e va n ge br u ik N D W da t a door de m a r k t voor ve r k e e r sin for m a t ie aant al afnem ers; aant al en soort product en; dat um int roduct ie; soort inform at ie; act ualit eit inform at ie.

Pagina 18 van 35


3 .1

M odu le ‘Ge n e r ie k N L’ De nadruk ligt in deze m odule op het landelij k gebr uik van de NDW dat a door de m arkt voor verkeersinform at ie en de m at e waarin de NDW dat a gebruikt worden voor andere doeleinden, bij voorbeeld voor beleidsanalyses. Op landelij k niveau is het nauwelij ks m ogelij k de bij drage van de NDW t e onderscheiden in het geheel van alle verkeersm anagem ent m aat regelen. De m odule ‘Cases’ ( zie 3.2) kan hierin een rol vervullen. Wel t e m et en is de landelij ke ont wikkeling van de m at e van gebr uik van de NDW dat a voor verkeersm anagem ent door wegbeheer der s. Verkeersm anagem ent I n de NDW zullen in de kom ende j aren gefaseer d gegevens over int ensit eit en, snelheden en reist ij den beschikbaar kom en over een wegennet w erk van m inim aal 5.500 kilom et er. Een van de belangrij ke fact oren voor het slagen van de NDW is de ont wikkeling van de m at e van geografische dekking van de dat a voor verkeersm anagem ent op het onderliggend en hoofdwegennet . Naarm at e het areaal zich uit breidt , kan st eeds bet er gezam enlij k verkeersm anagem ent worden vorm gegeven. De m eest geschikt e indicat oren die de m at e van dekking weergeven zij n: • Percent age hoofdwegennet en onderliggend wegennet waar beschikking is over de NDW dat a. • Aant al kilom et er hoofdwegennet en onderliggend weggennet waar beschikking is over de NDW dat a.Hoe t e m et en? Berekening aant al kilom et ers onderliggend wegennet en hoofdwegennet , aangeleverd door deelnem ende wegbeheerders. Verkeersinfor m at ie serviceproviders Serviceproviders die verkeersinform at ie verst rekken aan weggebruikers ( o.a. de ANWB en Tom Tom ) , kunnen eveneens gebruik m aken van de NDW dat a. Door de hogere kwalit eit en beschikbaarheid van de dat a is het voor hen m ogelij k om m eer bet rouwbar e inform at ie t e verst rekken aan reizigers, hun best aande product en t e verbet er en of nieuwe product en t e ont wikkelen. Weggebruikers kunnen im m ers door de aangeboden inform at ie hun gedrag wij zigen ( ander vert rekt ij dst ip, andere rout e of een ander e vervoerwij ze) . Om de invloed van de NDW op de m ar kt van verkeersinform at ie t e bepalen m oet in beeld gebracht worden hoe zich dat ont wikkelt . Daarvoor dient de m at e van gebruik van de NDW dat a voor verkeersinform at ie gem et en t e worden en afgezet t en opzicht e van de t ot ale verst rekking van verkeersinform at ie. Dat vert aalt zich in het verzam elen van de volgende gegevens: • aant al afnem ers van de dat a; • aant al en soort product en dat op de m arkt gebracht wordt ( voor navigat iesyst em en, PDA’s, t elet ekst e.d.) en gebruik m aakt van de NDW dat a; • dat um van de int roduct ie; • de soort inform at ie die verschaft wordt ; • act ualit eit van de inform at ie. Niet alle m arkt part ij en bet rekken hun dat a van het NDW best and. De verst rekt e verkeersinform at ie heeft wel een effect op het reisgedrag van m ensen en levert derhalve een bij drage aan de bereikbaarheid. Om dit t e onderscheiden van de

