HET DRAAIT OM WATER WATERCYCLUSPLAN

HET DRAAIT OM WATER WATERCYCLUSPLAN 2010-2015

WN_cyclus_coverCS4_coverDEF.indd 1

30-9-10 10:17

INHOUD Voorwoord 4 Waternet en de Watercyclus 7

Watercyclusplan 8 Waternet 10 De kernwaarden van Waternet 10

Veilig 13 Veilig 14 Volksgezondheid 14 Voorkomen van overstromingen en beperken wateroverlast 15 Persoonlijke veiligheid 17 Doelstellingen & kaders 17

Klantgericht 19

Klantgerichtheid 20 Beperken overlast van werkzaamheden 21 Ontzorgen van klanten 21 Genieten van water 22 Doelstellingen & kaders 23

Duurzaam 25 Duurzaam 26 Terugdringen emissie van broeikasgassen 26 Energiebesparing en opwekking groene energie 27 Zorgvuldig omgaan met grondstoffen 30 Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen: Wereld Waternet 31 Doelstellingen & kaders 31 Vooraanstaand 33 Continue innovatie van de watercyclus Samenwerken aan onderzoek Toepassen van (unieke) kennis Doelmatig beheer Doelstellingen & kaders

34 37 37 38 40

Voorwoord

Het draait om water: stilstaand, zoet, brak, vies, schoon, koud, warm...

...afvalwater, drinkwater, oppervlaktewater. Het geheel noemen we de watercyclus. Proberen we de watercyclus preciezer te omschrijven, dan schieten we al snel tekort. Een kringloop van drink-, afval-, oppervlakte-, gronden hemelwater, zoals verderop in het plan is weergegeven, is nog wel te schetsen, maar zo’n vereenvoudiging van de werkelijkheid leidt al snel tot discussies. Maar dan hebben we het alleen over de fysieke kant van de watercyclus. De watercyclus heeft ook maatschappelijke en economische kanten. Water speelt op veel manieren een rol in ons leven. Het gaat daarbij niet alleen om onze eigen individuele waterbehoefte, maar ook om het water dat nodig is voor het verbouwen van voedsel, het produceren van goederen, de bijdrage van water aan een aangename leefomgeving, etc. Water is eigenlijk terug te vinden in elk onderdeel van ons dagelijks bestaan: wonen, werken, recreëren, gezondheid, voedsel, energie, transport. Het is zo verweven en vanzelfsprekend dat we er nauwelijks bij stilstaan. Door deze verwevenheid speelt water ook economisch een belangrijke rol. We betalen als burger vijf verschillende tarieven voor waterdiensten. Dat lijkt complex en omslachtig, maar indirect betalen we ook nog via de prijzen van voedsel en andere producten en via belastingen voor waterdiensten. Kortom, het valt niet mee de watercyclus in al zijn facetten afdoende te beschrijven. Dat neemt niet weg dat we ervan overtuigd zijn dat het meerwaarde heeft in ons dagelijks werk bij Waternet voor onze opdrachtgevers, de Gemeente Amsterdam en Waterschap Amstel, Gooi en Vecht, zo goed mogelijk rekening te houden met de samenhang tussen al deze facetten. In ‘Het draait om water’ geven we aan de hand van de kernwaarden van Waternet inhoud aan deze zogenaamde watercyclusbenadering. Met de watercyclusbenadering proberen we de watercyclus verder vorm te geven en strategische vragen niet sectoraal op te lossen, maar breder in te steken. Het gaat dan bijvoorbeeld om vragen als:

4

watercyclusplan Waternet

• “Wat zijn in de toekomst onze drinkwaterbronnen: oppervlaktewater, brakke kwel en/of effluent van de afvalwaterzuivering?”; • “Wat is de beste oplossing voor de aanpak van de zogenaamde nieuwe stoffen (medicijnresten, hormoonverstoorders, bestrijdingsmiddelen): aanpak bij de bron, verwijdering in de afvalwaterzuivering en/of verwijdering bij de drinkwaterbereiding?”; • “Hoe komen we tot een klimaatneutrale watercyclus? Gaan we energie halen uit afvalwater, drinkwater, oppervlaktewater en/of grondwater?”.

