Kwaliteitsgelden. voor medisch-specialistische zorg in de praktijk

Kwaliteitsgelden voor medisch-specialistische zorg in de praktijk

VOORWOORD

Het is van groot belang geweest dat er jaren geleden geld beschikbaar kwam voor kwaliteitsbeleid medisch specialisten. Dankzij de inzet van Pieter Vierhout, oud-voorzitter van de Orde van Medisch Specialisten, kwam dit kwaliteitsgeld er. Het was en is geld van de medisch specialisten, maar werd duidelijk geoormerkt voor verbetering van kwaliteit. De ontwikkelingen op dit gebied zijn de afgelopen jaren duidelijk te zien geweest en kunt u in dit magazine teruglezen. Dankzij deze kwaliteitsgelden zijn vele richtlijnen ontwikkeld, talloze visitaties uitgevoerd en diverse kwaliteitsregistraties opgezet. Dit heeft de transparantie van de zorg sterk verbeterd. Financiële middelen ter beschikking hebben is één ding, maar dit alles was

Met gepaste trots presenteer ik het magazine dat zes jaar

niet tot stand gekomen zonder de tomeloze inzet van vele

Stichting Kwaliteitsgelden Medisch Specialisten (SKMS)

medisch specialisten. Je bezighouden met verbetering

schetst. Het implementeren en onderhouden van het

van kwaliteit is echt geen goedbetaalde activiteit en toch

kwaliteitsbeleid medisch specialisten dat uit deze kwaliteits-

hebben velen hier uren aan besteed, naast hun drukke

gelden gefinancierd wordt, heeft duidelijk vorm gekregen.

werkzaamheden in het ziekenhuis.

Vanaf 2007 zijn deze gelden vanuit het uurhonorarium medisch specialist ter beschikking gekomen. Zij maken

En zijn we er nu? Nee, zeker niet! Verbetering van kwaliteit

thans deel uit van het budgettair kader zorg medisch

is ‘ongoing business’ en de ontwikkelingen op dat gebied

specialisten. Van 2015 tot en met 2017 maken de kwali-

moeten verder gaan. Het is cruciaal dat we hier aandacht

teitsgelden geoormerkt deel uit van het geïntegreerde kader

aan blijven besteden; dat is geen kwestie van een druk

medisch-specialistische zorg. De ontwikkeling van richt-

op de knop maar vergt grote zorgvuldigheid. We zullen in

lijnen, indicatoren alsmede de kwaliteitsvisitaties worden

nauw overleg met onze partners, met de patiëntenorgani-

hieruit betaald. Naast een gealloceerd budget dat bestemd

saties, en met de zorgverzekeraars moeten bepalen hoe

is voor de individuele wetenschappelijke verenigingen, is

die ontwikkelingen eruit gaan zien. Goede afstemming is

er ook een centraal budget dat specialisme overstijgende,

en blijft zeer noodzakelijk!

multidisciplinaire projecten financiert. De voorstellen voor kwaliteitsprojecten worden ingediend en besproken in de

Frank de Grave

Raad Kwaliteit. De beoordeling die aanvankelijk bij het

Voorzitter Federatie Medisch Specialisten

SKMS-bestuur lag, wordt tegenwoordig door verschillende commissies uitgevoerd. De projecten sluiten aan bij de dagelijkse praktijk van de medisch specialist waarin samenwerking, verantwoordelijkheid en transparantie centraal staan. Voor de toekomst is ook een innovatiebeleid noodzakelijk. In het SKMS-bestuur dat bestaat uit twee leden van de Federatie Medisch Specialisten en twee leden van Zorgverzekeraars Nederland, wordt op constructieve wijze samengewerkt om dit beleid vorm te geven. Ik spreek de wens uit dat deze samenwerking gecontinueerd zal worden in het belang van de kwaliteit van de gezondheidszorg in Nederland. Willem van den Wijngaart Voorzitter Stichting Kwaliteitsgelden Medisch Specialisten

Inhoudsopgave

kwaliteit

3 73

Kwaliteitsbeleid van medisch specialisten in historisch perspectief Toekomst kwaliteitsbeleid medisch specialisten

20

Richtlijnontwikkeling: een continu traject

48

Zichtbaar maken van zorgkwaliteit

60

Kwaliteitsvisitatie wordt steeds completer

column

9 28 33 66 77

Diana Delnoij Wilma Wind Henk Smid Roger van Boxtel Ronnie van DiemenSteenvoorde

skms

10

Kwaliteitsgelden medisch specialistische zorg

34 35 47

De mensen achter SKMS SKMS-projecten De mensen achter SKMS

thema

17

Patiëntveiligheid als prioriteit

29

Doelmatige zorg: kwalitatief goede en betaalbare zorg

54

Goede zorg voor ouderen

57

Kwaliteitsbeleid en oncologie Optimaal functioneren doe je samen Vernieuwing is vooruitgang

67 70

Kwaliteitsgelden in de praktijk | 2015

1

kwaliteitsbeleid Medisch specialisten

Kwaliteitsbeleid van medisch specialisten in historisch perspectief Medisch specialisten ontplooien al lange tijd activiteiten op het gebied van kwaliteitsbewaking en kwaliteitsbevordering. Om deze activiteiten te ondersteunen kwam de afgelopen veertig jaar langzamerhand een systematische aanpak tot stand. Deze vormt de basis voor het huidige kwaliteitsbeleid medisch specialisten.

2


Zolang de geneeskunde bestaat, houden artsen zich

In dezelfde periode ontstond er een bredere belang-

bezig met omschrijven van de kwaliteit van hun vak en

stelling voor meer systematische en gestructureerde

het verbeteren en handhaven daarvan. Tot het midden

richtlijnontwikkeling. Naar analogie van het National

van de vorige eeuw ontbrak echter een systematische

Institutes of Health (NIH) in de Verenigde Staten,

aanpak. In het begin van de jaren zestig van de vorige

startte het Centraal Begeleidingsorgaan voor de

eeuw kwam de discussie op gang over meer toezicht

Intercollegiale Toetsing (CBO), later beter bekend als

op het medisch handelen van specialisten. Dit leidde

Kwaliteitsinstituut voor de gezondheidszorg CBO, begin

tot een bewustwordingsproces: de wetenschappelijke

jaren 80 met de ondersteuning van wetenschappelijke

verenigingen en hun leden beseften dat toetsing van de

verenigingen bij de ontwikkeling van zogenaamde

geleverde specialistische zorg een taak van de be-

consensus-richtlijnen. Doel was de toepassing van

roepsgroep zelf was, omdat die immers over de nodige

medisch-wetenschappelijke bevindingen in de praktijk

specifieke kennis beschikt. Als eerste werd in 1966 de

te bevorderen.

opleidingsvisitatie ingevoerd, ter verkrijging of behoud

Eind jaren negentig van de vorige eeuw bestond het

van de opleidingsbevoegdheid. Eind jaren 80 van de

kwaliteitsbeleid medisch specialisten zoals de weten-

vorige eeuw ontstonden de kwaliteitsvisitaties, gericht

schappelijke verenigingen het voerden, voornamelijk uit

op de bewaking en de verbetering van de kwaliteit van

richtlijnen en kwaliteitsvisitaties. Dit betekende niet dat

de patiëntenzorg. In 1989 werd de eerste chirurgische

er geen andere initiatieven op gebied van kwaliteitsver-

maatschap op kwaliteit gevisiteerd. Het systeem van

betering en borging bestonden. Enkele wetenschappe-

kwaliteitsvisitatie, dat gedragen wordt door de medische

lijke verenigingen waren al actief op gebied van ontwik-

beroepsgroep en onderdeel vormt van het landelijke

kelen van patiënteninformatie of indicatoren. Een aantal

kwaliteitsbeleid is nog steeds uniek voor de wereld.

wetenschappelijke verenigingen voerden al een kwa-

Kwaliteitscirkel

Kwaliteitscyclus

Beschrijven goede zorg

Meten en evalueren

Implementeren


3


liteitsregistratie. Zo bestaat de Landelijke Verloskunde

1999 gestart was als derde pijler binnen het kwali-

Registratie (LVR) van de Nederlandse Vereniging voor

teitsbeleid medisch specialisten. Marjon Kallewaard,

Gynaecologie en Obstetrie (NVOG) al sinds 1982. In het

huidig directeur Kwaliteit, kwam in 2004 bij de OMS

verlengde hiervan startten de neonatologen/kinderart-

als ‘Programmamanager Indicatoren’. Kallewaard:

sen in 1992 met een registratie rondom de pasgebore-

“Het programma kwam voort uit initiatieven van de

nen. In het 2001 verenigden deze registraties zich in de

Nederlandse Vereniging voor Heelkunde (NVvH) en

Stichting Perinatale Registratie Nederland (PRN).

Nederlandse Vereniging voor Anesthesiologie (NVA). Er werden standaarden ontwikkeld voor complicatie-

Samenhang

registraties, zodat gegevens eenduidig geregistreerd

Toch liepen de kwaliteitsactiviteiten van de weten-

en geanalyseerd konden worden en de registratie kon

schappelijke verenigingen nogal uiteen. Een verdere structurering van kwaliteitsbeleid was nodig. Ook dienden de samenhang en gezamenlijke aanpak van activiteiten van wetenschappelijke verenigingen versterkt te worden. De fusie in 1997 van de Landelijke Specialisten Vereniging (LSV), de Nederlandse Specialisten Federatie (NSF), de Academische Specialisten Vereniging (ASV) en het Convent van Wetenschappelijke Verenigingen (CWV) droeg hier verder aan bij. De nieuwe vereniging voor alle medisch specialisten in Nederland, de Orde van Medisch Specialisten (OMS), positioneerde het kwaliteitsbeleid binnen de Raad Wetenschap, Opleiding en Kwaliteit (Raad WOK). In de Raad WOK kwamen de OMS en wetenschappelijke verenigingen bijeen. In het kader van de meerjarenafspraken Curatieve Somatische Zorg kwam de OMS met het ministerie van VWS overeen om een aantal activiteiten op gebied van kwaliteitsverbetering te initiëren dan wel te versterken. Om deze activiteiten te ontplooien ontving de OMS een subsidie. Deze subsidie vormde de basis voor de start van de volgende fase in de ontwikkeling van het kwaliteitsbeleid medisch specialisten.

Geïntegreerd kwaliteitsbeleid Vanaf de millenniumwisseling kwam het kwaliteitsbeleid medisch specialisten in een stroomversnelling. Er ontstond bij de wetenschappelijke verenigingen maar ook in de maatschappij toenemende behoefte om de kwaliteit van de geleverde zorg te meten en inzichtelijk te maken. Een eerste aanzet hiertoe was reeds gedaan binnen het Programma Complicatieregistratie, dat in

4


Marcel Daniels

worden geïntegreerd in de softwaresystemen van de

indertijd zogenoemde inkoopgidsen uit. Net als in de

ziekenhuizen. Wetenschappelijke verenigingen werden

samenwerking met de IGZ wilden de wetenschappelijke

bovendien ondersteund bij het opzetten van eigen

verenigingen, als kennisdeskundigen op het gebied van

complicatieregistraties.”

medisch specialistische zorg, hier samen met zorgver-

Begin 2004 startten de wetenschappelijke verenigingen en de OMS twee nieuwe programma’s. “Harry van Hulsteijn, de toenmalige voorzitter van de Raad WOK, voegde twee nieuwe elementen aan het kwa-

Het meten van kwaliteit met indicatoren werd een hype

liteitsbeleid medisch specialisten toe: indicatoren en patiëntenvoorlichting,” herinnert Kallewaard zich. “Patiëntenvoorlichting kwam in die tijd echter niet goed van de grond. Het indicatorenprogramma raakte

zekeraars indicatoren voor ontwikkelen en aanbieden,”

daarentegen in een stroomversnelling. Het meten van

zegt Kallewaard. “In totaal werden binnen het project

indicatoren werd een hype.”

10 onderwerpen aangepakt. In 2006 werden voor het eerst indicatoren uit dit project door de verzekeraars

Basisset

gehanteerd bij de zorginkoop.”

Belangrijke katalysator was de Basisset PrestatieIndicatoren (Basisset) die de Inspectie voor de

Van binnen naar buiten

Gezondheidszorg (IGZ) eind 2003 lanceerde. Na een

Met de komst van de indicatoren kreeg het afleggen

aanvankelijke moeizame start, ontstond er al snel

van verantwoording en het transparant zijn over de

een situatie van wederzijds begrip tussen de IGZ

geleverde zorg de volle aandacht van de Raad WOK.

en de wetenschappelijke verenigingen en een vorm

Landelijke ontwikkelingen maakten dat er steeds meer

van samenwerking. Wetenschappelijke verenigingen

nieuwe thema’s op de agenda kwamen. Zo waren

werden zelf in de gelegenheid gesteld om indicatoren

patiëntveiligheid, transparantie, patiëntgerichtheid

te ontwikkelen en aan te bieden aan de Inspectie.

en logistiek de centrale thema’s van het programma

“Een en ander resulteerde in 2005 in een samenwer-

Sneller Beter, dat liep van 2003 tot 2008. In 2004

kingsovereenkomst tussen de IGZ, de Nederlandse

startte bovendien de eerste grote nationale studie

Vereniging van Ziekenhuizen (NVZ), de Nederlandse

naar vermijdbare schade. Kallewaard hierover: “Dit

Federatie van Universitair Medische Centra (NFU) en

gebeurde mede op initiatief van de OMS. De uitkom-

OMS,” vertelt Kallewaard. In deze overeenkomst is

sten van deze studie vormden de aanleiding voor het

onder andere de rol van de wetenschappelijke vereni-

VMS-veiligheidsprogramma, een ambitieus programma

gingen bij het ontwikkelen van indicatoren ten behoeve

met als doel de vermijdbare sterfte in ziekenhuizen in

van de Basisset vastgelegd.

5 jaar met 50% te reduceren. Dit bleek vorig jaar bij de

Naast de IGZ waren andere partijen in indicatoren

afronding van de studie inderdaad gelukt te zijn.”

geïnteresseerd. In 2006 kwam de nieuwe zorgverzeke-

De maatschappelijke aandacht voor het individueel

ringswet en ontstond de verplichting voor zorgverzeke-

functioneren van artsen, en het ontbreken van instru-

raars in te kopen op de kwaliteit van de geleverde zorg.

menten om dit functioneren te verbeteren, waren in

Aanvankelijk betrof het de zorg in het vrij-onderhan-

2008 aanleiding voor de Raad WOK om twee nieuwe

delbare deel, het zogenaamde B-segment. Binnen het

instrumenten te ontwikkelen: het Model Reglement

ZonMw-programma ‘Kwaliteit van zorg in de etalage’

Mogelijk Disfunctionerend Medisch Specialist en

van de OMS en CBO werden indicatoren voor keuze en

Individueel Functioneren Medisch Specialisten.

inkoop ontwikkeld. “Zorgverzekeraars Nederland bracht


5


Samenhang

over naar de OMS. Deze richtte hiervoor de afdeling

Wetenschappelijke verenigingen ontwikkelden activitei-

Ondersteuning Professionele Kwaliteit (OPK) op, die

ten waarin de opleiding, na- en bijscholing, richtlijnen,

later overging in het Kennisinstituut van Medisch

indicatoren en kwaliteitsregistratie steeds vaker met

Specialisten (KiMS).

elkaar werden geïntegreerd. Een gezamenlijke visie ont-

De jaren na 2008 waren relatief rustig. “De weten-

brak echter nog. Kallewaard: “De Raad WOK ging meer

schappelijke verenigingen werkten aan kwaliteitsprojec-

en meer sturen op integratie van de diverse kwaliteitsin-

ten die gestart konden worden door de kwaliteitsgelden.

strumenten.” Normering, toetsing, deskundigheidsbevordering en borging werden nadrukkelijk met elkaar verbonden. De kwaliteitscyclus die zo ontstond, werd het geïntegreerd kwaliteitsbeleid medisch specialisten genoemd. De kwaliteitscyclus is in de loop der jaren

In de nieuwe Federatie blijft de Raad van Kwaliteit bestaan

steeds bijgesteld. Geïntegreerd Kwaliteitsbeleid heeft als uitgangspunt continue verbetering en borging van kwaliteit van zorg.

De Raad WOK stuurde aan op een gedegen integratie

Belangrijke doelstelling in dit kwaliteitsbeleid is dan

van kwaliteitsinstrumenten onder de noemer geïnte-

ook het realiseren van verbeteringen door middel van

greerd kwaliteitsbeleid. 2008 was het jaar waarin de

het realiseren van een kwaliteitscyclus. Hiertoe is het

plannen voor de uitoefening van dit beleid werden

noodzakelijk dat verschillende kwaliteitsinstrumenten

gemaakt,” verhaalt Kallewaard. “In 2009 leek het

op een uniforme en gestructureerde wijze op elkaar

voor de buitenwereld misschien of er niets gebeurde,

worden afgestemd. Dit geheel moet nauw aansluiten op

maar achter de schermen werd hard gewerkt om de

de dagelijkse praktijk van de medisch specialist waarin

gemaakte plannen uit te werken.” In dat jaar stelde de

samenwerking, verantwoordelijkheid en het afleggen

Raad WOK een adviescommissie Kwaliteitsvisitaties en

van verantwoording centraal staan.

adviescommissie Richtlijnen in. Beide adviescommissies kregen de opdracht beleid te maken op het voor

Crisis

hen aangewezen gebied.

In 2007 en 2008 kwamen de kwaliteitsactiviteiten van

6

de wetenschappelijke verenigingen en de OMS bijna

Professionalisering

stil te liggen, doordat toenmalig minister van VWS,

Na het afscheid van Harry van Hulsteijn eind 2010 werd

Hoogervorst, in 2006 de subsidies schrapte. “De we-

de Raad WOK opgesplitst in een Raad Kwaliteit en een

tenschappelijke verenigingen en de OMS zaten in die

Raad Opleiding. Marcel Daniëls werd de voorzitter van

tijd vrijwel zonder geld voor hun kwaliteitsbeleid,” weet

de Raad Kwaliteit en Joep Dörr voorzitter van de Raad

Kallewaard nog. “Dit vormde een ernstige bedreiging

Opleiding Als voorzitter van de Raad Kwaliteit was

voor de in de jaren daarvoor opgebouwde infrastructuur

Daniëls verantwoordelijk voor de verdere professionali-

om aan kwaliteitsbeleid te werken.”

sering van het kwaliteitsbeleid medisch specialisten. Hij

Dankzij de komst van de kwaliteitsgelden medisch

vertelt over de veranderingen in de afgelopen vier jaar.

specialisten in 2008 (zie artikel SKMS) kon de draad

Een van de dingen die Daniëls graag anders zag, was

weer worden opgepakt. Subsidie van projecten ging

de positie van de wetenschappelijke verenigingen

via de Stichting Kwaliteitsgelden Medisch Specialisten

binnen de Raad Kwaliteit. Daniëls: “Als platform van

(SKMS). Daarnaast ging de methodologische kennis

de OMS was de Raad Kwaliteit aanvankelijk vooral

voor ondersteuning van kwaliteitsprojecten, voorheen

een plaats waar de wetenschappelijke verenigingen

veelal verzorgd door het CBO, voor een groot deel

kwamen ‘luisteren’; ik heb gepoogd om de wetenschap-


pelijke verenigingen meer beleidsbepalend te laten zijn en om als voorzitter van de Raad Kwaliteit op te treden als een vertegenwoordiger van de wetenschappelijke verenigingen, ook binnen het bestuur van de OMS. De wetenschappelijke verenigingen hebben dat ook op die manier opgepakt en daarmee is de Raad Kwaliteit naar mijn mening meer gezichtsbepalend geworden voor het kwaliteitsbeleid van de medisch specialisten als geheel.” Met de splitsing van de Raad WOK in een Raad Kwaliteit en een Raad Opleiding kwam er ook meer structuur in de besprekingen. “In de tijd van de Raad WOK was er één overleg met de wetenschappelijke verenigingen en de OMS, waar belangrijke onderwerpen werden besproken variërend op het gebied van zowel opleiding als kwaliteit en de financiële aspecten daarvan. Welke mensen er vanuit de wetenschappelijke verenigingen kwamen, was afhankelijk van het onderwerp waar het op dat moment het meest over ging. Daardoor was geen consistente afvaardiging van wetenschappelijke verenigingen met kennis van alle dossiers. De splitsing in verschillende raden was een manier om de agenda met al die onderwerpen uit elkaar te trekken. Zo kwam er meer tijd om te focussen op de aparte onderwerpen.” De Raad Kwaliteit zette het beleid inzake kwaliteit van het medisch specialistisch handelen van de Raad WOK voort, daarbij ondersteund door een in de OMS ingebed bureau (bureau Kwaliteit). De opgerichte adviescommissies werden gehandhaafd en kregen een meer structureel karakter.

Model voor federatie Met een vastere agenda op het gebied van kwaliteit werd ook de samenstelling van de Raad consistenter.

Marjon Kallewaard

“We zijn met vaste vertegenwoordigers vanuit de wetenschappelijke verenigingen gaan werken, zodat zij

De wijze waarop de Raad Kwaliteit heden ten dage

kennis van dossiers kunnen opbouwen. Vervolgens zijn

functioneert wordt wel als model genoemd voor de

op alle dossiers werkgroepen en commissie ingesteld

Federatie Medisch Specialisten. “Daarbij vormen de

die een besluit voorbereiden. Binnen de Raad komen

wetenschappelijke verenigingen zelf de Federatie en

die eerst als bespreekpunt binnen en de keer daarop

is er niet meer een OMS met daarnaast nog de weten-

valt een besluit. Het proces is zo heel sterk verbeterd

schappelijke verenigingen die samen dingen doen,”

en dat werkt goed,” aldus Daniëls.

verklaart Daniëls. “In de nieuwe Federatie blijft de Raad


7


Kwaliteit bestaan. Ook de Raad Opleiding. Daarnaast

Ziekenhuizen, Zorgverzekeraars Nederland en de

zijn er plannen voor een Raad Wetenschap.”

Nederlandse Patiënten en Consumenten Federatie, waarin een maximale groei van kosten voor me-

Jaarplannen

disch-specialistische zorg is afgesproken. Uit dit

Sinds 2011 stelt de Raad in jaarplannen voor welke

akkoord kwam ook een gezamenlijke kwaliteits- en

kwaliteitsactiviteiten prioriteit verdienen, zodat mensen

doelmatigheidsagenda voort. Daniëls hierover: “Veel

en middelen efficiënt kunnen worden ingezet. “We

van de lopende activiteiten van de Raad pasten reeds

hebben nu binnen de filosofie van het geïntegreerd

binnen de afspraken die onder dit akkoord vallen. Voor zover dat nog niet het geval is, worden lopende

De kwaliteitsgelden zijn een geweldige boost geweest voor het kwaliteitsbeleid

projecten waar mogelijk aangepast.” In het Jaarplan 2014 werden overigens weinig nieuwe activiteiten geagendeerd. Alleen patiëntveiligheid werd toegevoegd aan de speerpunten die aansloten bij de landelijke thema’s. “De gedachte was om na het vaststellen van vele aandachts- en uitgangspunten in voorgaande

kwaliteitsbeleid. De basis vormt de kwaliteitscyclus:

jaren nu meer in te zetten op de implementatie van de

visitaties, richtlijnen, kwaliteitsmeting. Dat vergt conti-

gemaakte afspraken,” aldus Daniëls. “Dat was onze

nue aandacht en blijft dus doorlopend op de agenda.

prioriteit in het jaarplan van 2014. Het is nog niet alle

Daarnaast bestaan dossiers die een tijdelijk karakter

wetenschappelijke verenigingen gelukt om het in de

hebben. Daarbij kijken we naar landelijke ontwikkelin-

Raad geformuleerde kwaliteitsbeleid volledig uit te

gen op het gebied van zorg en kiezen we in het jaarplan

voeren. Bovendien zijn de standpunten en visies uit

speerpunten die daar op aansluiten,” vertelt Daniëls.

de Raad niet altijd voldoende bekend, en daarmee op

“We houden ook rekening met eventuele ad hoc activi-

punten niet voldoende toegepast op de werkvloer. Het

teiten die naar aanleiding van actualiteiten nodig zijn.”

zichtbaar en werkend laten zijn van ons beleid zal de

In 2013 riep de Raad naast een beleidsagenda ook

positie van de Raad Kwaliteit - en daarmee die van

een projectenagenda in het leven, het zogenoemde

de wetenschappelijke verenigingen en uiteindelijk de

‘Meerjarenprogramma SKMS 2013-2015’. “De SKMS

medisch specialisten zelf - als gezaghebbende partij

hanteert een door de Raad aangegeven agenda als

op het gebied van de kwaliteit van zorg alleen maar

criterium bij het goedkeuren van kwaliteitsprojecten,”

versterken.” N

legt Daniëls uit. Hij onderstreept het belang van de kwaliteitsgelden: “Bij de uitvoering en verbetering van kwaliteitsbeleid helpt het als er financiering is voor projecten die dat beleid moeten vormgeven. Die gelden zijn een geweldige boost geweest. Om in de toekomst bezig te kunnen blijven met kwaliteit is een continuering van die financiering erg belangrijk.”

Hoofdlijnenakkoord In 2014 sloten de plannen van de Raad aan bij het kort daarvoor gesloten hoofdlijnenakkoord tussen VWS, de OMS, de Nederlandse Federatie van Universitair Medische Centra, de Nederlandse Vereniging van

8


Auteur: Marijke van Oosten

COLUMN

Noblesse oblige De medisch specialist is –in de publieke opinie- het boegbeeld van de zorg en de professional die op het grootste publiek vertrouwen mag rekenen. Maar liefst 88% van de Nederlandse bevolking zegt (veel) vertrouwen te hebben in medisch specialisten. Dat cijfer is constant en ligt al jaren rond de 90%, zo blijkt uit de Barometer Vertrouwen in de Zorg van het NIVEL. De samenleving verwacht dus veel van medisch specialisten. Daarmee rust er ook een grote verantwoordelijkheid op de schouders van die specialisten. Die verantwoordelijkheid nemen de medisch specialisten zeer serieus. Richtlijnontwikkeling, kwaliteitsregistraties, visitaties: in deze publicatie zijn voorbeelden te over te vinden van de manier waarop medisch specialisten de hele kwaliteitscyclus doorlopen en daar steeds meer transparantie in betrachten. Patiëntenorganisaties en zorgverzekeraars zijn partners in dat proces. Natuurlijk blijft er altijd iets te wensen over. Niet alle richtlijnen beschikken bijvoorbeeld al over een patiëntversie of keuzehulp, terwijl dat wel nodig is voor een goede gezamenlijke besluitvorming. En in de ontwikkeling van kwaliteitsindicatoren zou meer focus kunnen liggen op wat voor de patiënt relevante ervaringen en uitkomsten zijn, naast de dingen die artsen zelf willen meten om de kwaliteit van hun handelen te meten en te verbeteren. Tot slot zou de indicatiestelling in

houden over alle richtlijnen waaraan zij gehouden zijn

richtlijnen mogelijk strakker kunnen worden geformu-

en zij vragen samen met zorgverzekeraars aandacht

leerd dan nu het geval is, zodat de richtlijn niet alleen

voor de hoge kosten die gepaard gaan met kwaliteits-

bevordert dat de zorg goed wordt geleverd, maar er ook

registraties. Hoeveel kwaliteitsregistraties hebben we

aan bijdraagt dat gepaste zorg worden geleverd.

nodig, wie gaat dat betalen en onder welke voorwaar-

Al met al voldoet het kwaliteitsbeleid van de medisch

den kunnen deze registraties een beroep doen op de

specialisten echter zo goed aan de eisen die wij daar

publieke middelen? Er zullen keuzes moeten worden

in deze tijd aan stellen, dat de Richtlijnendatabase van

gemaakt. Ook voor het maken van deze keuzes zijn

de Federadtie Medisch Specialisten integraal wordt

de medisch specialisten mede verantwoordelijk. Dat is

opgenomen in het Register van het Kwaliteitsinstituut.

geen gemakkelijke opgave, maar noblesse oblige.

De keerzijde van dat succes is dat steeds vaker de

Diana Delnoij

vraag wordt opgeworpen of het niet een onsje minder

Hoofd Kwaliteitsinstituut

mag. Ziekenhuizen hebben moeite om het overzicht te

Zorginstituut Nederland


9

SKMS

Kwaliteitsgelden voor medisch-specialistische zorg

Dankzij de invoering van de kwaliteitsgelden medisch specialisten is het kwaliteitsbeleid sinds 2008 financieel geborgd. Hoe kwam deze borging tot stand en hoe worden de gelden sindsdien verdeeld?

kwaliteitsbeleid medisch specialisten. Naar aanleiding van de conferentie kreeg de LSV ruim 1 miljoen gulden subsidie om structuur te geven aan het kwaliteitsbeleid medisch specialisten. De LSV ging in 1996 op in de Orde van Medisch Specialisten (OMS). De Raad Opleiding, Wetenschap en Kwaliteit (WOK) van de OMS gaf vanaf dat moment richting aan het kwaliteitsbeleid. Rond de millenniumwisseling werden meerjarenafspraken gemaakt over de ontwikkeling van richtlijnen en het opzetten van complicatieregistraties. Financiering voor deze kwaliteitsinstrumenten kwam onder andere uit het budget van het project ‘District op Orde’. Daarnaast kende het kwaliteitsbeleid twee andere pijlers waar subsidiegelden aan werden besteed, namelijk visitaties

Om het kwaliteitsbeleid medisch specialisten te ont-

en na- en bijscholing.

wikkelen en onderhouden. is goede financiële borging nodig. Financiering ten behoeve van de kwaliteit van

50 eurocent

medisch-specialistische zorg kwam er dankzij de

In 2006 schrapte de toenmalige minister van VWS

inspanningen van de inmiddels overleden voormalig

(Hans Hoogervorst) de subsidies, waardoor een groot

minister van VWS, Els Borst. De minister kreeg van de

deel van de kwaliteitsgelden verdwenen. Dit leidde tot

toenmalige Landelijke Specialisten Vereniging (LSV) het

ontmanteling van de opgebouwde infrastructuur voor de

boek ‘Kwaliteitsbeleid medisch specialisten 1995’ aan-

uitvoering van het kwaliteitsbeleid medisch specialisten

geboden. Dit gebeurde tijdens een rondetafelgesprek,

en vormde daarmee een groot risico voor de continue-

de zogenoemde Leidschendamconferentie, waaraan

ring van dat kwaliteitsbeleid binnen de wetenschappelij-

verschillende zorgpartijen deelnamen. In het boek had

ke verenigingen en de OMS.

de Commissie Kwaliteit van de LSV de kwaliteitsboom

Op richtlijnengebied konden een deel van de kwali-

beschreven, een concept voor de structurering van het

teitsactiviteiten in 2006 toch door blijven gaan, dankzij

10


het ZonMw-richtlijnprogramma ‘Kennisbeleid Kwaliteit

daarvan werd toegekend aan de 150 projectvoorstellen

Curatieve Zorg (KKCZ)’ en tien andere door ZonMw

en 300 voorstellen voor visitaties die in de paar maan-

gehonoreerde projecten voor richtlijnenontwikkeling en

den daarna werden ingediend. De SKMS was in bedrijf.

onderhoud. Projectfinanciering was echter een tijdelijke

Verdere inrichting van de SKMS geschiedde in de periode

maatregel en garandeerde geen continue geldstroom.