Pagina 19 van 35


serviceproviders die wel gebruik m aken van de NDW dat a zou de volgende indicat or in het m onit oringskader bet rokken m oet en worden: • Aandeel product en van serviceproviders dat ge e n gebruik m aakt van NDW dat a. Hoe t e m et en? Middels gesprekken/ vragenlij st en de m arkt voor verkeersinform at ie bevragen ov er t e m et en indicat oren. De inform at ie verwerken in een form at en op een consist ent e wij ze bij houden hoe de verschillende indicat oren zich ont wikkelen. Beleidsanalyses Het blij kt dat de NDW dat a niet alleen voor verkeersm anagem ent en verkeersinform at ie gebruikt worden. Doordat er een dat abest and wordt opgebouwd m et hist orische dat a is dit zeer geschikt voor andere doeleinden. Zo kunnen wegbeheerders deze dat a gebruiken voor analyses, waaruit afgeleid kan worden of beleid op het gebied van verkeersm anagem ent bij st uring behoeft . De m at e waarin de NDW dat a gebruikt worden voor andere doeleinden is derhalve een indicat or die opgenom en wordt in het m onit oringskader. Daarvoor dient de volgende inform at ie verzam eld t e worden: • aant al aanvragen bij NDW voor andere t oepassingen dan verkeersm anagem ent en verkeersinform at ie; • het soort product ( beleidanalyse, ont wikkeling t ool et c.) . Hoe t e m et en? Eigen regist rat ie van NDW m et bet rekking t ot het gebruik van NDW dat a voor andere doeleinden. Wanneer m et en? nulm et ing 2010; vervolgm et ingen: 2012 ( k ort e t erm ij n effect / int erm ediat e out com e) en 2014 ( lange t erm ij n effect / final out com e) . 3 .2

M odu le ‘Ca se s’ De m odule ‘Cases‘ heeft t ot doel om een aant al verkeersm anagem ent experim ent en t e volgen, waarbij gebruik wordt gem aakt van NDW dat a. I n overleg m et de regionale part ners in NDW worden één of m eer cases geselect eer d. Door verschillende cases in de m onit or t e bet rekken, kan een beeld worden gekr egen van de effect en in een relat ief beperkt geografisch gebied. Dit zij n effect en op de bereikbaarheid als gevolg van verkeersm anagem ent uit gedrukt in voert uigverliesuren en de effect en als gevolg van de inzet van een verbet er de verkeersinform at ie. Voor de opzet van deze m odule is om een aant al redenen gekozen: • Op landelij k niveau is het nauwelij ks m ogelij k de bij drage van de NDW t e onderscheiden in het geheel van alle verkeersm anagem ent m aat regelen. De effect ivit eit van m aat regelen is t evens st erk afhankelij k van de locat ie, cont ext en sam enhang m et andere benut t ingsm aat regelen in een net werk. • Een beperkt geografisch gebied is overzicht elij k en de t e verzam elen dat a zij n m akkelij ker t e verkrij gen. • Door een aant al cases m et elkaar t e vergelij ken wordt inzicht gekregen in de groot t e van de effect en en de bandbreedt es van de effect en bij verschillende soort en m aat regelen.

Pagina 20 van 35


Het verschil in de voert uigverliesuren ( effect ) t ussen de voor- en nam et ing in de cases, kan slecht s een indicat ie geven van de bij drage van NDW. Ook hier m oet de kant t ekening geplaat st worden dat het gem et en effect een indirect effect van de NDW act ivit eit is. I n het m onit oringskader dienen de volgende indicat oren bet rokk en t e worden: Verkeersm anagem ent Mat e van gebruik NDW dat a voor verkeersm anagem ent op HWN en OWN voor: • regelscenario’s; • plus- en spit sst roken, t oerit dosering, DRI P’s, VRI ’s ( et c.) ; • incident m anagem ent ; • nieuwe verkeersm anagem ent product en. Wanneer, waar, hoe vaak worden de NDW dat a ingezet voor bovenst aande m aat regelen? Hoe t e m et en? Om het effect van de NDW dat a in verkeersm anagem ent op de bereikbaarheid t e kunnen bepalen is het nodig om op een consist ent e wij ze bij t e houden wanneer, waar en hoe vaak dit wordt ingezet . Dit t er bepaling van de voert uigverliesuren. Een voorbeeld van een form at is t e vinden in bij lage A.3. Aansluit en bij regionale evaluat ie. Verkeersinfor m at ie • Mat e van gebruik NDW dat a door de m arkt voor verkeersinform at ie. I dent iek aan de m odule Generiek NL ( zie 3.1) . Wanneer m et en? Nulm et ing voordat experim ent / m aat regel( en) van st art gaat . Vervolgm et ingen: 2012 en afhankelij k van duur van ingevoerde experim ent / m aat regel( en) .

