Het Europese ‘Een Leven Lang Leren’-programma en de Interculturele Dialoog
Genomineerde voorbeelden van goede praktijk uit de gedecentraliseerde projecten
inhoud Voorwoord Comenius Water, the source of our Comenius Friendship - GBS de Bosmier Eurosound - VBS De Tweesprong Art Attack - MS GO! Zelzate Erasmus Intimets - KHLIM Learning Inclusively - Hogeschool West-Vlaanderen Raising International Business Awareness - Arteveldehogeschool
3 4 6 8 10 12 14
Leonardo da Vinci Students together to Malta - K.A. Schaarbeek-Evere / Emanuel Hielatheneum 16 Get a European business experience through training in it - KHLeuven 18 Stages in de zorg- en dienstverlening - Vesaliusinstituut 20 Grundtvig Blended Learning And Intercultural Dialogue - KHKempen 22 From Migrant to Manager - CIMIC, KHMechelen 24 Unified by Diversity - Stedelijk Centrum Volwassenenonderwijs Sité 26 E-twinning Audenaerde @ War - Sint-Bernarduscollege Babylon - Immaculata Instituut Fabiola - Immaculata Instituut
2
28 30 32
voorwoord Een dialoog tussen culturen Wie de kaart van Europa bekijkt, ziet een lappendeken van kleine, middelgrote en grote landen. Ook op cultureel gebied is Europa veelvormig en multicultureel en deze evolutie heeft zich de laatste decennia nog doorgezet. Bovenop deze lappendeken van staatsgrenzen ligt als het ware een nog gevarieerdere mozaïek van talen, culturen en godsdienstige achtergronden. Vandaar dat de EU vond dat het nodig was om de kennis en de vaardigheden van haar inwoners in het omgaan met diversiteit en culturele verscheidenheid te vergroten. 2008 is dan ook uitgeroepen tot het “Europees Jaar van de Interculturele Dialoog”. Tijdens dit jaar van de Interculturele Dialoog zijn er, zowel op initiatief van Europa als op initiatief van de lidstaten, tal van activiteiten georganiseerd om de culturele diversiteit te ontdekken en te leren kennen. Deze activiteiten stonden in het teken van onderwijs, opleiding, jeugd, sport en burgerzin. Ook in Vlaanderen en Brussel werd er op diverse echelons hieraan geparticipeerd. Interculturele Ambassadeurs voor Vlaanderen zijn Ronny Mosuse en Hadise. Stereotiepen doorbreken en vooroordelen ontkrachten, kan niet enkel van bovenop opgelegd worden maar moet ook van onderuit groeien. Het is in die context dat EPOS vzw het initiatief genomen heeft om een wedstrijd uit te schrijven voor de projecten van het “Een Leven Lang Leren programma” waar er specifiek gewerkt werd rond het thema van de interculturele dialoog. In deze brochure vindt u de projecten die in Comenius, Erasmus, Leonardo da Vinci en Grundtvig genomineerd zijn wegens hun bijzondere relevantie voor dit thema. Dank aan allen die zich ingezet hebben voor dit Jaar van de Interculturele Dialoog en welgemeende felicitaties voor de geselecteerde projecten. Ze zullen een blijvende inspiratiebron zijn.
Stefan Baeyens Directeur Agentschap EPOS v.z.w.
Annemie Dewael Algemeen directeur Agentschap EPOS v.z.w. 3
Comenius Project GBS De Bosmier Water, the source of our Comenius Friendship! In dit project werkten de leerlingen van 8 scholen uit 7 verschillende landen met elkaar samen rond diverse aspecten van “water”. Via het uitwisselen van foto’s, videoreportages, collages, brieven, werkstukjes, e-mailberichten… leerden kinderen de levenswijze van hun leeftijdsgenoten in de partnerscholen beter kennen. Zelfs de allerkleinsten maakten op een speelse en tastbare manier kennis met de cultuur en de taal van de partnerscholen. Elk schooljaar vond in elke school op hetzelfde moment een projectweek plaats. In alle klassen maakten leerlingen werkstukjes (collages, plakboeken, cd’s, tekeningen, fotoboeken,…) rond een subthema van het project. De werkjes werden nadien met de andere scholen uitgewisseld en in elke school vond een Comeniustentoonsteling plaats met de uitgewisselde werkjes. Daarnaast maakten de kinderen van het 2e, 3e, 4e en 5e leerjaar een woordenboekje (Nederlands-Engels-Spaans) met de kinderen in Spanje. De kinderen van het 6e leerjaar maakten een Ests woordenboekje. En kinderen vanaf het 4e leerjaar konden een pennenvriendje kiezen uit één van de partnerscholen. Tot slot was er ook een uitwisselingsweek waarbij de leerlingen van een Spaanse school op bezoek kwamen naar de Bosmier en na schooltijd in gastgezinnen verbleven. Dé blikvanger van het project waren wellicht de “Comenius-mascottes”. Elke klas van alle partnerscholen had een eigen mascotte (een beer, een kikker, een aapje, een muis, een K3-beer,...). Deze mascotte, vergezeld van een koffertje met een dagboek, “ging op reis” naar de overeenkomstige klas van de partnerscholen. In de partnerschool ging de mascotte elke dag met een kind mee naar huis. Het kind schreef of tekende in het dagboek iets over die dag. Wanneer de mascotte te gast was geweest bij alle kinderen van de klas, werd hij teruggestuurd naar de oorspronkelijke school met een dagboek vol herinneringen. En kon de trip naar de volgende gastschool beginnen… In dit Comeniusproject maakte élk kind van élke partnerschool op een positieve en speelse manier kennis met de cultuur-van-elke-dag in elk partnerland. De wat oudere kinderen hadden pennenvrienden in de andere scholen en gingen met elkaar 4
