wegwijz
e r e l at e er eerg
eld erd gew
Eer is de waarde van een persoon of zijn familie in een omgeving met een collecttivistische structuur en gedeelde waarden en normen. Eer is iets concreets, het is bezit. Dit bezit kan worden aangetast of afgepakt.
? wat is eer
Eer
Familie-eer
Familie-eer is een fenomeen dat vooral voorkomt in sterke ‘wij-culturen’. De eer van een familie wordt bepaald door verschillende factoren. Welvaart speelt bijvoorbeeld een belangrijke rol. Daarnaast kan het gedrag van afzonderlijke familieleden de eer doen stijgen of dalen. Zij kunnen de eer bewaken door trouw en oprecht te zijn, behulpzaam en gastvrij, geen misdrijven te plegen, niet te roddelen en zich kuis te gedragen. Familie-eer valt uiteen in algemene en seksuele familie-eer.
Algemene familie-eer
De algemene familie-eer heeft betrekking op de reputatie van de man in de ogen van de gemeenschap. Het gaat om het vermogen van de man om zijn mannelijke autoriteit als vader en als echtgenoot op adequate wijze waar te maken, maar ook om het vermogen een weerbaar lid van zijn hele familie te zijn.
Seksuele familie-eer
De seksuele eer heeft betrekking op de zedelijke groepseer van een familie. De seksuele eer is een gemeenschappelijk bezit, waar elk familielid zijn verantwoordelijkheid voor moet dragen. De seksuele eer heeft voor de man een andere inhoud dan voor de vrouw.
Voor de vrouw houdt het fysieke onbevlektheid in en daarmee gepaard gaande kuisheid. Bij de man heeft de seksuele eer betrekking op zijn masculiniteit, die zich moet uiten in het bewaken en beschermen van de fysieke onbevlektheid van zijn vrouwelijke familieleden en in het waken over hun kuisheid.
Aantasting van de eer
De eer kan worden aangevallen of worden geschonden door buitenstaanders of door familieleden zelf. Wanneer een familielid zich misdraagt, verliest niet alleen die persoon aan eer, maar ook de familieleden die voor hem of haar verantwoordelijk zijn en daarmee de hele familie.
Eerherstel
Wanneer de eer is aangetast, dient deze hersteld te worden. Herstel van de eer van een familie gaat vaak gepaard met mentaal of fysiek geweld.
Openbaarheid
De mate waarin de aantasting van de eer bekend wordt, is van groot belang. Een familie ontleent zijn zekerheid en eigenwaarde aan de gemeenschap, maar diezelfde gemeenschap bepaalt of een familie al of niet haar eer verliest. In feite houdt men alleen voor de omgeving de eer van de familie hoog. Die kan een eerloze familie uitstoten en sociaal doodverklaren.
Eergerelateerd geweld
‘Eergerelateerd geweld is elke vorm van geestelijk of lichamelijk geweld gepleegd vanuit een collectieve mentaliteit in reactie op een (dreiging van) schending van de eer van een man of vrouw en daarmee van zijn of haar familie waarvan de buitenwereld op de hoogte is of dreigt te raken.’ (Uit: Eerwraak of eergerelateerd geweld? Naar een werkdefinitie. Advies- en Onderzoeksgroep Beke)
Niet erkennen van mannelijke autoriteit Te laat thuiskomen Verzet tegen opgedrongen of gedwongen huwelijk Weglopen van huis Echtscheiding
Aantasting van de seksuele familie-eer
Contact met jongens Verkering Voorhuwelijkse seksuele relatie Aanranding Verkrachting Verlies van maagdelijkheid Overspel
en
Aantasting van de algemene familie-eer:
ng aanleidi
Om eergerelateerd geweld in een vroeg stadium te kunnen herkennen, is het van belang te weten wanneer er, binnen de familie- en gemeenschapsverhoudingen, sprake is van een aanleiding om deze vorm van geweld te gebruiken. Er zijn vele gebeurtenissen waardoor de eer van een man, vrouw of familie geschonden kan worden, zoals:
ld
rd gewe
erelatee
van eerg
Angst aanjagen Dreigementen uiten Vrijheid beperken Psychische druk uitoefenen Gedwongen huwelijk en uithuwelijking Verbieden van huwelijk met zelfgekozen partner Terugsturen naar het land van herkomst Gedwongen abortus Gedwongen afstand van pasgeboren kind Afpakken van kinderen Uitstoting uit de familie /dood verklaren Mishandeling Verminking Moord
soorten
Er zijn verschillende manieren om de familie-eer te herstellen. Verschillen hebben enerzijds te maken met variatie tussen culturele tradities van gemeenschappen, anderzijds met de eerschending zelf; de ernst van de eerschending is mede bepalend voor de reactie, die kan variëren van psychische druk tot moord. Eergerelateerd geweld kan onder meer bestaan uit:
Gedragsverandering bij slachtoffer
d?
