HET LEVENDIGE DORPSPLEIN WAAR SON EN BREUGEL ZICH TOONT!

HET LEVENDIGE DORPSPLEIN WAAR SON EN BREUGEL ZICH TOONT! ,&3,1-&*/."/*'&45

70038003% %JUNBOJGFTUJTEFXFFSTMBHWBOFFOHF[BNFOMJKLFJOTQBOOJOHWBOQBSUJKFOPN UPUFFOHFEFFMEUPFLPNTUQFSTQFDUJFGUFLPNFOWPPSIFU,FSLQMFJOFOIBBS PNHFWJOH%BUQFSTQFDUJFGEPFUVJUTQSBLFOPWFSEFPOUXJLLFMJOHTSJDIUJOHFOEF CJKCFIPSFOEFPOUXJLLFMJOHTTUSBUFHJF8FXFUFOXBUXFXJMMFO´FFOMFWFOEJH EPSQTQMFJO XBBS4POFO#SFVHFM[JDIUPPOUµ %FWPMHFOEFTUBQJTBOUXPPSEPQEFWSBBHIPFHBBOXFEJUXBBSNBLFO %BBS WPPSNPFUFOXFFFSTUHF[BNFOMJKLEFCVTJOFTTDBTFPOUXJLLFMFO%BUNPFUFO QBSUJKFOHF[BNFOMJKLEPFOPN[PIVOHFNFFOTDIBQQFMJKLCFMBOHUFCMJKWFO CPSHFOOJFUBMMFFORVBBNCJUJFFOPGIBBMCBBSIFJENBBSPPLPNTBNFOEF CFOPEJHEFNBYJNBMFDPNNFSDJqMFFONBBUTDIBQQFMJKLFXBBSEFUFDSFqSFO0N OVIFUNPNFOUVNOJFUUFWFSMJF[FONBBSPPLEF[PSHWVMEJHIFJEUFCMJKWFOLPFT UFSFOIFCCFOXFFFOBHFOEBWPPSEFLPNFOEFUJKEUPFHFWPFHE %BBSPNJTIFUCFMBOHSJKLEBUEF[FDPBMJUJFOVFOJOEFUPFLPNTUEFUPPO[FUBBO IFU,FSLQMFJO WPPSFFOMFWFOEJHFO4POFO#SFVHFMTEPSQTQMFJO &WFSUWBOEFS)PFL $0/$*3& POUXJLLFMBBSWBOHFCJFETDPODFQUFO

$0..*5.&/5 .FUIFUTJHOFSFOWBOEJUEPDVNFOUTQSFLFOXJKPOTVJUWPPSIFUHFCJFETDPODFQU

´MFWFOEJHEPSQTQMFJO XBBS4POFO#SFVHFM[JDIUPPOUµ FOPOEFS[PFLFOXFPQLPSUFUFSNJKOIPFXFEJUSJDIUJOHHFWFOEFJEFFWPPSEFPOUXJLLFMJOHFO SPOEIFU,FSLQMFJOVJULVOOFOXFSLFOUPUFFOSFBMJTUJTDIFCVTJOFTTDBTF%FUFSJOGPSNBUJF CJKHFWPFHEFSVJNUFMJKLFVJUXFSLJOHJTFFOFFSTUFBBO[FUWPPSEFPOUXJLLFMJOHTWJTJFWPPSIFU ,FSLQMFJO

)BOT0WFSCFFL

1FUFSWBOEFS-JOEFO

8FUIPVEFS HFNFFOUF4POFO#SFVHFM

7PPS[JUUFSCFTUVVS 0BTF

-VD1SVJKO

#FSU+BO-FFSNBLFST

%JSFDUFVSCJCMJPUIFFL %PNNFMEBM

0OEFSOFNFS %F;XBBO

)FOL)VUUFO

5PO.BOT

#FTUVVS 3,,FSL4JOU1FUSVTµ#BOEFO

"MHFNFFO%JSFDUFVS 8POJOHDPSQPSBUJF%PNFJO

"E-PVXFST 7PPS[JUUFSCFTUVVS 7FTU[BLUIFBUFS

%FWPMHFOEFTVQQPSUFSTWBOEJUJEFFXJMMFOPPLIVO CJKESBHFMFWFSFOBBOEFVJUXFSLJOH POEFSOFNFSTWFSFOJHJOH074# "ST-POHB (JHHVU &WFOUTFO4JOU$BUIFSJOBHJMEF

7"/ &7&/&.&/5&/1-""54 /""3 %03141-&*/ $PODJSFJTHFWSBBHEPNJOXFLFOUJKEFFOWJTJFWPPSIFU,FSLQMFJO UFPOUXJLLFMFOPN[PEFOJFVXCPVXQMBOOFOWBOEFCJCMJPUIFFLBBO IFUQMFJOUFLVOOFOCFPPSEFMFO&FODVMUVVSQMFJOJTEFHFEBDIUF NBBSXBBSMJHUIFUIBSUWBO4POFO#SFVHFM

*OEJUEPDVNFOUJTIFUCFSFJLUFQSPHSBNNBUJTDIFDPNNJU NFOUUPFHFMJDIUBBOEFIBOEWBOEFJOIPVEFMJKLFTUBQQFO EJF[JKOHFOPNFO

DORPS GEMOEDELIJK KLEINSCHALIG

*OUFSWJFXT 0N4POFO#SFVHFMCFUFSUFMFSFOLFOOFO[JKOFSWFFMHFTQSFLLFOHFWPFSENFU JOXPOFST WFSUFHFOXPPSEJHFSTWBOIFUWFSFOJHJOHTMFWFO EFHFNFFOUFFOFFO BBOUBMPOEFSOFNFSTEJFPQFFOPGBOEFSFNBOJFSCFUSPLLFO[JKOCJKEF[F DFOUSVNPOUXJLLFMJOHPGXBBSWBOEBUMPHJTDI[PV[JKO /BEFPQFOJOHWBOEF"IFFGUIFUDFOUSVNNFUEFPOUXJLLFMJOHFOSPOEEF /JFVXTUSBBU IFU4FQUFNCFSQMFJOFOIFU3BBEIVJTQMFJOBMFFOHPFEFJNQVMT HFLSFHFOFOPQUFSNJKOJTFSTQSBLFWBOFFOTVCTUBOUJqMFEPSQTVJUCSFJEJOH;P IFFGU4POWPMPQLBOTFOPN[JDIOPHWFSEFSUFPOUXJLLFMFO [FLFSBMTBBOIFU BMQSJNBGVODUJPOFSFOEFXPPONJMJFVFOCMPFJFOEFWFSFOJHJOHTMFWFOOPHFFO MFWFOEJHFPOUNPFUJOHTQMFLXPSEUUPFHFWPFHE XBBSEPPS4POFFOIBSULSJKHU%JU POEFSXFSQMFFGUFOEFCFUSPLLFOIFJEJTHSPPU

%JUJTEFLBOTPNWBOIFU,FSLQMFJOPPLEBBEXFSLFMJKL IFUEPSQTQMFJOWBO4POFO#SFVHFMUFNBLFO #JKEFNFFTUFQBSUJKFOJTEFCFIPFGUFBBONFFSPGBOEFSFSVJNUFWPPSVJUCSFJ EJOHPGOJFVXFBDUJWJUFJUFOPGFFOOJFVXFTUBSU;PIFFGUEFCJCMJPUIFFLJOUFSO BMFFOTPOEFS[PDIUPGFSNPHFMJKLIFEFOXBSFOPNJOEFOJFVXCPVXFFOMFFT DBGn DPQZTIPQFOPGCPFLXJOLFMUPFUFWPFHFOBBOIBBSQSPHSBNNBEBUCMFFL OJFUIBBMCBBSWBOVJUEFCJCMJPUIFFLBMMFFO0PLIFU7FTU[BLUIFBUFS EF0BTF %PNFJO EF,FSL Ú(JMEFFOEF;XBBOIFCCFOIVOBNCJUJFT

