Internationale betrekkingen en diplomatie Master-na-masteropleiding

Internationale betrekkingen en diplomatie

Master-na-masteropleiding

2012

Inhoud Internationale betrekkingen en diplomatie studeren aan de Universiteit Antwerpen?......... 3 Doelgroep en toelatingsvoorwaarden...................................................................................... 3 Programma............................................................................................................................... 4 Inhoudsbeschrijvingen van de opleidingsonderdelen............................................................. 6 Deeltijds studeren....................................................................................................................15 Gastlezingen door (inter)nationale docenten.........................................................................15 Studiebezoeken.......................................................................................................................16 Studeren in het buitenland?....................................................................................................16 Onderzoek in het domein van de internationale betrekkingen en diplomatie....................... 17 Biografieën docenten............................................................................................................... 17 Studiebegeleiding....................................................................................................................21 Nuttige websites.................................................................................................................... 22 Meer info?............................................................................................................................... 23

Colofon Redactie Vormgeving Fotografie

Departement Communicatie, Dienst voor Studieadvies en Studentenbegeleiding en de faculteiten Departement Communicatie Jesse Willems

Deze brochure is met grote zorg samengesteld. Studieprogramma’s veranderen echter voortdurend. Het is daarom mogelijk dat het aanbod van opleidingsonderdelen van de verschillende studierichtingen enigszins afwijkt van de informatie in deze brochure. 1|

|2

Internationale betrekkingen en diplomatie studeren aan de Universiteit Antwerpen? De master-na-masteropleiding internationale betrekkingen en diplomatie biedt een combinatie van politiek-wetenschappelijke analyse en praktijkgerichte vaardigheden op het gebied van de internationale politiek. Je bestudeert de politicologische ­theorieën over internationale betrekkingen en onderhandelen, je wijdt je aan een historische, j­uridische en economische studie van het vakgebied, en je ontwikkelt de praktische vaardigheden van het presenteren en onderhandelen door middel van een simulatie van i­nternationale onderhandelingen. Na deze basisopleidingsonderdelen, heb je de keuze je verder te ­verdiepen in ­thema’s zoals de Europese Unie, internationale veiligheid, politieke e­ conomie, en ontwikkeling. Naast de colleges van de eigen docenten, wordt het programma aangevuld met ­lezingen door (buitenlandse) gastsprekers en bezoeken aan Europese en multilaterale ­instellingen in Brussel en Genève. Tewerkstellingskansen liggen in functies bij instellingen waar een gedegen kennis van de internationale dimensie van het politiek en economisch bestel onontbeerlijk is. De ­opleiding kan zo een voorbereiding zijn op een loopbaan bij Vlaamse, Belgische, ­Europese of internationale overheden alsook bij internationaal actieve bedrijven, hun vakorganisaties en NGO’s. De opleiding biedt ook een zeer goede voorbereiding op het diplomatiek examen van de Federale Overheidsdienst Buitenlandse Zaken. De lessen gaan door op de Stadscampus van de Universiteit Antwerpen.

Doelgroep en toelatingsvoorwaarden Het programma van de master-na-master in de internationale betrekkingen en diplomatie richt zich tot studenten die zich in één jaar grondig willen verdiepen in het domein van de politieke wetenschappen en internationale betrekkingen.

Rechtstreekse instroom De volgende studenten hebben rechtstreekse toegang tot de opleiding: master politieke wetenschappen, sociologie, communicatiewetenschappen, sociaal-economische wetenschappen, geschiedenis of gelijkgestelde opleidingen.

Instroom via een voorbereidingsprogramma •

• •

Volgende studenten dienen een voorbereidingsprogramma van 6 studiepunten te volgen: master rechten of economie; master humane wetenschappen (vb. taal- en letterkunde, wijsbegeerte, criminologie, psychologie, handels­wetenschappen). Volgende studenten dienen een voorbereidingsprogramma van 18 studiepunten te volgen: master vertaler-tolk Volgende studenten dienen een voorbereidingsprogramma van 60 studiepunten te volgen: master biomedische, medische en exacte wetenschappen (vb. fysica, biologie, chemie, wiskunde, informatica, bio-ingenieur, burgerlijk ingenieur).

3|

Het voorbereidingsprogramma heeft de volgende inhoud: Voorbereidingsprogramma (6 studiepunten)1 1. History of International Politics - Dieter Kerwer Voorbereidingsprogramma (18 studiepunten)1 1. History of International Politics - Dieter Kerwer 2. Kwalitatieve Onderzoeksmethoden - Dimitri Mortelmans 3. Comparative Politics - Peter Van Aelst Voorbereidingsprogramma (60 studiepunten) 1. History of International Politics - Dieter Kerwer 2. Kwalitatieve onderzoeksmethoden – Dimitri Mortelmans 3. Inleiding tot de politicologie – Stefaan Walgrave 4. Comparative politics – Peter Van Aelst 5. European integration – Peter Bursens 6. Politieke Sociologie – Petra Meier 7. Inleiding in de Internationale betrekkingen – Tom Sauer 8. Sociale en politieke geschiedenis – Hilde Greefs 9. Inleiding tot het recht en de publieke instellingen – Patricia Popelier 10. Inleiding tot de algemene economie – Diana De Graeve

Programma Het curriculum van de master-na-master in de internationale betrekkingen en diplomatie is opgebouwd rond vijf wetenschappelijke basispijlers: theorieën van de internationale betrekkingen, diplomatie, internationale economie, internationaal recht, en geschiedenis van de internationale betrekkingen. Het basisopleidingsonderdeel ‘diplomatie en onderhandelen’ draagt tevens een meer praktijkgericht perspectief in zich. Het programma bestaat uit twee verplichte opleidingsodnerdelen, twee interdisciplinaire basisopleidingsonderdelen, drie ­keuzeopleidingsonderdelen en/of seminaries (te kiezen uit een ruim aanbod), en de masterproef.

