Mladá
na malý
5 28.6.2010
MLADÁ SCÉNA 2010 - JAK TO VŠECKO DOPADLO kompletní výsledková listina přehlídky Ačkoli ceny nejsou to hlavní, lektorský sbor ve složení: Jiřina Lhotská, Zuzana Jirsová, Hana Galetková, Roman Černík a Jiří Pokorný měl na závěr přehlídky možnost rozdat celkem pět lucerniček a tedy pět ocenění. Tady jsou:
Souboru OLDSTARS ocenění za herectví v inscenaci Slyšet hlasy
Souboru Studio Divadla Dagmar a pedagogické školy Karlovy Vary ocenění za herectví, dramaturgii a režii v inscenaci Setra
Lektorský sbor také vydal nominaci a doporučení do programu Jiráskova Hronova 2010:
Souboru Dva ve jhách ocenění za multimediální koncept v inscenaci Z ALB
3. doporučení - OLDSTARS s inscenací Slyšet hlasy 2. doporučení - Dva ve jhách s inscenací Z ALB 1. doporučení - Cirkus Mlejn s incenací Postav na čaj! nominace - Studio Divadla Dagmar a pedagogické školy Karlovy Vary s inscenací Sestra
Souboru Cirkus Mlej ocenění za inspirativní představení v inscenaci Postav na čaj!
Sdružení Malá scéna Ústí nad Orlicí za perfektní zvládnutí organizace přehlídky
OLDstars o.s. Praha: Slyšet hlasy KDYŽ SE NĚCO ROZBIJE, MUSÍ SE JET DÁL Rozhovor s členy souboru
OLDstars, soubor nikoli starý, ale zkušený, v hlavě srovnáno. Nikoli nabubřelý, ale uvědomělý, ví, co chce. I proto jsem si troufla vést rozhovor v trochu intelektuálnějším duchu a ve větším rozsahu… DRAMATURGIE Podle čeho jste vybírali předlohu a jak tento dramaturgický počin zapadá do vašeho dosavadního repertoáru? - Text vybíral náš režisér Tomáš Staněk, šlo o jasný záměr dramaturgie. Stavíme na generační výpovědi, hrajeme v tomto směru ještě jednu hru od Penhalla - Láska a porozumění. Je to takový „dvoják“ psychologického dramatu, kdy jsme si zkusili britskou moderní dramatiku. A teď už asi na chvilku zase pryč od toho. Kdy se tedy tento kus ve vašem souboru zrodil a jak dlouho „jste u toho“? - Žádnou hru náš soubor nehrál tak dlouho a tolikrát - už dva a půl roku (premiéru jsme měli v roce 2007), měli jsme tak 15 - 20 repríz… - Zajímavé je, že se v této inscenaci dost střídají lidi. Na začát-
ku jsme to zkoušeli ještě s úplně jiným Rayem - Matyáš do toho přistoupil asi o rok později. A Martin - to už je třetí Dave. - A stalo se nepsaným pravidlem, že Daveové se to vždycky dozví tak tři dny předem. Martine, to jsi ale musel tu inscenaci dobře znát alespoň z pozice diváka, jinak by to ani nebylo možné to tak rychle a v této podobě nastudovat? - Martin: Inscenaci jsem viděl asi před rokem, ještě s originálním Davem. A tenkrát to na mne dost zapůsobilo, takže jsem byl docela rád, že jsem do toho mohl takto vstoupit. - Naše seskupení má asi sedm souborů a Martin je v jiném souboru než my. Tím, že je v OLDstars dostatek lidí, máme možnost výběru. Takové instantní záskoky. Je to živý organismus, doplňujeme se, děláme spolu, propojujeme. REŽIE Mohli byste představit klíč, kterým jste tuto inscenaci tvořili? - Asi nejvíc jsme se snažili pracovat s psychologií postav. Náš reži-
sér nám vysvětlil, jak postava myslí. Když jsme udělali něco, co se mu nelíbilo, tak ještě doplnil, dovysvětlil, co v téhle chvíli tahle postava chce, nechce, prožívá… - Chtěl po nás, abychom si všechno byli schopni odůvodnit. - No jasně - je to o té situaci, o tom Stanislavském. (smích) - Postavy hodně rozebíráme, snažíme se do nich nějakým způsobem dostat. Píšeme si, co může postava dělat, jakým způsobem přemýšlí, i jednotlivé detaily, co všechno tu postavu může napadnout, jaké všechny motivy může pro jednání mít. SCÉNOGRAFIE Jak moc jste se museli prát s divadelním prostorem Malé scény? - Je pro nás důležité kontaktní divadlo. V našem prostoru HarOLDu máme sál tak pro 30 diváků, není tam žádná forbína, žádné vysoké jeviště. Končí nám jeviště a začínají diváci. Je to úplně jiný pocit. A i jiné možnosti, než tady… - Proto jsme chtěli zatáhnout oponu, abychom byli blíž