2008-2010. Daartoe maakte de SKMS een inventarisatie

De OMS ging in gesprek met VWS over een nieuwe

van de wensen van de wetenschappelijke verenigingen,

financieringsstructuur. Uiteindelijk werd een halve euro

stelde zij procedures voor aanvraag, declaratie en ver-

toegevoegd aan de Diagnose Behandel Combinatie

antwoording op, richtte zij een projectadministratie in, en

(DBC)- systematiek (zie kader). Hierdoor ontstond

regelde zij een overlegstructuur met de wetenschappelijke

een structurele financiering voor de kwaliteitsagenda,

verenigingen in de Raad WOK.

van en voor en door de medisch specialisten. Tevens

De SKMS is geen onderdeel van de OMS/Federatie

werd vastgelegd dat het bedrag ieder jaar zou worden

Medisch Specialisten en functioneert onafhankelijk.

geïndexeerd.

Zij heeft als taak de kwaliteitsgelden te beheren. Voor ondersteuning en begeleiding van kwaliteitsprojecten

Stichting in bedrijf

kunnen wetenschappelijke verenigingen of de OMS zich

Toen de ‘halve kwaliteitseuro’ een feit was, besloten de

wenden tot andere partijen, zoals het Kennisinstituut

OMS en Zorgverzekeraars Nederland (ZN) een stichting

van Medisch Specialisten, de DICA of het CBO. Het

op te richten die de gelden zou gaan beheren. De stich-

jaarlijks kwaliteitsbudget is door de indexering nu ruim

ting kreeg een bureau om het stichtingsbestuur te onder-

12 miljoen euro per jaar.

steunen. Het bestuur bestaat uit twee vertegenwoordigers vanuit Zorgverzekeraars Nederland en twee vertegenwoor-

Verdeling kwaliteitsgelden

digers vanuit de OMS. Op 27 september 2007 waren de

De verdeling van de kwaliteitsgelden medisch speci-

Stichting Kwaliteitsgelden Medisch Specialisten (SKMS)

alisten gebeurt volgens een getrapt model. Allereerst

en het daaronder vallende bureau een feit. Op 1 juli 2008

is er voor het kwaliteitsbeleid van alle afzonderlijke

kwam 10,2 miljoen euro ter beschikking. Een groot deel

wetenschappelijke verenigingen een apart budget, het

Verdeling van SKMS-gelden 2008-2014 Verdeling van kwaliteitsgelden 2008-2014 Gealloceerd Budget 36,5 Kwaliteitsvisitaties 21

Totaal 81,4 miljoen euro Beleid-Beheer 7,1 Centraal Budget 16,8


11

Pieter Vierhout

Chirurg, Voorzitter van de Orde van Medisch Specialisten 2004-2008 In 2005-2006 heeft Pieter Vierhout als voorzitter van de Orde van Medisch Specialisten anderhalf jaar onderhandeld met minister Hoogervorst maar vooral met Martin van Rijn, toentertijd directeur generaal bij het ministerie van VWS en Frank de Grave, toentertijd voorzitter van de NZa, over het uurtarief van medisch specialisten. “In die discussies hebben we steeds duidelijk aangegeven dat er een bepaald bedrag geoormerkt zou moeten worden voor kwaliteit en dat is uiteindelijk ook gelukt,” vertelt Vierhout. “Van het uitonderhandelde uurtarief werd 50 eurocent gereserveerd voor kwaliteit. Wij vonden het strategisch zeer belangrijk om te laten zien dat kwaliteit ons menens was. Ik kan het niet genoeg benadrukken, maar dit is dus gewoon geld van de specialisten zelf!” Er werd een stichting opgericht, de SKMS, waar Vierhout de eerste voorzitter van werd. VIerhout: “In 2004 vielen er veel ontslagen bij de OMS omdat de subsidies opraakte. Het lukte ons gelukkig wel om de jaren daarna toch kwaliteit en veiligheid stevig op de kaart te krijgen. En tegen de achtergrond van het nieuwe zorgstelsel in 2006 heeft het toenmalige bestuur van de OMS het voor elkaar gekregen om de concentratie op inkomen van medisch

zogenaamde gealloceerde budget. Dit budget is bedoeld om eigen projecten, bijvoorbeeld de ontwikkeling van een richtlijn of een kwaliteitsregistratie, mogelijk te maken. Projectfinanciering vanuit het gealloceerde

specialisten te verplaatsen naar een focus op kwaliteit.

budget is meerdere malen per jaar aan te vragen. Een

Verbetering van kwaliteit reduceert de zorgkosten.”

tweede deel van de kwaliteitsgelden is de afgelopen

Sindsdien is er volgens Vierhout ongelooflijk veel

jaren ingezet om wetenschappelijke verenigingen

veranderd en verbeterd. “Dit is natuurlijk niet alleen

kwaliteitsvisitaties te laten uitvoeren. Het derde deel van

te danken aan de kwaliteitsgelden, maar deze hebben

kwaliteitsgelden, het zogenaamde centraal budget, is

wel een belangrijke rol gespeeld. De wachtlijsten

bedoeld voor vooral gezamenlijke projecten van weten-

zijn volledig verdwenen, er is veel aandacht voor

schappelijke verenigingen (bijvoorbeeld de ontwikkeling

het functioneren van medisch specialisten en er

van richtlijn, zoals de Richtlijnen rond het operatief

is veel meer focus op de patiënt. Ik denk dat de kwaliteitsgelden zichtzelf wel terug hebben verdiend.” Het is nog te vroeg om te zeggen dat we er al zijn. “We zitten nog midden in de flow van veranderingen, het zorgstelsel is nog niet af,” aldus Vierhout. “Er moet nog een goede match komen tussen het meten op kwaliteit en de afrekening op prijs. We zijn nog lang niet klaar.

proces) of projecten in het algemeen belang (bijvoorbeeld de ontwikkeling van de Leidraden Medische Apparatuur). Voor het centraal budget kan één maal per jaar een aanvraag worden ingediend. Het gealloceerde budget, het budget voor de kwaliteitsvisitaties en het centraal budget behelst 90% van de kwaliteitsgelden.

Dergelijke veranderingen duren 10, 15 jaar voordat het

Het overige budget wordt ingezet voor het bureau van de

echt goed staat.”

Raad Kwaliteit om het kwaliteitsbeleid van de raad te ontwikkelen en te ondersteunen, en voor de ondersteuning van het SKMS-bestuur door het bureau van de SKMS.

12


Kaderbrief Jaarlijks wordt in een zogenaamde kaderbrief de contouren van de projectaanvragen en de verantwoording van projecten gegeven. Zo kunnen alleen (erkende)

• Aan kunnen haken bij belangrijke actuele maatschappelijke thema’s • Ruimte bieden voor innovatie van de kwaliteitscyclus om deze dynamisch en toekomstbestendig te houden

wetenschappelijke verenigingen en de OMS projectaanvragen indienen. En dan alleen kwaliteitsprojecten

Het centraal budget kent drie pijlers. Pijler één (kwali-

waar op andere wijze geen financiering voor te krijgen

teitscyclus) betreft de ontwikkeling en het onderhoud

is. In de kaderbrief ligt ook vast voor welke activiteiten

van verenigingoverstijgende kwaliteitsinstrumenten ten

kosten kunnen worden opgevoerd. Het kwaliteitsbeleid

behoeve van een optimale kwaliteit van zorg bij aandoe-

medisch specialisten vormt het uitgangspunt van de

ningen en zorgprocessen. Selectie van onderwerpen

kaderbrief medisch specialisten.

voor deze pijler, in eerste instantie gebaseerd op een

De beoordeling van de project gebeurt door commis-

prioriteitenlijst van de Regieraad Kwaliteit van Zorg, is

sies van de Raad Kwaliteit en deze brengen advies

opgesteld aan de hand van bijdragen van meer dan

uit aan de SKMS. De SKMS beslist uiteindelijk aan de

zestig in- en externe partijen. Ook de onderwerpen die

hand van vastgestelde criteria aan welke projecten en

onderdeel vormen van de zogenaamde ‘Kwaliteits- en

visitaties kwaliteitsgelden beschikbaar worden gesteld.

doelmatigheidsagenda’ uit het Hoofdlijnenakkoord

Is een project eenmaal van start gegaan, dan monitort

Medisch-Specialistische zorg, staan op de agenda van

de SKMS halfjaarlijks de voortgang van het project. Is

het centraal budget. Voor 2015 zal ook nadrukkelijk

een project beëindigd, dan volgt een beoordeling van

worden gekeken naar onderwerpen die zowel bij de

het eindresultaat. De wetenschappelijke verenigingen

wetenschappelijke verenigingen als bij de huisartsen

en de OMS zijn verplicht de resultaten/producten die

prioriteit krijgen.

uit een project voortkomen publiekstoegankelijk te

In de agenda’s van het centraal budget (zie tabel)

maken.

lijken soms monodisciplinaire projecten onder pijler één te vallen. Dit is niet het geval. Bij bijvoorbeeld de

Gemeenschappelijke projectagenda

Richtlijn Diagnostiek en behandeling van vaginale

Met het centraal budget wordt de gemeenschappelijke

verzakking (agenda 2011) zijn niet alleen de gynaeco-

projectenagenda van de OMS en de wetenschappe-

logen betrokken, maar ook de chirurgen en urologen.

lijke verenigingen uitgevoerd. Sinds 2011 werkt de

De Netwerkrichtlijn Diabetes Mellitus is niet alleen

SKMS met een agenda die de kaders aangeeft voor

voor internisten van belang, maar ook voor dermatolo-

het indienen van projecten voor het centraal budget

gen (wegens afwijkingen aan het been) en oogartsen

(zie tabel). Deze agenda wordt door de Raad Kwaliteit

(wegens problemen aan het oog).

aan de SKMS voorgesteld. De agenda bevat onderwer-

Pijler twee (thema’s) gaat over maatschappelijk rele-

pen en thema’s waar de projectenaanvragen dat jaar

vante onderwerpen. Dat kan om specifieke doelgroepen

onder moeten vallen. In 2013 riep de Raad Kwaliteit

gaan, maar ook over beleidsthema’s. Elk jaar kiest de

van de OMS een projectenagenda voor het centraal

Raad Kwaliteit een ander thema. Onder pijler drie (inno-

budget in het leven die door de SKMS en de Raad

vatie) vallen projecten die gericht zijn op innovatie van

Kwaliteit gezamenlijk wordt opgesteld; het zogenoemde

de kwaliteitscyclus. Dat kan de ontwikkeling van een

‘Meerjarenprogramma SKMS 2013-2015’. Deze agenda

nieuw soort kwaliteitsinstrument zijn of de verbetering

heeft een aantal belangrijke uitgangspunten:

van bestaande kwaliteitsinstrumenten. De ontwikkeling

• Realiseren van ‘oog en oor’ voor de samenleving

van de Richtlijnendatabase was één van de projecten

• Realiseren (en onderhouden) van geïntegreerd

die onder deze pijler viel.

kwaliteitsbeleid voor aandoeningen en processen

Binnen het centraal budget worden ook gelden gereser-


13

Diana Monissen

lid van SKMS-bestuur en voorzitter raad van bestuur zorgverzekeraar De Friesland veerd voor ad-hoc situaties. Een dergelijke situatie doet In de beginperiode van de SKMS was Diana Monissen

zich bijvoorbeeld voor als een onvolkomenheid binnen

directeur-generaal bij het ministerie van VWS (2008-2009).

de zorg landelijk voor problemen zorgt of kan zorgen.

Na die tijd bleef Monissen betrokken bij de kwaliteitsgelden

Voorbeeld van een dergelijk project is de Leidraad

als SKMS-bestuurslid namens Zorgverzekeraars Nederland

Nieuwe Orale Anticoagulantia (NOACs).

(ZN). Monissen: “Door mijn functie heb ik een zekere invloed op de besteding van het budget. Zo wordt ook rekening gehouden met hetgeen voor de zorgverzekeraars van belang is. De afgelopen jaren zijn er duidelijke ontwikkelingen geweest. In eerste instantie was er een soort warming–up. De wetenschappelijke verenigingen moesten bekend raken met de subsidiemogelijkheden en interesse

Kwaliteit kost geld De SKMS heeft sinds de oprichting in 2008 een snelle ontwikkeling doorgemaakt. Dankzij de kwaliteitsgelden medisch specialisten heeft er een evolutie plaatsgevonden waardoor wetenschappelijke verenigingen hun

krijgen.” Tegenwoordig weten de verenigingen de weg goed

kwaliteitsinstrumenten verder kunnen uitbouwen, on-

te vinden. Bij de projectaanvragen van het eerste uur lag de

dersteund door een efficiënt werkend bureau. Met deze

nadruk vooral op richtlijnen. “Vanuit het bestuur is destijds

gelden kon een up-to-date kwaliteitsprogramma door

gezegd dat er meer focus moest komen”, vertelt Monissen.

de wetenschappelijke verenigingen en de OMS worden

“Verschillende disciplines die aanhaken op één onderwerp

neergezet. Binnen de ziekenhuizen en zelfstandige

of aandoening. Dat bevorderde de samenwerking tussen

behandelcentra is de kwaliteit en veiligheid, door tal van

wetenschappelijke verenigingen.” Inmiddels is er weer een

maatregelen en afspraken binnen duidelijke protocollen,

shift aan de gang volgens Monissen. “We kijken nu naar

de laatste zes jaar flink toegenomen. De kwaliteitsgelden

kwaliteit van uitkomstmaten. Daar horen goede, eenduidige

hebben daar sterk aan bijgedragen.

registraties bij. Voor ZN zijn heldere, transparante uitkomstmaten belangrijk, omdat die een indicatie voor zorginkoop vormen. Uiteindelijk willen we weten wat we bereiken met al die zorg.” Monissen bekijkt de kwaliteit van zorg als een trap. “We zijn al een aantal treden opgegaan en zijn nog steeds aan het stijgen.” Wat ziet Monissen als volgende trede? “Voor de toekomst hebben we het SKMS-meerjarenprogramma. Voor ZN is focus op de belangrijkste aandoeningen qua volume en verbeterpotentieel belangrijk.” Bij de mogelijke kwaliteitsverbeteringen worden patiëntervaringen meegenomen als input. “Daarbij gaat het er niet om of de koffie lekker was, maar hoe snel iemand kan lopen na een heupoperatie”, merkt Monissen op. Verder is implementatie van belang. “Uiteindelijk moet iedereen de beschikbare informatie kunnen vinden. Zeker ook de patiënt, zodat die weet wat een behandeling inhoudt en waar welke behandeling mogelijk is.” Gaat het volgens Monissen de goede kant op? “De inspanningen en activiteiten, waaronder de ontwikkeling van indicatoren, leiden echt tot inzicht in zorg. De kwaliteitsinstrumenten zijn ook geen papieren tijgers meer, zoals de richtlijnen in het begin. Wat dat betreft ben ik diep onder de indruk. Zonder kwaliteitsgelden medisch specialisten was dit niet zo geweest.”

14


De Orde van Medisch Specialisten is vanaf 1 januari 2015 omgevormd tot de Federatie Medisch Specialisten, waarvan de wetenschappelijke verenigingen de leden zijn. Adequate financiering is en blijft noodzakelijk voor een efficiënt en doelmatig kwaliteitsbeleid voor de medisch specialisten. n Auteur: Marijke van Oosten

Agenda centraal budget 2011 Pijler 1: kwaliteitscyclus Update richtlijn Dementie (onderdeel Koploperproject) Richtlijn Cardiovasculaire risicomanagement na reproductieve aandoeningen Richtlijn Diagnostiek en behandeling van vaginale verzakking (onderdeel Koploperproject) Richtlijn Lichen sclerosus en lichen planus Richtlijn Lymfoedeem (onderdeel Koploperproject) Pijler 2: Thema Oncologie Herziening multidisciplinaire richtlijn Prostaatcarcinoom Herziening richtlijnen rectumcarcinoom en coloncarcinoom Richtlijn hoofd-halstumoren (onderdeel Koploperproject) Richtlijn Mammareconstructie Pijler 3: Innovatie Koploperproject – implementatie medisch specialistische richtlijnen – 2.0 Landelijke richtlijnendatabase

Agenda centraal budget 2012 Pijler 1: kwaliteitscyclus Multidisciplinaire klinische registratie Heupfractuur Herziening richtlijn Antitrombotische therapie Netwerkrichtlijn Diabetes Mellitus Behandeling van patiënten met een dementie als comorbiditeit Beleid rondom spoedoperaties Pijler 2: Thema Kwetsbare ouderen Methodiek om richtlijnen ‘ouderenproof’ te maken Richtlijn Slaapstoornissen bij ouderen Optimale behandeling van de oudere patiënt met een colorectaal carcinoom Richtlijn duizeligheid bij ouderen Multidisciplinaire behandeling kwetsbare ouderen rondom chirurgische ingrepen Beleid rondom spoedoperaties Pijler 3: Innovatie Perinatale Registratie Nederland geschikt maken voor benchmarking Stimuleer effectieve en elimineer niet-effectieve zorg Op weg naar transparantie van betekenisvolle kwaliteitsinformatie


15

SKMS

Agenda centraal budget (projectenagenda) 2013 Pijler 1: kwaliteitscyclus (Geïntegreerd kwaliteitsbeleid voor aandoeningen en processen) Richtlijn Slikstoornissen Het ontwikkelen van praktijkgids Antimicrobial Stewardship binnen ziekenhuizen Richtlijn Polyfarmacie bij ouderen in de tweede lijn Kwaliteitsregistratie Beroerte Richtlijn Basisdiagnostiek CVRM en behandeling hypertensie bij kinderen met obesitas Revisie richtlijn Behandeling neuropsychiatrische gevolgen niet-aangeboren hersenletsel Cognitieve stoornissen na reanimatie: implementatie zorgpad ZuPER Richtlijn Behandeling van spasticiteit na niet-aangeboren hersenletsel bij volwassenen Addenda Hypertensie en Dyslipidemie bij de multidisciplinaire richtlijn CVRM Pijler 2: Thema Verstandig kiezen Option Grids in Nederland Richtlijn Gepast starten/onthouden van nierfunctievervangende behandeling Choosing Wisely in Nederland Pijler 3: Innovatie Geautomatiseerde aanlevering pathologiegegevens aan kwaliteitregistraties Uitbreiden DSCA met radiotherapeutische parameters Kwaliteitssysteem Dataverificatie AIOS voor efficiency in modulair onderhoud van richtlijnen Agenda centraal budget (projectenagenda) 2014 Pijler 1: kwaliteitscyclus (Geïntegreerd kwaliteitsbeleid voor aandoeningen en processen) Bepaling van witte vlekken (kennislacunes) voor onderwerpen voortkomend uit de kwaliteits- en doelmatigheidsagenda (zie hoofdstuk doelmatigheid), het geïntegreerd kwaliteitsbeleid en de afstemming met de huisartsen. Uit de Kwaliteits- en doelmatigheidsagenda (onderliggend aan het Hoofdlijnenakkoord): Artrose van heup, Artrose van knie, Lage rughernia, Darmkanker, Borstkanker, PAOD, Varices, Diabetes, Myocard infarct Uit het geïntegreerd kwaliteitsbeleid: Dwarslaesie, Brandwonden, Heupfractuur In afstemming met de huisartsen: Artritis, Syncope Overige: Zeldzame aandoeningen, waarbij alleen niet-aandoeningsgebonden projecten kunnen worden ingediend (bijvoorbeeld ontwikkeling van algemene kaders voor zeldzame ziekten). Pijler 2: Thema’s Doelmatigheid en Implementatie Doelmatigheid Choosing Wisely Praktijkvariatie/gepast gebruik Agenda Klinisch evaluatieonderzoek naar vraagstukken in dagelijkse praktijk Samen beslissen Implementatie Activiteiten die implementatie bevorderen Pijler 3: Innovatie Innovatieve projecten die generiek te gebruiken resultaten opleveren.

16


Thema PatiËNTVEILIGHEID

Patiëntveiligheid als prioriteit Een medisch specialist patiëntveiligheid. Het Jeroen Bosch Ziekenhuis was het eerste ziekenhuis met een dergelijke functie in de persoon van kinderarts Marjo Jager. “Een medisch specialist vrijmaken voor patiëntveiligheid is een duidelijk signaal dat patiëntveiligheid niet alleen iets is voor een stafbureau. Patiëntveiligheid moet voor iedereen werkzaam in het ziekenhuis topprioriteit zijn.” Kwaliteitsgelden in de praktijk | 2015

17

thema PatiËNTVEILIGHEID

Na 22 jaar als kinderarts werkzaam te zijn geweest,

gaan zitten en met elkaar bespreken waar je tegenaan

wilde Marjo Jager breder kijken dan de kinderge-

loopt. Dit resulteerde in september 2012 in een bijeen-

neeskunde. “Dit heeft uiteindelijk geresulteerd in een

komst over patiëntveiligheid hier in het ziekenhuis. Dat

nieuwe functie in het Jeroen Bosch Ziekenhuis: de

werd een zeer inspirerende middag!”

medisch specialist patiëntveiligheid.” In september 2010 ging Jager van start met een drietal taken. “Vanaf dat moment liepen alle activiteiten ten aanzien van de Inspectie via mij. Daarnaast ben ik voorzitter van

De eerste drie maanden was één grote verbazing

de Centrale meldingscommissie voor incidenten en coördineer ik het onderzoek naar calamiteiten die plaatsvinden in het ziekenhuis.”

Tijdens deze bijeenkomst stelde de Orde van Medisch Specialisten voor om samen actief op te trekken en

Interactie

het initiatief van Jager landelijk uit te rollen. Dat zag zij

De eerste drie maanden waren voor Jager één grote

wel zitten. Sindsdien is het allemaal heel snel gegaan.

verbazing. “Maar inmiddels ben ik wel gewend,” vertelt

Begin 2013 werd een Netwerk Medisch Specialisten

zij. “Het grote voordeel is dat ik dokter onder de dokters

Patiëntveiligheid opgericht (zie kader), dat snel groeide

ben en men mij goed weet te vinden.” Jager begon heel

tot een bijna landelijk dekkend netwerk. “Het netwerk

kleinschalig. “Ik had behoefte aan sparren en interactie

heeft twee belangrijke activiteiten,” licht Jager toe.

en heb daarom een clubje van zo’n 6-7 specialisten op-

“Ten eerste organiseren we drie à vier keer per jaar een

gericht die al in dit veld bezig waren. Gewoon bij elkaar

themagebonden vergadering, bijvoorbeeld over hand-

18


Netwerk Medisch Specialisten Patiëntveiligheid

De Orde van Medisch Specialisten (OMS) heeft begin

4. Bron voor goede voorbeelden: Het uitwisselen van

2013 met behulp van Kwaliteitsgelden een netwerk

goede voorbeelden (en concrete resultaten) op het gebied

van medisch specialisten patiëntveiligheid opgezet. Het

van patiëntveiligheid is belangrijk als inspiratiebron voor

netwerk is in korte tijd gegroeid naar 125 leden, afkomstig

collega medisch specialisten.

uit 75 verschillende zorginstellingen. Het heeft de volgende doelen:

5. Imagoverbetering: Het netwerk draagt bij aan het imago van medisch specialisten en kan een buffer zijn voor de

1. Kennis delen en verspreiden: Door het delen van

incident gedreven negatieve berichten in de media.

kennis, ervaringen en resultaten wordt kennis verspreid en de implementatie van initiatieven vereenvoudigd en

6. Ondersteuning ‘second victim’: Een specialist die een

versneld.

fout maakt is zelf ook slachtoffer. Binnen ziekenhuizen is hiervoor vaak onvoldoende aandacht. Het netwerk kan hier

2. Ondersteunen implementatie: Patiëntveiligheidsbeleid

een bijdrage aan leveren.

wordt op de werkvloer uitgevoerd. Betrokkenheid van medisch specialisten is hierbij essentieel. Via het netwerk

7. Positionering Medisch Specialisten Patiëntveiligheid:

kunnen medisch specialisten patiëntveiligheid van

De bundeling van krachten in het netwerk en

elkaar leren hoe ze collega’s bij patiëntveiligheid kunnen

formalisering van de samenwerking maakt het mogelijk

betrekken en hiermee de implementatie van initiatieven

de leden van het netwerk steviger te positioneren.

kunnen vergemakkelijken.

Zowel binnen het eigen ziekenhuis/medische staf als extern. Als samenwerkingsverband kan het netwerk zelf

3. Signaalfunctie: Leden van het netwerk hebben

worden ingezet om de rol van medisch specialisten op

een belangrijke signaalfunctie in situaties waar de

patiëntveiligheid te positioneren.

patiëntveiligheid in het gedrang is of dreigt te raken. Op basis van signalen uit het netwerk kunnen collega’s

Meer informatie:

in soortgelijke situaties ingrijpen of kan landelijk beleid

http://www.medischspecialistpatientveiligheid.nl/

ontwikkeld worden.

hygiëne of hoe om te gaan met calamiteiten. Daarnaast

tieomschrijving te delen. Over vijf jaar zou Jager heel

is er een besloten internet platform waar een overzicht

tevreden zijn als patiëntveiligheid echt een vanzelfspre-

van de leden staat, een bibliotheek beschikbaar is en

kendheid is in het ziekenhuis, als het ministerie een

discussies plaatsvinden.”

duidelijk signaal heeft afgegeven dat dergelijke functionarissen noodzakelijk zijn en als het netwerk volwassen

Navolging

is geworden en goede thema’s kan agenderen. Spijt

Of het initiatief van het Jeroen Bosch Ziekenhuis al

over haar switch van klinisch naar bureauwerk heeft zij

veel navolging heeft, durft Jager niet met zekerheid te

niet; wel mist ze het patiëntenwerk. “Ik heb het mooiste

zeggen. “De meeste leden van ons netwerk hebben pa-

vak dat er bestaat achter me gelaten, maar daar is een

tiëntveiligheid in hun portefeuille naast hun dagelijkse

functie voor in de plaats teruggekomen die relevant

werkzaamheden als medisch specialist.” Het gaat dan

is voor het hele ziekenhuis. Ik ga dit de rest van mijn

vaak om het beleid ten aanzien van patiëntveiligheid en

carrière uitbouwen en wie weet waar dat nog toe zal

de implementatie ervan binnen de instelling. Wel heeft

leiden.” N

Jager al diverse verzoeken ontvangen om haar func-

Auteur: Lynette Wijgergangs


19

Richtlijnontwikkeling: een continu traject Richtlijnen vormen de basis van het kwaliteitsbeleid van medisch specialisten. Een aanzienlijk deel van de kwaliteitsgelden gaat dan ook naar de ontwikkeling hiervan. Die investering leverde de afgelopen jaren niet alleen een groot aantal evidence-based richtlijnen op, maar ook een leidraad voor het opzetten van een richtlijn. En een database, waardoor richtlijnen digitaal zijn te raadplegen. Arend Arends, voorzitter van de Adviescommissie Richtlijnen van de Raad Kwaliteit, over de laatste ontwikkelingen.

Tweeëndertig jaar geleden verscheen de eerste

juridische status van de richtlijnen wel een soort stok

medische richtlijn. Het betrof de richtlijn beleid rondom

achter de deur. Ervan afwijken mag als de situatie daar

bloedtransfusies. Daarna volgden meer richtlijnen. In

om vraagt, maar dat moet wel beargumenteerd zijn. Dat

de loop van de tijd? is de opzet veranderd: van consen-

is een omschakeling in het denken.”

sus-based naar evidence-based, van monodisciplinair naar multidisciplinair, van papier naar digitaal. Ook is

Richtlijn voor richtlijnen

er toenemende aandacht voor het patiëntenperspectief.

Door samenwerking van richtlijnorganisaties werden

Daarnaast veranderde de functie. Waren richtlijnen

de methoden voor het opstellen van een richtlijn meer

aanvankelijk een naslagwerk over de zorginhoud;

uniform. De coördinatie van de ontwikkeling en de

tegenwoordig dienen zij ook als leidraad voor zorgin-

implementatie van richtlijnen kreeg in 2010 een stimu-

koop door zorgverzekeraars en als handvat voor de IGZ.

lans door de publicatie van het advies ‘Richtlijn voor

Ook voor de medisch specialist kregen richtlijnen een

richtlijnen’, een uitgave van de Regieraad Kwaliteit van

andere betekenis. “Ze helpen artsen hun kwaliteit van

Zorg (inmiddels opgegaan in het Kwaliteitsinstituut).

zorg te verbeteren. In eerste instantie was dat redelijk

In het advies staan aanbevelingen voor een goede en

vrijblijvend”, vertelt Arends, “maar tegenwoordig is de

verantwoorde wijze van richtlijnontwikkeling. Daarnaast

20


Richtlijnen

Arend Arends


21

Database als kloppend hart Sinds kort hebben medisch specialisten toegang tot de richtlijnendatabase. Teus van Barneveld, directeur van het Kennisinstituut van Medisch Specialisten en één van de grondleggers van de database legt uit waarom de database een ‘gamechanger’ in richtlijnenland is. “Als het goed is zitten straks alle tweedelijnsrichtlijnen in één database,” vertelt Van Barneveld. “Medisch specialisten hebben dan eenvoudig toegang tot voor

draagt het advies bij aan het op elkaar afstemmen van de processen rondom ontwikkeling, onderhoud, implementatie en evaluatie van een richtlijn. Het advies is bestemd voor alle zorgrichtlijnen, maar laat ruimte over voor variatie door niet voor alle onderdelen harde eisen te stellen. Ruim een jaar na het verschijnen van

hen belangrijke informatie. Bovendien is dan ook

‘Richtlijn voor richtlijnen’ bracht de Orde van Medisch

duidelijk waar zij hun kennis vandaan kunnen halen.”

