Aanpak Eergerelateerd Geweld Jenny Van Eyma
1. Eer
1
Betekenis eer afhankelijk van o.a.: De tijdgeest: verschil vroeger, nu, toekomst Generatie (leeftijd) Sekse ‘Klasse’ / SES Interpretatie en waardering in eigen gemeenschap, familie, gezin en vrienden. Individuele ontwikkeling
Eer in verschillende culturen Gekoppeld aan individu
* Gekoppeld aan de groep
Nauwelijks een issue
* Gefocust op eer
Verbonden aan status
* Verbonden aan kuisheid, seksualiteit
2
‘Patriarchale’ (zedelijke) familie - eer • Duidelijke morele codes: rol van eer en schaamte • Strenge repercussies bij overtredingen • Eer van man afhankelijk van gedrag ‘zijn’ vrouwen • Eerverlies is verlies respect voor man in de gemeenschap • ‘Eer’ vastgesteld door publieke atmosfeer buiten familie • Eer onderscheidend karakteristiek voor man-zijn en mannelijkheid • Eerverlies en schaamte geoorloofd motief voor geweld
‘SEREF’ Turkse man Eigen familie
Respect Familie-eer
Respect
Omgeving ‘outgroup’
‘SEREF’ (integriteit) Niet-seksuele eer Zedelijk ‘GURUR’ Mannelijk fatsoen = gevoel van zijn eigenwaarde (viriliteit)
Seksuele eer
MAN zijn (masculiniteit) © A.H. Nauta
3
‘NAMUS’ Turkse vrouw Familie ‘ingroup’
Familie’Namus’
Omgeving ‘outgroup’ ‘SEREF’ (integriteit)
Respect
‘GURUR’ ‘NAMUS’ gevoel van ‘NAMUS’ eigenwaarde Onbevlektheid Kuisheid (=toestand) (=mentaliteit) © A.H. Nauta
Schending ‘familie eer’ Seksuele eer van meisje in geding: • Verlies maagdelijkheid ook: (close) omgaan met jongens, verkering, daten, uitgaan • Verkrachting
• Schaking • Verzet tegen gearrangeerd huwelijk • Lesbische identiteit, relatie of seksueel contact • Transseksualiteit / transgenderisme
4
Schending ‘familie eer’ Seksuele eer van getrouwde vrouw in geding: • Buitenechtelijke seksuele relatie ook: (close)omgaan met mannen, uitgaan etc.
• Verkrachting • Verlaten echtgenoot/familie • Hertrouwen • Lesbische identiteit, relatie of seksueel contact • Transseksualiteit / transgenderisme
Mannen en jongens als slachtoffer Schending seksuele – eer: * * * * * * *
Verliefd op het ‘verkeerde’ meisje Seks met meisje of getrouwde vrouw Gedwongen of gearrangeerd huwelijk Gedwongen tot controle op zus Gedwongen tot geweldpleger of moordenaar / Indien hij dit weigert uit te voeren Homo identiteit, relatie of seksueel contact (‘passieve’ rol) Transseksualiteit of transgenderisme
Schending maatschappelijke eer: O.a. na ernstige belediging, diefstal (binnen eigen gemeenschap)
5
Onderzoek VU Brenninkmeijer et al. (2009) Eergerelateerd Geweld in Nederland. Onderzoek naar de beleving en aanpak van eergerelateerd geweld. Vrije Universiteit van Amsterdam: 120 respondenten: Turks, Turks-Koerdisch, Marokkaans en Hindoestaans Opvattingen rondom eer: vaak collectief gedeeld en een hoge mate van ‘vanzelfsprekendheid’ Emancipatieprocessen: jongere vrouwen en mannen claimen meer ruimte proberen regels waar mogelijk te verpersoonlijken
Vier onderscheiden opvattingen over eer
1. “Geweld omwille van de eer is soms een noodzakelijk kwaad” 2. “Eer is goed, maar geweld, mag geen kans krijgen” 3. “Het eerbegrip is aan revisie toe” 4. “Het hele traditionele eerbegrip moet op de schop”
6
2. Eergerelateerd geweld
Eergerelateerd geweld --- werkdefinitie Eergerelateerd geweld is elke vorm van geestelijke of lichamelijk geweld gepleegd vanuit een collectieve mentaliteit in reactie op een (dreiging van) schending van de eer van een man of een vrouw en daarmee van zijn of haar familie waarvan de buitenwereld op de hoogte is of dreigt te raken (Bureau Beke).
7
Voorkomen eerschending In groepjes: Op welke manieren proberen families te voorkomen dat de zedelijke familie-eer wordt geschonden? Of om de eer te herstellen? Hoe zie je dat terug in je werk? Wat blijft nog onzichtbaar?
‘Eerwraak’ is
Doden om de (familie) eer te ‘zuiveren’
8
Migratie naar West Europa *
Idee tijdelijkheid arbeidsmigratie
*
Sterke banden met herkomstland
*
Dorp als geheel gemigreerd
*
Geen integratiebeleid
*
Slechte sociaal-economische positie
*
Onderlinge afhankelijkheid
*
Meer bedreigingen voor verlies kuisheid
3. Hulpverlening
9
Verschil HG / EG •
Motief voor geweld: eerverlies <> Oorzaken in geschiedenis, opvattingen en karakter pleger Basis in cultureel gedeelde opvattingen over gender en seksualiteit <> Basis in individuele en culturele opvattingen over gender, ouderrelatie Duidelijke intentie: eer herstellen. HG minder duidelijke intentie. Eer hele familie in geding <>Persoonlijke trots één man.
•
• •
Verschil HG / EG (vervolg) • • • •
Geweld kan plotseling ontstaan <> Opbouw in spiraal van geweld Zoekacties door hele familie <> Zoekactie één man Instemming hele familie, zelfs medewerking <> afkeuring door omstanders Bemiddeling kan geweld(escalatie) stoppen <> (relatie-)therapie kan helpen
10
www.huiselijkgeweld.nl www.watiseer.nl (voor jongeren) www.opvang.nl www.justitie.nl/eer
11
