JAARCIJFERS 2008 Amsterdam, 3 maart 2009
2008: Een jaar met twee gezichten (1) Omzet Totaal € 696,5 (+5%) C/ICT/AO* € 632,7 (+7%)
2007 Totaal
2008
2007 2008 C/ICT/AO * excl. TA
X EUR 1 mln
2008 in het kort • Strategische doelen t.a.v. omzetgroei, omzetverdeling en marktaandeel gerealiseerd • Veranderende marktomstandigheden zetten marges onder druk • BPO-initiatief niet geslaagd en besloten te stoppen • Rationalisatie portfolio: Technical Automation verkocht
2
2008: Een jaar met twee gezichten (2) Omzet Totaal € 696,5 (+5%) C/ICT/AO € 632,7 (+4%)
2007 Totaal
2008
2007 2008 Excl. TA C/ICT/AO
2008 in het kort • Strategische doelen t.a.v. omzetgroei, omzetverdeling en marktaandeel gerealiseerd • Maar…veranderende marktomstandigheden zetten marges onder druk • BPO-initiatief niet geslaagd en kritisch tegen het licht • Rationalisatie portfolio: Technical Automation verkocht
X EUR 1 mln
Specials
EBITA-marge recurring
• Impairment BPO € -72,5 mln • Resultaat verkoop BPO € -34 mln (waarvan € 32,4 mln ten
Totaal €36,1 (2007: €62,1) C/ICT/AO* €46,8 (2007: €64,8)
• • 2007 Totaal
2008
2007
2008
C/ICT/AO
* Excl. TA X EUR 1 mln
laste van 2008) Transactieresultaat verkoop TA: € 10,4 mln Eenmalige lasten Great Return (o.a. reorganisatie) in 2008: € 19,3 mln
3
Passende maatregelen getroffen voor onzekere marktsituatie
Extra maatregelen in onzekere economie
Structurele rendementsverbetering (2009: EUR 15 mln, 2010 ev: EUR 25 mln) Reorganisatie: ca. 300 arbeidsplaatsen (excl. BPO) waarvan ca. 1/3 overhead Bevriezing salarissen BPO verkocht aan Centric per 1 april 2009 Nieuwe directie Ordina Nederland
2009: Stabiel door recessie Handhaven bewezen succesvolle positionering als specialist in groeimarkten Focus blijft op langetermijncontracten en strategische klanten Kort op de bal
4
foto
2008: Fundament zorgt voor solide basis Ronald Kasteel
Onveranderde, eigen kijk op de markt
Structurele ontwikkelingen Projecten worden steeds groter en risicovoller en raken de kern van de bedrijfsvoering van klanten Resultaatverantwoordelijkheid van dienstverleners neemt alleen maar verder toe: • Projecten • Application Outsourcing Professionaliteit van klanten als opdrachtgever neem toe Relaties worden zakelijker en formeler Concurrentie voor uitvoerende werkzaamheden vanuit off- en near shore houdt aan • Systeemontwikkeling wordt steeds meer een commodity
6
Gevolgen voor dienstverlening Kennis van klant en zijn markt/proces wordt steeds belangrijker (specialiseren) Kwaliteit en voorspelbaarheid van dienstverlening zijn kritische succesfactoren Noodzaak voor juiste balans tussen wat lokaal wordt gedaan en wat wordt uitbesteed Detacheringsmarkt komt en blijft onder druk • Brokers – met minimale kostenstructuur – nemen een steeds dominantere positie in Druk op kosten(beheersing) wordt steeds groter en zal aanhouden
Ons antwoord op een veranderende markt Verwachtingen Gevolgen voor van klanten dienstverleners
Meerwaarde bieden
Innovatie
Ordina: specialist met lokaal leiderschap Focus op en klantintimiteit met grote strategische klanten
Kosten verlaging
Industrialisering
Beperken van risico’s
Klantintimiteit
Krachten bundelen: één Ordina naar de klant en verbinding van Consulting, ICT en Application Oustourcing Verder specialiseren (solutions en aanscherpen portfolio) Groei in langetermijncontracten Concurrerende kostenpositie Operational excellence in uitvoering
Cyclische groei
Stabiliteit door de cyclus heen
7
