Mee kunnen doen in Hengelo Wet Maatschappelijke Ondersteuning
Aanbesteding Uitwerkingsnotitie IV Concept ten behoeve van de inspraak
Gemeente Hengelo, april 2006
“Mee kunnen doen in Hengelo” :Europese aanbesteding in het kader van de WMO
Inhoud 1. 2. 3.
Inleiding ..................................................................................................................... 3 Aanbesteding huishoudelijke verzorging.......................................................................... 4 De vraag naar individuele voorzieningen (aantallen)......................................................... 5
2
“Mee kunnen doen in Hengelo” :Europese aanbesteding in het kader van de WMO
1. Inleiding Na de inwerkingtreding van de WMO is de gemeente verantwoordelijk voor maatschappelijke ondersteuning. De huishoudelijke verzorging maakt hier deel van uit. De gemeente zal moeten beslissen welke diensten en voorzieningen in het kader van de WMO worden geboden en wie die diensten en voorzieningen zal gaan leveren. Daarbij is de gemeente gehouden aan de regelgeving rond subsidiëring, inkoop en aanbesteding. Hoewel de aanbestedingsregels met de komst van de WMO niet veranderen, is het nog lastig om een correcte naleving in gang te zetten. De WMO brengt nieuwe ontwikkelingen in de markt teweeg. Nieuwe aanbieders zullen bij de gemeente aankloppen. De gemeente zal ervaring moeten opdoen om hier goed mee om te gaan en de kwaliteit van de geleverde diensten te kunnen waarborgen. Het bestek hebben we met de 14 Twentse gemeenten gezamenlijk voorbereid, Ook de procedure stappen, met coördinatie en ondersteuning door de gemeente Enschede, worden gezamenlijk genomen. Hulpmiddelen, rolstoelen, scootmobielen en trapliften zijn voorbeelden van voorzieningen die boven het daarvoor vastgestelde drempelbedrag moeten worden aanbesteed. De gemeente Hengelo heeft voor deze voorzieningen dan ook al in een eerder stadium Europese aanbestedingtrajecten doorlopen. Ook diensten zoals schoonmaak, gehandicaptenvervoer en aanpassingen in woningen vallen onder het regime van de aanbestedingsregels. Boven een drempelbedrag van €211.000,- (excl. BTW) zijn decentrale overheden verplicht tot het uitvoeren van een Europese aanbesteding. Er is voor de WMO geen ontheffing van deze regels. Een deel van de WMO diensten (zoals maatschappelijke dienstverlening en indicatiestelling) kunnen als 2B diensten worden aangemerkt waardoor slechts een beperkt deel van de richtlijn van toepassing is. Dit geldt voor het onderdeel schoonmaken van de huishoudelijke verzorging echter niet, zodat we toch gehouden zijn aan de 2A procedure. Aangezien deze zaken bij “huishoudelijke verzorging” niet gemakkelijk uit elkaar te halen zijn, adviseert de VNG om te kiezen voor een 2A procedure. Het beeld is als volgt: Welzijnsdiensten kunnen op basis van subsidie worden geleverd. De organisatie wordt voor wat betreft de gesubsidieerde activiteiten niet als onderneming gezien. Er worden voornamelijk wettelijke taken verricht van algemeen belang. Het subsidiëren van huishoudelijke verzorging ligt niet voor de hand gezien het feit dat huishoudelijke verzorging ook commercieel rendabel kan worden uitgevoerd en dus zal gekozen moeten worden voor aanbesteding. Dit geldt ook voor de huidige voorzieningen in het kader van de Wvg. Wanneer de gemeente er voor zou kiezen om de indicatiestelling niet zelf te doen is ook hiervoor Europese aanbesteding noodzakelijk. Alleen uitbesteden aan het CIZ, mits de taken die het CIZ dan op zich neemt zijn vastgelegd in de verordening, kan zonder aanbesteding. Wanneer we de indicatiestelling zelf uitvoeren hoeft er geen aanbesteding plaats te vinden. Er bestaat nog enige onduidelijkheid over wanneer er sprake kan zijn van een subsidierelatie zoals we nu kennen met bijvoorbeeld het Algemeen Maatschappelijk Werk, Welzijn Ouderen en SCALA en wanneer de gemeente diensten moet inkopen. Daar wordt in deze nota niet verder op ingegaan. Voor de korte termijn is duidelijk geworden dat de gemeente met betrekking tot de huishoudelijke verzorging geen andere optie heeft dan te kiezen voor Europese aanbesteding. Ten aanzien van diverse andere bestaande diensten/voorzieningen die onder de werking van de WMO gaan vallen wordt nog nadere studie gemaakt. In de gemeente Hengelo is een projectgroep bezig om een antwoord te formuleren op de volgende vraag: “Wat betekent het Europees recht aangaande staatsteun en aanbesteden voor financiële transacties ten behoeve van de uitvoering van gemeentelijk beleid en op welke wijze kan de naleving van het recht verder worden bevorderd en geborgd.”