“De watercyclus heeft ook maatschappelijke en economische kanten”

Op veel van dergelijke vragen hebben we nog geen direct antwoord, maar we gaan er actief mee aan de slag. ‘Het draait om water’ is geen losstaand verhaal, maar is in samenhang geschreven met de wettelijk verplichte sectorale beleidsplannen: het Plan Gemeentelijke Watertaken Amsterdam 2010-2015, het Waterbeheerplan Amstel, Gooi en Vecht 2010-2015 en het Drinkwaterplan 2010-2015. Door deze werkwijze zijn de plannen onderling afgestemd en zijn de strategische vragen die in “Het draait om water” zijn verwoord met de bijbehorende ambities verankerd in de sectorale plannen. ‘Het draait om water’ is Waternet’s eerste versie van een integraal watercyclusplan. Misschien is het nog niet helemaal volledig en nog niet volmaakt, maar dat hoort bij een debuut. In ieder geval heeft het bij betrokkenen al veel enthousiasme opgewekt en een bredere blik. Op die weg gaan we graag door, we zien het als een opstap naar meer. Om dit mogelijk te maken zijn de planperiodes van de sectorale plannen alvast op elkaar afgestemd. Roelof Kruize Directeur Waternet

het draait om water

5

6

Waternet en de Watercyclus Waternet is het enige waterbedrijf in Nederland dat integraal verantwoordelijk is voor het uitvoeren van het geheel van watertaken in een regio. Waternet noemt zichzelf daarom een Watercyclusbedrijf. Waternet toont aan dat de integrale benadering van deze watertaken leidt tot betere prestaties: een aan toonbaar betere kwaliteit, hogere doelmatigheid en grotere mate van klantgerichtheid. Dit Watercyclusplan beschrijft het geheel van taken en verantwoordelijkheden van Waternet.

het draait om water

7

Waternet en d e Watercyclus

Het Watercyclusplan verheldert de meerwaarde van de watercyclus benadering... Watercyclusplan

Het watercyclusplan ‘Het draait om water’ staat niet op zichzelf, maar hangt nauw samen met de wettelijk verplichte beleidsplannen: • het Plan Gemeentelijke Watertaken Amsterdam 2010-2015: “Breed water”; • het Waterbeheerplan Amstel, Gooi en Vecht 2010-2015: “Werken aan water in en met de omgeving”; • het Drinkwaterplan 2010-2015. ‘Het draait om water’ is het eerste integrale watercyclusplan van Waternet. De Watercyclus

De watercyclus is het integrale geheel van watersysteem en waterketen.

Neerslag rivierwater

Oppervlaktewater Watersystemen

Drinkwater zuiveren

besturen & beheren

Neerslag

& leveren

Afvalwater

Grondwater

Drinkwater

Afvalwater inzamelen & zuiveren

8


Het watersysteem betreft de natuurlijke kringloop van het water waarin een drietal watertypen worden onderscheiden: het hemelwater, het oppervlaktewater en het grondwater. Het watersysteem omvat de watertaken gronden oppervlaktewaterbeheer, bescherming tegen overstromingen en vaarweg beheer. De waterketen schetst de door de mens geleide activiteiten met betrekking tot water. Dit begint bij het onttrekken van water uit gronden (bij Waternet) oppervlaktewater. Daarna via productie van drinkwater naar gebruik door de consument en uiteindelijk weer het transport van afvalwater (al of niet samen met hemelwater) naar de afvalwaterzuivering. Hier wordt het afvalwater gezuiverd en teruggebracht in het watersysteem. De waterketen omvat de watertaken drinkwatervoorziening, afvalwaterinzameling, hemelwaterverwerking, en afvalwaterzuivering. De watercyclus is het totaal van watersysteem en waterketen en betreft – vanuit het perspectief van Waternet – vooral het geheel van watertaken en verantwoordelijkheden. De watertaken kunnen elkaar versterken, bijvoorbeeld door riolering en afvalwaterzuivering op elkaar af te stemmen, waardoor het oppervlaktewater minder belast wordt. Watertaken kunnen echter ook strijdig zijn met elkaar: winning van drinkwater uit oppervlaktewater kan op gespannen voet staan met beheer van oppervlaktewater. Hoe dan ook heeft de wijze van uitvoering van de ene watertaak gevolgen voor de andere watertaak. De watercyclusbenadering houdt in dat vraag stukken integraal worden bekeken, zodat steeds de beste totaaloplossing kan worden gekozen. Dit betekent dat er gestreefd wordt naar een optimale inrichting van de watercyclus, en dat belangen worden afgewogen tussen onderling strijdige verantwoordelijkheidsgebieden. Daarbij zoeken we actief de samenwerking met andere belanghebbenden en betrokkenen.