Specialisten een adviesrapport uit over de processen en

De database is toegankelijk via de computer, tablet

methodologie van richtlijnontwikkeling: Medisch specia-

of smartphone. Specialisten vinden er niet alleen

listische richtlijnen 2.0. Arends: “Dit betreft richtlijnont-

makkelijk teksten over hun eigen vakgebied, maar

wikkeling specifiek voor medisch specialisten, waarbij

ook over dat van aanpalende disciplines. “Richtlijnen

Richtlijn voor richtlijnen als uitgangspunt is genomen.”

zijn met elkaar gelinkt,” aldus Van Barneveld. “Een richtlijn van de chirurgen over galblaasoperatie verwijst bijvoorbeeld naar een richtlijn postoperatieve pijnbehandeling van de anesthesiologen en vice versa. De database creëert ook meer uniformiteit. Voorheen kon in de galblaasrichtlijn iets anders over anesthesiologisch handelen staan dan in de perioperatieve zorg. Dat haal je er nu uit.”

Modules

Richtlijnen 2.0 In Richtlijnen 2.0 komen verschillende aspecten omtrent totstandkoming, actualiseren en financiering van richtlijnen aan bod. Het proces van richtlijnontwikkeling zelf wordt, in overeenstemming met de Richtlijn voor richtlijnen, opgedeeld in verschillende fases (zie stroomdiagram). In het advies Richtlijnen 2.0 geeft de Adviescommissie Richtlijnen uitgebreidere adviezen

Een gebruiker van de database krijgt direct de

voor de tweede lijn. “Richtlijn voor Richtlijnen was nog

aanbevelingen van een richtlijn in beeld. Mocht hij

enigszins vrijblijvend,” aldus Arends. “In Richtlijnen 2.0

meer willen weten, dan klikt hij verder. Onder het

hebben we het patiëntenperspectief, het kostenaspect,

tabblad onderbouwing staat de wetenschappelijke

het onderhoud, de normering en de implementatie

onderbouwing. Een klik verder brengt hem bij de

verder aangescherpt.”

overwegingen van de betreffende commissie. Van Barneveld: “De modulaire opbouw van de database brengt een groot voordeel met zich mee. Een richtlijn hoeft niet in zijn geheel te worden herzien,” licht Van Barneveld toe. “Alleen de module waar een update voor nodig is, omdat daar veel nieuwe kennis of discussie over is. Dat scheelt arbeid en tijd.” Zoals eerder gezegd, kunnen modules ook voor meer dan een richtlijn gelden wat de uniformiteit weer ten goede komt.

Kostenaspect Bij iedere vraag over de meest passende behandeling van een aandoening moet de bestaande literatuur op kosteneffectiviteitgegevens onderzocht worden, waarbij het alternatief met de gunstigste kosteneffectiviteit de voorkeur verdient. Zijn dergelijke gegeven niet voorhanden, dan moet een overzicht van kosten en

Op de vraag of iedere wetenschappelijke vereniging

opbrengsten op basis van wel beschikbare gegevens

gebruik maakt van de richtlijnendatabase antwoordt

de medicus helpen bij zijn besluit welke behandeling

Van Barneveld: “Het is niet verplicht, maar ze zouden

te gebruiken. Arends: “De geneeskunde kost negentig

wel gek zijn om er geen gebruik van te maken. De

miljard euro per jaar. Dokters moeten de verantwoor-

medische inhoud ervan is het kloppende hart van de

delijkheid nemen het geld zo efficiënt mogelijk te

verenigingen. Zij zijn ook de eigenaar.”

besteden. Daar hoort bij dat zij bij twee gelijkwaardige behandelingen, kiezen voor de goedkopere variant. Dat

Info: www.richtlijnendatabase.nl

22


kunnen we niet aan de politiek overlaten.”

Patiëntenperspectief

de verwerking van door hen ingebrachte knelpunten.

Om de voorkeuren van patiënten mee te laten tellen,

“Als commissie vinden we het belangrijk dat patiënten

dient in de voorbereidingsfase reeds duidelijk te zijn

betrokken zijn bij het opstellen van de richtlijnen,” licht

welke patiëntenorganisaties betrokken moeten zijn bij

Arends toe. “In Richtlijnen 2.0 worden diverse metho-

de ontwikkeling van een richtlijn. Tijdens de gehele

den beschreven om het patiëntenperspectief vorm te

ontwikkeling wordt hun inbreng meegenomen. Dit geldt

geven, bijvoorbeeld werkgroepdeelname, focusgroepen,

vooral voor de probleemanalyse, de knelpuntenanaly-

vragenlijstonderzoek en literatuuronderzoek.”

se, de formulering van de uitgangsvragen (minimaal

Normering Normen vormen vaak onderdeel van aanbevelingen

Een aantal normen zijn veiligheidsissues

in richtlijnen. Het is echter niet altijd duidelijk wat de status van een norm is. In Richtlijnen 2.0 krijgen normen praktisch gezien twee statussen toebedeeld: minimumnorm en streefniveau. De minimumnorm heeft een aantal kenmerken, zoals een duidelijke relatie

één wordt door hen geleverd), het vaststellen van de

met het risico, goede controleerbaarheid en is door alle

uitkomstmaten, het formuleren van aanbevelingen

betrokken partijen aanvaard. Hierdoor kan deze norm

en in de commentaarfase. Zelfs in de autorisatiefase

eigenlijk altijd gehaald worden. “Een aantal normen zijn

spelen patiëntenorganisaties een rol: goedkeuring op

veiligheidsissues”, licht Arends toe. “Bijvoorbeeld welk

Koploperproject - implementatie medisch-specialistische richtlijnen 2.0 (2011-2013)

Belangrijkste uitvoerders

Richtlijnen 2.0 ontwikkeld kunnen worden.

Nederlandse Vereniging voor Keel-, Neus- en Oorheelkunde (hoofd-halstumoren), Nederlandse

Korte omschrijving

Vereniging voor Klinische Geriatrie (dementie),

Vier richtlijnen (lymfoedeem, hoofd-halstumoren, dementie

Nederlandse Vereniging voor Obstetrie en Gynaecologie

en prolaps) zoveel mogelijk conform het adviezen

(prolaps), Nederlandse Vereniging voor Dermatologie en

van Richtlijnen 2.0 ontwikkelen waarbij met name

Venereologie (lymfoedeem), Kennisinstituut van Medisch

kostenaspecten, afstemming met diverse stakeholders,

Specialisten.

aanscherpen van indicatiestellingen en de opzet van een implementatiehoofdstuk goed worden uitgewerkt.

Belang van dit project Een deel van de aanbevelingen uit Richtlijnen 2.0

Wat is/wordt ontwikkeld

betreft zaken waar nog te weinig ervaring mee is om de

Vier richtlijnen (lymfoedeem, hoofd-halstumoren, dementie

aanbevelingen in richtlijnen te kunnen verwerken. Het

en prolaps) en een voorstel voor aanpassingen van de

project is erop gericht de benodigde kennis op te doen en

adviezen in Richtlijnen 2.0.

ervaring op te bouwen zodat richtlijnen voortaan conform


23

Richtlijnen

Stroomdiagram richtlijnontwikkeling:

Proces, afstemming en samenwerking

Prioritering richtlijn onderwerpen

Keuze onderwerp

Knelpuntenanalyse

overleg

besluitvorming

- nieuwe onderwerpen - volledig onderhoud - onderhoud per uitgangsvraag (modulair)

overleg

- Medisch inhoudelijk - Implementatie - Organisatie - Informatie

Patiëntenorganisaties

Derde partijen

Deelnemende WV’en


Deelnemende WV’en

Derde partijen Beroepsgroepen niet direct bij de ontwikkeling betrokken Zorgverzekeraars Inspectie Ziekenhuizen (NVZ, NFU, STZ, SAZ)

Deelnemende WV’en Wetenschappelijke verenigingen betrokken bij de ontwikkeling van de richtlijn

Patiëntenorganisaties Patiëntenorganisatie betrokken bij de ontwikkeling van de richtlijn

24


Derde partijen

besluitvorming

overleg

- Uitrollen implementatieplan - Evalueren implementatie - Procedure voor onderhoud formuleren - Disseminatie - Bieden handvatten voor implementatie aan medisch specialist

Deelnemende WV’en

samenwerken

Deelnemende WV’en

Implementatie

(deel) Autorisatie

besluitvorming

- Rekening houden met kosten - Indicatoren ontwikkelen - Typeren van aanbevelingen/normeren - Maken implementatieplan - Paragraaf organisatie van zorg en financiële aspecten. - Budget impact bij (organisatorische) onderwerpen met grote financiële consequenties.

Brede commentaar ronde

overleg

Ontwikkeling richtlijn volgens EBM

Derde partijen


Alle betrokken partijen zetten zich in voor implementatie van de richtlijn

Deelnemende WV’en


Bron: Medisch specialistische richtlijnen 2.0


25

Richtlijnen

medicament je bij een bepaalde ziekte echt niet mag

het goed ontsluiten van de richtlijnen adviseerde de

geven, omdat dat niet veilig is.” De norm op streefni-

Adviescommissie richtlijnen de opzet van een richtlij-

veau is meer richtinggevend. Dit niveau is haalbaar

nendatabase (zie kader). Daarnaast dienen richtlijnen al tijdens scholing van medisch specialisten aan bod te komen en kan implementatie middels audit en

Het kost veel geld om richtlijnen te actualiseren

feed-backmethoden gestimuleerd worden. De commissie adviseert ook een implementatieplan als onderdeel van een richtlijn zelf, waarbij goed bezien wordt welke knelpunten te verwachten zijn en wie welke verantwoordelijkheid heeft.

gebleken qua beschikbare kennis, menskracht en middelen, maar kan niet meteen norm gelden, omdat hier

Van advies naar werkelijkheid

eerst organisatorische veranderingen voor nodig zijn.

Ten tijde van de publicatie van Richtlijnen 2.0 bestonden reeds 400 medisch-specialistische richtlijnen.

Onderhoud

Deze voldeden niet aan de nieuwe eisen. Een deel van

Is een richtlijn eenmaal gemaakt, dan moet deze ook

de aanbevelingen uit Richtlijnen 2.0 kon direct worden

up-to-date te blijven. Richtlijnen 2.0 beschrijft adviezen

toegepast bij nieuwe of aan te passen richtlijnen, maar

over het onderhoud van richtlijnen. Zo dient er al bij

een ander deel had verdere uitwerking nodig. Dit betrof

de ontwikkeling van een richtlijn duidelijk te zijn wie op

vooral de volgende vernieuwende onderdelen:

welke termijn beoordeelt of actualisatie van de richtlijn

- Verwerken van kostenaspecten

nodig is. Daarnaast is aanpassing van de richtlijn nodig

- Afstemming met diverse stakeholders

op basis van nieuwe resultaten. Arends: “Er zijn nu

- Normering/aanscherpen indicatiestellingen

ongeveer vijfhonderd medisch-specialistische richtlij-

- Opnemen van een implementatiehoofdstuk

nen. Het kost ontzettend veel geld om deze allemaal

Om richtlijnen 2.0-waardig te maken, is het zoge-

te actualiseren. Daarom moeten we in modules gaan

noemde Koploperproject ingericht (zie kader). In dit

denken, zodat niet een hele richtlijn herzien hoeft

project zijn vier richtlijnen zoveel mogelijk conform het

te worden. Bovendien zullen er prioriteiten gesteld

adviezen van Richtlijnen 2.0 ontwikkeld. “Het proces

moeten worden, want er is maar een beperkt budget.

is een keer goed neergezet zodat makers van nieuwe

Welke richtlijn krijgt dan voorrang? En hoe gaat dat bij

richtlijnen weten hoe je richtlijnontwikkeling conform

multidisciplinaire richtlijnen? Hoe zorg je voor goede

Richtlijnen 2.0 aanpakt,” legt Arends uit. “Dit geldt

financiering voor een update? Allemaal zaken die aan

vooral voor de punten die in Richtlijnen 2.0 uitgebreider

de orde moeten komen. Onze inzichten over richtlijnen

aan de orde komen dan in Richtlijn voor richtlijnen.”

veranderen voortdurend. Ook voor Richtlijnen 2.0 is

Het Koploperproject levert ook informatie op over

modulair onderhoud het meest efficiënt.”

benodigde (extra) expertise, menskracht en financiële middelen, zodat een inschatting daarvan voor volgende

Implementatie

projecten mogelijk is.

Zonder implementatie draagt een richtlijn niet (of nauwelijks) bij aan verbetering van zorg. Richtlijnen

Richtlijnfinanciering

2.0 besteedt daarom veel aandacht aan implementatie

De publicatie van ‘Medisch specialistische richtlijnen

waarbij twee verschillende vragen centraal staan: Hoe

2.0’ heeft vernieuwing in de richtlijnontwikkeling

zijn richtlijnen te vinden? En hoe wordt een richtlijn

teweeggebracht. Het is echter een illusie te denken dat

geïmplementeerd in de praktijk? Ten aanzien van

richtlijnontwikkeling nu uitontwikkeld is. Kwaliteitsbeleid

26


is voortdurend in beweging en daarmee ook de ontwik-

worden ingediend. Een richtlijn vormt de basis voor

keling van richtlijnen. Arends: “Dat zie je aan Richtlijnen

goede zorgverlening. Door ze volgens de regelen

2.0. Er zijn al verschillende geactualiseerde versies

der kunst te maken en ook te onderhouden kan

gepubliceerd.” Hoe belangrijk zijn de kwaliteitsgelden

ongewenste praktijkvariatie worden voorkomen en zijn

voor deze veranderingen? “Een richtlijn is typisch een

ze tevens een referentiedocument bij zorginkoop en

kwaliteitsinstrument, waarvoor financiering anders dan

pakketbeslissingen.” n

kwaliteitsgelden, moeilijk te verkrijgen is. Ook behoeft de implementatie van richtlijnen nog de nodige aandacht; via SKMS kunnen hiervoor projectaanvragen


Leidraad begeleide introductie nieuwe orale antistollingsmiddelen (NOAcs) (2012)


Korte omschrijving

Orde van Medisch Specialisten met ondersteuning van

Schalij: “Er was al een begin gemaakt met een landelijke

de Nederlandse Vereniging voor Cardiologie, Nederlandse

standaard voor de introductie van NOACs. Deze is

Internisten Vereniging, Nederlandse Vereniging voor

afgelopen jaar één stuk geworden met de leidraad. De

Neurologie, Nederlandse Orthopaedische Vereniging,

leidraad moet ervoor zorgen dat zorgverleners meer

Vereniging Artsen Laboratoriumdiagnostiek.

afweten van NOACs. Het bleek dat veel zorgverleners niet bekend waren met het middel. Op de EHBO

Belang van dit project

herkende men het bijvoorbeeld niet. Soms dacht het

In opdracht van het ministerie van VWS bracht de

personeel dat het om een antibioticum ging. Daarnaast

Gezondheidsraad een rapport uit over de introductie

wijken de NOACs op een belangrijk punt af van de oude

van NOACs. De commissie concludeerde dat NOACs

antistollingsmiddelen. Als daar een bloeding bij optreedt,

de antistollingsbehandeling waarschijnlijk eenvoudiger

is het mogelijk de werking van het middel te couperen

konden maken voor zowel de patiënt als de zorgverlener.

(onderbreken) door een middel te geven dat de werking

Andere (mogelijke) voordelen van de nieuwe middelen

van het antistollingsmiddel tegengaat. Voor NAOCs bestaat

waren: kosteneffectiviteit van de behandeling, snelle

dat niet. De kans op een bloeding is weliswaar kleiner,

werking, geen controles door trombosedienst nodig.

maar als het optreedt is het meteen ook veel gevaarlijker.

Martin Schalij, cardioloog in het Leids Universitair

In de leidraad staat hoe zorgverleners het beste kunnen

Medisch Centrum en voorzitter van de commissie die de

omgaan met een NOAC-gerelateerde bloeding.”

leidraad schreef: “Het ministerie wilde de toepassing van het geneesmiddel pas toelaten als de leidraad er was.

Betekenis SKMS-financiering

Tegelijkertijd wilde men het middel op de markt. Dat is

Schalij: “Iedereen in de werkgroep wilde er wel voor gaan

wettelijk ook afgedwongen. De leidraad moest er dus snel

bij deze leidraad, maar artsen moeten dat na werktijd

komen. Hij is binnen een half jaar gemaakt. Dat is relatief

doen en hebben dus beperkt tijd. Tegelijkertijd moest

snel voor een kwaliteitsinstrument.”

de leidraad in korte tijd tot stand komen. Door SKMSfinanciering kon ondersteuning worden ingehuurd, waardoor de leidraad snel gereed was.”


27

COLUMN

Samenwerken is beter voor beiden, voor dokter en patiënt Ik beken het maar direct. SKMS is niet het eerste waar

aandoening waar heel veel patiënten mee te maken

ik aan denk als ik ‘s morgens wakker word. En toch is

hebben. En waar dus veel patiëntengroeperingen bij

het wel belangrijk wat er met die gelden gebeurt. Dat

zijn betrokken. Dat maakt het extra belangrijk dat we

er nóg betere medisch-specialistische zorg komt. Daar

samen met de dokters het patiëntenperspectief zo goed

hebben we allemaal belang bij, niet alleen de patiënt,

mogelijk opnemen in de richtlijn. Dat is een wijze van

maar ook de dokters. Daarom is het goed dat we sa-

werken die goed is voor patiënt en medisch specialist.

menwerken bij het ontwikkelen van richtlijnen. Dat we

Een werkwijze waar ze beiden beter van worden. Daar

samen een agenda hebben waar we heen willen.

werken we samen aan. En ik zie dat deze vorm van samenwerking, waarbij de patiënt deel uitmaakt van het

Op die agenda staat nu bijvoorbeeld de ontwikkeling

ontwikkelingsproces, echt werkt. We zetten stappen in

van een richtlijn slikstoornissen. Een slikstoornis is een

de goede richting. Ik heb er alle vertrouwen in dat we die richtlijn tot een goed einde brengen. Zijn we er dan, na deze richtlijn? Hebben we dan ons doel bereikt? Ik denk het niet. Althans, niet wat ons betreft. Patiëntenfederatie NPCF weet waar zij heen wil. Naar steeds betere en betaalbare medische zorg. Kwaliteit van zorg staat hoog op onze agenda. Maar kwaliteit van zorg gaat niet alleen over specialistische verrichtingen. Kwaliteit van zorg gaat ook over zorg waarbij oog is voor de kwaliteit van leven van de patiënt. Wat is de beste optie? Het gaat niet om de vraag of alles moet wat er kan, maar om de vraag of alles wat kan ook echt moet. En dan zou het soms zomaar kunnen dat dokter en patiënt in de spreekkamer in goed overleg samen beslissen dat niet behandelen op enig moment de beste behandeling is. Misschien kunnen we daar snel mee aan de slag gaan. De aanzet is gedaan. Samen met de Orde van Medisch Specialisten, de wetenschappelijke verenigingen en ZonMw zijn we de campagne Verstandig Kiezen gestart.

Fotograaf: Erik van ’t Woud

En wij hebben de Tweede Kamer gevraagd geld vrij te maken voor gesprekken tussen dokter en patiënt in de spreekkamer. Wilna Wind

Directeur NPCF

28


Thema DOELMATIGHEID

Doelmatige zorg: kwalitatief goede en betaalbare zorg Het afgelopen jaar zijn de zorgkosten voor het eerst sinds jaren minder gestegen. Dat is onder andere te danken aan het in 2013 gesloten akkoord tussen minister Schippers van VWS en verschillende zorgpartijen, waaronder de Orde van Medisch Specialisten. Afgesproken is dat de zorguitgaven jaarlijks niet meer dan 1% mogen stijgen. De huidige groeibeperking is voor een groot deel bewerkstelligd door zorg doelmatiger in te zetten.

Is dat ten koste gegaan van de kwaliteit? Integendeel. Doelmatige zorg is op twee fronten profijtelijk: het is niet alleen beter betaalbaar, maar leidt ook tot kwalitatief betere zorg. Bij doelmatige zorg hoort een aantal basisvragen, zoals: Levert de behandeling genoeg op voor de patiënt? Is er een vergelijkbare uitkomst te realiseren met een minder kostbaar alternatief? Het kan zijn dat een behandeling een maand extra leven oplevert, maar tegen welke prijs? Niet alleen letterlijk, maar ook figuurlijk als het om kwaliteit van leven gaat. Door af te zien van behandelen of een minder kostbaar (maar even goed) alternatief te kiezen, kan veel efficiënter worden omgegaan met de zorgeuro. Doelmatige zorg is niet nieuw en heeft al enige jaren de aandacht van zowel de Inspectie voor de Gezondheidszorg (IGZ) als het ministerie van VWS. In overeenstemming met zijn beleid aan te sluiten bij landelijke thema’s over zorg, heeft de Raad Kwaliteit sinds 2011 doelmatige zorg opgenomen in zijn jaarplannen. In de projectenagenda voor de kwaliteitsgelden kwam doelmatigheid in 2012 onder de pijler innovatie aan de orde met de projecten ‘Stimuleren effectieve zorg, elimineren niet-effectieve zorg (SEENEZ)’ en ‘Op weg

In 2014 leverde het door het ministerie van VWS,

naar transparantie van betekenisvolle kwaliteitsin-

de Orde van Medisch Specialisten (OMS) en andere

formatie’. In 2013 vormde doelmatige zorg onder de

zorgpartijen getekende akkoord een meevaller van 1,4

naam ‘Verstandig kiezen’ (zie kader pag. 32) het pijler

miljard euro op, zo blijkt uit de Miljoenennota 2015.

2-thema van het centraal budget.


29

Thema doelmatigheid

Kwaliteits- en doelmatigheidsagenda

de campagne ‘Verstandig kiezen’. Dit doen zij in nauwe

Onderdeel van het gesloten zorgakkoord is de zoge-

samenwerking met de Nederlandse Patiënten- en

noemde Kwaliteits- en doelmatigheidsagenda. Hierin

Consumenten Federatie (NPCF). Het al lopende project

staan concrete initiatieven om de zorg voor de patiënt

SEENEZ werd hierin ondergebracht.

verder te verbeteren en tegelijkertijd de stijgende zorgkosten te beheersen. Jaarlijks wordt vastgesteld

Verstandige keuzes

welke activiteiten iedere zorgpartij voor zijn rekening

Bij ‘Verstandige keuzes’ formuleren wetenschappelijke

neemt. De OMS en de wetenschappelijke verenigin-

verenigingen evidence based aanbevelingen (verstan-

gen financieren de hen toebedeelde activiteiten met

dige keuzes) die arts en patiënt ondersteunen in hun

kwaliteitsgelden. Eén van de activiteiten die de OMS

gesprek en de daaruit voortkomende gezamenlijke

en wetenschappelijke verenigingen samen met ZonMw

beslissing over de best passende behandeling. Bij

voor hun rekening nemen is de opzet en lancering van

refluxziekte bijvoorbeeld, blijkt röntgenonderzoek niet

30


SEENEZ (2012-2014) Belangrijkste uitvoerders

Korte omschrijving

Nederlandse Vereniging voor Keel-Neus-Oorheelkunde

Binnen het project zijn op grond van richtlijnenanalyse en

(KNO), Nederlandse Vereniging van Kindergeneeskunde

bestaande praktijkproblemen kennishiaten op het gebied

(NVK), Nederlandse Vereniging van Neurologie (NVN),

van directe patiëntenzorg binnen zeven wetenschappelijke

Nederlandse Orthopaedische Vereniging (NOV),

verenigingen zichtbaar gemaakt. Dat leverde per

Nederlandse Vereniging voor Anesthesiologie (NVA),

vereniging meer dan 100 kennishiaten op. Na selectie

Nederlandse Vereniging voor Urologie (NVU) en de

en prioritering bleven de belangrijkste onderwerpen

Nederlandse Vereniging voor Obstetrie en Gynaecologie

daarvan over. Deze vormen de wetenschapsagenda van

(NVOG)

de betreffende vereniging. Samen met de Nederlandse Patiënten en Consumenten Federatie (NPCF) en


Zorgverzekeraars Nederland (ZN) is voor elke vereniging

Dit project is een eerste stap in de detectie van ineffectieve

het onderwerp met de hoogste prioriteit uitgekozen.

zorg. Door ineffectieve zorg op te sporen, kan deze zorg in

Deze onderwerpen worden als eerste onderzocht met

de toekomst achterwege worden gelaten. Dat bevordert de

behulp van financiering door ZonMw. Voor de overige

kwaliteit van zorg en kan leiden tot kostenbesparing.

onderwerpen wordt nog financiering gezocht. Wat is op het gebied van kwaliteitsbeleid ontwikkeld De volgende vragen of kennishiaten zijn gedefinieerd:

WV

Kennislacune/Onderzoeksvraag

NVOG

Is intra-uteriene inseminatie (IUI) effectiever dan natuurlijke conceptie bij paren met onverklaarde vruchtbaarheidsproblemen en een kans op natuurlijk conceptie van minder dan 30%?

NVK

Hoe zinvol het is om groeihormoon (GH) behandeling te continueren tot ≤ 2 cm/jaar groei?

NVU

Geeft de operatieve behandeling van prepuberale meisjes met vesico-ureterale reflux (VUR; een aandoening waarbij urine vanuit de blaas terugvloeit naar de nieren) minder kans op complicaties in latere zwangerschappen, zoals (pre)eclampsie en gecompliceerde urineweginfecties t.o.v. niet behandelen van VUR?

NVN

Wat is de beste diagnostische en behandelstrategie bij carpaal tunnel syndroom (CTS; beklemming van de middelste armzenuw)? Opereren of injectie met cortison?

NVA

Leidt routinematige postoperatieve visite door de anesthesioloog en terugkoppeling van de resultaten binnen het behandelteam tot minder postoperatieve complicaties en hogere patiënttevredenheid?

NOV

Wat is de kosteneffectiviteit van ORIF (Open Reduction Internal Fixation; een operatie, waarbij niet alleen het gebroken bot op zijn plaats wordt gezet, maar ook wordt gefixeerd met bijvoorbeeld een plaat, schroef of pin) bij een polsfractuur bestaande uit meerder fragmenten (verbrijzeling) bij patiënten > 65/70 jaar?

KNO

Wat is het nut van functionele endoscopische sinuschirurgie (FESS) bij acute terugkerende neus- en bijholteontsteking en chronische neus- en bijholteontsteking (onder andere ten opzichte van medicatie)?

Deze vragen/kennishiaten dienen als basis voor de

de studieresultaten aangeven dat de meest effectieve

aanvraag van onderzoeksfinanciering bij ZonMw,

behandeling ook de goedkopere behandeling betreft. Voor

binnen het programma doelmatigheid. Met behulp

de SEENEZ-projecten bij elkaar geldt: eenmalig één euro

van prospectieve budget-impactanalyse (BIA) is de

investeren, levert jaarlijks drie euro op.

potentiële kostenbesparing berekend, die opgaat als


31

Thema doelmatigheid

Verstandig kiezen

wordt in nauwe samenwerking met de NPCF uitgevoerd. Via een (landelijke) campagne worden patiënten gestimuleerd om met hun arts in overleg te gaan over een eventuele behandeling. De NPCF heeft voor deze

In 2013 lanceerden de Orde van Medisch Specialisten, de wetenschappelijke verenigingen

campagne drie vragen ontwikkeld die in de spreekkamer aan de orde moeten komen:

en ZonMw gezamenlijk de campagne ‘Verstandig Kiezen’. Dit initiatief stimuleert het gepast gebruik van zorg en helpt daardoor de zorgkosten te bedwingen. Keuzehulpen, zorgevaluaties en gegevens over praktijkvariaties moeten artsen én patiënten helpen om het doel van de campagne te bereiken: de juiste behandeling op de juiste plaats. De campagne is gebaseerd op de Amerikaanse campagne ‘Choosing Wisely’, die het gesprek tussen arts en patiënt stimuleert om samen tot een goed behandelplan te komen. Verstandig kiezen neemt dan ook deel aan de internationale samenwerking met het programma Choosing Wisely. De samenwerking wordt gefinancierd vanuit de SKMS.

1. Wat zijn mijn behandelmogelijkheden? (niets doen en afwachten is ook een mogelijkheid) 2. Wat zijn de voor- en nadelen van de mogelijke behandelingen? 3. Hoe kunnen we samen uitzoeken wat het beste voor mij is? De arts legt de voordelen en risico’s uit van alle behandelmogelijkheden. Bovendien kan de patiënt zijn persoonlijke voorkeuren aangeven.

Praktijkvariatie Onderzoek naar praktijkvariatie moet inzicht geven in de oorzaken ervan. Waar nodig kunnen verbete-

De campagne kent vier kernactiviteiten, te weten:

ringen in gang worden gezet. In samenwerking met

1) Verstandige Keuzes

Zorgverzekeraars Nederland en de individuele zorgver-

2) Samen Beslissen

zekeraars zijn op dit punt voor een drietal aandoenin-

3) Praktijkvariatie

gen (BPH, rughernia, adenoïd en tonsillen) activiteiten

4) Zorgevaluatie

gestart. Het beter kunnen duiden van de beschikbare gegevens staat in deze samenwerking centraal.