in dialoog over “water”; voor de jongere kinderen werd “de/het andere” erg tastbaar dankzij de Comenius-mascottes. Ook de leerkrachten lieten zich niet onbetuigd, en volgden avondonderwijs Spaans of Engels om de dialoog met hun buitenlandse collega’s nog beter te kunnen aangaan. Het project bracht in alle scholen een grotere bewustwording teweeg van de verschillende talen en culturen in Europa, en alle betrokkenen brachten op een positieve manier de “interculturele dialoog” in de praktijk. Projectcoördinator:
GBS De Bosmier, België
Partnerscholen:
Juantehdasschool, Finland Rosenholm Skole, Noorwegen Colegio Publico Cervantes, Spanje Colegio Vista Alegre, Spanje 11th School of Chios, Griekenland Public Pre-primary school, Cyprus Kalmetu Pohikool, Estland
Contactgegevens van de Vlaamse school:
GBS De Bosmier Streekweg 11 2490 Balen 014/813.813
[email protected]
Contactpersoon:
Greet Snoekx
Website:
www.comeniusbosmier.classy.be www.kalmetu.vil.ee/comenius
Projectduur:
1/9/2005 - 31/7/2008
5
Comenius Project VBS De Tweesprong Eurosound In “Eurosound” werkten scholen uit Vlaanderen, Oostenrijk, Polen en Turkije samen om hun leerlingen op een aangename en leerrijke manier in contact te brengen met elkaar en met elkaars land en cultuur. Via “muziek” als centraal en universeel thema, konden de kinderen de verschillen maar zeker ook de overeenkomsten daadwerkelijk be-leven. In totaal waren er 9 grote activiteiten, 3 per schooljaar. Er werd geopteerd voor een doorschuifsysteem waarin opdrachten, activiteiten zelf en de resultaten ervan van school tot school gingen. In het eerste jaar leerden de jongere leerlingen elkaars kinderliedjes en –dansjes, in elkaars taal. De oudere leerlingen deden opzoekwerk, schreven essays en maakten een kunstwerk over elkaars bekende muzikanten. Tijdens het tweede jaar knutselden de leerlingen een typisch instrument uit hun eigen land in elkaar dat in de andere scholen werd nagemaakt en bespeeld. Ook werd er samengewerkt rond “muziek en gevoelens” (waarbij de kinderen hun gevoelens “op muziek zetten” voor mekaar) en “muziek en literatuur” (waarbij verhalen-op-muziek werden uitgewisseld, voorgelezen, besproken en gebundeld). In het derde en laatste jaar werkten de leerlingen aan een hoorspel en schreven ze een gezamenlijk lied. Actie-reactie en internationale interactie tussen de leerlingen stond bij al die opdrachten centraal. Tot slot organiseerde elke school ook een eigen versie van het Eurosongfestival. Als eindproduct werd een gezamenlijke DVD gemaakt, waarop alle kunstwerken, geluidsopnames, beeldmateriaal,… werd voorgesteld. In “Eurosound” brachten kinderen uit een plattelandsdorp met weinig of geen interculturele of internationale contacten op een positieve manier “interculturele dialoog” in de praktijk. “Op afstand”, via interactie rond gemeenschappelijke opdrachten, maar ook “in levende lijve” tijdens gezamenlijke bosklassen. De leerlingen hebben ervaren dat, hoewel verschillende culturen muziek verschillend benaderen, alle mensen in Europa muziek beluisteren 6
en ervan genieten, en dat elke cultuur zijn eigenheid en waarde heeft. Het project toonde de leerlingen elk deelnemend land van een andere kant, met zijn eigenheden en verschillen, maar ook met het beeld dat kinderen overal ter wereld, kinderen zijn zoals zijzelf en ook muziek, problemen en plezier beleven.
Projectcoördinator:
VBS De Tweesprong, België
Partnerscholen:
Volksschule Timelkam, Oostenrijk Im. Bhaterow Westerplatte, Polen Özel SEV, Turkije
Contactgegevens van de Vlaamse school: Contactpersoon:
VBS De Tweesprong Kronevoordestraat 62 8610 Handzame (Kortemark) 051/56.84.57
[email protected] Jan De Wit
Website:
www.de2sprong.be/home.html
Projectduur:
1/9/2005-31/7/2008
7
Comenius Project MS GO! Zelzate Art Attack In “Art-attack” leren de leerlingen van een Vlaamse, Duitse en Turkse school bij zichzelf en anderen nieuwe talenten ontdekken doorheen diverse creatieve activiteiten en gebruik van ICT. Ze beleven hun eigen creativiteit in kunst en vergelijken die met de creativiteit van anderen. Ze leren zo elkaar en elkaars levenswijze kennen en respecteren via kunst als gemeenschappelijke taal, gebaseerd op verscheidenheid als positief gegeven. De leerlingen brengen de interculturele dialoog in de praktijk bij een internationale quiz, tijdens het oplossen van opdrachten van de betrokken landen; bij het optreden en jureren tijdens de internationale talentenjacht; de jurering voor de posterwedstrijd “Hopes and Doubts”; het ontwerpen van het profiel van de “ideale Europese leerkracht”; een Europese kookstudio; een kunsttentoonstelling; en chatsessies en briefuitwisselingen allerhande. Alle projectactiviteiten vinden hun “roots” in de tradities van de drie landen, waaronder muziek, traditionele keuken, dans, lifestyle,… Respect voor elkaars eigenheid is telkens van cruciaal belang. Doorheen “Art-attack” wordt het zelfbeeld van de leerlingen versterkt en de teamgeest onder leerlingen, leerkrachten en directies bevorderd. Maar bovenal draagt het project bij tot een attitudewijziging: de deelnemers leren elkaar kennen op een manier waarbij gelijkenissen worden benadrukt en verscheidenheid een interessant gegeven wordt in plaats van een barrière.
