Jaarverslag 2013
Lingewaard
Wilt u meer weten? Contactpersoon Wilma Broer Functie adviseur ruimtelijke kwaliteit/rayonarchitect Telefoon 026 442 17 42 Email
[email protected] Website www.geldersgenootschap.nl
Dit is een uitgave van het Gelders Genootschap ©
Lingewaard
lingewaard!
jaarverslag
Voor een mooi
2013
Welstandscommissie
Adviseren over ruimtelijke kwaliteit Met dit jaarverslag biedt de welstandscommissie inzicht in haar werkwijze en plannen waarover in 2013 is geadviseerd. Dat is niet uitputtend, maar toont wel de breedte van In delijnadvisering: kwaliteit met voorafgaande jaren liepen de ontwikkelingen in de gemeente ook afgelopen terug. Dat doet echter niets af aan het plezier om middels advisering een positieve van bouwplannen, grote jaar ruimtelijke ontwikkebijdrage te leveren aan de ontwikkeling van plannen op welke schaal dan ook.
2013
lingen en gemeentelijk beleid. Advisering vindt
Integendeel, juist in deze tijd is het belangrijk dat de aandacht voor kwaliteit overeind
voor de toekomst. Met de crisis is het besef toegenomen dat de De commissie komt alleeneen inmeerwaarde beeld bijgeeft complexe
economische waarde van een pand afhangt van een zekere basiskwaliteit. Daarbij speelt ook de behoefte aan een goede omgeving, een omgeving die het waard is om te werken en te wonen. Ik probeer daarom altijd met de aanvrager mee te denken, rekening te Woonwijk in Gendt houden met het programma maar ook met de omgeving. Regelmatig worden plannen
Het jaarverslag biedt raadsleden ook een nadere eigen maar wél met behoud van de karaknamelijk vanuit de eigen wensen ontwikkeld metinitiatief, minder aandacht voor de invloed is op de omgeving. Onmisbaar daarbij de toelichtingendie en de betrokken houding van de kennismaking met de commissie. Wij tonenwaren hoe we teristieken de gemeente kwaliteit en identiteit meewerkende ambtenaren.
de gemeente helpen bij het regisseren van ruim-
geven.
telijke kwaliteit. Het gemeentelijk Stef de Wit beleid is daarbij uiteraard de leidraad. Als vaste adviseur kijken
Dit jaarverslag hoopt een impuls te geven om ruim-
we hoe je evenwicht bewaart tussen vrijheid voor
telijke kwaliteit tot een terugkerend onderwerp
burgers en ontwerpers en heldere regie door de
van debat in uw gemeente te maken. Wij nodigen
gemeente. Ruimtelijke kwaliteit ontstaat als gevolg de raadsleden daarom uit om de mandaat- of comvan een wisselwerking tussen betrokkenheid, des-
missievergadering te bezoeken, of om met ons ter
kundigheid én regelgeving. Daarom wordt ingezet
plekke te gaan kijken hoe de borging van ruimte-
op een koers die aansluit bij de maatschappelijke
lijke kwaliteit gestalte krijgt.
tendens van minder regels en meer ruimte voor Gelders Genootschap
jaarverslag
plannen.
Lingewaard
vooral plaats door de adviseur ruimtelijke blijft. Mensen nemen nukwaliteit. alleen een beslissing om te bouwen of verbouwen als het
Hoek Karstraat/Zandsedwarsstraat
lintbebouwing
Gelders Genootschap
Eerste concept
zag in verband met de verkoopbaarheid van de woningen het belang in van een meer kleinschalige, ontspannen opzet met zelfs enige ruimte voor groen. Inmiddels is dit plan in uitvoering.
Ontwerp: D+B Architecten
Lingewaard
Destijds is geadviseerd een specifieke ruimtelijke visie te laten ontwikkelen om te komen tot een goede inpassing. De ruimtelijke visie zou dan tevens dienen als nieuw toetsingskader voor de welstandscommissie. Uiteindelijk is door veelvuldig overleg en door uit te gaan van een minder omvangrijk programma gekomen tot een planopzet die zich voldoende voegt in het bebouwingsbeeld. Ook de ontwikkelaar
jaarverslag
2013
Over een periode van ruim twee jaar is diverse malen met architect en ontwikkelaar gesproken over de ontwikkeling van de hoek Karstraat / Zandsedwarsstraat. Bij het eerste planvoorstel was er door het omvangrijke programma plaatselijk sprake van een intensieve verdichting van het bebouwingslint. De welstandscriteria gingen uit van het handhaven van het karakter van de Karstraat en sloten niet aan op de aard van deze ontwikkeling.