uitgelicht Samenwerken in de WATERgraafsmeer In de Amsterdamse wijk en polder Watergraafsmeer komen vrijwel alle klimaatopgaven samen. Het is een dichtbebouwd stedelijk gebied, maar er zijn ook delen - zoals het Science Park - die nog stedelijk ontwikkeld worden. Waternet heeft het initiatief genomen om met een brede coalitie van partners een aanpak voor het gebied te ontwikkelen. De overheden Waterschap Amstel, Gooi en Vecht, Stadsdeel Oost-Watergraafs meer, de Gemeente Amsterdam en de Provincie Noord-Holland zijn betrokken. Ook buurtorganisaties, woningcorporaties en dergelijke zijn onontbeerlijk om de plannen uit te werken. Nieuwe coalities worden gesmeed, met daarbij ook kennisinstituten, projectontwikkelaars en het bedrijfsleven.

het draait om water

9

“Het integrale geheel van watersysteem en waterketen”

In het projectteam “WATERgraafsmeer” worden de komende tijd verschillende werelden van kennis, aanpak en belang met elkaar verbonden om samen te werken aan een integrale klimaataanpak. Zo wordt overwogen om grondwater te gebruiken voor verwarming of koeling, neerslag op te vangen met minimaal ruimtebeslag en slimme veiligheidsmaatregelen te treffen tegen overstromingen.

Waternet

Waternet is gestart op 1 januari 2006 als de gezamenlijke uitvoeringsorganisatie van Waterschap Amstel, Gooi en Vecht en de Gemeente Amsterdam en voert dus de taken van beide besturen uit: • voor de Gemeente Amsterdam: drinkwatervoorziening, riolering, beheer stedelijk grondwater en stedelijk water en (vanaf 1 januari 2011) de bediening van bruggen en sluizen en het innen van vaargelden; • voor het Waterschap Amstel, Gooi & Vecht: watersysteembeheer, afval waterzuivering, beheer grondwater in landelijk gebied en vaarwegbeheer. Waternet is het enige bedrijf in Nederland dat zich richt op de hele watercyclus. Overigens doet Waternet dat alleen in Amsterdam en Muiden. In de andere gemeenten in de waterschapsregio werkt Waternet nauw samen met de betrokken overheden en instellingen ten aanzien van rioleringszorg en drinkwaterlevering. 1

De feitencommissie (UwV, VEWIN, en VNG) heeft de doelmatigheid van de uitvoering van de watertaken beoordeeld en vastgelegd in hun rapport ‘Doelmatig Beheer Waterketen (2010).

De integrale benadering van de watercyclus werpt duidelijke vruchten af. Er worden uitstekende prestaties geboekt tegen lagere operationele kosten dan andere grote gemeenten.1 Daarnaast is door de integratie van drinkwatervoorziening en afvalwaterbeheer een besparing van 6% op de operationele kosten bereikt. De kosten voor afvalwaterbeheer liggen ongeveer 10% lager dan in Rotterdam en Den Haag. Bij de uitvoering van de taken van Waternet wordt de watercyclusbenadering steeds meer toegepast. De integrale benadering is namelijk nodig om met betere oplossingen te komen voor de uitdagingen waar Waternet de komende jaren voor staat: klimaatverandering (zowel adaptatie als mitigatie), hogere efficiency en betere dienstverlening richting klanten. Deze uitdagingen komen later aan de orde.

De kernwaarden van Waternet

Waternet is nadrukkelijk een publieke dienstverlener. Dit komt tot uiting in onze missie: “Waternet beheerst op integrale en maatschappelijk verantwoorde wijze de watercyclus”. Dit Watercyclusplan ‘Het draait om water’ maakt de meerwaarde van de watercyclusbenadering voor de komende planperiode tot 2016 duidelijk. Daarbij is ervoor gekozen om deze meerwaarde te illustreren aan de hand van de vier kernwaarden van Waternet: veilig, klantgericht, duurzaam en vooraanstaand.

10


Veilig • tegengaan van volksgezondheidsrisico’s door het borgen van de kwaliteit van drinkwater, afvoer en verwerking van afvalwater en een ecologisch gezond watersysteem • voorkomen van overstromingen en beperken van overlast (teveel en te weinig water) • borgen van de persoonlijke veiligheid van medewerkers

Klantgericht • betrouwbaar uitvoeren van de watertaken • beperken van overlast voor klanten (indien deze niet kan worden voorkomen) • ontzorgen van klanten • mogelijk maken dat burgers kunnen genieten van water in al haar facetten