8
Projectcoördinator:
Pestalozzischule Mittelschule, Duitsland
Partnerscholen:
Akkapi Sehit Kemal Yuzgee Ilkögretim Okulu, Turkije Middenschool van het GO! Zelzate, België
Contactgegevens van de Vlaamse school:
Middenschool van het GO! Zelzate Onteigeningsstraat 41D 9060 Zelzate 09/345.70.24
[email protected]
Contactpersoon:
Rina Dauwens
Website:
schoolweb1.rago.be/ms/zelzate/index2.htm
Projectduur:
1/10/2007-31/7/2009
9
Erasmus Project KHLim Intimets Dit Intensief Project draagt bij tot de ontwikkeling van kennis en vaardigheden van toekomstige leerkrachten in multiculturele onderwijscontexten. De bedoeling was de deelnemers te leren omgaan met multiculturaliteit in de klas en op school. 15 lectures werden aangeboden en 9 workshops over diversiteit en samenleving (A-workshops) en diversiteit en schoolbeleid (B-workshops). 38 studenten (afkomstig uit LV, DK, BE en TR) volgden alle lectures en haalden er bruikbare informatie uit met het oog op de workshops. De docenten overlegden regelmatig zodat tijdig kon worden bijgestuurd. Het project eindigde met een presentatietweedaagse met concrete resultaten uit de workshops en een toelichting van het werkproces. Ook volgde er een grote presentatie voor de campus ‘Hendek’ en voor de lokale onderwijsgemeenschap. Verder is er de website: www.intimets.sakarya.edu.tr. Aspecten voor verder onderzoek werden genoteerd. Men beoogt continuïteit door de ‘intimets 2-conferentie’ aan de Sakarya-universiteit in 2009. Uitgangspunten: - een duidelijke terreinafbakening en omschrijving van de begrippen diversiteit, multiculturaliteit, integrative teaching, intercultureel onderwijs - een overzicht van het onderzoek naar interculturaliteit in het onderwijs - integratie van verschillende culturen op hogeschool/universitair niveau. - gemeenschappelijke aanpak van lectures en workshops met aandacht voor de selfreflection van de student. - een ‘cultural self-assessment exercise’ waardoor studenten inzicht krijgen in eigen waarden en normen. De studenten wezen op de typische kenmerken van hun cultuur en op hun omgang met diversiteit waarbij een kennismaking met diverse onderwijssystemen, leersystemen en culturen de hoofddoelstelling was. De lectures handelden over aspecten van diversiteit: coöperatief leren, taalbeleid, participatie op school, democratie en burgerschap, multiculturaliteit en globalisering, sportonderwijs in een multiculturele samenleving. Er volgden ook ‘good practices’ van 10
een brede benadering van interculturaliteit. De workshops boden de kans om de zelfontwikkelde materialen uit te proberen in een basisschool uit de buurt van de universiteit. Bij de voorstelling van de resultaten was er aandacht voor informatie, reflectie, transfer en bijsturing. De laatste dag was er de voorstelling voor de universiteit van Sakarya d.m.v. een expositie. Nadien werd de conferentie geëvalueerd. Uiteraard was de transfer van de bereikte vaststellingen en resultaten een belangrijk evaluatiecriterium. Aan het einde van het project werd het belang van multiculturele thema’s als essentieel onderdeel van de lerarenopleiding beklemtoond. Via de website blijven de deelnemers van intimets 1 en de nieuwe deelnemers met elkaar in contact. Men vindt hier alle presentaties, eindproducten en de film. In februari is er een overlegmeeting in Hasselt om de ‘intimets 2-conferentie’ grondig voor te bereiden en 2 nieuwe partners (Rovaniemi en Heidelberg) op de juiste golflengte af te stemmen. Coördinator:
Prof. Dr. Aytekin Isman Faculty of Education Sakarya University – Turkije
Vlaamse partner:
Katholieke hogeschool Limburg (KHLim) Departement lerarenopleiding Campus Hemelrijk Hemelrijk 25 3500 Hasselt
Contactpersoon: Partnerlanden:
Rudi Boelen - International coördinator
[email protected] Turkije (universiteit Sakarya) Denemarken (university college Lillebaelt Letland (Liepaja university)
Website:
www.intimets.sakarya.edu.tr
Projectduur:
13 – 24 oktober 08 11
Erasmus Project Hogeschool West-Vlaanderen Learning Inclusively – Network + Knowhow (LINK) Het centraal uitgangspunt voor dit structureel netwerk met 6 “umbrella organisations” (= nationale koepelstructuren) is een bijdrage leveren voor een meer inclusief hoger onderwijs ten aanzien van studenten met een functiebeperking. Dit netwerk beoogt het realiseren van gelijke onderwijskansen door een dialoog tussen studenten met functiebeperkingen en de actoren van hoger onderwijs. Dit gebeurt via deskundigheidsontwikkeling, uitwisseling van good practices en het werken aan positieve beeldvorming (Studeren met een functiebeperking kan!). Naar visie toe vertrekt dit project vanuit een inclusieve benadering. Daar waar integratie gericht is op het aanpassen van het individu aan de omgeving, ligt bij inclusie de focus op het aanpassen van de omgeving. Inclusie richt zich tot alle studenten en dus ook tot studenten met functiebeperkingen. Hoe inclusiever de omgeving, hoe minder doelgroepspecifieke maatregelen nodig zijn. Enkel daar waar dit nodig is, kunnen specifieke maatregelen verantwoord worden (bijvoorbeeld door het voorzien van gebarentolken). In dit netwerk worden 6 thema’s centraal gesteld: 1. de participatie en betrokkenheid van studenten met functiebeperkingen bij het onderwijsbeleid, 2. internationale standaarden voor redelijke aanpassingen, 3. de individuele en/of mainstreaming aanpak, 4. de ‘assessment’ en ‘disclosure’, 5. voorbereidingen op tewerkstelling en 6. het realiseren van een evidence based approach. Per thema en per land wordt één seminarie voorbereid waarbij eerst de 6 partners tot een verdieping van het thema komen. Aansluitend wordt een open seminarie gehouden waar die resultaten voorgelegd worden aan het hoger onderwijs. Dit resulteert in publicaties en een toegankelijke website met guidelines en good practices. Omwille van de directe betrokkenheid van studenten met functiebeperkingen wordt de ervaringsdeskundigheid maximaal gevaloriseerd en ingezet. Dit is ons inziens de beste weg om vooroordelen weg te werken, discriminatie weg te nemen en gelijke kansen na te streven. 12
