Lesvoorbereiding: Metaal en Technologie (beroepen: lasser, elektricien, matrijzenbouwer,…) Klas: 1ste graad secundair onderwijs A – stroom / B - stroom Leervak: Techniek Onderwerp: Atelier i.v.m. de beroepssector Metaal en Technologie Beginsituatie: Leerlingen hebben verschillende technische beroepen besproken of hebben een bezoek gebracht aan de interactieve tentoonstelling van Het Beroepenhuis over verschillende technische beroepen.
Vakoverschrijdende eindtermen SO (vanaf 01-09-2010) Gemeenschappelijke stam (communicatief vermogen) 1 brengen belangrijke elementen van communicatief handelen in praktijk (creativiteit) 2 kunnen originele ideeën en oplossingen ontwikkelen en uitvoeren (doorzettingsvermogen) 4 blijven, ondanks moeilijkheden, een doel nastreven (empathie) 5 houden rekening met de situatie, opvattingen en emoties van anderen (esthetische bekwaamheid) 6 kunnen schoonheid ervaren 7 kunnen schoonheid creëren (exploreren) 8 benutten leerkansen in diverse situaties (flexibiliteit) 9 zijn bereid zich aan te passen aan wisselende eisen en omstandigheden
1
(initiatief) 10 engageren zich spontaan (kritisch denken) 11 kunnen gegevens, handelwijzen en redeneringen ter discussie stellen a.d.h. van relevante criteria (respect) 18 gedragen zich respectvol (samenwerken) 19 dragen actief bij tot het realiseren van gemeenschappelijke doelen (verantwoordelijkheid) 20 nemen verantwoordelijkheid op voor het eigen handelen, in relaties met anderen en in de samenleving (zelfbeeld) 21 verwerven inzicht in de eigen sterke en zwakke punten (zorgvuldigheid) 25 stellen kwaliteitseisen aan hun eigen werk en aan dat van anderen Leren leren Opvattingen over leren 1 werken ordelijk 2 weten dat kennis en vaardigheden via verschillende leerstrategieën kunnen verworven worden Problemen oplossen 10 Bij het oplossen van een probleem: • herformuleren de leerlingen het probleem • bedenken zij onder begeleiding een oplossingsweg en lichten die toe • passen zij de gevonden oplossingsweg toe Regulering van het leerproces 11 selecteren en ordenen het nodige materiaal en plannen onder begeleiding hun werktijd 13 vergelijken de eigen werkwijze met die van anderen en geven vervolgens aan waarom iets fout gegaan is en hoe fouten vermeden kunnen worden Studie – en beroepsgerichte keuzebekwaamheid 15 zijn bereid alle studierichtingen en beroepen naar waarde te schatten 16 kunnen hun interesses en mogelijkheden inschatten met het oog op een studiekeuze 17 wenden eenvoudige strategieën aan voor het maken van een studiekeuze
2
Lichamelijke gezondheid en veiligheid 11 Passen veiligheidsvoorschriften toe en nemen voorzorgen voor een veilige leef- en werkomgeving Mentale gezondheid 1 Gaan adequaat om met taakbelasting en met stressvolle situaties 3 Erkennen probleemsituaties en vragen, accepteren en bieden hulp Sociorelatione ontwikkeling 2 Erkennen het bestaan van gezagsverhoudingen en het belang van gelijkwaardigheid, afspraken en regels in relaties 3 Accepteren verschillen en hechten belang aan respect en zorgzaamheid binnen een relatie 4 Kunnen ongelijk toegeven en zich verontschuldigen 5 Handelen discreet in situaties die dat vereisen 6 Doorprikken vooroordelen, stereotypering, ongepaste beïnvloeding en machtsmisbruik
Vakgebonden eindtermen techniek, A-stroom (de leerlingen kunnen…) 1 2 3 4 6 7 13 14 15
Verschillende onderdelen en deelsystemen in een technisch systeem onderzoeken: de functies en de relaties ertussen toelichten Bij werkende of falende technische systemen onderzoeken hoe verbeteringen mogelijk zijn In concrete voorbeelden aangeven dat het bestuderen en aanpassen van een technisch systeem leidt tot optimalisering, innovatie en/of nieuwe uitvindingen In concrete voorbeelden van technische systemen uitleggen welk noodzakelijk is voor de goede en duurzame werking er van onderhoud In concrete voorbeelden uit techniek het nut aantonen van de gebruikte hulpmiddelen zoals gereedschappen, machines, grondstoffen, materialen, energie, informatie, menselijke inzet, geldmiddelen, tijd In concrete voorbeelden van technische systemen uitleggen dat men voor de ontwikkeling en het gebruik keuzen maakt op basis van criteria Een gegeven of eigen ontwerp planmatig uitvoeren met oog voor vereisten van kwaliteit, veiligheid, ergonomie en milieu Een technisch systeem in gebruik nemen Een technisch systeem evalueren op basis van vooraf bepaalde normen en criteria en hieruit conclusies trekken om het technisch proces te optimaliseren
