Deel 2 - Bijlagen. Handboek. Regionale aanpak. Eergerelateerd geweld

Deel 2 - Bijlagen

Handboek Regionale aanpak Eergerelateerd geweld

Juni 2012

Inhoudsopgave

pagina

Bijlagen Betrekken ketenpartners Voorbeelden en te gebruiken formulieren Bijlage 1: Draaiboek kick-off bijeenkomst Bijlage 2: Uitnodiging kick-off bijeenkomst Bijlage 3: Informatie voor de dagvoorzitter van de kick-off bijeenkomst Bijlage 4: Deelnemerslijst kick-off bijeenkomst Bijlage 5: Overzicht totaal aantal deelnemers per organisatie Bijlage 6: Vooraankondiging training ketenpartners Bijlage 7a: Uitnodiging tweedaagse training eergerelateerd geweld Bijlage 7b: Uitnodiging tweedaagse training met terugkombijeenkomst Bijlage 8: Programma tweedaagse training ketenpartners Bijlage 9: Deelnemerslijst ketenpartners training Eergerelateerd geweld Bijlage 10: Evaluatieformulier tweedaagse training ketenpartners Bijlage 11: Checklist eergerelateerd geweld Bijlage 12: Categorieën van conflicten eergerelateerd geweld

5 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 32

Werkprocessen Bijlage 13: Hoofdstroomschema eergerelateerd geweld Bijlage 14: Alertlijst eergerelateerd geweld (ondersteunend aan stroomschema EGG) Bijlage 15: Signaleringslijst (ondersteunend aan stroomschema EGG) Bijlage 16: Stroomschema politie eergerelateerd geweld Bijlage 17: Stroomschema BJZNH eergerelateerd geweld Bijlage 18: Processchema ASHG eergerelateerd geweld Bijlage 19: Voorbeeld overzicht sectoren Bijlage 20: Handelingsprotocol kindermishandeling en huiselijk geweld

33 34 36 38 39 40 41 42

Bijlagen Eergerelateerd geweld op ROC Bijlage 21: Vooraankondiging vervolgtrainingen Bijlage 22: Vooraankondiging vervolgtraining eergerelateerd geweld met praktijkvoorbeelden voor leerlingen en docenten Bijlage 23: Uitnodiging vervolgtraining eergerelateerd geweld docenten Bijlage 24: Terugkoppeling resultaat trainingen en voorlichtingen eergerelateerd geweld aan leerlingen en docenten Bijlage 25: Kaartje eerwraak met signalen en wat wel en wat niet te doen Bijlage 26: Evaluatieformulier training eergerelateerd geweld docenten Bijlage 27: Evaluatieformulier voor docenten om effecten van de leerlingentraining eergerelateerd geweld te meten Bijlage 28: Artikel terugkoppeling resultaat trainingen over voorlichtingen eergerelateerd geweld aan leerlingen en docenten

45 46 47 48 49 50 51 52

2 Handboek Regionale aanpak eergerelateerd geweld juni 2012

Bijlage 29: Programma voorlichting eergerelateerd geweld als onderdeel van huiselijk geweld voor docenten Bijlage 30: Signalenlijsten vermoeden Huiselijk geweld, Loverboys, Eergerelateerd Geweld Bijlage 31: Programma eergerelateerd geweld als onderdeel van huiselijk geweld leerlingen Bijlage 32: Programma voorlichtingsbijeenkomsten huiselijk geweld leerlingen Bijlage 33: Presentatie voor leerlingen Bijlage 34: Casussen voor bespreken huiselijk geweld Bijlage 35: Evaluatieformulier leerlingen voorlichting huiselijk geweld Bijlage 36: Artikel voor intranet ROC Bijlage 37: Verwijzing naar basispakket En Jij…?! Huiselijk geweld, Cultuur en Eigen Keuzes (binnen L B) Bijlage 38: Programma train de trainer basispakket En Jij...?! Huiselijk geweld, Cultuur en Eigen Keuzes (binnen LB) ’

53 54

59 61 62 65 67 68 70 71Eig

Bijlagen Betrekken zelforganisaties en voorlichting migranten Bijlage 39: Globaal schema voor het opzetten van een platform HG/EGG Bijlage 40: Presentatie ACB kenniscentrum

73 75

Colofon

77


Bijlagen Betrekken ketenpartners


Bijlage 1: Draaiboek kick-off bijeenkomst Tijdens de projectgroep eergerelateerd geweld is besloten een themamiddag te organiseren over het desbetreffende thema. Onderstaand zullen belangrijke aspecten voor wat betreft de organisatie van die dag aan de orde komen, van facilitaire aspecten tot inhoudelijke aspecten. Doelstelling Het doel van deze themamiddag is bewustwording bij de aanwezigen wat betreft de ernst van de problematiek en deskundigheidsbevordering, middels het vergaren van kennis van het onderwerp. Op basis van de opgedane kennis kan eergerelateerd geweld mogelijk eerder gesignaleerd worden, effectiever worden aangepakt en kan ook meer oog komen voor preventie van eergerelateerd geweld. De samenwerking tussen de instanties zal niet aan bod komen tijdens de themamiddag, maar door het bijeenkomen van de deelnemers en de borrel achteraf kan ook op dat gebied mogelijk het e.e.a. bewerkstelligd worden! Doelgroep De themamiddag is bedoeld voor hulpverleners en andere personen die vanuit hun functie (mogelijk) te maken krijgen met eergerelateerd geweld. Draaiboek Wat Offerte opvragen Offerte opvragen Offerte opvragen Eigen Kracht

Wie

Actie

Offerte opvragen workshop Blijf Offerte opvragen Stichting Sizin Offerte opvragen New Song catering Reserveren Brandweerruimte Uitnodigingen maken Programma definitief Bonnen kopen voor o.a. danseressen Bloemen voor degenen die belangeloos meewerken Stoelen huren Inhoud Locatie : Datum : Tijd :


Voorbeeld programma 13.00-13.15 uur 13.15-13.45 uur 13.45-14.00 uur 14.00-14.15 uur 14.15-15.00 uur 15.00-15.15 uur 15.15-16.15 uur

16.15-17.15 uur

17.15 uur 18.00 uur

: Opening door dagvoorzitter : Presentatie politie : Film verdwaalde gezichten : Koffiepauze : Presentatie ontwikkelingen mbt samenwerking ketenpartners : Interculturele dans (Surinaamse/Hindoestaanse dansgroep) : Workshopronde 1* 1. Eigen kracht 2. Blijf 3. Stichting Sizin : Workshopronde 2* 1. Eigen kracht 2. Blijf 3. Stichting Sizin : Afsluiting door dagvoorzitter : Einde van de dag

Dagvoorzitter: Opening; - welkomstwoord - dank voor komst - veel onbekendheid omtrent problematiek - aanpak van groot belang - doelstelling: bewustwording bij de aanwezigen wat betreft de ernst van de problematiek en deskundigheidsbevordering, middels het vergaren van kennis van het onderwerp. Op basis van de opgedane kennis kan eergerelateerd geweld mogelijk eerder gesignaleerd worden, effectiever worden aangepakt en kan ook meer oog komen voor preventie van eergerelateerd geweld. - Inhoudelijke themadag, niet zozeer gericht nog op samenwerking. Desalniettemin wel initiatief bij de leden van de projectgroep om samenwerkingsafspraken te maken - Afsluiting Doelgroep De themamiddag is bedoeld voor hulpverleners en andere personen die vanuit hun functie (mogelijk) te maken krijgen met eergerelateerd geweld. Begroting Kostenpost Kosten sprekers Kosten workshops Cadeaubonnen Bloemen Drankjes en hapjes Huur stoelen Onvoorziene kosten Totaal

Specificatie

Bedrag


Bijlage 2: Uitnodiging kick-off bijeenkomst

De Projectgroep Eergerelateerd geweld nodigt u van harte uit voor de:

Themamiddag Eergerelateerd Geweld* Datum: Plaats:

Doel Doelgroep

: de doelgroep kennis te laten nemen van de complexe aard en aanpak van de problematiek en het geven van een startsein om dit thema gezamenlijk met alle ketenpartners in de regio : vrijwilligers en beroepskrachten van organisaties die te maken hebben/ krijgen met eergerelateerd geweld

Tijdens de themamiddag zullen enkele deskundigen op het gebied van eergerelateerd geweld vanuit verschillende invalshoeken presentaties en workshops geven over het thema. Na afloop is er gelegenheid na te praten onder het genot van een drankje en een hapje. Deelname aan deze middag kan alleen na schriftelijke opgave bij........... Plaatsing op volgorde van binnenkomst inschrijving en een evenredige verdeling per organisatie. Inschrijven is mogelijk tot ......... Graag tot ziens op .............

Projectgroep EGG (o.a. Politie Noord-Holland Noord, Steunpunt Huiselijk Geweld, Openbaar Ministerie ....., Blijf van m’n lijf ...., Internationaal Vrouwencentrum, AMW, Bureau Jeugdzorg....., Gemeente......, Provincie...... en Veiligheidshuis)


Bijlage 3: Informatie voor de dagvoorzitter van de kick-off bijeenkomst Doelgroep De themamiddag is bedoeld voor hulpverleners en andere personen die vanuit hun functie (mogelijk) te maken krijgen met eergerelateerd geweld. 12.30-13.00 uur: Inloop 13.00-13.15 uur: Opening door dagvoorzitter - Welkomstwoord - dank voor komst - Veel onbekendheid omtrent problematiek - aanpak van groot belang - Doelstelling: bewustwording bij de aanwezigen wat betreft de ernst van de problematiek en deskundigheidsbevordering, middels het vergaren van kennis van het onderwerp. Op basis van de opgedane kennis kan eergerelateerd geweld mogelijk eerder gesignaleerd worden, effectiever worden aangepakt en kan ook meer oog komen voor preventie van eergerelateerd geweld. - Inhoudelijke themadag, niet zozeer gericht nog op regionale/locale samenwerking. Desalniettemin wel initiatief bij de leden van de projectgroep om samenwerkingsafspraken te maken en dit regionaal breder trekken. - Afsluiting 13.15-13.45 uur: Presentatie antropoloog en criminoloog bij politie Haaglanden/LEC) - Inhoud presentatie: over problemen bij het herkennen van EGG vanuit haar ervaringen bij het LEC. 13.45-14.00 uur: Film verdwaalde gezichten 14.00-14.15 uur: Koffiepauze 14.15-15.00 uur: Presentatie........ - Inhoud presentatie: vanuit zijn functie als liaison tussen het LEC en het Programma EGG vertelt hij het e.e.a. over landelijke ontwikkelingen mbt samenwerking tussen ketenpartners. 15.00-15.15 uur: Interculturele dans (Surinaamse/Hindoestaanse dansgroep) - drie meiden vanuit Internationale Vrouwencentrum tonen hun kunsten 15.15 uur: begin workshoprondes, twee keer zelfde ronde. - inhoud van de workshops nog op uitnodiging vermeld 15.15-16.15 uur: Workshopronde 1* 1. Eigen kracht ( Turkse coördinator vertelt zijn verhaal, casusbespreking, presentatie Eigen kracht) 2. Blijf --> workshop gericht op herkenning van de problematiek 3. Stichting Sizin --> presentatie, interactieve balonnenoefening 16.15-17.15 uur: Workshopronde 2* 1. Eigen kracht 2. Blijf 3. Stichting Sizin 17.15 uur: Afsluiting door dagvoorzitter - leerzame dag, kennismaking met de problematiek en hopelijk bewustwording van de complexiteit en noodzaak dit op de juiste manier aan te pakken (vanuit de cultuur) - dank brandweer den Helder (locatie ter beschikking stellen) - dank Janine, Daan, workshopgevers en dansgroep - tijd voor wat ontspanning (borrel) en leggen van contacten! 18.00 uur: Einde van de dag


Bijlage 4: Deelnemerslijst kick-off bijeenkomst Volgorde Naam binnenkomst

organisatie

emailadres


Bijlage 5: Overzicht totaal aantal deelnemers per organisatie Naam organisatie

Aantal deelnemers

Totaal aantal vertegenwoordigers


Bijlage 6: Vooraankondiging training ketenpartners De training EGG wordt verzorgd door het Midden Oosten Perspectief (link: http://www.moperspectief.nl/ ) Het thema is Omgangsregels en familie-eer in het Midden Oosten, Turkije en Marokko. Er zal informatie worden gegeven over eer gerelateerd geweld, familiecultuur, islam en omgangsregels. De eerste dag op....... zal vooral bestaan uit informatie over het thema zodat de deelnemers enig inzicht krijgen In de manier waarop mensen in het Midden-Oosten met elkaar en met anderen omgaan. Ook zal aan de hand van casussen getraind worden in het beoordelen van problemen in situaties die zich kunnen voordoen. Van de juiste analyse kan een mensenleven afhangen. Verder zijn kennis van de achtergronden van groot belang voor de Communicatie. Dat kan in crisissituaties heel belangrijk zijn. De tweede dag op.......worden (bij voorkeur) casussen van de deelnemers zelf besproken. Kosten training: De training is in eerste instanties bedoeld voor instellingen in de regio..............


