master in de internationale betrekkingen en diplomatie

master in de internationale betrekkingen en diplomatie master na masteropleiding

2008-2009

www.ua.ac.be/manama

Colofon Redactie Departement studentgerichte diensten en de faculteiten Vormgeving Departement studentgerichte diensten Fotografie J. Crab Deze brochure is met grote zorg samengesteld. Studieprogramma’s veranderen echter voortdurend. Het is daarom mogelijk dat het aanbod van opleidingsonderdelen van de verschillende studierichtingen enigszins afwijkt van de informatie in deze brochure. |

Inhoud Internationale Betrekkingen en Diplomatie studeren aan de Universiteit Antwerpen?. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5 Doelgroep en toelatingsvoorwaarden. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6 Programma. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7 Vakbeschrijvingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8 Deeltijds studeren. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14 Gastlezingen door (inter)nationale docenten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15 Studiebezoeken . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16 Studeren in het buitenland? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16 Onderzoek in het domein van de Internationale Betrekkingen en Diplomatie . . . . 17 Biografieën docenten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 18 Studieadvies - en studentenbegeleiding. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 21 Nuttige websites. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 22 Meer info?. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 23

|

|

Internationale Betrekkingen en Diplomatie studeren aan de Universiteit Antwerpen? De master-na-master opleiding Internationale Betrekkingen en Diplomatie biedt een combinatie van politiek-wetenschappelijke analyse en praktijkgerichte vaardigheden op het gebied van de internationale politiek. Je bestudeert de politicologische ­theorieën over internationale betrekkingen en onderhandelen, je wijdt je aan een historische, ­juridische en economische studie van het vakgebied, en je ontwikkelt de praktische vaardigheden van het presenteren en onderhandelen door middel van een simulatie van ­internationale onderhandelingen. Na deze basisvakken, heb je de keuze je verder te ­ verdiepen in ­ thema’s zoals de Europese Unie, internationale veiligheid, politieke ­economie, en ontwikkeling. Naast de colleges van de eigen docenten, wordt het programma aangevuld met ­lezingen door (buitenlandse) gastsprekers en bezoeken aan Europese en multilaterale ­instellingen in Brussel en Genève. Tewerkstellingskansen liggen in functies bij instellingen waar een gedegen kennis van de internationale dimensie van het politiek en economisch bestel onontbeerlijk is. De ­ opleiding kan zo een voorbereiding zijn op een loopbaan bij Vlaamse, Belgische, ­Europese of internationale overheden alsook bij internationaal actieve bedrijven, hun vakorganisaties en NGO’s. De opleiding biedt ook een zeer goede voorbereiding op het diplomatiek examen van de Federale Overheidsdienst Buitenlandse Zaken. De lessen gaan door op de Stadscampus van de Universiteit Antwerpen.



Er is een aanvraag lopende tot herpositionering van de opleiding tot een master-na-bachelor, met



ingang van 1 oktober 2008. Wij raden aan de webstek van de opleiding te consulteren voor meer



informatie en het laatste nieuws hierover: www.ua.ac.be/ibd.

|

Doelgroep en toelatingsvoorwaarden Het programma van de Master-na-master in de Internationale Betrekkingen en ­Diplomatie richt zich tot studenten die zich in één jaar grondig willen verdiepen in het domein van de Politieke Wetenschappen en Internationale Betrekkingen. Rechtstreekse instroom De volgende studenten hebben rechtstreekse toegang tot de opleiding: MA ­ politieke wetenschappen, sociologie, communicatiewetenschappen, sociaal-economische ­wetenschappen of gelijkgestelde opleidingen. Instroom via een voorbereidingsprogramma •

•

Volgende studenten dienen een voorbereidingsprogramma van 6 studiepunten te volgen: MA rechten, economie, of geschiedenis; MA humane wetenschappen (vb. taal- en letterkunde, wijsbegeerte, criminologie, psychologie, handels­ wetenschappen). Volgende studenten dienen een voorbereidingsprogramma van 60 studiepunten te volgen: MA biomedische, medische en exacte wetenschappen (vb. fysica, ­biologie, chemie, wiskunde, informatica, bio-ingenieur, burgerlijk ingenieur), en vertalertolk.

Het voorbereidingsprogramma heeft de volgende inhoud: Voorbereidingsprogramma (6 studiepunten) 1. Inleiding tot de Politicologie – Stefaan Walgrave Voorbereidingsprogramma (60 studiepunten) 1. . . 4. 5. 6. 7. 8. . 10.

|

Sociale en politieke filosofie – Peter Reynaert Kwalitatieve onderzoeksmethoden – Dimitri Mortelmans Inleiding tot de politicologie – Stefaan Walgrave Comparative politics – Cas Mudde European integration – Peter Bursens Politieke Sociologie – Petra Meier Inleiding in de Internationale betrekkingen – Tom Sauer Sociale en politieke geschiedenis – Hilde Greefs Inleiding tot het recht en de publieke instellingen – Patricia Popelier Inleiding tot de algemene economie – Diana De Graeve



Indien de opleiding een master-na-bachelor wordt, blijven de toelatingscriteria dezelfde, met dit



verschil dat naast ‘masters’ ook ‘bachelors’ uit de respectieve opleidingen worden toegelaten.



Naast deze voorbereidingsprogramma’s zal er eveneens een schakelprogramma voor bepaalde



bachelors aangeboden worden.