Pagina 21 van 35


Pr oce s Ve r k e e r sm a n a ge m e n t Mat e van sam enwerking t ussen de wegbeheerders: - aant al sam enwerkende part ners, waar, hoe, welke afspraken? Mat e van afst em m ing verkeersm anagem ent m aat regelen op net werken van verschillende wegbeheerders. - welke afspraken, regelst rat egieën? Oordeel verbet ering kwalit eit NDW dat a door wegbeheerder s en NDW. Ve r k e e r sin for m a t ie bet rokkenheid van serviceproviders bij NDW; oordeel serviceproviders over bruikbaarheid van de NDW dat a. product ont wikkeling serviceproviders; . com binat ies overheid - m arkt part ij en t .b.v. verkeersinform at ie. Sa m e n w e r k in g N D W pa r t n e r s m at e van t evredenheid NDW sam enwerking; inhoud en vorm van de sam enwerking.

W e gge br u ik e r : be t r ou w ba r e in sch a t t in g r e ist ij d •

• •

Au t om obilist e n Gebruik verkeersinform at ie/ rout einform at ie ( pre- t rip/ on- t rip) Bruikbaarheid van de inform at ie Percept ie bet rouw baarheid inform at ie Ve r voe r de r s ( t r a n spor t se ct or k oe r ie r s,t a x i) Mat e van gebruik van inform at ie serviceproviders Bruikbaarheid van de inform at ie H u lpdie n st e n ( br a n dw e e r , a m bu la n ce e t c.) Mat e van gebruik van inform at ie serviceproviders Bruikbaarheid van de inform at ie

Pagina 22 van 35


3 .3

M odu le ‘Pr oce s’ Eén van de gedacht en acht er het NDW is, dat door sam enwerking, afst em m ing en bet rokkenheid van de wegbeheer ders, een bet er en effect iever verkeersm anagem ent t ot st and kom t . NDW is in feit e het vehikel om dit t e bereiken. De hypot hese is dat dit leidt t ot een bet ere benut t ing van de infrast ruct uur. Meer dan wanneer de wegbeheerders apart hun regelst rat egieën opst ellen en hun dat a binnen de eigen beheer sgr enzen inwinnen. Het sam enwerkingsverband kan ook leiden t ot een gezam enlij ke ont wikkeling van en/ of inkopen van applicat ies t en behoeve van verkeersm anagem ent . Om t e kij ken of dit werkt is het van belang om in beeld t e brengen wie m et elkaar sam enwerken, hoe m en dat doet en welke afspraken er bij voorbeeld gem aakt worden. Hoe wordt afst em m ing bereikt en worden er daadwerkelij k gezam enlij k regelst rat egieën opgest eld? Daarnaast is het goed om t e wet en of, en zo j a, welk oordeel m en heeft over de verbet er de k walit eit van de NDW dat a. Dat bepaalt de urgent ie van de verschillende wegbeheerders om ( financieel) t e part iciperen en geeft de NDW organisat ie inzicht of de kwalit eit seisen van de dat a bij gest eld m oet en worden. Niet onbelangrij k is t e wet en waarom bepaalde wegbeheerders niet deelnem en aan de NDW. Welke reden hebben zij daarvoor? Het kan zij n dat de urgent ie niet aanwezig is vanwege het ont breken van echt e ber eikbaarheidsproblem en. Wellicht liggen ook andere redenen daaraan t en grondslag. Het zelfde geldt in feit e ook voor de afnem ers in de m arkt van de verkeersinform at ie. De bet rokkenheid van serviceproviders en hun oordeel over de bruikbaarheid van de dat a heeft zij n weerslag op de m at e van gebruik en het verbet er en en ont wikkelen van ( nieuwe) product en voor verkeersinform at ie ( businescases) . De sam enwerking t ussen wegbeheerders en serv iceproviders leidt t ot een effect iever inzet van m iddelen. Naast de sam enwerking t ussen wegbeheerders en serviceproviders is de sam enwerking van de NDW part ners onderling relevant . Deze biedt im m ers de basis voor de andere vorm en van sam enwerking. Met nam e om dat de gekozen NDW sam enwerkingsvorm eindig is, is een t ussent ij dse evaluat ie wenselij k, gericht op een t oekom st ige sam enwerking en het voornem en deze t e cont inueren. I n het m onit oringskader worden de v olgende indicat oren opgenom en: Verkeersm anagem ent • Mat e van sam enwerking t ussen wegbeheerders: • aant al sam enwerkende part ners, waar, hoe, welke afspraken?; • inkoop en ont wikkeling applicat ies. • Mat e van afst em m ing verkeersm anagem ent sm aat regelen op net werken van verschillende wegbeheerders. • welke afspraken, welke regelst rat egieën. • Oordeel verbet ering kwalit eit en bruikbaarheid NDW dat a door wegbeheer der s en NDW zelf. Verkeersinfor m at ie • m at e van bet rokkenheid van serviceproviders bij NDW; • oordeel serviceproviders over bruikbaarheid van de NDW dat a; • product ont wikkeling serviceproviders; • com binat ies overheid – m arkt part ij en t en behoeve v an verkeersinform at ie.

