Titel
Medisch rekenen voor verpleegkundigen, anesthesiemedewerkers en anderen Toepassingsgebied Zorgeenheden, SEH, OK, recovery, overige relevante werkplekken. Doelgroep Verpleegkundigen en anesthesiemedewerkers. Het beleid is ook van toepassing op anderen die met het berekenen van medicatie, zuurstof e.d. in aanraking (kunnen) komen. Doel Verhogen van de patiëntveiligheid door het voorkomen van rekenfouten bij het voorbereiden en toedienen van medicatie, zuurstof e.d. aan patiënten. De gevolgen van rekenfouten kunnen ernstig zijn. Om die reden wordt de rekenvaardigheid gezien en behandeld als een risicovolle handeling. De kwaliteit van de rekenvaardigheid wordt getoetst en aantoonbaar gemaakt. Verantwoordelijkheden Elke verpleegkundige is zelf verantwoordelijk voor het bijhouden en vergroten van de eigen professionele deskundigheid, waaronder ook de rekenvaardigheid. De verpleegkundige is verantwoordelijk voor het tijdig behalen van de toets. Het werkplekmanagement van de zorgeenheid is verantwoordelijk voor de mogelijkheid de toets af te nemen, te registreren en het evt. aanbieden van bij- of nascholing. Het werkplekmanagement neemt in het afdelingsbeleidsplan een systematische toetsing van de rekenvaardigheid op. Bevoegdheden Het werkplekmanagement, doorgaans uitgevoerd door het hoofd zorgeenheid, mag een verpleegkundige vragen een rekentoets te doen en het resultaat te tonen. Bij gebleken onvoldoende resultaat neemt het hoofd zorgeenheid passende maatregelen om zo de patiëntveiligheid te waarborgen. Het werkplekmanagement is bevoegd om te besluiten vaker dan 1 maal per 4 jaar te toetsen. Het werkplekmanagement is bevoegd om het moment te bepalen waarop de eerste toets voldoende moet worden afgesloten. Onderwerp Inleiding Vanaf 2007 komen in de pers steeds meer berichten over onvoldoende rekenvaardigheid van studenten (van MBO tot WO) en meer in het bijzonder van verpleegkundigen (Bijzijn, nummer 6, juni 2007 “Zorgen over rekenvaardigheden”, Nursing, 22 november 2007 “IGZ neemt rekenvaardigheid mee bij inspecties”). Verpleegkundigen die getest zijn scoren laag op een rekentoets, óók ervaren verpleegkundigen. Dit wordt deels verklaard uit gebrek aan routine; rekenvaardigheid moet je onderhouden. Verpleegkundigen die vaker medicatie klaarmaken en toedienen maken iets minder rekenfouten. De meeste rekenfouten worden gemaakt bij het klaarmaken van intraveneuze medicatie. Bij het klaarmaken wordt het berekenen van dosering, oplossen en inloopsnelheid gecombineerd. Factoren die bijdragen: niveau van de opleiding (hoe hoger hoe beter de test), leeftijd (ouder dan 50 jaar maakt meer fouten), hectiek en routine. Uit een onderzoek in 2010 (Nursing, 2 november 2010,
“Verpleegkundigen kunnen nog steeds niet rekenen”) blijkt dat 4 op de 10 verpleegkundige grote moeite heeft met rekenen. Raakvlak met patiëntenveiligheid Volgens de praktijkgids High-risk medicatie van VMS (2009) worden rekenfouten gemaakt bij de toediening en het klaarmaken van intraveneuze medicatie. Het gaat om berekeningen van de dosis, de oplossing (concentratie) en de inloopsnelheid. Bij de praktische adviezen staat o.a.: neem de rekentoets af (en maak gebruik van reken sjablonen). http://www.vmszorg.nl/themas/high-risk-medicatie Uitwerking van het onderwerp Beleid (besluit zorgmanagers, oktober 2010, na consultatieronde hoofden zorgeenheden): Rekenvaardigheid maakt deel uit van de training- en toetscyclus van voorbehouden en risicovolle handelingen van de zorgeenheid. Systeem is geënt op train-de-trainer-principe, elke zorgeenheid heeft tenminste een trainer. Werkplekmanagers wijzen specifieke risicovolle berekeningen aan die zijn afgestemd op de patiëntcategorie van de zorgeenheid, en laten de trainers (al dan niet samen met de praktijkopleider) een afdelingsgebonden toets opstellen en een rekensjabloon als antwoordmodel (zie bijlage uit de VMS praktijkgids High Risk medicatie 2009)