Bijlage 7a: Uitnodiging tweedaagse training eergerelateerd geweld Hierbij nodigen we u uit voor de training eergerelateerd geweld – omgangsregels en familie-eer in het Midden Oosten. Deze tweedaagse training bestaat uit een theoretisch gedeelte en het behandelen van voorbeelden uit de praktijk. Aan de orde komen o.a.: Inleiding in de culturen van het Midden-Oosten Omgangsregels in culturen uit het Midden-Oosten De gewoonterechtelijke regels inzake eer, eerbewaking en eerzuivering Familiebanden en verantwoordelijkheden binnen de familie Opstellen van een ‘familieschema’, om inzicht te krijgen in de verhoudingen binnen families, en de positie en rol van de verschillende familieleden Interventies bij zaken rond eergerelateerd geweld. Het accent van de training ligt op het direct toepassen van de opgedane kennis in het analyseren van casussen. Aan de deelnemers wordt ook verzocht afgeronde en lopende zaken in te brengen.

Plaats:

Data:

Tijd:

Binnenkomst van...... Programma ..................

Trainer:

Rob Ermers (Midden Oosten Perspectief)

Meer info:

Op de website: http://www.mo-perspectief.nl/

U kunt zich tot uiterlijk ….. aanmelden bij …….., per mail of telefoon: Deze training is mogelijk gemaakt door een financiële bijdrage van de ..........


Bijlage 7b: Uitnodiging tweedaagse training met terugkombijeenkomst

Wil je je collega’s van deze tweedaagse-training op de hoogte stellen?!!! Training: Training door: Terugkomochtend: Doel:

Plaats:

Dinsdag 3 mei 9.00 – 12.00 uur onder leiding van Gurie Kooy, ASHG WF Afstemming samenwerking ‘Aan Eergerelateerd Geweld’ in de keten Cultureel Centrum Huesmolen 60, 1625 HZ Hoorn

Kosten lunch zaalhuur e.d.:

Aanmelden:

Dinsdag 5 april 9.00 – 17.00 uur en Dinsdag 19 april 9.00 – 17.00 Dr. Rob Ermers (arabist en turkoloog)

€ 40,00 Tnv: DNO Hoorn; Bankrek.nummer 65.10.07.356 onder vermelding van ASHG – training AEGG Vóór 10 maart a.s. Gurie Kooy ([email protected]) – 06 83236185


Bijlage 8: Programma tweedaagse training ketenpartners Dag 1 ........(DATUM) 9.00 uur 9.30 uur 9.35 uur

12.30 uur 13.30 uur

16.30 uur

Binnenkomst en koffie/thee Welkom door projectleider Steunpunt Start training door trainer Een algemene, maar toch specifieke ochtendprogramma omdat men alleen met kennis van het analytische gedeelte niet met mensen uit de doelgroep kan communiceren. Dat werkt zelfs averechts. 1. Stuk cultuurtypologie - enkele verschillen Turken / Marokkanen - inzicht in communicatie met niet-Europeanen - omgangsregels: wat is 'normale' omgang? 2.Islam (wat doet een imam?) Lunchpauze Vervolg training 3. Familie: verhoudingen, -banden, -hiërarchie - huwelijk - kinderen - aanleggen van een familieschema 4. Eer: wat is eer? Wat is familie-eer? - status - eerverlies en gezichtsverlies - analyse van ten minste 1 of wellicht 2 casussen Afsluiting

Dag 2........(DATUM) 9.00 uur 9.30 uur

12.30 uur 13.30 uur 16.30 uur

Binnenkomst en koffie/thee Start training door trainer Deze dat wordt voornamelijk casuïstiek en een beetje theorie. Het kan zijn dat item 2 (islam) bij wijze van intermezzo op dag 2 wordt behandeld. Behandeling casuïstiek, bij voorkeur door deelnemers zelf aangedragen. - Casuïstiek - bij nagenoeg elke casus is het maken van een familieschema zeer gewenst of zelfs noodzakelijk - Het categorieënschema van aan eer gerelateerd geweld Lunchpauze Vervolg training en bespreken van casuïstiek Afsluiting


Bijlage 9: Deelnemerslijst ketenpartners training Eergerelateerd geweld Naam

functie

instelling

e-mailde


Bijlage 10: Evaluatieformulier tweedaagse training ketenpartners

Evaluatieformulier Wij willen graag leren van de dingen die we goed doen, maar ook van de dingen die beter zouden kunnen. Vandaar het verzoek aan u om dit formulier in te vullen. Hartelijk dank voor uw medewerking.

Naam: Functie: Organisatie: Datum:

1.

2.

De reden waarom ik me voor deze training heb opgegeven is:......................................................................................................................................................... ............................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................ ............................... Ik heb in mijn dagelijks werk: dikwijls / regelmatig / zelden / nooit direct contact met mensen uit het Midden-Oosten (s.v.p. aankruisen wat van toepassing is).

3.

Heeft deze dag opgeleverd wat u ervan verwachtte? Zo nee, wat heeft u gemist of wat had u anders gewild?................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................

4.

Hoe belangrijk vindt u dat uw collega’s deze training volgen? Heel belangrijk / belangrijk / niet belangrijk (s.v.p. aankruisen wat van toepassing is).

5.

Ik vind het aangeboden trainingsmateriaal: matig / redelijk / goed / slecht (s.v.p. aankruisen wat van toepassing is).

6.

Graag uw rapportcijfer met toelichting voor deze dag (organisatie, opzet, inhoud, presentatie)......................................................................................................................................... ............................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................

7.

Tips en ideeën voor een volgende training:............................................................................................................................................... ............................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................


Bijlage 11: Checklist eergerelateerd geweld

CHECKLIST EERGERELATEERD GEWELD

In dit overzicht vindt u een vragenlijst, punten van aandacht en tips die van belang kunnen zijn voor het behandelen van een eergerelateerde zaak. Het is van belang dat u de vragen zo volledig mogelijk behandelt zodat er op basis van de door u verstrekte informatie een deugdelijke analyse kan worden uitgevoerd. Tip: Print de checklist ook uit, zodat u de bijsluiter die achter de vragenlijst zit, bij de hand hebt. Voor de politie geldt dat er op PolitieKennisNet (PKN) meer informatie te vinden is. Surf daarvoor naar het PolitieKennisNet, tabblad Kennis. Klik in de linkerkolom op Multicultureel Vakmanschap of op Criminaliteit. Klik daarna op ‘Eergerelateerd geweld’ en vervolgens weer op ‘eergerelateerd geweld’.

Gegevens verzoeker c.q. vast contactpersoon: Datum van invullen

:

Regio/instantie

:

Naam

:

Telefoonnummer

:

e-mailde

:

Zaaknummer

:

In te vullen door LEC: LECnummer:


1) De Melding -Neem de tijd voor een uitgebreide intake. -Zoek een rustige ruimte. -Neem de melder serieus en geef hem/haar aandacht. -Stuur de melder nooit weg.

Klik hier voor meer info

2) Personalia -Noteer naast de familienaam ook de meisjesnamen van vrouwen (echtgenotes, (schoon)moeders, (schoon)zussen. -Vraag naar de burgerlijke staat van betrokkenen. -Noteer de geboorteplaats– en land. Vraag naar de streek en provincie en (bekende) steden in de buurt. Vraag de oorspronkelijke en huidige adressen in het land van herkomst en eventuele latere (stedelijke) adressen. -Noteer de nationaliteit. -Noteer het BSN. Dit is zeker van belang bij terugkeer naar Nederland bij achterlatingen. -Noteer de laatst bekende woon-/verblijfplaats. Dit is van belang om vast te stellen welke regio verantwoordelijk is voor de afhandeling van de zaak. -Vraag naar de verblijfsstatus: vergunning tot verblijf, welke soort, tijdelijk/afhankelijk of visum kort verblijf.

Achternaam: Evt. Meisjesnaam: Voornaam: Geboortedatum: Geboorteplaats: Geboortestreek: Geboorteland: Adres: Postcode: Plaats: Telefoonnummer: Nationaliteit: Burger Service Nummer: Laatst bekende woonverblijfplaats: Verblijfsvergunning: zo ja, soort en nr.: Rol:

Maak zoveel mogelijk een kopie van officiële documenten zoals paspoorten en verblijfsvergunningen Bij meerdere betrokken personen deze informatie in een bijlage per persoon verwerken. Klik hier voor meer info


3) Vaststelling van het probleem - Wat is het probleem maak onderscheid tussen eerschending en eerherstel)? - Waarvoor zijn betrokkenen concreet bang? Wat is met andere woorden het ergste, dat er zou kunnen gebeuren? Is dat al gebeurd? - Wat is de houding van en welke emoties tonen betrokkenen? - Wie zijn bij het probleem betrokken? - Wie zijn van het probleem op de hoogte? - Zijn er mensen die absoluut niet op de hoogte mogen raken van het probleem? Klik hier voor meer info


4) Sociale en economische achtergronden - Vraag naar de hoogst voltooide opleiding in Nederland en/of in het land van herkomst. - Informeer naar de positie op de arbeidsmarkt. Als de betrokkenen geen werk hebben, vraag dan naar het arbeidsverleden. Breng de financiële situatie van de betrokkenen in kaart. - Probeer inzicht te krijgen in de vraag wie in de familie of andere groep waar het in de casus om gaat, de beslissingen neemt. - Informeer naar de geloofsovertuiging van de betrokkenen. Welke moskee/gebedshuis bezoeken ze? - Tracht inzicht te krijgen in het sociale leven van de familie of groep in het openbaar: in welke openbare gelegenheden komen ze (denk bijvoorbeeld aan een buurthuis, koffiehuis of een sportschool)? - Probeer in beeld te krijgen in hoeverre opvattingen verschillen binnen de betreffende familie of groep. Klik hier voor meer info


5) Ervaringen met geweld - Wordt er momenteel met geweld gedreigd? Zo ja, wanneer en in welke vorm? -Is er in deze zaak al geweld gebruikt? Zo ja, wanneer en in welke vorm? - Is er in het verleden geweld toegepast? Zo ja in welke vorm, door wie en tegen wie was dit geweld gericht? Zijn die incidenten/antecedenten bij de politie bekend? - Vraag door naar achtergronden en specifieke kenmerken van de geweldpleger(s). - Hoe is op eerdere gewelddadige ervaringen door de betrokkenen gereageerd? Klik hier voor meer info


6) Relatieschema a Maak net zoals onderstaand voorbeeld een relatieschema (volgende bladzijde)

Klik hier voor meer info


Relatieschema Plaats in de Voor– en familie

achternamen

Geboortedatum Geboorteplaats,

Werk

Huidige adres

-streek en -land


7) Overige informatie Indien u nog informatie heeft die van belang kan zijn voor de zaak en die niet eerder benoemd is in de checklist, kunt u dat hier vermelden. Hierbij valt te denken aan persoonlijke indrukken van behandelaars (politie of ketenpartners), persoonlijk oordeel over de kwaliteit van de hier verzamelde informatie of suggesties voor nader onderzoek naar ontbrekende informatie


8) Het maken van een plan van aanpak Treed nooit overhaast op. Maak een overzicht van de reeds verzamelde informatie. Welke (essentiële) informatie ontbreekt? Hoe kan die informatie alsnog ingewonnen worden? Overschat nooit de eigen kennis: Is er hulp van een specialist of een bemiddelaar nodig? Vraag via contactpersonen eergerelateerd geweld in de eigen regio of ondersteuning van het LEC EGG noodzakelijk is. Wat wil het potentiële slachtoffer en/of andere betrokkenen? Hoe zien zij de toekomst? Kennen zij een persoon die geschikt is om te bemiddelen? Schep duidelijkheid bij alle betrokkenen over de rol van de politie en andere betrokken partijen en denk goed na over te verlenen nazorg. Klik hier voor meer info 9) Het horen van betrokkenen en het gebruik van tolken Hoor iedere betrokkene apart. Houd rekening met de belangen van betrokkenen en de gevolgen van afgelegde verklaringen. Gebruik bij voorkeur geen tolk, maar houdt rekening met eisen aan bewijsvoering, indien het tot een rechtszaak komt. Gebruik in overige gevallen een tolk die niet zelf tot de ingroup behoort. Voorkom dat de tolk als ‘cultuurspecialist’ gaat optreden of een eigen draai aan de vertaling geeft. Laat bij twijfel de vertaling van de tolk controleren door een andere (onafhankelijke) tolk. Klik hier voor meer info 10) Vastleggen en doorgeven van informatie Schrijf een uitgebreide rapportage en voeg kopieën van alle relevante stukken toe. Voeg een overzicht van alle gemaakte afspraken (met collega’s en alle betrokkenen, maar geen vrijwilligers van slachtofferhulp) toe. Klik hier voor meer info 11) Bemiddeling door de politie Kies een geschikte locatie en houdt daarbij rekening met de beveiliging. Kies een bemiddelaar, die voor alle betrokkenen acceptabel is. Houdt daarbij rekening met de visie van betrokkenen op respect en gezag. Maak afspraken concreet. Klik hier voor meer info

Voor de politie geldt dat, na het invullen van de checklist, u deze samen met andere relevante documenten kunt sturen naar de coördinator eergerelateerd geweld in uw regio. Zie PKN voor de meest actuele lijst. Voor andere professionals geldt dat zij deze ingevulde checklist kunnen aanbieden bij de lokale politie. 25 Handboek Regionale aanpak eergerelateerd geweld juni 2012