F8PSLTIPQ /BEFJOUFSWJFXTIFCCFOXFNFUEFEPPSPOTPQWPPSIBOECFMBOHSJKLHFBDIUF QBSUOFSTHFNFFOUF ,FSL CJCMJPUIFFL 7FTU[BLUIFBUFS 0BTF EF;XBBO IFU QPQQPEJVN "ST-POHB 074#FOXPOJOHDPSQPSBUJF%PNFJOFFOXPSLTIPQ HFIPVEFOXBBSJOXFPQ[PFL[JKOHFHBBOOBBSEFJEFOUJUFJUWBO4PO*O POEFSTUBBOETDIFNB[JKOEFLFSOLXBMJUFJUFOBMTVJULPNTUHFOPUFFSE

LEVENDIG

DOMMEL

IDENTITEIT

VERENIGINGSLEVEN

GROEN

ONDERNEMEND VERNIEUWEND

NABIJHEID EINDHOVEN

WELVAREND

IDENTITEITDRAGERS

FYSIEKE WAARDEN

%FCFMBOHSJKLTUFDPODMVTJFJTEBUIFUEPSQFFOXBSNFOMFWFOEJHEPSQTQMFJO NPFULSJKHFO XBBSNFFNFO[JDIWFSCPOEFOWPFMUFOXBBSNFOUSPUTPQJT &FOEPSQTFTDIBBMFOIFUWFSFOJHJOHTMFWFO[JKOIJFS[JDIUCBBSBBO HFLPQQFME)JFSTQSFFLUFFOBNCJUJFVJU EJFOPHOJFUWBO[FMGTQSFLFOEJT WBOVJUEFIVJEJHFTJUVBUJF XBBSJOQBSUJKFOHFFOQBSUOFST[JKO

3JDIUJOHHFWFOEJEFF 0QCBTJTWBOEFJOUFSWJFXTFOEFLFSOXBBSEFOBOBMZTFVJUEFFXPSLTIPQ IFCCFOXFBMTSJDIUJOHHFWFOEJEFFWPPSEF[FPOUXJLLFMJOHHFGPSNVMFFSE

´&FOMFWFOEJHEPSQTQMFJO XBBS4POFO#SFVHFM[JDIUPPOUµ 7PPSFFOMFWFOEJHEPSQTQMFJOJTIFUOPPE[BLFMJKLEBUFSGVODUJFTOBBSIFU ,FSLQMFJOLPNFO EJFOBBTUFFONBBUTDIBQQFMJKLFEPSQTFDFOUSVNGVODUJF PPLFFOCJKESBHFMFWFSFOBBOEFMFWFOEJHIFJE PWFSEBHFOµTBWPOET)FU EPSQTQMFJOJTEFWBO[FMGTQSFLFOEFPOUNPFUJOHTQMFL%PSQTTUBBUWPPSEF NFOTFMJKLFNBBU HFNPFEFMJKLFOLMFJOTDIBMJH ´8BBS4POFO#SFVHFM[JDIUPPOUµ HFFGUBBOEBUIFUWFSFOJHJOHTMFWFOIJFS [JDIUCBBSXPSEU)FUWFSFOJHJOHTMFWFOEBUTUFSLFOEVVS[BBNWFSCPOEFOJT NFUEFHFNFFOTDIBQFONFUIBBSUJKENFFHBBU-BBHESFNQFMJHWPPS JFEFSFFO KPOHFOPVENFUFFOCSFFEBBOCPE

%FLXBESBOUFOUPFHFMJDIU

"NCJUJF 6JUEFJOUFSWJFXTCMFFLEBUBMMFQBSUJKFOBNCJUJFTIFCCFOPNUFHSPFJFOPGEF IVJEJHFTJUVBUJFUFWFSCFUFSFO;PXFOTUEFCJCMJPUIFFLIBBSEJFOTUFOWFSEFSVJU UFCSFJEFO IFU7FTU[BLUIFBUFSFFOUIFBUFS[BBMWPPSDBQFSTPOFO EF;XBBO XJMIBBS[BMFODBQBDJUFJUNPEFSOJTFSFOFOIPUFMBDDPNNPEBUJFBBOIFU,FSLQMFJO SFBMJTFSFO 4U1FUSVT#BOEFOXFOTUFFOLMFJOFS NPEFSOFOQSPNJOFOULFSL HFCPVX FO0BTFXJMIBBSBDUJWJUFJUFOFOBDDPNNPEBUJFVJUCSFJEFOPNBBOEF CFIPFGUFWBOEFKFVHEUFWPMEPFO0NEJWFSTFSFEFOFOJTEBUQBSUJKFOOPHOJFU HFMVLU%BBSOBBTUXJM%PNFJOIFUQMFJONFEFWPSNHFWFOFOWFSMFWFOEJHFOEPPS BQQBSUFNFOUFOBBOIFUQMFJOUFSFBMJTFSFOFOUFWPPS[JFOJOFFOSFqMFCFIPFGUF BBOBQQBSUFNFOUFOWPPSEJWFSTFEPFMHSPFQFO NFUOBNFPPLWPPSKPOHFSFO #PWFOEJFOIFFGU%PNFJOEFCFSFJEIFJEVJUHFTQSPLFOPNUFJOWFTUFSFOJONBBU TDIBQQFMJKLFGVODUJFTPNEBBSNFFEFEPSQTHFNFFOTDIBQUFWFSTUFSLFOFOEF LXBMJUFJUWBOIFUXPOFOPPLPQUFSNJKOUFXBBSCPSHFO 8BOOFFSBNCJUJFTXFOTFOWBOEJWFSTFQBSUJKFOHFDPNCJOFFSEXPSEFOMJHHFO FSXFMMJDIUXFMLBOTFOWPPSNFFSESBBHWMBLFOIBBMCBBSIFJE)FUWPSNFOWBO DPBMJUJFTSPOECFQBBMEFUIFNBµTWJOEFOXJKEBBSPNFFOCFMBOHSJKLEFFMWBOEF PQHBWF8BBSWJOEFOQBSUJKFOFMLBBS *OPOEFSTUBBOEFGJHVVSIFCCFOXFBBOEFIBOEWBO1µT QMBBUTQMFLQMBUGPSNQBSFM FFOPQLMJNNFOEBNCJUJFOJWFBVCFTDISFWFO

&*(&/*%&/5*5&*5

1"3&VJUTUSBMFO

1-"5'03. WFSTUFSLFO

"650/00.