3
17 19 20 26 28
Hulpmiddelen kiezen en inzetten in functie van het doel en het gebruik Technische systemen zorgzaam, doelgericht, veilig en ergonomisch gebruiken Technische systemen realiseren in verschillende toepassingsgebieden uit de wereld van techniek waaronder energie, informatie en communicatie, constructie, transport en biochemie In concrete voorbeelden aangeven hoe men duurzaam kan handelen in de verschillende stappen van het technisch proces Het belang erkennen van technische beroepen en van technische vaardigheden in de huidige samenleving en daarbij geen onderscheid maken tussen mannen en vrouwen
Ontwikkelingsdoelen techniek, B-stroom 1 2 5 6
7 8 10 11 12 16 17 18
20
(de leerlingen kunnen…)
Verschillende onderdelen in een eenvoudig technisch systeem onderzoeken: de functies en de relaties ertussen toelichten Onderzoeken hoe het komt dat een zelf gebruikt technisch systeem niet of slecht functioneert In concrete ervaringen uit techniek het nut aantonen van de gebruikte hulpmiddelen zoals gereedschappen, machines, grondstoffen, materialen, energie, informatie, menselijke inzet, geldmiddelen, tijd Technische systemen, het technisch proces, hulpmiddelen en keuzen herkennen in verschillende verkenningsgebieden uit de wereld van techniek: informatie- en communicatietechniek, verzorging, voeding, bouw, elektriciteit, hout, metaal, kunststoffen, schilder- en grafische technieken, mode, tuinbouw De vereisten waaraan een technisch systeem moet voldoen onderzoeken in functie van het gebruik of de realisatie ervan Een eenvoudig ontwerp aanvullen uitgaande van de vooropgestelde vereisten Een logisch stappenplan raadplegen en de te gebruiken hulpmiddelen kiezen in functie van de maakopdracht Een maakopdracht uitvoeren met oog voor vereisten van kwaliteit, veiligheid, ergonomie en milieu Een gerealiseerd eindproduct toetsen aan de vooropgestelde vereisten Technische systemen zorgzaam, doelgericht, veilig en ergonomisch gebruiken Bij het ontwerpen, maken en gebruiken in de klas gelijkenissen en verschillen aangeven met professionele technische werkwijzen Technische systemen realiseren in verschillende verkenningsgebieden uit de wereld van techniek: informatie- en communicatietechniek, verzorging, voeding, bouw, elektriciteit, hout, metaal, kunststoffen, schilder- en grafische technieken, mode, tuinbouw Aan de hand van diverse toepassingen illustreren dat het gebruik van technische systemen zowel goede als slechte gevolgen kan hebben voor henzelf, voor de manier waarop mensen (samen)leven en voor de natuur
4
21 23 24
Voorbeelden geven van maatschappelijke keuzen die bepalend zijn voor het gebruik en de ontwikkeling van nieuwe technische systemen, nu en in het verleden Het belang erkennen van technische beroepen en van technische vaardigheden in de huidige samenleving en daarbij geen onderscheid maken tussen mannen en vrouwen Duidelijk maken in welke beroepen en sectoren de uitgevoerde technieken van belang zijn
Lesverloop (activiteit leerkracht en leerlingen)
Leerinhouden
1. Inleidende fase -
-
-
Leerlingen voeren een kringgesprek over verschillende technische beroepen en beroepskeuze. De leerkracht noteert alle genoemde beroepen op het bord. De leerlingen krijgen een blad (bijlage 1) met een overzicht van sectoren en de beroepen die daarbij horen. De leerlingen plaatsen de beroepen op het bord bij de juiste sector. Leerlingen kunnen vooraf ook zelf op zoek gaan naar beroepssectoren, technische beroepen en opleidingen door de opgegeven websites te raadplegen. (bijlage 2)
Bijlage 1 (overzicht sectoren en beroepen) Bijlage 2 (lijst met nuttige websites) Er zijn zodanig veel beroepen dat het handig is om ze in groepen te verdelen. Die groepen noemen we sectoren. Toch zijn er beroepen die in meer dan één sector te vinden zijn. Zo vinden we bijvoorbeeld elektriciens in metaalverwerkende bedrijven of in de fijne technologie, zoals bij het bouwen van een gsm of computer, maar ook in de bouwsector zijn er electriciens aan het werk.