lidem. Což nám ale dělalo i trochu problém, protože jsme na takhle úzký prostor nebyli zvyklý. HERECTVÍ Herectví inscenace se pohybuje na hranici, osciluje mezi psychologickým realismem a naturalismem. Jak těžké je pro vás se do postavy dostat a jak těžké je z ní vyskočit? - Matyáš: Mně dělá problém první scéna, kdy se do toho teprve nějak dostávám. A pak půl hodina po představení, kdy mluvím takhle, že koktám, pořád jsem takový roztěkaný a chovám se prostě ještě trochu jako Ray. - Jeník: Na jednu stranu je hrozně zajímavé se do toho dostávat. Na stranu druhou mě Pete dost sežere a pak s tím mám trochu problém i v normálním životě. Teda problém - zažívám situace, kdy se nechci chovat jako Pete; učí mě to, že takhle ne. - Berenika: Mě Dave vždycky trochu zmlátí a pak už je to jednoduchý. (smích) Po představení se mi ještě chvíli třesou ruce a koušu si nehty. - Martin: Mně řekli „Hodně křič, buď agresivní a roztěkaný.“ Ale to by bylo strašné zploštění té postavy, Dave je určitě daleko složitější. Dostat se do něj ve třech dnech, i při poměrně intenzivním zkoušení, je docela těžké. Hlavně vzhledem k tomu, že soubor je velice kompaktní a „naskočit“ tam je poměrně složité. A co se týká vystoupení z postavy - já sám jsem úplný opak Davea (většinou jsem to já, kdo dostane nakládačku), takže vystoupit z téhle konkrétní role pro mě těžké není. Na závěr zcela konkrétní věc… V situaci se střepy diváky pěkně zamrazilo - kolikrát se vám to už stalo? - Vždycky! To je schválně! (smích) - Většinou se něco stane. Většinou rozbíjím skleničku. Ale dozadu, což máme nazkoušené přesně na ten prostor v HarOLDu. Dneska se v tom stísněném prostoru holt stalo tohle… Ale když se to přihodí, tak se to přihodí, musí se s tím nějak naložit. Nevím teda, jestli to dneska úplně vyšlo - s tím nějak naložit, ale muselo se jet. Je to tam a musí se s tím hrát. A ještě jedna uklidňující pro diváka - jste pořezaní? Nejsme. Jen Martin si to trochu vybral už na generálce… Ale teď z představení nejsme, z toho koberce to šlo celkem v pohodě. Kamila
RECENZE Výrazné herectví s téměř dokumentární autenticitou Hra Joe Penhalla Slyšet hlas je výjimečný text, který byl ve svém prostředí považován za vrcholně kritické dílo o britském sociálním systému a jeho důsledcích v období vlády Margaret Thatcherové. V českém kontextu získává obecnější smysl, týkající se žití ve světě, který nabízí jen depresivní budoucnost, podivné vztahy a drastické řešení situací. Takový typ hry je pro ambiciózní soubor lákavou hereckou příležitostí. Je ale třeba mít výrazné osobnosti, schopné zvládnout psychologicky složité, rozporuplné nejednoznačné postavy. To se v OLDStar daří, především v ústřední dvojice - Matyáš Řezníček (Ray) a Jan Tyl (Pete). Jsou to překvapivě tvární herci, kteří svým postavám, jak se zdá, nejen velmi dobře rozumí, ale dokážou to i divákům zprostředkovat. Právě ve chvílích, kdy jsou na scéně oni dva, příběh rezonuje nejlépe. Navíc - díky svému mládí vytvářejí postavy s téměř dokumentární autentičností, takže v určitých momentech dokážou diváky zasáhnout někdy až bolestně. Inscenace je zřetelně zaměřena právě na herecké divadlo, a další složky poněkud pokulhávají (a chvílemi působí až rušivě). Chápu, že festivalové prostory nejsou vždy konkrétní koncepci vstřícné, a mohou tak vnímání celku poškodit. To byl myslím i tento případ. Jednak se novost a „uklizenost“ Malé scény dostala do nepřiměřeného kontrastu s ošuntělostí nábytku a rekvizit. Vytvoření stísněného prostoru hraním před oponou působilo také poněkud prozatímně, stejně jako zdlouhavé (a dle mého zbytečné) přestavby prostoru. Nicméně, je třeba konstatovat, že tyto vady na kráse se podařilo hercům ve většině případů „přehrát.“ Jana Soprová