7&3#0/%&/

1-""54 WFSNBLFO

1-&, POUNPFUFO

"'(&-&*%&*%&/5*5&*5

1MBBUT )FULXBESBOUMJOLTPOEFSCFTDISJKGUEFIVJEJHFTJUVBUJFXBBSJOIFU,FSLQMFJO GVODUJPOFFSUBMTFFOPQFOTUFOFOQMBBUTXBBSJODJEFOUFFMFWFOFNFOUFOHFIPV EFOXPSEFO+FUIVJTWPFMFO MFWFOEJHIFJEFOHFNPFEFMJKLIFJEPOUCSFLFOIJFS 1MFL #SFFEJTEFBNCJUJFPNIJFSUFONJOTUFFFOEPSQTQMFJOUFDSFqSFO)FUNPFUBMT 1-&,FFOCFTUFNNJOHXPSEFO FFOMFWFOEJHIBSUWPPS4POFO#SFVHFM%BUEPFO XFEPPSGVODUJFTOBBSIFUQMFJOUPFUFIBMFOEJFCJKESBHFOBBOFFOMFWFOEJH DFOUSVNHFEVSFOEFEBHFOBWPOE/BBTUEFHFQMBOEFCJCMJPUIFFL[JKOEBUPOEFS NFFSEF,FSL EF0BTF IFUCFUSFLLFOWBOIFU7FTU[BLUIFBUFS BQQBSUFNFOUFOFO NFFSIPSFDB0QEF[F1-&,POUNPFUFONFOTFOFOGVODUJFTFMLBBS 1MBUGPSN &FOWPMHFOEFTUBQJTIFUDSFqSFOWBOFFO1-"5'03. XBBSPQQBSUJKFOFMLBBS LVOOFOWJOEFOSPOEFFOHF[BNFOMJKLCFMBOH8BBSQBSUJKFOBG[POEFSMJKLOJFUJO TUBBU[JKOIVOBNCJUJFTUFSFBMJTFSFO JTFSHF[BNFOMJKLFFOHSPUFSFLBOTPNWJB TZOFSHJFFOIFUWFSHSPUFESBBHWMBLEF[FXFMUFSFBMJTFSFO6JUEFJOUFSWJFXTFO XPSLTIPQMJKLUFFOBBOUBMUIFNBµTWPPSFFOBBOQBLJODPBMJUJFTLBOTSJKLFFOQP EJVNGVODUJF JOGPSNBUJFQVOUFOFFOPOUNPFUJOHTQMFL 1BSFM "MTTZNCPPMWPPSFFOUSFLLFSTUBBUJOIFULXBESBOUMJOLTCPWFO1"3&- XBBSNFF 4POFO#SFVHFM[JDILBOPOEFSTDIFJEFOFOFYUSBCF[PFLFSTLBOBBOUSFLLFO %BBSCJKJTFFOBBOUBMTVHHFTUJFTHFEBBOPNWFSEFSUFPOEFS[PFLFOIFUOJFVXF LFSLHFCPVXBMTJDPPO [PXFMBSDIJUFDUPOJTDIBMTSVJNUFMJKL PGFFOWFSCFUFSEF WPSNWBOFFO.VMUJGVODUJPOFFM$FOUSVN PNEBUEJUHFCPVXDPODFQUEPPSHBBOT XFMGVODUJPOFFMJTNBBS´WBOOJFNBOEJTµ PGFFOLVOTUSPVUFMBOHTEF%PNNFMEJF BBOTMVJUJOHWJOEUCJKCJKWPPSCFFMEIFUWBO"CCF EBUPPLMBOHTEF%PNNFMTUBBU NFUFFOEFQFOEBODFFOIFUCJCMJPUIFFLDPODFQUWBOEFTUFFFVX7PPSCFFMEFO EJFNJUTBNCJUJFVTVJUHFXFSLU 4POFO#SFVHFMWFSEFSPQEFLBBSULVOOFO[FUUFO %FPQMPQFOEFBNCJUJFEJFMPPQUWJBEFPQFFOWPMHFOEFLXBESBOUFO TUBSUFOE MJOLTPOEFSCJK1-""54 EBOSFDIUTPOEFS1-&, SFDIUTCPWFO1-"5'03.FOPQ UFSNJKOXFMMJDIUOBBSMJOLTCPWFO1"3&- JTPPLFFONPHFMJKLFPOUXJLLFMJOHT TUSBUFHJF#JKTVDDFTPQTDIBLFMFO CFMBOHSJKLJTEBOUFWPPSLPNFOEBU UPFLPNTUJHFPOUXJLLFMJOHFOOVOJFUPONPHFMJKLHFNBBLUXPSEFO

F8PSLTIPQ 7PPSBGHBBOEBBOEF[FXPSLTIPQIFCCFOXFNFUEFCJCMJPUIFFL IFU 7FTU[BLUIFBUFS 0BTFFO%PNFJOEPPSHFTQSPLFOPWFSEFFJHFOLFSOXBBSEFO WBOEF[FWFSFOJHJOHFO8FMLFLFSOXBBSEFOEFMFO[F %BUIFCCFOXFJOFFSTUF JOTUBOUJFHFEBBOBBOEFIBOEWBOFFOJOWFOUBSJTBUJFWBOEFGVODUJFTEJF[FOV IFCCFOFOXFMLF[FBNCJqSFO7FSWPMHFOTIFCCFOXFEBBSVJUEFCFMBOHSJKLTUF LFSOXBBSEFOEJFHFEFFMEXPSEFOCFQBBME EBU[JKOJOXJMMFLFVSJHFWPMHPSEFEF WPMHFOEF0µT

0OUNPFUFO 0OUQMPPJFO 0OUTQBOOFO 0QUSFEFO 0OUTUJKHFO 5JKEFOTEFFXPSLTIPQIFCCFOXFIFUQSPHSBNNBQFS0µTQFSXPSLTIPQ QBSUOFSJOFFOJOWFOUBSJTBUJFNBUSJYPQHFOPNFO;PLSFHFOXFIFUDPNQMFUF JO[JDIUQFSQBSUJKXBU[JKEPFO XBBS[JKWPPSTUBBOFOXFMLFBNCJUJFT[FIFCCFO

1SPHSBNNBNBUSJY 0QCBTJTWBOEFHSPUFJOWFOUBSJTBUJFNBUSJYIFCCFOXFEFPOEFSTUBBOEF QSPHSBNNBNBUSJYPQHFTUFME%F[FNBUSJYJTPQHFCPVXEEPPSEFLFSOXBBSEFO 0OUNPFUFO 0OUQMPPJFO 0OUTQBOOFO 0QUSFEFOFO0OUTUJKHFOUFHFOFMLBBSBGUF [FUUFO XBBSCJKIPSJ[POUBBMMFJEFOEJTFOWFSUJDBBMEJFOFOE%FWBLLFOXPSEFO [PHFWVMENFUQSPHSBNNB0QEFEJBHPOBBMXBBSEFLFSOXBBSEFONFUFMLBBS XPSEFOHFDPOGSPOUFFSE POUTUBBOEBO[XBBSUFQVOUFOJOIFUQSPHSBNNB EJF EPPSEFPNMJHHFOEFWBLLFOHFWPFEXPSEFO %FNBUSJYJTOJFUWPMMFEJHNBBSWPPSBMCFEPFMEBMTJOTQJSBUJFCSPOWPPS QSPHSBNNB MPTWBOEFWFSTDIJMMFOEFQBSUJKFO NBBSKVJTUPWFSEFQBSUJKFOIFFO