Coördinator:
Association for Higher Education Access and Disabiltiy (AHEAD, Ierland)
Vlaamse partner:
Hogeschool West-Vlaanderen Gaspar Haenecaert Sint-Jorisstraat 71 8000 Brugge 0473 59 09 72
[email protected]
Andere partnerlanden:
SKILL (Verenigd Koninkrijk) Stichting Handicap en Studie (Nederland) Drustvo Studentov Invalidov Slovenije (DSIS, Slovenië) Network for National Disability Support (Zweden)
Projectduur:
3 jaar
13
Erasmus Project Arteveldehogeschool RIBA RIBA staat voor Raising International Business Awareness en is een uitwisselingsprogramma voor studenten met een economische, business of administratieve achtergrond uit verschillende Europese landen. Het doel van RIBA is studenten voorbereiden op leven en werken in een Europese en multiculturele omgeving, vrij van vooroordelen, die een vruchtbare samenwerking soms moeilijk maken. De zes partnerlanden die samen RIBA vormen, werken samen om een curriculum op te stellen dat beantwoordt aan de hoge verwachtingen en doelstellingen van elke school. Elke student kan op die manier een hoogstaand programma volgen dat beantwoordt aan zijn/haar achtergrond, zodat de kwaliteit van de afgeleverde diploma’s niet in gevaar komt. Alle lessen binnen RIBA worden uiteraard volledig in het Engels gegeven. Er zijn twee belangrijke thema’s binnen het programma: 1. Europa en de attitude van het desbetreffende land t.o.v. de Europese ontwikkeling 2. Specifieke culturele en politieke kennis over het land van verblijf Studenten leren niet alleen leven in een ander land met een andere cultuur tijdens hun RIBA uitwisseling. Ze werken ook intensief samen aan verschillende real-life projecten met studenten die uit alle partnerlanden komen. RIBA doorbreekt stereotypen doordat studenten niet vanuit hun thuishaven, maar vanuit een gastland naar de EU en haar ontwikkelingen kijken. Vaak gaat het daarbij om gastlanden die nog niet lang (Litouwen) of nog niet (Turkije) tot de EU behoren. Het is verrijkend te horen hoe zowel deze partnerinstellingen en landen omgaan met de EU en haar ontwikkeling, als hoe ‘gevestigde waarden binnen de EU’ zoals België, Frankrijk, Finland, Nederland en Duitsland omgaan met de recente evoluties Het RIBA programma werd genomineerd omdat er een hechte samenwerking tot stand is gekomen tussen instellingen uit verschillende culturen. RIBA is een uitwer14
king van het Erasmus initiatief zoals dit oorspronkelijk werd beoogd. Bovendien gaat het niet over cultuur in de klassieke zin van het woord, maar het effect van cultuur op het bedrijfsleven. Op nationaal vlak zijn er zeer weinig scholen in België die een vaste EU-module aanbieden. Ook op internationaal vlak is dit een best practice voorbeeld.
Coördinerende instelling:
Arteveldehogeschool Bedrijfsmanagement en Office Management) Sint-Pietersnieuwstraat 161 9000 Gent, België
Contactpersoon:
[email protected]
Partnerlanden: 1. Satakunta University of Applied Sciences (Pori, Finland) 2. University of Applied Sciences Deggendorf (Deggendorf, Duitsland) 3. Dokuz Eylül University (Izmir, Turkije) 4. Vilnius Management Academy (Vilnius, Lithuania) 5. Hogeschool Rotterdam (Rotterdam, Nederland) 6. Idrac International School of Management (Lyon, Frankrijk) Website: www.riba.eu.com RIBA bestaat al 5 jaar, sinds 2003 15
Leonardo da Vinci Project K.A. Schaarbeek-Evere / Emanuel Hielatheneum Students together to Malta for their future! Via dit project kregen 31 laatstejaars uit de TSO-afdelingen ‘handel’, ‘informatica’, ‘onthaal en public relations’ en ‘secretariaat talen’ de kans om gedurende 3 weken een stage te lopen in Maltese bedrijven. De meeste leerlingen hebben de Belgische nationaliteit, maar ze hebben wel verschillende roots (vooral Turks of Marokkaans). Stage lopen in een land waarvan ze de cultuur, de gewoonten en de geschiedenis nog moesten ontdekken, hielp de deelnemers begrijpen dat niet alles zwart-wit is, dat hokjesdenken niet altijd een antwoord biedt en dat openstaan voor andere culturen en gewoonten de beste manier is om stereotypen te ontkrachten. De combinatie van het katholieke Malta en de overduidelijke Arabische invloeden op het Maltees gaven de leerlingen enerzijds een gevoel van thuiskomen, maar anderzijds maakten ze op een aangename, niet-rechtstreeks confronterende manier, kennis met een andere cultuur. Een duidelijke meerwaarde van dit project was ook dat de leerlingen gedurende 3 weken met elkaar dienden samen te leven. Op die manier hebben ze ook kunnen ontdekken dat wanneer verschillende culturen samenleven, de som vaak groter is dan de optelling van beide. Opdat deze doelstellingen zouden kunnen gehaald worden, werd een intensief voortraject ontwikkeld waarin verstandhouding en begrip op de proef gesteld worden: de leerlingen moesten tot akkoorden komen, afspraken maken met elkaar en op elkaar kunnen steunen. Conflicten waren zeker aanwezig, maar het leerproces om hiermee te leren omgaan en compromissen te sluiten zijn zonder twijfel zeer verrijkend. Daarbij was de begeleiding door de leerkrachten tijdens de stage erg belangrijk: ‘onbespreekbare’ items werden bespreekbaar, schotten vielen weg, er was geen ’50 minuten’-beperking zoals tijdens een reguliere schooldag.