De melding Als iemand aan het bureau komt om melding te maken van een situatie, waarin eer vermoedelijk een belangrijke rol speelt, dan is het zaak, dat de dienstdoende agent de zaak serieus neemt en de nodige aandacht besteedt aan de melder. De uitgebreide intake kan inzicht geven in het mogelijke motief. Het heeft meestal geen zin om vermoedens over eer als motief te benoemen. De melder zal ze niet altijd rechtstreeks bevestigen. De vraagstelling moet open zijn. Bij het zoeken naar een motief dient het woord ‘eer’ mensen niet in de mond te worden gelegd. Eer is een ingewikkeld iets, waarover lang niet altijd makkelijk gesproken wordt. Bovendien is in veel gemeenschappen de politie de laatste instantie, waar mensen zich toe wenden als ze een probleem hebben. Geef melders dan ook nooit de boodschap mee, dat het druk is en dat ze later terug moeten komen. Vaak hebben melders alle moed moeten verzamelen om naar de politie te gaan. terug Relevante vragen: personalia In eerste instantie zal de melder naar de personalia van alle betrokkenen worden gevraagd. Houd er echter rekening mee, dat meerderjarigheid niet voor iedereen begint bij de 18e verjaardag. Een vrouw is in sommige culturen minderjarig zolang zij ongehuwd is. Bij melding van vermissing van een ongehuwde 25 jarige vrouw, kan dit dus betekenen, dat het in de ogen van de melder gaat om een uiterst kwetsbare vrouw, die de grootst mogelijke bescherming nodig heeft. Ga in het eerste contact actief op zoek naar informatie. Als de betrokkenen niet alle antwoorden weten, vraag dan naar iemand anders (metgezel/vertrouweling), die de informatie wèl kan geven. Maak verder zoveel mogelijk kopieën van documenten. Als de documenten niet direct voorhanden zijn, laat ze dan door de betrokkenen op een later tijdstip brengen. terug Aard van het probleem Vraag de melder een beschrijving van het probleem te geven: waarvoor is men bang, wie zijn er bij betrokken en wie heeft weet van het probleem? Het is niet altijd verstandig om hier gelijk mee te beginnen. Soms zijn melders zo nerveus of ongerust, dat het wellicht beter is om eerst met meer eenvoudige vragen (bijvoorbeeld vragen naar de personalia) te beginnen, zodat de melder aan de gesprekssituatie kan wennen. Het kan echter ook zo zijn, dat de melder meteen ter zake wil komen en gelijk de essentie van het probleem schetst. Gaat het hier inderdaad om een eerzaak? Zo ja, probeer dan te bepalen wat de eerschending is geweest en of er al sprake is geweest van (pogingen) tot eerherstel. Probeer met andere woorden aan het einde van het gesprek in te schatten op welk punt van de glijdende schaal van eerzuiverende handelingen de zaak zich bevindt. Verder is het belangrijk om goed rekening te houden met emoties van betrokkenen: hebben vermoedelijke aanzetters tot eer gerelateerd geweld bijvoorbeeld het gevoel, dat zij in hun volste recht staan? Stralen betrokkenen angst uit? Let dus goed op attitude en emoties, want deze kunnen inzicht geven in motieven en beweegredenen van betrokkenen. terug


Relevante vragen: sociale en economische achtergronden Vragen naar sociale achtergronden van álle betrokkenen – dus niet alleen die van een individueel persoon, maar die van de gehele familie of van een ander belangrijk groepsverband - hebben uiteraard betrekking op de omstandigheden in Nederland, maar ook op die in het land van herkomst. Kennis hierover kan inzicht bieden in de aanwezigheid van eer als mogelijk motief. Verder kan dit soort informatie laten zien hoe de onderlinge verhoudingen zijn. Daarbij is met name het thema afhankelijkheid interessant, bijvoorbeeld in financieel opzicht of wat betreft de verblijfstitel. Waar het met andere woorden om gaat, is om helder te krijgen wat voor verwachtingen mensen ten opzichte van elkaar hebben en in hoeverre het niet voldoen aan die verwachtingen als oneervol wordt bestempeld. Sociale en economische achtergrondinformatie kan verder aanwijzingen bevatten voor het vinden van een geschikte bemiddelaar in een conflict. Stel dat betrokkenen niet gelovig zijn, dan heeft het wellicht niet zoveel zin om een religieus leider te benaderen als bemiddelende instantie. Bij sociale en economische achtergronden van betrokkenen kan onder meer gedacht worden aan de genoten opleiding, het arbeidsverleden en de financiële staat. Verder is het van belang om navraag te doen naar het bestaan van verschillende opvattingen onder de betrokkenen ten aanzien van (religieuze) normen en waarden. In dit verband kan onder meer gedacht worden aan opvattingen ten aanzien van (homo)seksualiteit, opvoeding, uiterlijk, man-vrouw verhoudingen of uitgaven. Diegene, die de vragen stelt moet wel alert zijn op sociaal wenselijke antwoorden: het kan goed zijn, dat een betrokkene niet vertelt wat hij of zij echt denkt, maar een antwoord geeft, waarvan hij of zij denkt dat het de vragensteller wel zal bevallen. Per situatie moet bekeken worden of het verstandig is om de vragen rechtstreeks te stellen of dat het wijzer is om in een gesprek of verhoor wat meer ‘omtrekkende bewegingen’ te maken. terug Relevante vragen: ervaringen met geweld Er dient niet alleen inzichtelijk te worden gemaakt, of er in de voorliggende casus reeds gedreigd is met geweld of dat geweld daadwerkelijk is toegepast. Eerdere gewelddadige ervaringen zijn ook relevant. Het kan zowel om fysiek (onder meer slaan, schoppen, duwen, opsluiten, bedreigen [met wapens] of dwingen tot innemen van medicijnen en/of drugs) als geestelijk (uitschelden, vernederen, chanteren, bedreigen van familieleden, belagen) geweld gaan. Hoe hebben de betrokkenen in het verleden op dit geweld gereageerd? Reacties uit het verleden kunnen helpen te bepalen hoe met de actuele casus moet worden omgegaan. Daarnaast dient te worden nagegaan of de politie informatie over eerdere incidenten in de eigen informatiesystemen terug kan vinden. Tot slot is het zaak, als er in het verleden gewelddadige ervaringen zijn opgedaan, door te vragen naar kenmerken van de daders: zijn zij (vuur)wapen gevaarlijk? Verkeren ze in een crimineel milieu? Gebruiken ze drugs of is er sprake van psychische stoornissen? terug Het maken van een relatieschema Zowel voor de politie als voor anderen die met een analyse van de zaak bezig zijn, is het handig om een familiestamboom of een netwerkoverzicht te hebben, waarin de onderlinge relaties tussen de betrokkenen zijn weergegeven. Wie wordt er (vermoedelijk) bedreigd met moord of ontvoering? Waar verblijft het potentiële slachtoffer op dit moment? Wie heeft (waarschijnlijk) de aanzet gegeven tot het plegen van eer gerelateerd geweld (intellectuele dader) en wie is (waarschijnlijk) voornemens om dit plan uit te gaan voeren? terug


Het maken van een plan van aanpak De problematiek rond eer gerelateerd geweld is dermate complex, dat een goed plan van aanpak noodzakelijk is. Overhaaste beslissingen, waarvan op voorhand de mogelijke consequenties niet goed worden overzien, kunnen een averechts effect hebben. Het is zelfs mogelijk, dat door een niet goed voorbereide aanpak de politie of andere partners onbedoeld zelf de eer van betrokkenen schenden. Denk in dit verband bijvoorbeeld aan wat er allemaal kan gebeuren, als een tot dan toe goed bewaard geheim door onachtzaamheid van de politie of andere partners uitlekt. Indien dit als een eerschending wordt ervaren, is het probleem verergerd. Voor de betrokkenen zijn de gevolgen dan misschien niet te overzien, terwijl de behandelend politieambtenaar zich wellicht van geen enkel kwaad bewust is, omdat hij of zij de gevoeligheden niet (onder)kent. De zaak wordt nog complexer indien betrokkenen de politie of andere partners in de veiligheidszorg hiervoor verantwoordelijk houden. Pogingen om eer te herstellen – waaronder het gebruik van geweld – kunnen zich dan ook tegen medewerkers van de politie en haar partners gaan richten! z.o.z

Het maken van een plan van aanpak 2 De behandelend politieambtenaar moet er zich terdege van bewust zijn, dat hij of zij niet altijd in staat zal zijn om de ingewikkelde problematiek met betrekking tot eer gerelateerd geweld op te lossen. Vaak is doorverwijzing naar een specialist nodig. Eer is immers een dynamisch verschijnsel, dat zich in verschillende hoedanigheden voor kan doen. Voor de aanpak van eer gerelateerd geweld kan dan ook geen ‘recept’ worden verstrekt. Externe specialisten hebben echter informatie nodig op grond waarvan zij zich over een specifieke casus uit kunnen spreken. Een relatieschema is een belangrijke hulp bij het opstellen van een plan van aanpak. Het schema kan nog verder aangevuld worden met andere informatie, zoals de resultaten van controles van alle personalia in de informatiesystemen, waartoe de politie toegang heeft. Bij het systematiseren van informatie met behulp van een schema, wordt ook sneller duidelijk of er nog belangrijke gegevens ontbreken. Breng eveneens goed in kaart, wat het potentiële slachtoffer en/of andere betrokkenen graag zouden willen. Wil men het contact met de eerschender handhaven? Is men bereid belangrijke sociale banden, zoals familierelaties te verbreken? Hoe ziet men de toekomst? Verder is het belangrijk, dat alle betrokkenen èn de politie realistische verwachtingen ten opzichte van elkaar hebben. Het is aan te raden deze afspraken op papier te zetten en ze officieel te laten ondertekenen door de betrokkenen (laat ook de eventuele bemiddelaar tekenen). Verder moet van tevoren goed worden nagedacht over nazorg. Alleen op basis van goede informatie kunnen concrete stappen worden gezet. Helaas kan een plan van aanpak voor eerzaken niet worden gestandaardiseerd. In sommige gevallen kan bijvoorbeeld bemiddeling door mensen uit eigen kring tot een oplossing leiden. Betrokkenen kennen wellicht iemand, die daar voldoende gezag en draagvlak voor heeft. Er zijn echter ook situaties denkbaar, waarin de onderlinge verhoudingen zo vertroebeld zijn, dat dit niet meer mogelijk is. Dan zou een geestelijk leider als bemiddelaar een goed alternatief kunnen zijn. Maar standaard een imam of een andere geestelijk leider inschakelen, zonder dat hierover overleg is gevoerd met de betrokkenen, kan desastreuze gevolgen hebben als blijkt dat het gezag van de leider door de betrokkenen niet erkend wordt. Zoek dus niet op eigen houtje een bemiddelaar, raadpleeg bijvoorbeeld aangewezen deskundigen in de politiekorpsen, die weer een beroep kunnen doen op de expertise, die in het politiekorps Haaglanden voorhanden is. Aan het einde van deze lijst is een apart blok opgenomen met tips voor het geval de politie zelf in een eerzaak als bemiddelaar optreedt. terug 28 Handboek Regionale aanpak eergerelateerd geweld juni 2012

Vastleggen en doorgeven van informatie Het spreekt voor zich: maak altijd een volledige en uitvoerige rapportage (met eventuele processen-verbaal). Doe dit ook, indien het er aanvankelijk naar uitziet, dat de situatie door een gesprek tot rust is gebracht. In die rapportage dient een overzicht te worden gegeven van alle gemaakte afspraken, bijvoorbeeld over het verstrekken van informatie aan wijkagenten en anderen binnen het politieapparaat. In dit verband moet eveneens duidelijkheid worden verschaft omtrent het verstrekken van informatie aan betrokkenen en derden. Het gaat dus niet alleen om afspraken tussen politieambtenaren onderling en met partners in de veiligheidszorg, maar ook om afspraken met andere betrokkenen, zoals de melder en zijn achterban of een geestelijk leider, die als bemiddelaar bij de zaak betrokken is. Tot voor kort werkte politie Haaglanden met het bedrijfsprocessensysteem Genesys. In dit bedrijfsprocessensysteem was een veld toegevoegd met betrekking tot slachtofferhulp. Bij politie Haaglanden vormt het Bureau Vrijwilligers, waar onder andere de vrijwilligers van slachtofferhulp onder vallen, een onderdeel van de politieorganisatie. Het korps vindt het belangrijk dat slachtoffers van delicten, indien daar behoefte aan bestaat, gebruik kunnen maken van de diensten van slachtofferhulp. Bij zaken met betrekking tot eer gerelateerd geweld valt dit echter sterk af te raden. De aan dit bureau verbonden vrijwilligers beschikken niet over de kennis om dergelijke complexe en dikwijls lang slepende zaken goed te kunnen behandelen. Een verkeerde benadering kan – zoals reeds eerder werd aangegeven bij het maken van een plan van aanpak desastreuze gevolgen hebben. Bij het vastleggen van informatie – het ‘muteren’ dienen agenten dan ook aan te geven dat bemiddeling van slachtofferhulp niet gewenst is. Men moet er alert op zijn het in Haaglanden verplichte veld ‘slachtofferhulp ja/nee’, dat automatisch op ‘ja’ staat, te wijzigen. Hoewel tegenwoordig alle korpsen BVH gebruiken, blijft de hierboven gegeven waarschuwing onverminderd van kracht. terug