Verplichte opleidingsonderdelen (15 studiepunten) Opleidingsonderdeel

1

Theorieën en Methoden van de Internationale Betrekkingen

6

Diplomatie en Onderhandelen

9

Dit opleidingsonderdeel wordt parallel gevolgd tijdens het studiejaar, samen met de andere oplei-

dingsonderdelen in de opleiding.

|4

Interdisciplinaire basisopleidingsonderdelen (12 studiepunten)2 Opleidingsonderdeel Volkenrecht en Volkenrechtelijke Instellingen

6

International Economics and International Economic Organizations

6

Keuzeopleidingsonderdelen (18 studiepunten) Opleidingsonderdeel (drie te kiezen uit het volgende aanbod) De Europese Unie als Politiek Systeem

6

European Negotiation Seminar

6

International Political Economy

6

Internationale Veiligheid

6

Belgisch en Vergelijkend Buitenlands Beleid

6

Development Studies & Debating Development

6

Mensenrechten: Grondige Studie en Practicum Rechten en Vrijheden

6

Midden-Oosten

6

East Asian Politics

6

Arms Control and Proliferation

6

Politics of International Finance

6

International Organization

6

EU as a Global Actor

6

Masterproef (15 studiepunten) De masterproef moet een logisch opgebouwd rapport zijn met behulp van de ­wetenschappelijke literatuur (eventueel aangevuld met empirisch onderzoek) over een aspect van de internationale of vergelijkende politiek.

2

Masters die reeds één of meerdere van deze interdisciplinaire basisopleidingsonderdelen gevolgd

hebben, dienen deze opleidingsonderdelen te vervangen door extra keuzeopleidingsonderdelen. Dit geldt in ieder geval voor masters rechten (voor ‘Volkenrecht’) en masters economie, toegepaste economische wetenschappen, etc. (voor ‘International Economics’).

5|

Inhoudsbeschrijvingen van de opleidingsonderdelen Voorbereidingsprogramma (6 studiepunten) History of International Politics Prof. dr. Dieter Kerwer The lecture will start with an introduction to the subject from a political science point of view, the focus being on the study of international conflict. The analysis of history will proceed with pre-modern international systems. This will serve as a background for an analysis of the rise of the modern international system in Europe in the 17th century. After having set the stage, the lecture is going to analyze various phases of the development of the international system, focusing on major inter-state peace treaties and how they have unravelled in subsequent conflicts. The phases analyzed are as follows: Westphalian System (1648-1713); System of Utrecht (1713-1815); The Concert of Europe (1815-1918); The League of Nations (1919-1945); the United Nations I and the Cold War (1945-1990): United Nations II (1990-...). By way of conclusion, the lecture will address the question of whether the international system of states is being displaced by a “new world order”.

Verplichte opleidingsonderdelen (15 studiepunten) Theorieën en Methoden van de Internationale Betrekkingen Prof. dr. Dirk De Bièvre Dit hoorcollege biedt een overzicht van de voornaamste theorieën van de internationale betrekkingen. Deze zijn conceptuele brillen waarmee we de grote vragen van de wereldpolitiek kunnen bekijken: Waarom voeren staten oorlog? Waarom komt het tot vrede? Werken staten samen? Waarom voeren democratieën geen oorlog tegen elkaar? Deze theorieën bieden zo het algemene kader waarbinnen specifieke onderzoeksmethoden met hun aannames en hypothesen hun plaats kunnen krijgen en zo het ontwerp van de masterproef informeren. De volgende theorieën en benaderingswijzen komen in de verplichte vakliteratuur en tijdens de hoorcolleges aan bod. Het klassiek realisme, dat een normatief-­prescriptieve theorie voor de politicus wil zijn, staat in contrast met het structureel realisme, dat aan de hand van de machtsverdeling binnen het internationale systeem het individuele ­gedrag van staten wil verklaren. We behandelen het zogenaamde sociaal-­constructivisme, dat er onder andere van uitgaat dat het gedrag van staten door normen en identiteit wordt geleid, zoals we ook kijken naar het marxisme in de internationale politieke theorie. We gaan in op de regime theorie, die verklaringen zoekt voor internationale samen­werkingsverbanden, en nagaat welke rol internationale instituties spelen. We kijken door de lens van theorieën die het gedrag van staten verklaren aan de hand van binnenlandse factoren – het liberalisme en de verschillende verklaringen voor de zogenaamde democratische vrede –, en geven een korte inleiding tot de verschillende theorieën over de Europese integratie.

|6

Diplomatie en Onderhandelen Prof. dr. Jan Melissen & prof. dr. Tom Sauer De cursus bestaat uit twee modules: Een eerste module (Prof. dr. Jan Melissen) in de vorm van een collegeserie is een ­inleiding in de diplomatie. Studenten worden aangemoedigd te reflecteren over ­theoretische en praktische aspecten van de ‘machinekamer van de internationale politiek’. Dit opleidingsonderdeel ­bestudeert de ontwikkeling van de hedendaagse diplomatieke praktijk en enkele van de belangrijkste innovaties in de diplomatie. In de studie van de internationale ­betrekkingen wordt over het algemeen weinig aandacht besteed aan de diplomatie, d.w.z. de studie van de instituties en processen waarvan staten en andere internationale actoren zich ­bedienen in hun onderlinge betrekkingen en bij het opkomen voor hun eigen b ­ elangen. Het is een open deur intrappen, wanneer we stellen dat de manier waarop staten met elkaar omgaan radicaal is veranderd, dat de agenda van de diplomatie veel breder is geworden, en dat niet-statelijke actoren steeds volwaardigere spelers in c­ omplexe ­internationale netwerken zijn. Het goed begrijpen van deze processen is echter een i­nteressante uitdaging. Nieuwe functies en vormen van diplomatie laten een beeld van de diplomatieke praktijk zien dat weinig heel laat van de meer traditionele noties ervan. Dit opleidingsonderdeel kijkt naar de ontwikkeling van de diplomatie aan het begin van de 21ste eeuw, de aanpassing van de diplomatieke machinerie aan veelvormige veranderings­processen in de internationale omgeving, en ook naar de fundamenteel veranderende rol van ­diplomaten zelf. Tegen het einde van de collegeserie hebben studenten een goed inzicht in belangrijke aspecten van de hedendaagse diplomatieke praktijk. Ze zijn dan bekend met de belangrijkste literatuur die in de vorm van een cursus ter beschikking wordt g­ esteld en ze zijn in staat kritisch en analytisch over dit onderwerp na te denken. De tweede module (Prof. dr. Tom Sauer) legt de klemtoon op het voornaamste i­ nstrument van diplomatie, met name onderhandelen. Na een theoretische ­ uiteenzetting over ­onderhandelen en bemiddeling, met inbegrip van case-studies, volgt de toetsing van de onderhandelingsvaardigheden in de praktijk door middel van enkele korte ­oefeningen ­alsook een heuse onderhandelingssimulatie van een internationaal-politiek overleg­ orgaan. Doelstelling van deze simulatie is om een inzicht te verwerven in de dynamieken die binnen de internationale p ­ olitiek ­werkzaam zijn. De afgelopen jaren ging het om een simulatie van de `Raad Algemene ­Zaken en E ­ xterne Betrekkingen’ van de Europese Unie en de ‘Veiligheidsraad’ (VN). De thema’s en dossiers die in deze vergadering door de studenten behandeld worden, zijn r­ eëel. Elke student speelt de rol van Minister van Buitenlandse Zaken of ­Vertegenwoordiger van een land. Het onderhandelingsseminarie wordt voorbereid in een aantal voorafgaandelijke colleges waarin zowel aandacht wordt besteed aan de politieke strijd tussen landen over de inhoud van de vraagstukken, als aan onderhandelingstechnieken.