COALITIE matrix

ONTMOETEN

ONTPLOOIEN

ONTSPANNEN

OPTREDEN

ONTSTIJGEN

ONTMOETEN

(SPPU $VMUVSFFMDBGn

-JUFSBJSDBGn -F[FOMFFTDMVCT *OGPSNBUJFQVOU 777 IJTUPSJF HFNFFOUF 1PMJUJFLDBGn /FUXFSLFO[BLFMJKL &SWBSJOHLFOOJT EFMFO

(SBOE$BGn

3FTUBVSBOU 'FFTUFO 5IFNBNBSLUFO 'JMNIVJT %BOTFO .V[JFL (F[FMMJHIFJETDMVC ,JOEFSPQWBOH

5IFBUFS 1PEJVNLVOTU &WFOFNFOUFO QMFJO &YQPTJUJFT

0FDVNFOF &SFEJFOTUFO

&EVDBUJF 4UBHFT "UFMJFSTXPSLTIPQ $VSTVTTFO 7FSHBEFSFO .FEJBTUVEJP 3FQFUJUJFT )VJTXFSLCFHFMFJEJOH 8PPOXJOLFM

40/4)VJTWBOEF ,FOOJTFO*OGPS NBUJF

;FMGTUVEJF .V[JFLTDIPPM ,FOOJTDMVCT $MJOJDT #JKCFMDMVC )PCCZDMVCT

%F)BSNPOJF (JMEF ,VOTUXJOLFM ,VOTUHBMFSJF %FDPST ,PTUVVNT

-PVOHFO $BSOBWBM 4PPT 4QFMMFOHBNFT #SBTTFSJF

+FVHEUPOFFM &YQPTJUJFT )FSCFSHIPUFM 4USFFLSFTUBVSBOU 'JUOFTT

7FSFOJHJOHT MPLBBM FO

%FCBUUFO 7PPSESBDIUFO

-JUFSBJSUPOFFM 5POFFMTDIPPM 0QUSFEFOT 0QFOQPEJVN

0QFOMVDIU¾MN 4QFM

5PFSJTNF /BUVVSFEVDBUJF 7PMLTVOJWFSTJUFJU

%PNNFMEBM #VJUFOHFCJFE

'PZFS

ONTPLOOIEN

ONTSPANNEN

OPTREDEN

ONTSTIJGEN

5IFSNFB4PO

#JCMJPUIFFL

4QFDJBBMXJOLFM UIFNB

,VOTUCFTDIPVXJOH

0OUNPFUFO

(SPPU$VMUVSFFMDBGn IJFSPOUNPFUJFEFSFFOFMLBBS 8BBSTDIJKOMJKLHFLPQQFMEBBOIFU40/4)VJT EFCJCMJPUIFFLFOBMTGPZFSPQUFSNJKOBBOIFU%PSQT QPEJVN7FTU[BLUIFBUFS

0OUQMPPJFO

´40/4)VJTµWBOEF,FOOJTFO*OGPSNBUJF NFUEF NPEFSOFNVMUJNFEJBCJCMJPUIFFLBMTCBTJTJTEJUEFCSPO WBOBMMFLFOOJTPGJOGPSNBUJFNFUCFUSFLLJOHUPU4POFO #SFVHFM

0OUTQBOOFO

7FSFOJHJOHTMPLBMFO EJUJTIFUFJHFOPOEFSLPNFOXBBSEF FJHFOJEFOUJUFJUXPSEUHFXBBSCPSHE

0QUSFEFO

%0314QPEJVN EJUJTIFUHFNFFOTDIBQQFMJKLFQPEJVN EBU¿FYJCFMJOUF[FUUFOJTEPPSQBSUJKFO&YQMPJUBUJFFO FJHFOEPN[JKO[BLFOEJFOPHVJUHFXFSLUNPFUFOXPSEFO 0PLIFU%PSQTQMFJOFO%PNNFMQBSL[JKOQPEJBEJFCSFFE HFCSVJLULVOOFOXPSEFO

0OUTUJKHFO 7FSFOJHJOHFO &WFOFNFOUFO QMFJO #JMKBSUDMVC %BSUT

3F¿FDUJF 4UJMUFSVJNUF

%0314QPEJVN

0OEFSOFNFST TPDJqUFJU "SUJTUJOSFTJEFODF ,VOTUSPVUF

%PSQTQMFJO %PNNFMQBSL

,VOTUIBM 5IFNBQPEJVN 5IFNBNBSLUFO 5IFNBXJOLFMT

4POJRVF ,FSLBMTJDPPO

40/JRVF FFOQMFLXBBS4PO[JDILBOPOEFSTDIFJEFO 6OJFLWPPS4POFO#SFVHFMFOEFSFHJP7FSEFSVJUUF XFSLFO XFMMJDIU[JUIFUPOEFSTDIFJEFOEFJOEFDPNCJOB UJFWBOEFCFTDISFWFOLFSOXBBSEFO

$PNCJOBUJFTWBOEF[FGVODUJFT[PXFMSVJNUFMJKLBMTQSPHSBNNBUJTDI[JKOOBUVVS MJKLNPHFMJKL/BBTUIFUQSPHSBNNBEBUJOEF[FNBUSJYOBBSWPSFOLPNUSPOEEF HFNFFOTDIBQQFMJKLFLFSOXBBSEFOJTFSSVJNUFWPPSXPOFOFODPNNFSDJqMF GVODUJFT BMTTQFDJBBM[BLFO XFMMJDIUFFOIPUFMFOEJFOTUWFSMFOJOH 5JKEFOTEFFXPSLTIPQIFCCFOXFPPLEFFFSTUFSVJNUFMJKLFWFSLFOOJOHFO HFEBBOBBOEFIBOEWBOTUFEFOCPVXLVOEJHFTDFOBSJPµT EJFEPPS+PPQ4MBOHFO XFSEFOUPFHFMJDIU%FFMOFNFSTIFCCFOJOHSPFQFO[FMGHFTDIFUTUPQEF TJUVBUJF

7&370-( .FUIFUSJDIUJOHHFWFOEFJEFFFOEFQSPHSBNNBNBUSJYIFCCFOXFFFOUPFLPN TUJHQFSTQFDUJFGHFTDIFUTUWPPSIFU,FSLQMFJO&FOEPSQTQMFJOSVJNUFMJKLHPFE BBOHFTMPUFOPQ[JKOPNHFWJOH NFUQSPHSBNNBXBBSJOQBSUJKFOIVOBNCJUJFT HSPUFOEFFMTLXJKULVOOFOFOFFOCBTJTJTWPPSEFHFXFOTUFMFWFOEJHIFJEEJF IPPSUCJKIFUPOUNPFUJOHTQMFJOJOIFUDFOUSVNWBOEJUEPSQ *OFFOWPMHFOEFTUBQ[PVFSFFOCVTJOFTTDBTFHFGPSNVMFFSENPFUFOXPSEFO XBBSJOESBBHWMBLFOIBBMCBBSIFJEWFSEFSPOEFS[PDIUXPSEFO&FOCVTJOFTTDBTF CFTDISJKGUEFLBOTFOWBOVJUFFOQFSTQFDUJFG XBBSXBUUFPOEFSOFNFOWBMU &FOCVTJOFTTDBTFJTEFSIBMWFFFO[BLFMJKLFQSPQPTJUJF EJFSFBMJTUJTDIEVT IBBMCBBSFOJOEFQSBLUJKLVJUWPFSCBBSJT NFUBMTEPFMXBBSEF DPNNFSDJFFMPG NBBUTDIBQQFMJKLPGBMMFCFJ UFDSFqSFO EJFDPODSFFUJOSFOEFNFOUTFJTFOWBO UFWPSFOJTCFQBBME XFMLFPPLEJFOFOUFXPSEFOCFIBBME )JFSHBBUIFUEVTPNIFUSFBMJTFSFOWBOIFUMFWFOEJHFEPSQTQMFJOXBBS4POFO #SFVHFM[JDIUPPOU EPPSEFHFTUFMEFQSPHSBNNBUJTDIFBNCJUJFTWBOQBSUJKFO XBBSUFNBLFOFOPQFFO[BLFMJKLFXJK[FBMTFFOCVTJOFTTDBTFUFPOUXJLLFMFO

SFGFSFOUJFT#JCMJPUIFFLQMVT

#JKIFUCFTQSFLFOWBOEFQSPHSBNNBNBUSJYIFFGUFFOBBOUBMQBSUJKFOBM FFOPQNFSLJOHFOHFNBBLU #JCMJPUIFFL%PNNFMEBMXJMJOIFUOJFVXFPOEFSLPNFOOBBSFFOCSFEFSF EJFOTUWFSMFOJOHSPOEEFCJCMJPUIFFLFOJOGPSNBUJFGVODUJF,XBMJUFJUT JOGPSNBUJFBMTEFDPSFCVTJOFTTWBOEFCJCMJPUIFFL XFMLFUPUVJUESVLLJOH LPNUJOEFUSBEJUJPOFMFCJCMJPUIFFLGVODUJFT JO[JFOFOVJUMFOFOWBOEJWFSTF NFEJB NBBSPPLJOIFUMF[JOHFO DVSTVTTFO FWFOFNFOUFOFOFYQPTJUJF QSPHSBNNB EVTPPLGJMNIVJTGVODUJFFOLVOTU FYQP VJUMFFO WFSLPPQ