Het horen van betrokkenen en het gebruik van tolken Elke betrokkene dient apart te worden gehoord. Alleen op die manier voelen partijen zich vrij om te spreken en kunnen nadien de verhalen vergeleken worden. De politieagent, die de zaak behandelt moet alert zijn op de belangen van betrokkenen en de gevolgen van verklaringen. Waarom wordt dat en dat verklaard? Door wie wordt wat verklaard? Wanneer wordt wat verklaard? Daarbij dient rekening te worden gehouden met culturele patronen (en gevolgen). Een jong meisje, dat als getuige alles open en eerlijk verklaart, kan daarvoor soms later een hoge prijs betalen. Spreek bij twijfel altijd met een deskundige in de regio, die een beroep kan doen op het LEC EGG in Haaglanden. Door niet met een tolk te werken die tot de ingroup behoort, wordt voorkomen, dat de persoonlijke opvattingen van de tolk het proces beïnvloeden. Een tolk uit de ingroup kan bovendien door betrokkenen worden herkend als behorend bij een bepaalde groep of stroming, waardoor er niet open en eerlijk wordt gesproken. Ook kan een tolk uit de eigen groep schaamte of angst voor roddels oproepen en versterken, waardoor men zwijgt of minder verklaart. Soms kan het niet anders en moet er toch een tolk worden ingezet. Dit speelt bijvoorbeeld in zaken, waar dodelijke slachtoffers zijn gevallen. Als het tot een proces komt, wil de rechter immers stukken zien, waar met een beëdigde tolk is gewerkt. Verder is het van belang, dat, wanneer er van de diensten van een tolk gebruik wordt gemaakt, deze niet wordt ingezet als een ‘cultuurspecialist’, die vanuit de eigen overtuiging de politieambtenaar (ongewild, onbewust of soms moedwillig) een bepaalde richting op stuurt. Let goed op, dat de tolk een zo getrouw mogelijke weergave geeft van wat hem verteld is. Dit is natuurlijk moeilijk als de betrokken agent zelf de vreemde taal niet machtig is. Wees echter alert als een tolk zich bij zijn of haar vertalingen frequent bedient van politiejargon of politiek correct Nederlands. Door deze ‘extra vertaling’ kunnen namelijk belangrijke nuances over het hoofd gezien worden! terug

Bemiddeling door de politie Als het tot een bemiddelend gesprek komt, dan is er een aantal aspecten waar goed over nagedacht dient te worden. In de eerste plaats moet er een geschikte locatie voor de bijeenkomst worden gekozen. Het moet neutraal gebied zijn, zodat alle partijen genegen zijn te komen. Indien er redenen zijn om aan te nemen dat er gewelddadige escalatie mogelijk is, zijn ook de beveiligingsmogelijkheden van belang. Is er bijvoorbeeld voldoende ruimte om betrokkenen apart te spreken of van de groep te scheiden als de emoties hoog oplopen? Fouilleer indien nodig de aanwezigen en zorg dat er op bijstand van collega’s kan worden gerekend, mochten er problemen ontstaan. Een ander belangrijk punt bij het zoeken van een geschikte locatie, is het rekening houden met zichtbaarheid van de gesprekspartners. Als buitenstaanders kunnen zien wie er bij het gesprek zijn betrokken, zou dit tot gevolg kunnen hebben dat de zaak alsnog uitlekt, waardoor het geschonden eergevoel een extra knauw krijgt. Al met al biedt een politiebureau goede mogelijkheden voor het voeren van deze moeilijke gesprekken. Eerder is al gesproken over het kiezen van een geschikte bemiddelaar. Indien een politieambtenaar de leiding van het gesprek op zich neemt, kies dan iemand die gezag uitstraalt. Laat de gespreksleiding over aan de oudste en/of de hoogste in rang. Dikwijls is het verstandig – afhankelijk van de groep die het betreft – om het gesprek door een man te laten voeren. Critici zullen wellicht stellen, dat een dergelijke aanbeveling in de Nederlandse context niet meer van deze tijd is. Doel van een bemiddelingsgesprek is echter niet het halen van het eigen morele gelijk, maar het voorkomen van escalatie in een complex conflict. Enig inlevingsvermogen in de belevingswereld van de betrokkenen is hierbij van essentieel belang. Waar het om gaat is dat de gespreksleider op respect en vertrouwen kan rekenen van de aanwezigen. Als de gespreksleider eerst zijn eigen positie moet ‘bevechten’, kan deze nooit als een volwaardige bemiddelaar 30 Handboek Regionale aanpak eergerelateerd geweld juni 2012

optreden: de betrokken partijen zullen immer niets van hem of haar aannemen. Collega’s kunnen overigens het gezag van de gespreksleider verstevigen door deze als een echte ‘magistraat’ te behandelen: laat de bemiddelaar niet de deelnemers aan het gesprek bij de voordeur ophalen, de jassen aannemen of koffie serveren, maar doe dat voor hem. Het is zaak dat de bemiddelaar te allen tijde de regie over het gesprek houdt. Verder is het belangrijk dat de bemiddelaar de onderwerpen, die besproken worden, tastbaar en concreet maakt. Dat kan door bijvoorbeeld afspraken op papier te zetten en de stukken voor de ogen van de betrokkenen in een dossiermap te voegen onder vermelding van hun naam. Op die manier wordt het serieuze karakter van datgene wat besproken is, nog eens onderstreept. Het onderstaande schema geeft een samenvatting van de belangrijkste punten. terug

© 2009 Politie Haaglanden, Landelijk Expertise Centrum Eer Gerelateerd Geweld Deze checklist is ontwikkeld ten behoeve van de Nederlandse politie en dient in haar volledigheid te worden gebruikt. Het aanbrengen van wijzigingen is niet toegestaan. Publicatie in onverkorte vorm kan slechts geschieden met bronvermelding.


Bijlage 12: Categorieën van conflicten eergerelateerd geweld

Bron: training Rob Ermers Midden-Oosten Perspectief


Bijlage 13: Hoofdstroomschema eergerelateerd geweld Eergerelateerd geweld stroomschema tussen Instellingen – Politie – OM – BJZNH – (A)SHG Eergerelateerd geweld vraagt om een omgekeerde wijze van handelen vergeleken bij die van huiselijk geweld. Bij huiselijk geweld is een proactieve systeemgerichte benadering van toepassing. Bij eergerelateerd geweld wordt juist omzichtig handelen binnen het systeem gevraagd om ‘eerschending’ te voorkomen. Binnen Noord-Holland Noord zijn daarom afspraken gemaakt tussen de instellingen gemaakt over het oppakken van eergerelateerd geweld zaken. Hieronder staan deze in het stroomschema aangegeven.


Bijlage 14: Alertlijst eergerelateerd geweld (ondersteunend aan stroomschema EGG) Alertlijst bij handelen bij eergerelateerd geweld

Wees zorgvuldig met gegevens/transparantie: Binnen culturen waar familie eer een rol speelt kan het vrijgeven van informatie risicoverhogend zijn en directe consequenties hebben. Soms tegen je gebruikelijke beroepshouding in, is gehele transparantie ongewenst. Je kunt informatie vrij geven waardoor de familie weet heeft van eerschending(en) en het probleem doen escaleren.

Neem risico's serieus: Totdat men het tegendeel kan onderbouwen is het raadzaam alle zorgelijke signalen serieus te nemen en te onderzoeken ( signaleringslijst en de checklist van het LEC). Het onderschatten van de problematiek is een van de grote gevaren. Handelen vanuit de familie eer is een diep gewortelde traditie wat tot (gewelddadig) gedrag kan leiden bij de betrokkenen. Het is begrijpelijk dat het soms lastig is voor hulpverleners en betrokkenen om te geloven om de impact van familie eer te bevatten, echter is dit wel de realiteit voor de cliënt in deze casus.

Werk niet solistisch maar samen: Wanneer je het gevoel hebt dat er inderdaad iets speelt wat met familie eer bespreek de casus dan zo spoedig mogelijk intern en met de politie. Mogelijk heb je binnen je organisatie iemand die meer deskundigheid bezit op dit terrein. Deel de verantwoordelijkheid voor de casus zo veel mogelijk met je leidinggevende/inhoudelijk begeleider.

Schakel niet zomaar familie in: Net als bij punt 1 is terughoudendheid gewenst met betrekking tot het betrekken en contact zoeken met de familie. Het is verstandig om eerst de risico’s voldoende in kaart te brengen alvorens de ouders te informeren. Binnen de jeugdhulpverlening zijn er mogelijkheden om af te wijken van vaste regels en protocollen als dit de directe veiligheid van de jeugdige vergroot, bekijk dit samen met je leidinggevende. Het opstarten van een onderzoek binnen de familie of diens omgeving kan argwaan oproepen. Probeer waar mogelijk zoveel mogelijk met de cliënt de situatie te verkennen en de eerste risico’s te analyseren of informeer bij anderen betrokkenen naar de familie en gemeenschap.

Erken de familiehiërarchie: Mensen die leven binnen culturen waarbij familie eer een rol speelt hebben vaak te maken met strikte regels en afspraken binnen hun gemeenschap. Het is voor iedereen duidelijk wat wel en niet gewenst is qua gedrag. Vaak zijn er personen binnen een familie/ gemeenschap met zeggenschap. Creëer zicht op de familie hiërarchie en vooraanstaande personen zodat je weet wie belangrijke beslissingen kan nemen. Dit zal je later in het traject kunnen helpen.

Houd rekening met cultuur: Respecteer voor zover als mogelijk (een goede basis kan zijn de Nederlandse wetgeving) culturele aspecten. Daar waar het “invoegen” binnen een gezin/familie/gemeenschap van belang is zal het helpend zijn als je zicht krijgt op patronen en


gebruiken. Het respecteren hiervan zal het contact vergemakkelijken. Hier is tijd voor nodig alvorens te gaan helpen.

Schakel deskundigen in: Als professional kun je een belangrijke rol spelen in de begeleiding van cliënten rondom familie eer. Enige basiskennis van de materie is daarbij wel van belang. Laat je gedurende het traject ondersteunen door mensen die deskundig zijn in het begeleiden van deze casuïstiek. Een onbedoelde misstap is mogelijk snel gemaakt en de consequenties kunnen groot zijn.

Zorg voor een duidelijke regie: Aangezien samenwerking tussen diverse organisaties en disciplines een vereiste is voor een succesvolle aanpak is duidelijke afstemming noodzakelijk. Voer duidelijke regie, overleg en stem af en spreek af wat men wel en niet kan doen.

Bedenk dat je vaak niet alle informatie krijgt: Culturen waar familie eer een rol speelt behoren vaak tot schaamte- en zwijgculturen. Dat houdt in dat men erg terughoudend is met het verstrekken van familiaire info en zeker wat betreft de problemen aan derden. Er zal dus mogelijk sprake zijn van een verborgen agenda en terughoudendheid. Het investeren in het contact en winnen van vertrouwen is dan wenselijk. Maar houdt er rekening mee dat je waarschijnlijk niet alles te weten komt.

Wees terughoudend met een uithuisplaatsing: Neem in acht dat het weglopen/uithuisplaatsing al een eerschending op zich kan zijn. Dat dient uiteraard voorkomen te worden. Uithuisplaatsingen zijn vaak alleen effectief bij acute bedreiging van de veiligheid. Daar waar ruimte is tot bemiddeling en overleg verdient dit de voorkeur.