7|

Interdisciplinaire basisopleidingsonderdelen (12 studiepunten) Volkenrecht en Volkenrechtelijke Instellingen Prof. dr. Koen De Feyter Aan bod komen onder andere de bronnen van het volkenrecht, de internationale ­gemeenschap en de aard van de internationale verhoudingen. Verder wordt ook veel aandacht geschonken aan de bespreking van volkenrechtelijke instellingen. Hierbinnen worden aspecten van universele en regionale organisaties belicht, alsook de werking van volkenrechtelijke instellingen. De cursus wordt doorsponnen met voorbeelden uit de internationale praktijk. International Economics and International Economic Organizations Prof. dr. German Calfat & prof. dr. Danny Cassimon This course provides a basic overview of the real and financial dimensions of international economics. The real (international trade) part (German Calfat) introduces some fundamental economic principles and empirical evidence regarding international trade and trade policy. The coverage of trade theories and policies is meant to provide arguments to understand the notion of free trade (and its generated controversy), as a keystone, in the construction of important institutions in the world economy such as the WTO and Regional Integration Agreements. The international finance part (Danny Cassimon) provides an introduction to some key concepts i nthe international monetary and financial system, such as the the role of exchange rates and the balance of payments, to discuss the case for capital account openness, the occurence of (international) financial crises, and the role of international financial institutions such as the IMF and the World Bank.

|8

Keuzeopleidingsonderdelen (18 studiepunten) De Europese Unie als Politiek Systeem Prof. dr. Peter Bursens De politieke wetenschappen worden nogal eens voorgesteld als een discipline met twee scholen waarvan de ene gaat over politiek binnen staten (vergelijkende p ­ olitieke ­wetenschappen) en de andere over politiek tussen staten (internationale b ­ etrekkingen). Vanuit dit perspectief is de Europese Unie een lastig, maar ook een b ­ ijzonder ­interessant studieobject. Er is een rechtstreeks verkozen parlement met aanzienlijke ­bevoegdheden. Het Europees recht heeft directe werking in de lidstaten en staat boven het ­nationale recht. Er is een rechtsprekende instantie, het Europees Hof van Justitie, en de ­Europese Commissie functioneert als een quasi-Europese regering. Deze cursus heeft als doel onze kennis over de wijze waarop het Europese institutionele systeem werkt te v­ erdiepen. Daartoe wordt gebruikt gemaakt van theoretische kaders uit de vergelijkende politieke wetenschappen. Deze cursus beoogt studenten een grondig inzicht te geven in de vol¬gende vragen. Hoe komen Europese regels tot stand? Hoe functioneren de v­ erschillende instellingen? Hoe gaat de Europese Unie om met politieke r­ epresentativiteit en verantwoording? Hoe wordt het Europese beleid beïnvloed door politieke partijen, belangengroepen en de publieke opinie? En kan het institutionele ­systeem van de Europese Unie vergeleken worden met een federaal politiek stelsel zoals we dat kennen in Duitsland, de Verenigde Staten of België? European Negotiation Seminar Prof. dr. Peter Bursens Het European Negotiation Seminar is ingebed in het TACEUSS consortium dat bestaat uit 22 Europese en Amerikaanse universiteiten (www.eusimulations.org) TACEUSS orga niseert jaarlijks EUROSIM, een internationale simulatieoefening van Europese besluit vorming en onderhandelingen. Tijdens het academiejaar 2009 - 2010 werd de simulatie georganiseerd in Antwerpen met als thema het EU beleid ten aanzien van Rusland. Tijdens het academiejaar 2010-2011 trekken we naar Philadelphia voor een simulatie over de Europese begroting en het cohesiebeleid. In 2012 zal de simulatie plaatsvinden in Wroclaw, Polen. Het seminarie is een voorberei ding op de EUROSIM simulatie. Deelnemers krijgen een grondige inleiding in Europese besluitvorming en het thema van de simulatie. Daarnaast worden ook vaardigheden zo als onderhandelen en debatteren aangeleerd en ingeoefend.

9|

International Political Economy Prof. dr. Dirk De Bièvre This is a political science course on international economic decision making. It is not a course in international economics, but rather builds on key insights from international relations theory and economics. The course offers an overview of the most important insights in international political economy (IPE). The course is taught in English. Some of the main questions treated are: Who liberalized international trade and why? Why was the World Trade Organization (WTO) created? Who initiated the liberalization of international finance? Which role do states and interest groups play in the origins of and reaction to international financial crises? Why are there multinational corporations? Why do industrialized and developing countries regulate their behavior differently? Why do sta tes delegate monetary policy to an independent central bank like the European Central Bank? Why have Latin-American countries economic trajectories been different from those of Asian countries? The prerequisites for this course are your willingness to update your knowledge of political science and international economics, excellent reading skills in English, and active participation in class. Internationale Veiligheid Prof. dr. Tom Sauer Het opzet is studenten vertrouwd te maken met de analyse van internationale veiligheid. Na een overzicht van de voornaamste theorieën en concepten van internationale veiligheid komen de volgende thema’s aan bod: terrorisme; nucleaire afschrikking; proliferatie en ontwapening; inter-staatse oorlogen en collectieve veiligheid; intra-staatse oorlogen (etnische conflicten): oorzaken en vredesopbouw; Europese veiligheid en defensie; en intelligence. Belgisch en Vergelijkend Buitenlands Beleid Dr. David Criekemans Dit opleidingsonderdeel valt uiteen in drie componenten. In een eerste deel wordt stilgestaan bij de eigenheid van het buitenlands beleid. We s­ tarten de cursus met het aanreiken van het verklaringskader dat ontwikkeld werd ­binnen de Foreign Policy Analysis, en er wordt dieper ingegaan op een aantal theorieën over de analyse van het buitenlands beleid. In een tweede deel bieden we een overzicht van de geschiedenis van het buitenlands beleid van België en de actuele buitenlandse politiek van de Belgische federatie. We hebben hierbij ook aandacht voor het federaliseringsproces sinds 1993 waarbij Gemeenschappen en Gewesten verantwoordelijk zijn geworden voor het buitenlands beleid op hun zgn. “exclusieve bevoegdheden”. In een derde deel vergelijken we het buitenlands beleid van andere landen en ­regio’s. Aan de hand van het aangereikte analysekader zullen groepjes studenten het ­buitenlands beleid en de diplomatieke representatie analyseren van een reeks c­ asussen; het ­buitenlands |10