Duurzaam • balanceren tussen sociale, ecologische en economische aspecten (people, planet, prosperity) • aanpakken van problemen waar deze worden gesignaleerd, en deze niet doorschuiven in ruimte of tijd • ondernemen op een maatschappelijk verantwoorde wijze (MVO)

Vooraanstaand • continue innoveren van de watercyclus, zowel binnen Waternet als in samenwerking met anderen • vergroten, toepassen en delen van eigen kennis • doelmatig beheren van middelen, en zodoende bijdragen aan lagere kosten voor de klant

In de volgende hoofdstukken worden de activiteiten van Waternet in de watercyclus toegelicht aan de hand van bovenstaande kernwaarden. Elk hoofdstuk eindigt met doelstellingen en kaders. Dit zijn globale doelstellingen en kaders die in de sectorale beleidsplannen verder zijn geconcretiseerd.

het draait om water

11

Veilig De kernwaarde ‘Veilig’ vormt voor Waternet de basis van onze zorg, zowel omdat dit de primaire taken van Waternet betreft als vanwege de enorme risico’s die ontstaan indien niet de hoogste mate van veilig heid wordt nagestreefd. In ‘veilig’ komen de belang rijkste doelstellingen van Waternet terug: • de zorg voor de volksgezondheid door schoon water, zowel drinkwater als oppervlaktewater (waterkwaliteit); • de zorg voor ‘droge voeten’; het voorkomen van overstromingen en het beperken van waterover last (te veel of te weinig water), de waterstaat kundige veiligheid genoemd; • de persoonlijke veiligheid van de medewerkers van Waternet.

Veilig

De zorg voor veiligheid voor de samenleving is een overheidstaak...

Veilig

Waternet is namens het waterschap verantwoordelijk voor de waterstaatkundige veiligheid van de regio en voor de bescherming van het oppervlaktewater tegen verontreinigingen. Namens de Gemeente Amsterdam is Waternet verantwoordelijk voor de bescherming van de volksgezondheid door een hoogwaardige drinkwatervoorziening en door adequate afvoer van afvalwater. Helaas is het bieden van absolute veiligheid onmogelijk. We streven daarom naar het zoveel mogelijk reduceren van de risico’s. Risicoanalyse en – management zijn noodzakelijk om de risico’s op uitval te beperken. En door een 7x24 bezetting van de meldkamer, continue storingsdiensten en een goed uitgeruste calamiteitenorganisatie kunnen we bij storingen snel optreden.

Volksgezondheid

Drinkwatervoorziening en afvalwaterinzameling zijn in de 19e eeuw tot stand gekomen om infectieziekten zoals cholera te voorkomen. Nog steeds staat bij deze twee taken de bescherming van de volksgezondheid voorop. Om dit te bereiken zijn de processen die cruciaal zijn voor de volksgezondheid ISO gecertificeerd. Verder besteedt Waternet veel aandacht aan zorgvuldig en efficiënt beheer van de infrastructuur (leidingen, pompstations, gemalen, installaties, waterlopen en dijken). Geautomatiseerde systemen en asset management ondersteunen hierbij.

14


De kwaliteit van het oppervlaktewater heeft een belangrijke invloed op de volksgezondheid. Door klimaatverandering neemt deze invloed alleen maar toe, doordat ziektes zich beter kunnen ontwikkelen in warmer water. Met het toenemend recreatief gebruik van oppervlaktewater, stijgen de gezondheidsrisico’s van onvoldoende schoon oppervlaktewater. Door onze rol in de drinkwatervoorziening begrijpt Waternet welke invloed de hygiënische kwaliteit van water heeft op de volksgezondheid en vooral welke maatregelen kunnen worden genomen om de volksgezondheid te beschermen. Zo weten we welke eisen we moeten stellen aan water in fonteinen waar kinderen in de zomer in spelen en wat we moeten doen om de gewenste kwaliteit te borgen. Dezelfde kennis wordt ook ingezet in oppervlaktewaterbeheer en stedelijk waterbeheer. Waternet blijft ervoor zorgen dat de volkgezondheid niet bedreigd wordt door onvoldoende kwaliteit van drink- en oppervlaktewater. Nieuwe bedreigingen met een ongewenst effect op de hygiënische kwaliteit van drinkwater, zoals een stijgende temperatuur van het oppervlaktewater, worden daarom watercyclusbreed, sectoroverstijgend, aangepakt. uitgelicht Kennisdeling bij zuivering Op een aantal plaatsen (Naardermeer, Botshol, Vinkeveense plassen) moet tijdens droge periodes extra water worden ingelaten dat teveel fosfaat bevat. Waternet heeft veel ervaring met de verwijdering van fosfaat uit water. Dit gebeurt op drie plaatsen: 1. In afvalwater zit een hoge concentratie fosfaat, waar de rioolwaterzuivering veel ervaring mee heeft 2. In water dat wordt gewonnen voor drinkwater zit een lage concentratie fosfaat, waar de drinkwaterzuivering veel ervaring mee heeft 3. In oppervlaktewater is de te verwerken stroom juist onregelmatig, en daarmee heeft watersysteembeheer veel ervaring. Door de bundeling van kennis van het zuiveren van afvalwater, drinkwater en watersysteembeheer realiseert Waternet een optimale fosfaatverwijdering.