BMMFSMFJWFSTDIJMMFOEFNBOJFSFOPNEJFJOGPSNBUJFGVODUJFBMHFNFOFSPG TQFDJGJFLFS BDUJFWFSPGQBTTJFWFS FEVDBUJFWFSPGNFFSPOUTQBOOFO WPSNUF HFWFO%F´WFSOJFVXEFCJCMJPUIFFLµTUFMU[JDIEBBSNFFBMTDVMUVSFFMPOEFS OFNFSBDUJFGPQOBBSBMMFSMFJTBNFOXFSLJOHTQBSUOFST*OEFCJKFFOLPNTUFO [JKOEPPSWFSTDIJMMFOEFQBSUJKFO [JFDPBMJUJFNBUSJY TVHHFTUJFTHFEBBOWPPS QSPHSBNNBEBUEFEJFOTUWFSMFOJOHFOEBBSNFFEFPQFOTUFMMJOHLBOWFSCSFEFO DRWFSMFOHFO%FWFSTDIJMMFOEFIVJTIPVECPFLKFT[PVEFOPQEJUQVOUFFOT PQHFUFMENPFUFOXPSEFO PNUFDPOTUBUFSFOEBUDMVTUFSJOHPQEPSQTOJWFBV QSBLUJTDIFOGJOBODJFFMBBOUSFLLFMJKLJT0NEFBBOUSFLLJOHTLSBDIUFOEF JOMPPQWBOEFCJCMJPUIFFLUFWFSHSPUFOJTEFDPNCJOBUJFNFUFFOHSBOEDBGn JOUFSFTTBOU%JUDBGnNPFUPOEFSTDIFJEFOE[JKOWBOBOEFSFIPSFDBHFMFHFO IFEFOJOEFCVVSU0NIFUESBBHWMBLWBOEF[FGVODUJFUFWFSHSPUFOJTFS QSPHSBNNBCFOPFNE BBOWVMMFOEPQEFUSBEJUJPOFMFCJCMJPUIFFLFOJOGPSNB UJFGVODUJF BMTFFOQMFLWPPSPOEFSBOEFSFLVOTU FFOGJMNIVJTFOMJUFSBJSDBGn #PWFOEJFOJTFSIFUQFSTQFDUJFGEBUFSPQUFSNJKOFFODPNCJOBUJFHFNBBLULBO XPSEFONFUEFGPZFSGVODUJFWPPSFFOOJFVXQPEJVNFOMJHUFSEFTVHHFTUJF WPPSFFOSFMBUJFNFUFFOIPUFMBDDPNNPEBUJF 7FSEFSIFCCFOXFEFTVHHFTUJFHFEBBOPNWFSHBEFSDVSTVT[BMFOUFLPQQFMFO BBOUIFNBµT EJFJO4POFO#SFVHFMMFWFO&FOFJHFO´SFHFOUFOLBNFSµWPPSIFU 4JOU$BUIFSJOBHJMEF UFOCFIPFWFWBOEF[JUUJOHFOFOBMTQFSNBOFOUFUPPO[BBM WPPSIBBSCJK[POEFSFBUUSJCVUFOBMTPVETUFWFSFOJHJOHWBO4POFO#SFVHFM %JUQSPDFTWBODPBMJUJFTFOEFOJFVXCPVXNPFUFOEFWPPSXBBSEFOTDIFQQFO PNEFCJCMJPUIFFLPPLEBBEXFSLFMJKLUFWFSOJFVXFOFOUFNBLFOUPUIFU´)VJT WPPS,FOOJTFO*OGPSNBUJFWPPS4POFO#SFVHFMµ

0/5.0&5&/ )FU7FTU[BLUIFBUFSIFFGU[JDIVJUHFTQSPLFOWPPSFFOOJFVXUIFBUFSQPEJVN WBODJSDBQFSTPOFO PNNFFSFOFFOCSFEFSBBOCPEUFLVOOFO CJFEFO%SBBHWMBLFOIBBMCBBSIFJENPFUFOWFSEFSPOEFS[PDIUXPSEFO NBBS NFOJTIJFSPQUJNJTUJTDIPWFS)FUQPEJVN[PV[PGMFYJCFMNPHFMJKLJOHF[FU NPFUFOLVOXPSEFO OBBTUUIFBUFS NV[JFL EBOTFOBOEFSFDVMUVSFMF WPPSTUFMMJOHFOHFTDIJLUWPPSLVOTUFYQPTJUJFT EFCBUFOJOGPSNBUJFBWPOEFO

0/51-00*&/ 0/5.0&5&/ 5IFNBLBNFST (JMEF)JTUPSJF©

%F;XBBOXJMJOIFULBEFSWBOEF,FSLQMFJOPOUXJLLFMJOHIBBS[BMFONP EFSOJTFSFOFOFFOWPPSLBOUHFWFOBBOIFU,FSLQMFJO%BBSOBBTUEFOLU -FFSNBLFSTPPLBBOFFOIPUFMBDDPNNPEBUJF XFMMJDIUCPWFOEFCJCMJPUIFFL FOIFUHSBOEDBGn HFSJDIUPQUPFSJTNF [BLFMJKLFOBMTMPHJFTWPPS;POIPWF "BOEBDIUTQVOUFO[JKOXBUIFNCFUSFGUXPOFOBBOFFOEPSQTQMFJO XBBSFWF OFNFOUFOXPSEFOHFIPVEFOFOIFUMFWFOEJHJT FOQBSLFSFO)FUHSPTWBO EFFWFOFNFOUFOEJFOVPQIFUQMFJOXPSEFOHFIPVEFOXPSEFO WBOVJUEF ;XBBOHFPSHBOJTFFSE%F5FOUJTBMKBBSLBSBLUFSJTUJFLSPOEEF$BSOBWBM *OFFOWPMHFOEFGBTF[PVPOEFS[PDIUNPFUFOXPSEFOPGEFDBQBDJUFJUWBO IFUIVJEJHF[BMFODPNQMFYEVTEBOJHVJUHFCSFJELBOXPSEFO EBUIFUDBSOBWBM WPPSUBBO´JOIVJTµHFIPVEFOLBOXPSEFO*OEBUHFWBMIPFGUFSHFFOSFLF OJOHNFFSHFIPVEFOXPSEFONFUEF5FOUFOEFCJKCFIPSFOEFHFMVJETPWFSMBTU FOJTPPLXPOFOBBOIFUEPSQTQMFJOWPPS-FFSNBLFSTXFFSCFTQSFFLCBBS)JK XJMEJUKBBSOPHCFHJOOFONFUEFOJFVXCPVXSPOEEF;XBBO %F4JOU1FUSVTµ#BOEFOLFSLJTOVEPNJOBOUBBOXF[JHNFUFFOHSPPU HFCPVX.FOJTCFSFJENFFUFEFOLFOPWFSFFOOJFVXFLFSL NFUNJOEFS DBQBDJUFJUFOFFOBOEFSSVJNUFMJKLDPODFQUBBOIFUEPSQTQMFJO XBBSEPPS CFXPOFSTWBO4POFO#SFVHFMEF,FSLXFFSNFFSHBBOCF[PFLFOFOOJFU BMMFFOWPPSEFFSFEJFOTUFO.FOXFOTUFFOFJHFOTUBOEJHFOCJK[POEFS HFCPVXRVBVJUTUSBMJOH)FUIVJEJHFHFCPVXNPFUJOQSJODJQFHFTMPPQU XPSEFO PG[PEBOJHBBOHFQBTUEBUFSHFFOPOEVJEFMJKLIFJELBOPOUTUBBOUFO BBO[JFOWBOEFGVODUJF