beleid van enkele grote en kleine staten, alsook van enkele regio’s. ­Binnen de te a­ nalyseren casussen komen themata aan bod als (lijst onder voorbehoud); geo­strategisch buitenlands beleid (VSA vs. Rusland), buitenlands-economisch beleid vs. ­beleid inzake klimaatverandering, de connectie energie, grondstoffen en ­buitenlandse politiek, multilateraal beleid van opkomende landen als Brazilië en Zuid-Afrika, h ­ ouding ten aanzien van regionale integratie, verschillen in de buitenlandse politiek en ­diplomatieke representatie van regio’s met wetgevende bevoegdheid, enzovoort. Dit opleidingsonderdeel wordt sterk aanbevolen voor mensen die zich willen bekwamen voor het ­diplomatieke examen bij de federale overheidsdienst Buitenlandse Zaken, of voor ­soortgelijke examens bij de Vlaamse overheid of bij multilaterale organisaties. Development Studies & Debating Development Prof. dr. Danny Cassimon & prof. dr. Marijke Verpoorten This is a set of two courses. In “Introduction to Development Studies” the development process is discussed as an event of disruption and development, of a destruction of the old and a creaction of a new society. The role of the classical themes of development theory are discussed (a.o. the role of the markets and the state in the development process) but also the new theories of problems (of dilemmas of collective action) which cannot be solved by the markets nor by the states. Next, the ambiguous role of international structures is discussed, the history as well as recent tendencies (debt issue, development aid, world food markets, structural change and the democratisation trends). In a final part, some national aspects of development are discussed (theory of growth, labour marker, project evaluation and informal economics). In “Debating Development” an interdisciplinary platform for reflection is opened on ­ current topics in the field of development to a broad public. Each topic is introduced on the basis of a presentation by a renowned speaker from the South or the North. A ­discussant sets the stage for further debate. Students will be assessed both on their c­omprehension of the stakes at issue as on their ability to construct an own argued o ­ pinion. For information on the current series of debates, see www.ua.ac.be/debatingdevelopment. Mensenrechten: grondige studie en practicum rechten en vrijheden Prof. dr. Wouter Vandenhole De ‘Grondige studie rechten en vrijheden’ hanteert een thematische benadering, die aanzet tot een kritische reflectie. Drie clusters van nieuwe ontwikkelingen of u ­ itdagingen voor het recht van de mensenrechten komen aan bod: institutionele ­ontwikkelingen; ­interactie met andere rechtsdomeinen, en conceptuele of materieelrechtelijke ­uitdagingen. Uit elke cluster wordt jaarlijks één of meerdere thema’s geselecteerd. Zo kunnen in de cluster institutionele ontwikkelingen de hervormingen binnen de 11|

Verenigde Naties inzake mensenrechten aan bod komen. De cluster over interactie met andere rechtsdomeinen kan handelen over voorbehouden in het internationaal recht en het recht van de mensenrechten. In de cluster conceptuele of materieelrechtelijke ­uitdagingen kan aandacht besteed worden aan de rechten van inheemse volkeren en aan de juridische afdwingbaarheid van economische, sociale en culturele rechten. Van studenten wordt verwacht dat ze zich inlezen in de thematiek, op basis van ter ­beschikking gestelde literatuur. De colleges zijn interactief. Er wordt in het b ­ ijzonder aandacht besteed aan de interactie tussen het recht van de mensenrechten en (­internationale) politiek. Midden-Oosten Prof. Dr. Ludo Abicht Dit keuzeopleidingsonderdeel start met een overzicht van de geschiedenis van de joden. Vervolgens ­worden de volgende concepten geanalyseerd: anti-judaïsme, antisemitisme en ­zionisme. Naast een uiteenzetting van de weg van de eerste kibboetzim tot aan de joodse staat, wordt het Palestijnse verzet geplaatst. Belangrijk is het verwerven van inzicht in de ­verhouding tussen godsdienst en politiek in Israël/Palestina. Vervolgens gaan we in op de onderhandelingen, waarbij we de verschillende kernpunten van naderbij bekijken en de pogingen tot een wederzijds aanvaardbare oplossing onderzoeken. East Asian Politics Dr. Elena Atanassova-Cornelis This course examines the international politics of East Asia with reference to political and security developments in the region, particularly in the post-Cold War period. “East Asia” is defined as the states of Northeast (China, Japan, the two Koreas and Taiwan) and Southeast (the ASEAN 10) Asia, with the US being deeply involved in regional geopolitics, while Russia playing a marginal security role. The course studies primarily the Northeast Asian region and the major powers, but discusses also Europe’s interactions with East Asia and the development of regional organisations, such as the ASEAN Regional Forum (ARF). The course starts with an introduction, which conceptualises East Asia as a region, examines its historical and geopolitical context, and explores the main theoretical perspectives for the study of the region’s international politics. Following the introduction, the first part of the course investigates the foreign policy priorities and national security strategies of the US, China and Japan, as well as Russia’s and the EU’s regional involvement. In the second part, the course studies nationalism, identity and historical legacies in East Asia. It also analyses the two most important sources of regional conflict - the Taiwan issue and the North Korean nuclear problem. The course concludes by examining in retrospect, and in terms of prospects regional institution building and its impact on the evolving regional order in East Asia.