Voorkomen van overstromingen en beperken wateroverlast

Het voorkomen van overstromingen is de meest kritische taak die Waternet uitvoert; het blijvend veilig houden van één van de dichtstbevolkte gebieden van Nederland is een grote verantwoordelijkheid. Dat is extra belangrijk nu duidelijk is dat het klimaat gaat veranderen. Het wordt natter in ons gebied door meer neerslag, andere neerslagpatronen, en stijging van de zeespiegel. Het wordt ook warmer en soms droger. Daarnaast hebben we te maken met bodemdaling. Dit alles vraagt om aanzienlijke investeringen in klimaatadaptatie. In het Waterbeheerplan Amstel, Gooi en

het draait om water

15

Vecht en het plan Gemeentelijke Watertaken is hiervoor een uitgebreid pakket aan maatregelen opgenomen. Voor Amsterdam is bijvoorbeeld het Programma Amsterdam Waterbestendig gestart, waarin wordt uitgezocht welke aanpassingen nodig zijn in Amsterdam om de gevolgen van klimaatverandering te beperken zodat stad en regio zich kunnen blijven ontwikkelen als veilige en aangename vestigingsplaats. De stijging van de zeespiegel, de toename van neerslag, de toename van de neerslagintensiteit en daling van de bodem hebben een grote invloed op de waterstaatkundige veiligheid. Deze veranderingen in de natuurlijke omgeving vragen zowel om aanpassingen in het beheer van de watercyclus als in de watercyclus zelf. In stedelijke gebieden mag de hogere neerslagintensiteit bijvoorbeeld niet tot meer wateroverlast leiden. Klimaatadaptatie vraagt een intensieve samenwerking tussen de beheerders van de ruimte (gemeente, provincie) en Waternet als waterbeheerder. Het is nodig om neerslag langer vast te houden in het gebied om problemen (ondergelopen kelders en tunnels, rioolwater op straat, e.d.) door te snelle waterafvoer te voorkomen. Hier is ruimte voor nodig en deze is in het dichtbevolkte gebied van de Randstad steeds schaarser. Waternet denkt daarom actief mee over de ruimtelijke ontwikkeling van het gebied en adviseert de gemeenten en de provincie. De uitdaging is om ruimtelijke functies slim te combineren, zodat het watersysteem en de waterketen niet ingrijpend hoeven te worden aangepast (met ingrijpende investeringen tot gevolg). Waternet geeft met zijn hoofdkantoor zelf het goede voorbeeld door al het hemelwater dat op het terrein valt op te vangen en te verzamelen in een vijver. Dit water wordt door planten, een zogenaamd helofytenfilter, gezuiverd en gefilterd door een zandbed. Daarna wordt het gebruikt voor het spoelen van de toiletten in het gebouw. Hoewel Waternet zich richt op het voorkomen van overstromingen, is absolute veiligheid niet te garanderen. Mocht er zich echter een calamiteit voordoen, dan is Waternet hierop ingericht. Wij werken in dat geval samen met anderen - hulpdiensten, gemeenten, provincies, andere waterbeheerders – op basis van vooraf gemaakte crisisplannen en afspraken. uitgelicht Gebiedspilot meerlaagsveiligheid: ‘De waterbestendige stad’ Om een gebied veilig te houden tegen overstromingen zijn dijken essentieel, maar niet genoeg. Overstromingen zijn nooit volledig uit te sluiten, en door een slimme ruimtelijke inrichting is veel te winnen om de gevolgschade te beperken en de risico’s te beheersen. Een slagvaardige calamiteitenorganisatie draagt hier evenzeer aan bij. Deze aanpak wordt de meerlaagsveiligheidsbenadering genoemd. Deze benadering vereist een intensieve samenwerking tussen waterbeheerder en ruimtelijke ontwikkelaars. De opzet van Waternet - met waterschap

16


en gemeente als gezamenlijke opdrachtgevers - biedt een uitgelezen kans om dit te realiseren. Waternet start hiervoor samen met het Rijk (ministeries van VROM en V&W), provincie, STOWA, Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier en andere gemeentelijke diensten een pilot in Amsterdam. Het samenwerkingsnetwerk van Waternet binnen de gemeente Amsterdam vormt een uitstekende basis om uit te werken hoe kwetsbare infrastructuur optimaal beschermd kan worden tegen overstromingen.

