Inhoud. Algemeen. 1. Geïntegreerde aanpak van familiaal geweld. Beschrijving

Familiaal geweld afl7 basisboek.book Page 7 Friday, November 29, 2013 1:47 PM

Handboek Familiaal geweld

Inhoud Algemeen Woord vooraf

1

Inleiding Helen Blow

1

1. Wat is geweld? 2. Familiaal geweld, intrafamiliaal geweld, IFG, geweld in het gezin, huiselijk geweld... één pot nat? 1.1 Definities 1.2 Hoe vaak komt familiaal geweld voor? 1.2.1 Hoeveel situaties worden aangemeld bij politie? 1.3 Vormen van geweld 1.3.1 Partnergeweld, stalking en geweld tijdens de zwangerschap 1.3.2 Kinderen als getuigen van partnergeweld 1.3.3 Kindermishandeling 1.3.4 Oudermishandeling 1.3.5 Ouderenmis(be)handeling 1.3.6 Eergerelateerd geweld 3. Familiaal geweld: niemand kan ernaast kijken 3.1 Omstaanders: buren, familie, vrienden, bekenden 3.2 Algemeen welzijnswerk 3.3 Vertrouwenscentra 3.4 Huisartsen en gynaecologen 3.5 CLB’s en scholen 3.6 Overheden Bibliografie

1 2 3 6 6 7 7 9 10 10 11 12 13 13 13 15 16 16 17 18

1. Geïntegreerde aanpak van familiaal geweld Beschrijving 1

Middelengebruik en familiaal geweld Josje Beukema & Tom Evenepoel

1

1. Inleiding

1

Afl. 7 – november 2013

Algemeen – Inhoud / 1



2. Prevalentie 3. Definities 3.1 Familiaal geweld 3.2 Alcoholgebruik en -misbruik 3.3 Problematisch middelengebruik 3.4 De overeenkomsten 3.5 Het samengaan van middelengebruik en familiaal geweld 4. Causaliteit 4.1 Invloed van alcohol op agressief gedrag 4.2 Problematisch middelengebruik bij plegers verklaard 4.2.1 Alcohol- en drugsgebruik als oorzaak voor het geweld 4.2.2 Alcohol- en drugsgebruik als gevolg van het geweld 4.3 Alcohol- en drugsgebruik bij slachtoffers verklaard 4.3.1 Alcohol- en drugsgebruik als oorzaak voor het geweld 4.3.2 Alcohol- en drugsgebruik als gevolg van het geweld 5. Ge(s)laagd contact. Monitoring van middelengebruik en familiaal geweld bij De DrugLijn 5.1 Opzet 5.2 Op proef 5.3 Welke informatie? 5.4 Rapportering 5.5 Resultaten 5.5.1 In twee tot drie contacten op honderd 5.5.1 Onderrapportering 5.5.3 Soorten middelengerelateerd geweld 5.5.4 Over plegers en slachtoffers 5.5.5 Van kwade dronk tot opgefokte junk? 5.5.6 Een signaal 6. Hulpverlening Bibliografie

2

1 3 3 3 3 4 4 5 5 6 6 8 8 9 9 10 11 11 11 12 12 12 13 14 14 16 17 17 19

Belgische Veiligheidsprijs en familiaal geweld Anneleen Van Cauwenberge & Didier Vanbesien

1

1. Belgische Prijs voor Veiligheid en Criminaliteitspreventie 1.1 Oorsprong en opzet 1.2 Belang Belgische Prijs 2. Het thema 'familiaal geweld' binnen de Belgische Prijs 2.1 Winnaar 2007: ‘Intrafamiliaal geweld intersectoraal geveld!’ 2.2 Winnaar 2010: ‘Samen ouders – de ouderrol in de preventie van intrafamiliaal geweld’