Plan in uitvoering
Gelders Genootschap
Lingewaard
jaarverslag
2013
Aangepast plan
Terugblik
Terugblik
Opvallend in Lingewaard is dat vanuit de politiek nieuwe ontwikkelingen zorgvuldig worden gevolgd en dat hierop wordt ingespeeld. Hiermee geven zij blijk van hun sterke betrokkenheid bij de ruimtelijke kwaliteit binnen de gemeente.
2013
Ook kent het burgerlid alle locaties en de dat samenwerking en wederzijds vertrouwen de jaarverslag
sleutel zijn voor dit waardevolle werk, waarbij we er met elkaar op uit zijn om Lingewaard voor deze en een volgende generatie mooier te maken! Wilma Broer
Gelders Genootschap
Wandeling met de raad
Lingewaard
achterliggende verhalen. Ik ben ervan overtuigd
Centrum
Markt huissen
Gelders Genootschap
Overzicht
Planvoorstel Kristinsson Architecten
Bestaande situatie
Lingewaard
Plan Beoordeling (Kristinsson Architecten) Met dit plan was de onbebouwde ruimte (gevormd door de wanden van de omringende panden) onvoldoende gedefinieerd. De voetprint van de uitbreiding is afgestemd op en uitgelijnd met het bestaande hoofdvolume. Hierdoor leest de uitbreiding meer als aanbouw van het hoofdvolume, hetgeen niet gewenst is. Ook het architectuurbeeld bestaat grotendeels uit een één-laagse platte uitbreiding en heeft onvoldoende relatie met de historische context. Het beeld sluit onvoldoende aan bij de bestaande historische kenmerken van gemetselde panden met kappen.
jaarverslag
2013
Op de markt in Huissen mag de voormalige Albert Heijn cq appartementencomplex worden uitgebreid. Hiervoor heeft de commissie twee plannen van twee afzonderlijke architecten beoordeeld. Uitgangspunt voor de beoordeling is een visie geschreven door bureau Steenhuis en Meurs die inzet op een wandwerking en een samenhangend straatbeeld.
Gelders Genootschap
samenhang met de bestaande panden (met kappen) versterkt wordt. Hierdoor kan het marktplein een nieuw aantrekkelijk aanzicht krijgen.
Lingewaard
Kansen: De commissie ziet kansen om de uitbreiding te realiseren, maar dan wel in een andere vorm. De commissie is van mening dat de concepten beter afgestemd mogen worden op de bestaande korrel en parcellering. Gedacht wordt aan een invulling van een pand met kap (bestaande uit één á twee bouwlagen met een kap), met een één-laagse platte aanbouw die dient als tussenlid en verbinding naar het achterliggend hoofdvolume. Door de parcellering anders in te vullen kan het gebouw een aansprekend gebouw op zich worden, waardoor de
Planvoorstel Derksen en Bongers
jaarverslag
2013
Plan Beoordeling (Derksen en Bongers) Ook met dit plan was de onbebouwde ruimte (gevormd door de wanden van de omringende panden) onvoldoende gedefinieerd. Een poging wordt gedaan om een kap te plaatsen in de ruimte, maar het gebaar komt erg gefragmenteerd over en de topgevel is te klein om de gewenste impact te hebben. Verder heeft het architectuurbeeld (grotendeels één-laagse platte uitbreiding) onvoldoende relatie met de historische context en de bestaande kenmerken van gemetselde panden met kappen. Ook de toevoeging van het staketsel (met kap) heeft een te afwijkende uitstraling.
Aanbeveling: - De gemeente Lingewaard werkt nog met een welstandsnota van de eerste generatie, met veel regels in een dik boekwerk met een weinig stimulerende opzet. Het is te overwegen om een meer
Gelders Genootschap
inspirerende en gebruiksvriendelijke nota op te stellen, die tevens als digitale webapplicatie kan worden gebruikt.