Bijlage 15: Signaleringslijst (ondersteunend aan stroomschema EGG) Dagbesteding: school en/of werk o (structureel) verzuim, mogelijk gestimuleerd door ouders o verminderde prestaties o verzoek om verlengde vakantie o te laat terugkeren uit land van herkomst o opzien tegen komende vakantie o gehaald/gebracht worden en/of surveillance door broers of neven op school/werk, niet zelfstandig mogen reizen o sociale isolatie/ verbreking vriendschappen zonder duidelijke reden o verandering van kleding, van modern naar traditioneel of andersom o algehele gedragsveranderingen (zie ook gezondheid en gedrag) o plotselinge aankondiging van verloving met een vreemde o blokkade van toegang tot (vervolg)opleiding/werk o er wordt geroddeld over een meisje op school en/ of haar broers/neven hebben veel ruzie over haar o deelname aan school/werkuitjes zeer beperkt, na werk/school weinig uitlooptijd, geen flexibiliteit. o dubbelleven, groot verschil in gedrag tijdens/buiten school/werk. Veiligheid o betrokkene of broer/zus als vermist opgegeven en wordt actief gezocht o eerdere meldingen van huiselijk geweld, mishandeling of burengerucht op het adres van betrokkene o bedreigd of geconfronteerd met (seksueel) geweld o angst voor of bedreiging met mishandeling, chantage, vrouwelijke genitale verminking, aanvallen met zuur o betrokkene pleegt zelf strafbare feiten zoals dealen, wapenhandel, economische delicten, afpersing o betrokkene is aangegeven wegens overtredingen (bv. winkeldiefstal of drugsgebruik) o angst voor of bedreiging met de dood of pogingen tot moord/doodslag o meldingen van andere misdrijven, zoals verkrachting of ontvoering o dreiging met terugsturen o maatschappelijke sancties Gezondheid o begeleiding naar dokter of hulpverlening o het onthouden van medische zorg o lichamelijke klachten bv na genitale verminking, mishandeling, seksueel misbruik/geweld o zelfbeschadiging (automutilatie) o (poging tot) zelfdoding o gedragsveranderingen: bv eetstoornis, depressie, slecht slapen o druggebruik o vroege/ongewilde zwangerschap, verzoek tot geheime abortus o verzoek tot maagdelijkheidsverklaring o schaamte en schuldgevoelens o loyaliteitsconflicten


Gezin o eerdere gedwongen huwelijken/gedwongen huwelijk van broer of zus o rigide regels voor met name meisjes/veel dwang o dubbele moraal o weinig of geen communicatie thuis o roddels vanuit gemeenschap o eerdere vermissingen /dood van gezins/familieleden o plotselinge verhuizing/ verdwijning o intensief contact met familieleden en/ of plotselinge reizen naar familie/familieberaad o er wordt veel geroddeld over een familie o eerdere meldingen van huiselijk geweld, mishandeling of burengerucht op het adres van betrokkene o potentiële slachtoffers worden afgeschermd/beschermd o afwerende houding t.o.v. politie en autoriteit en gezag Basisvrijheden van de betrokkene/persoonlijke integriteit o isolatie/een sterke inperking van de basis/bewegingsvrijheid o geen beschikking over eigen identiteitsdocumenten, visum/illegaal verblijf o bewust onwetendheid houden over eigen rechtspositie o financiële benadeling geen beschikking over verdiensten/schulden maken op naam van betrokkene o chantage door openbaarmaking feit of activiteit o niet toestaan van het machtig maken van de taal o onvrije partnerkeuze/huwelijksdwang /jong huwen. Gedrag o normafwijkend gedrag, woede, vlakke emoties, schuw, brutaal, hyperactief, neerbuigend, wantrouwend, verdedigend) o alleen sterke binding met thuis: isolement o wegloop gedrag o moeite met contactlegging, oogcontact, lichamelijk contact


Bijlage 16: Stroomschema politie eergerelateerd geweld


Bijlage 17: Stroomschema BJZNH eergerelateerd geweld


Bijlage 18: Processchema ASHG eergerelateerd geweld


Bijlage 19: Overzicht betrokken sectoren Categorieën Hoofdcategorie

Subcategorie

Kinderopvang

kinderdagverblijven peuterspeelzalen gastouderburo's BSO

Onderwijs

basisonderwijs voortgezet onderwijs ROC

Gezondheidszorg

GGD-jgz GGD ambulance dienst Ziekenhuis Huisartsenpost Huisartsenorganisatie Verloskundigen Fysiotherapeuten e.d. Kraamhulp Tandartsen

Ketenpartners ASHG

Maatschappelijk werk Blijf van m'n Lijf Bureau Jeugdzorg w.o. AMK Politie OM GGZ volwassenen GGZ kinderen Bureau Slachtofferhulp Sensoor Verslavingszorg Reclassering Safe house MEE Stop vrouwenverminking Parlan Internationaal Vrouwencentrum Jeugdzorgaanbieder Thuiszorg GGD -OGGZ


Bijlage 20: Handelingsprotocol kindermishandeling en huiselijk geweld Categorie Instelling Adres Postcode Plaats Telefoonnummer Instelling Website instelling Faxnummer instelling Naam aandachtsfunctionaris Functie Functie: uitvoerend/beleidsniveau Is er een taakomschrijving van de aandachtsfunctionaris? Ja/nee Telefoonnummer bij instelling Mobiel nummer Email adres Bereikbaar op dagen Bij ziekte/vakantie vervangen door Aantal uren beschikbaar als aandachtsfunctionaris …. Uur per week/maand/jaar Instellingsprotocol aanwezig (graag meesturen instellingsprotocol) ja/nee d.d. Scholingsplan km en hg binnen instelling Ja/nee Scholing als aandachtsfunctionaris Ja/nee d.d. d.d. Scholing van medewerkers binnen instelling Ja/nee d.d. d.d. Is instelling aangesloten op verwijsindex? Ja/nee Is er registratie van km/hg binnen de instelling? Ja/nee Toelichting: Zijn er werkafspraken met andere instellingen?


Open veld


Bijlagen Eergerelateerd geweld op ROC


Bijlage 21: Vooraankondiging vervolgtrainingen

Training eergerelateerd geweld krijgt vervolg Uit de evaluatie van de training over eergerelateerd geweld bleek dat deze een zeer positieve bijdrage heeft geleverd aan bewustwording en kennisvorming over dit onderwerp. Deelnemers merkten op echt iets geleerd te hebben over de, voor ons andere wij-cultuur, en hoe groepsdruk invloed heeft op ouders of hele families. Cases van het......(naam ROC)

In een wij-cultuur is het een gegeven dat er sprake is van uitstoting als de eer wordt aangetast. Door de training is een vervolgvraag ontstaan, namelijk de behoefte aan het met elkaar bespreken van casuïstiek vanuit het ....(naam ROC) met inbreng van hulpverleners. Dit wordt voorgelegd aan de stuurgroep. In ieder geval wordt de basistraining volgend jaar opnieuw aangeboden en wordt overlegd over de manier waarop de basistraining een vervolg krijgt. Voorlichting aan deelnemers

Een volgende stap is dat deelnemers voorlichting krijgen. In de week .....(datum) is hiermee gestart bij de afdeling.........(naam afdeling) Docenten zijn in contact gebracht met Stichting Verdwaalde Gezichten, een organisatie die een good-practice project voor scholieren heeft ontwikkeld, rondom eer en eergerelateerd geweld. Deze organisatie maakt schadelijke tradities bespreekbaar. Zij is gericht op het bevorderen van bewustwording van jongens en meiden op scholen. Aandacht voor: identiteit en cultuur, tijd voor verandering, nadenken over eigen keuzes, bewustwording van eigen kracht en mogelijkheden. Samen met medewerkers van de stichting wordt een training op maat geboden aan een door de docent geselecteerde groep deelnemers. De training kan in de vorm van een debat, een lezing, stellingenspel, of discussie bij video-opnames. Landelijke campagnes

Ook landelijk is er aandacht. Vanuit de overheid (o.a. ministerie van justitie) worden allochtone Nederlanders gestimuleerd na te denken over het recht om een eigen partner te kiezen. Moord wegens eerwraak is de ergste vorm, maar je moet ook denken aan huiselijk geweld, achterlating en gedwongen uithuwelijking. In feite handelen ouders vanuit goede bedoelingen, zij willen de beste partner kiezen voor hun kind. Het is voor hen heel onnatuurlijk om dit uit handen te geven. Het is een goed teken dat het probleem in de maatschappij en bij ons op school erkend wordt, zodat we samen kunnen handelen om de deelnemers te helpen die met eergerelateerd geweld in aanraking komen.

Ondertekenen met namen


Bijlage 22: Vooraankondiging vervolgtraining eergerelateerd geweld met praktijkvoorbeelden voor leerlingen en docenten De stuurgroep eergerelateerd geweld heeft na een evaluatie besloten verder te gaan met docenten te trainen en deelnemers voor te lichten over dit onderwerp. Van ieder team in alle sectoren is een docent getraind, die vervolgens de kennis heeft overgebracht aan de collega’s. De docenten zijn erg enthousiast. Hun wens is om een vervolgtraining te krijgen, met praktijkvoorbeelden vanuit het.......(naam ROC)

Training voor leerlingen Voorlichting Leerlingen van de afdeling......(naam afdeling) en afdeling .......(naam afdeling) hebben een voorlichting gehad van ‘Stichting Verdwaalde Gezichten’. In het nieuwe schooljaar starten de eerste voorlichtingen voor leerlingen van de afdeling......(naam afdeling). Het is belangrijk om de aansluiting te zoeken bij de belevingswereld van de leerlingen. Samen met de trainer voeren zij een discussie over identiteit, eer, de overeenkomsten en de verschillen tussen de ik- en wij-cultuur en hoe anders dit is voor de ouders en familieleden om mee te leren omgaan. Persoonlijk Het raakt de leerlingen ook echt, de trainer speelt in op de thema’s en wat deze voor hen betekenen. Er is altijd een docent aanwezig, zodat leerlingen een aanspreekpunt hebben binnen school. Tijdens de voorlichting worden rollenspellen gespeeld, is er een discussie, een rechtbankspel en worden er filmfragmenten vertoond.

Training voor Docenten Evaluatie basistraining ................(namen afdelingen) hebben de basistraining voor docenten geëvalueerd. De docenten en de trainer zijn erg enthousiast. De training maakt volgens hen een discussie los over identiteit en keuzes maken. De docenten willen nu een vervolgtraining met praktijkvoorbeelden vanuit het ........(naam ROC) Vervolg op......(datum)

Na de herfstvakantie komt dit vervolg er ook daadwerkelijk. Hierbij is een deskundige uit de praktijk aanwezig. Docenten die nieuw in dienst komen bij het Horizon College krijgen allemaal de basistraining, zodat de professionaliteit rondom dit onderwerp binnen ons college gewaarborgd blijft.

Ondertekenen met namen


Bijlage 23: Uitnodiging vervolgtraining eergerelateerd geweld docenten Dag Allemaal, Vervolgtraining eergerelateerd geweld met praktijkvoorbeelden. Voor: ...invullen deelnemers training Door wie: Rob Ermers en aanwezig velddeskundige van het steunpunt Huiselijk Geweld. In het kort het programma: 1. Welkom en korte introductie. 2. Casuïstiek, vanuit vertrouwenspersonen en schoolmaatschappelijk werk van het Horizoncollege via de incidentmethode. 3. Casuïstiek van de trainer Rob Ermers. 4. Routekaart verloving / huwelijk. 5. Kaartje eerwraak. Signalen/ wat wel en niet te doen. 6. Evaluatie / sluiting. Voorbereiding: Het is noodzakelijk en effectief om de volgende stukken ( bijgevoegd) door te nemen: 1. Programma. 2. Artikel Rob Ermers. 3. Methodiek van de incidentmethode. 4. Kaartje eerwraak digitaal. 5. Deelnamelijst. Notabene: Ik wil u erop attent maken dat de trainer twee boeken heeft geschreven namelijk: 1. Eerwraak definitie en analyse Rob Ermers. ISBN:97890546014449. 2. Werkboek eergerelateerd geweld. Een ketensamenwerking. Rob Ermers en anderen. ISBN:978905931576-1. Het kaartje Eerwraak, ondersteunt de casuïstiekbespreking. Deze ligt voor uw klaar tijdens de training. Ik wens u een goede studiemiddag! Met groet,


Bijlage 24: Terugkoppeling resultaat trainingen en voorlichtingen eergerelateerd geweld aan leerlingen en docenten Mede met de subsidie van de provincie....(naam) heeft het......(naam ROC) veiligheid binnen school vormgegeven. De deskundigheid van medewerkers rondom andere culturen is verbreed. Medewerkers en vertrouwenspersonen hebben een basis- en/of vervolgtraining gevolgd, al dan niet met casuïstiek vanuit het..........(naam ROC) Schadelijke tradities loslaten, goede behouden Leerlingen van de afdelingen..........(namen afdelingen) hebben voorlichtingsbijeenkomsten bijgewoond van Stichting De Zwarte Tulp, rondom cultuur en schadelijke tradities. Zij konden reflecteren op hun eigen opvoeding en socialisatie. Door de voorlichting zijn zij in staat keuzes te maken die het best bij hen passen. Zij leren het goede van de tradities over te nemen en het schadelijke los te laten. Een voorbeeld: uithuwelijking is iets waartegen een kind ‘nee’ kan zeggen. Maar als hij of zij dit niet durft, is er niet direct sprake van eergerelateerd geweld, maar bijvoorbeeld van een weerbaarheidsprobleem bij het kind, of een communicatieprobleem met de ouders. Het is gelukkig lang niet altijd zo dat iets door middel van geweld wordt opgedrongen. Signalen eerder zichtbaar door training De dialoog wordt op gang gebracht tussen docent en deelnemer, maar ook tussen deelnemers en ouders. Medewerkers kunnen nu onderscheid maken tussen echt onveilige situaties en situaties die nog bespreekbaar zijn. Zij hebben geleerd in geval van eergerelateerd geweld niet te pionieren, zo snel mogelijk de gespecialiseerde hulpverlening in te schakelen, inschatten of er acuut gevaar dreigt en de informatie in zeer kleine kring te houden. Door de training pikken medewerkers signalen eerder op en zijn zij in staat goed in te schatten wat echt gevaarlijk is en wat niet. Door de samenwerking met schoolmaatschappelijk werk, de politie en andere professionele hulpinstanties kan een deelnemer snel worden doorverwezen naar de juiste hulpinstanties. Professioneler omgaan met de situatie De politie kon merken dat het Horizon College scholing voor medewerkers en voorlichting voor deelnemers heeft verzorgd. Meldingen worden professioneler doorgegeven en deelnemers benaderen ook de politie als zij problemen hebben, of als zij andere keuzes willen maken dan hun ouders. Zij krijgen hier tips hoe hiermee om te gaan. Het Horizon College hoopt zaken van uitstoting en eergerelateerd geweld nu sneller te herkennen, zodat de slachtoffers verder worden geholpen. De consequenties van daden die de eer aantasten in een groepscultuur zijn schadelijk voor alle groepsleden, maar ze zijn ook te herstellen. Er zijn oplossingen zonder geweld mogelijk. Vervolg .....(schooljaar invullen) De stuurgroep van dit project wil met het budget voor 2011 nieuw aan te nemen medewerkers scholen en de deskundigheid bij de huidige medewerkers behouden. Ook moeten deelnemers kunnen blijven reflecteren op hun cultuur en de daaraan verbonden tradities, daarom wordt het liefst de voorlichting van Stichting de Zwarte Tulp gecontinueerd in voor de afdelingen.......(namen afdelingen noemen). Te denken valt aan het inbedden van deze voorlichting in het curriculum van leren, loopbaan en burgerschap. Ondertekenen met namen


Bijlage 25: Kaartje eerwraak met signalen en wat wel en wat niet te doen


Bijlage 26: Evaluatieformulier training eergerelateerd geweld docenten

Cursustitel Docent Instelling Cursusdata

: : : :

1. Wat vond u van de inhoud van de scholing?

2. Kunt u deze kennis delen en of vertalen naar teamgenoten?

3. Wat vond u van de aangeboden folder?

4. Hebt u nog tips voor de stuurgroep EEG om de kennis en de kunde te continueren voor het volgend schooljaar?


Bijlage 27: Evaluatieformulier voor docenten om effecten van de leerlingentraining eergerelateerd geweld te meten

Wilt u de volgende vragen beantwoorden: 1. Wat was op korte termijn de effecten van deze training?