Persoonlijke veiligheid

Waternet werkt continu aan waterbouwkundige infrastructuur, zowel in de openbare ruimte als de eigen installaties. Goede en veilige arbeidsomstandigheden zijn natuurlijk vanzelfsprekend, maar Waternet vindt dat ze als overheidsorganisatie een voorbeeldfunctie heeft. Zowel de veiligheid van de eigen medewerkers als de veiligheid van de omgeving van het werk is voor ons dan ook een voorwaarde. Waternet zorgt er daarom voor dat onze medewerkers van de veiligheidsvoorschriften op de hoogte zijn en daarnaar handelen. Daarnaast bieden wij onze medewerkers de voor hen benodigde veiligheidsmiddelen en monitort en rapporteert Waternet maandelijks de veiligheidssituatie. Indien de monitoring er aanleiding toe geeft worden voorschriften verder aangescherpt of extra veiligheidsmiddelen beschikbaar gesteld.

Doelstellingen & kaders

Waternet zorgt in het werkgebied voor een duurzame en veilige watervoorziening, afvalwaterverwerking en waterbeheersing. Waternet heeft richting 2015 de ambitie om de veiligheid verder te verbeteren. Waternet: • streeft continu naar een hoge kwaliteit, leveringszekerheid en betrouwbaarheid; • streeft ernaar om het beste drinkwater van Nederland te blijven leveren met de hoogste klantwaardering tegen een redelijke prijs. Een hoge leveringszekerheid is onderdeel van deze kwaliteit; • zorgt voor de juiste hoeveelheid water op de juiste plaats, o.a. door baggeren van watergangen en het activeren van peilbesluiten; • biedt een hoge bescherming tegen overstromingen, door waterkeringen te renoveren en invloed uit te oefenen op de inrichting van de ruimte; • beperkt de grondwateroverlast, onder andere met behulp van het in 2010 ontwikkelde hydrologisch grondwatermodel; • zorgt voor een veilige en gezonde arbeidsomgeving.

het draait om water

17

“Een voorbeeldfunctie als het om veiligheid gaat”

18

Klantgericht De klanten van Waternet zijn de burgers, bedrijven en andere overheden in ons gebied. Wij realiseren ons dat klanten geen andere keus hebben dan klant van ons te zijn. Daarnaast benaderen wij klanten soms ook met zaken waar deze niet om gevraagd hebben, bijvoorbeeld in het kader van handhaving. Onze opdrachtgevers willen dat Waternet goede afwegingen maakt in het algemeen belang, rekening houdend met het particulier belang.

Klantgericht

De meeste klanten ervaren de diensten van Waternet als vanzelfsprekend...

Klantgerichtheid

Pas bij problemen wordt de klant met Waternet geconfronteerd: als er geen water uit de kraan komt, het riool overstroomt, er wateroverlast is, of de facturering onjuist loopt. Juist op die momenten moet Waternet bereikbaar zijn en moeten wij adequaat klantvragen afhandelen. uitgelicht Mijn Waternet Digitale dienstverlening staat natuurlijk ook bij Waternet hoog in het vaandel. Dit wordt in de komende periode doorontwikkeld. Nu gaat het vooral over administratieve zaken: facturen, betalingen, vergunningen etc. Uiteraard wordt nu ook al allerlei informatie op Internet gepubliceerd. “Mijn Waternet” zal verder worden doorontwikkeld naar individuele en interactieve diensten (b.v. werken in uw postcodegebied). Daarmee wordt het mogelijk om alle watercyclusinformatie op één punt te krijgen en te gebruiken.

Klantgerichtheid gaat echter verder: Waternet richt zich erop klanten de optimale dienstverlening te bieden waarop zij recht hebben. Ten aanzien van de basisdiensten, maar ook door hen te ontzorgen en klanten volop de gelegenheid te geven van water te genieten.