Lingewaard
Centrum Bemmel
jaarverslag
2013
Draagvlak voor ruimtelijke kwaliteit De tijd dat de inrichting van onze leefomgeving grotendeels in plannen en regels was vastgelegd, ligt achter ons. Deregulering, decentralisatie, eigen verantwoordelijkheid: het zijn begrippen die al vele jaren de toon zetten, ook in het ruimtelijk domein. Tegenwoordig is het een ‘andere overheid’ die de kwaliteit van de leefomgeving regisseert. Dit gebeurt steeds meer samen met burgers. Het besef is doorgedrongen dat ruimtelijke kwaliteit niet louter met regels valt te sturen en dat beleid meer effect heeft als dit gepaard gaat met input vanuit de samenleving. Door burgers meer ruimte te geven voor eigen initiatieven voelen deze zich meer verantwoordelijk voor de kwaliteit van hun leefomgeving. De overheid kan de aandacht hierdoor verleggen van regels en normen naar regie en stimulering. Zie bijvoorbeeld innovatieve instrumenten als de ‘kookboeken’ voor de leefomgeving (www.omgevingswet.pleio.nl).
Park Lingezegen
jaarverslag
2013
In april 2012 startte het Gelders Genootschap met de opdracht van het projectbureau Park Lingezegen om voor het grondgebied van het Park een kwaliteitskader op te stellen waaraan de te realiseren bebouwing in het park moet voldoen. Het gaat om nieuwbouw van agrarische complexen, functieverandering, nieuwe landgoederen en de inrichting van tuinen en erven. Uitgangspunt was een inspirerend kader dat ruimte biedt voor innovatie en creativiteit. Ter inspiratie voor de vormgeving dient de architectuur van de naoorlogse Wederopbouw. De meest markante en aanwezige tijdslaag in de bebouwing van Park Lingezegen is de wederopbouwperiode van 1945 tot 1965. Het grote aantal gebouwde boerderijen uit deze periode is voor Nederland uniek en bepaalt in hoge mate de identiteit van dit gebied.
Lingewaard
Bouwen aan regionale identiteit
Inspiratiebeelden
De stilistische kenmerken van die architectuur zijn door landschapsarchitecten Annemiek Weijs en Christel Steentjes van het Gelders Genootschap in beeld gebracht en dienen als inspiratiebron Gelders Genootschap
voor een eigentijdse uitwerking. Het nieuwe kwaliteitskader voor de bebouwing biedt een goede basis om op interactieve wijze met bewoners, bouwers en
initiatiefnemers aan de slag te gaan en zo de identiteit van het gebied te versterken. Zo ontstaat er een mooie balans tussen de historische en de actuele kwaliteit.
Terugblik
Terugblik
Ook in 2013 waren er weer verschillende plannen waarbij de aanvrager in eerste instantie de Welstandscommissie als hinderlijk obstakel beschouwde. Soms ging het er daarbij bijna grimmig aan toe, maar des te leuker is de
2013
constatering dat in verreweg de meeste van overtuigen om ook andere oplossingen en opties jaarverslag
te overwegen. Telkens wanneer zo’n traject werd afgesloten met een goedgekeurd hoogwaardig plan en een tevreden aanvrager, was dat voor mij het bewijs hoe zinvol de Welstandtoets kan zijn, maar ook hoe belangrijk het is om met juist de aanvrager zelf aan tafel te zitten. Etko Cretier
Gelders Genootschap
Tijdens de kleine commissievergadering
Lingewaard
deze gevallen het lukte om de aanvrager te
Gelders Genootschap
Lingewaard
Woonwijk in Bemmel
jaarverslag
2013
De Omgevingswet komt eraan Naar verwachting treedt in 2018 de Omgevingswet in werking: een integrale wet voor de fysieke leefomgeving. Doel hiervan is onder meer dat gemeentelijke bestuurders een bredere afweging kunnen maken bij het realiseren van ruimtelijke projecten. Niet de regels staan voorop, maar de vraag of een project een bijdrage levert aan een ‘goede ruimtelijke kwaliteit’ en hierdoor ‘meerwaarde’ oplevert. De gemeente is hierbij vooral een uitnodigende regisseur. Voorwaarde om als gemeente regie te voeren op ruimtelijke kwaliteit is dat er een heldere visie met doelstellingen ligt en waarin de kernkwaliteiten van de gemeente zijn verwoord. Dat gebeurt uiteraard in de welstandsnota, maar met de komst van de Omgevingswet wordt een aantal nieuwe instrumenten geïntroduceerd, namelijk het omgevingsplan (verplicht) en de omgevingsvisie (facultatief). In een omgevingsplan worden vooral concrete richtlijnen opgenomen, vergelijkbaar met een bestemmingsplan. Een omgevingsvisie is bedoeld als integrale, strategische visie waarin keuzes worden gemaakt voor de inrichting van de leefomgeving. Aspecten als architectuur, cultuurhistorie, welstand, stedenbouw, landschap, milieu en economie worden in onderlinge samenhang bekeken. Daarmee