Zorgevaluatie altijd de beste optie om de diagnose refluxziekte vast te

De “geneeskunst” bestaat al duizenden jaren en heeft

stellen. Ook wordt afgeraden standaard maagzuurrem-

zich in die tijd ontwikkeld tot het medisch handelen van

mers in te zetten bij deze ziekte.

vandaag. De effectiviteit van die van oudsher toegepas-

Naast de top 5 van verstandige keuzes ontwikkelen

te zorg is echter niet altijd voldoende bewezen. Dat is

wetenschappelijke verenigingen aanvullende keuzeon-

niet zo vreemd, aangezien ‘evidence based medicine’

dersteunende materialen voor patiënten, zoals folders

pas iets is van de laatste tijd. Klinisch evaluatieonder-

en vragenlijsten. De ontwikkeling van de materialen

zoek of zorgevaluatie kan de effectiviteit in de zorg

wordt mogelijk gemaakt door kwaliteitsgelden.

verbeteren. Toegepast wetenschappelijk onderzoek leidt op die manier tot kwaliteitsverbetering en effectievere

Samen Beslissen

zorg, wat gepaard gaat met flinke kostenbesparing. Een

Ook het onderdeel Samen Beslissen richt zich op

voorbeeld hiervan is het project SEENEZ. n

een goede gezamenlijke besluitvorming over de juiste behandeling door patiënten en artsen. Dit onderdeel

32


Auteur Marijke van Oosten

COLUMN

Kwaliteitsbeleid ook van belang voor onderzoeksprogrammering In het onderzoeksbeleid van ZonMw gaat steeds meer aandacht uit naar praktijkgericht programmeren. Daarmee bedoelen we dat onderzoeksvragen door o.a. professionals in de zorg worden geformuleerd. Na een marginale toets door ZonMw op relevantie voor de praktijk en zorgvuldige totstandkoming kunnen deze onderzoeksvragen een hogere prioriteit krijgen in onderzoeksprogramma’s. Op kleine schaal heeft ZonMw hier al ervaringen mee opgedaan bij huisartsen en verpleegkundigen. Inmiddels hebben enkele wetenschappelijk verenigingen van medisch specialisten het begrip zorgevaluatie geïntroduceerd. Vanuit de constatering dat niet alleen nieuwe interventies met wetenschappelijk onderzoek onderbouwd moeten worden, maar dat dit evenzeer

Fotograaf: Marijniz

geldt voor een groot deel van de bestaande behandelingen, hebben zij kennisagenda’s tot stand gebracht.

aangetoond dat één euro aan investering in onderzoek/

Op basis van een gedegen analyse, waarbij bij voorkeur

evaluatie een potentieel heeft om drie euro’s te bespa-

ook patiënten betrokken zijn, worden de kennisvra-

ren. Voor de besteding van deze bespaarde middelen

gen in beeld gebracht en vervolgens geprioriteerd.

heeft ZonMw een aangepast model van shared savings

De wetenschappelijke verenigingen die hierin voorop

ontwikkeld. Dit model behelst dat een ieder die een rol

lopen trekken samen het SEENEZ project (Stimuleer

vervult in deze besparingen ook mag profiteren van de

Effectieve en Elimineer Niet Effectieve Zorg). Behalve

opbrengsten. Op deze wijze creëren we een perma-

systematisch verzamelen en ordenen van onderwerpen

nente bron van middelen voor zorgevaluatie en kwali-

werken ze gelijktijdig ook aan opbouw van een onder-

teitsbeleid van de beroepsgroepen. Door iedereen die

zoeksinfrastructuur.

bijdraagt te belonen, bouwen we ook in dat structurele betrokkenheid geborgd is.

Voor ZonMw is dit initiatief grensverleggend. Wanneer

De politiek is dit opmerkelijk initiatief van de zorgeva-

professionals zelf hun belangrijkste kennisvragen

luatie niet ontgaan. Tijdens de begrotingsbehandeling

benoemen, zullen de resultaten van het te verrichten

van het ministerie van VWS in de Tweede Kamer in

wetenschappelijk onderzoek en zorgevaluaties ook

november 2014 diende de VVD-woordvoerder Rutte

sneller inpasbaar zijn in het kwaliteitsbeleid van de

een amendement in om hiervoor € 1 miljoen extra vrij

medisch specialisten. Je bent immers sneller eigenaar

te maken, met de opdracht om matching met gelden

van nieuwe inzichten als je er zelf om gevraagd hebt.

van zorgverzekeraars tot stand te brengen. Het bedrag

Een intensieve interactie tussen onderzoek/evaluatie en

is vooralsnog beperkt, maar de boodschap aan betrok-

kwaliteitsbeleid is nog niet eerder vertoond op medisch

kenen is duidelijk.

specialistisch gebied. Zorgevaluaties kosten geld, daar zal niemand zich over

Henk Smid

verbazen. Maar het levert ook wat op. ZonMw heeft

Directeur ZonMw Kwaliteitsgelden in de praktijk | 2015

33

DE MENSEN ACHTER SKMS

Cathelijn de Vries, senior account medewerker

Maike van Leeuwen, account medewerker

De collega’s over Cathelijn: “Cathelijn lost de lastige

historie. Maike is goed in ICT-technische bedenksels en

klussen op. Zij vertegenwoordigt het beleid van SKMS,

gaat dan ook gewoon aan de slag. Ze vindt het leuk om

is ons klankbord en is de linking pinch naar de buiten-

te bouwen, letterlijk op ICT-gebied maar ook bouwen

wereld. Daar heeft ze te maken met veel verschillende

aan relaties met wetenschappelijke verenigingen.”

De collega’s over Maike: “Maike ís SKMS, ze is onze

mensen.”

Jos Geijer, account medewerker

Pauline van Stekelenburg, secretariaat

De collega’s over Jos: “Jos kan buiten de boekjes

De collega’s over Pauline: “Je kunt Pauline alles vragen

denken. Als je een idee tegen haar aanhoudt, komt zij

en als wij iets vergeten, helpt zij ons wel herinneren. Zij

altijd wel weer met nieuwe suggesties. Zij is heel inven-

bewaakt onze activiteiten en zorgt voor een duidelijk

tief en vindt oplossingen waar ze niet lijken te zijn.”

overzicht. Pauline is onze rots in de branding en neemt ons veel werk uit handen.”

34


SKMS-PROJECtEN

Budgetjaar Titel project

Wetenschappelijke Vereniging

Projectcategorie

Projectgroep

2008

Multidisciplinaire richtlijnen minimaal invasieve chirurgie

Nederlandse Vereniging voor Obstetrie en Gynaecologie Ontwikkelen en ontsluiten van evidence based richtlijnen

Centraal

2008

Richtlijnen voor de diagnostiek en behandeling van acute aandoeningen

Nederlandse Internisten Vereniging

Ontwikkelen en ontsluiten van evidence based richtlijnen

Centraal

2008

Evaluatie en actualisatie complicatieregistratie kindergeneeskunde

Nederlandse Vereniging voor Kindergeneeskunde

Complicatieregistratie

Centraal

2008

Richtlijn Point of Care (bedside) testen

Vereniging Artsen Laboratoriumdiagnostiek


Centraal

2008

Ontwikkeling communicatieplan & website

Orde van Medisch Specialisten

Overig

Centraal

2008

Ontwikkelen richtlijneducatieprogramma

Nederlandse Vereniging voor Anesthesiologie

Bij- en nascholing

Centraal

2008

Ontwikkeling van de Richtlijn plaveiselcelcarcinoom

Nederlandse Vereniging voor Dermatologie en Venereologie


Centraal

2008

Pilot Orthopedische complicatieregistratie

Nederlandse Orthopaedische Vereniging


Centraal

2008

Kwaliteitsvisitaties Ned. Gen. van Maag-, Darm-, en Leverartsen

Nederlandse Vereniging van Maag- Darm- Leverartsen

Kwaliteitsvisitaties

Centraal

2008

Implementatie complicatieregistratie



Centraal

2008

Richtlijntoets


Bij- en nascholing

Centraal

2008

Implementatie elektronische patientendossiers


EPD

Centraal

2008

Landelijke complicatieregistratie urologie

Nederlandse Vereniging voor Urologie


Centraal

2008

Landelijke Heelkundige Complicatie Registratie

Nederlandse Vereniging voor Heelkunde


Centraal

2008

Richtlijn diagnostiek en behandeling neurogeen blaaslijden



Centraal

2008

Analyse en kwaliteitsaudit van de risico-gewogen mortaliteitsregistratie

Nederlandse Vereniging voor Thoraxchirurgie

Kwaliteitsregistraties

Centraal

2008

Hypertensieve aandoeningen in de zwangerschap en dreigende vroeggeboorte


Centraal

2008

Leidraad endoscopie


Het ontwikkelen en ontsluiten van normen

Centraal

2008

Posas



Centraal

2008

Complicatieregistratie voor cathetergebonden interventies



Centraal

2008

Leidraad tbv particuliere klinieken voor plastische chirurgie en Nederlandse Vereniging voor Plastische Chirurgie cosmetische beh


Centraal

2008

Ontwikkeling van de Richtlijn amputatie en prothesiologie onderste extremiteit

Nederlandse Vereniging van Revalidatieartsen


Centraal

2008

Veiligheidsprogramma “Voorkom schade, werk veilig”


Veiligheid

Centraal

2008

Ontwikkelen richtlijneducatieprogramma

Nederlandse Vereniging voor Neurologie

Bij- en nascholing

2008

Ontwikkeling e-learning module patientveiligheid.


Patientveiligheid

Gealloceerd

2008

Kwaliteitsbeleid NIV


Kwaliteitscyclus

Gealloceerd

2008

Revisie richtlijn haematurie



Gealloceerd

2008

Kwaliteitbeleidsplan 2010-2013


Kwaliteitscyclus

Gealloceerd

2008

Omvorming buitenlandse richtlijnen



Gealloceerd

2008

Praktijkrichtlijn Hartrevalidatie

Nederlandse Vereniging voor Cardiologie


Gealloceerd

2008

Voorlich. en begeleiding aan ouders, waar de foetus een schisis heeft aangetoond

Nederlandse Vereniging voor Plastische Chirurgie


Gealloceerd

2008

Congenitale afwijkingen aan de bovenste extremiteit


Overig

Gealloceerd

2008

Schisiszorg en patiënt centraal


Overig

Gealloceerd

2008

Richtlijn Mesothelioom

Nederlandse Vereniging van Artsen voor Longziekten en Tuberculose


Gealloceerd

2008

Richtlijn Thoraxdrainage



Gealloceerd

2008

Data uit Kwaliteitsvisitaties


Kwaliteitsmeting

Gealloceerd

2008

Implementeren van 11 reeds ontwikkelde indicatoren. aanpas- Nederlandse Vereniging voor Radiotherapie en sen en nieuwe ontw. Oncologie

Indicatoren

Gealloceerd

2008

Disseminatie en implementatie van de richtlijn Ziekte van Parkinson


Hulpmiddelen voor implementatie

Gealloceerd

2008

Diagnostiek en behandeling van moeilijk astma



Gealloceerd

2008

Richtlijn comprehensive geriatric assessment

Nederlandse Vereniging voor Klinische Geriatrie


Gealloceerd

2008

De patientbrief


Overig

Gealloceerd

2008

Prestatie-indicatoren ambulante psychiatrische zorg (ZGP)

Nederlandse Vereniging voor Psychiatrie

Indicatoren

Gealloceerd

2008

Implementatie Complicatieregistratie NIV



Gealloceerd

2008

Standpunt PACU


Overig

Gealloceerd

2008

NVK Nascholing


Bij- en nascholing

Gealloceerd

2008

Ontwikkeling Integraal Kwaliteitsbeleid Radiologie

Nederlandse Vereniging voor Radiologie

Indicatoren

Gealloceerd

2008

Pilot project KNO-Pedia


Overig

Gealloceerd

2008

Complicatie registratie endoscopie



Gealloceerd

2008

Multidisciplinaire richtlijn gedragstoornissen (ODD/CD) bij kinderen en jeugdige



Gealloceerd

2008

Herziening richtlijn Bipolaire stoornis



Gealloceerd

2008

Richtlijn consultatieve psychiatrie



Gealloceerd

Centraal


35

SKMS-PROJECtEN


36


Projectcategorie

Projectgroep

2008

Biologicals

Nederlandse Vereniging voor Reumatologie


Gealloceerd

2008

Slim meten bij CVA-patienten in een ziekenhuis


Indicatoren

Gealloceerd

2008

Actinische keratosen



Gealloceerd

2008

Kwaliteitsvisitaties Ned. Ver. voor Allergologie

Nederlandse Vereniging voor Allergologie


Gealloceerd

2008

Landelijke kwaliteitsregistratie hypospadie



Gealloceerd

2008

Implementatie CBO Richtlijnen

Nederlandse Vereniging voor Pathologie


Gealloceerd

2008

Implementatie LVR Insight

Nederlandse Vereniging voor Obstetrie en Gynaecologie Overig

Gealloceerd

2008

Hartwijzer


Overig

Gealloceerd

2008

Ontwikkeling indicatoren VKGN

Vereniging Klinische Genetica Nederland

Indicatoren

Gealloceerd

2008

Richtlijn voedselprovocaties Fase 1


Overig

Gealloceerd

2008

Ontwikkelen programma om patientervaring te meten bij patienten

Nederlandse Vereniging voor Radiotherapie en Oncologie


Gealloceerd

2008

Diagnostiek en behandeling van astma bij kinderen



Gealloceerd

2008

Infectiepreventie in de gezondheidszorg (KRIZ)

Nederlandse Vereniging voor Medische Microbiologie


Gealloceerd

2008

Dutch Surgical Colorectal Audit


Indicatoren

Gealloceerd

2008

Ontwikkelen digitale set van prestatie-indicatoren


Indicatoren

Gealloceerd

2008

Diagnostiek en behandeling Kleincellig Longcarcinoom



Gealloceerd

2008

Schouderdystocie


Gealloceerd

2008

Preventie GBS Ziekte


Gealloceerd

2008

Schildklier en zwangerschap


Gealloceerd

2008

Indicatie Sectio


Gealloceerd

2008

Stuitligging


Gealloceerd

2008

Bloedverlies 2e helft zwangerschap


Gealloceerd

2008

Richtlijn Postanoxische Encefalopathie



Gealloceerd

2008

Uitbouw kwaliteitsbeleid 2008/2009


Kwaliteitscyclus

Gealloceerd

2008

Voorbereiding ontwikkeling richtlijn VKB tbv indicatorontwikkeling



Gealloceerd

2008

Richtlijn Acute Bacteriele Meningitis



Gealloceerd

2008

Richtlijn Acneiforme Dermatosen



Gealloceerd

2008

Herziening Richtlijn Bloedingen Tractus Digestivus



Gealloceerd

2008

Herziening Richtlijn Acute Leverinsufficiëntie



Gealloceerd

2008

Herziening Richtlijn Hypertensieve Crisis



Gealloceerd

2008

Genetische Diagnostiek bij DSD



Gealloceerd

2008

Cardiale MRI en CT



Gealloceerd

2008

Infectieziekten Surveillance Informatie Systeem nieuwe stijl


Overig

Gealloceerd

2008

Totale Heupprothese



Gealloceerd

2008

Richtlijn voor de behandeling van hydrocephalus bij kinder onder de 2 jaar

Nederlandse Vereniging voor Neurochirurgie


Gealloceerd

2008

NGMDL Richtlijnen



Gealloceerd

2008

Diagnostiek, behandeling en evaluatie van een eerste urinewe- Nederlandse Vereniging voor Kindergeneeskunde ginfectie bij kinder


Gealloceerd

2008

Preventie, Diagnostiek en Behandeling van Hyperbilirubinemie Nederlandse Vereniging voor Kindergeneeskunde bij de pasgeborene


Gealloceerd

2008

Richtlijn diagnostiek en behandeling ASS bij kinderen en jeugdigen



Gealloceerd

2008

Richtlijn hulp bij zelfdoding



Gealloceerd

2008

Digitalisering visitatiesysteem


Overig

Gealloceerd

2008

Ontwikkeling standaard protocollen voor Positronemissiescintigrafie

Nederlandse Vereniging voor Nucleaire Geneeskunde


Gealloceerd

2008

Diagnostiek van stoornissen in gebruik van alcohol in het kader Nederlandse Vereniging voor Psychiatrie van CBR-keuring


Gealloceerd

2008

Regelingrijgeschiktheid inzake psychiatrische stoornissen



Gealloceerd

2008

Diagnostiek en behandeling van Diverticulitus Coli



Gealloceerd

2008

Distale radius fracturen: diagnostiek en behandeling



Gealloceerd

2008

Rapportage pro justitia



Gealloceerd

2008

Chirurgische behandeling Morbide Obesitas



Gealloceerd

2008

Indicatoren


Indicatoren

Gealloceerd

2008

Beleidsplan Kwaliteit


Innovatie kwaliteitsbeleid medisch specialisten

Gealloceerd

2008

Ontwikkelen database anesthesiologische verrichtingen


Patientveiligheid

Gealloceerd

2008

Richtlijn diagnostiek en behandeling specifieke lage rugklachten



Gealloceerd

2008

Richtlijn Denovo atriumfibrilleren na (cardio-)thorale operatie



Gealloceerd




Projectcategorie

Projectgroep



Gealloceerd

Update multidisiplinaire richtlijn voor angststoornissen en voor Nederlandse Vereniging voor Psychiatrie depressie


Gealloceerd

2008

Afronden richtlijn Vasculitis



Gealloceerd

2008

Off-label voorschrijven van geneesmiddelen



Gealloceerd

2008

Kwaliteitsregistratie Oogheelkunde

Nederlands Oogheelkundig Gezelschap


Gealloceerd

2008

Richtlijn en onderlegger voor praktijkrichtlijn polikliniek atrium fibrilleren



Gealloceerd

2008

Toepassen van minimale dataset colonrapportage t.b.v. oncolo- Nederlandse Vereniging voor Pathologie gie therapie sturing

Overig

Gealloceerd

2008

Nulmeting cardiale doodsoorzaken bij obducties


Indicatoren

Gealloceerd

2008

Implementatie HerNeu2 bepaling voor therapiesturing mammacarcinoom


Overig

Gealloceerd

2008

Afronden en implementatie richtlijn RA



Gealloceerd

2008

Patiëntenvoorlichtingfolders


Bij- en nascholing

Gealloceerd

2008

Ontwikkeling intervisiemodel voor psychiaters


Overig

Gealloceerd

2008

Herziening richtlijn Electroconvulsie therapie



Gealloceerd

2008

Lopende richtlijn Dwang en Drang



Gealloceerd

2008

Foetale groeibeperking


Gealloceerd

2008

Medical audit moedersterfte


Gealloceerd

2008

Trombocytopenie en zwangerschap


Gealloceerd

2008

Hyperstimulatie syndroom


Gealloceerd

2008

Shuntchirurgie



Gealloceerd

2008

Implementatie screening en behandeling van ondervoeding bij kinderen


Overig

Gealloceerd

2008

REP Acute Boekje


Bij- en nascholing

Gealloceerd

2008

Landelijke kwaliteitsregistratie Blaascarcinoom



Gealloceerd

2008

Landelijke kwaliteitsregistratie RALP



Gealloceerd

2008

Richtlijn Artroscopie



Gealloceerd

2008

Genetische Diagnostiek en erfelijkheidsadvisering bij HCM



Gealloceerd

2008

Richtlijn behandeling patienten met hartklepafwijking



Gealloceerd

2008

Kwaliteitseisen uitvoeren THV


Overig

Gealloceerd

2008

Kwaliteitseisen uitvoeren THV


Overig

Gealloceerd

2008

Richtlijn feedback eerste lijn



Gealloceerd

2008

Reflexdiagnostiek bij anemie



Gealloceerd

2008

Evidence based medicine bij laboratoriumdiagnostiek



Gealloceerd

2008

Registratie van patiënten met hydrocephalus jonger dan 2 jaar, Nederlandse Vereniging voor Neurochirurgie kwaliteit behand.


Gealloceerd

2008

Multidisciplinaire Richtlijnen voor aangeboren gelaats- en schedelafwijkingen



Gealloceerd

2008

Richtlijn Visus Stoornissen



Gealloceerd

2008

Naar een integrale patiëntveiligheidscultuur in de heelkunde


Patientveiligheid

Gealloceerd

2008

Praktijkrichtlijn ICCU



Gealloceerd

2008

Engelse vertaling van het “Netherlands Protocol for Pet Standardisation



Gealloceerd

2008

Implementatie en optimalisatie Nederlandse Dataset Pijnrevalidatie



Gealloceerd

2008

Nota Patientveiligheid


Gealloceerd

2008

Vertaling van “Aanbevelingen voor Nucleaire Geneeskunde 2007”



Gealloceerd

2008

Prestatieindicatoren


Indicatoren

Gealloceerd

2008




Gealloceerd

2008

Patienttevredenheidsenquete uniformeren en als benchmark kunnen gebruiken


Kwaliteitsmeting

Gealloceerd

2008

Ontwikkeling kwaliteitskader


Overig

Gealloceerd

2009

Anemie door aangeboren stoornissen in de ijzerstofwisseling



Centraal

2009

Multidisciplinaire richtlijn behandeling van het acute cerebrale Nederlandse Vereniging voor Neurologie aneurysma


Centraal

2009

Professionalisering arts als getuige-deskundige


Overig

Centraal

2009

Richtlijn Primaire Tumor Onbekend



Centraal

2009

SSRI gebruik in de zwangerschap en tijdens de lactatie


Centraal

2009

Evaluatieonderzoek IFMS


Centraal

2009

Diagnostiek en behandeling van endometriumcarcinoom


2009

Etiologisch onderzoek bij slechthorendheid op de kinderleeftijd Vereniging Klinische Genetica Nederland

2008

Richtlijn antistollingsbehandeling rond en na hartoperatie

2008

Ontwikkelen methoden voor verantwoording kwaliteit van zorg Ontwikkelen en ontsluiten van evidence based richtlijnen

Centraal Centraal


37

SKMS-PROJECtEN


38


Projectcategorie

2009

Coordinatie kwaliteitsbeleid Medisch Specialisten


Overig

Centraal

2009

Draaiboek Audit Algemeen



Centraal

2009

Diagnostiek en behandeling Barrett-oesofagus



Centraal

2009

Leidraad Medische Apparatuur deel 2



Centraal

2009

Herziening CBO-richtlijn Varicella uit 2003



Centraal

2009

Erfelijke aanleg voor kanker: richtlijn voor het benaderen van familieleden



Centraal

2009

Herziening richtlijn Psoriasis



Gealloceerd

2009

Herziening model kwaliteitsvisitaties



Gealloceerd

2009

Data Warehouse NIV Fase 1 en Fase 2


Kwaliteitsmeting

Gealloceerd

2009

Innovatie van zorgcommunicatie in kinderrevalidatie door introductie van ICF-CY



Gealloceerd

2009

Primaire Amenorroe


Gealloceerd

2009

Pelvic Inflammatory Disease (PID) en Tubo Ovarieel Abces (TOA)


Gealloceerd

2009

Premenstrueel Syndroom


Gealloceerd

2009

Bevorderen van de implementatie van kwaliteitsinnovaties


Overig

Gealloceerd

2009

Standard Operating Procedures Echocardiografie



Gealloceerd

2009

CQ Web: een webbased visitatie ondersteunend instrument



Gealloceerd

2009

Accreditatie en visitatie ECT



Gealloceerd

2009

Autisme bij volwassenen



Gealloceerd

2009




Gealloceerd

2009

Medical audits kwaliteitsvisitatie



Gealloceerd

2009

Ontwikkeling kwaliteitsvisitaties VKGN



Gealloceerd

2009

Richtlijn ICD



Gealloceerd

2009

Professionalisering Advies en Bemiddeling Commissie NVvH



Gealloceerd

2009

Pathologenpanel voor maligne lymfomen: kwaliteitsbewaking en bevordering



Gealloceerd

2009

Ontwikkeling standaard voor de radiologische praktijk



Gealloceerd

2009

Herziening normenrapport kwaliteit



Gealloceerd

2009

Ontwikkeling indicator carotischirurgie


Indicatoren

Gealloceerd

2009

(Multidisciplinaire) richtlijn ADHD bij Volwassenen



Gealloceerd

2009

Training kwaliteitsvisitaties


Kwaliteitscyclus

Gealloceerd

2009

Bevordering van ziekteactiviteit gestuurd handelen bij Reuma- Nederlandse Vereniging voor Reumatologie toïde Artritis


Gealloceerd

2009

Pediatrisch delier



Gealloceerd

2009

Behandeling met antipsychotica en behandeling van comorboditeit



Gealloceerd

2009

Richtlijn voor de behandeling van morbus Dupuytren



Gealloceerd

2009

EB Richtlijnen van 5 acute kindergeneeskundige problemen



Gealloceerd

2009

Train de trainer implementatietraject



Gealloceerd

2009

Richtlijn orthesen naar maat



Gealloceerd

2009

Geintegreerde zorginformatie



Gealloceerd

2009

Evaluatie en benchmark van interne indicatoren radiologie


Kwaliteitsmeting

Gealloceerd

2009

Herziening richtlijnen NIV fase 1



Gealloceerd

2009

Invulling Professionele Kwaliteit internisten


Overig

Gealloceerd

2009

Sterilisatie van de vrouw


Gealloceerd

2009

Zwangerschap en Obesitas


Gealloceerd

2009

Zwangerschapscholestase


Gealloceerd

2009

Organisatie van de zorg - Oncologie

Nederlandse Vereniging voor Obstetrie en Gynaecologie Het ontwikkelen en ontsluiten van normen

Gealloceerd

2009

Moedersterfte


Gealloceerd

2009

Richtlijn niet-acute cerebellaire ataxie



Gealloceerd

2010

Transparantie, Indicatoren, Toezicht - Orde Kwaliteitsbeleid


Overig

Centraal

2010

Patientveiligheid - Orde Kwaliteitsbeleid


Patientveiligheid

Centraal

2010

EPD - Orde Kwaliteitsbeleid


EPD

Centraal

2010

Complicatieregistratie - Orde Kwaliteitsbeleid



Centraal

2010

Kwaliteitsregistraties - Orde Kwaliteitsbeleid



Centraal

2010

Zorgstandaarden - Orde Kwaliteitsbeleid


Overig

Centraal

2010

Geneesmiddelen - Orde Kwaliteitsbeleid


Overig

Centraal

2010

Ad Hoc - Orde Kwaliteitsbeleid


Overig

Centraal

2010

Richtlijnen - Orde Kwaliteitsbeleid


Overig

Centraal

2010

Herziening richtlijn “Diagnostiek en Behandeling Oesofaguscarcinoom”



Centraal

2010

Ontwikkeling evidence based kinderformularium



Centraal


Projectgroep



Projectcategorie

Projectgroep

2010

Computergestuurde patiëntenvoorlichting en registratie van het Nederlandse Vereniging voor Plastische Chirurgie informed consent


Centraal

2010

Herziening landelijke evidence-based richtlijn mammacarcinoom


Centraal

2010

Richtlijn voor diagnostiek, controle en behandeling van Marfan Vereniging Klinische Genetica Nederland syndroom


Centraal

2010

Richtlijn, indicatoren en nalevingsplan Postoperatief Traject



Centraal

2010

Addendum richtlijn delier: De organisatie rond het delier



Centraal

2010

Totaalruptuur; preventie, diagnostiek, behandeling en counseling


Centraal

2010

Richtlijn Diagnose, Behandeling en Begeleiding Myotone Dystrofie type I



Centraal

2010

Herziening MD richtlijn Seksueel Overdraagbare Aandoeningen Nederlandse Vereniging voor Dermatologie en Venereologie


Centraal

2010

Richtlijn diagn. en behandeling loopstoornissen bij kinderen met Spina Bifida



Centraal

2010

WikiMedical, implementatie en voortgang



Centraal

2010

Herziening MDR Organisatie en werkwijze op intensive care voor volwassenen in NL



Centraal

2010

E-learning Richtlijnen



Gealloceerd

2010

Meldcode Kindermishandeling



Gealloceerd

2010

Active surveillance voor prostaatkanker



Gealloceerd

2010

Multidisciplinaire Richtlijn Behandeling Heroïneverslaving



Gealloceerd

2010

Kwaliteit van geriatrische zorg binnen de GGZ



Gealloceerd

2010

Consensus document voor telecardiologische zorg



Gealloceerd

2010

Complicatieregistratie, evaluatie van de gegevens



Gealloceerd

2010

Implementatie richtlijn CGA en Indicatoren NVKG


Kwaliteitsmeting

Gealloceerd

2010

Aanvragerstevredenheidenenquete


Kwaliteitsmeting

Gealloceerd

2010

Richtlijn laboratoriumdetectie van bijzonder resistente micro-organismen



Gealloceerd

2010

laboratorium detectie van Meticilline-resistente Staphylococcus Nederlandse Vereniging voor Medische Microbiologie aureus (MSRA)


Gealloceerd

2010

Richtlijnontwikkeling radiotherapie, pacemakers en ICD’s



Gealloceerd

2010

Geïntegreerd Kwaliteitsbeleid NVRO



Gealloceerd

2010

KNO-arts en Tuchtrecht 2003-2013



Gealloceerd

2010

Herziening richtlijn Postoperatieve pijnbehandeling



Gealloceerd

2010

Protocollering en Prijssystematiek Prothesen van de arm (PPP-arm)



Gealloceerd

2010

Benzodiazepine gebruik in de zwangerschap en tijdens lactatie Nederlandse Vereniging voor Obstetrie en Gynaecologie Ontwikkelen en ontsluiten van evidence based richtlijnen

Gealloceerd

2010

Prematurenretinopathie (ROP) richtlijn voor screening en behandeling



Gealloceerd

2010

Richtlijn Educatie Programma



Gealloceerd

2010

Richtlijn Contacteczeem



Gealloceerd

2010

Off-label voorschrijven van geneesmiddelen in de dermatologie Nederlandse Vereniging voor Dermatologie en Venereologie


Gealloceerd

2010

Implementeren interne indicatoren voor hepatitis C en poliepectomie


Indicatoren

Gealloceerd

2010

Preventie van slechthorendheid



Gealloceerd

2010

Wetenschap in de KNO



Gealloceerd

2010

Leidraad Cardiologie 2010



Gealloceerd

2010

Prestatie-indicatoren in digitaal visitatiesysteem (ADAS)


Kwaliteitsmeting

Gealloceerd

2010

Diagnostiek bij acute buikpijn



Gealloceerd

2010

Richtlijn cervicaal radiculair syndroom



Gealloceerd

2010

Diagnose en behandeling van het subacromiaal pijnsyndroom vd schouder



Gealloceerd

2010

Geïntegreerd Kwaliteitsbeleid Nederlandse Orthopaedische Vereniging



Gealloceerd

2010

Ontwikkeling richtlijn palliatieve zorg voor kinderen



Gealloceerd

2010

Ontwikkeling richtlijn gastro-oesophagale reflux en helicobacter Nederlandse Vereniging voor Kindergeneeskunde pylori


Gealloceerd

2010

Herkennen van en omgaan met erfelijkheid in de diagnostiek van de pathologie



Gealloceerd

2010

Evaluatie kwaliteitsvisitaties artsen-microbioloog



Gealloceerd

2010

Ontwikkeling en implementatie teaching files voor nucleair geneeskundigen



Gealloceerd

2010

Kwaliteitsimpuls: Brug tussen zorg en wetenschappelijk onderzoek



Gealloceerd



39

SKMS-PROJECtEN


40

Projectcategorie

Projectgroep

2010

Opzet landelijke complicatieregistratie volwassen hartchirurgie Nederlandse Vereniging voor Thoraxchirurgie


Gealloceerd

2010

Reglement certificeringstrajecten NVvH



Gealloceerd

2010

Patientveiligheidsonderwijs in bestaande settingen



Gealloceerd

2010

Digitalisering kwaliteitsvisitatie



Gealloceerd

2010

Non invasieve beademing tijdens acute respiratoire insufficien- Nederlandse Vereniging van Artsen voor Longziekten tie bij COPD en Tuberculose


Gealloceerd

2010

Datering van de zwangerschap - implementatie modelprotocol Nederlandse Vereniging voor Obstetrie en Gynaecologie Hulpmiddelen voor implementatie

Gealloceerd

2010

Herziening en uitbreiding richtlijn afwijkend adnex


Gealloceerd

2010

Webbased registratie: laparoscopie (level I-IV) en bekkenbodemchirurgie

Nederlandse Vereniging voor Obstetrie en Gynaecologie Kwaliteitsregistraties

Gealloceerd

2010

Eenheid van taal


Overig

Gealloceerd

2010

Geintegreerd Kwaliteitsbeleid Nederlandse Vereniging voor Medische Microbiologie



Gealloceerd

2010

Beleidsplan Kwaliteit Nederlandse Vereniging voor Radiologie



Gealloceerd

2010

Prestatie-indicatoren voor radiologie uit multidisciplinaire richtlijnen


Indicatoren

Gealloceerd

2010

Ontwikkelen time-outprocedure voor een veilige endoscopie



Gealloceerd

2010

Richtlijn ulnaropathie



Gealloceerd

2010

Routine Outcome Monitoring GGZ



Gealloceerd

2010

Redigeren richtlijn huiselijk geweld



Gealloceerd

2010

Didactische Kwaliteit Nascholing



Gealloceerd

2010

Patienttevredenheidsenquête



Gealloceerd

2010

Zorg Rondom Pacemaker- en ICD patiënten in terminale levensfase.