Dit vak wordt parallel gevolgd tijdens het studiejaar, samen met de andere vakken in de opleiding

Programma Het curriculum van de ‘Master na Master in de Internationale Betrekkingen en ­Diplomatie’ is opgebouwd rond vier wetenschappelijke basispijlers: theorieën van de ­ internationale betrekkingen, internationale economie, internationaal recht en ­geschiedenis van de ­ internationale betrekkingen. Het basisopleidingsonderdeel ‘­Diplomatie en ­ onderhandelen’ draagt tevens een meer praktijkgericht perspectief in zich. Het programma bestaat uit 2 verplichte vakken, 2 interdisciplinaire basisvakken, 3 ­keuzevakken en/of seminaries (te kiezen uit een ruim aanbod), en de Masterproef. Verplicht vakkenpakket (15 studiepunten) Vak Theorieën van de internationale betrekkingen

6

Diplomatie en onderhandelen

9

Interdisciplinaire basisvakken (12 studiepunten) Twee te kiezen uit het volgende aanbod: Vak Geschiedenis van de internationale betrekkingen

6

Volkenrecht en volkenrechtelijke instellingen

6

Internationale economie en internationale economische organisaties

6

Keuzevakken en/of seminaries (18 studiepunten) Drie te kiezen uit het volgende aanbod: Europese Unie De Europese Unie als politiek systeem

6

European negotiation seminar

6

Recht van de Europese Unie

6

Subdisciplines IB International Political Economy

6

Internationale veiligheid

6

Belgisch en vergelijkend buitenlands beleid

6

Ontwikkeling en Mensenrechten Tweespraken over Noord en Zuid & Ontwikkelingsstudies

6

Mensenrechten: grondige studie en practicum rechten en vrijheden

6

OF het niet gekozen derde basisvak

6

|

Masterproef (15 studiepunten) De masterproef moet een logisch opgebouwd rapport zijn met behulp van de ­wetenschappelijke literatuur (eventueel aangevuld met empirisch onderzoek) over een aspect van de internationale of vergelijkende politiek.

Vakbeschrijvingen VOORBEREIDINGSPROGRAMMA (6 studiepunten) Inleiding tot de politicologie Prof. dr. Stefaan Walgrave De cursus Inleiding in de Politicologie is een systematische inleiding in de politieke ­­wetenschap. Dit opleidingsonderdeel wil de studenten een brede inleiding geven in de verschillende aspecten van politiek en politieke besluitvorming en de visie van de ­politieke wetenschap daarop. De cursus bevat een inleiding in de basisbeginselen van de ­verschillende ­subdisciplines in de politieke wetenschappen, zijnde de ­internationale ­politiek, de ­politieke filosofie, de bestuurswetenschappen en de vergelijkende ­politieke ­wetenschappen. Toch ligt het zwaartepunt van de cursus duidelijk bij de ­vergelijkende ­politieke wetenschappen: het systematisch vergelijken van politieke stelsels, ­fenomenen en gedrag over de landsgrenzen heen. De cursus behandelt een veelheid van ­onderwerpen zoals representatie, politieke participatie, ideologie, breuklijnen, politieke partijen, ­kiesstelsels en stemgedrag, internationale betrekkingen, Europese integratie... Verplicht vakkenpakket (15 studiepunten) Theorieën van de internationale betrekkingen Prof. dr. Dirk De Bièvre Dit hoorcollege biedt een overzicht van de voornaamste theorieën in de ­internationale betrekkingen. Deze zijn conceptuele brillen waarmee we de grote vragen van de ­internationale politiek kunnen bekijken: Waarom voeren staten oorlog? Waarom komt het tot vrede? Werken staten samen? Waarom voeren democratieën geen oorlog tegen elkaar? Verschillende theorieën komen tijdens de colleges aan bod. Het klassiek realisme, dat een normatief-prescriptieve theorie voor de politicus wil zijn, staat in contrast met het structureel realisme, dat aan de hand van de machtsverdeling binnen het ­internationale systeem het individuele gedrag van staten wil verklaren. Na het staats­gecentreerde ­realisme bekijken we theorieën die het gedrag van staten verklaren aan de hand van ­binnenlandse factoren: het liberalisme en de verschillende theorieën over de ­ democratische vrede. Verder gaan we in op de zogenaamde regime theorie. Deze biedt verklaringen voor internationale samenwerking en onderzoekt de effecten van ­internationale instituties. We zetten ook de bril op van het sociaal-constructivisme, die er van uitgaat dat het gedrag van staten door normen en identiteit wordt geleid. Ook de |

verschillende theorieën over de Europese integratie komen aan bod. Tenslotte werpen we een blik op de zogenaamde kritische theorieën zoals de wereldsysteemtheorie, de dependentietheorie en het neo-marxisme. Diplomatie en onderhandelen Prof. dr. Jan Melissen & Prof. dr. Tom Sauer De cursus bestaat uit twee modules: Een eerste module (Prof. dr. Jan Melissen) in de vorm van een collegeserie is een ­inleiding in de diplomatie. Studenten worden aangemoedigd te reflecteren over ­ theoretische en praktische aspecten van de ‘machinekamer van de internationale politiek’. Dit vak ­bestudeert de ontwikkeling van de hedendaagse diplomatieke praktijk en enkele van de belangrijkste innovaties in de diplomatie. In de studie van de internationale ­betrekkingen wordt over het algemeen weinig aandacht besteed aan de diplomatie, d.w.z. de studie van de instituties en processen waarvan staten en andere internationale actoren zich ­bedienen in hun onderlinge betrekkingen en bij het opkomen voor hun eigen ­belangen. Het is een open deur intrappen, wanneer we stellen dat de manier waarop staten met elkaar omgaan radicaal is veranderd, dat de agenda van de diplomatie veel breder is geworden, en dat niet-statelijke actoren steeds volwaardigere spelers in ­ complexe ­internationale netwerken zijn. Het goed begrijpen van deze processen is echter een ­interessante uitdaging. Nieuwe functies en vormen van diplomatie laten een beeld van de diplomatieke praktijk zien dat weinig heel laat van de meer traditionele noties ervan. Dit vak kijkt naar de ontwikkeling van de diplomatie aan het begin van de 21ste eeuw, de aanpassing van de diplomatieke machinerie aan veelvormige veranderings­processen in de internationale omgeving, en ook naar de fundamenteel veranderende rol van ­diplomaten zelf. Tegen het einde van de collegeserie hebben studenten een goed inzicht in belangrijke aspecten van de hedendaagse diplomatieke praktijk. Ze zijn dan bekend met de belangrijkste literatuur die in de vorm van een cursus ter beschikking wordt ­gesteld en ze zijn in staat kritisch en analytisch over dit onderwerp na te denken. De tweede module (Prof. dr. Tom Sauer) legt de klemtoon op het voornaamste ­instrument van diplomatie, met name onderhandelen. Na een theoretische ­ uiteenzetting over ­onderhandelen en bemiddeling, met inbegrip van case-studies, volgt de toetsing van de onderhandelingsvaardigheden in de praktijk door middel van enkele korte ­oefeningen ­alsook een heuse onderhandelingssimulatie van een internationaal-politiek overleg­ orgaan (met medewerking van Dr. David Criekemans). Doelstelling van deze simulatie is om een inzicht te verwerven in de dynamieken die binnen de internationale ­politiek ­werkzaam zijn. De afgelopen jaren ging het om een simulatie van de `Raad Algemene ­Zaken en ­Externe Betrekkingen’ van de Europese Unie en de ‘Veiligheidsraad’ (VN). De thema’s en dossiers die in deze vergadering door de studenten behandeld worden, zijn ­reëel. Elke student speelt de rol van Minister van Buitenlandse Zaken of ­Vertegenwoordiger van een land. Het onderhandelingsseminarie wordt voorbereid in een aantal voorafgaandelijke colleges waarin zowel aandacht wordt besteed aan de politieke strijd tussen landen over de inhoud van de vraagstukken, als aan onderhandelingstechnieken. |