16
Project promotor:
K.A. Schaarbeek-Evere / Emanuel Hielatheneum
Contactpersoon:
Marita De Neve Ch. Gilisquetlaan 34 1030 Schaarbeek 02 241 31 08
Partnerschap:
Travel Malta Group Mediterranean Insurance Brokers (Malta) Ltd Howard Johnson Diplomat Hotel A.C.B. International Co Ltd en verscheidene andere Maltese bedrijven
Projectduur:
01.01.08 – 31.06.08
17
Leonardo da Vinci Project KH Leuven Get a European business experience through training in it Laatstejaarsstudenten ‘Bachelor in de Toegepaste Informatica en Informatiemanagement en –systemen’ van 4 Vlaamse hogescholen liepen 13 weken stage bij diverse bedrijven en organisaties in 14 Europese landen. Naast het voorbereiden van de studenten op de Europese arbeidsmarkt, was één van de doelstellingen: het verzamelen van informatie over interculturele verschillen en hun impact voor het IT-werkveld. De basisidee van een Leonardo da Vinci-mobiliteitsproject is de deelnemers onder te dompelen in een andere bedrijfs- en leefomgeving. Omdat de deelnemers hebben samengeleefd met allerlei nationaliteiten, zijn hun ervaringen met andere culturen nog ruimer dan enkel de cultuur van het gastland. Het resultaat hiervan was duidelijk: stereotypen werden in vraag gesteld, begrip en aanvaarding groeiden. Door erover te praten en na te denken groeide het besef bij de deelnemers dat ook zijzelf soms vastzaten in een eigen patroon en dat de gewoontes en patronen elders niet altijd slechter waren of zijn. Om de doelstelling aangaande interculturele verschillen te realiseren werd een elektronisch discussieforum opgezet. Het materiaal dat aangebracht werd door de deelnemers diende als basis voor een Trialoogproject (Vlaanderen-Brussel) rond Intercultual Differences met studenten van verschillende afkomst en religie. Volgens de promotor heeft het stageproject de deelnemers in situaties gebracht waarbij ze hebben geleerd zich meer open te stellen voor andere culturen. Een dergelijke attitude kan niet alleen veel misverstanden en problemen oplossen, maar ook voorkomen.
18
Project promotor:
Katholieke Hogeschool Leuven, departement Gezondheidszorg en Technologie
Contact:
Griet t’Servranckx Herestraat 49 3000 Leuven 016 37 52 45
Partnerschap:
verscheidene bedrijven en organisaties uit 14 landen
Projectduur:
01.06.05 – 31.05.08
19
Leonardo da Vinci Project Vesalius Stages voor 12 begunstigden bij instellingen voor zorg- en dienstverlening aan bejaarden en kinderen. 12 leerlingen van het 7de jaar ‘thuis- en bejaardenzorg’ en ‘kinderzorg’ liepen 3 weken stage in een bejaardentehuis of een kinderdagverblijf in het Turkse Izmir. Voor het project wordt samengewerkt met een partnerschool. De leerlingen werden verplicht de aangeleerde competenties te trainen in een land met een totaal andere kijk op bejaardenzorg: voor je ouders en grootouders zorg je normaal in familiekring; dit leidt ertoe dat bejaardenzorg in Turkije stiefmoederlijk wordt behandeld. De zorgverlening spitst zich dan ook vooral toe op het bieden van onderdak, hygiënische zorg, voeding en het leggen van sociale contacten. De leerlingen werden er vooral geconfronteerd met de manier waarop men met de menselijke waarden omspringt. Gastvrijheid is erg belangrijk: er heerst grote armoede op tal van domeinen maar menselijke rijkdom, die wil men delen.
20
Om de deelnemers goed voor te bereiden op hun verblijf in Turkije, werd een voorafgaande werkweek georganiseerd samen met een afvaardiging van de Turkse school. Hierbij werd niet alleen de nodige aandacht besteed aan het leren van enkele Turkse uitdrukkingen, maar ook aan de manier van omgaan met elkaar, waarden en normen, de verhouding tussen mannen en vrouwen. Volgens het Vesaliusinstituut is een degelijk stageproject zeer verrijkend omdat het op subtiele manier onze ogen opent voor waarden waarvoor we minder aandacht hebben: ‘wij hebben een ruimere kijk op de wereld nodig om onszelf verder te ontplooien’. Een dergelijk project biedt echter ook aan de ontvangende organisaties dezelfde mogelijkheden.