1 1 2 2


3 3




3. De Belgische Prijs in 2013 3.1 Thema: preventie van geweld 3.2 Vijf laureaten 3.2.1 Het project ‘Partnergeweld. Dat slaat nergens op’ van de politiezone Arro Ieper 3.2.2 Centre d’Intervention pour les Violences Intrafamiliales – CIVIF (Dienst Preventie en Sociale Cohesie Gemeente Bosvoorde) 3.2.3 CO3 (CO3 – Antwerpen) 3.2.4 MOOD CITY – een game over respect in relaties (Provincie Limburg – Dienst Politie & Veiligheid + Dienst Gelijke Kansen) 3.2.5 Les violences liées à l’honneur et les mariages forcés: de la prévention à la prise en charge des victimes (Bureau d'Assistance aux Victimes, Zone de Police Mons-Quévy) 3.3 En de winnaar 2013 is… CO3 4. Besluit

4 4 4 5 6 7 8

9 10 10

Beleid en regelgeving 1

Multidisciplinaire aanpak van familiaal geweld Pascale Franck 1. Geschiedenis en start beleid inzake familiaal geweld: vrouwenhulpverlening 2. Naar een opdracht voor velen 3. Samenwerken: een multidisciplinaire aanpak 4. Doel van de ketenaanpak 5. Ketenaanpak tussen zorg, straf en bestuur 6. Modellen van aanpak 6.1. Veiligheidshuizen in Nederland 6.2. Family Justice Centres 6.3. CO3 Antwerpen Besluit Referenties

2

1 1 2 5 9 9 10 10 11 12 16 17

Beroepsgeheim bij familiaal geweld Marijke Weewauters & Karel Berteloot

1

Inleiding 1. Basisprincipes 1.1 Beroepsgeheim 1.1.1 Zwijgplicht 1.1.2 Zwijgrecht 1.1.3 Noodtoestand

1 2 2 2 2 3





2. Verdere uitdieping van de zwijgplicht 2.1 Wie valt onder zwijgplicht? 2.2 Welke informatie valt onder zwijgplicht? 2.3 Hoe de zwijgplicht praktisch toepassen? 3. Uitzonderingen op de zwijgplicht: het spreekrecht 3.1 Getuigenis in rechte 3.2 Verplichting tot hulp aan personen in nood – schuldig verzuim 3.3 Spreekrecht bij minderjarigen en kwetsbare volwassenen 3.4 “Aangifteplicht” bij bepaalde misdrijven 3.5 Noodtoestand 3.6 De verhouding hulpverlener – verwijzer in verband met rapportage bij gedwongen hulpverlening 3.7 Informatie geven aan ouders en wettelijke vertegenwoordigers 3.8 Informatie geven aan anderen, die ook beroepsgeheim hebben, ook wel ‘gedeeld beroepsgeheim’of ‘gezamenlijk beroepsgeheim’ genoemd


3 3 4 5 6 6 7 8 10 11 13 15 17




3.9

Kan informatie worden gegeven aan anderen, die niet betrokken zijn bij de begeleiding van die bepaalde cliënt, aan niet-professionelen of niethulpverleners? 4. Besluiten en aanbevelingen

19 20

3. De nieuwe wet tijdelijk huisverbod in geval van huiselijk geweld: van papier naar praktijk

1

Karel Berteloot & Wim D’haese 1. De aanloop naar de nieuwe wet 2. Algemeen opzet van een huisverbod 3. De wetten ontrafeld 3.1 Toepassingsgebied en aanleiding tot het huisverbod 3.2 Inhoud van het huisverbod 3.3 De duurtijd van het huisverbod 3.4 Communicatie 3.5 Procedure voor de vrederechter 3.6 Bestraffing van de overtreding van het tijdelijk huisverbod 4. Het tijdelijk huisverbod in de praktijk 4.1 Politie 4.1.1 Kennisname, informatieoverdracht en beoordeling van de melding 4.1.2 De registratie van de melding 4.1.3 De politietussenkomst 4.1.4 De afhandeling 4.1.5 De monitoring 4.1.6 De opvolging 4.1.7 De evaluatie en afsluiting 4.2 Parket 4.3 Hulpverlening 4.4 Vrederechter 5. Besluit: en nu? Bibliografie