A CO NA TO VY? Tak těžký kus. Postavili to na svém herectví. A uhráli. Všechna čest! Civilní, přirozené, psychologické. Jiný level. Zvláště Ray! Možná právě proto mě ale o to víc rušily drobné nepravděpodobnosti, nedomyšlenost scénografie a její přestavby (dlouhé a zmatené - vytrhovaly hodně). Tereza Vyvíjalová
Velmi dobře vybavený kolektiv si vzal těžký text, který byl místy až moc psychologizován. Přesto jsem se zájmem sledoval dobře vystavěnou inscenaci, která si dokázala udržet mou pozornost (pro mě překvapivě) po celou dobu. František Hnilička
Silné dojmy, které občas doprovázel strach o herce (jak při tak po představení) a diváky v prvních řadách... Každopádně jako celek mi to fungovalo skvěle, skvělé pro mě pak byly výkony obou bratrů. Pavel Skála
ZE SBORU LEKTORŮ - vybavenost herců umožňuje divákům uvěřit postavám a vnímat příběh, ale také samotné velmi dobré herecké výkony (Rian) a sdělení tématu. - celek vyvolává dojem, že režie se věnovala především herectví, ale scénografické (kostýmy, rekvizity a svícení)a hlavně prostorové řešení zůstalo prozatím stranou pozornosti. - temporytmus inscenace byl neúměrně rozmělňován množstvím dlouhých přestaveb, které inscenaci retardují - možná by také stálo vrátit se dramaturgicky k textu a zvážit krácení připadné vypouštění některých obrazů nebo scén, které neposouvají a nerozvíjejí děj a vztahy. - v hereckém projevu by bylo užitečné zvážit i větší valéry v práci s energií, agresí a zklidněním, zastavením. za lektorský sbor Zuzka, Jiřin a Roman
Bedřich, Dr. školička Svitavy: Krutý experiment ODPOVĚĎ JE VE FINÁLNÍ PÍSNIČCE rozhovor s Michalem Kadlecem a členy souboru Jak „Krutý experiment“ vznikal, jaký byl tvůrčé proces této inscenace? Vzniklo to tak, že jsem kdysi četl knihu mého oblíbeného autora Ljubena Dilova, což je bulharský, dnes už méně známý spisovatel psychologické a vědecko-fantastické literatury. Zdálo se mi, že by to mohlo být zajímavé téma, a přinesl jsem text souboru. Nakonec ale doznal velkých změn, protože v původním románu se jednalo o příběh dvou lidí – profesora fyziky a jedné staré dámy. Těch časových skoků tam bylo taky daleko víc než teď, a oni se ze svého předdůchodového věku dostali do svých „nácti“ let. Upravili jsme to pro soubor čtyř lidí, tak aby jim to bylo generačně bližší. O čem vlastně celý ten příběh je? Pro každého ten výklad může být jinačí, pro mě osobně je to o postavení a úloze člověka tady ve světě, a zanechává to takové existenciální otázky. Já jsem k nim nabídl odpověď ve finální písničce. Tam je klíč. Ať Tvoje světlo září, ať Tvoje skromné světlo září, září na smysl pro humor a dobrou vůli. Ať osvítí ty,co mají v rukou moc a právo zabíjet. Ať posvítí na cestu vojákům, umírajícím za lásku k domovu. Sešli světlo na všechny pogromy a války ve jménu některého z bohů. Osviť všechny proroky a hledače duchovních cest, pátrajících po jednoduchosti v sobě a okolo sebe. Ať jejich světla září, ať vaše světla září! A co jste si v něm pro sebe objevili vy - herci? Pro nás je to hlavně o vývoji člověka, jak se mění když mu přibývají léta, a o tom, že můžeme zpětně zjistit, že ten, koho dobře
známe, může být vlastně někdo trochu jiný, případně se jeho charakter nějak vyvine. Váš soubor funguje už deset let. Jakým hrám se většinou věnujete? Hlavně autorským hrám, které vycházejí z různých předloh. Docela rádi koketujeme s absurdní dramatikou. Podílíte se na tvorbě společně, nebo je hlavním a nejdůležitějším duchem souboru Michal? Jednotlivé scény nám vznikaly na základě kolektivních improvizací, které jsme později fixovali, ale Michal jako režisér a autor scénáře je samozřejmě v tvůrčím procesu velmi rozhodující. Charaktery postav jste si při úpravě předlohy ušili „přímo na tělo“. Dalo by se s trochou nadsázky říct, že hrajete sami sebe? To snad přímo ne, ale když došlo v jedné roli k přeobsazení, postava se v podání nového herce dost výrazně proměnila… Takže se snažíme, aby nám postavy byly blízké, a abychom se moc nepřetvařovali. Dan
RECENZE
A CO NA TO VY?