Interdisciplinaire basisvakken (12 studiepunten) Geschiedenis van de internationale betrekkingen Prof. dr. Tom Sauer De geschiedenis van de internationale politiek van 1815 tot heden wordt toegelicht, ­inclusief het Congres van Wenen, het Concert Européen, de opkomst van Duitsland, de aanloop naar WO I, de Grote Oorlog, de Russische Revolutie, “Das Diktat” van ­Versailles, het interbellum en de economische crisis, het Nazisme en het Stalinisme, ­ WO II, de ­ oprichting van internationale organisaties zoals de VN, de Koude Oorlog (start, Korea, ­ Berlijn, Cuba, Vietnam), dekolonisatie, Europese integratie, détente in j’70, Reagan periode, val van de Berlijnse Muur en de implosie van de USSR, het postKoude ­Oorlogtijdperk (Golfoorlog, Ex-Joegoslavië, Somalië, Rwanda, Kosovo), 9/11, en het Amerikaans unilateralisme (o.a. Irak oorlog). Volkenrecht en volkenrechtelijke instellingen Prof. dr. Koen De Feyter Aan bod komen onder andere de bronnen van het volkenrecht, de internationale ­gemeenschap en de aard van de internationale verhoudingen. Verder wordt ook veel aandacht geschonken aan de bespreking van volkenrechtelijke instellingen. Hierbinnen worden aspecten van universele en regionale organisaties belicht, alsook de werking van volkenrechtelijke instellingen. De cursus wordt doorsponnen met voorbeelden uit de internationale praktijk. Internationale economie en internationale economische organisaties Prof. dr. Ludo Cuyvers De cursus bestaat uit twee delen. Het eerste deel besteedt aandacht aan theorieën van internationale handel en de handelspolitiek. Daarnaast wordt ook de dynamiek van ­nationaal inkomen en internationale handel bestudeerd, alsook de naoorlogse “exportgeleide groei”. Andere aspecten: de rol van de wisselkoersen en het wisselkoersstelsel, de betalingsbalans en enkele hedendaagse internationale economische problemen. In een tweede deel wordt aandacht besteed aan de structuren, en vooral de werking en het actieterrein van de belangrijkste internationale economische organisaties die actief zijn op het terrein van de internationale economie zoals de WTO, UNCTAD, het IMF, de ­Wereldbank en de OESO. Deze organisaties worden besproken op basis van concrete casussen. Ook de politieke consequenties van het multilaterale economische overleg worden in kaart gebracht en met de studenten besproken.

| 10

Keuzevakken en/of seminaries (18 studiepunten) De Europese Unie als politiek systeem Prof. dr. Peter Bursens Deze cursus heeft als doel de kennis over de wijze waarop het Europese institutionele systeem werkt te verdiepen. Daartoe wordt gebruik gemaakt van theoretische kaders uit de vergelijkende politieke wetenschappen. Bedoeling is dat de studenten een grondig inzicht verwerven in de volgende vragen. Hoe komen Europese regels tot stand? Hoe functioneren de verschillende instellingen? Hoe gaat de Europese Unie om met politieke representativiteit en verantwoording? Bijzondere aandacht gaat naar vier instellingen die een cruciale rol spelen in de Europese beleidsvorming: de Europese Commissie, het Hof van Justitie, het Europees Parlement en de Raad. Daarnaast staan we stil bij ­Europese politieke representatie door middel van politieke partijen, verkiezingen en ­belangen-groepen. European negotiation seminar Prof. dr. Peter Bursens The European negotiation seminar is embedded in TACEUSS, which is an international consortium of 20 European and US Universities. TACEUSS yearly organises EUROSIM, a 4 day international simulation of EU negotiations and decision-making. During the ­academic year 2008-2009, the simulation will be organised in Buffalo, NY on the topic of EU police and justice policy, including anti terrorism policies. The European negotiation seminar is basically a preparation for the EUROSIM participation in April 2009 in the US. Participants will receive a thorough introduction in EU decision-making and the theme of the simulation. In addition, skills such as negotiating and debating will be exercised. Recht van de Europese Unie Prof. dr. Anne-Marie Van den Bossche Het eerste deel van de cursus is gewijd aan het institutionele recht: de interne ­structuur, de instellingen en hun bevoegdheden, de besluitvorming, de algemene beginselen en bronnen van het gemeenschapsrecht, de verhouding nationaal/communautair recht en rechtsbescherming binnen de Europese rechtsorde. In het tweede deel wordt een ­overzicht gegeven van het materiële EG-recht, in het bijzonder de vier vrijheden en een korte inleiding tot het EG-mededingingsrecht.