Project promotor:
KTA Vesaliusinstituut
Contact:
Eveline Viaene Leffingestraat 1 8400 Oostende 059 70 68 70
Partnerschap:
Tire Halk Egitim Merkezi (Izmir, Turkije)
Projectduur:
01.01.07 – 31.06.07
21
Grundtvig Project Katholieke Hogeschool Kempen Blended Learning And Intercultural Dialogue (BLAID-Leerpartnerschap) BLAID richt zich op de blended learning methodes en op de interculturele dialoog. De partners proberen samen een weg uit en wisselen ervaringen uit met “blended learning”. De betrokken cursisten worden samen gebracht in een dialoog – ondersteund door ICT-middelen - die zowel hun leren als hun functioneren in de latere maatschappij verbetert. Ze worden zich bewust van hun eigen identiteit en van de culturele verschillen. De Vlaamse partner focust op de werkende ingenieursstudent; voor deze cursist zijn internationaliseringscompetenties en de kennis van vreemde talen belangrijk, net als zijn latere verantwoordelijkheid voor arbeiders waarvan allochtonen zeker deel uit zullen maken. De actieve participanten in dit Leerpartnerschap hebben roots in Vlaanderen, Nigeria, China, Turkije, Mozambique, Duitsland, Denemarken, Litouwen, Ierland, Spanje, Noorwegen, Engeland, Nederland, Marokko, Suriname, Iran, Guatemala… Het Leerpartnerschap legt de klemtoon op respect voor de eigenheid van de cultuur van alle groepen in de samenleving. Bij elk van de projectactiviteiten komt dit aan bod. Daarbij worden interculturele verschillen als positieve waarde voorgesteld, met de regionale, de nationale en de Europese cultuur als kaders om de eigen identiteit te plaatsen. Cultuur is hierbij te begrijpen als cultuur met een grote C (musea, monumenten, architectuur) tot multiculturele eetgewoonten, de inburgering in de landen, het voorstellen aan elkaar van hobby’s, de eigen leefwereld in ‘My Town’ en via “talking letters”. Door zich samen voor te stellen bevorderen ze hun taalvaardigheid in het Engels. Stereotypen worden o.a. bestreden in de gezamenlijke toepassing van het Deense ‘intercultural-dialogue-benches’. In dit LP wordt Tutorship toegepast; dit is een blended-learning-aanpak; het staat bovendien model als middel om diversiteitsproblemen op te lossen. BLAID helpt de cursist zijn eigen identiteit te plaatsen in de multiculturele context; evenals zijn leren en later functioneren te kaderen en zijn eigen leerdoelen dichter bij de leerdoelen van de opleidingen te brengen. BLAID is vernieuwend door de introductie van ‘blended learning’ in de betrokken organisaties. 22
Projectcoördinator:
Lærdansk Aarhus Sprogcenter, Denemarken
Partnerorganisaties:
Katholieke Hogeschool Kempen, België Arendal Voksenopplæring, Noorwegen Athlone Institute of Technology, Ireland Zemaitijos Kolegija, Litouwen Hogeschool Rotterdam, Nederland
Contactgegevens v.d. Vlaamse organisatie:
Katholieke Hogeschool Kempen, België Campus Geel Kleinhoefstraat 4 2440 - Geel
Contactpersoon:
Robert Vierendeels
Website:
docweb.khk.be/KHK/BLAID
Projectduur:
1/10/2007-31/7/2009
23
Grundtvig Project CIMIC, KHMechelen From Migrant to Manager (M2M)
Dit Leerpartnerschap benadert de interculturele dialoog vanuit de praktijk, nl. vanuit het oogpunt van concrete ervaringen met de integratie van migranten en allochtonen op de werkvloer van bedrijven en organisaties. Het gaat na welke initiatieven er zijn in de betrokken partnerlanden om de instroom en toeleiding van gekwalificeerde migranten en alllochtonen naar managementposities te bevorderen. Het bevraagt eveneens de specifieke noden van de migranten en allochtonen in verband met hun ambities om hogerop te raken. M2M draagt eveneens bij tot een transcultureel leerproces van uitwisseling en evaluatie van ervaringen. Het stereotype beeld van de migrant of allochtoon is dat hij laaggeschoold is en niet over de talenten beschikt om zelf in leidinggevende posities te functioneren. M2M doorbreekt dit stereotype beeld heel expliciet. Bovendien trachten de partners van dit Leerpartnerschap in organisaties en bedrijven –en uiteindelijk ook in de maatschappij- een stimulerende voorbeeldfunctie te creëren waarin migranten en allochtonen zich kunnen herkennen. Het Leerpartnerschap wil op zeer concrete, en dus niet op ideologische of abstracte wijze de kracht van culturele diversiteit in de kijker zetten. Uitgangspunt is het tegengaan van de segregatie tussen werknemers in bedrijven/organisaties en dit zonder de installatie van mechanismen van positieve discriminatie. Het LP wil immers de mogelijkheden van ‘positieve actie’ exploreren. De internationale vergaderingen richten zich op nieuwe perspectieven en mogelijkheden om de interculturele dialoog in de praktijk te toetsen. Bovendien biedt het partnerschap een forum om met migranten en allochtonen zelf in dialoog te treden. M2M zoekt naar initiatieven die zich richten op de doorstroom en op de vraag hoe organisaties/bedrijven gebruik maken van het potentieel talent dat ze in huis hebben. Dit Leerpartnerschap werkt aan een andere beeldvorming over migranten en allochtonen die ook maatschappelijk van belang is. Deze duurzame verandering is zeker noodzakelijk in onze multiculturele samenleving. M2M is vernieuwend, ook in Vlaanderen. De website van het LP is overzichtelijk en bruikbaar door derden; je vindt er voorbeelden van goede praktijk, documenten over de migratieproblematiek in de betrokken landen, verslagen van de projectvoorbeelden enz. 24