|12

The European Union as a Global Actor Prof. dr. Dieter Kerwer This course presents an overview over the different dimensions of the EU as a global power. In more recent times, the EU has become more important as a global actor. This is true for foreign and security policy as well as for a number of additional policy fields such as trade and finance, the environment and development. In each case, there is conflict about the proper balance between the competencies of the 27 member states and EU institutions. This conflict gives rise to perpetual change of the EU’s status as a global actor. Drawing on theories of international relations and comparative politics, the seminar will be dealing with the question, how the EU compares with the foreign policy of great powers. Politics of International Finance Prof. dr. Dieter Kerwer The more recent past suggests that indeed “we are living in Financial Times” (The Financial Times). Since the 1970s, a global financial system has emerged which has had a profound impact at a global scale. This has been highlighted by a series of financial crises which have culminated in a global financial crisis and a European debt crisis. But global finance has also affected states during more stable times. Advanced states have become increasingly ‘financialized’, i.e. the short-termism of financial markets has affected the economy, the welfare state and other sectors such as education. The fortunes of developing states have been influenced by the in- and outflows of foreign capital. The rise of global finance has raised the question, how its adverse effects can be contained. Can global finance be effectively regulated? Should financial globalization be reversed? This course addresses the issue of international finance from a political science perspective. International Organizations Prof. dr. Dieter Kerwer Contemporary international politics is highly organized. While in the immediate aftermath of World War II, a large number of intergovernmental organizations of the UN system were set up, presently we are witnessing the rise of private Organizations, multinational firms, non-governmental organizations, organizations for standard-setting, private military companies, to name a few. But what is the significance of this development. Do international organizations matter at all? In a state-centric view common in the field of ‘International Relations’, IOs are only of secondary importance. However, more recently a perspective is becoming more prevalent that sees IOs as autonomous actors. The aim of this course is to explore this perspective by analyzing international organizations as organizations.

13|

Arms Control and Proliferation Prof. dr. Tom Sauer Different theme’s will be touched upon, like: • what are the specific characteristics of weapons of mass destruction ? is their use ethically different from conventional weapons ? • what are the conditions for nuclear deterrence to work (in theory) ? does nuclear deterrence work in practice ? case-study: Cuban missile crisis • what are the differences in nuclear weapons policies (amongst nuclear weapon states) with respect to force structure, declaratory, and operational policy ? • is proliferation a threat to international peace and security ? • which non-proliferation and counterproliferation measures do exist ? How effective is the current nuclear non-proliferation regime, including the Nuclear Non-Proliferation Treaty (NPT) ? • How real is the threat of nuclear terrorism ? • case-studies: proliferation in the Middle East (Israel, Iran,...), India-Pakistan, East Asia (N Korea) • is missile defense helpful for nuclear disarmament ? How realistic is missile defense cooperation between the West and Russia ? • is a nuclear weapons free world desirable ? If so, feasible ? • what is the link between nuclear weapons and nuclear energy ?

|14

Deeltijds studeren Mensen die zich om beroepsredenen geen ganse week kunnen vrijmaken, of ­anderen die dat wensen, kunnen overwegen om de opleiding internationale betrekkingen en diplomatie over twee of meer jaar te spreiden. Wij wijzen er echter op dat dit een v­ eeleisende opleiding is en de combinatie werken en studeren een behoorlijk zware ­belasting van uw tijdsbudget zal veroorzaken. De opleiding stelt een niet-bindend modeltraject voor, verspreid over 2 academiejaren. Tijdens het ­eerste academiejaar dien je minimaal 27 en maximaal 33 studiepunten af te ­leggen, ­waaronder de basisopleidingsonderdelen ‘Theorieën van de internationale betrekkingen’ en ‘­Diplomatie en onderhandelen’. In het tweede academiejaar leg je dan de resterende studiepunten af, waaronder de masterproef. De opleiding wordt niet aangeboden onder de vorm van examencontract, aanwezigheid in de opleidingsonderdelen is met andere woorden verplicht.

Gastlezingen door (inter)nationale docenten Op regelmatige tijdstippen worden er binnen de opleiding internationale betrekkingen en diplomatie gastlezingen georganiseerd. In de voorgaande jaren kwamen onder meer de volgende thema’s aan bod: • het buitenlands beleid van de Verenigde Staten van Amerika (Prof. Campbell Craig, University of Southampton); • de media en het Belgisch buitenlands beleid (Evita Neefs, Redactie Buitenland van De Standaard; Rudi Vrankx, VRT); • de Belgische defensieproblematiek (Marc Laplasse, VLD-Studiedienst); • het Europees buitenlands- en defensiebeleid (Timon Salomonson, federale ­overheidsdienst Buitenlandse Zaken); • the European Union and Kosovo (Gerard Quille, International Security ­ Information Service, Europe) • Europees monetair beleid (Eric Jones, Johns Hopkins University) • OVSE (Ambassadeur Just de Visser) • Rusland (Iver Neumann) • Critical School in International Relations (Ken Booth, University of Aberystwyth, VK; Anthony Leysens, University of Stellenbosch, Zuid-Afrika) De gastlezingen worden verzorgd door sprekers uit binnen- en buitenland, uit de ­academische wereld en uit de praktijk. Ze bieden een mooie aanvulling op het c­ urriculum.

15|

Studiebezoeken Naast de gastlezingen worden er jaarlijks een aantal studiebezoeken georganiseerd. Tijdens het academiejaar 2011-2012 konden geïnteresseerden onder andere deelnemen aan onderstaande activiteiten: • Bezoek aan de Belgische en Vlaamse Permanente Vertegenwoordiging bij de ­Europese Unie • Studiereis met 40 studenten naar de multilaterale instellingen te Genève in maart 2012 (bezoek aan de Verenigde Naties, de Permanente ­Vertegenwoordiging van België bij de Verenigde Naties met uitleg over multilaterale diplomatie en het ­buitenlands ­beleid van de Belgische federatie, het UN-Development Program, het UN-­Environment Program, de UNCTAD, de Wereldhandelsorganisatie, de ­Internationale Arbeidsorganisatie, de Internationale Organisatie voor ­Migratie, UNAIDS, bijwonen van zittingen van de Mensenrechtenraad, het bureau van de Hoge Commissaris voor de Mensenrechten, bezoek aan het Centre for Applied Studies in International Negotiations – CASIN, de World Intellectual Property ­Organization – WIPO, het Geneva International Centre for Humanitarian Demining – GICHD, UNHCR, het Internationale Rode Kruis - Genève). • Themanamiddag “De Belgische Diplomatie, het Diplomatiek Examen en de ­Diplomatieke Carrière” • Themavoormiddag over “Stages en werk in de internationale politiek”. • Jaarlijkse gegidste boottocht door de Antwerpse wereldhaven en haar productie­sites (in het kader van International Political Economy) • Bezoek aan de NAVO, zowel het civiele hoofdkwartier (Evere) als het militaire hoofdkwartier (SHAPE) (in het kader van Internationale Veiligheid)