Iedere verpleegkundige toetst zichzelf minimaal 1 maal per 4 jaar op rekenvaardigheid en meldt de uitslag voor registratie aan zijn/haar leidinggevende. Het werkplekmanagement kan besluiten dat vaker toetsen noodzakelijk is, en dat een voldoende voor de toets gehaald moet worden binnen inwerkperiode of binnen proeftijdperiode. Het hoofd zorgeenheid verzorgt de registratie van de behaalde toets in Peoplesoft, of, zodra dit beschikbaar is, de verpleegkundige registreert zelf in het kwaliteitsregister en toont tijdens het jaargesprek het resultaat aan het hoofd zorgeenheid. Een onvoldoende toets leidt tot een gesprek tussen leidinggevende en de verpleegkundige, waarna een traject volgt dat moet leiden tot het halen van een voldoende voor de rekentoets. Het traject voor het behalen van de toets ziet er als volgt uit: de toets wordt maximaal drie maal ingevuld, binnen een periode van een maand. Dit gebeurt op de zorgeenheid, zonder de hulp van anderen. Als de medewerker drie keer zakt voor de toets gaat hij/zij naar de Amstel Academie voor een enkele uren scholing waarna hij/zij nogmaals twee kansen krijgt om de Elearning cursus te behalen. Het werkplekmanagement van de zorgeenheid bepaalt in deze periode of de aangetoonde onvoldoende rekenvaardigheid consequenties heeft voor de inroostering en de taaktoebedeling. Na het behalen van de E-learning cursus maakt betreffende verpleegkundige nog een rekentoets die is afgestemd op de patiëntencategorie van de afdeling. Als beide onderdelen, de E-learning cursus en de afdelingsgebonden toets, voldoende zijn gemaakt wordt dit geregistreerd in Peoplesoft of het kwaliteitsregister. Indien de rekenvaardigheid na het afleggen van het volledige traject nog steeds onvoldoende wordt beheerst, voldoet de verpleegkundige niet aan alle functie-eisen en kan derhalve zijn functie niet meer (volledig) uitvoeren. Er volgt dan een traject in afstemming met de P&O-adviseur. Zie bijlage voor processchema. Kosten De kosten van de toets per verpleegkundige zijn gering en komen ten laste van het scholingsbudget van de zorgeenheid of het persoonlijk budget. Risico’s en risico-interventies: In andere ziekenhuizen met beleid voor het toetsen van de rekenvaardigheid van verpleegkundigen is gebleken dat bij voldoende ondersteuning er weinig problemen te verwachten zijn. 1- Risico: groter aantal verpleegkundigen dan gedacht blijkt toets niet te kunnen halen. - Interventie: intensiever scholingsaanbod. 2- Risico: fraude door verpleegkundigen bij invullen. - Interventie: toets op zorgeenheid laten invullen, in werktijd. 3- Uitval digitaal toetsingssysteem. Indien langdurend een klassieke lessituatie organiseren. 4- Verpleegkundige waarvan door uitslag toets reeds bekend is dat de rekenvaardigheid
onvoldoende is, maakt in dienst een rekenfout met consequenties voor patiënt verantwoordelijkheid leiding. - Interventie: op zorgeenheden waar rekenen een essentieel onderdeel van het werk is, zullen verpleegkundigen met een onvoldoende rekentoets bijv. tijdelijk in de dagdienst ingedeeld moeten worden. In de avond- en nachtdienst is het overlaten van het rekenwerk aan een collega immers soms niet haalbaar. Evt. kan een verpleegkundige ook tijdelijk ingezet worden op een andere zorgeenheid of op niet-verpleegkundige taken.
Informatie/contact: Gerda Berkhout, zorgmanager divisie I,
[email protected] of 020 4440159.
Auteur Berkhout, G.M.J. (zorgmanager cluster I) Beoordelaar(s) G.M.J. Berkhout, MA – zorgmanager divisie I. Autorisator Berkhout, G.M.J. (zorgmanager cluster I) Publicatiedatum 24-11-2011 Controledatum 23-11-2014