0/51-00*&/

0/5.0&5&/ 0/541"//&/ */'03."5*&

%F0BTFIPPSUBMTCFMBOHSJKLFKPOHFSFODMVCPPLFFOFJHFOHF[JDIU UFLSJKHFOBBOIFU%PSQTQMFJO XBBSCJKFSXFEFS[JKETFQSPHSBNNBUJTDIF SFMBUJFT[JKONFUDPBMJUJFQBSUOFST BMTEFCJCMJPUIFFL FEVDBUJFJOGPSNBUJF FOEFQPEJB WPPSBMUFOBBO[JFOWBOIFUHFCSVJLJOEFUJKE*OFFOOJFVX FJHFOPOEFSLPNFOXJMEF0BTFIBBSBNCJUJFTXBBSHBBONBLFOFOEF BDUJWJUFJUFOWFSEFSVJUCSFJEFO JOSVJNUFHSPFJFO EFBDUJWJUFJUFORVBHFMVJE CFUFSBGTDIFSNFOFOWPPSBMPQFFO[JDIUCBSFQMFLJOIFUEPSQBBOIFU EPSQTQMFJOUFSFDIULPNFO

"(&/%"7003%& ,0.&/%&5*+%

8POJOHDPSQPSBUJF%PNFJOFOEFHFNFFOUF4POFO#SFVHFMXJMMFOJOWFTUF SFOJONBBUTDIBQQFMJKLWBTUHPFE PNEBUCFJEFHFCBBU[JKOCJKFFOEVVS[BNF FOWJUBMFEPSQTLFSO%BBSOBBTUXJM%PNFJOJOWFTUFSFOBBOIFUEPSQTQMFJO EPPSBQQBSUFNFOUFOUFSFBMJTFSFOEJFWPPS[JFOJOFFOSFqMFCFIPFGUFWPPS EJWFSTFEPFMHSPFQFO NFUOBNFPPLWPPSKPOHFSFO

%FPQHBWFWBMUVJUFFOJOUXFFEFMFO 1SPHSBNNBUJTDI XFMLFGVODUJFTFOPGDPNCJOBUJFT WBOGVODUJFTLPNFOFSBBOIFUEPSQTQMFJO 3VJNUFMJKL WBOVJUFFOWJTJFPQIFU,FSLQMFJO LJKLFOXFOBBSEFPOUXJLLFMJOHFOPQEFWFSTDIJMMFOEF WMFLLFO%FPOUXJLLFMJOH[BMHFGBTFFSEQMBBUTWJOEFO 'BTFCFUSFGUEFMPDBUJFPQEFIPFLWBOEF /JFVXTUSBBUFOIFU,FSLQMFJOFOBDIUFSEF;XBBO 'BTFCFUSFGUEFFWFOUVFMFPOUXJLLFMJOHWBOIFU ,FSLHFCPVXFOIFU%PNNFMQBSL

8PSLTIPQHFCJFETDPODFQUBMTPQTUBSUWPPSEFWPMHFOEFGBTF %F#VTJOFTTDBTFBNCJUJFWFSTVTSFBMJUFJU 0SHBOJTBUJFIPF JOXFMLUFNQPFONFUXJF 4UBSU'BTFWBOEBBHCFHJOOFO *OEFUJKECFUFLFOUEBUIFUWPMHFOEF BEWJFTBBO3BBEKBOVBSJ CFTMVJU3BBEFJOEGFCSVBSJ WBTUTUFMMFOWJTJF,FSLQMFJO

$PBMJUJF NBOJGFTUTJHOFSFO PQTUFMMFOCVTJOFTTDBTF PQTUFMMFO1W&FGBTF POUXFSQFGBTF70 POUXFSQFGBTF%0 CPVXBBOWSBBH

GFCSVBSJ GFCSVBSJNBBSU BQSJM NFJKVOJ KVMJEFDFNCFS EFDFNCFS´

%JUUJKEQBEJTJOEF3BBETDPNNJTTJFPQKBOVBSJCFTQSPLFO

/"8003% %JUŃBOJGFTUµTMVJUEF[FFFSTUFGBTFJOEFHFCJFETPOUXJLLFMJOHSPOEIFU ,FSLQMFJOBG.FUEFCFMBOHSJKLTUFQBSUJKFOSPOEIFU,FSLQMFJO BMBBOXF[JHPG JOEFUPFLPNTUCFMBOHSJKLWPPSIFUTMBHFO IFCCFOXFJOEFBGHFMPQFOXFLFO HFXFSLUBBOIFUGPSNVMFSFOWBOIFUHFCJFETDPODFQUNFUFFOFFSTUFJOWVMMJOH BBOEFIBOEWBOEFHFNFFOTDIBQQFMJKLFLFSOXBBSEFOWBOQBSUJKFO.FUIFU TJHOFSFOWBOEJUŃBOJGFTUµDPNNJUUFSFOQBSUJKFOSPOEIFUUPFLPNTUJHF EPSQTQMFJO[JDIBBOIFUHFCJFETDPODFQU

´&FOMFWFOEJHEPSQTQMFJO XBBS4POFO#SFVHFM[JDIUPPOUµ &FOHFCJFETDPODFQUXBBSNFFXFPOTWFSCPOEFOWPFMFOFOLBOTSJKLJTWBOVJUFFO HF[BNFOMJKLFWJTJF QFSTQFDUJFGFOEVTBNCJUJF )FUHBBUPNEFWPMHFOEFTUBQ IPFNBLFOXFIFUPPLXBBS%FCVTJOFTTDBTF NPFUPQHF[FUHBBOXPSEFONFUEFEFFMOFNFST#FMBOHSJKLEBBSCJKJTPNEF BNCJUJFTWBTUUFIPVEFO EPPSOJFUBMMFFOWBOVJUIFUHF[BNFOMJKLFCFMBOHNBBS PPLWBOVJUFFOXFMPWFSXPHFOFJHFOCFMBOHUFTUSFWFOOBBSXBBSEFDSFBUJFWPPS QBSUJKFO 8F[JKOJOEFFFSTUFXPSLTIPQCFHPOOFONFUFFOHSPFQNFOTFOEJFFMLBBSXFM FOOJFULFOEFO%FPQMPTTJOHMBHJOEJFHSPFQNFOTFO BMMFFOXJTUFO[FEBUOPH OJFUWBOFMLBBS4BNFOIFCCFOXFEFSJDIUJOHFOIFUQFSTQFDUJFGHFTDIFUTU "BOEFTMBH

STEDEBOUWKUNDIGE VISIE KERKPLEIN SON EN BREUGEL SLANGENHULSKER ARCHITECTEN

De Nieuwstraat heeft enkele jaren geleden over een grote lengte HHQQLHXZSUR¿HO gekregen. Die inrichting is van hoge kwaliteit. Ter plaatse van het Kerkplein wordt de ruimte steeds groter en biedt weinig beslotenheid. De overgang van brede straat naar plein is niet duidelijk gemarkeerd.

Veel lege, open ruimte, weinig intimiteit en activiteit. Ter plaatse van het Kerkplein zou de beslotenheid verbeterd moeten worden, functies zouden moeten worden toegevoegd en de ruimte zou minder hard moeten zijn dan in de huidige situatie het geval is.