Gealloceerd

2010

Diabetes Mellitus



Gealloceerd

2010

Embolisatie van de arteria uterina bij symptomatische uterus myomatosis



Gealloceerd

2010

Implementatie OSAS richtlijn, ontwikkeling E-learning module in wiKiNO



Gealloceerd

2010

Richtlijn Off-label gebruik van anesthetica



Gealloceerd

2010

Richtlijn Hypofyse chirurgie



Gealloceerd

2011

Kwaliteitskoepel 2011



2011

Kwaliteitsbeleid Orde 2011



2011

Herziening multidisciplinaire richtlijn Prostaatcarcinoom



Centraal

2011

Herziening richtlijnen rectumcarcinoom en coloncarcinoom



Centraal

2011

Richtlijn Mammareconstructie



Centraal

2011

Richtlijn Lichen sclerosus en lichen planus



Centraal

2011

Landelijke richtlijnendatabase

Nederlandse Vereniging voor Obstetrie en Gynaecologie Hulpmiddelen voor implementatie

Centraal

2011

Cardiovasculair risicomanagement na reproductieve aandoeningen


Centraal

2011

Diagnostiek en behandeling van vaginale verzakking


Centraal

2011

Richtlijn hoofd-halstumoren



Centraal

2011

Koploperproject - implementatie medisch specialistische richtlijnen-2.0



Centraal

2011

Lymfoedeem



Centraal

2011

Update richtlijn Dementie



Centraal

2011

Richtlijn kindermishandeling herziene aanvraag project 17094457 centraal 2011)



Centraal

2011

Ontwikkeling, implementatie en evaluatie van gebruik van protocolmodules



Gealloceerd

2011

Levende richtlijn diagnostiek en behandeling van epilepsie



Gealloceerd

2011

Jicht



Gealloceerd

2011

Ontwikkeling Richtlijn acute wonden



Gealloceerd

2011

Richtlijn Koemelkallergie



Gealloceerd

2011

Kwaliteitsplan NVU



Gealloceerd

2011

Richtlijn urine-incontinentie bij volwassenen



Gealloceerd

2011

Kwaliteit van leven bij prostaatkanker



Gealloceerd

2011

Herziening NIV Richtlijn Elektrolytstoornissen 2005



Gealloceerd

2011

Doelmatig voorschrijven



Gealloceerd

2011

Uitkomstenregistratie Longkanker


Kwaliteitsmeting

Gealloceerd

2011

Verenigingsbeleid bij mogelijk disfunctioneren



Gealloceerd



Belang Beleid



Projectcategorie

Projectgroep

2011

Update richtlijn Cataract



Gealloceerd

2011

Richtlijn Uveitis - addendum Biologicals



Gealloceerd

2011

Uitbreiding CQWeb



Gealloceerd

2011

Kwaliteitsproject Implementatie van evidence-based richtlijnen Nederlandse Vereniging voor Kindergeneeskunde 5 acute problemen


Gealloceerd

2011

Richtlijn Kind met koorts



Gealloceerd

2011

Richtlijneducatieprogramma behorend bij richtlijn Licht Traumatisch Hoofdletsel



Gealloceerd

2011

Registratie niercelcarcinoom: 0-meting interventie bij niertumoren



Gealloceerd

2011

Addendum Richtlijn CGA



Gealloceerd

2011

NVVP Kwaliteitsplan 2012-2014



Gealloceerd

2011

Zes sigma in het klinisch laboratorium



Gealloceerd

2011

Richtlijn Schildklierfunctiestoornissen



Gealloceerd

2011

Handleiding ‘’virtuele pathologie panel’’ met tumoren van de thymus als pilot



Gealloceerd

2011

Kwaliteitsbeleid NOG



Gealloceerd

2011

Infectieziektesurveillance: ISISweb2.0



Gealloceerd

2011

Slim meten thuis - beslishulp voor doorverwijzing



Gealloceerd

2011

Richtlijn Astma bij kinderen



Gealloceerd

2011

Overzicht kwaliteitsinstrumenten heelkunde



Gealloceerd

2011

Implementatie Certificeringinstrument



Gealloceerd

2011

Adviescommissie Uitkomsten van zorg



Gealloceerd

2011

Richtlijn diagnostiek en behandeling van haemoptoë



Gealloceerd

2011

Ontwikkeling en implementatie van de digitalisering van de visitatiemethodiek



Gealloceerd

2011

Uniformering aanbevelingen Anesthesiologie



Gealloceerd

2011

Visitatie kindercardiologie



Gealloceerd

2011

Post Anesthesia Care Unit - uitwerking



Gealloceerd

2011

Nieuwe model Kwaliteitsvisitatie Anesthesiologie


Ontwikkelen methoden voor verantwoording kwaliteit van zorg Gealloceerd

2011

Budget Impact Analyse richtlijn Sedatie buiten OK



Gealloceerd

2011

Knelpuntanalyse Richtlijn Macula Degeneratie (inclusief intra-vitreale anti-VEG



Gealloceerd

2011

Registratie virale hepatitis



Gealloceerd

2011

Professionalisering kwaliteitsvisitatie



2011

Uitbreiding teaching files met video functionaliteit



Gealloceerd

2011

Onvervulde kinderwens door hoge ziekteactiviteit van RA;



Gealloceerd

2011

CONCARE - naar excellente zorg voor patiënten met een aangeboren hartafwijking



Gealloceerd

2011

Implementatie richtlijn “Consultverlening”



Gealloceerd

2011

Implementatie richtlijn spastische cerebrale parese



Gealloceerd

2011

Actualisering methodiek kwaliteitsvisitatie



Gealloceerd

2011

Erysipelas



Gealloceerd

2011

Het opstellen van richtlijnen Transcatheter Hartklep Implantatie Nederlandse Vereniging voor Cardiologie (THI)


Gealloceerd

2011

Verbeteren overdrachten



Gealloceerd

2011

Implementatie doelmatig gebruik ICD therapie



Gealloceerd

2011

Herziening richtlijn Hypertrofische Cardiomyopathie (HCM)



Gealloceerd

2011

Criteria Passend Gebruik Echocardiografie, NVVC



Gealloceerd

2011

Richtlijn Bronchopulmonale Dysplasie



Gealloceerd

2011

Benchmarkingen van verrichtingen voor de cardiologie


Kwaliteitsmeting

Gealloceerd

2011

Schizofrenie deel update 3: kosteneffectiviteit en financiering



Gealloceerd

2011

Updates Multidisciplinaire richtlijnen Angststoornissen en Depressie



Gealloceerd

2011

ADHD bij volwassenen - Fase 2



Gealloceerd

2011

Fit to Perform



Gealloceerd

2011

Kwaliteitsmeting neurologie 2012-2013


Indicatoren

Gealloceerd

2011

Herziening ZATT-richtlijn ( Ziekten Adenoid en Tonsillen in de Tweede lijn)



Gealloceerd

2011

Professionalisering www.nvukwaliteit.nl



Gealloceerd

2011

Modernisering kwaliteitsvisitatie NVNG



Gealloceerd

2011

Evaluatie kwaliteitsvisitaties P111




41

SKMS-PROJECtEN


42


Projectcategorie

Projectgroep

2011

Richtlijn Anesthesie bij Kinderen



Gealloceerd

2011

Richtlijn Voedselallergie/Voedselprovocatie



Gealloceerd

2011

PROMS Cataract – Catquest 9SF


Indicatoren

Gealloceerd

2011

Ontwikkelen van gedragen (evidence-based) normen voor radiotherapie



Gealloceerd

2011

Psychiatrisch onderzoek bij volwassenen



Gealloceerd

2011

Richtlijn Klompvoet



Gealloceerd

2011

Herziening richtlijn ‘Neuraxisblokkade en antistolling’



Gealloceerd

2011

Normering chirurgische behandelingen


Indicatoren

Gealloceerd

2011

Richtlijneducatieprogramma bij richtlijn Guillain-Barré



Gealloceerd

2011

Richtlijneducatieprogramma richtlijn Subarachnoïdale bloeding Nederlandse Vereniging voor Neurologie


Gealloceerd

2011

Richtlijneducateprogramma bij de richtlijn Parkinson



Gealloceerd

2011

richtlijnen voor de behandeling duimbasis arthrose



Gealloceerd

2011

opzet landelijke regsitratie longchirurgie NVT + complicatieregistratie



Gealloceerd

2011

Richtlijn Totale Knieprothese



Gealloceerd

2011

Update richtlijn diagnostiek en behandeling van kinderen met spastische CP



Gealloceerd

2011

Richtlijn pre- en post-test counseling bij array-diagnostiek P112



Gealloceerd

2011

Richtlijn PTEN Hamartoma Tumor Syndroom (Cowden) P113



Gealloceerd

2011

Normenrapport Oogheelkunde



Gealloceerd

2011

Richtlijn Proctologie



Gealloceerd

2011

Normen kinderurologische operaties



Gealloceerd

2011

Complicatieregistratie voor radiologie: een best practice model. Nederlandse Vereniging voor Radiologie


Gealloceerd

2011

Opstellen en publicatie van patienteninformatiefolders op website NVNG



Gealloceerd

2011

Dutch Gastroenterology Endoscopy Audit (DGEA)



Gealloceerd

2011

Standpunt en implementatieondersteuning Medische Apparatuur



Gealloceerd

2011

Evaluatie en benchmark van interne indicatoren voor radiologie Nederlandse Vereniging voor Radiologie fase 2

Indicatoren

Gealloceerd

2012

Kwaliteitsbeleid Orde 2012



Beleid

2012

Op weg naar transparantie van betekenisvolle kwaliteitsinformatie



Centraal

2012

Netwerkrichtlijn Diabetes Mellitus



Centraal

2012

Multidisciplinaire behandeling kwetsbare ouderen rondom chirurgische ingrepen



Centraal

2012

Herziening richtlijn antitrombotische therapie



Centraal

2012

Behandeling van patiënten met een dementie als comorbiditeit Nederlandse Vereniging voor Klinische Geriatrie


Centraal

2012

Beleid rondom spoedoperaties



Centraal

2012

Multidisciplinaire klinische registratie Heupfractuur



Centraal

2012

Perinatale Registratie Nederland Geschikt Maken voor Benchmarking



Centraal

2012

Ontwikkeling Leidraad Introductie Nieuwe Interventie in de Klinische Praktijk



Centraal

2012

Leidraad begeleide introductie nieuwe orale antistollingsmiddelen



Centraal

2012

Richtlijn duizeligheid bij ouderen



Centraal

2012

Visitatiemodule oudere patiënten met (risico op) delirium


Ontwikkelen methoden voor verantwoording kwaliteit van zorg

Centraal

2012

Methodiek om richtlijnen ‘ouderenproof’ te maken



Centraal

2012

Addendum bij richtlijn CVRM gericht op kwetsbare ouderen



Centraal

2012

richtljin slaapstoornissen bij ouderen



Centraal

2012

Optimale behandeling van de oudere patiënt met een colorec- Nederlandse Vereniging voor Radiotherapie en taal carcinoom Oncologie


Centraal

2012

Stimuleer effectieve en elimineer niet-effectieve zorg

Nederlandse Vereniging voor Obstetrie en Gynaecologie Innovatie kwaliteitsbeleid medisch specialisten

2012

Ontwikkelen geïntegreerd meerjaren(kwaliteits)beleidsplan



Gealloceerd

2012

Richtlijn Coloscopie surveillance (actualisatie (delen) bestaande richtlijnen)



Gealloceerd

2012

ROM GGZ



Gealloceerd

2012

Patiëntvoorlichting



Gealloceerd

2012

Informed consent hartchirurgie volwassenen



Gealloceerd

2012

Volumenormen voor vier orthopedische aandoeningen



Gealloceerd

2012

Kwaliteitsindicatoren ondervoeding geriatrie


Indicatoren

Gealloceerd

2012

Update richtlijn urine-incontinentie voor de tweede- en derdelijnszorg



Gealloceerd


Centraal



Projectcategorie

Projectgroep

2012

Evidence-based richtlijn nierstenen



Gealloceerd

2012

Ontwikkeling samenvattingen voor de kindergeneeskunde



Gealloceerd

2012

Richtlijn Morbide Obesitas 2.0



Gealloceerd

2012

Landelijke implementatie van een registratie voor SLE



Gealloceerd

2012

Hartklepkeuzehulp



Gealloceerd

2012

MDR Pediatrisch Delier



Gealloceerd

2012

Implementatie richtlijn OD/CD



Gealloceerd

2012

Kwaliteitsmeting ERCP met als doel normering



Gealloceerd

2012

Ontwikkeling en implementatie van de digitalisering van de visitatiemethodiek



2012

Beslishulp Amputatie Prognostiek onderste extremiteit


Indicatoren

Gealloceerd

2012

Herziening richtlijn Gliomen



Gealloceerd

2012

Revisie richtlijn basis prenatale zorg


Gealloceerd

2012

Richtlijnen Veneuze pathologie



Gealloceerd

2012

Revisie Richtlijn Orienterend Fertiliteitsonderzoek


Gealloceerd

2012

Ontwikkeling cursus Masterclass patiëntveiligheid in de praktijk.



Gealloceerd

2012

Ontwikkeling richtlijn diagnostiek en behandeling functionele buikpijn bij kind



Gealloceerd

2012

Digitalisering kwaliteitsvisitaties



Gealloceerd

2012

Verbinding kwaliteitsbeleid met wetenschappelijk onderzoek



Gealloceerd

2012

Patient Outcome Measurement Tool (POMT) Gynaecologische Chirurgie

Nederlandse Vereniging voor Obstetrie en Gynaecologie Kwaliteitsregistraties

Gealloceerd

2012

Interactie klinisch-chemische parameters en geneesmiddelengebruik



Gealloceerd

2012

Update Aanbevelingen Nucleaire Geneeskunde 2012



Gealloceerd

2012

Ontwikkeling van een geactualiseerde MDR Bipolaire Stoornissen



Gealloceerd

2012

MDR Dwang en Drang



Gealloceerd

2012

Herziening van het Acute boekje



Gealloceerd

2012

Richtlijn behandeling patiënten met een Schisis



Gealloceerd

2012

Post-bariatrische chirurgie



Gealloceerd

2012

Richtlijn Renale Denervatie



Gealloceerd

2012

Ontwikkeling van een wiki voor artsen-microbioloog: Micropedia



Gealloceerd

2012

Revisie richtlijn Pijn bij Kanker



Gealloceerd

2012

Dutch Pancreatic Cancer Audit



Gealloceerd

2012

Laboratorium detectie van penicilline resistente Streptococcus Nederlandse Vereniging voor Medische Microbiologie pneumoniae (PRSP)


Gealloceerd

2012

Laboratorium detectie van Vancomycine resistente Enterococcus faecium (VRE)



Gealloceerd

2012

Dutch HepatoBiliary Audit (DHBA)



Gealloceerd

2012

Revisie richtlijn melanoom



Gealloceerd

2012

Fase 2 - Ontwikkeling richtlijn Macula Degeneratie, ntra-vitreale anti-VEGF’s)



Gealloceerd

2012

Richtlijn Intoxicaties



Gealloceerd

2012

Richtlijn perceptieve slechthorendheid bij volwassenen



Gealloceerd

2012

doorontwikkeling van digitalisering van de nieuwe visitatiemethodiek



Gealloceerd

2012

Geïntegreerd Kwaliteitsbeleid NVALT



Gealloceerd

2012

Uniformering van scanprotocollen voor abdominale radiologie



Gealloceerd

2012

Vernieuwing visitatie NVvR



2012

Afronden van de Consumer Quality Index (CQI) Radiotherapie (fase 3 en 4)


Indicatoren

Gealloceerd

2012

Etikettering van High Risk Medicatie



Gealloceerd

2012

Kwaliteitsregistratie Pijngeneeskunde



Gealloceerd

2012

richtlijn congenitale naevi



Gealloceerd

2012

Geïnstrumenteerde wervelkolomchirurgie bij degeneratieve wervelkolomaandoeningen



Gealloceerd

2012

Richtlijn onderste luchtweginfecties bij kinderen



Gealloceerd

2012

Ontwikkeling, impl. en evaluatie van gebruik protocolmodules S123 - vervolg S122



Gealloceerd

2012

Kwaliteitsnormen Interne Geneeskunde



Gealloceerd


43

SKMS-PROJECtEN


44

Projectcategorie

Projectgroep

2012

Fase 1 - Onderzoek kwaliteitsregistraties Interne Geneeskunde Nederlandse Internisten Vereniging



Gealloceerd

2012

Richtlijn Heesheid



Gealloceerd

2012

Update richtlijn Beroerte



Gealloceerd

2012

Supported Fast Track Trauma Revalidatie Service’ op de weg naar implementatie



Gealloceerd

2012

Verdere implementatie landelijk kwalteitsregistratie complexe neurochirurgie



Gealloceerd

2012

Doorontwikkeling richtlijn ‘Vrijgave van laboratoriumuitslagen’



Gealloceerd

2012

Constitutioneel eczeem



Gealloceerd

2012

Landelijke registratie- en benchmarksyteem: inzicht kwaliteit zorg



Gealloceerd

2012

Ontwikkeling algemene criteria voor goede kwaliteit van zorg in Nederlandse Vereniging voor Kindergeneeskunde de kindergeneesk


Gealloceerd

2012

Kwaliteitscyclus richtlijnen: herziening van richtlijnen en implementatietraject



Gealloceerd

2012

Richtlijn Hallux Valgus



Gealloceerd

2012

Herziening richtlijn erfelijke darmkanker



Gealloceerd

2012

Ondersteuning realisatie en visitatie kwaliteitsnormen praktijkvoering Intern



Gealloceerd

2013

Ontsluiten richtlijnmodules acute neurologie in richtlijnendatabase



Belang

2013

Uploaden medisch specialistische richtlijnen in Richtlijnendatabase



Belang

2013

Kwaliteitsbeleid OMS 2013



2013

Revisie richtlijn Behandeling neuropsychiatrische gevolgen niet-aangeboren hersenletsel



Centraal

2013

Kwaliteitsregistratie beroerte



Centraal

2013

Kwaliteitssysteem Dataverificatie



Centraal

2013

Cognitieve stoornissen na reanimatie: implementatie zorgpad ZuPER



Centraal

2013

Richtlijn Behandeling van spasticiteit na niet-aangeboren hersenletsel bij volwassenen



Centraal

2013

Richtlijn polyfarmacie bij ouderen in de tweede lijn



Centraal

2013

Richtlijn Slikstoornissen



Centraal

2013

Het ontwikkelen praktijkgids Antimicrobial Stewardship binnen Nederlandse Vereniging voor Medische Microbiologie ziekenhuizen


Centraal

2013

Option Grids in Nederland



Centraal

2013

Uitbreiden DSCA met radiotherapeutische parameters



Centraal

2013

Richtlijn Gepast starten/onthouden van nierfunctievervangende Nederlandse Internisten Vereniging behandeling


Centraal

2013

AIOS voor efficiency in modulair onderhoud van richtlijnen

Nederlandse Vereniging voor Obstetrie en Gynaecologie Innovatie kwaliteitsbeleid medisch specialisten

Centraal

2013

Richtlijn Basisdiagnostiek CVRM en behandeling hypertensie bij kinderen met obesitas



Centraal

2013

Addenda Hypertensie en Dyslipidemie bij de multidisciplinaire Nederlandse Internisten Vereniging richtlijn CVRM


Centraal

2013

Choosing Wisely in Nederland



Centraal

2013

Geautomatiseerde aanlevering pathologiegegevens aan kwaliteitregistraties



Centraal

2013

Week van de patientveiligheid



Gealloceerd

2013

Herziening Richtlijn ICD Implanterende Ziekenhuizen



Gealloceerd

2013

CARDSS Online: een kwaliteitsmanagementsysteem voor hartrevalidatie



Gealloceerd

2013

Ontwikkelen app ten behoeve van implementatie richtlijn Coloscopiesurveilance



Gealloceerd

2013

Post (ACS) polikliniek door allied professionals



Gealloceerd

2013

Digitale toolbox acuut hartinfarct



Gealloceerd

2013

Revisie richtlijn Oncologische revalidatie



Gealloceerd

2013

Herziening Richtlijn Laboratoriumdiagnostiek Mycobacteriën



Gealloceerd

2013

Antibiotica bij tandheelkundige ingrepen bij patiënten met een Nederlandse Orthopaedische Vereniging gewrichtsprothese


Gealloceerd

2013

Ontwikkelen zorgpad Geriatrische Revalidatie zonder opname in het ziekenhuis



Gealloceerd

2013

Het uniformeren van radiotherapeutische normen voor hoofdhalsoncologie



Gealloceerd

2013

Richtlijn Behandeling van Acute Exacerbaties van COPD in het Nederlandse Vereniging van Artsen voor Longziekten Ziekenhuis en Tuberculose


Gealloceerd


Beleid



Projectcategorie

2013

Genetische diagnostiek bij foetale echoscopische afwijkingen



Projectgroep Gealloceerd

2013

Richtlijn diagnostiek en behandeling van non-CF bronchiectasieën



Gealloceerd

2013

Ontwikkeling en implementatie normatief kader ter ondersteu- Nederlandse Vereniging voor Medische Microbiologie ning van de kwaliteitsvisitatie


Gealloceerd

2013

Preventie van contrastmiddel-geïndiceerde acute nierschade (CI-AKI)



Gealloceerd

2013

Praktijkrichtlijn voor het cervixcytologisch onderzoek van de baarmoederhals



Gealloceerd

2013

Update van de NVK-richtlijn Coeliakie



Gealloceerd

2013

Update van de NVK-richtlijn ontwikkelingsachterstand / verstandelijke beperking



Gealloceerd

2013

Aanbevelingen laparoscopie en robotchirurgie in de Urologie



Gealloceerd

2013

Richtlijn Tinnitus



Gealloceerd

2013

European Pediatric Surgery Audit (EPSA)



Gealloceerd

2013

Ontwikkelen training nieuwe visitatoren obv leidraad kwaliteitsvisitaties



Gealloceerd

2013

Revisie Richtlijn Onderzoek en behandeling van Galstenen



Gealloceerd

2013

Handleiding voor de USER in de CVA revalidatiezorg



Gealloceerd

2013

Wat en hoeveel werkt voor wie in de pijnrevalidatie?



Gealloceerd

2013

Toelichting Nederlandse ISO norm



Gealloceerd

2013

Flankerend beleid bij (on)verwachte klinisch chemische laboratoriumuitslagen



Gealloceerd

2013

Keuzehulp BPH



Gealloceerd

2013

Richtlijn Extra Uteriene Graviditeit (EUG)


Gealloceerd

2013

Richtlijn Abnormaal vaginaal bloedverlies in de postmenopauze (PMB)


Gealloceerd

2013

Onderhoud levende richtlijn Diagnostiek en behandeling van epilepsie



Gealloceerd

2013

Ontwikkeling richtlijn taakherschikking neurologie



Gealloceerd

2013

Ontwikkeling richtlijn Uveïtis inclusief ontwikkeling indicatoren Nederlands Oogheelkundig Gezelschap


Gealloceerd

2013

Opleiding Procedurele Sedatie en/of Analgesie voor Kinderen



Gealloceerd

2013

Actiegerichte indicatoren / responsechecklist verbetering kwaliteit IC zorg


Indicatoren

Gealloceerd

2013

Ontwikkeling anesthesie in de oogheelkunde



Gealloceerd

2013

Borstimplantaten Registratie Systeem voor Verbetering Kwaliteit Nederlandse Vereniging voor Plastische Chirurgie van Zorg


Gealloceerd

2013

Kwaliteitsregistratie PDS



Gealloceerd

2013

Adaptatie van de NICE richtlijn voor neonatale sepsis



Gealloceerd

2013

Meerjarenagenda geintegreerd kwaliteitsbeleid Interne Geneeskunde



Gealloceerd

2013

Functionele uitbreiding on-line database landelijke hypospadie Nederlandse Vereniging voor Urologie kwaliteitsproject


Gealloceerd

2013

Ontwikkeling REP Leeftijdsgebonden Maculadegeneratie



Gealloceerd

2013

Update richtlijn carpaaltunnelsyndroom



Gealloceerd

2013

Complicatieregistratie Vakgroep Allergologie



Gealloceerd

2013

Update richtlijn obstipatie bij kinderen van 0-18 jaar



Gealloceerd

2013

Richtlijn heupfractuur



Gealloceerd

2013

Herziening richtlijn Antistolling



Gealloceerd

2013

Permanente Kwaliteitsregistratie ERCP’s



Gealloceerd

2013

Wetenschapsagenda Orthopedie



Gealloceerd

2013

Instrument voor meting patientveiligheidsklimaat in de peri-operatieve setting



Gealloceerd

2013

Richtlijn Open Cruris Fractuur



Gealloceerd

2013

Herziening richtlijn arterieel vaatlijden onderste extremiteit



Gealloceerd

2013

Evalueren en doorontwikkelen van de NOV-kwaliteitsvisitatie



Gealloceerd

2013

DICA-complicatieregistratie



Gealloceerd

2013

PROMs Kwetsbare ouderen in het ziekenhuis.


Indicatoren

Gealloceerd

2013

Ondersteuning bij implementatie richtlijn Sedatie



Gealloceerd

2013

Herontwikkeling visitaties Pijngeneeskunde



2013

Acute boekje psychiatrie



Gealloceerd

2013

NVKG indicatoren: ondersteuning analyse, uitvraag en doorontwikkeling


Indicatoren

Gealloceerd

2013

Leidraad Ernstige Psychische Aandoeningen (EPA)



Gealloceerd

2013

NVMM richtlijn voor microbiële typeringen in het kader van infectiepreventie



Gealloceerd


45

SKMS-PROJECtEN


46


Projectcategorie

Projectgroep

2013

Opstellen waardepropositie Eenheid van Taal



Gealloceerd

2014

Verdere professionalisering zorgevaluatie in het medisch specialistisch domein



Belang

2014

Kwaliteitsbeleid OMS 2014



2014

Richtlijn heupfractuur



Centraal

2014

Kwaliteitsregistratie Perifeer Arterieel Vaatlijden



Centraal

2014

Doorontwikkeling transparantieportaal



Centraal

2014

Richtlijn Artrose heup knie – conservatieve behandeling



Centraal

2014

Implementatie van en scholing bij richtlijn syncope: het ophef- Nederlandse Vereniging voor Neurologie fen van een grote blinde vlek


Centraal

2014

Gebruik internationale richtlijnen in Nederland – Richtlijnen 2.0-proof



Centraal

2014

Richtlijn preventie van valincidenten bij ouderen (update en uitbreiding richtlijn 2004)



Centraal

2014

Gezamenlijke implementatie van de normen- en waarderingssystematiek binnen de kwaliteitsvisitaties


Ontwikkelen methoden voor verantwoording kwaliteit van zorg

Centraal

2014

Multidisciplinaire Richtlijn Familiaire Hypercholesterolaemie



Centraal

2014

Multidisciplinaire kwaliteitsregistratie voor de behandeling van longkankerpatiënten



Centraal

2014

Evaluatie van het samenwerkingsklimaat bij een kwaliteitsvisitatie



Centraal

2014

Het acuut hartinfarct: landelijke registratie ; uitkomsten van zorg en praktijkvariatie.



Centraal

2014

Optimalisatie van CVA-revalidatie: Praktijkvariatie, zorgevaluatie, en gepast gebruik



Centraal

2014

Richtlijn Brandwonden post-acute fase



Centraal

2014

Routinematige inclusie van kosteneffectiviteitsstudies in medische richtlijnen: een standaard aanpak



Centraal

2014

Fit to Perform -2



Centraal

2014

Wegwijzers in netwerkvorming rond de diagnostiek en behandeling van zeldzame aandoeningen



Centraal

2014

Verbetertraject implementatie richtlijnen: inventarisatie van best practises plus regionale pilot

Nederlandse Vereniging voor Obstetrie en Gynaecologie Hulpmiddelen voor implementatie

Centraal

2014

Uitbreiding DSCA met Medisch Oncologische parameters.