11 |

International political economy Prof. dr. Dirk De Bièvre This reading seminar offers an introduction to the subdiscipline of political science known as international political economy, in which we study how economic interests affect political decision making. Some of the main questions treated are: What is the impact of globalisation on international politics? Who liberalised international trade and why? How does the world trading regime work and what is the WTO? What are the ­origins of financial liberalisation and why are central banks also about politics? What is the impact of globalisation on the welfare state? In formulating answers to these questions, we are primarily interested in the motives for public actors’ decisions. I expect your willingness to update basic notions of political science and international economics, excellent reading skills in English, and active participation in class. Internationale veiligheid Prof. dr. Tom Sauer De opzet van het vak is de studenten vertrouwd te maken met de analyse van de­ ­internationale veiligheidsproblematiek. De volgende onderwerpen komen aan bod: een theoretische benadering van het concept “veiligheid”; een overzicht van de ­bedreigingen voor de internationale vrede en veiligheid (inclusief milieu); catastrofaal terrorisme; ­nucleaire afschrikking en nucleaire proliferatie; interstaatse oorlogen: trends en ­oorzaken; strategie en “grand strategy”; intrastaatse conflicten: oorzaken; conflict ­management, peacekeeping, en peacebuilding; Europees Veiligheids- en ­Defensiebeleid; en ­intelligence. Belgisch en Vergelijkend Buitenlands Beleid Dit opleidingsonderdeel valt uiteen in drie componenten. In een eerste deel wordt stilgestaan bij de eigenheid van het buitenlands beleid. We ­starten de cursus met het aanreiken van het verklaringskader dat ontwikkeld werd ­binnen de Foreign Policy Analysis, en er wordt dieper ingegaan op een aantal theorieën over de analyse van het buitenlands beleid. In een tweede deel bieden we een overzicht van de geschiedenis van het buitenlands beleid van België en de actuele buitenlandse politiek van de Belgische federatie. We hebben hierbij ook aandacht voor het federaliseringsproces sinds 1993 waarbij Gemeenschappen en Gewesten verantwoordelijk zijn geworden voor het buitenlands beleid op hun zgn. “exclusieve bevoegdheden”. In een derde deel vergelijken we het buitenlands beleid van andere landen en ­regio’s. Aan de hand van het aangereikte analysekader zullen groepjes studenten het ­buitenlands beleid en de diplomatieke representatie analyseren van een reeks ­casussen; | 12

het ­ buitenlands beleid van enkele grote en kleine staten, alsook van enkele regio’s. ­Binnen de te ­analyseren casussen komen themata aan bod als (lijst onder voorbehoud); geo­strategisch buitenlands beleid (VSA vs. Rusland), buitenlands-economisch beleid vs. ­beleid inzake klimaatverandering, de connectie energie, grondstoffen en ­buitenlandse politiek, multilateraal beleid van opkomende landen als Brazilië en Zuid-Afrika, ­houding ten aanzien van regionale integratie, verschillen in de buitenlandse politiek en ­diplomatieke representatie van regio’s met wetgevende bevoegdheid, enzovoort. Dit vak wordt sterk aanbevolen voor mensen die zich willen bekwamen voor het ­diplomatieke examen bij de federale overheidsdienst Buitenlandse Zaken, of voor ­soortgelijke examens bij de Vlaamse overheid of bij multilaterale organisaties. Tweespraken over Noord en Zuid & Ontwikkelingsstudies Prof. dr. Tom De Herdt & Prof. dr. Stefaan Marysse Dit opleidingsonderdeel valt uiteen in twee componenten: Deel I, de tweesprakencyclus over Noord en Zuid (Prof. dr. Tom De Herdt) probeert een brug te slaan tussen de domeinen van ontwikkeling, armoede en migratie die ­doorgaans -ook institutioneel- relatief geïsoleerd van elkaar worden bestudeerd en ­ behandeld. De tweesprakencyclus wil de verbanden tussen ‘hier’ en ‘ginds’ benadrukken, ­ zowel ­gelijkaardigheden als verschillen en met bijzondere aandacht voor wederzijdse ­inwerking. Vanuit een betere kennis van de eigen samenleving kunnen we beter reflecteren over het Zuiden en via de spiegel met het Zuiden cultiveren we een gevoeligheid voor de debatten over diversiteit en marginalisering in de eigen samenleving. Elke avond is er een debat, ingeleid door een UA-docent, over een thema binnen de bredere thematiek van NoordZuidrelaties. De cyclus heeft een uitgesproken interdisciplinair karakter. Deel II (Prof. dr. Stefaan Marysse) biedt een inleiding tot de ontwikkelingsstudies. In het eerste deel van de cursus wordt ingegaan op het ontwikkelingsproces als een ­gebeuren van ontwrichting en ontwikkeling, van een destructie van het oude en een creatie van een nieuwe samenleving. Daarin komt ook de rol van de klassieke thema’s van de ­ontwikkelingseconomie aan bod (o.a. de rol van de markten en de staat in het ontwikkelingsproces) maar ook de nieuwe theorieën van problemen (van dilemma’s van collectieve actie) die noch door markten, noch door staten kunnen opgelost worden. In een tweede deel komt de dubbelzinnige rol van de internationale economie aan bod, zowel wat de geschiedenis betreft als de recente tendensen (de schuldenproblematiek, de ontwikkelingssamenwerking, de wereldvoedselmarkten, structurele aanpassing en de democratiseringstendensen). In een derde deel wordt op basis van het handboek van Gillis (‘Economics of development’) enkele nationale aspecten van de ontwikkelingseconomie behandeld (theorie van de groei, arbeidsmarkt, projectevaluatie en informele economie).