Vanuit de historische ontwikkeling is te verklaren waardoor er twee verschillende sferen zijn ontstaan: een meer stedelijke sfeer ten westen van de Nieuwstraat en een meer dorpse aan de oostkant. De oostzijde is ontstaan vanuit de oude lintbebouwing, de westzijde is veel later tot stand gekomen. Aan het Dommelpark bevinden zich alleen achterkanten en tuinen.

Belangrijke functies in het dorp liggen wel in de nabijheid van het plein, maar enigzins verscholen, en hebben daardoor ook geen positieve uitwerking / geen uitstraling aan het plein. De nabijheid van de Dommel is niet merkbaar; het is een verborgen schat met een grote potentie. Is het mogelijk de Dommel sterker te koppelen aan het dorpshart?

Op deze foto uit 1944 is duidelijk de slingerende route door het dorp te zien met de oorspronkelijke lintbebouwing langs de wegen. Geheel rechts op de foto is De oude kerk nog net zichtbaar. Duidelijk is dat links van de Nieuwstraat nog bijna geen bebouwing aanwezig is.

3 mogelijke oplossings - richtingen voor het centrumgebied van Son: stedelijk: een scherp uitgesneden rechthoekinge ruimte; dorps: meerdere, kleinere besloten ruimten, bebouwing in verschillende richtingen plein-park: aan de ene kant een stedelijk plein, aan de andere kant een parkachtige sfeer

De dorpskern zoals die vroeger bestond is hier in rood over de bestaande situatie getekend; oude routes zijn in kaart gebracht. De oude kerk lag niet aan de Dommelstraat, maar “achter” de overige bebouwing.

De verhoudingen tussen de oppervlakte van een ruimte en de hoogte van de wanden (bebouwing) bepalen de mate van beslotenheid van stedelijke ruimtes (tekeningen linkerzijde van architect Robert Krier)

Het zou goed zijn oude paden en routes vanuit en naar het land, zoals het Kerkepad, het Beekpad en de steeg naar de Visplaats te herstellen.

Het concentreren van functies en activiteiten direct aan het plein zal de sfeer op het plein ten goede komen (tekeningen rechts)

Een stedelijke oplossing, een dicht weefsel met daarin “een scherp uitgesneden open ruimte” De pleinwanden met een hoogte in verhouding met de maat van het plein zelf zorgen voor beslotenheid (voorbeeld: plaza Major, Barcelona)

Een Hybride richting, met Raadhuisplein en een duidelijk echt andere “groene sfeer”, die zich toont tot in het hart van het dorp. Het integreren van “de groene Parel”, het zichtbaar en toegankelijk maken van de Dommel en het Dommeldal in het dorpshart.

De kadasterkaart met de bestaande eigendomsgrenzen. Duidelijk is hoe groot het bestaande kerkgebouw in verhouding tot de overige omringende bebouwing.

Het huidige bestemmingsplan biedt wel mogelijkheden om de Nieuwstraat ter plaatse van het Kerkplein aan de zuidzijde te versmallen, maar biedt verder weinig structuur aan het plein. De open ruimte rondom de Zwaan blijft zonder aanpassingen in het bestemmingsplan erg groot.

De gedachte om het plein duidelijker vorm te geven en te onderscheiden van de Nieuwstraat kan op verschillende manieren; Dit zijn twee mogelijkheden waarbij arcades worden ingezet. In de variant links verbinden de arcades de bebouwing parallel aan de Nieuwstraat. Op deze maQLHUZRUGWKHWSUR¿HOYDQGH1LHXZVWUDDWGXLGHOLMNHUEHJHOHLGHQRQWVWDDQHUNOHLQHUHSOHLQHQ die elk hun eigen karakter en inrichting kunnen krijgen. De relatie tussen de twee pleinen wordt minder sterk In de variant rechts staan arcades dwars op de Nieuwstraat. Op deze manier blijft het plein even ODQJPDDUZRUGWGHUXLPWHZHOYHHOVWHUNHUJHGH¿QLHHUG'H1LHXZVWUDDWNULMJWHHQGXLGHOLMNH ruimtelijke/visuele beëindiging ter plaatse van het plein. Deze variant werkt het best als er ook werkelijk geen doorgaand verkeer meer is.

Links: de bestaande situatie, maar zonder kerk. Duidelijk is hoeveel ruimte er ontstaat. Een dergelijke situatie zou zich in de toekomst voor kunnen doen en heeft natuurlijk grote consequenties voor het denken over mogelijke nieuwe invullingen. Toch zal ook in dat geval de wens blijven bestaan de ruimte uiteindelijk duidelijk te begrenzen. Functioneel biedt het wel mogelijkheden voor invullingen die op dit moment nog niet mogelijk zijn. Rechts: ter plaatse van de ontmoeting van de Nieuwstraat en het Kerkplein wordt de ruimte sterk JHNQHSHQ%HNHNHQPRHWZRUGHQRIKHWSUR¿HOYDQGH1LHXZVWUDDWKLHUWHUXJJHEUDFKWNDQZRUGHQWRWRQJHYHHUPHWHUYDQJHYHOWRWJHYHO'DDUGRRUNXQQHQRYHULJHQVRRNLQHHQHHUVWH fase functies worden toegevoegd. De voor de bibliotheek gereserveerde locatie kan in een aangepaste vorm bebouwd worden. Of de bestaande kerk gehandhaafd blijft of niet kan in een latere fase besloten worden.

In het onderzoek naar toekomstige functies aan het Kerkplein mag ook het parkeren niet ontbreken. Het maken van een ondergrondse parkeergarage onder de bibliotheek locatie zou mogelijkheden moeten bieden voor een latere uitbreiding ter plaatse van de bestaande kerk.

Aan de Noordzijde zijn mogelijkheden voor een hotel en /of woningbouw. De bebouwing zou direct moeten grenzen aan het groene landschap.

Met of zonder hergebruik van het bestaande kerkgebouw, biedt deze locatie veel mogelijkheden om veel functies op het kerkplein te combineren. Ook directe fysieke relaties tussen de functies behoort tot de mogelijkheden. Herontwikkeling van de locatie van het Vestzaktheater is afhankelijk van de mogelijkheden aan het Kerkplein.

Aan de Zuidzijde kan er een combinatie van de verschillende culturele en openbare functies gerealiseerd worden.

FASE 1 In de eerste fase is het mogelijk een bibliotheek met een aangepast programma te realiseren op de gereserveerde locatie. De ruimtelijke enveloppe moet enigzins aangepast worden. Een combinatie met andere functies is aantrekkelijk als die functies elkaar versterken en meer uren van de week activiteiten genereren.

Een bibliotheek kan tegenwoordig veel meer zijn dan een grote boekenkast en een leeszaal met absolute stilte. De bibliotheek kan een trefpunt worden, een plek waar kennis en informatie op verschillende manieren bijeengebracht en uitgewisseld wordt. De locatie nodigt bovendien uit om een sterke relatie met andere functies aan het plein te zoeken.

Meer activiteiten aan het plein betekent meer levendigheid overdag en s’avonds. Dat kan op veel verschillende manieren vorm krijgen.

De nieuwe generatie bibliotheken zijn veelal ook ontmoetingsplekken, huiskamers voor stad of dorp, waarin verbleven wordt en waar veel te doen en te beleven is. Ook is het steeds meer een plek om met elkaar af te spreken onder het genot van een broodje of JHZRRQHHQNRSMHNRI¿H

FASE 2

FASE 2

Hergebruik van het bestaande karakteristieke kerkgebouw is het bestuderen waard. De kavel biedt in ieder geval ruimte voor het realiseren van een grote zaal met foyer in combinatie met andere functies. Liefst een combinatie met functies als Multitheek, Verenigingen en Pastoraal centrum optimaal benutten.