Centraal

2014

Herziening van de richtlijn mammacarcinoom (2012)



Centraal

2014

Uitbreiden NBCA met radiotherapeutische parameters



Centraal

2014

Ontwikkeling multidisciplinaire (werkgroep) audit t.b.v. borstkanker



Centraal

2014

Gestandaardiseerde informed consent procedure voor de levende donor nefrectomie



Centraal

2014

Landelijk online expertpanel colorectale levermetastasen



Centraal

2014

Richtlijn Perifeer Arterieel Vaatlijden



Centraal

2014

Richtlijn Dwarslaesie



Centraal

2014

(herziening) richtlijn Basaalcelcarcinoom



Gealloceerd

2014

Evidence based richtlijn Migraine



Gealloceerd

2014

Standpunt Toepassing van diphencyprone bij patiënten met alopecia areata



Gealloceerd

2014

Centralisering Kinderchirurgie Nederland



Gealloceerd

2014

Richtlijn chronische urticaria



Gealloceerd

2014

Revisie Richtlijn Maagcarcinoom



Gealloceerd

2014

Ontwikkelen van NVK richtlijnen voor het voorschrijven van dure- en weesgeneesmiddelen aan kinderen



Gealloceerd

2014

Herziening richtlijn Chronische Nierschade



Gealloceerd

2014

Doorontwikkeling en implementatie kwaliteitsvisitatie



2014

Vermindering van praktijkvariatie: analyse van een mogelijke strategie


Kwaliteitsmeting


Beleid

Gealloceerd

DE MENSEN ACHTER SKMS

Farah Tomasoa, financieel-administratief medewerker

Manja van Riet, financieel projectmedewerker

Manja over Farah: “Farah is heel accuraat en zeer ser-

Farah over Manja: “Manja is zeer gestructureerd en

vicegericht. Zij verwerkt alle declaraties en controleert

kan goed plannen. Zij controleert de declaraties op

deze op volledigheid. Ik vind haar een heel fijne collega

inhoudelijke juistheid. Ook maakt zij de bevoorschottin-

en we hebben een prima samenwerking met de andere

gen en verzorgt de eindafrekeningen van de kwaliteits-

collega’s van de SKMS.”

visitaties. Zij heeft veel contact met de wetenschappelijke verenigingen en kan deze goed helpen, zodat de zaken beter gaan lopen.”

Het bestuur van SKMS bestaat uit: • Willem van den Wijngaart, namens de Federatie Medisch Specialisten (voorzitter) • Marianne Lensink, namens Zorgverzekeraars

Tony de Groot, hoofd facilitair-economische zaken Manja en Farah over Tony: “Tony is onze controller en moet de finale klap geven. Hij onderhoudt het contact met het SKMS-bestuur. Tony kan goed structuren

Nederland • Diana Monissen, namens Zorgverzekeraars Nederland • Rob Tollenaar, namens de Federatie Medisch Specialisten

aanbrengen en heeft goede nieuwe ideeën.”


47

kwaliteitsmeting

48


Michel Wouters

Zichtbaar maken van zorgkwaliteit

Na de omwenteling van het zorgstelsel in 2006 wilden alle bij de zorg betrokken partijen inzicht in de kwaliteit van zorg. Onder regie van het ministerie van VWS startte in 2007 het programma Zichtbare Zorg dat betrouwbare kwaliteitsinformatie over de medisch-specialistische zorg moest opleveren. Het programma maakte de verwachtingen niet waar, maar vormde wel de opmaat van de kwaliteitsmetingen van nu.

Indicatoren vormen een wezenlijk onderdeel van kwali-

het betreffende ziekenhuis onterecht slechter scoorde

teitsmetingen. In het kader van Zichtbare Zorg zijn deze

voor die aandoening dan andere ziekenhuizen.

ontwikkeld om de zorg in ziekenhuizen te vergelijken.

Het achterwege blijven van een correctie voor zorg-

Maar daar zat nu net de kneep volgens Michel Wouters,

zwaarte was niet het enige euvel waardoor de ver-

chirurg in het Nederlands Kankerinstituut en hoofd van

gelijking tussen ziekenhuizen mank ging. Wouters:

het wetenschappelijk bureau van het Dutch Institute for

“Zichtbare Zorg stelde weliswaar de indicatoren vast,

Clinical Auditing (DICA). “De indicatoren van Zichtbare

maar ieder ziekenhuis interpreteerde en analyseerde de

Zorg sloten niet aan bij de klinische praktijk. De resul-

resultaten op zijn eigen manier. Doordat de ziekenhui-

taten uit verschillende ziekenhuizen waren namelijk

zen verschillende bronnen en regels hanteerden, waren

niet vergelijkbaar. Er werd namelijk niet gecorrigeerd

de gegevens onderling niet te vergelijken. Samen met

voor verschillen in zorgzwaarte tussen ziekenhuizen.”

de ongecorrigeerde verschillen in zorgzwaarte zorgde

Ter illustratie: een ziekenhuis dat gespecialiseerd was

dat ervoor dat medisch specialisten de verschillen

in aandoening X kreeg de complexere en ernstigere

tussen ziekenhuizen niet geloofwaardig vonden. Dat

gevallen van die aandoening vanwege dit specialisme.

maakte het draagvlak voor Zichtbare Zorg heel klein.”

Daardoor kreeg dat ziekenhuis ook de patiënten met

Hoewel het programma geen bruikbare kwaliteitsindica-

een grotere kans op overlijden. Dat vertaalde zich in

toren opleverde, heeft het wel degelijk impact gehad op

een hoger overlijdenspercentage. Het gevolg was dat

het meten van zorgkwaliteit. “Bij de medisch speci-


49

kwaliteitsmeting

alisten kwam door Zichtbare Zorg wel een beweging

kunnen medisch specialisten de kwaliteit die zij leveren

op gang,” vertelt Wouters. “Ze geloofden niet in dat

spiegelen aan een landelijke benchmark, waarbij voor

programma, maar voelden wel dat zij de verantwoorde-

verschillen in zorgzwaarte is gecorrigeerd.

lijkheid droegen voor het meten van kwaliteit van zorg. Het zette hen ertoe aan zelf met kwaliteitsmetingsyste-

Onderhoud en beheer

men te komen.”

Alhoewel de medisch specialisten zich verantwoordelijk voelen voor het meten van de door hen geleverde

Normen

kwaliteit van zorg, kunnen zij niet alle technische en

Alleen het transparant maken van ziekenhuiskenmer-

organisatorische aspecten die daarmee gepaard gaan

ken, zoals het aantal behandelingen (volume) of wacht-

zelf uitvoeren. Wouters: “Bij het opzetten en bijhouden

tijden vonden de medisch specialisten niet voldoende.

van registratiesystemen komt ontzettend veel kijken. Als

Wouters: “Als medisch specialisten vinden we het be-

dat allemaal door de wetenschappelijke verenigingen zelf

langrijk dat een complexe of hoogrisico operatie in een

moet worden georganiseerd, is er weinig tijd meer voor

ziekenhuis regelmatig uitgevoerd wordt. We hebben

andere onderdelen van het kwaliteitsbeleid dat de vereni-

daarvoor minimumnormen ontwikkeld. Maar of iemand

gingen voeren. Het vergt namelijk veel tijd en specifieke

twintig of dertig behandelingen doet, maakt niet meer

kennis. Verschillende professionele platforms kunnen

het grote verschil in datgene waar het de patiënt om

daarbij faciliteren.” Die professionele platforms leveren

gaat: de uitkomst. De registratie van aantallen operaties

logistieke en juridische faciliteiten en methodologische

is niet representatief voor de kwaliteit. Het gaat boven-

ondersteuning. Zij hebben over het algemeen een over-

dien niet alleen om het uitvoeren van de operatie, maar

koepelende functie en kunnen de kennis die is opgedaan met de opzet van een meetsysteem voor een bepaalde

Bij de medisch specialisten kwam door Zichtbare Zorg wel een beweging op gang

vereniging doorgeven aan een andere vereniging. Op de vraag wanneer een registratie een kwaliteitsregistratie genoemd kan worden, antwoordt Wouters: “Daar heeft de Raad Kwaliteit samen met andere partijen in de zorg een Toetsingsdocument voor opgesteld. Daarin staat aan welke criteria en voorwaarden kwaliteitsre-

om de kwaliteit van het gehele proces van diagnostiek

gistraties moeten voldoen. Ook wat de registraties op

en behandeling.” De medisch specialisten hebben voor

moeten leveren, zoals indicatoren voor feedback aan de

dat zorgproces een aantal randvoorwaarden opgesteld

medisch specialisten en transparantie van de geleverde

waaraan men moet voldoen. Bijvoorbeeld de aanwe-

kwaliteit van zorg. De wetenschappelijke verenigingen

zigheid van bepaalde apparatuur, het houden van

hebben het voortouw genomen bij het opstellen van het

multidisciplinaire besprekingen, een goede infrastruc-

document, maar de randvoorwaarden zijn in samen-

tuur en een goede opbouw van het behandelteam. “Al

spraak met andere organisaties opgesteld. Het docu-

deze zaken zijn vastgelegd in normen,” vertelt Wouters.

ment is dan ook geaccordeerd door Zorgverzekeraars

“Daarnaast zijn er kwaliteitsregistraties ontwikkeld die

Nederland, Nederlandse Vereniging van Ziekenhuizen

zowel de daadwerkelijke kwaliteit van het zorgproces

en de Nederlandse Patiënten Consumenten Federatie.”

meten als ook de uitkomsten voor de patiënt.” De afgelopen jaren hebben verschillende wetenschappelij-

Financiering

ke verenigingen kwaliteitsregistraties opgezet, die voor

Opzetten van registraties en het onderhoud daarvan

alle ziekenhuizen op een uniforme wijze de kwaliteit

kost geld, veel geld. Het beeld bestaat dat vooral de

en de uitkomsten van het zorgproces meten. Hierdoor

zorgverzekeraars registraties financieren. “Dat was in

50


eerste instantie ook zo,” beaamt de chirurg. “Maar

Bijvoorbeeld de registratie van zeldzamere vormen van

inmiddels worden projecten ook deels of volledig met

kanker zoals alvleesklierkanker, of registraties waarvan

kwaliteitsgelden gefinancierd. Zorgverzekeraars zijn niet

de informatie niet de zorginkoop van zorgverzekeraars

in alle diagnoses geïnteresseerd. Zij kijken vooral naar

bepalen. Vooral voor die registraties is het belangrijk dat

de ‘grote’ ziektebeelden, waarbij een verbeterslag ook

de kwaliteitsgelden er zijn.”

geld uitspaart. De kwaliteitsgelden zorgen ervoor dat

Is een kwaliteitsmeting eenmaal ontwikkeld, dan volgt

ook kwaliteitsregistraties waar zorgverzekeraars geen

het onderhoud daarvan. Ook hier is geld voor nodig

prioriteit aan geven, opgezet kunnen worden. Zo komen

en wel via structurele financiering. “Voor een aantal

ook minder vaak voorkomende behandelingen aan bod,

registraties loopt de financiering via ziekenhuizen,”

waarvan medisch specialisten zelf zeggen dat registra-

meldt Wouters. “In de prijs van het zorgproduct is een

tie tot een substantiële kwaliteitsverbetering kan leiden.

klein deel opgenomen voor de registratie. Dat is een

Het acuut hartinfarct: landelijke registratie uitkomsten van zorg en praktijkvariatie (2015-2017) Belangrijkste uitvoerders

Korte omschrijving

Nederlandse Vereniging voor Cardiologie (NVVC) in

“De NCDR doet nu al een aantal registraties op

samenwerking met het National Cardiovascular Data

het gebied van de cardiologie, zoals acuut coronair

Registry (NCDR)

syndromen, percutane interventies (dotteren) en devices (implementeerbare apparaten die de hartfunctie

Multidisciplinair

ondersteunen) voor de NVVC. De registratie van het acuut

Eric Dubois, voorzitter van de Commissie kwaliteit

hartinfarct willen wij uitbreiden naar één nationale data

van de Nederlandse Vereniging van Cardiologie: “Het

registratie. Daarbij is het de bedoeling samen te werken

project begint monodisciplinair, maar streven is dat op

met de Stichting Meetbaar Beter, die uitkomsten van

termijn de Nederlandse Vereniging voor Thoraxchirurgie

behandelingen voor een aantal hartcentra in Nederland

erbij aansluit. Cardiologen werken al veel samen met

inzichtelijk maakt. Met één landelijke registratie kunnen we

cardiothoracaal chirurgen. Als wij tijdens een behandeling

de uitkomsten van zorg en de praktijkvariatie goed in beeld

of onderzoek bijvoorbeeld een hartklepafwijking vaststellen

brengen. Inclusief het patiëntperspectief.”

bij een patiënt, verwijzen wij deze patiënt door naar onze

Wat wordt op het gebied van kwaliteitsbeleid ontwikkeld

collegae cardiothoracaalchirurgen.

Een nationale dataregistratie voor het acuut hartinfarct. Dubois: “Uiteraard zal de registratie voldoen aan de criteria


van het Toetsingsdocument van de Raad Kwaliteit, waar wij

“Vanuit de cardiologie is een behoefte aan meer informatie

vanuit de cardiologie ook aan hebben bijgedragen.”

over uitkomsten van behandelingen en ook vanuit het perspectief van de patiënt,” aldus Dubois. “Het

Wat betekent SKMS-financiering voor dit project

patiëntperspectief is een relatief nieuw item dat ons meer

Dubois: “De SKMS-financiering maakt het mogelijk om

inzicht zal geven op de kwaliteit van leven van patiënten

de organisatie en structuur van de registratie op te zetten.

met een hartafwijking. Verder zijn met een landelijke

Er zijn geen andere wegen waarlangs dit gefinancierd

registratie de uitkomsten van zorg tussen ziekenhuizen

kon worden. De zorgverzekeraars kijken wel mee en

beter met elkaar te vergelijken.”

willen eventueel wel gebruik van maken de data, maar de registratie moet eerst zijn opgezet.”


51

kwaliteitsmeting

goede ontwikkeling, want evalueren van de kwaliteit

toezicht, zorgverzekeraars voor zorginkoop, patiënten-

moet een integraal onderdeel zijn van de zorg die je

verenigingen om aangeboden zorg te vergelijken en de

verleent. Dat is net zo belangrijk als een MRI of een

aanbieders zelf om de zorg te verbeteren. De verschil-

extra dosis chemotherapie.” Nog niet alle registraties

lende partijen konden parallel aan elkaar om informatie

worden op die manier gefinancierd. Een registratie mag

vragen. Afhankelijk van de indicatordefinitie kon dat

pas mee in de reguliere financiering via het zorgproduct

om net een andere insteek gaan met een net andere

als het bewezen heeft inzicht te geven in de geleverde

output tot gevolg. Dat leverde naast veel registratielast

zorgkwaliteit. Recent hebben de verenigingen van

ook veel verwarring op. Om te zorgen dat de ‘taal’ beter

ziekenhuizen een aantal kwaliteitsregistraties getoetst,

overeenkomt, zijn het afgelopen jaar grote stappen

maar het is belangrijk dat alle betrokken partijen de registraties gezamenlijk langs de meetlat leggen. “Het Toetsingsdocument is daar het ideale instrument voor,” vindt Wouters. “Het is de bedoeling dat betrokken partijen, zoals medisch specialisten, zorgverzekeraars, ziekenhuizen en patiënten gezamenlijk de criteria in het

Het gaat niet alleen om de operatie, maar de kwaliteit van het gehele zorgproces

toetsingsdocument toepassen in de beoordeling van de kwaliteitsregistraties.”

gemaakt. Wouters: “Voor de behandeling van een aantal ziekten zijn landelijke indicatorensets afgespro-

Besparing

ken met alle externe partijen, waaronder de overheid,

Het geld dat in registraties is geïnvesteerd, levert

de zorgverzekeraars en de patiëntenverenigingen.

uiteindelijk ook wat op. Het Dutch Institute for Clinical

Daarnaast hebben de verschillende partijen afgespro-

Auditing (DICA) heeft aangetoond dat het registreren

ken dat het voortaan per diagnose bij één uitvraag van

van uitkomsten van zorg door zowel artsen als pati-

kwaliteitsindicatoren blijft. Individuele zorgverzekeraars

ënten, en het vervolgens inzetten van verbeteringen,

of patiëntenverenigingen zullen geen extra indicatoren

effect heeft. Zowel kwalitatief als financieel. Daar

opvragen.” Deze afspraken betreffen vooralsnog twaalf

waar de investering van dit soort registraties eenmalig

aandoeningen, waaronder borstkanker, darmkanker,

100.000 euro en vervolgens 250.000 euro op jaarbasis

maag-slokdarmkanker, longkanker, ovariumkanker,

is, blijkt de besparing een veelvoud te zijn. De regis-

morbide obesitas, rughernia, knieoperaties en heupo-

tratie van uitkomsten rond darmkankerchirurgie alleen

peraties. De kwaliteitsindicatoren zijn aangeboden aan

al levert tot 20 miljoen euro besparing per jaar op door

Zorginstituut Nederland.

een verkorte ligduur en een vermindering van complicaties. De berekende besparing is waarschijnlijk nog

Transparantieportaal

een onderschatting. Maar het belangrijkste is dat het

Nieuw is het door het SKMS gefinancierde

aantal patiënten met complicaties aanzienlijk is gedaald

Transparantieportaal Zorg. In deze applicatie kunnen

en de postoperatieve sterfte in de afgelopen drie jaar

ziekenhuizen al hun informatie bijeenbrengen. Na

met dertig procent is afgenomen.

controleren en accorderen van de indicatoren kan

Kostenbesparing in de zorg is altijd welkom, maar dat

de Raad van Bestuur van het ziekenhuis bepalen

was niet het oorspronkelijke doel van kwaliteitsme-

naar welke partijen de informatie gaat. De betreffen-

tingen. De registraties zijn opgezet om betrouwbare

de partijen kunnen de informatie vervolgens via het

kwaliteitsinformatie over de medisch-specialistische

Transparantieportaal Zorg ophalen.

zorg te genereren. Verschillende partijen gebruiken die

Doordat alles via een portaal loopt, valt er veel registra-

informatie voor eigen doeleinden. De inspectie voor

tielast weg. De twaalf eerder genoemde indicatorensets

52


zijn reeds in het portaal opgenomen. Is voor de bijbe-

ook niet anders, want zij moeten zich differentiëren.

horende diagnoses nu alles helemaal uniform, zodat er

Voorheen deden zorgverzekeraars dat door middel van

geen discussie meer mogelijk is? Volgens Wouters is dat

eigen uitvragen, nu kunnen zij verschillende inkoopcri-

niet zo. “Zorgverzekeraars kunnen zelf bepalen waar

teria hanteren en zelf accenten leggen op kwaliteitsas-

zij hun inkoop op baseren. Dus dat kan per zorgver-

pecten die zij belangrijk vinden.” n

zekeraar verschillen. In het huidige zorgstelsel kan dat


Geautomatiseerde aanlevering pathologiegegevens aan kwaliteitsregistraties (2014) Belangrijkste uitvoerders

Het project bestond uit de volgende onderdelen:

Nederlandse Vereniging voor Pathologie (NVvP),

de ontwikkeling van software om gegevens in het

Nederlandse Vereniging voor Heelkunde (NVvH), Stichting

pathologielaboratorium gereed te maken voor verzending,

PALGA (een databank met alle pathologie-uitslagen en

vertaaltabellen voor een eenheid van (technische) taal, een

een computernetwerk voor gegevensuitwisseling met alle

methode voor pseudonimisatie van persoonsgegevens, de

pathologielaboratoria in Nederland) en Dutch Institute for

daadwerkelijke koppeling tussen pathologielaboratoria en het

Clinical Auditing (DICA)

kwaliteitsmeetsysteem (DICA) en een beveiligde verbinding voor gegevenslevering.

Aanleiding van dit project Hannelore Hofhuis, bestuurssecretaris van Stichting

Wat wordt ontwikkeld

PALGA en medecoördinator van het project: “Op dit

“Het project levert een blauwdruk op voor de koppeling

moment voeren niet de pathologen, maar andere

met andere kwaliteitsregistraties, waardoor uiteindelijk alle

medisch specialisten pathologiegegevens in een

pathologielaboratoria geautomatiseerd gegevens aan de

kwaliteitmeetsysteem in. Dat doen zij handmatig vanuit

DICA kunnen aanleveren,” vertelt Hofhuis.

het pathologieverslag. Dit kan leiden tot fouten en interpretatieverschillen, maar levert ook extra werk

Wat betekent SKMS-financiering voor dit project

op. De twee belangrijke doelen van dit project zijn

Hofhuis: “De afzonderlijke partijen hebben niet de middelen

registratielastreductie en kwaliteitsverbetering door

om dit project in te richten, terwijl het van groot belang is.

het leveren van betrouwbare gegevens die vanuit

Aangezien het om kwaliteitsverbetering gaat, zijn er niet veel

de bron rechtstreeks geïmporteerd worden in het

andere financiers. Het is dan ook een typisch SKMS-project.

kwaliteitssysteem.”

Daarnaast is een onafhankelijke geldbron beter voor een project waarin veel partijen moeten samenwerken.”

Korte omschrijving Hofhuis: “Binnen het project is een koppeling

Wat maakt dit project bijzonder

ontwikkeld, waarmee pathologiegegevens rechtstreeks

“Wat dit project uniek en moeilijk maakt, is de samenwerking

naar kwaliteitsmeetsystemen zijn te verzenden. Deze

van verschillende partijen met elk een eigen achtergrond,”

koppeling is in twee laboratoria getest, waarbij gegevens

merkt Hofhuis op. “Niet alleen organisatorisch, maar ook

naar de DSCA zijn geleverd.” DSCA staat voor de

qua ICT. Dat moet je aan elkaar knopen. Uiteindelijk is

Dutch Surgical Colorectal Audit, welke de resultaten

dat redelijk soepel verlopen. Het is bijzonder dat er één

van darmkankeroperaties registreert. “Het ging om

koppeling is ontwikkeld waarvan alle pathologielaboratoria

uitkomsten van pathologie-indicatoren voor colonbiopt en

gebruik kunnen maken.”

colonresectie.” Kwaliteitsgelden in de praktijk | 2015

53

Thema KWETSBARE OUDEREN

Goede zorg voor ouderen De extra belangstelling voor kwetsbare ouderen in 2012 was voor de Raad Kwaliteit een reden om deze doelgroep als thema op de SKMS-agenda te zetten. “In de maatschappij was heel duidelijk behoefte aan goede zorg voor ouderen en dan met name kwetsbare ouderen.”

54


Methodiek om richtlijnen ‘ouderenproof’ te maken (2013-2015)

Aan het woord is Arend Arends, klinisch geriater in het Havenziekenhuis te Rotterdam en tevens voorzitter van de Adviescommissie Richtlijnen van de Raad Kwaliteit. “Die behoefte heeft te maken met de vergrijzing. Voor de Inspectie voor de Gezondheidszorg (IGZ) was het veiligheidsaspect heel belangrijk. Hoe

Belangrijkste uitvoerders Nederlandse Vereniging voor Klinische Geriatrie

Belang van dit project De behandeling van kwetsbare ouderen vergt vaak een andere aanpak dan de behandeling van ‘gewone’ patiënten. Toch zijn er weinig richtlijnen die rekening

kunnen we straks al die ouderen op een goede manier

houden met ouderen. Het project ontwikkelt een tool,

behandelen? Voor de zorgverzekeraars was ook het

waarmee artsen die een nieuwe richtlijn opzetten

kostenaspect belangrijk. Juist bij die groep ouderen

kunnen nagaan of er extra aandacht nodig is in de

treden vaak complicaties op en dat brengt veel kosten

richtlijn voor de oudere patiënt.

met zich mee. Dat vraagt om doelmatige zorg.” Het VMS-programma over veiligheidsmanagementsyste-

Korte omschrijving

men (VMS) in ziekenhuizen, waarvan één van de tien

Methodiek ouderen geeft specialisten een handvat om

thema’s kwetsbare ouderen betrof, haakte in op het veiligheidsaspect. Daarnaast besteedde het ministerie van VWS in 2008 aandacht aan de groep broze ouderen met het programma Nationaal Programma Ouderenzorg. Ook de KNMG sloot met het rapport ‘Sterke medische zorg voor kwetsbare ouderen’ (2010) bij het onderwerp aan. Dat rapport resulteerde echter

(nieuwe) richtlijnen, indien nodig, geschikt te maken voor behandeling van ouderen. De methodiek loodst artsen die een nieuwe richtlijn gaan opzetten langs verschillende vragen. De specialist moet nagaan of ouderen in aanmerking komen voor de betreffende behandeling. Zo ja, dan kan het zijn dat de richtlijn (minimaal) aangepast dient te worden, dat een aparte module nodig is, of dat er een aparte richtlijn

niet meteen in daden van de medisch-specialistische

noodzakelijk is. De methodiek geeft alle te volgen

wereld. Arends: “In dat rapport stonden veel goede

stappen aan.

dingen, maar daar waren zoveel verschillende stappen voor nodig dat dat lastig op te pakken was.”

Het op te leveren product Een methodiek die de medisch specialist in staat

Multidisciplinair Met het oog op deze signalen pakte ook de Raad Kwaliteit het onderwerp kwetsbare ouderen op. “Als wetenschappelijke verenigingen beseften we dat het

stelt zijn richtlijn en/of behandeling op ouderen af te stemmen. Op deze manier kan efficiënter gebruik gemaakt worden van de beschikbare geriatrische expertise.

bij uitstek een onderwerp is, dat niet monodisciplinair kan worden uitgewerkt aangezien er altijd meerdere specialisten bij betrokken zijn,” vertelt Arends.

• Optimale behandeling van de oudere patiënt met een

“Daardoor was het een goed thema voor het centraal

colorectaal carcinoom (kanker in het laatste deel van

budget van SKMS.” Met dit thema voor ogen verzocht

de dikke darm)

de Raad Kwaliteit de Nederlandse Vereniging voor

• Richtlijn duizeligheid bij ouderen

Klinische Geriatrie (NVKG) kwaliteitsprojecten te

• Multidisciplinaire behandeling kwetsbare ouderen

bedenken die breder dan alleen de geriatrie waren. De volgende multidisciplinaire projecten werden gefinan-

rondom chirurgische ingrepen (zie kader) • Visitatiemodule oudere patiënten met (risico op)

cierd:

delirium. Een visitatiemodule geeft aan waar een

• Methodiek om richtlijnen ‘ouderenproof’ te maken

visitatiecommissie op moet letten om te bepalen of

(zie kader) • Richtlijn slaapstoornissen bij ouderen

een ziekenhuis(afdeling) kwalitatief voldoende zorg biedt aan de oudere patiënt (met risico op) delirium


55

THEMA KWETSBARE OUDEREN

Multidisciplinaire behandeling van kwetsbare ouderen rondom chirurgische ingrepen (2013-2015)

• Addendum dementie als comorbiditeit (een aanvulling op de richtlijn dementie, waarbij dementie als aandoening naast een of meer andere aandoeningen optreedt)

Rol van de SKMS Arends is ervan overtuigd dat de kwaliteitsgelden een


fantastische bijdrage aan de (kwetsbare) ouderen-

Nederlandse Vereniging voor Klinische Geriatrie,

zorg hebben geleverd. “IGZ roept al jarenlang dat wij

Nederlandse Vereniging voor Heelkunde, Nederlandse Orthopaedische Vereniging

Belang van dit project Bij ouderen is vaak meer aan de hand dan alleen de directe aanleiding voor opname. Een gebroken heup

als NVKG verantwoordelijk zijn voor alle kwetsbare ouderen in het ziekenhuis en dat we daarom stappen moeten ondernemen. Maar met één beleidsmedewerker en één secretaresse, beide parttime, sla je geen deuk in een pakje boter. Doordat de SKMS de projec-

is bijvoorbeeld geen probleem op zich, maar eigenlijk

ten financiert, is het voor de NVKG mogelijk ondersteu-

een symptoom van het echte probleem, namelijk

ning in te huren en een specialist te betalen die zich

kwetsbaarheid. Met alleen een operatie is het probleem

met het opstarten en regelen van kwaliteitsprojecten

niet opgelost. Het valrisico blijft bij een kwetsbare

bezig kan houden. Dat geeft een basis waardoor je

oudere bestaan. Dat is het vakgebied van de geriater.

echt kwaliteitsverbetering kan doorvoeren. Met alleen

Artsen moeten zich bewust zijn dat de behandeling

vrijwilligers is dat lastig.”

van ouderen door verschillende medisch specialismen

De richtlijnen en andere kwaliteitsinstrumenten die met

dient te worden aangepakt.

behulp van kwaliteitsgelden zijn gerealiseerd, helpen

Korte omschrijving Binnen het project ligt de focus op darmtumoren en heupfracturen. De behandeling van darmtumor vormt een voorbeeld van een electief proces; bij heupfracturen gaat het om een acuut proces. Om te beginnen dienen ouderen aan de poort gescreend te

geriaters ook om kwaliteitsprocessen in het ziekenhuis te verbeteren. Kwaliteitsissues leveren ziekenhuizen namelijk niet zomaar geld op. Ze moeten aanpassingen doen die juist geld kosten. “Een paar dokters krijgen dat niet voor elkaar,” verklaart Arends. “Je moet ziekenhuizen min of meer dwingen. Als een richtlijn

worden op kwetsbaarheid. Vervolgens komt naar voren

aangeeft dat medebehandeling van ouderen door een

hoe een gezamenlijke behandeling van een kwetsbare

geriater zinvol is, dan zijn de zorgverzekeraars bereid

oudere vorm krijgt, hoe processen af te stemmen zijn

dat te financieren. Ziekenhuizen krijgen dan geld

en hoe met kwetsbaarheid is om te gaan. Ook is van

waarmee ze geriaters aan kunnen nemen. Doen ze dat

belang wie aanspreekpunt is in een ziekenhuis en wie

niet, dan loopt hun kwaliteit van zorg achter, wat weer

het proces regisseert. Daarnaast spelen vragen als: hoe

door kwaliteitsregistraties zichtbaar wordt. Zo worden

zorg je dat er niet alleen aandacht is voor de aanleiding

ze gedwongen in de pas te lopen, anders raken ze

van opname, maar ook voor de patiënt in zijn geheel

de zorg kwijt. Zonder SKMS was het vormgeven van

en de familie eromheen.

een kwaliteitspoot veel lastiger geweest. Vooral bij zo’n

Het op te leveren product

kleine vereniging als de NVKG.” n

Een richtlijn die als voorbeeld kan dienen voor andere richtlijnen waarbij de behandeling van kwetsbare ouderen ter sprake komt.