straks de Omgevingswet een feit is. is dit instrument straks hét middel om de ruimtelijke ambities van een gemeente aan - De procedures voor het opstellen van nieuwe bestemmingsplannen (op te geven en burgers en bestuurders hiermee termijn ‘omgevingsplannen’) en beeldhouvast te geven. kwaliteitplannen gelijk laten oplopen. Dit biedt een sterkere basis voor ruimAanbevelingen: telijke kwaliteit. - Het lijkt nog ver weg, maar wij vragen nu - (Nieuwe) raadsleden kunnen voor een alvast aandacht voor het opstellen van nadere oriëntatie terecht bij de adviseur een omgevingsvisie. Dit is weliswaar niet ruimtelijke kwaliteit om te kijken hoe de verplicht, maar het is onmisbaar als de advisering functioneert. Desgewenst gemeente ruimte wil laten voor initiatiekunnen hier via het Gelders Genootven en niet alles in regels wil vatten. Ook schap ook cursussen voor worden anticipeert u met een omgevingsvisie op georganiseerd. een effectief ruimtelijk kwaliteitsbeleid als
Centrumgebied Bemmel
Excessen
Op basis van het beleid heeft de commissie negatief geoordeeld. Daarna is het plan besproken met diverse oplossingen. Gelders Genootschap
Oude situatie. Bron: De Gelderlander
Aan het eind van het jaar heeft dit wel resultaat opgeleverd. Het historische beeld van de panden komt nu beter tot zijn recht, en het Kruidvat heeft een vriendelijker uitstraling gekregen.
Gewijzigde situatie
Lingewaard
Het beleid is helder. Volgens de gebiedscriteria valt het plan onder het beeldkwaliteitsplan Centrumgebied Bemmel, met een welstandsniveau ‘Bijzonder’. Het beeldkwaliteitplan is gericht op het handhaven, verbeteren en verkrijgen van samenhangende, hoogwaardige beeldkwaliteit voor het gehele centrumgebied van Bemmel. Voor dit plan geldt onder meer het excessenbeleid: ‘Voor de gemeente geldt het criterium dat er bij ernstige strijdigheid met redelijke eisen van welstand sprake moet zijn van een exces, dat wil zeggen een buitensporigheid in het uiterlijk die ook voor niet-deskundigen evident is.‘
jaarverslag
2013
In de meeste gevallen begint een zogenaamd exces met een bezwaar dat ingediend wordt door een (of meerdere) bewoners van de gemeente. Afgelopen jaar betrof dit de reclameuitingen van het Kruidvat in het centrum van Bemmel.
Gelders Genootschap
Lingewaard
Voortraject én oplossingsgericht Bij de advisering legt de adviseur ruimtelijke kwaliteit de nadruk op het begeleiden van plannen en initiatieven, liefst door vooroverleg in een vroeg stadium van planontwikkeling. Dan bestaat nog volop ruimte voor de initiatiefnemer. Bij voorkeur betrekt de gemeente de adviseur ruimtelijke kwaliteit al in de RO-fase van beleids- en planvorming. Ruimtelijke kwaliteit maakt dan vanaf het begin deel uit van het planologisch en stedenbouwkundig traject. jaarverslag
2013
Werkwijze bij de advisering De adviseur ruimtelijke kwaliteit van het Gelders Genootschap is vanuit haar adviesrol het eerste aanspreekpunt voor gemeente en initiatiefnemers. Zij adviseert het college van B&W over het brede spectrum van ruimtelijke kwaliteit, zowel plannen, beleid als grote ruimtelijke ontwikkelingen. Het merendeel van de plannen wordt tweewekelijks ter plekke bij de gemeente door de adviseur ruimtelijke kwaliteit behandeld. Dit gebeurt onder mandaat van de commissie. Alle vergaderingen vinden plaats binnen de gemeente. Er is een prachtige kamer in het kasteel hiervoor gereserveerd. Alle plannen worden digitaal voorgelegd op twee grote schermen. Veel indieners en architecten komen graag hun plannen toelichten. Op dit moment worden de meeste adviezen ter plekke geschreven in het digitale systeem. Dit is goed voor de efficiency. Bovendien is dit klantvriendelijk richting burgers.