3
“Mee kunnen doen in Hengelo” :Europese aanbesteding in het kader van de WMO
De conclusies van dit stuk kunnen van invloed zijn op de wijze waarop ook binnen de WMO met deze materie moet worden omgegaan. Gelijktijdig zijn we ons aan het verdiepen de ontwikkeling van een gemeentelijk inkoop-en aanbestedingsbeleid. Daarnaast is de subsidieverordening aangepast.
2. Aanbesteding huishoudelijke verzorging In eerste instantie leek het een optie om voor het eerste jaar van de WMO te kiezen voor een overgangsjaar en het zorgkantoor te vragen de huidige contracten met een jaar te verlengen. Inmiddels is duidelijk geworden dat dan ook het zorgkantoor een aanbesteding moet starten op basis van de Europese regelgeving. Er is derhalve geen sprake van tijdswinst. Na de behandeling in de Tweede Kamer is duidelijk geworden dat de gemeente een klant, wanneer die kiest voor zorg in natura, minimaal de keuze moet bieden tussen twee zorgaanbieders. Verder stelt de wet dat bij alle individuele WMO-voorzieningen de klant moet kunnen kiezen voor een persoonsgebonden budget. Hierop kan slechts in bijzondere situaties een uitzondering worden gemaakt. We zullen toe moeten werken naar een raamovereenkomst met een leverancier voor huishoudelijke verzorging. Belangrijke aandachtspunten zijn: transparantie, objectiviteit en non-discriminatie. De Europese aanbesteding komt voort uit een verplichting, maar werkt ook als een beleidsinstrument. Er moeten vragen worden beantwoord als wat wil de gemeente met de WMO bereiken, hoe gaat de gemeente het beleid integreren en welke bijdrage kunnen leveranciers leveren. De aanbesteding zal verbeteringen teweeg brengen op het gebied van prijs en kwaliteit. De Twentse gemeenten hebben besloten het proces van aanbesteding gezamenlijk in te gaan. Samenwerking heeft zowel inhoudelijke als financiële voordelen. Er is overeenstemming bereikt over de te stellen criteria en of de kwaliteit of prijs bepalend is. Het aantal aanbieders dat gecontracteerd wordt, verschilt per gemeente. Wanneer we een traject starten met andere gemeenten zullen we het eens moeten worden over Ter voorbereiding op het programma van eisen zijn er diverse gegevens uitgezocht en keuzes gemaakt. Wat wordt de omvang (financieel en in aantallen) van de huishoudelijke verzorging. Geven we ruimte voor onderaanneming of samenwerking tussen aanbieders. Kiezen we voor een aanbesteding op percelen, en betreffen die percelen dan delen van de stad of specifieke doelgroepen? Voor hoelang gaan we een contract of raamovereenkomst sluiten. Wat worden de uitsluitingscriteteria en wat de selectie en gunningcriteria In het programma van eisen zal vervolgens aandacht moeten zijn voor aspecten als personeelsbeleid, borging van kwaliteitszorg, klachtenprocedure, de privacy van de klanten etc. Hoe de betrokkenheid bij de lokale netwerken en zijn aanbieders bereid iets te doen in het kader van de social return. Al deze zaken waren op het moment van schrijven van de concept nota voor de inspraak nog onvoldoende bediscussieerd en uitgewerkt. Inmiddels is het bestek afgerond en de procedure gestart.
4
“Mee kunnen doen in Hengelo” :Europese aanbesteding in het kader van de WMO
3. De vraag naar individuele voorzieningen (aantallen)
De toekomstige vraag naar huishoudelijke verzorging hangt onder andere samen met de groei van de bevolking. In de onderstaande tabel vindt u een overzicht van deze ontwikkeling. Als ijkpunten zijn 2010 en 2015 opgenomen.