Eerder gemaakte keuzes hebben effect gesorteerd
Groeimarkten
Omzet en marktaandeel 800 600 400 200 0
Public
240 180 120 60 0
+16%
2005
2006
2007
2008
• Omzetgroei 5% ondanks turbulente markt
2005
240 Finance 180 120 60 0 2005
2006
2007
2008
2006
2007
2008
150
50
2005
2006
2007
2008
• Public +8%, Industry -13% • Offshore meer dan verdubbeld. • Zeer succesvol in Application
100
0
• Betekenisvolle projecten • Diepgaande kennis • Meerjarige contracten
Versneld groeien naar 5-10% van de omzet
+39%
+115%
• Sterke performance in Finance (+22%)
+38%
Aandeel meerjarige omzet
Aandeel offshore
20 15 10 5 0
+18%
2008 in het kort
Outsourcing (+41%) 2005
2006
2007
2008
Cijfers inclusief TA en BPO X EUR1 mln
8
Focus op strategische klanten blijft effectief
TOP-10 KLANTEN +27% 335 285
ABN Amro/Fortis
213
Achmea Groep
165
ING Groep KPN Ministerie van Binnenlandse Zaken 2005
2006
2007
2008
Ministerie van Financiën Groei omzet top-10 klanten
Ministerie van Justitie Ministerie van LNV
2008 Aandeel omzet top-10: 48% (2007: 43%) Aandeel omzet top-40: 74% (2007: 69%) Incl. TA en BPO X EUR 1 mln
Ministerie van Verkeer en Waterstaat Rabobank Groep
9
Echter…
• Specialisatie vergt verdere rationalisatie portfolio • Druk op winstgevendheid • Opdrachten worden complexer • Langdurige en intensieve offertetrajecten • Opstart en uitvoering van projecten vergen meer kosten • Toenemend gebruik inhuur / offshore • Doorlopende verliessituatie BPO
• Onzekere marktomstandigheden vergen reductie capaciteit en afstoten verlieslatende activiteiten
10
• Verkoop Technical Automation
• Maatregelen met als doel duurzame rendementverbetering • Bevriezing salarissen 2009 • Reductie overhead: ca 100 arbeidsplaatsen (excl. BPO) • Reductie aantal professionals: ca. 200 arbeidsplaatsen (excl. BPO) • Verkoop BPO
Structurele rendementverbetering: Great Return
• Te lage marge op enkele projecten • Kosten en inefficiënties bij opstart van grote projecten
• Sterke toename in grote, complexe aanbestedingen die commerciële kosten verhogen (trend) • Toenemend aandeel van externe inhuurkrachten en offshore (trend)
11
• Ervaring omgezet in maatregelen • Projecten in control • Efficiëntere en effectievere organisatieinrichting (door integratie acquisities) • Benutten van schaal- en synergievoordelen • Standaardisatie in dienstverlening
• Terugbrengen onderliggend kostenniveau • Reductie ca. 300 arbeidsplaatsen (excl. BPO), waarvan 1/3 overhead • Reductie in out of pocket uitgaven
Besluit BPO-activiteiten af te stoten
12
Onvoldoende rendement door:
• Langere doorlooptijd en grotere omvang van investeringen
• Voortijdige contractbeëindiging door Robeco Direct per 1 oktober 2008, waardoor onvoldoende kritische massa Markt voor BPO-services voor financiële dienstverleners op middellange termijn niet positief, door:
• Verslechterende marktomstandigheden, kredietcrisis
• Terugtrekking van buitenlandse toetreders in de Nederlandse financiële markt
Optimale waarborging continuïteit voor klanten en medewerkers door verkoop aan Centric per 1 april 2009
Verder groeien vanuit bewezen succes met Consulting, ICT en Application Outsourcing Groeimarkten
Omzet en marktaandeel 800 600 400 200 0
240 180 120 60 0
+21%
2005
2006
13
2007
2008
Public
+18%
2005
2006
240 Finance 180 120 60 0 2005
2007
2008
+32%
• Lokaal specialist: toegevoegde waarde
• Consulting, ICT en Application 2006
2007
2008
Outsourcing
• Focus op strategische klanten in Finance, Public en Healthcare