2 6 10 10 16 18 20 24 30 31 32 32 33 35 41 41 42 44 45 47 48 49 50

Signalen* Concrete aanpak 1

Stages of change An-Sofie Van Parys

1

Bibliografie

3

Afl. 5 – februari 2013




Veelbelovende praktijken* Onderzoek*

2. Partnergeweld Beschrijving Kinderen en jongeren betrokken bij partnergeweld Hilde Genetello

1

1. Inleiding 1 2. Hoe worden kinderen betrokken bij het partnergeweld? 1 2.1 Tijdens de zwangerschap 1 2.2 Ooggetuige 2 2.2 Oorgetuige 2 2.3 Getuige van de gevolgen 3 2.4 Beschermen 3 2.5 Mee geweld plegen 3 2.6 Zelf slachtoffer worden 4 3. Wat zijn de gevolgen van betrokken zijn bij partnergeweld voor kinderen en jongeren? 4 3.1 Onderzoeksgegevens 4 3.2 Impact op de ontwikkeling 5 3.3 Denken en voelen van kinderen betrokken bij partnergeweld 7 4. Hoe kinderen en jongeren betrokken bij partnergeweld ondersteunen en helpen? 8 4.1 Veiligheid komt eerst 8 4.2 In gesprek gaan met een kind of jongere als je geweld vermoedt 9 4.3 In gesprek gaan met de ouder(s) 9 4.4 Het kind en de jongere een plaats geven in de interventie(s) naar de ouder(s 11 5. Besluit 11 Bibliografie 12

2

Zwangerschap en partnergeweld An-Sofie Van Parys, Kristien Roelens & Marleen Temmerman

1

Inleiding 1. Prevalentiecijfers

1 3





2. Gevolgen 3. Patronen van partnergeweld tijdens perinatale periode 4. Perinatale zorg 4.1 Signalen en symptomen 4.2 Screenen en vragen stellen 4.3 Interventies Bijlage 1: Screenen naar geweld

4 6 8 8 11 14 25


Partnergeweld in het strafrecht en het strafrechtelijk beleid Karel Berteloot en Pascale Verwimp

1

1. Beleidsmatige context 2. Het misdrijf ‘partnergeweld’ 2.1 Opzettelijke slagen of verwondingen 2.2 Bedreigingen 2.3 Zedenfeiten: verkrachting of aanranding van de eerbaarheid 2.4 Belaging 3. Een dossier ‘partnergeweld’ bij justitie 3.1 Melding van feiten 3.2 Seponering door het openbaar ministerie 3.3 Bemiddeling in strafzaken en minnelijke schikking 3.4 Gerechtelijk onderzoek en voorlopige hechtenis 3.5 Dagvaarding voor de strafrechter 4. De mogelijkheden en rechten van het slachtoffer bij partnermisdrijven 5. Besluit Bibliografie

1 4 5 6 7 8 9 9 11 13 14 14 15 17 18

Signalen 1

Detectie en risicotaxatie inzake partnergeweld in België. Enkele aanbevelingen Marijke Weewauters en Anne Groenen

1

1. Detectie en signaleren 1.1 Wat? 1.2 Bestaande modellen 1.2.1 Screeningsinstrumenten 1.2.2 Signaleren

2 2 3 3 3






2. Risicotaxatie en -management op alle niveaus 2.1 Wat? 2.2 Bestaande modellen 2.2.1 Algemene modellen 2.2.3 Modellen specifiek voor daders 3. Veiligheid dader 3.1 Wat? 3.2 Bestaande modellen Conclusie Bibliografie

4 4 5 5 8 9 9 9 9 10

Concrete aanpak 1

De politionele aanpak van partnergeweld Wim D’haese

1

1. Een kijk op partnergeweld vanuit de visie ‘excellente politiezorg’ 2. De concrete aanpak van partnergeweld door de politie 2.1 Kennisname, informatieoverdracht en beoordeling van de melding 2.2 Registratie van de melding 2.3 Politietussenkomst 2.3.1 Reactie op de melding 2.3.2 Raadpleging van databanken in functie van de dringende tussenkomst 2.3.3 Ambtsverrichtingen 2.3.4 Hulpverleningsaanbod aan slachtoffer en verdachte 2.4 Afhandeling 2.5 Monitoring 2.6 Opvolging 2.7 Evaluatie en afsluiting Besluit Referenties Bijlage: checklist IFG

2

De time-out-methodiek en de Spiraal van Geweld Helen Blow 1. De time out is dus geïnstalleerd, wat nu? 2. Tot slot 3. Bibliografie