Zdobený rám bez obrazu Inscenace Krutý experiment je inspirována (velmi volně) novelou Ljubena Dilova, nicméně podobné téma se v literatuře, ale především filmu objevuje poměrně často. Dva kluci a dvě holky se ocitnou na společné lodi (tentokrát doslovně), a podivná náhoda (či Boží nebo ufonský úmysl?), díky níž se dostanou do časové smyčky, je přiměje přehodnotit své vztahy. Dobré téma, dobrý úmysl nabízí zajímavou startovací dráhu. Pohříchu, výsledek je rozpačitý. Díky čarování se světly a zvukovou kulisou se společně s protagonisty dostaneme se do situace, kdy je jasné, že se bude něco dít... A že budeme mít co dělat se záhadou. Ale o tom, co se děje, se dozvídáme spíše ve slovech nežli v situacích. Resp. to, co se zdálo být jak scénicky nejzajímavější (ztvárnění existenciální situace, kdy se hrdinové náhle ocitnou místo na moři v jakémsi podivném meziprostoru, který je zároveň přenáší zpět v čase), je pojato velmi nedivadelně. Protagonisté odcházejí do zákulisí, odkud komentují nastálou situaci. Na scéně je pak vidíme v okamžicích, kdy několikrát (předěly tvoří poměrně dlouhá tma na jevišti) procitají a konstatují, že se vzájemně neznají. Více se však vlastně nedozvíme. Škoda, přiznám se, že jsem byla připravená na to, že se mi dostane alespoň několika situací, kdy jednotlivci v extrémní situaci projeví překvapivé, skryté stránky svého charakteru. To by pak logicky ospravedlnilo závěr, kdy se vrátí do reálu a pod dojmem prožitého si uvědomí neuspokojivost svých dosavadních vztahů a nutnost změny života. Zdá se tedy, jako bychom sledovali pouze zdobený rám, z něhož vypadl obraz. Marně v této „díře“ hledáme jeho obsah. Zjednodušeně se dá říci, že představení více slibuje než nabízí. Je tu úvod a závěr, ale jádro příběhu v podstatě chybí. Je fakt, že tím se dává velký prostor pro fantazii diváků, ale je ho až příliš. Jana Soprová
Pokus o ztvárnění psychologického hororu. Ale pouze pokus. František Hnilička
Myslím, že zde je pro mě problém již v dramaturgii, de facto i v prostoru - seděl jsem v předposlední řadě a slyšel jsem velice málo ale i přesto mi chyběla gradace, emoce... Pavel Skála
Divák velmi dlouho čeká na rozuzlení a ono na konci nepřijde. Vyložila jsem si to jako záměr zobrazit rozpad vztahů způsobený krutým experimentem. Nebylo to však jasně sděleno. Činoherní herectví bylo slabé. Vzhledem k délce představení šlo spíš o krutý experiment s divákem. Tereza Vyvíjalová
ZE SBORU LEKTORŮ - ocenitelné je klidné a civilní herectví - …mnohé nelogičnosti textové předlohy nabídly ´jakési hluboké tajemství, které bohužel nebylo nikomu odhaleno, nikomu, ani postavám (nebyly poznat motivace postav), ani divákům, nebylo poznat co se s kým a proč v příběhu stalo … podobně tajuplné se pak stalo samo sdělení a pojmenování tématu
- postavy navzdory „krutému experimentu“ (o jaký? Proč? a kým byl chystán?) se nijak neproměnily, na žádné napětí nereagovaly, nebylo zřejmé, proč ten smutek a konec původních vztahů … za lektorskou kupánii Fšichni (tedy Jiřka, Zuzka, Hanka, Jiřin a Roman)
ŽURNÁL POSLEDNÍHO DECHU
MLUVIT ČI NEMLUVIT?! TOŤ OTÁZKA! Nepřijali STOP odfláknutý STOP Olaf STOP proč STOP prvoplánový STOP mrkev STOP pro mě STOP důraz STOP udělal STOP bych STOP to STOP jinak STOP je STOP těžký STOP vracet STOP se STOP v STOP diskuzi STOP ale STOP já STOP to STOP zkusím STOP říkám STOP PeGas