13 |

Mensenrechten: grondige studie en practicum rechten en vrijheden Prof. dr. Wouter Vandenhole De ‘Grondige studie rechten en vrijheden’ hanteert een thematische benadering, die aanzet tot een kritische reflectie. Drie clusters van nieuwe ontwikkelingen of ­uitdagingen voor het recht van de mensenrechten komen aan bod: institutionele ­ ontwikkelingen; ­interactie met andere rechtsdomeinen, en conceptuele of materieelrechtelijke ­uitdagingen. Uit elke cluster wordt jaarlijks één of meerdere thema’s geselecteerd. Dit jaar zullen in de cluster institutionele ontwikkelingen de hervormingen binnen de Verenigde Naties inzake mensenrechten aan bod komen. De cluster over interactie met andere rechtsdomeinen zal handelen over voorbehouden in het internationaal recht en het recht van de mensenrechten. In de cluster conceptuele of materieelrechtelijke ­uitdagingen zal aandacht besteed worden aan de rechten van inheemse volkeren en aan de juridische afdwingbaarheid van economische, sociale en culturele rechten. Van studenten wordt verwacht dat ze zich inlezen in de thematiek, op basis van ter ­beschikking gestelde literatuur. De colleges zijn interactief. Er wordt in het ­ bijzonder aandacht besteed aan de interactie tussen het recht van de mensenrechten en (­internationale) politiek.

Deeltijds studeren Mensen die zich om beroepsredenen geen ganse week kunnen vrijmaken, of ­ anderen die dat wensen, kunnen overwegen om de opleiding Internationale Betrekkingen en ­ Diplomatie over twee of meer jaar te spreiden. Wij wijzen er echter op dat dit een ­veeleisende opleiding is en de combinatie werken en studeren een behoorlijk zware ­belasting van uw tijdsbudget zal veroorzaken. De opleiding stelt een modeltraject voor, verspreid over 2 academiejaren. Tijdens het ­eerste academiejaar dien je minimaal 27 en maximaal 33 studiepunten af te ­ leggen, ­waaronder de basisvakken ‘Theorieën van de internationale betrekkingen’ en ‘­Diplomatie en onderhandelen’. In het tweede academiejaar leg je dan de resterende studiepunten af, waaronder de masterproef. De opleiding wordt niet aangeboden onder de vorm van examencontract, aanwezigheid in de opleidingsonderdelen is met andere woorden verplicht.

| 14

Gastlezingen door (inter)nationale docenten Op regelmatige tijdstippen worden er binnen de opleiding Internationale Betrekkingen en Diplomatie gastlezingen georganiseerd. In de voorgaande jaren kwamen onder meer de volgende thema’s aan bod: • • • • • • • • • •

het buitenlands beleid van de Verenigde Staten van Amerika (Prof. dr. Bart ­Kerremans, K.U.Leuven); het Europees asiel- en migratiebeleid (Madeline Garlick, UNHCR); mediaberichtgeving rond buitenlands beleid, i.h.b. oorlogsverslaggeving (Daniel Demoustier, cameraman bij Independent Television News, ITN); de geopolitieke visie van vier Amerikaanse denkers voor én na de Koude Oorlog (Prof. dr. Arjan van den Assem, Universiteit Groningen); speelt territorialiteit een rol in de buitenlandse politiek? (Prof. dr. Gertjan Dijkink, Universiteit van Amsterdam); de media en het Belgisch buitenlands beleid (Evita Neefs, Redactie Buitenland van De Standaard); de Belgische defensieproblematiek (Marc Laplasse, VLD-Studiedienst); het Europees buitenlands- en defensiebeleid (Timon Salomonson, federale ­overheidsdienst Buitenlandse Zaken); the European Union and Kosovo (Gerard Quille, International Security ­ Information Service, Europe) enzovoort.

De gastlezingen worden verzorgd door sprekers uit binnen- en buitenland, uit de ­ academische wereld en uit de praktijk. Ze bieden een mooie aanvulling op het ­curriculum.

15 |

Studiebezoeken Naast de gastlezingen worden er jaarlijks een aantal studiebezoeken georganiseerd. Tijdens het academiejaar 2007-2008 konden geïnteresseerden onder andere deelnemen aan onderstaande activiteiten: • •

•

• •

Bezoek aan de Belgische en Vlaamse Permanente Vertegenwoordiging bij de ­Europese Unie Studiereis met 40 studenten naar de multilaterale instellingen te Genève van 17 tot 22 maart 2008 (bezoek aan de Verenigde Naties, de Permanente ­Vertegenwoordiging van België bij de Verenigde Naties met uitleg over multilaterale diplomatie en het ­buitenlands beleid van de Belgische federatie, het UN-Development Program, het UN-Environment Program, de UNCTAD, de Wereldhandelsorganisatie, de ­Internationale Arbeidsorganisatie, de Internationale Organisatie voor ­ Migratie, UNAIDS, bijwonen van zittingen van de Mensenrechtenraad, het bureau van de Hoge Commissaris voor de Mensenrechten, bezoek aan het Centre for Applied Studies in International Negotiations – CASIN, de World Intellectual Property ­ Organization – WIPO, het Geneva International Centre for Humanitarian Demining – GICHD, UNHCR, het Internationale Rode Kruis - Genève). Bezoek aan de Commissie voor Buitenlandse Betrekkingen en/of het Adviescomité voor Europese Aangelegenheden van de Kamer, op woensdag 9 april 2008. Een ­gesprek met enkele leden van de commissie Buitenlandse Betrekkingen, gevolgd door een rondleiding door de gebouwen. Themanamiddag “De Belgische Diplomatie, het Diplomatiek Examen en de ­Diplomatieke Carrière” Themavoormiddag over “Stages en werk in de internationale politiek”, 27 februari 2008.