Studeren in het buitenland? Het is mogelijk om tijdens de master-na-master in de internationale betrekkingen en diplomatie gedurende het tweede semester aan een partneruniversiteit te verblijven in het kader van het Erasmus-programma. Het vakkenpakket in het buitenland omvat dan voor minimaal 12 en maximaal 18 studiepunten afkomstig van het vakkenpakket in Antwerpen. Indien u nog niet eerder op Erasmus bent geweest, is het mogelijk om een Erasmusbeurs aan te vragen. Voor meer informatie, kan je terecht bij de dienst Internationale Samenwerking (dIS), alsook bij de Erasmuscoördinator van de Faculteit Politieke en Sociale Wetenschappen, Piet De Vroede ([email protected]). De partneruniversiteiten zijn de volgende: Université Libre de Bruxelles (België), Facultés Universitaires Catholiques de Mons (­België), Université de Liège (België), the University of Copenhagen (Denemarken), |16

F­ riedrich Schiller University of Jena (Duitsland), Università di Bologna (Italië), ­Università di Pavia (Italië), Rijksuniversiteit Groningen (Nederland), Jagiellonian University (­Polen), University of Warsaw (Polen), Universidade de Coimbra (Portugal), Universidad ­Complutense de Madrid (Spanje), Masaryk University (Tsjechië), Marmara University (Turkije), Bremen University (Duitsland), University of Zurich (Zwitserland).

Onderzoek in het domein van de internationale betrekkingen en diplomatie De master-na-masteropleiding internationale betrekkingen en diplomatie is ingebed in het Departement Politieke Wetenschappen van de Universiteit Antwerpen. ­Binnen dit ­departement werken verschillende leden van het zelfstandig academisch p­ersoneel en van het assisterend academisch personeel aan onderzoek over Europese en i­ nternationale politiek. Allerhande thema’s komen daarbij aan bod: de Europese Unie, internationaal handelsbeleid, belangengroepen in de Europese Unie, wapenbeheersing, gender, het belang van regio’s, Vlaams buitenlands beleid, enzovoort. De expertise die binnen deze en andere domeinen aanwezig is, zorgt voor een verrijking van de colleges en is een eerste bron voor aanvullende lezingen en gastcolleges. Het maakt het mogelijk om een bijzonder actueel en diepgaand programma aan te bieden. Binnen het Departement Politieke Wetenschappen bestaan twee onderzoeksgroepen die relevant werk verrichten op de terreinen van de internationale betrekkingen en ­diplomatie: • Onderzoeksgroep Internationale Politiek (woordvoerder: prof. dr. Tom Sauer) • Onderzoeksgroep ACIM (woordvoerder: prof. dr. Jan Beyers) Graag verwijzen we naar de website van het departement voor meer informatie over het onderzoek binnen het Departement Politieke Wetenschappen van de Universiteit ­Antwerpen (www.ua.ac.be/pw)

Biografieën docenten Elena Atanassova-Cornelis Docent - Université Catholique de Louvain (UCL), gastdocent - Universiteit Antwerpen en Sciences Po Lille. Doctor in de Japanologie (K.U. Leuven, 2007). Doceert over de internationale betrekkingen van Oost-Azië. Verricht onderzoek en publiceert over het huidige Japanse and Chinese buitenlandsbeleid, de relaties tussen Japan, de Verenigde Staten en China, en het Amerikaanse defensiebeleid in de Aziatische regio. Heeft bijzondere onderzoeksinteresses in de veiligheidsdynamieken en regionale integratie in Oost-Azië.

Peter Bursens Hoogleraar, Departement Politieke Wetenschappen, Universiteit Antwerpen. Doctor in de politieke en sociale wetenschappen (Universiteit Antwerpen, 1999). Hij doceert op bacheloren masterniveau over Europese integratie: European integration, Europeanisering, de 17|

EU als politiek systeem en het European negotiation seminar. Zijn onderzoeksagenda is gericht op de impact van de Europese Unie op lidstaten en regio’s (Europeanisering), federalisme, het legitimiteitvraagstuk in de EU en preferentievorming bij politieke elites over de Europese Unie. Daarnaast heeft hij een sterke interesse in onderwijsvernieuwing in de sfeer van de Europese Unie Studies.

German Calfat Docent, Universiteit Antwerpen Instituut voor Ontwikkelingsbeleid en beheer. Doctor in de toegepaste economische wetenschappen. Zijn onderzoek concentreert zich op het verband tussen internationale handel, handelsbeleid en het welzijn van individuen en gezinnen in ontwikkelingslanden als onderdeel van het globaliseringsproces.

Danny Cassimon Hoofddocent, Universiteit Antwerpen Instituut voor Ontwikkelingsbeleid en ­Beheer. Studeerde toegepaste economie. Doceert en publiceert in het domein van de ­ ­ontwikkelingsfinanciering, van het globale tot het lokale niveau.

David Criekemans Postdoctoraal navorser – Departement Politieke Wetenschappen, Universiteit ­Antwerpen (Onderzoeksgroep ‘Diplomatie en Geopolitiek’). Doctor in de politieke en s­ociale ­wetenschappen (UA, 2005). Organiseert jaarlijks een onderhandelings­seminarie binnen de cursus ‘Diplomatie en Onderhandelen’, en verleent onderwijs­ondersteuning binnen de opleiding internationale betrekkingen en diplomatie. Verricht o ­ nderzoek en p­ubliceert over het Vlaams buitenlands beleid, het buitenlands beleid van de ­Belgische ­federatie, vergelijkend buitenlands beleid én geopolitieke v­raagstukken in de ­ internationale ­betrekkingen. Organiseert de jaarlijkse studiereis naar de ­multilaterale organisaties te Genève. Tevens is hij docent in de jaarlijkse universitaire zomerschool ‘Geopolitical ­Analysis of International Relations’ aan het International Centre for G ­ eopolitical Studies (I.C.G.S.) in Genève, alsook docent ‘Geopolitiek’ aan de K ­ oninklijke Militaire School te Brussel. Tot slot is hij ook werkzaam als Senior Onderzoeker en Onderzoeks­coördinator ‘­Europese en Mondiale Verhoudingen’ binnen het Vlaams Steunpunt Buitenlands ­Beleid, dat gevestigd is op de Stadscampus van de Universiteit Antwerpen. In 2007 publiceerde hij zijn boek ‘Geopolitiek, ‘geografisch geweten’ van de buitenlandse politiek?’, bij de wetenschappelijke uitgeverij Garant.