Gelders Genootschap
Aanbeveling: - Om integraal te kunnen adviseren (binnen een tweewekelijkse termijn) wordt een vereenvoudiging in het proces
aanbevolen. Op dit moment is het Gelders Genootschap in gesprek met de gemeente hierover.
Lingewaard
Rol van de commissie De commissie vergadert driewekelijks en concentreert zich vooral op com-
plexe projecten, waarin naast welstand ook aspecten als stedenbouw, landschap, cultuurhistorie of openbare ruimte meespelen. Hiertoe is de commissie samengesteld uit meerdere disciplines. Deze expertise werd bijvoorbeeld in de breedste zin van het woord ingezet bij de behandeling van de marktlocatie in Huissen. Onderdelen als stedenbouw, landschap en architectuur overlappen hier elkaar.
jaarverslag
2013
Integratie met cultuurhistorie Wijzigingsplannen voor monumenten worden door de adviseur ruimtelijke kwaliteit en een adviseur cultuurhistorie van het Gelders Genootschap in een geïntegreerde mandaatcommissie behandeld. Dit maakt een frequente en snelle behandeling van dit soort plannen mogelijk. Overige advisering over cultuurhistorie vindt plaats door de Commissie Erfgoed en Ruimtelijke Kwaliteit.
Commissie vlnr: Peter Koelewijn, Sjef van Elk, Wilma Broer, Jan Nakken, Etco Cretier
De cijfers Afgelopen jaar werden 213 plannen voorgelegd aan de rayonarchitect, deels in aanwezigheid van de aanvrager of ontwerper. Van deze plannen werd 72% ter plekke door de adviseur ruimtelijke kwaliteit van een positief advies voorzien. Voor 28% was een wijziging nodig. Door oplossingsgericht mee te denken, waren voor minder dan 6% meer dan twee behandelingen nodig. Gelders Genootschap
Lingewaard
Ambtelijke ondersteuning M. Gieben Omgevingsdienst Regio Arnhem (ODRA)
jaarverslag
2013
Samenstelling commissie Voorzitter G.C.M. van Elk (wethouder Druten) Adviseur ruimtelijke kwaliteit/ rayonarchitect ir. W. Broer Gelders Genootschap Architect/Stedenbouwkundige ir. P. Koelewijn Landschapsarchitect ir. J. Nakken Monumentenlid ir. M. A. van Bleek Gelders Genootschap Burgerlid mr. E. Cretier
De voltallige commissie kreeg in totaal 13 plannen voorgelegd: 5 in vooroverleg en 8 definitieve aanvragen. Dit betroffen voornamelijk grote ruimtelijke / stedenbouwkundige ontwikkelingen. Alle voorgelegde plannen waren binnen 2 weken na behandeling van een advies voorzien. Tevens werd 1 gecombineerd welstands- en monumentenadvies uitgebracht.
Kinkelenburgplein
jop
Ontwerp: Van Keulen Ontwerp
Situering op het Kinkelenburgplein Gelders Genootschap
Lingewaard
oplossing, waarbij de basis van het ontwerp bestaat uit streekeigen metselwerk (als link met de omgeving) met daarboven demontabele betonnen elementen. In het vooroverleg is met dit concept ingestemd. Echter aan het einde van het jaar heeft het college besloten de JOP te verplaatsen naar de andere zijde van het Kinkelenburgplein. Op basis hiervan heeft de welstandscommissie opnieuw geadviseerd het ontwerp ‘op zichzelf’ te laten spreken in relatie tot het plein. Het plan is geaccordeerd met een gedraaide richting. jaarverslag
2013
Afgelopen jaar is er veelvuldig overleg geweest over de nieuwe, demontabele bouw van een JOP op het Kinkelenburgplein. In het begin van 2012 zou de JOP komen naast de jeu de boules baan op de hoek van het terrein. In relatie tot het plein is geadviseerd het object te vereenvoudigen en materialen te kiezen waarbij een link wordt gemaakt met de omgeving. Vanuit de welstandscommissie is samen met de architect meegedacht aan een