Het Dommeldal kan een aantrekkelijke bijdrage leveren aan de spirituele beleving in het centrum van Son en Breugel. De combinatie van dorpshart/kerkplein/ begraafplaats/park en Dommeldal daagt uit om voor een nieuw kerkgebouw optimaal gebruik te maken van de kwaliteiten van de omgeving.

Alle functies moeten zich zich zelfstandig kunnen SUR¿OHUHQPHWZHOOLFKW een eigen gezicht aan het Kerkplein (verschillende identiteiten) Ze moeten wel gebruik kunnen maken van het feit dat ze zelfs fysiek buren zijn. Dat biedt meer mogelijkheden voor het gemeenschappelijk belang: een levendig dorp en een aantrekkelijk kerkplein.

Ook een nieuwe kerk kan weer een sterke icoon aan het Kerkplein worden. Een herkenbaar religieus gebouw dat functioneel, maar ook in zijn vormgeving en uitstraling de parochie en zelfs het dorp overstijgt.

FASE 1

FASE 2

Herberg de Zwaan, van oudsher een belangrijke onmoetingsplaats in Son. Een goede faciliteit met zalen en een grote tent die vele weken per jaar op het kerkplein staat. Met voldoende uitbreidingsmogelijkheden kan de tent wellicht achterwege blijven en het plein een veel parkachtiger sfeer met veel gebruiksmogelijkheden krijgen.

Na een uitbreiding van de zaalcapaciteit van de Zwaan zullen de tenten op het plein niet meer nodig zijn. Daardoor wordt een intensievere beplanting met bomen mogelijk.

FASE 2

FASE 2

Een hotel aan een dorpsplein kan ook een hotel aan een dorpspark zijn. Denk aan voorbeelden uit Engeland, Oostenrijk en Zwitserland, maar ook aan hotels op de Veluwe.

Als de ruimte aan het plein en rondom de huidige begraafplaats parkachtig wordt ingericht, ontstaan nieuwe mogelijkheden om daar op een mooie manier te wonen.

Cambridge als voorbeeld van integratie van bebouwing, park en het gebruik van de mogelijkheden van het water en dit groen.

Maak gebruik van het Dommeldal in al haar schoonheid. De natuurlijke verbinding tussen het dorp Son en het dorp Breugel die al in 1810 leidde tot het ontstaan van Son en Breugel. Ook een nieuwe brug zal de verbindingen en de relatie versterken.

Bootjes, cafe, restaurant meer gebruiksmogelijkheden en toerisme.

Als het Dommeldal beter ontsloten wordt en die op dit moment verborgen “groene parel” meer bij de identiteit van het dorp gaat horen, biedt dat in combinatie met de nieuwe functies aan het Kerkplein, ook mogelijkheden voor toerisme op een bescheiden schaal.

Zorg ervoor dat iedereen op de mooie plekken aan de Dommel kan komen, maak haar toegankelijk via verschillende routes. De oude visplaats aan de Dommel die vroeger bereikbaar was met het pad vanuit Dommelstraat 12 krijgt ook meer betekenis als de huidige locatie van de Oase een functie krijgt die daarbij aansluit.

Bied diverse toegangen tot het Dommelpark, langs de “Dommelsteeg”, de Torenstraat, en het Kerkplein. Vanuit het dorp langs de oude routes zoals het Kerkepad, het Beekpad en vanaf Breugel langs de nieuwe loopbrug.

Een nieuwe, opvallende brug over de Dommel van en naar Breugel. Een baken dat vanuit Breugel ook de route toont naar het centrum van ons Son en Breugel.

De verbinding over het water leidt de bezoeker zelfs tot in het hart van Einhoven.

Conclusies en aanbevelingen: - Het Kerkplein moet ruimtelijk duidelijker begrensd worden. - Een opdeling in een informele groene ruimte (stadspark) en een formele pleinruimte. - Zo veel mogelijk publieke en commerciële functies naar plein en park brengen. - De achterkanten en tuinen aan de rand van plein en park vervangen door voorkanten met aantrekkelijke functies. - Hergebruik van de kerk bestuderen. - De locatie voor de bibliotheek is in principe geschikt. - Ruimtelijke enveloppe, programma en ontwerp aanpassen.

Een impressie van de nieuwe situatie, waarbij de visie op de huidige omgeving geprojecteerd is. Of de bestaande kerk blijft staan en hergebruikt wordt of niet, moet in een volgende fase beslist worden. Nieuwe bebouwing langs het park vormt een ruimtelijke en functionele begeleiding naar de Dommel, die veel meer bij het Dorpshart betrokken wordt. Er is een duidelijk verschil in sfeer en gebruik tussen Raadhuisplein en Kerkplein (park).

Joop Slangen - Bastiaan Vlierboom

SlangenHulsker architecten

Haarlem

#FUSPLLFOCJKEF[FPQESBDIU

$PODJSF

)BOT(BJMMBSE )BOT0WFSCFFL .BSJOB4UBSNBOT +VEJUI7FSTDIFMMJOH "EWBO&UUFO 0LLP4DIPPL

"OOFNJFLFWBO%PPSO "OOFMJOFWBOEFS4USBBUFO )JEEFWBOEFS7FFS &WFSUWBOEFS)PFL

CVSHFNFFTUFS XFUIPVEFS XFUIPVEFS XFUIPVEFS HFNFFOUFTFDSFUBSJT QSPKFDUMFJEFSHFNFFOUF

3BBETDPNNJTTJF,FSLQMFJO $ISJT#FSLNBOT %IS#PVEFXJKOT 5PO(FFST "ESJ(FFSUT "E)FOTFO .FWS)FOESJLT )FOL)VUUFO #FSU+BO-FFSNBLFST /JOFUUFWBO%POHFO 1FUFSWBOEFS-JOEFO "E-PVXFST 5PO.BOT "MGSFE.BUFVTTFO )BOT.FSLT -VD1SVJKO 8JNWBO4BOUWPPSU 5PO4DIFFQFOT "EWBO4DIJKOEFM "OOFMJFT4DIPUI )BSSJF4JKCFST .FWS4MBBUT (FSBSE4XJOLFMT 5FE4XJOLFMT "SKBO8FJKFS ,FFTEF8JU (FSBSE;FFMFO +BTQFSWBO;VVSFO

074#POEFSOFNFSTWFSFOJHJOH #PVEFXJKOT4DIPFOFO "ST-POHB 3BCPCBOL/VFOFO4POFO#SFVHFM 3,,FSL4U1FUSVT#BOEFO ,#0PVEFSFOCPOE 3,,FSL4U1FUSVT#BOEFO %F;XBBO -F/FUMJOHFSJF 0BTF CFTUVVS7FTU[BLUIFBUFS XPOJOHDPSQPSBUJF%PNFJO 0BTF 7FTU[BLUIFBUFS CJCMJPUIFFL%PNNFMEBM 5IFSNFB4PO 3,,FSL4U1FUSVT#BOEFO CJCMJPUIFFL%PNNFMEBM "ST-POHB HBMFSJF%FKBWV CFXPOFS (JMEF4JOU$BUIFSJOB TUJDIUJOH(JHHVU&WFOUT BSDIJUFDU 074#POEFSOFNFSTWFSFOJHJOH XPOJOHDPSQPSBUJF%PNFJO WPFUCBMWFSFOJHJOH4#$

4MBOHFO)VMTLFS"SDIJUFDUFO +PPQ4MBOHFO #BTUJBBO7MJFSCPPN

%FWJTJF,FSLQMFJOFOPNHFWJOH4POFO#SFVHFMJTNFEFNPHFMJKLHFNBBLUEPPS FFOTVCTJEJFWBOEFQSPWJODJF/PPSE#SBCBOU

HET LEVENDIGE DORPSPLEIN WAAR SON EN BREUGEL ZICH TOONT!

Recommend Documents