Tabel 1: bevolking in personen naar leeftijdsklassen (2005, 2010 en 2015, Hengelo) 2005 aantal
2010 %
aantal
2015 %
aantal
%
Bevolking leeftijd -14 jaar
15.159
18,7
14.963
18,1
15.135
18,1
Bevolking leeftijd 15-29 jaar
14.560
17,9
15.654
19,0
16.135
19,2
Bevolking leeftijd 30-44 jaar
18.930
23,3
17.371
21,0
15.945
19,0
Bevolking leeftijd 45-64 jaar
20.160
24,8
21.753
26,3
22.214
26,5
Bevolking leeftijd 65-74 jaar
6.737
8,3
6.857
8,3
8.087
9,6
Bevolking leeftijd 75 jaar en ouder 5.610
6,9
6.002
7,3
6.315
7,5
100,0
82.600
100,0
83.831
100,0
Bevolking totaal
81.156
Bron: CBS - Bevolkingsstatistiek (2005), ABF Research - Primos prognose
In de Wet Maatschappelijke Ondersteuning wordt onder andere geregeld dat de huishoudelijke verzorging van de AWBZ onder de verantwoordelijkheid van de gemeenten gaat vallen. Om goed te kunnen inspringen op deze verandering is er een aantal kerncijfers voor de huishoudelijke verzorging op een rij gezet. Tevens is het aantal pgb-houders met een indicatie voor huishoudelijke verzorging opgenomen. De onderstaande tabel geeft het gebruik van huishoudelijke verzorging weer. Deze wordt in de tabel afgekort met HHV. De informatie over het gebruik van de huishoudelijke verzorging is afkomstig van het Centraal Administratie Kantoor en van de zorgkantoren (via het College Voor Zorgverzekeringen) en is op onderdelen bewerkt door Cebeon. Tabel 2: gebruik huishoudelijke verzorging (alphahulp en overig) in uren (x 1000) en personen (2004) en het aantal pgb-houders (voorjaar 2005) Hengelo (O) aantal HHV-alphahulp in uren (x 1000) 121,7
per 1000 65+
Nederland aantal
per 1000 65+
10,0
11.037,8
4,9
HHV-overig in uren (x 1000)
157,8
13,0
28.374,5
12,6
HHV-totaal in uren (x 1000)
279,6
23,0
39.412,4
17,5
HHV-totaal in personen
3.368
278
442.721
197
166
14
46.306
21
Aantal PGB-houders
Bron: CAK/zorgkantoren - bewerkingen Cebeon, ABF Research (per 1000 65+) Naast de cijfers over het gebruik van huishoudelijke verzorging zijn er ook gegevens beschikbaar over de indicaties voor huishoudelijke verzorging. De indicaties zoals ze in de onderstaande tabel zijn weergegeven, zijn gebaseerd op informatie van het bureau GINO. Het betreft derhalve schattingen op basis van representatieve gegevens.
5
“Mee kunnen doen in Hengelo” :Europese aanbesteding in het kader van de WMO
Tabel 3: indicaties HHV in uren (x 1000) en personen, 2004 Hengelo (O)
Nederland
aantal per 1000 65+ aantal per 1000 65+ Indicaties HHV in uren (x 1000) 210,0 17,3 Indicaties HHV in personen
2.452 202
29.614,1 13,2 323.748 144
Bron: GINO - bewerking ABF Research De overheveling van huishoudelijke verzorging uit de AWBZ heeft ook financiële consequenties. Bij kosten van de huishoudelijke verzorging worden de kosten voor de PGB-houders opgeteld. Indien men rekening houdt met de eigen bijdrage van cliënten, kan men de totale uitgaven berekenen van de huishoudelijke verzorging. Tabel 4: kosten HHV in (x 1000 euro), 2004 Hengelo (O) Nederland Uitgaven HHV-alphahulp
1.716,6
155.633,7
Uitgaven HHV-overig
4.151,4
746.250,2
Eigen bijdragen HHV
-1.315,1
-164.953,1
529,4
118.294,2
5.082,3
855.225,0
Totale budget HHV volgens model 5.063,7
855.225,0
Uitgaven PGB Totale uitgaven HHV
Bron: Cebeon Tabel 5: Wvg voorzieningen in 2005 Voorziening op hoofdgroep gehandicapten parkeerkaart/plaats rolstoelen woonvoorzieningen totaal
aangevraagd in 2005 408 869 1060 2337
bron: gemeente Hengelo, afd. Wvg
6