Aandeel offshore
Aandeel meerjarige omzet
(2007: EUR 592 / EBITA* 64,8)
+38% 20 15 10 5 0
+115%
• Nederland en België/Luxemburg • 2008 : EUR 633 / EBITA* EUR 46,8 • Circa 5.000 medewerkers
150 100 50
2005
2006
2007
2008
0
2005
2006
2007
2008
* recurring Cijfers exclusief TA en BPO X EUR 1 mln
Financiële performance 2008 Hans den Hartog
Focus op onze activiteiten voor de toekomst
15
Gezonde basis voor onze toekomst
Omzet Recurring EBITA Eenmalige lasten / voorzieningen
C/ ICT/ AO
Technical Automation
BPO
Total
632,7
20,8
43,0
696,5
46,8
1,8
-12,5
36,1
-4,4
-23,7
-72,5
-72,5
-28,0
-17,6
-19,3
Impairments Transactieresultaat
10,4
X EUR 1 mln
Enkele kerncijfers
16
2006 +16%
700
Onze kernactiviteiten 2009: Consulting, ICT en Application Outsourcing
2007
600
633
500 400
-0,8%
70
2008
60
592
64,8
50
473
300
X EUR 1 mln
40 30
200
47,6
46,8
20
100
10
0
0
2006
2007
2006
2008
Omzet
2007
2008
Recurring EBITA
Recurring WPA voor afschrijving IVA PPA
+16%
700
XXX XXX
Onze activiteiten 2008, inclusief BPO en TA
600
- 8%
70
697
500 400 300
665
1,5
60
525
1
40 30
200
43,2
10
0
0
2006
2007
2008
1,05
36,1
20
100
- 18%
62,1
50
0,5
0,78 0,50
2006
2007
2008
0
2006
2007
2008
Omzetverdeling naar markt
C / ICT / AO
Totaal, inclusief BPO en TA
30%
27%
34%
31% 39%
39% 2007
2008 2008
2007
In%
Finance
197,4
159,3
+24%
Public
248,0
229,1
Industry
187,3
Totaal
632,7
Finance
Public
Industry
17
36%
30%
30%
34%
34%
36%
2007
2008 2008
2007
In %
Finance
239,9
196,1
+22%
+8%
Public
248,5
229,1
+8%
204,0
-8%
Industry
208,1
240,1
-13%
592,5
+7%
Totaal
696,5
665,4
+5%
Uitstekende performance op Application outsourcing
2008
2007
%
Consulting
158,2
161,1
-2%
ICT
362,9
352,4
+3%
Application Outsourcing
111,6
79,0
+41%
Totaal op C/ICT/AO
632,7
592,5
+7%
Technical Automation*
20,8
36,1
-42%
BPO
43,0
36,8
+17%
696,5
665,4
+5%
Totaal
18
x EUR 1 mln * Technical Automation t/m juli 2008
België/Luxemburg Omzet EUR 73,9 mln (11% 2008 vs 8% 2007)
Winst- en verliesrekening
19
Netto omzet Inkoopwaarde hw/sw Kosten uitbesteding Personeelskosten Afschrijvingen IVA Acquisities Overig
Afschrijvingen MVA Bijzondere waardevermindering IVA Bijzondere waardevermindering MVA Overige bedrijfskosten
2008
2007
696,5
665,4
35,5 108,2 474,9 24,6
22,2 93,8 430,6 21,3
16,9 7,7
16,4 4,9
11,1 67,8 4,7 46,8
9,6 42,2
Totaal bedrijfslasten
773,6
619,7
Operationeel resultaat (EBIT) Rentelasten Resultaat verkoop deelnemingen Resultaat deelneming
-77,1 -5,4 -17,5 0,1
45,7 -4,7 0,1
Resultaat voor belastingen (EBT) Belastingen
-99,9 18,8
41,1 -10,7
Netto winst
-81,1
30,4
x EUR 1 mln Inclusief TA en BPO
Bijzonderheden
Vervreemding BPO-activiteiten per 01.04.2009
• Transactieverlies bij verkoop Ordina BPO bedraagt circa EUR 34 mln • Compensatie van toekomstige investeringen • Inclusief verlies over Q1-2009 • EUR 32,4 mln ten laste van 2008 • Bijzondere waardevermindering BPO ter grootte van EUR 72,5 mln voor VpB • Inclusief EUR 6,2 mln reeds ten laste gebracht van resultaat H1-2008 • Robeco Direct naar tevredenheid van partijen opgelost Reorganisatie
• Eenmalige lasten/voorzieningen voor reorganisatie en initiatieven voor duurzame rendementverbetering bedragen in 2008 EUR 19,3 mln
• Verwachte opbrengsten circa EUR 15 mln in 2009 (EUR 25 mln vanaf 2010)
20
Gegevens per aandeel
21
(gebaseerd op gemiddeld aantal uitstaande aandelen)
2008
2007
41,3
41,2
41,3
40,6
Aantal uitstaande aandelen
• Ultimo • Gemiddeld
x 1 mln
Nettowinst per aandeel
-1,97