(nádechu a výdechu píšících seminaristů, forévr jááng…)
KOMIX
Evoluční ______….......................-------------------------ooooooooooooooooOOOOOOoOOOOO
x! Tvůj
Charlie
O ČEM SE MLUVILO NA INTERNĚ záznam z interní diskuse studentů - neděle
OLDstars Praha – Slyšet hlasy Představení OLDstars bylo pro účastníky diskuse značně rozporuplné. Na většinu lidí představení zapůsobilo, velmi je oslovilo, šli s příběhem od začátku do konce. Na druhé straně se objevili i ti diváci, kteří se během představení „blokli“, silná dávka emocí valících se z jeviště pro ně nebyla příjemná a toto, až naturalistické divadlo, nepřijali. Na otázku Jakuba Huláka - který herecký výkon vám vadil a který vám byl naopak nejbližší - účastníci odpovídali také porůznu. Někoho oslovil z herců nejjemnější a nejcivilnější výkon protagonistky Laury a ne zcela se srovnal s expresivnějším hereckým ztvárněním postavy staršího bratra, někdo naopak výkon tohoto herce velice oslovil, ozvaly se i hlasy, že Pete byl chápán jako hlavní postava celého příběhu. Dalším tématem diskuse byla délka přestaveb. Pro někoho byly zbytečně dlouhé a tříštily celou inscenaci; pro někoho fungovaly jako mnemotechnické pomůcky pro herce, kteří díky nim neztratili koncentraci; pro někoho byly oddychem, důležitým momentem pro divákovo uvolnění. Oceňovala obrovská energie, kterou do inscenace herci vložili a schopnost udržet diváka v naprosté pozornosti po celou, poměrně dlouhou, dobu představení.
Tečku za přehlídkou udělala záverečná předváděčka seminářů Jéé jako animace Jany Machalíkové a G (jako scénické čtení) Gábiny Sittové (na fotce). Klobouk dolů, co za těch pár dní zvládli!
Bedřich, Dr. školička Svitavy – Krutý experiment „Ozvalo se: ‚Moře zmizelo!‘ Odpověď: ‚Ukaž!‘ Herci odešli a my museli sedět. Škoda.“ zaznělo na interně od jednoho z diskutujících. Fakt, že diváci 45minut seděli v hledišti, navíc odděleném velkou forbínou, bez možnosti „jít“ s některou z postav, byl označen za jeden ze zásadních problémů. Většina diskutérů se shodla na tom, že komornější a rekvizitami a objekty méně zaplněná scéna by inscenaci slušela o mnoho víc. Od jevištního dění oddělený divák se snadno nudil - trefně padl dovětek, že paradoxně ne však v poslední scéně, kde se „nic nedělo“, ale ve všech předchozích. Někdo se ztratil v čase, někdo nejen v něm. „Když se zhaslo, tipovala jsem repliky, které se objeví v další scéně. A trefila jsem se.“ s povzdechem zhodnotila situaci při představení další z diskutujících. Rozhovory a situace byly označeny za málo dramatické, do centra divákovy pozornosti se nezáměrně dostával původně jistě pouze doplňující monotónní zvuk hudebního podkresu. Problematické se diskutujícím jevilo ztvárnění jednotlivých postav, kde všechny čtyři charaktery často splývaly v jeden a souboru se nepodařilo rozklíčovat jejich vlastnosti, zázemí, motivace. Téma byli diskutéři schopni na základě představeného dramatického textu společnými silami pojmenovat poměrně dobře, v jeho zpracování jim však chybělo tajemství, mystika, záhadnost, sdělnost, vysvětlení, hra s reakcemi postav a jejich vzájemná interakce.
Kdo dělá Mladou na malý? Daniel Razím, Jonáš Konývka, Kamila Kostřicová, Jana Soprová (recenze), David Slížek (zlom & foto)