20


Beperken overlast van werkzaamheden

Waternet werkt vrijwel continu aan de aanleg, reparatie en onderhoud van onze infrastructuur. De riolering, waterleidingen, waterkeringen en de waterinrichting dienen op orde te worden gehouden en waar mogelijk verbeterd. In de buurt van deze bouwkundige activiteiten wonen of werken belanghebbenden die hiervan hinder kunnen ondervinden. uitgelicht Verbeteren van de dijken Waternet beheert in opdracht van het waterschap 880 km dijken. Als er groot onderhoud of verbetering van een dijk nodig is, heeft dit grote gevolgen voor de bewoners aan die dijk en voor het verkeer. Daardoor zijn werken aan dijken complex en is het niet eenvoudig dijkprojecten binnen de vereiste doorlooptijd af te ronden. Het op orde houden van het dijkenstelsel is natuurlijk essentieel voor de veiligheid. Waternet heeft daarom alle benodigde disciplines voor de werken aan de dijk verenigd in een dijkenteam. Dit stelt Waternet in staat om op schema te blijven met het programma van dijkversterking en tegelijkertijd verder te bouwen aan de zo belangrijke kennisontwikkeling die nodig is voor de veiligheid van het gebied. Omgevingsmanagement is een van de peilers van het dijkverbeteringsprogramma.

De belanghebbenden worden direct bij de planvorming betrokken. Een goed voorbeeld zijn de watergebiedsplannen die Waternet in opdracht van het waterschap maakt. Het is goed gebruik om tijdens de planfase met de bedrijven en bewoners te overleggen. Maar ook bij bouwactiviteiten in de stad is overleg met de omwonenden belangrijk. Als de uitvoering gaat starten, worden alle mensen en bedrijven in de buurt geïnformeerd over wat er gaat gebeuren. Daarbij houden we zoveel mogelijk ook met hun wensen rekening.

Ontzorgen van klanten

Waternet streeft ernaar de individuele klant te ontzorgen. Zowel door de facturering te vereenvoudigen, als door de bereikbaarheid en dienstverlening van Waternet te verbeteren. Inzicht in de kosten: 1 Waternota Op dit moment betalen klanten aan Waternet drie verschillende nota’s met vier belastingen of tarieven (of vijf als ze huis- of grondeigenaar zijn). Dit is het gevolg van de gescheiden bestuurlijke verantwoordelijkheid en financieringsstructuur in de waterketen. Klanten krijgen aparte nota’s voor de rioleringszorg en de drinkwaterlevering en een nota van het waterschap voor afvalwaterzuivering en watersysteembeheer. Waternet streeft ernaar dat op termijn de heffingen en tarieven worden vereenvoudigd en afhankelijk wor-

het draait om water

21

“Focus op het verbeteren van de dienst verlening”

den van watergebruik (het zogenaamde “Waterspoor”). Een integrale financiering zou ook meer recht doen aan de samenhang in de watercyclus. Storingen & klachten verhelpen: 1 loket Meestal werkt Waternet onopgemerkt aan een vrijwel onzichtbare structuur van leidingen, gemalen, pompstations, dijken en waterzuiveringen. Tot het moment dat er iets fout gaat: als er geen water uit de kraan komt, een overstroming dreigt of de sloot plotseling erg stinkt. Klanten kunnen Waternet direct om hulp vragen bij problemen. Dag en nacht is de storingsdienst beschikbaar. De storingsdienst kan bouwen op de kennis, het personeel en materieel van geheel Waternet, waardoor alle soorten storingen direct kunnen worden aangepakt. Waternet is 24 uur per dag telefonisch bereikbaar. In 90% van de gevallen krijgt de beller direct de juiste informatie. Waternet zal dezelfde dienstverlening ook via internet gaan leveren. uitgelicht SOS Water Thuis-service De SOS Water Thuis-service van Waternet biedt mensen en bedrijven 7x24 uur per week hulp bij een acuut waterprobleem. Als het een inpandig probleem is zorgt Waternet ervoor dat een bedrijf wordt ingeschakeld. Als het probleem zich in de openbare ruimte voordoet, gaat Waternet zelf aan de slag. Waternet werkt bij het opzetten van deze service samen met Uneto-VNI, de brancheorganisatie van installateurs. Met deze opzet biedt Waternet de klant één loket voor al zijn waterproblemen, zonder daarbij diensten die de markt kan leveren zelf te gaan uitvoeren. Dit is een nieuwe service van Waternet. De klanten betalen een normaal tarief voor het deel dat voor hun eigen rekening dient te komen. Het grote voordeel voor de klant is, dat men niet meer van het kastje naar de muur hoeft, maar in één keer geholpen wordt bij de oplossing van een acuut probleem.