Sam enwerking NDW part ners

Pagina 23 van 35


• m at e van t evredenheid NDW sam enwerking; • inhoud en vorm van de sam enwerking. Hoe t e m et en? int erviews/ vragenlij st en bij alle NDW part ners en pot ent iële nieuwe part ners; workshops wegbeheer der s/ serviceproviders. Wanneer m et en? • m et ing NDW sam enwerking in 2011; • m et ingen in 2011 ( kort e t erm ij n effect en/ int erm ediat e out com e) en 2013 ( lange t erm ij n effect en) . 3 .4

M odu le ‘W e gge br u ik e r s’ Voor de weggebruiker is het van groot belang dat hij een goede inschat t ing kan m aken van de reist ij d t ussen zij n herkom st en best em m ingslocat ie. Dat kan alleen als er bet rouwbare en act uele verkeers- en rout e- inform at ie aanwezig is voor ( pret rip) en t ij dens de reis ( on- t rip) . Op die m anier kan de weggebr uiker bij onverwacht e sit uat ies ( bij voorbeeld door het wij zigen van het vert rekt ij dst ip) , een andere rout e kiezen of m et een ander v ervoerm iddel reizen. Dat zou kunnen leiden t ot een bet er e spreiding van het verkeer in de t ij d en ruim t e en een hogere t evredenheid. Naast de individuele aut om obilist hebben professionele vervoerders in de t ransport sect or, t axibedrij ven en koeriers baat bij een goede inform at ieverst rekking. Bet rouwbare inform at ie over afsluit ingen, wegwerkzaam heden, om leidingen en congest ie op bepaalde punt en is van cruciaal belang voor hulpdienst en, zoals de brandweer of de am bulancedienst en om hun rout e t e bepalen. Om na t e gaan in welke m at e gebruik gem aakt wordt van de inform at ie en of deze bruikbaar is worden in het m onit oringskader de volgende indicat oren opgenom en: Aut om obilist en/ vervoerders/ hulpdienst en • m at e van gebruik verkeersinform at ie en rout e inform at ie ( pre- t rip/ on- t rip) ; • bruikbaarheid en act ualit eit van de inform at ie; • percept ie bet rouwbaarheid van de verkeersinform at ie. Hoe t e m et en? Aansluit en bij best aande t evredenheidsm et ingen van Rij kswat erst aat ( j aarlij kse m et ing) en de decent rale overheden. Ext ra vraagm odule( s) opnem en over gebruik en bruikbaarheid van de verkeers- en rout e inform at ie. Wanneer m et en? nulm et ing 2010; vervolgm et ingen: 2012 ( k ort e t erm ij n effect en/ int erm ediat e out com e) en 2014 ( lange t erm ij n effect en) .

3 .5

M odu le Ex t e r n e fa ct or e n Mobilit eit st aat niet op zichzelf en wordt beïnvloed van t al van fact oren. Zo zij n de st and der econom ie, de bevolkingsont wikkeling en het aut obezit belangrij ke verklarende fact oren voor de groei van het reist ij dverlies op het hoofdwegennet . Als de bevolking m et 1 procent groeit dan neem t het reist ij dverlies m et ongeveer 2,8 procent t oe ( KiM 2010) . Andere fact oren als het weer en belast ingm aat regelen kunnen eveneens van invloed zij n.