Afl. 4 – oktober 2012

1 2 2 3 3 4 5 5 6 6 7 7 8 9 10 11 1 5 12 12




Veelbelovende praktijken* Onderzoek 1

Onderzoek naar partnergeweld Helen Blow

1

1. Bruynooghe, Noelanders en Opdebeeck (1998) 2. International Dating Violence Study van Strauss (2008) 3. Instituut voor Gelijkheid van Vrouwen en Mannen (Pieters e.a., 2010) Bibliografie

1 2 3 5

3. Stalking Beschrijving 1

De vele gezichten van het fenomeen stalking. Zoektocht naar hulp Anne Groenen en Kasia Uzieblo

1

1. Inleiding 2. Wat is stalking? 2.1 Hoe vaak komt het voor? 2.2 Definities 2.3 Gedragingen 2.4 Gevolgen voor het slachtoffer 2.5 Risico’s 3. Bij wie kunnen slachtoffers terecht? 3.1 Hulp zoeken 3.2 Tevredenheid over geboden hulp 3.3 Houding van de professional 3.4 Houding van toekomstige professionals Bibliografie

1 2 2 2 3 5 5 7 7 7 8 9 9

Beleid en regelgeving* Signalen*


Afl. 4 – oktober 2012



Concrete aanpak 1

Cyberstalking vanuit een politioneel referentiekader. Enkele aandachtspunten bij het politieonderzoek in België Wim D’haese 1. Inleiding 2. Definiëring 3. Het onderzoek bij misbruik van elektronische communicatie 3.1 Het slachtoffer aan het werk 3.2 De politie aan het werk 3.2.1 Gebruik van gegevens afkomstig van het slachtoffer 3.2.2 Technisch wetenschappelijke politie 3.2.3 Tactische recherche 3.2.4 Verdere politionele afhandeling 4. Besluit Bibliografie

1 1 1 2 2 3 3 4 4 6 7 7

Veelbelovende praktijken* Onderzoek* Bijlagen 1

Test: word ik gestalkt? Bieke Depoorter

1

4. Kindermishandeling Beschrijving*

Afl. 6 – juni 2013





Kindermishandeling: de wetgevende aspecten en de aanpak door de gerechtelijke overheden Paul Van den Bossche

1

1. 2. 3. 4.

Inleiding 1 De definitie van kindermishandeling 1 Kindermishandeling in juridische termen 6 Aanpak van kindermishandeling door het openbaar ministerie 7 4.1 De gerechtelijke actoren 9 4.2 De aanpak van kindermishandeling op het jeugdparket 10 4.3 De aanpak ten aanzien van de meerderjarige verdachte pleger van kindermishandeling door het parket 14 4.4 De beperkte doorstroming van de gegevens over het minderjarige slachtoffer binnen het parket 16 5. Aanpak van kindermishandeling door de vonnisgerechten 16 5.1 Het minderjarige slachtoffer – jeugdrechtbank 16 5.2 De minderjarige pleger – jeugdrechtbank 17 5.3 De meerderjarige pleger – correctionele rechtbank of hof van assisen 17 6. Een justitieel beleid inzake kindermishandeling 19 7. De stap naar justitie door de hulpverlener 21 8. Besluit 25 Bibliografie 25

Signalen* Concrete aanpak* Veelbelovende praktijken* Onderzoek 1

Onderzoek naar prevalentie van kindermishandeling Paul Van den Bossche

1

1. Inleiding 2. Internationele onderzoeken 3. Nederlandse onderzoeken 4. Vlaams onderzoek Bibliografie

1 2 2 4 5


Afl. 6 – juni 2013



2. Kindermishandeling en partnergeweld onder één dak: naar een geïntegreerde aanpak? Paul Van den Bossche 1. Inleiding 2. Verbanden tussen geweld tussen ouders en kindermishandeling 2.1 Partnergeweld heeft gevolgen voor kinderen 2.2 Partnergeweld en kindermishandeling komen vaak samen voor in een gezin 2.3 Kinderen blootstellen aan geweld tussen ouders is kindermishandeling 3. Implicaties voor de hulpverlening 3.1 Naar een geïntegreerde aanpak bij partnergeweld en kindermishandeling 3.2 Systeembenadering 3.3 Aanklampende en outreachende hulp 3.4 Integrale aanpak 4. Besluit Referentielijst