Belangrijke zaken (werk, school, religie) worden ondergeschikt Plotseling toenemend contact met familieleden Plotselinge reizen naar het buitenland Verhuizen naar de stad waar de eerschender woont Emotionele en extreem gewelddadige uitspraken
d gewel
Gedragsverandering bij dader
relateer
Plotselinge stress bij een doorgaans rustig persoon Plotselinge slordigheid bij (school)werk Verzuim van werk of school Drastische verandering in de manier van kleden Direct na werk of school naar huis gaan Controle door familieleden Verbreken van vriendschappen Lichamelijke verwaarlozing Fatalistische houding
ik eerge
Schichtig reageren Achterdocht Onzekerheid Verwardheid Apathie In zichzelf gekeerd zijn Zich afsluiten van de buitenwereld Zinspelen op zelfmoord
ken hoe her
Signalen van angst bij slachtoffer
1. niet pionieren
De eerste en belangrijkste regel bij eergerelateerd geweld is: ga niet pionieren. Eergerelateerd geweld is een hoofdstuk waar autochtone Nederlanders nog heel weinig ervaring mee hebben. Probeer het slachtoffer zo snel mogelijk in contact te brengen met de gespecialiseerde hulpverlening.
oen w at t e d
wat te doen als er spraken is van eergerelateerd geweld?
2. inschatten of er acuut gevaar dreigt
Probeer in te schatten of het slachtoffer in acuut gevaar verkeert. In dat geval is grote haast geboden en moet de politie worden ingeschakeld. De belangrijkste bron van informatie om tot een gedegen risico-inschatting te komen, is altijd het potentiële slachtoffer.
3. houd de informatie in zeer kleine kring
Bedenk dat de schending van de eer belangrijker wordt naarmate meer mensen er weet van hebben. Wanneer de schending openbaar is, loopt de eerschender een verhoogd risico slachtoffer te worden omdat de familie onder druk komt te staan. Ga daarom vertrouwlijk om met informatie en speel geen informatie door aan familieleden of de gemeenschap.
Politie Alarmnummer 112 Politie Geen spoed, wel politie 0900-8844
Advies- en steunpunt huiselijk geweld Telefoonnummer: Website: www.huiselijkgeweld.nl
Telefoonnummer: Website:
Huisartsen Telefoonnummer:
voor informatie over eergerelateerd geweld www.eerwraak.info TransAct Website: www.transact.nl Ministerie van Justitie Website: www.justitie.nl/eer
echt?
Vrouwenopvang
r kan ik te
De onderstaande instanties kennen geen landelijk telefoonnummer. Elke regio heeft een Advies- en Steunpunt Huiselijk Geweld en een vrouwenopvang. Zoek deze instanties in uw eigen regio op en noteer hier het telefoonnummer.
ies rganisat
voor hulp aan slachtoffers van eergerelateerd geweld
o bij welke
bij acute dreiging
Vluchtelingen-Organisaties Nederland Website: www. vluchtelingenorganisaties.nl
voor voorlichting en deskundigheidsbevordering Bureau Training en Advies van TransAct Voor trainingen, lezingen, workshops, studiedagen, supervisies, beleidsadvisering en het begeleiden van implementatietrajecten. E-mail:
[email protected]. Website: www.transact.nl Stichting Kezban Voor voorlichtingsmateriaal en documentaires: www.st-kezban.nl Stichting Verdwaalde Gezichten Voor voorlichtingsmateriaal, onderwijsconcept ‘Zwarte Tulp’ en documentaires: www.verdwaaldegezichten.nl Vrouwenopvang Rotterdam Voor informatie over opvang, hulpverlening en deskundigheidsbevordering Telefoonnummer: 010-476 90 44 www.vrouwenopvangrotterdam.nl FORUM Instituut voor Multiculturele Ontwikkeling Voor informatie en voorlichtingsmateriaal over de multiculturele samenleving: www.forum.nl
Uitgave Tekst Ontwerp Drukwerk
2006 Interventieteam Relationele Druk en Geweld Blik Grafisch Ontwerp, Utrecht Drukkerij Zuidam & zonen, Woerden