Pagina 24 van 35


Door het Belast ingplan 2004 is de belast ing op de vergoeding van woonwerkverkeer verlaagd, vooral door het afschaffen van de vergoedingslim iet van 30 kilom et er. Het Belast ingplan 2004 heeft in 2008 verm oedelij k t ot ongeveer 4 pr ocent m eer reist ij dverlies geleid t en opzicht e van 2000 ( KiM 2009) . Deze fact oren zij n niet alleen direct van invloed op de m obilit eit , m aar ook op het handelen van wegbeheerders en serviceproviders. Afhankelij k van de econom ische sit uat ie, zal een serviceprovider beslissen wel of niet t e invest eren in een product . Dat kan weer indirect een effect hebben op de bereikbaarheid. Dat soort com plexe relat ies worden niet in het m onit oringskader bet rok ken. Een direct e relat ie m et de NDW out put is niet t e m et en. De direct e relat ie t ussen om gevingsfact oren en de final out com e ( reist ij dverlies uit gedrukt in voert uigverliesuren) kan m et de volgende indicat oren in beeld gebracht worden ( KiM 2010) : • • • • • •

ont wikkeling banen en brut o binnenlands product ; ont wikkeling brandst ofprij zen; ont wikkeling bevolking; belast ingm aat regelen; ont wikkeling aut obezit ; weersom st andigheden.

Hoe t e m et en? Dat a verzam elen bij CBS en CPB. Toepassing van de door het KiM ont wikkelde m et hodiek t er bepaling van de effect en van ext erne fact oren op het reist ij dverlies ( KiM 2010) . Wanneer m et en? nulm et ing 2010; m et ing in 2012 en 2014.

3 .6

H e t m on it or in gsk a de r in be e ld I n figuur 2 wordt het m onit oringskader gevisualiseerd. Er wordt in aangegeven uit welke m odules de m onit or best aat , dat er per m odule verschillende indicat oren gem et en worden en de wij ze waarop dat gebeurt . Tabel 1 geeft een overzicht van de in het m onit oringskader t e bet rekken indicat oren. De blokken int erm ediat e out com e en de final out com e behoeven nog enige t oelicht ing. Voor de int erm ediat e out com e kan in kwalit at ieve zin geanalyseerd worden welke im pact NDW heeft . De m at e van im pact kan per indicat or worden aangegeven m iddels de kwalificat ie posit ief, neut raal of negat ief. Event ueel kan m et behulp van een m ult icrit eria- analyse ( waarin per indicat or ook het belang kan worden aangegeven: weging) een eindoordeel gevorm d worden over de m at e van im pact . De final out com e - het effect van de NDW op de voert uigverliesuren - is m oeilij k of niet t e bepalen. De verm indering van het aant al voert uigverliesuren is een indirect effect van de NDW act ivit eit en het NDW heeft daar uit eindelij k zelf geen invloed op. Daarvoor zij n er t e veel int erveniërende variabelen en zij n de relat ies hiert ussen vaak onbekend. Vandaar dat de focus van de m onit or ligt op het zo goed m ogelij k in beeld brengen van de doorwerking van NDW op de ‘int erm ediat e out com e’.

Pagina 25 van 35


Door Significant ( Significant , 2010) is een syst eem dynam isch m odel ont wikkeld waarm ee inzicht wordt verkregen in oorzaak en gevolgrelat ies t ussen verschillende variabelen die van belang zij n voor het bepalen van het effect van NDW. Dat kan wellicht aanvullend zij n op het gepresent eerde m onit oringskader.

Figuur 3 .1 Het m onit oringskader

Pagina 26 van 35


Ta be l 1 overzicht van de m et en indicat oren Ge ne r ie k

Ca se s

Pr oce s

Ge br uik e r s

M a t e va n de k k in g N D W

M a t e va n ge br uik N D W da t a voor

Ve r k e e r sm a na ge m e nt

Au t om obilist e n /

ve r k e e r sm a na ge m e nt op H W N •

e n OW N percent age hoofdwegennet en onderliggend wegennet waar NDW dat a

•

• •

regelscenario’s;

•

t oerit dosering, DRI P’s, VRI ’s;

•

ve r voe rde r s/ hulpdie nst e n •

plus- en spit sst roken,

m at e van sam enwerking t ussen

o

aant al sam enwerkende part ners, waar, hoe,

nieuwe

welke afspraken?

verkeersm anagem ent product en

aant al kilom et er

.