1 1 2 2 4 7 9 10 11 12 13 14 15

5. Oudermishandeling Beschrijving* Beleid en regelgeving* Signalen* Concrete aanpak* Veelbelovende praktijken* Onderzoek*

Afl. 6 – juni 2013




6. Ouderenmis(be)handeling Beschrijving 1

Ouderenmis(be)handeling in de thuissituatie Iris De Roeck en Liesbeth De Donder

1

1. Inleiding 2. Wat is ouderenmis(be)handeling? 3. Vormen van ouderenmis(be)handeling 3.1 Fysieke of lichamelijke mis(be)handeling 3.2 Seksueel misbruik 3.3 Psychische of emotionele mis(be)handeling 3.4 Financieel en materieel misbruik 3.5 Schending van rechten 3.6 Verwaarlozing 3.7 Multiple problem 4. Prevalentie 5. Ouderenmis(be)handeling: risicofactoren 5.1 Afhankelijkheid en kwetsbaarheid 5.2 Sociale isolatie 5.3 Overbelasting van de mantelzorger: ontspoorde zorg 5.4 Problematiek bij de pleger 5.5 Familiale geschiedenis 5.6 Financiële situatie 6. Detecteren van ouderenmis(be)handeling 7. Vermoeden van ouderenmis(be)handeling? Bibliografie

1 2 3 3 4 4 5 6 7 8 9 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18

Beleid en regelgeving* Signalen* Concrete aanpak 1

Burgerrechtelijke technieken bij familiaal geweld

1

Dieter Vanoutrive 1. Inleiding en situering 1.1 Eerste reden 1.2 Tweede reden 1.3 Derde reden 1.4 Vierde reden

1 2 3 3 4


Afl. 6 – juni 2013



2. Enkele technieken in het burgerlijk recht die aangewend kunnen worden bij familiaal geweld 2.1 De Oproeping tot minnelijke schikking 2.2 De Vordering tot Uithuiszetting 2.3 De collocatie 2.4 Specifiek voor gehuwden en wettig samenwonenden: dringende en voorlopige maatregelen bij de vrederechter 2.5 De verzegeling 2.6 Toevoeging van een wettelijke vertegenwoordiger 2.6.1 Situering 2.6.2 Soorten gerechtelijke vertegenwoordiging 2.6.3 Een nieuwe wet op komst 2.7 Een bijzonderheid: een burgerlijke procedure op initiatief van de procureur des Konings 3. Besluit

2

Belang van wetenschappelijke benadering bij ouderenmis(be)handeling Vroegdetectie, risico- en beschermende factoren en interventies Els Messelis 1. 2. 3. 4. 5. 6.

7. 8. 9. 10. 11.

Inleiding Definitie ouderenmis(be)handeling Componenten Vormen Prevalentie Framework 6.1 Algemeen model 6.2 Andere benaderingen/modellen 6.3 Op naar een multifactorieel model om risicofactoren te kaderen Belang van vroegdetectie Aandacht voor beschermende factoren Wanneer de mantel van de zorg te zwaar wordt: het belang van interventies Conclusies Bronnen

6 6 7 9 10 12 13 13 14 18 20 21

1 1 2 3 3 4 5 5 5 6 7 10 10 12 12






7. Eergerelateerd geweld Beschrijving 1

Eergerelateerd Geweld Anke Van Vossole

1

1. Achtergrond 2. Prevalentie 3. Definitie 3.1 Eer, familie-eer 3.2 Eerverlies, eerherstel 3.3 Eergerelateerd geweld 3.4 Vormen 3.5 Familiaal of eergerelateerd geweld? 4. Conceptualisering 4.1 Gender 4.2 Cultuur 4.3 Multidimensioneel 4.4 Migratiecontext 5. Probleemstelling per sector 5.1 Onderwijs 5.2 Hulpverlening 5.3 Medische zorgverleners 5.4 Politie en justitie 6. Do’s en don’ts Bibliografie