Dirk De Bièvre Docent – Departement Politieke Wetenschappen, Universiteit Antwerpen; doceert het hoorcollege ‘­ Theorieën van de Internationale Betrekkingen’ en het seminarie ‘­International ­Political Economy’. Na studies aan de universiteiten van Leuven, Louvainla-Neuve, en Konstanz (D), d ­ octoreerde hij aan het European University Institute in San Domenico di Fiesole bij Firenze (I) over de invloed van de Wereldhandelsorganisatie WTO op lobbying coalities in de Europese handelspolitiek. In zijn post-doctoraal onderzoek aan het interdisciplinaire Max Planck Institute for Research on Collective Goods in Bonn (D) en het Mannheim Centre for European Social Research van de Universität Mannheim (D) |18

concentreerde hij zich op de verrechtelijking van het wereldhandels­regime, de ­Europese handelspolitiek en de rol van belangengroepen in de Europese Unie.

Koen De Feyter Hoofddocent – Faculteit Rechten, Universiteit Antwerpen; doceert ‘Volkenrecht en ­volkenrechtelijke ­instellingen’. Promoveerde in 1992 op een proefschrift aan de ­Universiteit Antwerpen over ‘The Human Rights Approach to Development’. Zijn ­ onderzoek concentreert zich vandaag nog steeds op het gebied van mensenrechten en ontwikkelingssamenwerking. Hij is de auteur van World Development Law (2001), ­Antwerp: Intersentia, 307 blz.

Dieter Kerwer Docent – Departement Politieke Wetenschappen, Universiteit Antwerpen, studeerde politieke wetenschappen en sociologie in Freiburg en Bielelfed (Duitsland). He obtained his PhD at the European University Institute Florence (Italie) and his Habilitation at the University of Munich (Germany). His major research interests are Global and European Governance, International Political Economy and International Organizations. He is currently finishing a book on the role of global standards in the governance of financial markets. Recent publications include: “Die Organisierte Welt: Internationale Beziehungen und Organisationsforschung”, Baden Baden: Nomos (2009), “How International Organizations Rule the World : The Case of the Financial Action Task Force on Money Laundering”, in: Journal of International Organization Studies, 2, 1: 50-67 (2011), and New Capital Rules? Reforming Basel Banking Standards after the Financial Crisis, in Renate Mayntz (ed.), Crisis and Control: Institutional Change in the Regulation of Financial Markets, Frankfurt a.M.: Campus (forthcoming 2012).

Jan Melissen Hoogleraar (deeltijds) – Departement Politieke Wetenschappen, Universiteit Antwerpen. Als Director Clingendael Research verbonden aan het Nederlands Instituut voor de Internationale Betrekkingen “Clingendael”. Doceert over en doet onderzoek naar diplomatie. Hij is mede-oprichter en hoofdreacteur van het “peer-reviewed” The Hague Journal of Diplomacy. Zijn veelgeciteerde The New Public Diplomacy (paperback 2007) verscheen in drie vertalingen. De drie meeste recente boektitels zijn: Public Diplomacy and Soft Power in East Asia (2011), Consular Affairs and Diplomacy (2011) en Economic Diplomacy (2011). Hij doet nu onder andere onderzoek naar trends in de diplomatie, diplomatie en buitenlandpolitieke strategie in Oost-Azie en publieksdiplomatie in Europa. Jan Melissen begeleidt vier promovendi aan de UA. Voor zijn komst naar Clingendael was hij directeur van het Centre for the Study of Diplomacy aan de University of Leicester (Verenigd Koninkrijk).

Tom Sauer Hoofddocent – Departement Politieke Wetenschappen, Universiteit Antwerpen; ­studeerde ­internationale ­politiek in Leuven, Hull (Verenigd Koninkrijk) en in Bologna (Johns Hopkins University) (Italië) en was gedurende twee jaar als onderzoeker verbonden aan Harvard 19|

University (V.S.). Zijn onderzoeksdomein is internationale veiligheid, met een bijzondere interesse in ­wapenbeheersing en proliferatie van massavernietigingswapens. Hij publiceerde ­ondermeer de volgende boeken: Nuclear Arms Control. N ­ uclear Deterrence in the Post-Cold War Period (Macmillan, 1998); Nuclear Inertia. US ­Nuclear Weapons P­olicy ­after the Cold War (I.B.Tauris, 2005), Eliminating nuclear weapons : the role of missile defense (Columbia University Press, 2011), alsook wetenschappelijke artikels in I­nternational ­Security, Contemporary Security Policy, Defense and Security A ­ nalysis, Security D ­ ialogue, The Bulletin of the Atomic Scientists, Peace Review, Third World Quarterly, Ethical Perspectives, European Security, en Journal of Strategic Studies.

Wouter Vandenhole Hoofddocent – Faculteit Rechten, Universiteit Antwerpen. Wouter Vandenhole doceert ­mensenrechten en bekleedt de UNICEF-leerstoel kinderrechten. Eerder was hij ­verbonden aan de universiteiten van Leuven en Tilburg, en aan de European Masters in Human Rights and Democratisation. Zijn onderzoekszwaartepunten zijn: de ­verhouding tussen mensenrechten en ontwikkeling, kinderrechten en sociaal-economische g­ rondrechten. Hij is actief betrokken bij het werk van NGO’s op het domein van kinder- en mensenrechten. Meer info op www.ua.ac.be/wouter.vandenhole.