•

m at e van afst em m ing verkeersm anagem ent sm aat regelen

hoofdwegennet en

op net werken van verschillende

onderliggend

wegbeheerders;

weggennet

o

waarover de NDW

•

dat a beschikbaar zij n.

welke afspraken, welke regelst rat egieën.

oordeel verbet ering kwalit eit en bruikbaarheid NDW dat a door wegbeheerders en NDW zelf.

M a t e va n ge br uik va n

M a t e va n ge br uik va n de N D W

de N DW da t a voor

da t a voor ve r k e e r sinfor m a t ie

ve r k e e r sinfor m a t ie

•

wegbeheerders;

incident m anagem ent ;

beschikbaar zij n;

Ex t e r ne fa ct ore n

Ve r k e e r sinfor m a t ie

•

m at e van bet rokkenheid van

•

serviceproviders bij NDW;

•

bruikbaarheid van de NDW dat a;

•

serviceproviders;

oordeel serviceproviders over product ont wikkeling com binat ies overheid – m arkt part ij en t en behoeve van verkeersinform at ie;

m at e van gebruik

•

verkeersinform at ie en rout e •

inform at ie ( pre- t rip/ on- t rip) ;

•

inform at ie;

bruikbaarheid van de percept ie bet rouwbaarheid verkeersinform at ie.

ont wikkeling banen en brut o binnenlands

•

product ;

•

ont wikkeling bevolking;

•

brandst ofprij zen;

•

ont wikkeling aut obezit ;

•

ont wikkeling belast ingm aat regelen; weersom st andigheden.


•

de soort inform at ie

•

die verschaft wordt ;

•

inform at ie;

gebruik m aakt van NDW dat a.

act ualit eit van de aandeel product en van serviceproviders dat niet gebruik m aakt van NDW dat a.

M a t e w a a r in de N D W

Sa m e nw e r k ing N D W pa r t ne r s

da t a ge br u ik t w or de n voor a n de re doe le inde n • •

aant al aanvragen bij NDW; het soort product ( beleidanalyse, ont wikkeling t ool) .

• •

m at e van t evredenheid NDW sam enwerking; inhoud en vorm van de sam enwerking.


Lit erat uur

AVV ( 2006) . Maat regelencat alogus benut t en. Rot t er dam : RWS Adviesdienst Verkeer en Vervoer ( www.m aat regelencat alogus.nl) . KiM ( 2009) . Toezicht Tellen. Den Haag: Kennisinst it uut voor Mobilit eit sbeleid. KiM ( 2009) . Mobilit eit sbalans 2009. Den Haag: Kennisinst it uut voor Mobilit eit sbeleid. KiM ( 2010) . Verklaring Mobilit eit en bereikbaarheid 1985- 2008. Den Haag: Kennisinst it uut voor Mobilit eit sbeleid. Knaap, P. van der & Schilder, A. ( 2004) . Result aat gericht st uren en evalueren; nieuweperspect ieven op beleidsinst rum ent en en beleidsevaluat ie. Den Haag: Sdu Uit gevers. McKinsey ( 2005) . Pot ent ie van verkeersm anagem ent op de kort e en de lange t erm ij n. Minist erie van Financiën ( 2003) . VBTB: Handreiking Evaluat ieonderzoek ex post . Den Haag: Minist erie van Financiën. Minist erie van Financiën ( 2006) . Regeling periodiek evaluat ieonderzoek en beleidsinform at ie 2006. Den Haag: Minist erie van Financiën. Minist erie van Verkeer en Wat erst aat ( 2004) . Not a Mobilit eit . Den Haag: Minist erie van Verkeer en Wat erst aat . NDW ( 2008) . Ondernem ingsplan 2008- 2013. Ut recht : Nat ionale Dat abank Wegverkeersgegevens. OC&C St rat egy Consult ant s ( 2007) . Second opinion op het voorst el ‘Verkeersm anagem ent 2007- 2020’. Raad voor Verkeer en Wat erst aat ( 2007) . Not it ie Verkeersm anagem ent bij Anders Organiseren Wegbeheer. Den Haag: Raad voor Verkeer en Wat erst aat . Significant ( 2010) . Out com e NDW. Barneveld. UNEVA- 2 ( 2002) . Weggebruikers en on- line verkeer sinform at ie in de aut o.

