Hoe verschillend zijn pleeggezinnen? Avanti Anders in Gesprek op locatie 18 april 2013
Anders in Gesprek over pleegzorg Hoe verschillend zijn pleeggezinnen? Dat en meer heeft Avanti als Stedelijk Platform Diversiteit afgelopen donderdag, 18 april onderzocht. Bij de bijeenkomst Anders in Gesprek – dit keer op locatie aan de Kweekgrasstraat – spraken vertegenwoordigers van Jeugdzorg, bewoners van Almere en andere instanties samen om over dit thema. Deze bijeenkomst kwam in samenwerking met Platform ZijN tot stand. Pleegzorg? Wat is het? Pleegzorg is de zorg voor kinderen tussen 0 en 18 jaar die vanwege opvoed- en opgroeiproblemen tijdelijk niet bij hun eigen ouders kunnen wonen. Zij trekken dan in bij een pleeggezin. De overheid wil dat kinderen zoveel mogelijk opgroeien in een omgeving die structuur, warmte en veiligheid biedt. Jaarlijks maken ongeveer 24.000 kinderen gebruik van pleegzorg. Overigens, pleegzorg is niet hetzelfde als adoptie.
De aanleiding Na de zaak Yunus die in de media veel aandacht kreeg, gaat Avanti graag mét de aanwezigen over pleegzorg in gesprek. Kwartiermaker Annette Schautt: “Laten we mét elkaar praten, juist als we van mening verschillen. Begrip en toenadering ontstaan immers door kennis te maken met elkaar en elkaars standpunten te weten.” Bij deze bijeenkomst zijn verschillende deelnemers aangeschoven; vanuit pleegzorg/jeugdzorg, vanuit de Almeerse Turkse gemeenschap en Platform ZijN, ervaringsdeskundigen en andere geïnteresseerden. Knelpunten Twee aanwezigen werken bij Vitree. Deze Almeerse organisatie biedt hulp aan kinderen en jongeren die vastlopen in hun ontwikkeling of gedragsproblemen hebben; Vitree betrekt het hele gezin hierbij. Het tweetal stelt dat er een tekort is aan pleegouders. “Via Bureau Jeugdzorg zijn er nu 500 kinderen geplaatst. Er zijn echter nog altijd te weinig pleeggezinnen.” Waar lopen zij tegenaan als organisatie? “Als je een aanvraag krijgt, kan je niet altijd het juiste kind in het juiste gezin plaatsen.” Daarnaast is er een extra knelpunt. “Het komt voor dat de biologische ouders van het kind dat tijdelijk uit huis geplaatst moet worden, het door ons voorgestelde pleeggezin niet goedkeuren. Dan kan het dus niet doorgaan.”
1
Geloof en pleegzorg Een ander aspect dat invloed heeft of een kind wel of niet een geschikt onderkomen vindt bij een pleeggezin, is het geloof. “Er zijn ouders die hun kinderen willen opvoeden in het geloof. Maar we hebben over het algemeen te weinig gezinnen voor deze ideale situatie.” Van belang vindt een van de aanwezigen dat er respect is voor het andere geloof. Een medewerker van Vitree beaamt dit. “Kinderen worden uit vertrouwde wereld gehaald. Ze zijn kwetsbaar. We hebben voorbeelden van een gereformeerd gezin dat een islamitisch kind in huis nam. De Bijbel en de Koran liggen bij dat pleeggezin op tafel, naast elkaar. De pleegouders geven hem de ruimte voor zijn geloof. Hij gaat om te bidden met de buren mee naar de moskee. Daarnaast reist het gezin ook naar Turkije af voor vakantie en leren de pleegouders Turks. Dat gaat in de ogen van anderen misschien wat ver, maar zo kan het ook.” De vraag rijst of moslims vanuit hun geloof mogen adopteren of pleegouder mogen worden? Een van de aanwezigen van Turkse komaf: “Een Turkse familie zou nooit een kind adopteren; deze moet zijn eigen achternaam behouden. Adoptie is mogelijk binnen het eigen netwerk van familie of vrienden.” Vanuit de islam is pleegzorg wel toegestaan. Cijfers pleegzorg in Nederland In Nederland is er een tekort aan pleeggezinnen. Volgens de laatste cijfers vingen in 2011 ruim veertienduizend pleeggezinnen in totaal 20.498 pleegkinderen op. In hetzelfde jaar kwamen er 2.853 