56



thema oncologie

Kwaliteitsbeleid en oncologie Door de jaren heen zijn er veel projecten op het gebied van de oncologie gefinancierd met kwaliteitsgelden. Naast opstellen van richtlijnen en normen zijn ook oncologische kwaliteitsregistraties opgezet. Michel Wouters, chirurg in het Nederlands Kankerinstituut en hoofd van het wetenschappelijk bureau van het Dutch Institute for Clinical Auditing (DICA), over de bijdrage van deze registraties aan het geïntegreerde kwaliteitsbeleid. Kwaliteitsgelden in de praktijk | 2015

57

thema oncologie

Wouters gaat daarvoor ongeveer tien jaar terug in

decennium geleden waar je naar moet kijken bij zo’n

de tijd. Het kwaliteitsbeleid bestond nog uit de losse

visitatie,” aldus Wouters. “Het is essentieel dat zorgeva-

instrumenten richtlijnen, visitaties, complicatieregis-

luatie wordt uitgevoerd door degenen die zelf die zorg

tratie, opleiding en bij- en nascholing. In de richtlijnen

verlenen,” benadrukt Wouters. “Alleen zij kunnen de

stond weliswaar beschreven wat er bekend was over

kwaliteitsgegevens beoordelen, er van leren en ze direct

medisch handelen uit onder andere de wetenschap-

toepassen in de klinische praktijk. Uiteindelijk zijn het

pelijke literatuur, maar er was geen informatie over wat

niet externe instanties, maar de zorgverleners zelf die

er daadwerkelijk in de zorg gebeurde. “Dat was een

de zorg voor hun patiënten kunnen verbeteren.”

enorme kennislacune,” zegt Wouters. “Met de introductie van meetsystemen en de beschrijving van normen,

Oncologie als thema

minimale voorwaarden voor goede zorg, is een meer

In 2011 was oncologie het pijler 2-thema van het

geïntegreerd kwaliteitsbeleid ontstaan. Door de dage-

centraal budget. Met kanker als doodsoorzaak nummer

lijkse praktijk te meten weet je hoe vaak een richtlijn

één heeft de oncologie eigenlijk altijd de aandacht

gevolgd wordt en wat het effect op de uitkomst van een

van de zorg en de maatschappij. Waarom dan extra

behandeling is. Met die gegevens kun je de zorg sturen

in 2011? Wouters: “Dat heeft mogelijk te maken met

en keuzen maken op basis van objectieve informatie.”

het in 2010 door KWF uitgebrachte rapport Kwaliteit van kankerzorg. Daarin stond dat er in Nederland veel

Darmkanker

variatie in kwaliteit van zorg bestond. De onderzochte

Veel van de kwaliteitsmetingen van het eerste uur

gegevens van de Nederlandse Kanker Registratie

betroffen de chirurgische behandeling van kanker.

waren veel te beperkt om de redenen voor die variatie

Nog steeds loopt de oncologie voorop met het meten

te duiden. Oncologisch Nederland kreeg als advies om

van kwaliteit en het evalueren van behandelingen op

kwaliteitsnormen te ontwikkelen en kwaliteitsregistraties

basis van ‘real world data’. Wouters: “De clinical audits

op te zetten omdat die tot inzicht zouden leiden en

bijvoorbeeld, landelijke registraties van de kwaliteit van

daardoor tot een aanzienlijke verbetering in de uitkom-

de ziekenhuiszorg, zijn gestart bij de behandeling van

sten van behandelingen.”

darmkanker. Al heel snel volgden de behandeling van

“KWF legde de verantwoordelijk voor het opzetten van die kwaliteitsregistraties expliciet bij de wetenschappe-

Kwaliteitsgelden kunnen bijdragen aan de opzet van goede monitorsystemen

lijke verenigingen. Door oncologie thema te maken voor het centraal budget van de SKMS was er extra aandacht voor het onderwerp.” Die aandacht vertaalde zich niet alleen in projecten van het centraal budget, maar ook in een groot aantal gehonoreerde projecten van het gealloceerde budget. Van de ruim dertig projecten op

borstkanker, slokdarm- en maagkanker en longkanker.”

het gebied van de oncologie die de SKMS in de jaren

Voor het eerst hadden medisch specialisten instrumen-

2008-2014 financierde, werden er veertien gehono-

ten om de kwaliteit van de door hen geleverde zorg te

reerd in 2011.

evalueren en geconstateerde knelpunten op te lossen. De clinical audits bleken een krachtig kwaliteitsinstru-

Onderzoek

ment met binnen enkele jaren aanzienlijke verbeterin-

KWF stimuleerde weliswaar om kwaliteitsregistraties

gen in het zorgproces en de uitkomst voor patiënten.

op te zetten, maar de financiering ervan moest elders

Bovendien vernieuwden de opgestelde normen de

gezocht worden. “Organisaties zoals KWF en ZonMw

kwaliteitsvisitaties. “Het is nu veel duidelijker dan een

stelden daar aanvankelijk geen geld voor beschikbaar,

58


omdat zij zich vooral richtten op wetenschappelijk on-

vormen een oncologische netwerk en sommigen

derzoek”, legt Wouters uit. “Zij financieren onderzoek

doeken wellicht de gehele afdeling oncologie op. “Dat

en bij audits en kwaliteitsregistraties gaat het om een

is een veranderingsproces,” verklaart Wouters. “Het

monitoringsinstrument waarbij je niet een specifieke

zou goed zijn om dat proces te monitoren, want met

onderzoeksvraag stelt. Aangezien de wetenschappelijke

concentratie en specialisatie valt veel te winnen, maar

verenigingen het initiatief kregen, lag een beroep op

ook iets te verliezen. Vooral het patiëntenperspectief is

de kwaliteitsgelden voor de hand. Zorgverzekeraars

van belang bij keuzes over concentratie en spreiding

hebben een belangrijke bijdrage geleverd aan de finan-

van zorg. Er wordt vaak geroepen dat er maar vijf zie-

ciering van kwaliteitsregistraties, maar niet alle onder-

kenhuizen nodig zijn om pancreaskanker in Nederland

werpen zijn voor hen even interessant om bijvoorbeeld

te behandelen, maar of verlies van kennis over het ziek-

hun zorginkoop op te baseren. Een aantal kwaliteitsre-

tebeeld in de andere ziekenhuizen leidt tot vertraging in

gistraties was dan ook niet tot stand gekomen zonder

het stellen van de diagnose weet niemand.”

de ondersteuning van de SKMS.” KWF heeft inmiddels wel een gynaeco-oncologische

Afstand

registratie gefinancierd en is ook een onderzoekspro-

Ook de afstand tot het ziekenhuis kan in bepaalde

gramma gestart waarin de gegevens van de clinical

fasen van het ziektebeloop een issue zijn. Bij proble-

audits kunnen worden gebruikt om specifieke onder-

men na een operatie moeten patiënten wel op zodanige

zoeksvragen te beantwoorden. Met de uitkomsten van

afstand van het ziekenhuis zijn, dat zij op tijd de juiste

die onderzoeken kan de kwaliteit van de kankerzorg

(na)zorg kunnen krijgen. Maar ook intensieve behande-

verbeterd worden. Door dataverzameling te financieren

lingen zoals chemotherapie kunnen soms beter dichtbij

brengt de SKMS dus een keten op gang waarmee

worden gegeven. Wouters: “Daarvoor zijn ook goede

verder oncologisch onderzoek gedaan kan worden. Dat

netwerken in de zorg nodig, waar ziekenhuizen in

betekent niet dat de kwaliteitsgelden nu overbodig zijn.

samenwerken. De wijze van inrichting daarvan moeten

“Er is nog steeds SKMS-geld nodig om nieuwe registra-

we niet willen sturen, maar dienen we wel te monitoren,

ties binnen de oncologie op te zetten, multidisciplinair

opdat het de juiste zorg voor de patiënt oplevert. De

uit te breiden of te verrijken met patiënt gerapporteerde

kwaliteitsgelden kunnen bijdragen aan de opzet van

uitkomsten,” beklemtoont Wouters.

goede monitorsystemen.” Wouters voorziet ook andere veranderingen in de

Toekomst

oncologie. “De zorg zal steeds transparanter worden

Behandeling van kanker wordt steeds complexer.

en veel meer patiëntgericht. Daarbij moeten we sturen

Verschillende behandelingen worden in verschillende

op uitkomsten die de patiënt belangrijk vindt; medi-

combinaties en volgordes toegepast en er zijn steeds

sche effectiviteit vanuit patiëntenperspectief. In de

meer disciplines bij betrokken. Een onvermijdelijk

oncologische zorg richten we ons vooral op overleving

gevolg van de toegenomen complexiteit is de verdere

of ziektevrije overleving. De kwaliteit van die overleving

specialisatie van zorgverleners en centralisatie van de

is echter onvoldoende in beeld. Door op grote schaal

kankerzorg. Niet alleen van de chirurgische behande-

patiëntgerapporteerde uitkomsten te betrekken bij de

ling; nieuwe geneesmiddelen hebben soms zeldzame

evaluatie van medische handelen, zouden we wel eens

maar ernstige bijwerkingen die ook behandeling in

tot heel andere inzichten kunnen komen.” n

een centrum noodzakelijk maken. De behandeling van specifieke tumorsoorten of complexe onderdelen van de behandeling zullen dan alleen nog in gespecialiseerde ziekenhuizen plaatsvinden; andere ziekenhuizen



59

visitatie

Kwaliteitsvisitatie wordt steeds completer

In 1989 visiteerden de Nederlandse Vereniging voor Heelkunde en de Nederlandse Orthopaedische Vereniging de eerste niet-opleidingspraktijken. In de 25 jaren die volgden heeft kwaliteitsvisitatie zich ontwikkeld tot een breed gedragen en professioneel kwaliteitsinstrument binnen alle wetenschappelijke verenigingen. Roelof van Blommestein, KNO-arts, en Frank van Oosterhout, orthopedisch chirurg, vertellen over de grote stappen die in de afgelopen jaren zijn gezet.

60

In navolging van de chirurgen en orthopeden discus-

besproken moet worden en ook de Quick Scan kwam

sieerden ook andere wetenschappelijke verenigingen

op tafel. Een goed instrument om het functioneren

over het opzetten van visitatie. Dit leidde ertoe dat in

van de vakgroep door te lichten.” Later werd door de

het begin van de jaren ‘90 al twintig verenigingen kwa-

Raad Kwaliteit, ontstaan na splitsing van de Raad voor

liteitsvisitaties uitvoerden. De overheid ondersteunde

Wetenschap, Opleiding en Kwaliteit, een adviescom-

en bekrachtigde deze vorm van zelfregulering. Het

missie voor kwaliteitvisitaties ingesteld. Broedplaatsen

aantal visitaties werd uitgebouwd, er werd geëvalueerd

voor nieuwe ideeën. Van Oosterhout, lid van deze

en gepubliceerd, totdat in 2005 de tijd rijp was voor

commissie en al sinds 2004 actief bij visitaties:

een uniform visitatiemodel voor alle medisch speci-

“Veel ideeën komen uit de praktijk en worden door

alisten. Van Blommestein is sinds zes jaar lid van de

de wetenschappelijke verenigingen ingebracht. Zo

plenaire visitatiecommissie van de KNO-vereniging en

kan uiteindelijk nieuw beleid ontstaan. Maar ook de

voorzitter van de adviescommissie kwaliteitsvisitatie bij

Raad Kwaliteit en de beleidsmedewerkers van de

de Orde. Hij zegt hierover: “2005 was een belangrijk

Orde hebben veel geïnitieerd.” De Raad Kwaliteit

jaar. Toen is besloten om het visitatiemodel op een

heeft de afgelopen jaren een ongelofelijk belang-

meer gestandaardiseerde manier vorm te geven. Het

rijke rol gespeeld, zeggen beide artsen. De meest

werd duidelijker wat er tijdens een kwaliteitsvisitatie

recente vernieuwing is de waarderingssystematiek


visitatie

Roelof van Blommestein en Frank van Oosterhout Kwaliteitsgelden in de praktijk | 2015

61

visitatie

voor de kwaliteitsvisitaties, waarbij met de invoering

functionerende artsen. Dat heeft eraan bijgedragen dat

van een normenkader nog duidelijker richting wordt

er de laatste jaren zoveel gebeurd is op kwaliteitsgebied.

gegeven aan de inhoud van visitaties. “We zijn als

Maar ook wij willen open zijn over onze kwaliteit.”

medisch specialisten liever zelf ‘in the lead’”, zegt Van Oosterhout. “Je kunt beter proactief zijn dan steeds

Duidelijkheid

moeten reageren op wat anderen doen. Zo hebben we

Het instrument kwaliteitsvisitatie werd vooral ook

het verbeteren van de kwaliteit zelf in de hand en is

steeds concreter. “Het is allemaal veel minder

het bovendien leuker.”

vrijblijvend dan in het begin van de visitaties, toen je ‘als vriendjes’ bij elkaar op bezoek kwam, consta-

Openheid Op de vraag welke ontwikkelingen de laatste tijd bepalend zijn geweest, zegt Van Oosterhout: “Een van de belangrijkste ontwikkelingen vind ik dat het visitatieverslag niet meer uitsluitend naar de maatschap gaat, maar ook naar de raad van bestuur. De orthopeden waren een van de eersten die dit deden. Het is daardoor niet alleen transparanter, maar de

Als je een vakgroep gaat beoordelen, moet je ook weten waarop je gaat beoordelen raad van bestuur raakt ook meer betrokken bij het resultaat van de visitatie. Wij sturen niet alleen de conclusies en adviezen, maar het gehele visitatieverslag. Helaas blijven twee of drie verenigingen hierin nog achter, maar de Raad Kwaliteit dringt inmiddels stevig aan.” Van Blommestein: “De raad van bestuur is eindverantwoordelijk voor de kwaliteit van zorg in de instelling. Dan kan het niet zo zijn dat er adviezen komen van een wetenschappelijke vereniging en dat de raad van bestuur daar niks vanaf weet. Als wij bij een kwaliteitsvisitatie een voorwaarde stellen, komt dat direct bij hen terecht. Zo kan er snel gehandeld worden en dat is in ieders belang. Het is tevens een maatschappelijke ontwikkeling om opener te zijn over de geleverde kwaliteit. Dat zijn heel reële eisen die de buitenwereld stelt. De kritiek vanuit de maatschappij is toegenomen. We hebben ongelofelijk veel schade gehad van berichtgeving in de landelijke pers over dis-

62


Frank van Oosterhout

Nieuwe visitatietraining

Kwaliteitsvisitatie ontwikkelt zich tot een transparant en professioneel kwaliteitsinstrument. Dit betekent ook dat er andere eisen worden gesteld aan de visitatiecommissie. Voorlopers NIV en NVA gingen daarom op zoek naar een visitatietraining die visitatoren goed voorbereidt op hun nieuwe rol. Dit traject werd vanuit kwaliteitsgelden gefinancierd. Fransien Croon-de Boer, internist-hematoloog en voorzitter van het forum visitatorum van de NIV: “De nieuwe training moest aansluiten bij de nieuwe leidraad

waarderingssystematiek en geschikt zijn voor alle wetenschappelijke verenigingen. De keuze is gevallen op Kerteza, een bureau dat accrediteurs traint. De training gaat vooral in op het goed voorbereiden van de visitatiedag en het objectief vergaren, beoordelen en rapporteren van informatie. Je leert om de vakgroep een eerlijke spiegel voor te houden.” De nieuwe trainingsopzet bevalt uitstekend. ”Ik heb nog geen enkele negatieve reactie gehoord”, zegt Croon. “Zelfs de ervaren visitatoren geven aan veel op te steken van deze training. De andere wetenschappelijke verenigingen tonen dan ook veel belangstelling.”

teerde dat ze het goed voor elkaar hadden en dat de

met de raad van bestuur besproken. Ze bleken niet op

spreekkamer er mooi uitzag”, zegt Van Blommestein.

de hoogte te zijn, maar het werd wel meteen geregeld.

“Het is nu veel duidelijker, we maken afspraken met

Er is ook afgesproken om ernstige misstanden te

elkaar waaraan je moet voldoen.” Het oordeel over de

melden bij de inspectie, maar liever los je het natuur-

gevisiteerde vakgroep is duidelijker geworden, vindt

lijk met de raad van bestuur en de vakgroep zelf op.”

Van Oosterhout: “In 2005 hebben we het rapport

Van Oosterhout: “Ik vind het tactisch dat het bestuur

en het oordeel anders ingericht. We zijn toen met

van de wetenschappelijke vereniging de melding doet

drie gewichtsklassen gaan werken: aanbevelingen,

en niet de visitatiecommissie. En inderdaad eerst

zwaarwegende adviezen en voorwaarden. Dat vond ik

bespreken met het bestuur van het ziekenhuis. Maar

een hele verbetering. Daarvoor waren de uitkomsten

het besluit om gesignaleerde misstanden uiteindelijk

van het visitatierapport afhankelijk van degene die het

te melden bij de inspectie is een goede zaak.”

schreef. Het was niet reproduceerbaar, niet uniform, niet gestandaardiseerd. Door een betere visitatie kun

Toetsend karakter

je echt versnelling geven aan zaken, vooral nu de

“Als je een vakgroep gaat beoordelen moet je

conclusies ook naar de raad van bestuur gaan. We

ook weten waarop je gaat beoordelen”, vindt Van

kwamen eens orthopeden tegen die nog op een oude

Blommestein. “Verschillende wetenschappelijke ver-

monitor de digitale röntgenfoto’s moesten beoordelen.

enigingen hadden al jaren een normendocument. De

Door de visitatie en de betrokkenheid van de raad van

heelkunde en KNO bijvoorbeeld. Andere verenigingen

bestuur kon zoiets meteen opgepikt worden.” Ook Van

waren nog niet zo ver, daarom is in 2012 de leidraad

Blommestein noemt hiervan een voorbeeld: “In een

waarderingssystematiek geschreven. Iedereen kan

van de ziekenhuizen waar we visiteerden werden de

er nu mee aan de slag. Ook wij, KNO-artsen, moeten

scopen niet goed gereinigd, de wasmachine was al

aan de hand van de leidraad opnieuw ons normendo-

zes maanden kapot. Dat kan gewoon niet. We hebben

cument beschrijven. We hebben al veel vastgelegd,

daar als voorwaarde gesteld dat er binnen drie weken

bijvoorbeeld dat oncologische patiënten altijd gezien

een nieuwe wasmachine moest staan en dat direct

moeten worden in academische of daaraan gelieerde


63

visitatie

centra.” De orthopeden werken ook al langer met een

bedoeld, altijd wijzen op wat er toch nog weer beter

normenkader, vertelt Van Oosterhout. “Er was een

kan.” Van Blommestein: “Voorheen was kwaliteit een

eenvoudige lijst van visitatiecriteria, bijvoorbeeld of er

wollig begrip. In de afgelopen jaren zijn er handvatten,

een traumabespreking is als orthopeden en chirurgen

normen en documenten aangereikt om er concreet

samen de traumazorg doen. Die lijst was nog wat po-

voor te zorgen dat de kwaliteit beter wordt. Ik vind het

vertjes, maar we zijn nu bijna klaar met het uitwerken

fantastisch wat we hebben bereikt, de kwaliteitsin-

van de lijst van visitatiecriteria volgens de leidraad.

strumenten grijpen nu mooi in elkaar. Er zit een idee

We hebben alle 47 normen beschreven, ingedeeld

achter en we zien het resultaat. Ook visitatie is men

volgens de vier domeinen waarop je moet visiteren. Er

steeds meer gaan zien als een kwaliteitsimpuls voor

wordt duidelijk uitgelegd waar het niet voldoen aan de

de eigen praktijk. We verwachten van de vakgroepen

norm toe leidt. Je kunt ook een compliment ontvangen

dat ze de kwaliteitscyclus zelf oppakken en bij een

voor het overtreffen van de norm. Dat compliment

visitatie kijk je dan hoe ze dat doen. Ze krijgen hierin

krijg je bijvoorbeeld als je niet alleen honderd procent

meer eigen verantwoordelijkheid.” De verbeteringen

van de implantaten centraal registreert, maar uit die

zijn volgens beide visiteurs zichtbaar. Van Oosterhout:

registratie ook kwaliteitsinformatie onttrekt.” Door het

“Een maatschap die niet alle implantaten registreerde

akkoord in de Raad Kwaliteit hebben alle verenigingen

in de LROI werd daarop gewezen en binnen een jaar moest het in orde zijn. Na negen maanden belden ze: ‘Kijk maar eens in de LROI-registratie, we zijn

Kwaliteit kun je niet eens in de vijf jaar meten, dat is onzin

helemaal bij’. Dat zijn dus concrete resultaten.” Van Blommestein: “Binnen de KNO passen we de plan-docheck-act-cyclus bijvoorbeeld toe op het behandelen van neus- en keelamandelen. Over deze behandeling bestond veel discussie en in sommige delen van het

zich aan deze ‘Waarderingssystematiek voor de kwa-

land werd meer behandeld dan in andere delen. De

liteitsvisitaties’ gecommitteerd. Van Blommestein over

nieuwe richtlijn wordt nu gebruikt voor zelfevaluatie

het in toenemende mate toetsende karakter van de

binnen de vakgroepen en de uitvoering ervan komt

visitaties: “Je ziet hoe langer hoe meer dat de normen

in de kwaliteitsvisitaties aan de orde. Afwijken van de

die gesteld worden, ook gehaald moeten worden.

richtlijn moet goed verantwoord kunnen worden. Zo

Als je de basisnorm niet haalt dan heb je huiswerk

werk je aan betere kwaliteit.”

te doen en het is duidelijk binnen welke periode de tekortkoming opgelost moet zijn.“

Blik vooruit Welke vernieuwingen mogen we de komende

64

Borging

jaren verwachten? “Een van de ontwikkelingen is

Van Oosterhout: “Waar we met de visitatie naar

dat we naar meer zelfevaluatie gaan”, denkt Van

zoeken is of er borging van de kwaliteitsaspecten is.

Blommestein. “Wij zouden graag willen dat een

De waarneming van vandaag moet een gerechtvaar-

vakgroep zelf regelmatig de beschikbare kwaliteitsin-

digd vertrouwen geven dat het morgen ook nog goed

strumenten gebruikt om te kijken waar ze staan. Je

is. Borging is het allerbelangrijkste. Die bereik je pas

kunt bijvoorbeeld de Quick Scan uitvoeren als er een

als de kwaliteitscyclus helemaal rond is en je die

nieuw lid in de vakgroep is gekomen of wat vaker je

binnen de vakgroep in levende lijve ziet gebeuren.

complicatieregistratie analyseren. Kwaliteit kun je

Als dat nog niet zo is, wijzen we de vakgroep erop dat

niet een keer in de vijf jaar meten, dat is onzin. We

het beter kan. Daar zijn kwaliteitsvisitaties ook voor

verwachten van de vakgroepen dat ze aan zelfe-


valuatie doen op basis van de normen die wij als

voldaan. Die verantwoordelijkheid zullen we blijven

wetenschappelijke vereniging aanleveren. Daarnaast

nemen en daar kunnen mensen ons op afrekenen.”

gaan we naar totale visitatie toe, waarbij naar meer

n

competenties gekeken wordt dan enkel het medisch

Auteur Eveline van Herwaarden

handelen. Communicatie bijvoorbeeld, of maatschappelijk handelen. Als medisch specialist heb je niet altijd de kennis en kunde om dat goed te beoordelen. Dan is het goed om er externen bij te betrekken. Het visiedocument over optimaal functioneren bevat enkele paragrafen over visiteren en adviseert om in de toekomst een onafhankelijke deskundige bij de kwaliteitsvisitaties te betrekken. Dat betekent niet een collega-specialist, maar een andere auditor, een psycholoog of communicatiespecialist. Het kan van alles zijn. Dat is nog wel een heikel punt, omdat aan de huidige vertrouwelijkheid een klein beetje wordt gemorreld.” Dat het die kant op gaat verwacht ook Van Oosterhout: “De visitatiecommissies zullen uitgebreid worden met niet-orthopeden. Dat zou bijvoorbeeld een chirurg of een huisarts kunnen zijn, maar ook een vertegenwoordiger van een patiëntenorganisatie, een NIAZ-auditor of een ziekenhuismanager. Wij hebben een aantal keren de kwaliteitsbeleidsmedewerker van onze vereniging meegenomen. Zij stelt gewoon heel andere vragen, ik vond dat verfrissend. Daarnaast verwacht ik dat er in de toekomst nog meer openheid over de resultaten van kwaliteitsvisitaties gaat komen. Dat zal eerst stroef verlopen, maar uiteindelijk zal het er wel van komen. En waarom ook niet, we doen dit werk voor de patiënt, dus wees daar dan open over.” Van Oosterhout vervolgt: “We zullen blijven zoeken naar verbeteringen van het visitatietraject. Dat zit ‘m bijvoorbeeld in betere analyse van visitatieresultaten, scholing van visiteurs, uitwerking van de leidraad, noem maar op. Door de introductie van normen en het meer toetsende karakter gaan we een andere invulling van kwaliteitsvisitaties krijgen.” Tot slot noemt Van Blommestein de leidende rol van de wetenschappelijke verenigingen: “Er komen nog veel ontwikkelingen aan. Wij vinden dat de wetenschappelijke verenigingen altijd de belangrijkste rol houden. Zij moeten

Roelof van Blommestein

de normen bepalen en bewaken of daaraan wordt


65

COLUMN

Wat is goede kwaliteit? De afgelopen jaren hebben wetenschappelijke vereni-

kunnen wij het zorgveld daaraan houden. De ene

gingen en de Orde van Medisch Specialisten (OMS)

wetenschappelijke vereniging is actiever in het opstel-

dankzij de SKMS volop stappen gezet in kwaliteitssys-

len van richtlijnen dan de andere. En soms ligt de lat

temen, bij- en nascholing, gedragscodes, enzovoort. Bij

wel erg laag. Vinden wij de normen onvoldoende, dan

Menzis juichen we deze initiatieven toe. Medisch speci-

sporen wij de wetenschappelijke vereniging aan betere

alisten hebben behoefte aan kwaliteitsnormen waaraan

of extra normen te ontwikkelen. In onze ogen speelt de

men elkaar kan houden. Patiënten vragen zekerheid

medisch specialist een actieve rol bij het verder trans-

over de kundigheid van hun arts. En zorgverzekeraars

parant maken van de kwaliteit van de zorg, evenals in

hebben informatie nodig om goede kwaliteit van zorg

het vergroten van de doelmatigheid van de zorg. En wij

voor hun verzekerden in te kopen.

nodigen hen uit hierin het initiatief te nemen.

Daarbij is natuurlijk altijd de vraag wat is goede kwaliteit? Om dat te bepalen, vertrouwen we bij Menzis

Het is ook goed te zien dat de OMS en wetenschap-

primair op de deskundigheid van de professionals zelf.

pelijke verenigingen het functioneren van de individu-

We volgen dus de richtlijnen van de wetenschappelijke

ele medisch specialist op de agenda hebben gezet.

verenigingen. Onze insteek is: geef ons normen, dan

Immers, deze levert de kwaliteit aan de patiënt. Er zijn inmiddels volop meetinstrumenten, zoals de systematiek van IFMS, kwaliteitsvisitaties, herregistratie en bij- en nascholing. De vraag is wel: wat gebeurt er met de uitkomsten? Een arts die niet functioneert wordt geschrapt uit het BIG-register, maar mag nog wel werken voor een collega of instelling. De minister werkt in dit verband aan aanscherping van de Wet BIG, maar de beroepsgroep is hier vooral ook zelf aan zet. Hoe gaan zij om met een maat die niet functioneert? Hoe spreken zij elkaar aan op kwaliteit? In het belang van de patiënt is het essentieel dat artsen met elkaar communiceren, ook over kwaliteit. De sector is zich ervan bewust dat dit nog onvoldoende gebeurt. Het is zaak op de werkvloer een open en veilige cultuur te creëren, waarin specialisten en verpleegkundigen elkaar durven en kunnen aanspreken. En waarin zij fouten openlijk durven te melden, zodat anderen ervan kunnen leren. Een cultuur waarin kwaliteit niet alleen wordt gemeten, maar ook openlijk wordt besproken en continu verbeterd. Daarin zijn zeker nog stappen te zetten. Roger van Boxtel

Voorzitter Raad van Bestuur Menzis

66


THEMA OPTIMAAL FUNCTIONEREN

Enkele ernstige incidenten, waarbij het disfunctioneren van een individuele medisch specialist of vakgroep in het spel was, zorgden voor onrust in de medische wereld. Het is, zo reflecteren een werkgroep en klankbordgroep van de Orde van Medisch Specialisten, een gezamenlijke verantwoordelijkheid om disfunctioneren te voorkomen en een omgeving te creëren waarin artsen optimaal kunnen functioneren.

Optimaal functioneren doe je samen Kwaliteitsgelden in de praktijk | 2015

67

THEMA OPTIMAAL FUNCTIONEREN

In de afgelopen jaren werd het aantal instrumenten

met de raad van bestuur en/of het bestuur medische

rond het functioneren van de medisch specialist

staf een gesprek hebben waarin het functioneren van

uitgebreid. Het programma Individueel Functioneren

de vakgroep expliciet op de agenda staat. Een soort

Medisch Specialisten (IFMS) en het Modelreglement

APK, waarin je meer bespreekt dan omzet en patiën-

‘Mogelijk Disfunctionerend Specialist’ vonden in korte tijd een plek naast bestaande instrumenten zoals opleiding, bij- en nascholing, herregistratie en visitatie. Maar, zo zegt de Orde van Medisch Specialisten (OMS), er is meer nodig: een cultuur waarin we ‘lerend

Het uitgangspunt is proactief: hoe krijg je iemand weer in zijn kracht?

verbeteren’, elkaar stimuleren en aanspreken. In het visiedocument ‘Optimaal functioneren van medisch

tenaantallen. Hierover spreken we onder meer met de

specialisten’ is dit uitgewerkt. De rol van alle betrok-

Nederlandse Vereniging van Ziekenhuizen. De werk-

ken partijen komt aan bod en er wordt beschreven hoe

groep adviseert ook om de visitatieteams voor kwali-

de bestaande kwaliteitsinstrumenten optimaal en in

teitsvisitaties uit te breiden met een niet-medisch spe-

samenhang ingezet kunnen worden.

cialist. Dat is een belangrijke trendbreuk. Een ander punt is de rol van de wetenschappelijke vereniging.