0,75
Voor amortisatie van PPA Intangibles
-1,66
1,05
Recurring voor armortisatie van PPA Intangibles
0,50
1,05
Recurring na amortisatie van PPA Intangibles
0,20
0,75 x EUR 1,00
• Cijfers na verwatering zijn gelijk aan bovenstaande cijfers (laatste optieserie expireert in 2009 en is ‘out of the money’)
Gelet op negatief resultaat zal geen voorstel tot besluit winstbestemming aan AvA worden voorgelegd
Verkort cashflow overzicht
22
2008
2007
8,8
74,6
Investeringsactiviteiten
-25,3
-76,5
Financieringsactiviteiten
-18,1
-4,6
Mutatie liquide middelen
-34,6
-6,5
Kasstroom uit Operationele activiteiten
x EUR 1 mln Inclusief TA en BPO
Netto schuld / EBITDA: 1,6 DSO*: 62 dagen (2007 69 dagen) * Inclusief nog te factureren
Balans per 31 december
23
(voor winstdeling)
Activa
2007 Passiva
2008
Immateriële activa 240,0 Materiële vaste activa 20,4 Financiële vaste activa 6,8 Vaste activa Handelsdebiteuren en overige vorderingen Te vorderen winstbel. Liquide middelen Vlottende activa
292,6 29,1 5,8
Eigen vermogen
Bancaire schulden Derivaten 267,2 327,5 Financiële leaseverplichtingen Personeelgerelateerde voorz. 161,4 168,7 Latente belastingverplichtingen 6,2 25,7
36,0 193,3
460,5
2007
163,3
254,6
24,9 0,7 2,2 9,0 -
Langlopende schulden
34,9 2,7 7,4 11,5 36,8
Bancair krediet 82,0 Overige voorzieningen 21,7 204,7 Handelscred./overige schulden 156,7 Te betalen winstbelasting Kortlopende schulden
Totaal
2008
532,2 Totaal
56,5 57,7 2,2 154,9 6,3
260,4
221,1
460,5
532,2 x EUR 1 mln Inclusief TA en BPO
Financiering
24
• Net debt per 31.12.08 bedraagt EUR 85 mln • Ratio net debt / adjusted EBITDA per 31.12.08 bedraagt 1,6 • Ruimschoots binnen convenant (<2,75) • Binnen eigen beleidsrichtlijn (<2,0) • Als gevolg van financiering verkoop BPO en eenmalige reorganisatielasten is het reëel te veronderstellen dat net debt gedurende 2009 hoger kan liggen dan 2x de EBITDA, maar binnen convenanten
Met perspectief 2009 in
Gekozen sectoren en portfolio bieden goed perspectief (1)
PUBLIC ORDINA Omzet +16%
Overheden investeren
• Kleiner en slagvaardiger overheid • Meer verantwoordelijkheid voor burgers en bedrijven
• Meer doelgroepgerichte regels • Transparantie van beleid en uitvoering/handhaving
• Gestandaardiseerde ICT-systemen krijgen vaker voorkeur boven maatwerk 2006
2007
2008
Zorgmarkt volop in ontwikkeling • Marktwerking • Schaalvergroting, kostenbeheersing • Nieuwe zorgconcepten • Verwevenheid zorgverzekeraars en zorgaanbieders
26
Goed voorgesorteerd • Diepgaande kennis en ervaring in klantbediening overheid • Leidende ervaring in samenwerkende overheid (Werk en Inkomen, Strafrechtketen, Vreemdelingketen) • Bewezen flexibele totaaloplossingen voor besturings- en organisatievraagstukken (Overheid 3.0) • Strategische overeenkomsten met Justitie, V&W, LNV en Belastingdienst, IND Goed voorgesorteerd • Track record in bedrijfsvoeringvraagstukken en besturing • Relevante ervaring met Elektronisch Kind Dossier en P-direct • Recente score vervanging bedrijfsvoeringsystemen Erasmus Medisch Centrum
Gekozen sectoren en portfolio bieden goed perspectief (2)
FINANCE ORDINA Omzet +42%*
2006
2007
2008
* Exclusief BPO
Lastig maar kansrijk • Kostenreducties en rationalisaties met stip op 1 • Meer focus op klantenbinding • Innovatieve klantinteractie concepten sleutel tot succes • Belang wet- en regelgeving blijft toenemen • Druk op marges neemt toe • Gestandaardiseerde ICT-systemen krijgen vaker voorkeur boven maatwerk.