2. Welke opmerkingen werden door de leerlingen in de groep gemaakt?

3. Zijn er naar aanleiding van de training leerlingen individueel naar u toegekomen om vragen te stellen en of anders zins?

4. Zo ja, wilt u daarover iets vertellen?

5. Wat zijn de effecten geweest op lange termijn?

6. Hoe heeft het de groepscultuur beïnvloed? 7. Zo ja welke?

8. Komen leerlingen naar u toe om over schadelijke tradities te spreken?

9. Enkelen van u hebben om een vervolg gevraagd en of om een training voor een andere groep/ nieuwe groep. 10. Wilt u aangeven wat u verwacht aan resultaat? 11. Andere opmerkingen:


Bijlage 28: Artikel terugkoppeling resultaat trainingen over voorlichtingen eergerelateerd geweld aan leerlingen en docenten Mede met de subsidie van de provincie....(naam) heeft het......(naam ROC) veiligheid binnen school vormgegeven. De deskundigheid van medewerkers rondom andere culturen is verbreed. Medewerkers en vertrouwenspersonen hebben een basis- en/of vervolgtraining gevolgd, al dan niet met casuïstiek vanuit het..........(naam ROC) Schadelijke tradities loslaten, goede behouden Leerlingen van de afdelingen..........(namen afdelingen) hebben voorlichtingsbijeenkomsten bijgewoond van Stichting De Zwarte Tulp, rondom cultuur en schadelijke tradities. Zij konden reflecteren op hun eigen opvoeding en socialisatie. Door de voorlichting zijn zij in staat keuzes te maken die het best bij hen passen. Zij leren het goede van de tradities over te nemen en het schadelijke los te laten. Een voorbeeld: uithuwelijking is iets waartegen een kind ‘nee’ kan zeggen. Maar als hij of zij dit niet durft, is er niet direct sprake van eergerelateerd geweld, maar bijvoorbeeld van een weerbaarheidsprobleem bij het kind, of een communicatieprobleem met de ouders. Het is gelukkig lang niet altijd zo dat iets door middel van geweld wordt opgedrongen. Signalen eerder zichtbaar door training De dialoog wordt op gang gebracht tussen docent en deelnemer, maar ook tussen deelnemers en ouders. Medewerkers kunnen nu onderscheid maken tussen echt onveilige situaties en situaties die nog bespreekbaar zijn. Zij hebben geleerd in geval van eergerelateerd geweld niet te pionieren, zo snel mogelijk de gespecialiseerde hulpverlening in te schakelen, inschatten of er acuut gevaar dreigt en de informatie in zeer kleine kring te houden. Door de training pikken medewerkers signalen eerder op en zijn zij in staat goed in te schatten wat echt gevaarlijk is en wat niet. Door de samenwerking met schoolmaatschappelijk werk, de politie en andere professionele hulpinstanties kan een deelnemer snel worden doorverwezen naar de juiste hulpinstanties. Professioneler omgaan met de situatie De politie kon merken dat het Horizon College scholing voor medewerkers en voorlichting voor deelnemers heeft verzorgd. Meldingen worden professioneler doorgegeven en deelnemers benaderen ook de politie als zij problemen hebben, of als zij andere keuzes willen maken dan hun ouders. Zij krijgen hier tips hoe hiermee om te gaan. Het Horizon College hoopt zaken van uitstoting en eergerelateerd geweld nu sneller te herkennen, zodat de slachtoffers verder worden geholpen. De consequenties van daden die de eer aantasten in een groepscultuur zijn schadelijk voor alle groepsleden, maar ze zijn ook te herstellen. Er zijn oplossingen zonder geweld mogelijk. Vervolg .....(schooljaar invullen) De stuurgroep van dit project wil met het budget voor 2011 nieuw aan te nemen medewerkers scholen en de deskundigheid bij de huidige medewerkers behouden. Ook moeten deelnemers kunnen blijven reflecteren op hun cultuur en de daaraan verbonden tradities, daarom wordt het liefst de voorlichting van Stichting de Zwarte Tulp gecontinueerd in voor de afdelingen.......(namen afdelingen noemen). Te denken valt aan het inbedden van deze voorlichting in het curriculum van leren, loopbaan en burgerschap. Ondertekenen met namen


Bijlage 29: Programma voorlichting eergerelateerd geweld als onderdeel van huiselijk geweld voor docenten Datum: Tijd: Plaats: Deelnemers: Trainer(s) Voorlichter(s):

Resultaat: Bespreekbaar maken van vormen en signalen van huiselijk geweld en mogelijkheden om daarover zorgen te uiten. Benoemen van de do’s en dont’s hoe te handelen om dit op te pakken.

Programma 8.30 uur 9.00 uur 9.05 uur 9.25 uur

9.55 uur 10.25 uur 11.00 uur 11.15 uur

11.45 uur 12.30 uur 12.55 uur 13.00 uur

Inloop Welkom door .......(naam invullen) Korte kennismaking en inventariseren verwachtingen Informatie over Steunpunt Huiselijk geweld, kindermishandeling, loverboy problematiek, relationeel geweld, ouderenmishandeling, oudermishandeling en seksueel geweld Door........(naam invullen) Opdracht: “Signalen van huiselijk geweld” & “Belemmeringen bij het signaleren” Terugkoppeling van de resultaten van de opdracht Pauze Informatie over eer en eergerelateerd geweld w.o. het voorlezen van een fragment uit het boek van Ayse “op de vlucht voor eerwraak” Door.......(naam invullen) Discussie aan de hand van stellingkaartjes Do’s en Dont’s rondom huiselijk- en eergerelateerd geweld Korte evaluatie en afsluiting programma Gezamenlijke lunch


Bijlage 30: Signalenlijst jongeren

Signalenlijst Jongeren

Vermoeden Huiselijk geweld Loverboys Eergerelateerd geweld


Het gebruik van signalenlijsten Bij het gebruik van deze signalenlijsten is voorzichtigheid geboden. Het opmerken van een of enkele signalen hoeft geen grond te zijn voor een vermoeden van huiselijk geweld. Een andere oorzaak is ook mogelijk. Daarbij zijn de signalenlijsten niet volledig. Ook andere signalen kunnen wijzen op huiselijk geweld, loverboys en eergerelateerd geweld.

Huiselijk geweld Signalen van de jongeren onverklaarbare blauwe plekken, schaafwonden, kneuzingen, botbreuken krab, bijt- of brandwonden littekens slechte verzorging wat betreft kleding, hygiëne, voeding onverklaarbare geneeskundige/tandheelkundige zorg achter in ontwikkeling psychosomatische klachten: buikpijn, hoofdpijn, misselijk vermoeidheid: wit gezicht door slaap tekort / lusteloosheid hoofdpijn, (onder)buikpijn niet tonen van gevoelens, zelfs niet bij lichamelijke pijn opvallend vermageren of dikker worden steeds andere dokter houterige manier van bewegen of pijn bij zitten/lopen in zichzelf gekeerd, depressief extreem verantwoordelijkheidsgevoel passief, meegaand, apathisch, lusteloos labiel, nerveus, gespannen angstig zelfverwondend gedrag bevriezing bij lichamelijk contact met jongeren/volwassenen allemansvriend lege blik in ogen en vermijden van oogcontact waakzaam, wantrouwend is niet geliefd bij leeftijdsgenoten plotselinge gedragsverandering (stiller, extra druk, stoer, agressief) plotselinge achteruitgang in schoolprestaties vaak absent of spijbelen geheugen- en/of concentratieproblemen faalangst niet willen uitkleden voor de gymles seksualiseren van alle relaties seksueel agressief en dwingend gedrag ten opzichte van anderen zwangerschap of angst voor zwangerschap abortus vertraagd intreden puberteit en ontwikkeling puberteit. negatief zelfbeeld: anorexia/boulimia suïcidaal gedrag weglopen van huis crimineel gedrag alcohol en drugs misbruik en/of verslaafd 55 Handboek Regionale aanpak eergerelateerd geweld juni 2012

promiscuïteit / prostitutie extreem teruggetrokken en geremd seksueel gedrag angst voor mogelijke homoseksualiteit negatief lichaamsbeeld: ontevreden over, boos op of schaamte voor eigenlichaam

Signalen die specifiek zijn voor jongeren die getuige zijn van huiselijk geweld agressie: kopiëren van gewelddadig gedrag van vader (sommige jongeren, m.n. jongens kopiëren hun vaders gedrag door hun moeder of jongere broertjes/ zusjes of verkering te slaan), agressie naar medeleerlingen, leeftijdgenoten, agressie en wreedheid naar dieren alcohol- of drugsgebruik opstandigheid, angst, depressie negatief zelfbeeld passiviteit en teruggetrokkenheid, verlegenheid gebrek aan energie voor schoolactiviteiten zichzelf beschuldigen suïcidaliteit sociaal isolement: proberen thuissituatie geheim te houden en ondertussen aansluiting te vinden met leeftijdsgenoten (zonder ze mee naar huis te nemen) wantrouwen ten aanzien van de omgeving gebrek aan sociale vaardigheden schooluitval moeite met concentreren overcompenseren (opvallend extra inzet op school) ‘Dating violence': sommige jongeren, zowel jongens als meisjes, lopen een verhoogde kans om slachtoffer te worden van geweld tijdens de verkering. Jongens lopen over het algemeen meer kans pleger te worden

Signalen ouders/gezin ouder heeft irreële verwachtingen ten aanzien van de jongere ouder toont weinig belangstelling voor de jongere ouder ervaring met geweld uit eigen verleden ouder is apathisch en (schijnbaar) onverschillig ouder is onzeker, nerveus en gespannen ouder is onderkoeld in het brengen van eigen emoties ouder heeft negatief zelfbeeld ouder gaat steeds naar andere artsen/ ziekenhuizen ('shopping’) ouder komt afspraken niet na ouder geeft aan het niet meer aan te kunnen, draaglast gezin groter dan draagkracht 'multi-problem' gezin ouder die er alleen voorstaat regelmatig wisselende samenstelling van gezin isolement vaak verhuizen sociaal-economische problemen: werkloosheid, slechte behuizing, migratie, etc veel ziekte in het gezin geweld wordt gezien als middel om problemen op te lossen


Signalen slachtoffers van loverboys plotselinge afwijkende normen en een plotselinge obsessie met seks plotselinge belangstelling voor bepaalde jongens, veel nieuwe contacten, gaat om met ‘ouderen’ extra sociaal wenselijk opstellen (om toch maar niet te veel op te vallen) weinig of steeds minder binding met thuis wisselt snel van emoties, is weinig flexibel, ziet niet hoe situaties kunnen veranderen vermoeid en vermagerd (vaak ’s avonds en ’s nachts hard werken) verandering qua kleding, make-up; vaak heel verzorgd en erg uitdagend uiterlijk psychosomatische klachten (schreeuw om aandacht) zelfverwonding (verbergen of er mee te koop lopen) lage zelfwaardering, weinig realistisch zelfbeeld makkelijk beïnvloedbaar, durft/kan geen grenzen aangeven depressief drinkt, blowt, eet slecht veel geld of dure spullen (via loverboy) extreem uitgaansgedrag (in werkelijkheid haar werkplek) veel op straat rondhangen: daar zijn vrienden die de leemte van thuis opvullen overdreven vrolijk (maskeren wat er werkelijk speelt) veel terugtrekken, plotselinge huilbuien, woede-uitbarstingen overdreven verhalen vertellen: stoer doen, zoeken naar aandacht op verschillende plekken totaal ander gedrag vertonen (verschillende werelden) onregelmatig schoolbezoek: andere bezigheden, is te moe na werkzaamheden thuis veel problemen vertoont wegloopgedrag vermijdt het onderwerp prostitutie of projecteert op anderen Het is opmerkelijk dat meisjes die door de jongens geronseld zijn en al in de prostitutie zitten, nieuwe meisjes vaak op weg helpen, ze uitleggen hoe ze moeten werken etc.