2. Klassikale voorbereiding activiteit -
Leerlingen kunnen zelf op zoek gaan naar beroepen in de sector metaal en technologie via de website: www.verrassendmetaal.be .
Vragen: Welke beroepen ken je uit de sector metaal en technologie ? Welke voorwerpen om ons heen zijn gemaakt uit metaal ? Hoe worden die volgens jou
5
-
Hier vinden ze ook wat de taken zijn die bij het beroep horen en welke opleidingen er naar die beroepen leiden. Leerlingen en leerkracht voeren een vraaggesprek over beroepen in de sector metaal en technologie. Leerlingen sommen op welke beroepen ze kennen. De leerkracht vult aan met minder bekende beroepen.
gemaakt ? Voorbeelden van beroepen in de sector metaal en technologie : lasser (puntlasser,fotolasser, onderwaterlasser,…) , matrijzenbouwer, elektricien, smelter, bediener vormmachine, monteerder machines, CNC metaalbewerker, onderhoudstechnicus, programmeur van machines, bediener van een lasersnijmachine, spuitgieter, …
3. Activiteiten: Solderen en meten met een schuifmaat Om de aankoop van veel materiaal te vermijden kan je de klas in 2 groepen verdelen. De eerste groep start met de soldeeractiviteit, de tweede met de schuifmaat. Wanneer de tweede groep klaar is met de schuifmaat, kunnen zij aan de voorbereiding van het solderen beginnen. De eerste groep doet de oefeningen met de schuifmaat als hun soldeerwerkje klaar is.
Ervaringsgericht leren: de leerlingen verplaatsen zich in de huid van een metaalbewerker. Solderen is een lastechniek en wordt bijvoorbeeld gedaan door lassers, elektriciens, monteerders of herstellers van printplaten van computers of machines (BGA repair). Solderen betekent: Het aan elkaar hechten van metalen voorwerpen door middel van een gesmolten metaal met een lager smeltpunt dan de te verbinden metalen.
1. Solderen: -
De leerkracht toont de activiteit voor. De leerlingen gaan aan de slag met het materiaal en solderen een zelfgekozen vorm.
Bijlage 3 : Handleiding voor de leerkracht Bijlage 4 : Werkwijze voor de leerlingen Bijlage 5 : Tekeningen voor werkstukjes
6
2. Meten met een schuifmaat -
-
De leerkracht toont hoe een schuifmaat werkt en hoe je een buitenmaat, een binnenmaat en een dieptemaat kan meten. De leerlingen gaan zelfstandig (of per twee als er onvoldoende schuifmaten zijn) een aantal oefeningen uitvoeren met de schuifmaat aan de hand van een werkblad.
3. Evaluatie a. Leerlingen en leerkracht bespreken de twee deelactiviteiten en gaan na welke kwaliteiten een persoon moet hebben om de beroepen uit de sector metaal en technologie uit te voeren. b. Leerlingen gaan bij zichzelf na of ze die kwaliteiten bezitten en of een job uit de sector metaal en technologie bij hen zou passen.
Ervaringsgericht leren: de leerlingen verplaatsen zich in de huid van een metaalbewerker met kennis van meettechnieken. Meettechnieken worden bijvoorbeeld gebruikt door een matrijzenbouwer, een CNC metaalbewerker, een draaier, een frezer, een bediener van een lasersnijmachine of een technicus in het labo voor thermische behandeling. Bijlage 6 : Handleiding voor de leerkracht Bijlage 7 : Werkblad voor de leerlingen
Kwaliteiten: Beroepen in de sector metaal en technologie: • • • • • • • • • • • • • •
Een vaste hand hebben Nauwkeurig kunnen werken Tekeningen kunnen lezen Planmatig kunnen werken Ruimtelijk inzicht hebben Perfectionistisch zijn Goed kunnen concentreren Zelfstandig kunnen werken Geduldig zijn Meettechnieken beheersen De eigenschappen van metalen kennen Logisch kunnen nadenken Verantwoordelijkheidszin hebben Veilig werken
7