Raad Kwaliteit

Wij vinden dat zij zich betrokken moeten voelen bij het

“We hadden een heleboel dingen om het functione-

functioneren van individuele specialisten, en daar-

ren van medisch specialisten te ondersteunen,” zegt

mee ook bij een mogelijk disfunctioneren. Ze zouden

Marcel Daniëls, voorzitter van de Raad Kwaliteit.

bijvoorbeeld als klankbord kunnen dienen voor de raad

“Ook voor situaties waarin het vermoeden bestaat van

van bestuur van een instelling of de Inspectie voor de

mogelijk disfunctioneren was inmiddels een reglement

Gezondheidszorg, wanneer die het idee hebben dat er

ontwikkeld. Maar voor de overgang, de glijdende schaal

problemen zijn in een vakgroep. Verenigingen kunnen

van goed functioneren naar minder functioneren,

vaker bij elkaar aankloppen om ervaringen rondom het

was er nog niks. We wilden niet alleen de bestaande

onderwerp functioneren van medisch specialisten te

instrumenten actualiseren en bij elkaar brengen maar

delen. Aan de implementatie van het visiedocument

ook iets doen op dat tussengebied. Niemand begint

wordt nu hard gewerkt. Daar is natuurlijk tijd voor

immers als disfunctionerend specialist. Je moet

nodig, maar er gebeurt gelukkig al een heleboel.”

goed kijken wat er nodig is om de medisch specialist optimaal tot zijn recht te laten komen en verminderd

De raad van bestuur

functioneren te voorkomen. Daar hebben meerde-

Hans Kerkkamp was erg blij met de uitnodiging om lid

re partijen een verantwoordelijkheid in.” De Raad

te worden van de werkgroep. Als oud-lid van de raad

Kwaliteit installeerde niet alleen een werkgroep, maar

van bestuur in het Atrium MC weet hij als geen ander

ook een klankbordgroep om niet-artsen over dit maat-

hoe belangrijk het thema is. Kerkkamp: “Juridisch

schappelijke thema te laten meedenken. De klankbord-

gezien is de raad van bestuur eindverantwoordelijk

groep stond onder leiding van luchtvaartdeskundige en

voor de kwaliteit van zorg in het ziekenhuis. Het is

oud-piloot Benno Baksteen.

enorm lastig wanneer je geconfronteerd wordt met

Daniëls vervolgt: “In het visiedocument wordt duidelijk

disfunctioneren, dat stadium wil je liever vier stappen

wat de verantwoordelijkheden zijn van de individuele

voor zijn. Kijk, bij grove schendingen is de situatie wel

medisch specialist, de vakgroep, de raad van bestuur

duidelijk, maar vaak is het moeilijk om een objectief

en de wetenschappelijke vereniging en hoe zij zich tot

oordeel te vellen, zelfs wanneer je bijvoorbeeld een

elkaar verhouden. Zo willen we dat vakgroepen jaarlijks

externe commissie inschakelt. Het disfunctioneren is

68


voor niemand goed en het is dus van groot belang dat

Visitatorum van de Nederlandse Internisten Vereniging

we dat proberen te voorkomen. Ik zie het echt als een

(NIV). “De kwaliteitsvisitatie is een van de instrumenten

gezamenlijke verantwoordelijkheid om een omgeving te

waarbij het functioneren aan de orde komt. In de eerste

creëren waarin artsen optimaal kunnen functioneren.

plaats van de vakgroep als geheel, maar we vragen in

Samen kom je veel verder. De raad van bestuur heeft

ons normendocument ook of er een IFMS-traject is en

de taak een cultuur te creëren waarin artsen zich veilig

of men aan intervisie doet. Daarmee check je hoe de

voelen om over hun functioneren te praten. Je moet

vakgroep omgaat met instrumenten die het functione-

laten zien dat we goed omgaan met iemand die even

ren van de individuele vakgroepleden bevorderen. We

wat minder functioneert, met wat je ter oren komt. En,

hebben ook een nieuwe polinorm, waarin we zaken als

als je van je medewerkers en artsen verwacht dat ze

statusonderzoek en polibesprekingen op de kaart zetten.

zich openstellen en zelfkritisch zijn, dan moet je daar

We stimuleren hiermee dat men kritisch blijft op elkaar.

zelf ook een voorbeeld in geven.”

Bij een visitatie merken we soms wel dat er iets wringt in een vakgroep. Je koppelt dat dan uiteraard terug in de

De aanpak van de OMS getuigt van inzicht

spiegel die je voorhoudt. Een visitatiecommissie kan in zo’n geval adviseren om een coach in de arm te nemen of samen een andere oplossing te zoeken. Naast de visitatie vragen we de vakgroepen om regelmatig een zogenaamde ‘team climate’-meting te doen. Ook dit

“Ik vind het ontzettend goed hoe de OMS het on-

instrument haalt pijnpunten naar boven en draagt bij aan

derwerp in de afgelopen jaren heeft opgepakt”, zegt

het bespreekbaar maken van het functioneren.”

Kerkkamp. “Er is een evolutieproces gaande. Waar eerst vooral gekeken werd naar het functioneren van

De NIV werkt op dit moment aan de introductie van

een maatschap of vakgroep, wordt nu iets gedaan met

het document ‘Optimaal functioneren’ binnen de ver-

het functioneren van de individuele specialist. Het uit-

eniging. Croon: “Onze vereniging heeft een commissie

gangspunt is proactief: hoe krijg je iemand weer terug

opgericht die men te hulp kan roepen in het geval van

in zijn kracht en voorkom je dat hij of zij afglijdt. Je

vermoedelijk disfunctioneren. Eerst wordt het traject

moet er met elkaar over praten als het nog reparabel is.

in het ziekenhuis gevolgd volgens het modelreglement

De aanpak van de OMS is constructief en getuigt van

disfunctioneren. Is er extern advies nodig dan kan men

inzicht. Ik maak me wel een beetje zorgen over het me-

een beroep doen op deze commissie. De commissie

disch specialistisch bedrijf dat straks gecreëerd wordt.

bestaat uit vakbroeders maar kan uitgebreid worden

Het zou niet verstandig zijn als zij het alleenrecht

met andere deskundigen zoals een psycholoog of

opeisen op het functioneren van de medisch specialist.

coach. Zo’n externe commissie kan het functioneren

Ik pleit ervoor dat we het samen blijven doen.”

zo objectief mogelijk beoordelen. Inmiddels hebben we dus een aantal instrumenten die mooi in elkaar over-

De wetenschappelijke vereniging

vloeien. Alle instrumenten samen helpen om optimaal

De werkgroep ‘Optimaal functioneren’ geeft de we-

functioneren en daarmee goede kwaliteit mogelijk te

tenschappelijke verenigingen een aantal adviezen. Zo

maken. Daar is hard aan gewerkt. Ik hoop dan ook

moeten zij duidelijk normen en waarden afspreken, deze

dat de overheid of de IGZ hier niet tussen gaat komen

uitdragen en helder zijn over de consequenties als leden

want de vertrouwensband tussen wetenschappelijke

zich er niet aan houden. Hun taak is ook om de inzet van

vereniging en vakgroep is enorm belangrijk.” n

kwaliteitsinstrumenten te stimuleren. Fransien Croon-de Boer spreekt als bestuurslid en voorzitter van het Forum

Auteur Eveline van Herwaarden


69

themo INNOVATIE

Vernieuwing is vooruitgang 70


Kwaliteitssysteem Dataverificatie (2013-2015)

Belangrijkste uitvoerders Aanvrager is de Nederlandse Vereniging voor Heelkunde, uitvoering ligt bij DICA die daarvoor Medical Research Data Management (MRDM) inschakelt, wegens de koppeling van data aan patiëntgegevens. MRDM is een juridisch onafhankelijke partij die door

Het geïntegreerd kwaliteitsbeleid is een feit en de bijbehorende kwaliteitscyclus draait. Om deze cyclus dynamisch en toekomstbestendig te houden, zijn er kwaliteitsgelden gereserveerd voor projecten waarin de ontwikkeling van nieuwe kwaliteitsinstrumenten of de doorontwikkeling van bestaande instrumenten centraal staat.

middel van een bewerkersovereenkomst met de ziekenhuizen een verlengde van het ziekenhuis is en persoonsidentificerende gegevens mag hebben.

Belang van dit project Ziekenhuizen leveren data op patiëntniveau aan door deze handmatig op een eenduidige manier in registratiesysteem in te voeren. DICA analyseert de data en geeft de resultaten terug aan de ziekenhuizen. De Nederlandse Vereniging voor Heelkunde heeft besloten de uitkomsten van de chirurgische zorg in de nabije toekomst openbaar te maken. Een onafhankelijke check van de juistheid van de gegevens in elk deelnemend ziekenhuis werd hiervoor noodzakelijk geacht. De gegevens gaan ook naar de inspectie en zorgverzekeraars.

Korte omschrijving DICA controleert in elk ziekenhuis steekproefsgewijs of de ingevoerde data correct zijn. In eerste instantie

Financiering van innovatieve projecten gaat vanuit het

van twee registraties, namelijk van de Dutch

Centraal Budget. Logisch, want ook al houdt slechts

Surgical Colorectal Audit (DSCA, darmkanker) en

één wetenschappelijke vereniging zich met een inno-

de Dutch Upper GI Cancer Audit (DUCA, maag-, en

vatief project bezig, de opgeleverde producten zijn ook

slokdarmkanker). Getrainde datamanagers bezoeken

bruikbaar voor andere wetenschappelijk verenigingen. Geheel nieuwe kwaliteitsinstrumenten kunnen eventueel als extra schakels aan de kwaliteitscyclus worden toegevoegd, terwijl de doorontwikkeling van bestaande instrumenten olie is voor de machine. Nieuw of aangepast, in beide gevallen blijft de cyclus doorontwikkelen,

alle 92 ziekenhuizen om de data-invoer in de genoemde registraties te controleren. Een implicatie daarbij is bijvoorbeeld het juridische aspect, want iemand ‘van buiten het ziekenhuis’ gaat de statussen van patiënten inkijken. Het hele proces wordt in dit pioniersproject uitgewerkt en beschreven.

zodat de medisch-specialistische zorg zich aan kan

Wat wordt ontwikkeld

passen aan ontwikkelingen in de maatschappij en

Nieuw processysteem om de kwaliteit van gegevens te

nieuwe interventies in de kliniek. Voorbeelden van inno-

controleren, waardoor de kwaliteitsregistratie verbetert.

vatieve projecten zijn: Kwaliteitssysteem Dataverificatie

Dit processysteem zal als blauwdruk dienen voor

en Keuzehulp Benigne Prostaathyperplasie (zie

dataverificatie van registraties van andere verenigingen

kaders). Het project Nieuwe Interventies in de Klinische

of aandoeningen.

Praktijk (zie kader) koppelt innovatie op het gebied van kwaliteit aan innovatie in de klinische praktijk. n


71

Nieuwe Interventies in de Klinische Praktijk (2012-2014) Belangrijkste uitvoerders Orde van Medisch Specialisten op verzoek van het College voor Zorgverzekeringen (sinds 1 april 2014 Zorginstituut Nederland), Nederlandse Federatie van Universitair Medische Centra (NFU), Nederlandse Vereniging van Ziekenhuizen (NVZ).

Belang van dit project Martin Schalij, cardioloog in het Leids Universitair Medisch Centrum en voorzitter van de commissie die de leidraad schreef: “Er komen heel veel nieuwe interventies en zorgprocessen beschikbaar. Dat kan natuurlijk heel mooi zijn, maar als deze in het begin niet goed geborgd worden binnen de organisatie, dan kunnen er onveilige situaties ontstaan. Bij ingebruikname van nieuwe materialen of technieken is het niet voldoende als de arts weet wat hij moet doen; het hele team dient goed geïnstrueerd te zijn. Daarnaast moet de nieuwe stap ook geëvalueerd zijn. Bijvoorbeeld bij een verkorte opnameduur of bij nieuw of aangepast gebruik van geneesmiddelen. De vraag is: hoe pak je dat op? Daar is de leidraad voor geschreven.”

Korte omschrijving Schalij: “De leidraad biedt een stappenplan. Een heleboel stappen doen de meeste zorgverleners al vanzelf. Deze zijn in logisch verband op papier gezet. De missende stappen zijn daarna toegevoegd en onlogische stappen eruit gelaten.” Bij elkaar leverde dat zes stappen op. Zijn deze eenmaal doorlopen dan is duidelijk of er al eerdere ervaring is met de nieuwe techniek, wat de risico’s van gebruik zijn en op welke wijze personeel getraind kan worden.

Wat is op het gebied van kwaliteitsbeleid ontwikkeld Een leidraad die medisch specialisten en andere betrokken zorgprofessionals helpt bij de introductie van een nieuwe klinische interventie, waarbij gelet wordt op veiligheid, effectiviteit en kosten.

Betekenis SKMS-financiering Schalij: “Als dokters onder elkaar een tekst voor zo’n project opstellen, dan landt dat niet in de organisaties. Dat krijg je wel voor elkaar als je het proces onder professionele begeleiding in goede banen leidt. SKMSfinanciering maakt het mogelijk die begeleiding in te huren. Er is geen andere financier die daar geld voor beschikbaar stelt.”

72


Keuzehulp benigne prostaat hyperplasie (BPH) (2013-2015) Belangrijkste uitvoerders Nederlandse Vereniging voor Urologie.

Aanleiding van dit project Paul Kil, uroloog in het Elisabeth-Tweestedenziekenhuis, locatie Tilburg: “In 2013 publiceerde KPMG Plexus een onderzoeksrapport, waaruit bleek dat er een behoorlijke praktijkvariatie is bij behandelingen van benigne prostaat hyperplasie (goedaardige vergroting van de prostaat). In het ene ziekenhuis opereert men vaker dan in het andere. Een keuzehulp zorgt ervoor dat de patiënt beter geïnformeerd is en zelf actiever mee kan denken over de te kiezen behandeling (leefstijladviezen, medicamenteus, operatief). Bovendien is de informatie in verschillende ziekenhuizen dan hetzelfde. Daarmee is de praktijkvariatie terug te brengen.” Kil schreef eerder een boek over hoe het best keuzes gemaakt kunnen worden voor de patiënt met kanker (Kiezen bij Kanker). “Daar is de door zorgverzekeraar CZ-gefinancierde keuzehulp prostaatkanker uit voortgekomen,” vertelt Kil. “De keuzehulp BPH is daar een voortvloeisel van.”

Korte omschrijving De keuzehulp is een lijst vragen op een website. Na uitleg van de voor- en nadelen van bepaalde behandelingen – ingeval van BPH gaat het om chirurgische ingreep, medicatie of leefstijladviezen -, wordt naar de persoonlijke voorkeuren van de patiënt gevraagd. Kil: “Het innovatieve zit hem in de actieve rol van de patiënt. Het blijkt dat kwaliteit van leven bij veel patiënten voorop staat, waardoor zij bepaalde behandelingen die een uroloog wel zou kiezen, niet willen. Door de keuzehulp komen arts en patiënt gezamenlijk tot de beste keuze.” In diverse Nederlandse ziekenhuizen wordt onderzocht of de keuzehulp daadwerkelijk bijdraagt aan de verbetering van kwaliteit van zorg en wat het effect is op de praktijkvariatie. “In de toekomst kan de keuzehulp worden uitgebreid voor de huisartsenpraktijk”, zegt Kil. “Daar is deze keuzehulp heel geschikt voor. Bepaalde behandelingen voor BPH kunnen prima door de huisarts gedaan worden.”

Betekenis SKMS-financiering “Doordat de SKMS het project financiert is er geen externe financiering nodig,” aldus Kil. “Het is dan echt een project van de wetenschappelijke vereniging waar geen andere belangen meespelen.”

Toekomst kwaliteitsbeleid

Toekomst kwaliteitsbeleid medisch specialisten Vanaf 1 januari 2015 vormen de 32 wetenschappelijke verenigingen gezamenlijk de Federatie Medisch Specialisten. De Orde van Medisch Specialisten (OMS) is overgegaan in de Federatie. De Raad Kwaliteit wordt gehandhaafd en daarmee is de continuering en uitvoering van het kwaliteitsbeleid gewaarborgd. De Raad Kwaliteit zal de projectenagenda blijven vaststellen voor de kwaliteitsgelden medisch specialisten. Marcel Daniëls, Marjon Kallewaard en Teus van Barneveld over hun ideeën voor de toekomst van het kwaliteitsbeleid medisch specialisten. Kwaliteitsgelden in de praktijk | 2015

73


Marcel Daniëls, Voorzitter van de Raad Kwaliteit (en tevens bestuurslid van de Federatie) “Binnen de Raad Kwaliteit is in de loop der jaren de filosofie van een geïntegreerd kwaliteitsbeleid tot stand gekomen. Ik denk dat de verdere implementatie van dit beleid de agenda van de komende tijd zal zijn. De centrale vraag hierbij is: hoe optimaliseer je de situatie op de werkvloer? Mijn wens is dat uiteindelijk het kwaliteitsdenken bij iedere medisch specialist ook daadwerkelijk op de voorgrond staat en kán staan en dat hij of zij continu nadenkt over hetgeen hij doet in termen van kwaliteit, en dat in al zijn aspecten. Eigenlijk dat iedere medisch specialist zich voortdurend

vraag: hoe werk ik zo doelmatig mogelijk?

bewust is van de afgelegde eed. Op de keper be-

Gewenste veranderingen beginnen bij de opleidingen.

schouwd staan al de onderwerpen die in het kwali-

Voor de aankomend specialist ligt er een leerplan

teitsbeleid van de Raad Kwaliteit aan bod komen of

waarin competenties benoemd zijn. Die gaan niet alleen

op de projectenagenda staan, in die eed: ik zal aan de

over de medisch inhoudelijke kant, maar ook over

patiënt geen schade doen, ik luister en zal hem goed

samenwerking, maatschappelijk handelen, commu-

inlichten, ik stel het belang van de patiënt voorop en

nicatie, etc. Daardoor staat de aankomende generatie

eerbiedig zijn opvattingen, ik zal mij open en toetsbaar

dokters op een andere manier in de maatschappij dan

opstellen, et cetera. De eed wordt al jaren uitgesproken,

de medici van vijfentwintig jaar geleden.

maar een gestructureerde aanpak van uitgangspunten

Verder wens ik dat er in vertrouwen naar dokters wordt

als samen beslissen en transparantie is pas van de

geluisterd en niet in wantrouwen, zoals een aantal jaren

laatste jaren. Gelijktijdig heeft de medisch specialist

geleden vaak het geval was. Dat wantrouwen kwam

rekening te houden met de logistiek van de omgeving

wellicht voort uit de perceptie dat dokters vooral bezig

en organisatie waarin hij werkt en dat beperkt soms de

waren met hun inkomen. Wij medici waren zelf ook

bewegingsvrijheid. Voor een consult staat bijvoorbeeld

debet aan die beeldvorming. Hoewel we altijd al heel

tien minuten, zodat je niet zomaar een half uur met

hard werkten aan kwaliteit, lieten we dat niet zien en

een patiënt kunt spreken, ook al wil je dat wel. Het is

werd dat dus nooit zo opgemerkt. Wat we nu probe-

voortdurend schipperen in dit spanningsveld.

ren aan te tonen, is dat de medisch specialisten wel degelijk goede kwaliteit willen leveren. Naarmate we dat

Ik hoop ook dat de medisch specialist rekening houdt

beter doen, zal het vertrouwen groeien.

met het feit dat je als medicus onderdeel bent van de

Als Raad Kwaliteit willen we voortdurend ondersteu-

Nederlandse maatschappij en oog dient te hebben

ning bieden om iedere specialist de hele dag door

voor die maatschappij. Twintig jaar geleden was de

kwalitatief goed werk te laten leveren. Dat kan door

houding vaak: wij als medisch specialisten vertellen

alvast ideeën voor te koken en na te denken over de

wel even hoe het allemaal moet. We moeten echter

vormgeving daarvan. Daarbij is de kracht van de Raad

gezamenlijk met die maatschappij bepalen wat we aan

dat het uit dokters bestaat, waardoor de Raad goed is

medisch-specialistische zorg willen en kunnen bieden.

in de vertaling van de spreekkamer naar beleid. Dat is

Dat besef moet bij dokters in het dagelijkse werk een

cruciaal want alle andere beleidsmakers zitten niet in

automatisme worden, bijvoorbeeld ten aanzien van de

de spreekkamer.”

74


Teus van Barneveld, directeur Kennisinstituut van

reconstructie. Dat wordt voor een groot deel gedaan

Medisch Specialisten (KiMS)

met implantaten, maar nu is er een nieuwe techniek, gebaseerd op lichaamseigen vetweefsel. Daar moet

“Essentieel is dat we het beleid dat we voeren en de in-

de richtlijn weer op aansluiten. Een ander belangrijk

strumenten die we ontwikkelen toepassen op de werk-

element voor de toekomst om op in te zetten is zorgeva-

vloer. Implementatie is daarmee, meer dan voorheen,

luatie. Bij de ontwikkeling van richtlijnen merken we dat

een centraal thema voor de toekomst. Binnen het richt-

voor veel aanbevelingen, met name die ten aanzien van

lijnendossier hebben we hier al een belangrijke stap in

de indicatiestelling en de organisatie van zorg, niet de

gezet met het realiseren van de Richtlijnendatabase.

evidence voorhanden is die we zouden willen hebben.

Met deze database komen alle medisch-specialistische

Dit kan leiden tot minder scherpe aanbevelingen, waar-

richtlijnen op een plek te staan, wordt de informatie

door bijvoorbeeld praktijkvariatie kan ontstaan. Ook kan

goed ontsloten en eenvoudig doorzoekbaar en zijn de

een dergelijk gebrek aan onderbouwing de ontwikkeling

richtlijnen snel en flexibel (modulair) aan te passen.

van keuzehulpen, die belangrijk zijn bij het proces van

Voor de praktijk betekent dit betrouwbare (want op

shared decision making, remmen. Door deze kennis-

systematische wijze gewogen door collega-experts en

hiaten goed te inventariseren en samen met patiënten-

patiënten) en up-to-date kennis binnen handbereik in

verenigingen te prioriteren, kunnen we gerichter dan

de spreekkamer.

voorheen onderzoek doen en kennis ontwikkelen die

In de toekomst hoeven er niet constant nieuwe richt-

er voor patiënten(zorg) toe doet. Deze kennis kunnen

lijnen bij te komen. De bestaande richtlijnen dienen

we vervolgens via de database weer snel in richtlijnen

goed onderhouden en zo nodig uitgebreid te worden

verankeren. Uiteindelijk levert dit voor patiënten veel

met nieuwe elementen, zodat er steeds meer afstem-

gezondheidswinst op en voor de premiebetaler een

ming is tussen de onderdelen van het geïntegreerd

aardige winst in doelmatigheid.”

kwaliteitsbeleid. In de richtlijnen kan bijvoorbeeld de indicatiestelling scherper, zodat duidelijker is voor welke patiëntengroep een interventie meerwaarde heeft. De ene groep heeft wel baat bij een bepaalde interventie, terwijl een andere dat niet heeft. Je kunt dan een gedifferentieerd beleid voeren voor goed omschreven doelgroepen. Kwetsbare ouderen vormen bijvoorbeeld een aparte doelgroep. Zij hebben een andere fysiologie dan de gemiddelde volwassenen. Voor kinderen geldt hetzelfde. Een doelgroep specificeren kan ook op basis van andere kenmerken dan leeftijd. Bijvoorbeeld op grond van genetica. Bij bepaalde cytostatica werkt dat al zo. Op grond van het DNA-profiel is te voorspellen wie wel of niet reageert op bepaalde cytostatica. Een gedifferentieerd beleid draagt zo ook weer bij aan doelmatigheid, omdat je een dure behandeling alleen voorschrijft als het meerwaarde heeft. Aanpassen aan nieuwe technieken is ook nodig bij bestaande richtlijnen. Een voorbeeld is de mamma-

Magazine | 2015 | SKMS

75


Marjon Kallewaard, directeur Kwaliteit bij de Federatie

Momenteel ligt er een projectenagenda SKMS-

Medisch Specialisten

meerjarenprogramma 2013-2015. In feite moeten we volgend jaar een visie voor de jaren daarna bepalen. De

“Ik hoop dat over een paar jaar het geïntegreerde

uitgezette lijn zetten we voort. Iedere keer een stapje

kwaliteitsbeleid echt een volledige cirkel beschrijft,

verder. Gepast gebruik en Samen Beslissen blijven

waarbij alles samenhangt en we geen losse stukjes

belangrijke onderwerpen. Dan zijn we er nog niet, want

meer overhouden. En dat er ook daadwerkelijk gewerkt

integratie tussen eerste en tweede lijn verdient ook een

wordt vanuit het principe van gepaste zorg. Wat betreft

keer de aandacht. Wat betreft kwaliteit is het nooit klaar

het geïntegreerde kwaliteitsbeleid zijn we een heel eind

en kun je altijd doorontwikkelen. De kwaliteitscyclus met

op streek, maar natuurlijk evolueert dat ook weer. De

allemaal draaiende delen die in elkaar grijpen, moet

grootste uitdaging is het onderdeel te maken van het

namelijk wel blijven draaien; de tandraderen mogen niet

werk van de medisch specialist op de werkvloer, waarbij

vastlopen of roesten. Aangezien oxidatie plaatsvindt in

bijvoorbeeld de richtlijnendatabase dagelijks op de

de vorm van veroudering van inzichten en methoden, is

computer openstaat naast het EPD. Hoe krijg je dat voor

het nodig de raderen regelmatig op te poetsen. Wellicht

elkaar? Eigenlijk moet er veel directer contact zijn vanuit

dat nieuwe schakels nodig zijn om het systeem soepel

de wetenschappelijke verenigingen en het federatiebu-

te houden. Nog niet alle uitgevoerde initiatieven zijn in

reau met de specialisten in de ziekenhuizen. Zo wordt

de keten ondergebracht. Zo is vanuit de Vereniging voor

duidelijk wat de barrières zijn om geïntegreerd kwaliteits-

Heelkunde de medical audit geïnitieerd. Deze staat net

beleid te implementeren, wat de specialisten daarvoor

als de evaluatieonderzoeken nog een beetje los van de

nodig hebben, wat hen motiveert. Daarbij mogen we

machinerie. Momenteel loopt het mechanisme goed.

vooral niet in theoretische concepten blijven hangen,

Vraag is of de individuele specialist ook warm loopt

maar moeten we meer campagneachtig te werk gaan.

voor een rondje met dit vehikel. En zo niet, hoe we dat

Dat betekent campagne voeren, bewustwording creëren,

kunnen aanpassen.” n

aandacht vragen, boegbeelden gebruiken, mensen op een podium zetten. Wat dat betreft hebben we als OMS en wetenschappelijke verenigingen nog iets laten liggen. We zijn veel te veel in het Utrechtse blijven hangen en hebben niet gekeken wat er gebeurt of juist niet gebeurt met hetgeen is ontwikkeld. Dat komt natuurlijk ook door de capaciteit waar je aan vast zit. Als we in staat zijn een aantal dossiers af te ronden, kan de Raad Kwaliteit zich meer bezighouden met het genereren van enthousiasme voor gepaste zorg op de werkvloer. Bij die gepaste zorg moeten we ook veel meer vanuit de patiënt denken, dat moet het centrale thema worden de komende jaren. De patiënt staat dan centraal; is meer een partner, waar je de te bieden zorg mee bespreekt. Wat zijn de mogelijkheden? Wat zijn de voor- en nadelen van die mogelijkheden? Wat betekent dat voor de individuele situatie van de patiënt? Wat telt voor de patiënt? Het Samen Beslissen door patiënten en artsen, is een van de pijlers van Campagne Verstandig Kiezen.

76


COLUMN

De medisch specialist, de wetenschappelijke vereniging en de inspecteur De Inspectie voor de Gezondheidszorg (IGZ) en een

in de snijdende vakken worden nu gegevens openbaar

wetenschappelijke vereniging van medisch specialisten

gemaakt die veel meer inzicht geven of iemand leert,

hebben een spannende relatie. In principe kan op elk

van zijn fouten als het moet, maar - hoopvoller - ook van

moment in elke werksituatie een inspecteur onaangekon-

goede voorbeelden hoe het kan. Ik hoop dat we de tijd

digd opduiken op de OK, de IC of de afdeling en (verve-

achter ons kunnen laten dat we vooral moesten leren

lende) vragen stellen over de geleverde zorg. Regelmatig

van calamiteiten in de zorg. Kortom, de SKMS heeft een

moeten zorgverleners indicatorgegevens aanleveren

belangrijke bijdrage geleverd aan de professionalisering

aan de inspectie, die daarover oordeelt en dat oordeel

van de relatie tussen de medisch specialist, de

ook openbaar maakt. Omgekeerd is de inspecteur in

wetenschappelijke vereniging en de inspecteur. En daar

belangrijke mate afhankelijk van de wetenschappelij-

plukt de zorg en zeker de patiënt de vruchten van.

ke vereniging voor de normen waarop hij zijn oordeel baseert. Deze indicatoren zijn al sinds meer dan 10

Ronnie van Diemen-Steenvoorde

jaar gebaseerd op afspraken die de inspectie maakt met

Inspecteur-generaal van de Gezondheidszorg

medisch specialisten die daartoe door hun vereniging zijn gemandateerd. De resultaten van de indicatoren geven regelmatig aanleiding tot het opstellen van nieuwe normen en die normen leiden op hun beurt weer tot nieuwe indicatoren. Zo komt een goede kwaliteitscyclus tot stand. Wetenschappelijke verenigingen en de IGZ hebben gemeenschappelijke doelen in het waarborgen van verantwoorde zorg. Achter die formele term gaat een ander, meer persoonlijk belang schuil, de behoefte om bij te dragen aan een gezondheidszorg om trots op te zijn. Dat grote gemeenschappelijke belang maakt ook dat de IGZ belang heeft bij professionele gesprekspartners, zoals bestuurders van wetenschappelijke verenigingen. Allen hebben zij belang bij normen, die herkenbaar zijn, effect hebben en opgesteld worden door mensen die begrijpen wat normen doen met zorgverleners in de praktijk. In die zin heeft de komst van de Stichting Kwaliteitsgelden Medisch Specialisten (SKMS) veel bijgedragen aan de samenwerking, net als de producten die zijn gemaakt met kwaliteitsgelden. Richtlijnen zijn toegankelijker via de richtlijnendatabase. Kwaliteitsregistraties zijn een belangrijke bron van informatie voor het toezicht. Maar belangrijker is dat het voor iedereen veel zichtbaarder is geworden hoe een medisch specialist zelf zijn kwaliteit beheerst. Vooral

Colofon Dit magazine is een eenmalige uitgave van de Stichting

Coördinatie en eindredactie Lynette Wijgergangs,

Kwaliteitsgelden Medisch Specialisten (SKMS) en de

Marlijn Communicatie

Federatie Medisch Specialisten.

Infographics

Kim Raad, KR Design

Fotografie

Suzanne van de Kerk

Ontwerp en vormgeving

Jacqueline Borg,

Utrecht, januari 2015

GCC personal printers Drukker

GCC personal printers

Kwaliteitsgelden. voor medisch-specialistische zorg in de praktijk

Recommend Documents