Signaleringslijst eergerelateerd geweld Culturele achtergrond Leeft deze jongere binnen een cultuur waar familie-eer een issue is Zijn er van deze cultuur patronen bekend die duiden op extra bescherming van de zedelijkheid In hoeverre worden culturele tradities nageleefd en zijn deze geïntegreerd binnen hun waarden en normenpatroon Veranderingen in gedragingen Zijn er gedragsveranderingen zichtbaar ten opzichte van eerdere jaren Hoe zijn deze gedragsveranderingen zichtbaar voor anderen, bv terugtrekking, angstig enz. Zijn deze gedragsveranderingen juist een aanpassing aan de cultuur of juist een afzetting tegen de cultuur. Bv extra uitdagend kleden, veel contact met jongens enz. 57 Handboek Regionale aanpak eergerelateerd geweld juni 2012

Veranderingen in uiterlijk Draagt de jongere ineens andere kleding, bv meer bedekt. Draagt de jongere ineens een hoofddoek. Let op mogelijke signalen die kunnen duiden op mishandeling Omgang met leeftijdsgenoten en andere sekse Voelt de jongere zich vrij om te bewegen binnen bv de school en contacten aan te gaan Is er ineens meer aansluiting bij de eigen culturele achtergrond of juist niet. Beschikt de jongere over “vrije tijd”. Of is er voortdurend toezicht. Familie-eer aspecten en kenmerken Praat de jongere over zaken die passend zijn bij het onderwerp eer en familie-eer. Bv huwelijksdrang, familieoverleg bij scheiding enz. Zijn er al eerder signalen binnen gekomen van andere familieleden of gemeenschapsleden van eer en mogelijk eergerelateerd geweld. Doet deze jongere dingen die de familie-eer aantasten. Schoolgang/verzuim Is er sprake van schoolverzuim/thuishouden Komen er signalen van huwelijksdwang/uithuwelijking Hoe zijn de algehele prestaties


Bijlage 31: Programma eergerelateerd geweld als onderdeel van huiselijk geweld leerlingen Programma bijeenkomsten leerlingen voorlichting huiselijk geweld Groepen en data:

Diverse data Tijd

Plaats:

Resultaat:

Bespreekbaar maken van vormen en signalen van huiselijk geweld (kindermishandeling, ouderenmishandeling, relationeel geweld en eergerelateerd en loverboys, belemmeringen van cursisten om te signaleren en zorgen te uiten en de mogelijkheden om daarover wél zorgen te uiten en slachtoffers, daders en omstanders stappen te helpen ondernemen richting hulpverlening

Programma Tijd

Activiteiten Introductie, voorstellen en toelichting programma Kijken en luisteren naar clip “Tegen Kindermishandeling” door Sunita Shakun Inleiding over: Huiselijk geweld - kindermishandeling - ouderenmishandeling - relationeel geweld Eergerelateerd geweld Loverboy problematiek en afhankelijkheidsrelaties Stilstaan bij vragen als: Wat denk je? Wat voel je? Wat doe je? Wat betekenen de verschillende vormen van geweld voor jezelf en wat voor jou als toekomstig professional?


Voorlichting over huwelijksdwang en achterlating a.d.h.v. voorlezen van een passage uit het boek Ayse ‘Op de vlucht voor eerwraak’ Stilstaan bij vragen als: Wat deed het met je? Wat vind je hiervan? Ken je deze vorm van geweld? In hoeverre kun je er vanuit je toekomstige vak mee te maken krijgen? Pauze Bespreekbaar maken van loverboy problematiek en afhankelijkheidsrelaties; Kijken naar een fragment uit de documentaire ‘Wrong Love’ http://www.youtube.com/watch?v=O3ywRdGszoE

Stilstaan bij vragen als: Wat / welke stappen van de loverboy in dit fragment heb je gezien? Wat zou je het meisje adviseren? Interactief deel over praktijkervaringen en bestaande casussen Bespreekbaar maken van: Belemmeringen om (huiselijk)geweld te signaleren en daarover zorgen te uiten Mogelijkheden bespreken om zorgen wél te uiten en slachtoffers en daders en omstanders op weg te helpen om stappen richting hulpverlening te ondernemen Mondelinge en schriftelijke conclusies en evaluaties Uitreiken folders Afsluiting programma


Bijlage 32: Programma voorlichtingsbijeenkomsten huiselijk geweld leerlingen Groepen en data: Plaats: Voorlichters:

Resultaat:

Blijf van m’n Lijf Algemeen maatschappelijk werk Eigen Kracht Deskundige eergerelateerd geweld Steunpunt Huiselijk Geweld Bespreekbaar maken van vormen en signalen van huiselijk geweld, mogelijkheden om daarover zorgen te uiten en stappen te ondernemen.

Tijd

Activiteiten Introductie en voorstellen Toelichting programma Door: Kijken en luisteren naar clip “Tegen Kindermishandeling” door Sunita Shakun In duo’s beantwoorden van vragen: Wat denk je? Wat voel je? Wat doe je? Korte terugkoppeling uit de zaal Door: Voorlezen korte passage uit boek: Ayse ‘Op de vlucht voor eerwraak’ Plenaire discussie aan de hand van stellingen over eergerelateerd geweld m.b.v. rode – groene antwoorden Door: Pauze Kijken naar documentaire over Loverboys Door: Individueel uitwerken van 3 adviezen op post-it over: Huiselijke geweld/ kindermishandeling Loverboys Eergerelateerd geweld Door: Conclusie en adviezen inleveren (komen we volgende bijeenkomst op terug Door: Afronding en mondelinge evaluatie Door: Sluiting van de bijeenkomst


Bijlage 33: Presentatie voor leerlingen




Bijlage 34: Casussen voor bespreken huiselijk geweld Case Ellen Ellen is 28 jaar oud en woont tijdelijk bij haar ouders in. Ze heeft een dochter, Lisa van 4 jaar. Ellen zoekt naar een zelfstandige woning. Ze wil met Lisa, haar dochter, een nieuw leven op bouwen. Op dit moment voelt Ellen zich eenzaam, ze is angstig en gespannen. Liza luistert slecht en is erg druk, Ellen vindt het moeilijk om als moeder hier mee om te gaan. Ellen meldt zich aan bij het AMW. Het leven van Ellen zag er een aantal jaren geleden heel anders uit.E r is veel gebeurd Namelijk: Ellen leerde Peter kennen toen ze 21 jaar was. Het was liefde op het eerste gezicht. Na 2 jaar trouwden ze. Er was een groot feest met alle familieleden en vrienden. Ellen en Peter deden sinds hun trouwen alles samen. Ellen verloor hierdoor al het contact met haar vrienden. Peter zei daarvoor heb je nu mij. . Peter werkte, als automonteur, maar door de financiële crisis is hij ontslagen. Hij kwam volledig thuis te zitten. Peter en Ellen kwamen hierdoor in de schulden terecht. Ellen besloot in de avonduren te gaan werken in een restaurant om zo de schulden af te kunnen lossen. Ellen is op haar werk een harde werkneemster. Ellen wilde zo snel mogelijk uit de schulden komen. Haar baas is zeer tevreden over de werkprestaties van Ellen. Ellen had het naar haar zin op haar werk en ze kon het goed met haar collega's en baas vinden. Peter voelde zich gefaald, omdat hij de zorg van zijn vrouw en dochter niet kan voldoen. Hij keerde zich steeds meer in zichzelf, werd sneller boos, en gooide met enige regelmaat dan met het huisraad. Het irriteerde Peter dat Ellen het zo naar haar zin had op haar werk. Hij werd jaloers. Als Ellen thuis kwam van haar werk moest ze om het goed te maken met hem vrijen. Niet altijd wilde Ellen dat, maar ze durfde geen nee te zeggen, omdat Peter dan boos kon worden. Ellen begreep wel dat Peter het moeilijk had sinds hij geen werk meer had. Zij liet het dan gebeuren. Ellen durfde er niet met anderen over te praten. Zij schaamde zich hiervoor. Ook wist ze niet met wie ze er over kon praten, want ze had al een lange tijd geen contact met haar vriendinnen gehad en kon nu niet meer met haar problemen aan kloppen. Ellen kreeg wel eens een Sms’jes van haar werkgever met de vraag of ze kon werken. Deze Sms'jes waren in een vriendschappelijke toon, omdat het contact goed was. Er is nooit sprake geweest van en relatie. Peter werd jaloers en boos over de Sms’jes en er ontstond ruzie en Ellen viel van de trap. Peter verkrachtte Ellen. Haar dochter van 4 jaar was hiervan getuige. Sinds die tijd wordt Lisa veel sneller boos, huilt vaker en luistert slechter naar haar ouders. Peter had veel spijt. Ze praatten met elkaar en maakten de afspraak dat Ellen een andere telefoon nr. nam waarop ze geen Sms'jes meer kon ontvangen. Ellen praten er met niemand over omdat ze dat met Peter afgesproken had, want ze wilde het vergeten. Ze gingen met ze drieën die dag naar de speeltuin. Die dag was Peter erg aardig en lief, net zo als vroeger toe n ze elkaar net kenden. Peter was die dag de perfecte vader. Ellen weet dat Peter veel van haar en hun dochter houd. Ze houdt van hem, want hij is een goede man, die nu in enkele moeilijk omstandigheden zit. Een aantal maanden ging het tussen Ellen en Peter beter. Totdat Ellen thuis kwam van haar werk met een bos, dat ze gekregen had van haar baas voor haar verjaardag. Peter suggereerde dat Ellen haar baas verleidde. Hij werd zo boos en gooide alles in huis stuk, hij sloeg haar en bedreigde haar met een mes. Ellen vluchtte het huis uit. Peter werd opgepakt voor mishandeling. Op dit moment zit hij nog steeds in voorarrest. Ellen heeft door de mishandeling een beschadiging opgelopen aan haar oog. Hun huis is door de bank per opbod verkocht. Ellen en haar dochter hebben Peter niet meer gezien naar de mishandeling.


Case Anne Anne is 17 jaar en volgt een opleiding tot verzorgende. Anne woont bij haar ouders en haar jongere broertje 10 jaar. Haar ouders werken beiden in het onderwijs. Ze zijn veel van huis, en als ze thuis zijn, zijn er veel spanningen en ruzies. Anne past veel op haar jongere broertje. Z e is gek op hem en vind t het ook leuk om tijd met hem door te brengen. Anne loopt morgens een krantenwijk en 's middags verspreidt ze folders. Anne is verliefd op een jongen, hij heet Rob. Ze heeft Rob leren kennen via internet. Rob staat vaak bij school haar op te wachten. Na schooltijd brengen ze vaak tijd samen door. Haar ouders keuren het contact met Rob af omdat hij 10 jaar ouder is en geen vast werk heeft en ook geen opleiding volgt. Anne blijft wel met hem omgaan omdat ze verliefd is op Rob Rob geeft haar veel aandacht en waardering. Ze heeft zelfs een zilveren armband van hem gekregen toen ze jarig was. Rob vertelt haar wel regelmatig dat hij altijd weinig geld heeft. Mogelijk heeft hij ook wat schulden. Laatst had Rob ook ruzie met een mogelijke schuld eiser. Als Anne en Rob uitgaan dan betaalt Anne de onkosten. Anne leent veel geld uit aan Rob. Op een dag vraagt Rob aan Anne 75 euro te leen. Anne heeft het geld niet om te geven. Rob vraagt haar vervolgens of ze het niet van iemand kan lenen of met mogelijk uit de portemonnee van haar ouders kan pakken en het later als ze weer geld heeft terug te leggen. Anne gaat daarna steeds vaker geld van haar ouders stelen. Anne voelt zich hier rot onder maar ze durft Rob ook niet teleur te stellen. Haar ouders komen er na een paar maanden achter dat er vaak geld weg is, en zo er ontstaat er ruzie tussen Anne en haar ouders. Anne loopt weg en verblijft bij haar vriendin. De school prestaties van Anne verslechteren ook daar worden de ouders van Anne boos over. Rob blijft geld vragen waardoor Anne opnieuw gaat stelen. Anne schaamt zich, maar ze doet het toch want anders wordt haar vriend boos. Een keer sloeg Rob Anne, omdat ze niet wilde stelen. Ze werd vervolgens ziek. Ze viel flauw op straat en zat onder blauwe plekken. Ze had een gat in haar hoofd en een hersenschudding. Anne zag haar ouders bij de EHBO post, ze miste ze, en vooral haar broertje. Anne durfde niet te zeggen hoe haar leven op dat moment eruit zag. Rob had er spijt van, en gaf aan dat ze er samen uit kwamen. Anne moest van Rob tegen haar ouders zeggen dat ze bij Rob ging wonen en dat alles goed zou komen. Anne schaamde zich naar haar ouders toe, en was bang dat haar ouders boos zouden worden. Ze steelt regelmatig geld, loog over haar schoolprestaties. Het contact met haar vriendinnen had ze verbroken, ze loog veel en gaf geregeld iedereen een grote mond. Anne besloot om bij Rob te gaan wonen, maar het ging steeds slechter. Anne raakte zwanger, maar door een ruzie is de zwangerschap afgebroken. Anne was erg verdrietig toen ze daardoor in het ziekenhuis terecht kwam en huilde uit bij een verpleegster. Zij heeft Anne doorverwezen naar het AMW. Haar wens is om weer contact met haar broertje te krijgen, haar school weer op te pakken, zodat ze in de toekomst mogelijk een baan kan vinden in een verzorging tehuis. ( AMW 2010)


Bijlage 35: Evaluatieformulier leerlingen voorlichting huiselijk geweld

Naam:........................................................................... Datum: ………………………………………….