Projectcoördinator:
VOX, Noorwegen
Partnerorganisaties:
Centrum voor Intercultureel Management en Internationale Communicatie (CIMIC), KHMechelen Greta du Velay, Frankrijk Manresa City Council, Spanje Westminster Adult Education Service, Groot-Brittannië Assoication for Integration of New Danes on the Labour Market, Denemarken
Contactgegevens van de Vlaamse organisatie:
Centrum voor Intercultureel Management en Internationale Communicatie (CIMIC), KHMechelen Lange Ridderstraat 36-38 2800 - Mechelen
Contactpersoon:
Jo Bastiaens
Website: Projectduur:
www.statvoks.no/m2m 1/10/2007-31/7/2009 25
Grundtvig Project Stedelijk Centrum Volwassenenonderwijs Sité Unified by Diversity
De deelnemende partners waren alle 4 centra voor volwassenenonderwijs waar anderstaligen de landstaal leren als 2de taal. Het hele Leerpartnerschap (LP) was erop gericht het integratieproces van de allochtonen zo gemakkelijk mogelijk te laten verlopen door verwerving van de taal en alles wat erbij komt kijken. Het project werd opgebouwd rond 4 centrale thema’s waaraan telkens een internationale projectvergadering werd gekoppeld. Het posterproject vertelt het verhaal van de nieuwkomer, met zijn angsten en aanknopingspunten, met zijn achtergrond en zijn droom. Via groepsgesprekken konden cursisten vanuit hun eigen situatie, perceptie en beperkt taalvaardigheidsniveau zich een concreter beeld vormen van de samenleving waarin ze terecht kwamen. In het kalenderproject werd ingegaan op het werken met multiculturele groepen. Aan de hand van besprekingen van en het verzamelen van achtergrondinformatie over speciale gebeurtenissen binnen de cultuur van de cursisten leerde men elkaars cultuur beter kennen. Het materiaal dat hieruit voorkwam, wordt nog gebruikt in de lessen. De aspecten ‘leren een leven lang’, kansen krijgen, nemen en creëren kwamen aan bod in de ‘life long learning lines’. Cursisten maakten een tijdslijn waarin ze vertellen wat ze geleerd hebben en vooral ook wat hun toekomstperspectief is. Dit werd een vorm van zelfevaluatie en tegelijkertijd een middel om hun perspectief duidelijk te krijgen. Het 4de thema was ‘Europa’ en de beleving daarvan van de nieuwkomers. De cursisten maakten interviews en namen ze af van mensen uit de EU. Europa werd daardoor tastbaarder en het hielp de cursisten om hun ideeën over Europa te verhelderen. In dit Leerpartnerschap werden de cursisten (anderstalige immigranten) zeer actief betrokken in het thema van de interculturele dialoog. Dit gebeurde zowel in het lesgebeuren in Vlaanderen als op het niveau van de Europese samenwerking. Het LP getuigt van duurzaamheid: het materiaal dat eruit voortkwam, wordt nog gebruikt in de lessen. 26
Het Leerpartnerschap werd afgerond in het Atlas-gebouw in Antwerpen met een succesvolle tentoonstelling van al de producten van het project; hierdoor is het ook een mooi voorbeeld op het vlak van disseminatie.
Projectcoördinator:
Language and Integration Centre of the Municipality of Guldborgsund, Denemarken
Partnerorganisaties:
Stedelijk Centrum voor Volwassenenonderwijs Sité, België Epimorfotika Kentra Pafou, Cyprus Volkshochschule Heide, Duitsland
Contactgegevens van de Vlaamse organisatie:
Stedelijk Centrum voor Volwassenenonderwijs Sité, België Kipdorpvest 24 2000 Antwerpen
Contactpersoon:
Birgit Steurs
Website:
www.scvo-site.be
Projectduur:
1/10/2006-31/7/2008 27
E-Twinning Project Sint-Bernarduscollege Audenaerde @ War Het project Audenaerde @ war van het Sint-Bernarduscollege in Oudenaarde wil de wederzijdse verstandhouding tussen Europese jongeren verhogen en vooroordelen tegenover ex-Oostbloklanden wegwerken. Vier klassen uit Oudenaarde werken samen met een partnerschool in Letland, Spanje en Roemenië. Dit project maakt deel uit van de campagne “Oudenaarde 1708” en daarom werkt de school ook samen met het Erfgoedcentrum Ename en de stad Oudenaarde. Het thema “de slag bij Oudenaerde” werd uitgebreid tot ‘oorlog en vrede in het dagelijkse leven’. Met de Spaanse partner werd de oorlogsband tussen Vlaanderen en Spanje in de 18e eeuw onderzocht en met de Roemeense zusterstad werd gewerkt rond het historisch slagveld Oudenaarde 1708. Verder werd er ruimer gewerkt rond vrede, veiligheid en vrijheid. Via twinspace, chat en mail werd informatie uitgewisseld en daarnaast bezochten de scholen elkaar en de historische plaatsen. De leerlingen hebben alle informatie in een stripverhaal verwerkt en dit vertaald in het Engels en Roemeens. Dankzij de virtuele en levensechte samenwerking tussen een Vlaamse en Roemeense school hebben de leerlingen kunnen kennismaken met een onbekende Oost-Europese staat die in de media vaak negatief wordt voorgesteld. Vooroordelen maken plaats voor nieuwe ontdekkingen over de culturele en historische rijkdom van dit voormalige Oostblokland.