Pagina 29 van 35


Bij lagen A.1

A.2

Ge ïn t e r vie w de pe r son e n Rob Bieling Mark van der Sant

Falkplan Andes Falkplan Andes

Johann Visser

RWS Dienst Verkeer & Scheepvaart

Arnoud Broekhuis Jan Linssen

Koninklij ke Nederlandse Toerist enbond ANWB Ars Traffic & Transport Technology

Carlo van de Weij er

Tom Tom

Reinout Liem burg Jan Jaap van Dij ke

Provincie Zuid- Holland Provincie Ut recht

Nelly Kalfs

Gem eent e Am st erdam / Dienst I nfrast ruct uur Verkeer en Vervoer

Vr a a git e m s in t e r vie w s Verkeersm anagers • Op welke wij ze m aken wegbeheerders gebruik van de NDW dat a? • Worden de NDW dat a ingezet voor gezam enlij k verkeersm anagem ent ? • Ziet m en andere beleidst erreinen waar de NDW dat a een rol ( kunnen) spelen? • Welk effect verwacht m en? • Onderbouwing? Serviceproviders: • Wie zet t en welke soort product en en op welke m anier op de m ar kt ( infoverst rekkers) ? • Wat beoogt m en m et het product ? • Wat is de m arkt pot ent ie? • Welk effect verwacht m en hiervan? • Onderbouwing?

Pagina 30 van 35


For m a t Ve r k e e r sm a na ge m e nt


Figu u r A.1 A.3

Effe ct e n va n ve r k e e r sm a n a ge m e n t e n ve r k e e r sin for m a t ie Door het Kennisinst it uut voor Mobilit eit sbeleid ( KiM) is het effect van verkeersm anagem ent voor de periode 2000- 2008 berekend ( KiM 2009) Daaruit blij kt dat verkeersm anagem ent het reist ij dverlies op het hoofdwegennet in Nederland m et 4 procent heeft gereduceerd ( zie figuur A1) .

Figu u r A.1 Verklaring t oenam e reist ij dverlies door files en vert ragingen. Bron: KiM, 2009

Op basis van 100 evaluat iest udie in Nederland heeft de AVV ( www.m aat regelencat alogus.nl) een overzicht opgest eld van effect en van verkeersm anagem ent m aat regelen. Dit geeft per m aat regel een beeld van het doorst rom ingseffect ( uit gedrukt in verschillende indicat oren) en het capacit eit seffect . Een kant t ekening die hierbij geplaat st m oet worden is dat de effect en alt ij d sit uat ieafhankelij k zij n en ook synergie- effect en t ussen m aat regelen behaald kunnen worden. Een winst van enkele procent en in capacit eit of verm inderde vraag bet ekent een grot e winst in t erm en van congest ie ( uit gedrukt in voert uigverliesuren) . Als vuist regel wordt gehant eerd dat een capacit eit st oenam e van 5 t ot 10 procent in een bot t leneck zorgt voor een afnam e van 20 t ot 30 procent van de congest ie, uit gedrukt in voert uigverliesuren ( Raad voor Verkeer en Wat erst aat 2007) .

Pagina 32 van 35


Figu u r A.2 Overzicht belangrij kst e effect en DVM. Bron: www.m aat regelencat alogus.nl

Mickinsey heeft ingeschat dat een ver wacht e 17 pr ocent t oenam e van de voert uigverliesuren t ot 2010 m et 5 t ot 10 procent k an worden gereduceerd door een effect ieve inzet van verkeersm anagem ent incident m anagem ent en verkeersinform at ie ( McKinsey 2005) . Een st udie van OC&C St rat egy Consult ant s ( 2007) laat zien dat incident m anagem ent een effect kan hebben t ot circa 7 procent in de afnam e van het aant al voert uigverliesuren. Voor wat bet reft de invloed van verkeersinform at ie is inform at ie voorhanden uit het Gebruikersonderzoek Realisat ie I n- Car ( UNEVA- 2, 2002) . Het verst rekken van individuele t oegespit st e inform at ie leidde t ot 14 procent rout ever anderingen. Algem ene inform at ie gaf in 6 procent van de gevallen t ot een rout everandering. Het effect van algem ene inform at ievoorziening op de reduct ie van voert uigverliesuren is, zowel bij on- t rip als bij pre- t rip inform at ie, 4 procent . Dit geldt overigens voor het hoofdwegennet . Voor het onderliggende wegennet zij n geen em pirische gegev ens bekend.