Wil je de volgende vragen beantwoorden? Resultaat Bereikt

1

2

3

4

5

niet bereikt

Verwachtingen Bereikt

1

2

3

4

5

niet bereikt

Voorlichting te lang

1

2

3

4

5

te kort

Voorlichters behulpzaam

1

2

3

4

5

niet behulpzaam

Voorlichters te sturend

1

2

3

4

5

te weinig sturend

Deskundigheid voorlichters Goed

1

2

3

4

5

slecht

Werkvormen Goed

1

2

3

4

5

slecht

Praktische tips Waardevol

1

2

3

4

5

niet waardevol

Voorlichting als geheel Goed

1

2

3

4

5

slecht

Eindwaardering uitgedrukt in cijfer: Overige opmerkingen:---------------------------------------------------------------------------------------------------------

Heb je suggesties voor verbetering:---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------


Bijlage 36: Artikel voor intranet ROC

Huiselijk geweld komt overal voor Partnergeweld, kindermishandeling, ouderenmishandeling, eergerelateerd geweld en loverboyproblematiek zijn allemaal vormen van huiselijk geweld. Het komt overal en vooral ook vaak voor. De overheid vindt het belangrijk dat de aanpak van huiselijk meer aandacht krijgt. Daarom is er nu een wettelijk kader voor de ontwikkeling van een meldcode huiselijk geweld en kindermishandeling en zijn er in heel Nederland Advies en Steunpunten Huiselijk Geweld opgericht. In februari 2006 ging voor deze regio het Advies en Steunpunt Kop van Noord-Holland van start. Eind 2010 moeten alle beroepskrachten in Nederland, werkzaam in een instelling of als zelfstandige, werken met een meldcode. Verschillende sectoren en beroepsgroepen hebben al een meldcode, zoals het ROC Kop van Noord-Holland, maar dat geldt niet voor alle instellingen. De kern van de meldcode verschilt niet met hoe nu al vele beroepskrachten werken, de verandering is het wettelijke kader. Daardoor is het hebben van een meldcode geen vrije keuze meer, maar een door de overheid opgelegde werkwijze. Onderwijs is een vindplaats voor vroegsignalering van kindermishandeling, eergerelateerd geweld en loverboy problematiek. Bovendien worden op een ROC groepen leerlingen opgeleid tot professionals, die later in hun werk met huiselijk geweld te maken kunnen krijgen. Het ROC Kop van Noord-Holland is dus een goede plek om aan de slag te gaan met huiselijk geweld. Wat doet het Steunpunt in de Kop van Noord-Holland? De weg naar hulp wijzen Het Steunpunt geeft informatie en advies aan iedereen die met huiselijk geweld te maken heeft. Voor slachtoffers, plegers en omstanders biedt het Steunpunt een luisterend oor en samen zoeken beller en Steunpunt naar mogelijkheden om het probleem op te lossen. Voor hulpverleners en professionals, die beseffen dat een cliënt specifieke hulp nodig heeft, is er een andere route. Zij kunnen rechtstreeks contact opnemen met medewerkers van het Steunpunt die kunnen doorverwijzen naar instellingen met ervaring in het doorbreken van de cirkel van geweld. Door de combinatie van directe toegang en gespecialiseerde hulpverlening komt de juiste hulp voor de cliënt sneller op gang. Publiek en professionals voorlichten Het Steunpunt besteedt veel aandacht aan het bewust maken van mensen over wat huiselijk geweld is, want dat is de eerste stap op weg naar een oplossing. Daarom geeft het Steunpunt veel voorlichting aan het algemeen publiek over het herkennen van signalen. Daarnaast heeft het ook een specifiek aanbod voor professionals, dat naast bewustwording ook gericht is op deskundigheidsbevordering in het signaleren en doorverwijzen. Vaak kan een dergelijk aanbod op maat gemaakt worden en aangeboden, zoals bij het ROC Kop van Noord-Holland het geval is. 68 Handboek Regionale aanpak eergerelateerd geweld juni 2012

Huiselijk geweld en het ROC Het Steunpunt Huiselijk Geweld nam het initiatief om voorlichting te geven op het ROC....(naam ROC) Er is contact gelegd met......(naam contactpersoon) van het loopbaancentrum, die enthousiast en bereid was om vorm te geven aan de bijeenkomsten. De bijzondere situatie van docenten en cursisten in opleiding tot beroepsbeoefenaar was voor het Steunpunt en ....(naam contactpersoon) aanleiding om voor diverse afdelingen een aanbod te ontwikkelen dat goed aansluit bij de praktijk van nu en in de toekomst. In een eerste pilot hebben docenten van de afdeling....(naam afdeling) eind 2009 een bijeenkomst over huiselijk geweld gehad met daarin speciale aandacht voor eergerelateerd geweld en loverboyproblematiek. In overleg met.....(naam opleidingsmanager, opleidingsmanager, volgen aanstaande...(maand en jaar invullen) bijeenkomsten voor cursisten van de afdelingen zorg en welzijn. Met deze bijeenkomsten willen wij, ROC en Steunpunt, bereiken dat docenten en cursisten zich sterker voelen om bij confrontatie met huiselijk geweld dit bespreekbaar te maken en kennis delen om de nodige stappen te kunnen zetten. Meer groepen kunnen volgen en daarmee heeft het ROC een belangrijke stap gezet in de aanpak van huiselijk geweld als omstander en als beginnend professional. Daarmee dient het ROC....(naam ROC) voorbeeld voor andere ROC’s.


Bijlage 37: Informatie over basispakket En Jij…?! Huiselijk geweld, Cultuur en Eigen Keuzes (binnen LB)

Het basispakket bestaande uit handboek voor docenten en werkboek voor deelnemers is in zijn geheel te vinden op: http://www.huiselijkgeweldkopvannoordholland.nl/profProjectenPreventie.php

www.huiselijkgeweldwestfriesland.nl/profvoorlichtingProjecten


Bijlage 38: Programma train de trainer basispakket En Jij...?! (binnen LB) Datum: Tijd: Plaats: Deelnemers: Docenten Loopbaan en Burgerschap Trainers: Resultaat Introductie en wijze van werken met En jij...?! Basispakket Huiselijk Geweld, Identiteit, Cultuur en Eigen Keuzes binnen Loopbaan en Burgerschap voor de docenten LB. Voorbereiding We gaan ervan uit dat de docenten zich voor de training hebben verdiept in het basispakket door het lezen van de achtergrondinformatie, van de docentenhandleiding, het werkboek van de deelnemers, het bezoeken van de websites en het bekijken van de aflevering “Over de Streep” ROC Mondriaan via www.uitzendingemist of www.dayofchange.nl en dan doorklikken naar media waar alle afleveringen op een rij staan. Programma ....uur:

Welkom en kennismaking

.... uur:

Het waarom van En Jij…?! En Jij…?! binnen Loopbaan en Burgerschap

.... uur:

Aan de slag met de opdrachten en werkvormen

.... uur:

Uitwisselen van ervaringen en nabespreken van opdrachten, gericht op belemmerende en bevorderende factoren

.... uur:

Beantwoorden van vragen

....uur:

Mondelinge evaluatie

.... uur

Afsluiting


Bijlagen Betrekken zelforganisaties en voorlichting migranten


Bijlage 39: Globaal schema voor het opzetten van een platform HG/EGG FASE 1

FASE 2

FASE 3

Onderzoek welke etnisch religieuze organisaties zich bevinden in de regio opstellen van een profiel van te werven platformleden (aantal, sekse, etnische/religieuze achtergrond, leeftijd, wel/niet noodzakelijk sleutelfiguur/toegang tot achterban etc.) op verschillende gemeentesites binnen de regio en gemeentegidsen zijn organisaties terug te vinden. benaderen van potentiële platformleden. Maak een afspraak om elkaar te ontmoeten. Spreek iedere contactpersoon apart. Probeer waar mogelijk 2 generaties van dezelfde cultuurgroep bij het platform te krijgen. Dit voegt veel toe aan de kijk op de zaak en leidt tot meer discussie. voeren van individuele kennismakings-/intakegesprekken (uitleg gedachte achter platform (thematiek), beschikbaarheid/tijdsinvestering, affiniteit met onderwerp, bereidheid uit te dragen in het platform zitting te hebben, bereidheid voor de achterban voorlichtingsbijeenkomsten organiseren, wederzijdse verwachtingen, rechten en plichten, opstellen contracten, maak vervolgafspraken etc.) opstellen plan en planning t.a.v. inhoud platformbijeenkomsten contact zoeken met organisaties als Forum, Mosvisie, ACB Kenniscentrum en gebruik maken van de gegevens die zij hebben. Versturen van de uitnodigingen voor de eerste bijeenkomst. Uitnodigingen per mail en post versturen. Een week van te voren nog even telefonisch contact opnemen met alle leden 1-2 Platformbijeenkomst(en) De eerste bijeenkomst kan gepaard gaan met een gezamenlijke maaltijd. Er kan gekozen worden om alle leden (en hun familie) uit te nodigen en te vragen allemaal een gerecht mee te brengen uit de eigen cultuurgroep. kennismaking vaststellen visie, missie, doelstellingen en taken en verwachtingen platform en -leden vaststellen structuur (voorzitter, verslaglegging, hoe vaak bijeenkomen, wanneer verzelfstandiging enz.) planning en tijdpad vaststellen behoefte t.a.v. kennisvergaring (cursus, training, voorlichting) Ieder lid is gelijk en ook ervaringsdeskundige regelen van budget voor deze voorlichtingen Maak naambordjes. Deze kunnen tijdens iedere bijeenkomst gebruikt worden. Dit geeft kan om mensen steeds in een andere opstelling neer te zetten. Zo bekijk je de zaak ook eens van een andere kant. Platformbijeenkomsten Iedere bijeenkomst gaat in op de vorige. Dit gebeurt aan de hand van het verslag zowel gericht op het delen van kennis en ervaringen als op het opdoen van nieuwe kennis1 Belangrijk is dat er discussie ontstaat. Dit kan op gang gebracht worden met behulp van prikkelende stellingen. Ook kan er een gebeurtenis besproken worden aan de hand van een artikel bijvoorbeeld uit de krant. afspraken maken over te organiseren voorlichtingsbijeenkomsten (of andere activiteiten) voor de achterban (aantal, data/periode, welke deskundige/voorlichter daarbij ingeschakeld kan worden). Er kan een kartrekker aangesteld worden. Diegene

1

Zowel intern als extern; de platformleden zijn deskundig op het gebied van kennis van de achterban, de cultuur en wat eer betekent. Zij kunnen professionals dus voeden met hun kennis. 73 Handboek Regionale aanpak eergerelateerd geweld juni 2012

FASE 4

maakt de agenda, uitnodigingen regelt de stellingen of het artikel en onderhoudt tussentijds contact met alle leden. Naarmate de groep vaker bij elkaar is gekomen kunnen de taken verdeeld worden en zal er van ieder lid verwacht kunnen worden stellingen, artikelen en lezingen aan te dragen. afhankelijk van de taakstelling en de behoefte voortzetten, al dan niet verzelfstandigd/met nieuwe taakstelling enz. Het bereiken van de achterban Wanneer er gesproken en gediscussieerd is over de onderwerpen eer, eerkwesties en eergerelateerd geweld in het platform wordt het tijd om de informatie uit te dragen naar de achterban. Des te meer het onderwerp uit de taboesfeer komt des te beter. Preventie staat voorop. Maak afspraken met de leden om een lezing te geven voor de achterban in bijvoorbeeld tempels, moskeeën of kerken.


Bijlage 40: Presentatie ACB kenniscentrum



Colofon Bijlagen bij Handboek Regionale aanpak Eergerelateerd Geweld Ontwikkeling PROK Projectmanagement – Brigitte de Kinderen Redactie José Niekus Het Handboek Regionale aanpak Eergerelateerd Geweld is een project van PROK Projectmanagement in opdracht van GGD Hollands Noorden ©GGD Hollands Noorden, juni 2012 Overname of openbaarmaking van (gedeelten) deze uitgave is na overleg toegestaan met bronvermelding

PROK Projectmanagement l www.prok.nl

77

Deel 2 - Bijlagen. Handboek. Regionale aanpak. Eergerelateerd geweld

Recommend Documents