nieuwe pleegouders bij, maar stopten 3.088 pleegouders. In datzelfde jaar bleven bijna 15.790 kinderen in Nederland bij pleegouders. In vergelijking met 2010 hebben 887 kinderen meer gebruik gemaakt van pleegzorg. Na ‘Yunus’ Zijn er na de zaak Yunus in Almere dan nieuwe pleeggezinnen zich spontaan gaan aanmelden? Bij Vitree kwamen er ‘geen nieuwe pleeggezinnen’ bij. Een andere aanwezige meldt dat in haar regio (Amsterdam) juist wel Turkse gezinnen zich aangemeld hebben om pleegkinderen op te vangen. “Ze willen hulp kunnen bieden aan pleegkinderen die door onze Turkse gemeenschap worden opgevangen. Met onze gewoontes en onze cultuur.” Helaas halen veel slechte voorbeelden de media, terwijl er ook veel goede verhalen van pleegouders en pleegkinderen zijn. “Je hoort inderdaad vaak alleen de slechte verhalen”, zegt een pleegzorgmedewerker. De meerderheid van de aanwezigen aan deze Anders in Gesprek heeft geen ervaring met pleegzorg, maar wil er wel meer over weten. “Er is een hele rits aan eisen, waaraan een pleeggezin moet voldoen om een pleegkind op te vangen”, zegt een medewerker
2
van Jeugdzorg. “En een kind van iemand anders is echt anders dan je eigen kind; pleegouderschap vergt veel van iemand.” Een van de medewerkers van Vitree bevestigt: “Als je genoeg steun om je heen hebt, dus samen de zorg voor je kind met familie of vrienden kan dragen, is dat altijd beter dan in pleeggezin plaatsen. En zoek contact met Jeugdzorg voor verdere begeleiding, indien dat nodig is.” Taboe, schaamte of onwetendheid Die laatste opmerking zorgt bij de aanwezigen voor commotie. “Zodra ik aan Jeugdzorg denkt, zijn mijn man en ik al bang dat we een aantekening krijgen of ergens geregistreerd staan; ‘dat zijn die ouders die problemen hebben…’ Snap je?” Een andere deelneemster aan het gesprek knikt. “Ja, zodra iemand hulp gaat vragen aan hulpverlener, is er angst.” Een aanwezige zegt: “Er is een groot taboe in de samenleving op hulp vragen. En zeker in niet-Nederlandse culturen. Ook in de Turkse, dat zie ik in mijn eigen werk terug.” Weerhoudt dat dan om pleegzorg in te schakelen? “Ja, vaak wel. Het is taboe om hulp te vragen!” Een ander valt haar bij: “Ik werk in Stedenwijk. Ik heb vaak het gevoel bij Jeugdzorg: Ojee, die gaan het kind uit huis halen.” Weer een ander is van mening dat dit verandert. “Hoewel het moeilijk is om hulp te vragen, durven mensen wel meer dan voorheen.” Een aanwezige vertelt dat toen zij een postnatale depressie had dit heel vervelend vond. “Ik kon niet genoeg genieten van kind. En ik wist niet hoe ik hulp moest vragen, ik heb het als een extra druk van buitenaf ervaren. Ik was simpelweg niet op de hoogte van procedure.” Een medewerker van Jeugdzorg: “Jammer, want onze insteek is dat kind liefst thuis blijft. En er zijn gelukkig genoeg organisaties die kunnen helpen, het gaat om belang van het kind.” Verschillende deelnemers aan dit gesprek stellen de vraag: “Maar wat zit erachter als ik hulp vraag? Loop ik risico om in een bureaucratische val te lopen? Krijg ik wel echt hulp?” Cultuurverschil Deelnemers vragen zich af of er voldoende ondersteuning wordt gegeven bij verschillende culturele achtergronden. Is het een oplossing om speciaal voor de Turkse gemeenschap voorlichting te geven over pleegzorg, jeugdzorg en wat hulpverlening kan doen? Een medewerker van Vitree: “Bij pleegzorg moeten we rekening houden met achtergrond van het kind. Er zijn voorbeelden op Urk waarbij gezinnen juist vragen om het liefst niet in een gezin uit hun gemeenschap in te zetten als pleeggezin.” Daarnaast heeft elke ouder zo zijn eigen opvattingen voor zijn opvoeding. “Het lukt niet altijd om rekening met álle verzoeken te houden.”