27
Goed voorgesorteerd • Ervaring in het hart van de business met projecten die er toe doen (groei 2008: 22%) • Ketenexpertise: risk & compliance, hypotheken, consolidatietrajecten, outsourcing, klantbediening. • Projecten bij ING/Postbank, ABN Amro/Fortis, Rabobank, Achmea. • Langjarig contract Rabobank (2007, 7 jaar, omzetgarantie) en Postkantoren (3,5 jaar)
Gekozen sectoren en portfolio bieden goed perspectief (3)
Application outsourcing ORDINA Omzet +47%
Klanten besteden meer uit
• Multi-vendor en herverkaveling • Organisatiemodel voor serviceorganisatie
• Global Sourcing: van laagste prijs naar beschikbaarheid workforce
• Van markup naar gainsharing (relatiemanagement en kwaliteit bepalend) 2006
2007
2008
• Sourcing management professionaliseert
28
Goed voorgesorteerd • Stevig trackrecord en zeer diepe, maar ook brede vakkennis i.c.m. specifieke procesen klantkennis • Complete keten van ontwikkeling, beheer en onderhoud • Bewezen global sourcing i.s.m. Cognizant • Relevante certificering • Langetermijncontracten: KPN (offshore), Openbaar Ministerie, Havenbedrijf R’dam
Besturing
29
RvB RvB Deelnemingen
Ordina OrdinaNederland Nederland
Ordina BPO Ordina BPO Verkocht per 01.04.09
Ordina OrdinaBelgië/ België/ Luxemburg Luxemburg
Ormit Ormit
Consulting Consulting
fiNext fiNext
ICT ICT
Integer Integer
Appl. Appl.Outs. Outs. en enprojecten projecten
Clockwork Clockwork A’dam A’dam
Account mgt Account mgt
Maatregelen duurzame winstverbetering op schema
Verwachte verbetering winstgevendheid 30
25 mln
20
10
15 mln
Programma op schema • Beoogde besparing voor 2009 van EUR 15 mln • Besparingen zullen een positief effect hebben op de efficiency van Ordina • Alle initiatieven zijn verankerd in de organisatie en voortgang wordt continu gemonitord • Eerste materiële effecten in Q2 zichtbaar Het totale effect wordt in 2010 zichtbaar • Resultaat (EUR 25 mln) van acties die nu worden ingezet volledig zichtbaar in 2010
0
x EUR 1 mln
2009
Voortgang winstverbeteringsprogramma
2010
30
Rendement boven groei
31
• Positionering en strategie sluiten aan op veranderende markt
• Economische crisis onzeker v.w.b. omvang en impact
• Vraag naar application outsourcing en grote projecten is in eerste maanden 2009 goed
• Het bieden van perspectief en stabiliteit voor klanten en medewerkers is essentieel
• Maximaliseren klantintimiteit
• Gekozen sectoren en aangescherpt portfolio bieden perspectief
• Goed gepositioneerd voor groei in Application Outsourcing
• Versterking commerciële capaciteit • Salarissen bevroren • Programma voor margeverbetering in place (besparing EUR 15 mln in 2009)
• BPO-activiteiten beëindigd • Nieuwe directie Ordina Nederland • Kort op de bal
32
2009
Benutten positionering Rendement boven groei Kort op de bal
33