Pagina 33 van 35


A.4

Ve r sch ille n de m e t h ode s voor e ffe ct m e t in g De beleidsevaluat iet heorie m aakt onderscheid t ussen kwant it at ieve en kwalit at ieve m et hoden van effect m et ing ( KiM 2009) . Kwant it at ieve m et hoden Kwant it at ieve m et hoden van effect m et ing richt en zich voornam elij k op de berekening van de uit kom st en ( out com es) in de effect ket en. I n kwant it at ief onderzoek wordt gebruikgem aakt van st at ist ische t echnieken, waarbij effect en worden gekw ant ificeerd en wordt nagegaan in hoeverre de gevonden effect en st at ist isch generaliseerbaar zij n. Het m ogelij ke gebrek aan goede dat a is een belangrij k nadeel van kwant it at ief onderzoek ( Van der Knaap en Schilder, 2004) . Kwalit at ieve m et hoden Kenm erkend voor kwalit at ief onderzoek is dat int erpret erend t e werk wordt gegaan waar bij gefocust wordt op relat ies: wat zij n de oorzakelij ke relat ies t ussen de verschillende variabelen en hoe beïnvloeden ze elkaar? Vaak kan de belangrij kst e inform at ie relat ief snel op t afel kom en. Enkele voorbeelden van kwalit at ieve onderzoeksm et hoden zij n zogenoem d explorat ief onderzoek , m et aevaluat ie of peer review ( Van der Knaap en Schilder, 2004) . De m et hoden vullen elkaar aan De keuze t ussen alle t ypen onderzoek is enerzij ds afhankelij k van de vraag en het soort evaluat ie dat gewenst is. Anderzij ds wordt de keuze bepaald door prakt ische zaken als t ij dsdruk, het budget en de kwalit eit van de beschikbar e inform at ie. Kwant it at ief en kwalit at ief onderzoek hebben elk hun kracht en beperkingen. I n de prakt ij k is het aan t e bevelen om een com binat ie van kwant it at ief en kwalit at ief onderzoek t e gebruiken. De m et hoden sluit en elkaar niet uit ; com binat ies zij n m ogelij k en verst erken elkaar. Daarnaast kan kwant it at ief onderzoek een goede realit y check vorm en voor de uit kom st en van het kwalit at ief onderzoek en andersom . Voor de uit werking van het m onit oringskader worden beide m et hoden van onderzoek gebruikt en vullen ze elkaar aan.

Pagina 34 van 35


Colofon Dit is een uit gave van het Minist erie van Verkeer en Wat erst aat sept em ber 2010 Kennisinst it uut voor Mobilit eit sbeleid ( KiM) KiM- 10- A07 Aut eurs: Pet er Jorrit sm a, Piet er Wout ers en Han van der Loop Vorm geving en opm aak: VenW Opm aak figuren en grafieken: St udio Guido van der Velden B.V., Blaricum I SBN: 978- 90- 8902- 074- 1

Kennisinst it uut voor Mobilit eit sbeleid ( KiM) Post bus 20901 2500 EX Den Haag Telefoon Fax

: 070 351 1965 : 070 351 7576

Websit e E- m ail

: www.kim net .nl : info@kim net .nl

Publicat ies van het KiM zij n aan t e vragen bij het KiM ( via kim publicat ies@m invenw.nl) of als PDF t e downloaden van onze websit e www.kim net .nl. U kunt nat uurlij k ook alt ij d cont act opnem en m et één van onze m edewerkers. Delen uit deze publicat ie m ogen worden overgenom en onder verm elding van het KiM als bron.

Pagina 35 van 35

Dit is een publicatie van het

Ministerie van Verkeer en Waterstaat Postbus 20901 | 2500 ex Den Haag www.verkeerenwaterstaat.nl www.kimnet.nl ISBN: 978-90-8902-074-1 September 2010 | KiM-10-A07

Monitoringskader Nationale Databank Wegverkeersgegevens

Recommend Documents