3
Waar zijn de vaders? Weer een ander stelt: “Degenen die zich zorgen maken om het welzijn van het kind, zijn de moeders. Dat zien we hier terug in deze zaal aanwezigen.” Hij vraagt: “Waar zijn de vaders?” Is het zo dat de vader uit de andere cultuur (de Surinaamse, Antilliaanse of Turkse gemeenschap)de deur dichtgooit, zodra er problemen zijn in een gezin? Een deelneemster reageert: “Mijn man maakt zich geen zorgen. Mannen zorgen niet voor het kind. Dat doe ik.” Willen mannen geen oplossingen? “Het ligt genuanceerder”, stelt een deelneemster die in Amsterdam werkt. “Het ligt aan achtergrond: wat voor een opleiding iemand genoten heeft en welke generatie hij of zij is. Maar… Mensen uit Midden-Oosten zeggen wel dat vrouwen dit oplossen, niet de mannen.” De modernere Turkse ouders ‘lossen het samen op’, vindt een deelneemster aan het gesprek. “Het advies van de pedagoog neem ik sneller over dan dat van mijn man. ”Een ander knikt instemmend. “Als er bovendien een veilige omgeving is, dan durven mensen meer hulp te vragen en te aanvaarden.” Goede informatie over hulp en jeugdzorg is dus welkom. De taalbarrière en onwetendheid van de Nederlandse cultuur hebben ook invloed op wel of niet hulp vragen. Via het ‘Opstap’project kunnen twijfels weggenomen worden, oppert een andere deelneemster. “Via taallessen leren mensen ook meer van de Nederlandse cultuur.” Wantrouwen versus vertrouwen bij hulp vragen De voorzitter van Avanti, Karien Bos: “Het consultatiebureau is heel gewoon. In iedere wijk is er dat. Wat gaat er nu mis dan? Waar ontbreekt het aan vertrouwen, dat mensen later geen hulp durven te vragen? Kennelijk gaat dat niet goed.” Een deelneemster: “Maar als ik een probleem heb, kan ik naar het Oképunt. Maar dan begint proces… Eerst een afspraak maken, via de site! En als ik dan uiteindelijk een gesprek heb, is er maar tijd voor drie vragen. Dat is ontmoedigend. Zoveel tijd is er dus niet voor mijn probleem. Daarnaast is de opvoedadviseur niet makkelijk te benaderen, want via de site. Voor velen is dat al een te grote stap. En dan heb je nog geen inhoudelijk gesprek!” Een raadslid reageert: “Dat gaat veranderen. Er komt een ‘kindcentrum’ als pilot in Almere. In 1 gebouw, het hele dossier van het kind, en 1 centrale hulpverlener.”
4
Mogelijke bedreigingen/oplossingen voor pleegzorg Hoe kan pleegzorg werken voor niet-Nederlandse gezinnen? - Meer pleegouders moeten zich aanmelden, die gericht zijn op een andere culturele achtergrond. - Zou het helpen als je degene die hulp vraagt beloont? “Wat goed dat u belt!” als reactie in plaats van een gewone ‘intakeprocedure’. Zou dat helpen? - Mensen wachten heel lang (of te lang) tot ze hulp vragen, omdat ze bang zijn dat er melding/aantekening komt. - Er moet meer informatie over de procedure komen en verwachtingen moeten beter gemanaged worden. - Mensen beseffen of snappen niet dat er 'brand' in er een gezin is, dat er problemen zijn, ze zijn vaak blind voor hun eigen problemen. - Er vindt ook chantage vanuit kinderen plaats: “Als jij niet doet wat ik zeg, dan bel ik jeugdzorg”, zegt het kind. - Vooral ouders laten kennismaken met pleegouders, die het wel leuk hebben. Organiseer een bijeenkomst waar geïnteresseerden elkaar kunnen ontmoeten. - Informeer ouders in het voorstadium - ver voordat er sprake is van uitplaatsing / pleegzorg. - “Turken en Marokkanen zijn eigenlijk te laat binnengekomen in Nederland, in Marokko en Turkije kennen ze jeugdzorg niet.” Dus geef aan hen gratis informatie over voortraject en pleegzorg. - De vader wordt vaak betrokken door politie of andere instanties indien er sprake is van criminaliteit / schizofrenie / depressie; hierbij moeten moeders betrokken worden. Betrek de vaders bij de zorg van het kind / de kinderen. - De professionals zitten altijd al bij elkaar. Laat juist ouders met hen praten. - Laat de gemeente een dergelijke bijeenkomst mogelijk maken. – Organiseer zelf een bijeenkomst voor informatie. - Begeleiding en informatie vanaf het consultatiebureau is nodig om onwetendheid en wantrouwen ten aanzien van jeugdzorg/begeleiding weg te nemen. - Avanti moet deze Anders in Gesprek met de echtgenoten van de aanwezigen herhalen, zodat zij meer betrokken worden in deze problematiek. - Werf lokale pleegouders vanuit de regionale organisaties die zich daarmee bezighouden. - Maak een folder of reclame met wat pleegzorg inhoudt.
5
Meer info over pleegzorg • http://www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/pleegzorg/overpleegouders?gclid=CJ7c2JXW4LYCFerHtAodYyMAug • http://www.jeugdzorgnederland.nl/pleegzorg/ Criteria voor pleegzorg Waar moet een pleeggezin aan voldoen? https://www.pleegzorg.nl/doe-de-test/ Volg Avanti Volg Avanti op Facebook: Avanti Almere en de Anders in Gesprek op Linkedin voor verdere discussie, of twitter je vraag naar @AvantiAlmere. Verslag geschreven door: Linda Graanoogst, Almere.
6