1 1 2 2 4 4 6 7 8 9 9 10 10 11 11 12 12 13 13 15

Beleid en regelgeving* Signalen* Concrete aanpak 1

De politionele aanpak van eergerelateerd geweld in Nederland Wetenschappelijke methodieken en praxis, inspirerend voor België S. Christiaensen, J. Janssen, R. Sanberg en W. Timmer 1. Inleiding


1 2




2. Eergerelateerd geweld en de Nederlandse politie 2.1 De methode LEC EGG 2.2 Huiselijk versus eergerelateerd geweld 2.3 Aard en omvang 3. Gevolgtrekkingen voor België 3.1 Rol en positionering van een expertisecentrum 3.2 Verantwoordelijkheden en mogelijkheden van de korpsen 4. Besluit Lectuur Bibliografie

2 2 4 6 8 9 11 12 13 13


8. Andere vormen van geweld Beschrijving 1

Incest tussen siblings: Een analyse vanuit de theorie en de praktijk Ingrid Delameillieure 1. 2. 3. 4.

Inleiding en probleemstelling Siblinggeweld Siblingincest Hulpverlening bij situaties van siblingincest 4.1 Veiligheid primeert 4.2 Gezinsgerichte aanpak 4.3 Protocol van behandeling 5. Siblingincest, een voorbeeld 6. Discussie Besluit Literatuur

2

1 1 2 3 5 6 7 7 8 11 11 11

Vrouwelijke genitale verminking Els Leye

1

1. Beschrijving Vrouwelijke Genitale Verminking (VGV) 1.1 Definitie en de verschillende vormen van VGV 1.2 Omvang van het probleem 1.3 Waarom men VGV uitvoert 1.4 Hoe het wordt uitgevoerd

1 1 2 3 4





1.5 Gevolgen voor de gezondheid 1.6 Schending van de seksuele en reproductieve rechten 2. Beleid en regelgeving 2.1 De strafwetgeving 2.2 Kinderbescherming en beroepsgeheim 3. Referenties

5 7 7 7 8 9

Beleid en regelgeving 1. Vrouwelijke genitale verminking Fabienne Richard en Christine Flamand

1

1. Inleiding 2. Juridische context 2.1 VGV is strafbaar, of het nu in België of elders wordt toegepast 2.2 VGV is familiaal geweld 2.3 VGV is kindermishandeling 2.4 VGV is een vervolging in de zin van de Vluchtelingenconventie 3. De aanpak van VGV 3.1 Bestaande regels 3.1.1 Praktijk van het CGVS 3.1.2 Protocol Kindermishandeling Justitie-Welzijn 3.2 Bescherming van kinderen met een risico op besnijdenis 3.2.1 Signalen van een risico op besnijdenis 3.2.2 Risicotaxatie 3.2.3 Aanpak van een risico op VGV 3.2.3.1 Binnen de vrijwillige hulpverlening 3.2.3.2 Binnen de gedwongen hulpverlening 3.3 Kinderen die reeds besneden zijn 3.3.1 Signalen 3.3.1.1 Bij jonge kinderen 3.3.1.2 Bij oudere kinderen 3.3.2 Aanpak 3.4 Het principe van het beroepsgeheim 4. Veelbelovende praktijken 4.1 Instrumenten 4.1.1 De praktijk van GAMS België: opvolgingsboekje van het meisje 4.1.2 Paspoort INTACT 4.2 Vorming van professionals 4.3 Gecoördineerde strategieën ter bestrijding van vrouwelijke genitale verminkingen


1 2 2 3 4 4 5 5 6 6 6 7 8 9 10 11 14 14 14 14 15 15 17 17 17 17 18 18




5. Knelpunten – beleidssignalen 5.1 Nood aan een draaiboek over de aanpak van VGV 5.2 Nood aan sleutelfiguren 5.3 Nood aan voorlichting van de nieuwkomers Referenties

19 19 19 19 20

Signalen* Concrete aanpak* Veelbelovende praktijken* Onderzoek*

De met een * gemarkeerde onderdelen zullen aangevuld worden in de bijwerkingen.



Inhoud. Algemeen. 1. Geïntegreerde aanpak van familiaal geweld. Beschrijving

Recommend Documents