|20

Studiebegeleiding Studieadvies en studentenbegeleiding De Dienst voor Studieadvies en Studentenbegeleiding helpt je vanaf het moment dat je voor het eerst inschrijft tot aan het moment waarop je je diploma ontvangt. Je kan op elke campus terecht bij een studentenbegeleider, na afspraak via het Studenten Informatie Punt (T +32 3 265 48 72). Onze dienst voorziet begeleiding op volgende domeinen: Informatie en advies over studeren in het hoger onderwijs Dit kan handelen over studierichtingen binnen en buiten de Universiteit Antwerpen, maar ook over het leerkrediet, het onderwijs- en examen­reglement, enz. Begeleiding bij het maken van je studiekeuze, twijfels over je studierichting Weten wat je wilt, is soms makkelijker gezegd dan gedaan. Samen met een studenten­ begeleider kan je aan de hand van gesprekken en oefeningen meer zicht krijgen op je persoonlijkheid, capaciteiten, interesses en de studierichtingen die daarbij passen, al dan niet in het kader van heroriëntering. Begeleiding omtrent studievaardigheden, studieplanning en uitstelgedrag Een studentenbegeleider kan je studievaardigheden helpen aanscherpen (hoe verwerk je grote hoeveelheden leerstof, hoe maak je een schema, hoe maak je goede nota’s) en je helpen bij het maken van realistische planningen en oefeningen om je uitstelgedrag tegen te gaan. Psychologische begeleiding en psychotherapie Wanneer je geconfronteerd wordt met persoonlijke problemen die je studies belemmeren (faalangst, rouwverwerking, relatieproblemen, …), kan je terecht bij een studentenbegeleider die samen met jou nagaat welke hulp je het best kan gebruiken. Dit kan gaan over een kortere begeleiding, het volgen van een training, het volgen van een langdurige psychotherapie of een gepaste doorverwijzing. Alles gebeurt steeds op vrijwillige basis. Begeleiding van studenten met een functiebeperking, topsport of kunstbeoefening Als student met een functiebeperking (fysische handicap of chronische ziekte, leerprobleem, concentratieprobleem, stoornis binnen het autismespectrum of psychisch probleem ...), sport- of kunstbeoefening kan je bijzondere faciliteiten aanvragen voor onderwijs en/of examens. Hiervoor is een attest vereist. Meer info: www.ua.ac.be/bijzonderefaciliteiten of in de folder ‘Studeren met een functiebeperking, topsport- of kunstbeoefening’.

21|

Afstudeerbegeleiding en beroepskeuze Tot slot kan je bij ons terecht voor hulp bij je zoektocht naar jobs passend bij je persoonlijkheid, capaciteiten en interesses, voor informatie over verdere studies na het behalen van een diploma, sollicitatietips, enz. Het aanbod groepsgerichte begeleiding en trainingen wordt elk semester bekend gemaakt via affiches, folders, brochures, op Blackboard en via mail. Kijk ook zeker op www.ua.ac.be/studentenbegeleiding.

Nuttige websites masteropleidingen Op www.ua.ac.be/studiekiezer vind je uitgebreide informatie over alle masteropleidingen die de Universiteit Antwerpen inricht. Je kan vanuit deze URL ook doorklikken naar de ­website van een faculteit.

toekomstige studenten Open campusdagen Elk jaar organiseert de Universiteit Antwerpen informatiedagen voor leerlingen van het secundair onderwijs. Deze hebben plaats in maart en april. Naast een algemene en een specifiek studiegerichte infosessie kan je aan de infostanden cursussen inkijken en een aantal brochures verkrijgen. Je krijgt de gelegenheid tot vragen stellen en desgewenst tot een persoonlijk gesprek. Vooraf inschrijven is niet nodig. Meer info op www.ua.ac.be/infodagen. Infomarkt Twijfel je nog over je studiekeuze? Wil je nog graag een bevestiging van je keuze? Dan kan je terecht op de infomarkt in september. Bachelor-, schakel, master- en master-na-masterprogramma’s komen aan bod, alsook “flexibel studeren en avondonderwijs”. Aan de infostanden kan je cursussen inkijken, brochures verkrijgen en bijkomende vragen stellen aan de medewerkers van de opleidingen en studentenbegeleiders. Vooraf inschrijven is niet nodig. Meer info op www.ua.ac.be/infodagen.

Inschrijven Praktische informatie in verband met inschrijvingen vind je op: www.ua.ac.be/inschrijven.

Studentenportaal Op het studentenportaal https://blackboard.ua.ac.be vind je algemene informatie die voor jou als student nuttig kan zijn: de academische kalender, de computer- en netwerkinfrastructuur, blackboard, beschikbare cursussen, financiering, huisvesting, sociale voorzieningen, eten en drinken op de campussen, studentenjobs, studentenclubs, sport, contactpersonen studieloopbaanbegeleiding per faculteit, ­doctoreren, enz.. |22

Bibliotheek De Universiteit Antwerpen heeft een uitgebreide collectie boeken ter beschikking voor studenten en personeel. Op de Stadscampus bevindt zich een gloednieuwe bibiliotheek voor de humane en sociale wetenschappen. Op de Campus Middelheim, Groenenborger en Drie Eiken zijn de bibliotheken voor de exacte en medische wetenschappen gehuisvest. Meer info op http://lib.ua.ac.be.

Begin academiejaar Het academiejaar 2012-2013 start op maandag 24 september 2012.

wegbeschrijving naar de vier campussen Op www.ua.ac.be/route kan je de wegbeschrijving naar de verschillende campussen terugvinden. De vier campussen zijn Campus Drie Eiken, Stadscampus, Campus Groenenborger en Campus Middelheim.

Meer info? Faculteit Politieke en Sociale Wetenschappen Universiteit Antwerpen Faculteit Politieke en Sociale Wetenschappen Ann Aertssen Stadscampus – De Meerminne Sint-Jacobstraat 2 2000 Antwerpen T +32 3 265 52 60 [email protected] Voorzitter van de opleidingscommissie mnm ibd Prof. dr. Tom Sauer T +32 3 265 55 99 [email protected] Inhoudelijke vragen over de opleiding [email protected] www.ua.ac.be/ibd Studenten Informatie Punt (STIP) Stadscampus - Gebouw E (Agora), 1ste verdieping Grote Kauwenberg 2 2000 Antwerpen T +32 3 265 48 72 [email protected] 23|

Notities

|24

Studenten Informatie Punt (STIP) Stadscampus - Gebouw E (Agora) Grote Kauwenberg 2, 2000 Antwerpen T +32 3 265 48 72, [email protected] www.ua.ac.be/studiekiezer

De Universiteit Antwerpen behoort tot de Associatie Universiteit en Hogescholen Antwerpen.