Studeren in het buitenland? Het is mogelijk om tijdens de Master na master in de Internationale Betrekkingen en Diplomatie gedurende het tweede semester aan een partneruniversiteit te verblijven in het kader van het Erasmus-programma. Het vakkenpakket in het buitenland omvat dan voor minimaal 12 en maximaal 18 studiepunten afkomstig van het vakkenpakket in Antwerpen. Indien u nog niet eerder op Erasmus bent geweest, is het mogelijk om een Erasmusbeurs aan te vragen. Voor meer informatie, kan je terecht bij de dienst Internationale Samenwerking (dIS), alsook bij de Erasmuscoördinator van het departement Politieke Wetenschappen (­­­[email protected] ).

| 16

De partner-universiteiten zijn de volgende: Université Libre de Bruxelles (België), Facultés Universitaires Catholiques de Mons (­België), Université de Liège (België), the University of Copenhagen (Denemarken), ­Friedrich Schiller University of Jena (Duitsland), Università di Bologna (Italië), ­Università di Pavia (Italië), Rijksuniversiteit Groningen (Nederland), Jagiellonian University (­Polen), University of Warsaw (Polen), Universidade de Coimbra (Portugal), Universidad ­Complutense de Madrid (Spanje), Masaryk University (Tsjechië), Marmara University (Turkije), Bremen University (Duitsland), University of Zurich (Zwitserland) en University of Agder (Noorwegen).

Onderzoek in het domein van de Internationale Betrekkingen en Diplomatie De master na masteropleiding Internationale Betrekkingen en Diplomatie is ingebed in het Departement Politieke Wetenschappen van de Universiteit Antwerpen. ­Binnen dit ­departement werken verschillende leden van het zelfstandig academisch p­ersoneel en van het assisterend academisch personeel aan onderzoek over Europese en ­internationale politiek. Allerhande thema’s komen daarbij aan bod: de Europese Unie, internationaal handelsbeleid, belangengroepen in de Europese Unie, wapenbeheersing, geschiedenis van de Koude Oorlog, het belang van regio’s, Vlaams buitenlands beleid, enzovoort. De expertise die binnen deze en andere domeinen aanwezig is, zorgt voor een verrijking van de colleges en is een eerste bron voor aanvullende lezingen en gastcolleges. Het maakt het mogelijk om een bijzonder actueel en diepgaand programma aan te bieden. Binnen het Departement Politieke Wetenschappen bestaan twee onderzoeksgroepen die relevant werk verrichten op de terreinen van de internationale betrekkingen en ­diplomatie: • •

Onderzoeksgroep Europese en Internationale Politiek (woordvoerder: Prof. dr. Jan Beyers) Onderzoeksgroep Diplomatie en Geopolitiek (woordvoerder: Prof. dr. Jan Melissen)

Graag verwijzen we naar de website van het departement voor meer informatie over het onderzoek binnen het Departement Politieke Wetenschappen van de Universiteit ­Antwerpen (www.ua.ac.be/pw)

17 |

Biografieën docenten Peter Bursens Hoofddocent – Departement Politieke Wetenschappen, Universiteit Antwerpen. Doctor in de Politieke en Sociale Wetenschappen (Universiteit Antwerpen, 1999). Hij doceert op BA en MA niveau over Europese integratie: European integration, Europeanisering, de EU als politiek systeem en het European negotiation seminar. Zijn onderzoeksagenda is gericht op de impact van de Europese Unie op lidstaten en regio’s (Europeanisering), het legitimiteitvraagstuk in de EU en preferentievorming bij politieke elites over de Europese Unie. Daarnaast heeft hij een sterke interesse in onderwijsvernieuwing in de sfeer van de Europese Unie Studies. David Criekemans Postdoctoraal navorser – Departement Politieke Wetenschappen, Universiteit ­Antwerpen (Onderzoeksgroep ‘Diplomatie en Geopolitiek’). Doctor in de Politieke en ­ Sociale ­Wetenschappen (UA, 2005). Organiseert jaarlijks een Onderhandelings­seminarie binnen de cursus ‘Diplomatie en Onderhandelen’, en verleent onderwijs­ondersteuning binnen de opleiding Internationale Betrekkingen en Diplomatie. Verricht ­onderzoek en p­ubliceert over het Vlaams buitenlands beleid, het buitenlands beleid van de ­Belgische ­federatie, vergelijkend buitenlands beleid én geopolitieke ­ vraagstukken in de ­ internationale ­betrekkingen. Organiseert de jaarlijkse studiereis naar de ­ multilaterale organisaties te Genève. Tevens is hij docent in de jaarlijkse universitaire zomerschool ‘Geopolitical ­Analysis of International Relations’ aan het International Centre for ­Geopolitical Studies (I.C.G.S.) in Genève, alsook docent ‘Geopolitiek’ aan de ­Koninklijke Militaire School te Brussel. Tot slot is hij ook werkzaam als Senior Onderzoeker en Onderzoeks­coördinator ‘­Europese en Mondiale Verhoudingen’ binnen het Vlaams Steunpunt Buitenlands ­Beleid, dat gevestigd is op de Stadscampus van de Universiteit Antwerpen. In 2007 publiceerde hij zijn boek ‘Geopolitiek, ‘geografisch geweten’ van de buitenlandse politiek?’, bij de wetenschappelijke uitgeverij Garant. Ludo Cuyvers Gewoon Hoogleraar – Faculteit Toegepaste Economische Wetenschappen, ­Universiteit Antwerpen; doceert ‘Internationale economie en internationale economische ­organisaties’, zijn onderzoek concentreert zich op internationale economische samenwerking, globalisering en ­sociale ontwikkeling, en de landen van de Aziatisch-Pacifieke regio. Directeur van het Centre for ASEAN Studies.