28
Contactgegevens:
Sint-Bernarduscollege Oudenaarde Hoogstraat 30 9700 Oudenaarde
Guy Verzele
[email protected]
Partnerland:
Colegiul Economic Buzau Romania Jekabpils Valsts Gimnasia, Jekabpils, LV IES Baldiri Giliera , El Prat de Llobregat, ESP
Website :
www.oudenaarde1708.be blocs.xtec.cat/xchange0709
Projectduur:
schooljaar 2006-2007 en 2007-2008
29
E-Twinning Project Immaculata Instituut Babylon Het project Babylon bestond uit vijf deelprojecten waarin tachtig leerlingen uit het vierde jaar TSO van het Immaculata Instituut Oostmalle samenwerkten met leeftijdsgenoten in Bulgarije, Griekenland, Slovenië, Litouwen en Ijsland. De leerlingen leerden op deze manier gelijkenissen en verschillen ontdekken tussen de voor hen onbekende Europese culturen. Vier klassen uit het vierde jaar technisch onderwijs waren - klasoverstijgend - in groepen verdeeld en werkten samen via blogs, e-journals, twinspace en e-zines. Ze beantwoordden een online quiz over het partnerland. Via een wiki brainstormden de leerlingen van elk land rond vragen over hun partnerland. Daarna werkten ze gestructureerd aan het beantwoorden van de gestelde vragen via e-journal, twinspace en het magazine. Als afsluiting van het project gaven de leerlingen in groep een voorstelling van de opgedane kennis over hun partnerland en organiseerden ze een quiz. De leerlingen ontvingen informatie uit eerste hand over een land dat op het eerste zicht behoorlijk onbekend is, over thema’s die ze via een brainstorming op een wiki zelf hadden bepaald. Ze leerden op deze manier dat er enerzijds veel verschillen zijn tussen de landen, maar anderzijds ook veel gemeenschappelijke kenmerken. De ontdekking van bepaalde gewoontes in een ander land zorgde telkens weer voor een verrassende ervaring. De onbekende landen als Bulgarije, Slovenië, Litouwen lagen in eerste instantie niet goed in de markt bij de jongeren. Op het einde van het project hebben ze - dankzij informatie uit eerste hand- deze Europese landen veel beter leren kennen en appreciëren.
30
Contactgegevens:
Immaculata Instituut Oostmalle Hoogstraatsebaan 2 2390 Oostmalle
Christel Verheyen
[email protected]
Partnerland:
GPZE Zahariy Stoyanov Bulgarije Srednja sola Josipa Jurcica - Slovenië Engjaskoli - Ijsland Romuva Gymnasium Litouwen Ist General Lyceum Griekenland
Website:
www.ejournal.fi/inari07
Projectduur:
schooljaar 2006-2007
31
E-Twinning Project Immaculata Instituut Fabiola In het eTwinning-project “Fabiola” werkten leerlingen uit het vijfde jaar Kantoor van het Immaculata Instituut in Oostmalle actief en creatief samen met leeftijdsgenoten van het Instituut Hermanos Argensola in Albastro, in Spanje. De leerlingen uit beide scholen wisselden ideeën en beelden uit over het dagelijkse leven, tradities en cultuur in eigen streek en land. De leerlingen maakten gebruik van ICT- hulpmiddelen zoals Word, Powerpoint, weblogs… om hun materialen te publiceren. Ze werkten zelf interactieve en ludieke testen en activiteiten uit om de interactie met de projectpartners te versterken. De leerlingen namen contact op met ervaringsdeskundigen om het project inhoudelijk in te vullen. Zo werden voor de onderdelen folklore, volksspelen en streekgerechten ouderen geïnterviewd.
Spanje staat voor heel wat jongeren in het beroepsonderwijs voor playa, sangria, paëlla… Dankzij het project ‘Fabiola’ ontdekten deze jongeren dat Spanje meer is dan alleen maar zon, strand en uitgaan. Ze merkten dat de leeftijdsgenoten in het 32
binnenland van Spanje op veel gebieden op hen lijken, en dat het net de verschillen zijn die de contacten met hen zo verrijkend maken. Door dit project werden stereotypen doorbroken en vooroordelen ontkracht. De leerlingen leerden niet enkel de eigenheid van de streek van hun correspondenten kennen, maar leerden de rijkdom van hun eigen streek en geschiedenis waarderen. Door het contact met hun Spaanse leeftijdsgenoten uit algemene opleidingen is het zelfvertrouwen en zelfrespect van de Vlaamse leerlingen gegroeid. Niet alleen culturele maar ook sociale vooroordelen werden bestreden. Ook binnen de klas is de verstandhouding in positieve zin gegroeid: leerlingen gaven elkaar tips en hielpen elkaar, ieder naar eigen vermogen.
Contactgegevens:
Immaculata Instituut Oostmalle Hoogstraatsebaan 2 2390 Oostmalle
Marie-Leet Bens Osseven 19 2350 Vosselaar
[email protected]
Partnerland:
Spanje IES Hermanos Argensola in Albastro
Website:
my.twinspace.etwinning.net/paola
Projectduur:
schooljaar 2007-2008
33
colofon Verantwoordelijke uitgever: Samenstelling: Eindredactie: Ontwerp en drukwerk:
Mevr. Annemie Dewael - Algemeen directeur EPOS vzw - Hendrik Consciencegebouw, Koning Albert II-laan 15 - 1210 Brussel Landcommanderij Alden Biesen Kasteelstraat 6 - 3740 Bilzen COMMiX graphic solutions - www.commix.be
Deze publicatie kwam tot stand met de steun van de Europese Commissie De inhoud van dit document behoort tot de verantwoordelijkheid van de uitgever; de Europese Commissie is niet aansprakelijk voor de inhoud ervan. Verantwoordelijke uitgever: Mevr. A. Dewael, EPOS vzw Depotnummer: D/2008/3241/343
34
35