| 18

Dirk De Bièvre Docent – Departement Politieke Wetenschappen, Universiteit Antwerpen; doceert het hoorcollege ‘­Theorieën van de Internationale Betrekkingen’ en het seminarie ‘­International ­Political Economy’. Na studies aan de universiteiten van Leuven, Louvainla-Neuve, en Konstanz (D), ­doctoreerde hij aan het European University Institute in San Domenico di Fiesole bij Firenze (I) over de invloed van de Wereldhandelsorganisatie WTO op lobbying coalities in de Europese handelspolitiek. In zijn post-doctoraal onderzoek aan het interdisciplinaire Max Planck Institute for Research on Collective Goods in Bonn (D) en het Mannheim Centre for European Social Research van de Universität Mannheim (D) concentreerde hij zich op de verrechtelijking van het wereldhandels­regime, de ­Europese handelspolitiek en de rol van belangengroepen in de Europese Unie. Koen De Feyter Hoofddocent – Faculteit Rechten, Universiteit Antwerpen; doceert ‘Volkenrecht en ­ volkenrechtelijke ­ instellingen’. Promoveerde in 1992 op een proefschrift aan de ­Universiteit Antwerpen over ‘The Human Rights Approach to Development’. Zijn ­onderzoek concentreert zich vandaag nog steeds op het gebied van mensenrechten en ontwikkelingssamenwerking. Hij is de auteur van World Development Law (2001), ­Antwerp: Intersentia, 307 blz. Tom De Herdt Docent, Universiteit Antwerpen - Instituut voor Ontwikkelingsbeleid en Beheer. Doceert in het domein van institutionele en politieke aspecten van ontwikkeling, armoede en ongelijkheid. ­ Studeerde sociologie en toegepaste economie. Concentreert zich in zijn onderzoekswerk op Congo-Kinshasa, waar hij ook doceert aan de Faculté d’Economie et Développement (FCK-Kinshasa). Stefaan Marysse Hoogleraar – Internationale Economische Betrekkingen en de Derde Wereld, ­Instituut voor Ontwikkelingsbeleid (IOB), Universiteit Antwerpen. Zijn wetenschappelijk werk richt zich vooral op Congo, Rwanda, Burundi en het gebied van de Grote Meren in ­Centraal-Afrika. Jan Melissen Hoogleraar (deeltijds) – Departement Politieke Wetenschappen, Universiteit ­Antwerpen. Als hoofd van het Clingendael Diplomatic Studies Programme verbonden aan het ­Nederlands ­Instituut “Clingendael”. Doceert over en doet onderzoek naar diplomatie. Hij is promotor in het Vlaams Steunpunt Buitenlands Beleid en editor van The Hague Journal of Diplomacy. Zijn meest recente boek The New Public Diplomacy: Soft Power in International ­Relations (Palgrave) verscheen in 2007 in paperback.

19 |

Tom Sauer Docent – Departement Politieke Wetenschappen, Universiteit Antwerpen; ­ studeerde ­internationale ­ politiek in Leuven, Hull (Verenigd Koninkrijk) en in Bologna (Johns Hopkins University) (Italië) en was gedurende twee jaar als onderzoeker verbonden aan Harvard University (V.S.). Zijn onderzoeksdomein is internationale veiligheid, met een bijzondere interesse in ­ wapenbeheersing en proliferatie van massavernietigings­wapens. Hij publiceerde ­ondermeer de volgende boeken: Nuclear Arms Control. ­Nuclear Deterrence in the Post-Cold War Period (Macmillan, 1998); en Nuclear Inertia. US ­Nuclear Weapons P­olicy ­after the Cold War (I.B.Tauris, 2005), alsook wetenschappelijke artikels in ­International ­Security, Contemporary Security Policy, Defense and Security ­Analysis, Security ­Dialogue, The Bulletin of the Atomic Scientists, Peace Review, Third World Quarterly, Ethical Perspectives, Internationale Spectator, en Vrede en Veiligheid. Anne-Marie Van den Bossche Hoogleraar – Faculteit Rechten, Universiteit Antwerpen. Doceert ‘Recht van de ­Europese Unie’, ‘Europees mededingingsrecht’, ‘Instititutioneel recht van de ­Europese Unie, en ‘Vergelijkend, Europees en internationaal handelsrecht’. ­ Uitgebreide ­onderwijservaring in Europeesrechtelijke opleidingsonderdelen. Auteur van ­nationale en ­internationale wetenschappelijke bijdragen. Diverse bijdragen aan ­ wetenschappelijke congressen, ­ studiedagen en seminaries. Onderzoeksdomein: ­ Europees recht in het algemeen; rechtsbescherming en mededingingsrecht in het bijzonder. www.ua.ac.be/anne-marie.vandenbossche. Wouter Vandenhole Docent – Faculteit Rechten, Universiteit Antwerpen. Wouter Vandenhole doceert ­mensenrechten en bekleedt de UNICEF-leerstoel kinderrechten. Eerder was hij ­verbonden aan de universiteiten van Leuven en Tilburg, en aan de European Masters in Human Rights and Democratisation. Zijn onderzoekszwaartepunten zijn: de ­verhouding tussen mensenrechten en ontwikkeling, kinderrechten en sociaal-economische ­grondrechten. Hij is actief betrokken bij het werk van NGO’s op het domein van kinderen mensenrechten. Meer info op www.ua.ac.be/wouter.vandenhole Stefaan Walgrave Hoogleraar – Faculteit Politieke en Sociale Wetenschappen, Universiteit ­ Antwerpen en Departementsvoorzitter Politieke Wetenschappen. Stefaan Walgrave doet ­onderzoek over sociale bewegingen en politieke participatie. Daarnaast gaat zijn ­onderzoeksinteresse ook uit naar politieke communicatie, dat is de interactie tussen ­politiek, media en publiek.

| 20

Studieadvies - en studentenbegeleiding Algemene studie- en studentenbegeleiding Het hele academiejaar kan je terecht bij de dienst Studieadvies en Studenten­begeleiding, zowel met studie- als met persoonlijke problemen. Zowel groepsactiviteiten als ­individuele begeleiding zijn volledig gratis. Afspraken met de begeleiders van deze dienst kan je maken via het Studenten Informatie Punt (STIP). Studiekeuze De dienst Studieadvies en Studentenbegeleiding helpt je om een studietraject uit te ­werken dat enerzijds nauw aansluit bij je interesses, en je anderzijds maximale kansen op de arbeidsmarkt biedt. Ook als je je studie wil afsluiten of een nieuwe wending wil geven, kan je bij deze dienst terecht. studievaardigheden en studieplanning Een masteropleiding vraagt een nieuwe studieaanpak: het aandeel zelfstudie wordt groter, presentaties maken deel uit van de meeste programma’s, de masterthesis moet worden voorbereid,… Wie hulp wil bij het uitwerken van een geschikte studieaanpak, kan gebruik maken van het aanbod aan groepstrainingen en individuele begeleiding. Psychosociale begeleiding Studenten met psychische (depressie, angst, …) of relationele (conflict met partner, ­ouders,….) problemen kunnen beroep doen op de dienst Studieadvies en Studenten­ begeleiding. Het aanbod aan individuele, groepsgerichte en digitale begeleiding wordt in het begin van elk semester bekend gemaakt in verschillende publicaties voor studenten. Je vindt ook heel wat informatie op de website www.ua.ac.be/adstud of www.ua.ac.be/studentenportaal. Begeleiding van studenten met specifieke noden: aanvragen bijzondere faciliteiten Studenten met functiebeperkingen (fysische handicap of chronische ziekte, ­leerstoornis zoals dyslexie, ADHD, psychische problemen ...) of met bijzondere vragen omwille van sport op topniveau of kunstbeoefening kunnen via de dienst voor Studieadvies en ­Studentenbegeleiding bijzondere faciliteiten voor onderwijs en/of examens aanvragen. Dit is voorzien in het Onderwijs- en examenreglement van de Universiteit Antwerpen. Na het indienen van je aanvraag, word je uitgenodigd voor een intakegesprek met een studentenbegeleider. In onderling overleg worden de nodige afspraken gemaakt. Als je dossier helemaal in orde is en voorzien van de nodige attestering zal de dienst je dossier ter goedkeuring voorleggen aan de rector. 21 |

Nuttige websites Website masters Op www.ua.ac.be/masters vind je uitgebreide informatie over alle masteropleidingen die de Universiteit Antwerpen inricht. Je kan vanuit deze URL ook doorklikken naar de ­website van een faculteit. Infodagen Elk jaar organiseert de Universiteit Antwerpen twee infonamiddagen rond de Master­opleidingen. De ene vindt plaats in april, de andere begin september. Elke ­faculteit ­ organiseert een infosessie om haar masterprogramma’s verder toe te ­lichten. Hierbij krijg je ruim de kans om je vragen met docenten en studenten te ­bespreken. Vooraf ­ inschrijven is niet nodig. De data vind je op onze website onder www.ua.ac.be/infodagen. Inschrijven Praktische informatie in verband met inschrijvingen vind je op: www.ua.ac.be/inschrijvingen Het Studentenportaal Op het studentenportaal van de Universiteit Antwerpen www.ua.ac.be/studport vind je algemene informatie die voor alle studenten nuttig kan zijn: de academische kalender, de computer- en netwerkinfrastructuur, blackboard, beschikbare cursussen, ­ financiering, huisvesting, sociale voorzieningen, eten en drinken op de campussen, studentenjobs, studentenclubs, sport, contactpersonen, studieloopbaanbegeleiding per faculteit, ­doctoreren, enz.. Bibliotheek De Universiteit Antwerpen heeft een uitgebreide collectie ter beschikking voor ­studenten en personeel. Op de Stadscampus is er een gloednieuwe bibliotheek voor de humane en sociale wetenschappen. Op de campus Middelheim, Groenenborger en Drie Eiken zijn de bibliotheken voor de Exacte en Medische Wetenschappen gehuisvest. Meer info? Kijk dan op http://lib.ua.ac.be Begin academiejaar Het academiejaar 2008-2009 start op maandag 22 september 2008. Op www.ua.ac.be/onthaaldag kan je vanaf midden september actuele informatie over het begin van het academiejaar terugvinden. Hoe de campus te bereiken? De vier campussen zijn vlot bereikbaar met de auto, de fiets of het openbaar vervoer. Op www.ua.ac.be/route vind je duidelijke wegbeschrijvingen. | 22

Meer info? Opleidingssecretariaat Universiteit Antwerpen Faculteit politieke en sociale wetenschappen Joos Schroeven Stadscampus – De Meerminne Sint-Jacobstraat 2 2000 Antwerpen T +32 (0)3 275 52 60 [email protected] Voorzitter van de onderwijscommissie Prof. dr. Tom Sauer T +32 (0)3 275 55 99 [email protected] Inhoudelijke vragen over de opleiding T+32 (0)3 275 55 98 [email protected] Webstek van de opleiding www.ua.ac.be/ibd Departement Studentgerichte diensten Studenten Informatie Punt (STIP) Stadscampus Agora-gebouw, 1ste verdieping Grote Kauwenberg 2 2000 Antwerpen T +32 (0)3 220 48 72 Campus Drie Eiken Gebouw G Universiteitsplein 1 2610 Antwerpen (Wilrijk) T +32 (0)3 820 20 09 [email protected]

23 |

Nota’s

| 24