Genieten van water

Waternet maakt het mogelijk dat iedereen water in al zijn aspecten positief kan ervaren. Het ervaren van water heeft vele facetten: van de smaak van het drinkwater, tot schoon zwem- en vaarwater en hygiënisch drinkwater in de fonteintjes. Waternet levert in dit verband de beste kwaliteit drinkwater. Daarnaast is er Amsterdam veel aan gelegen om de historische grachten aantrekkelijk te houden. In de Amstel is in de zomer van 2010 een drijvend zwembad aangelegd om aandacht te vragen voor het belang van schoon water in de Amstel en grachten. Waternet zet het zwembad in voor educatie activiteiten en koppelt een zwembadbezoek van een schoolklas aan een waterles. Tot slot zorgt Waternet ervoor dat de leefomgeving zo wordt ingericht dat er afdoende ruimte is voor water.

22



Waternet wil de klantgerichtheid verder verbeteren. Waternet: 1. streeft naar een hoge klanttevredenheid; 2. streeft naar één waternota en (op termijn) naar het variabel maken van de heffingen; 3. verhoogt service door: 24-uurs telefonische bereikbaarheid, bereikbaarheid via internet, direct beantwoording van vragen en de storingsdienst; 4. verbetert de toegankelijkheid van informatie.

het draait om water

23

duurzaam Waternet wil problemen niet in de tijd verschuiven, maar oplossen zodra deze worden gesignaleerd. Duurzaamheid staat bij Waternet hoog in het vaandel.

Duurzaam

Het veranderende klimaat stelt Waternet voor grote opgaven voor de toekomst: het gebied moet ook in de toekomst leefbaar blijven...

Duurzaam

Het gebied moet ook in de toekomst leefbaar blijven bij de verwachte toename van neerslag, stijging van de zeespiegel en hogere temperaturen. ‘Klimaatadaptatie’ is al toegelicht bij de kernwaarde Veilig. Als watercyclusbedrijf kan Waternet ook de duurzaamheid van onze eigen activiteiten sterk verbeteren. Op deze manier wilen wij bijdragen aan het beperken van de klimaatverandering (mitigatie). Waternet wil in 2020 volledig klimaatneutraal zijn. Dit doen we door: • het beperken van de directe emissies van broeikasgassen; • energiebesparing en opwekking van groene energie; • zorgvuldig om te gaan met grondstoffen. Tot slot vinden wij het onze maatschappelijke verantwoordelijkheid om onze kennis in te zetten om minder ontwikkelde landen te ondersteunen bij het aanpakken van waterproblemen.

Terugdringen emissie van broeikasgassen

De maatschappelijke discussie richt zich op het aanpakken van de oorzaken van klimaatverandering. Dit betekent dat de uitstoot van broeikasgassen moet worden beperkt. De watercyclus zelf heeft slechts een geringe emissie van broeikasgassen. Toch willen wij alle mogelijkheden benutten om emissies te reduceren.

26


uitgelicht Klimaatvoetdruk van Waternet De wetenschap en de maatschappij zijn het erover eens dat er een oorzakelijk verband is tussen de broeikasgasemissies door de mens en de opwarming van de aarde. Als gevolg daarvan is wereldwijd veel aandacht voor het terugdringen van deze emissies. Ook Waternet wil hieraan bijdragen. Om te beginnen heeft Waternet als eerste waterbedrijf een klimaatvoetdruk opgesteld voor haar activiteiten. Zo kunnen de meest effectieve maatregelen worden bepaald om klimaatneutraliteit te bereiken.

Totale Emissie in tonnen CO2-equivalenten inclusief groen stroom

120000 100000 80000 40000 Scope 3

20000

Scope 2

0

Scope 1 1990

2004

2007

2008

Waternet veroorzaakt rechtstreekse emissie door het vrijkomen van lachgas (N2O) bij de afvalwaterzuivering en door het vrijkomen van CO2 en lachgas bij het afbreken van veen bij peilverlagingen. De registratie en aanpak van dit soort emissies staat nog in de kinderschoenen. Waternet participeert in onderzoeken om hier op korte termijn meer inzicht in te krijgen en om de juiste tegenmaatregelen te kunnen treffen.

Energiebesparing en opwekking groene energie

Waternet veroorzaakt ook uitstoot van broeikasgas door gebruik van energie. Wij willen de door ons veroorzaakte CO2-emissies verminderen door minder en alleen duurzame energie te gebruiken bij onze eigen werkprocessen, en door de energie te benutten die in het water zelf zit. Gebruik van minder en duurzame elektriciteit Waternet gebruikt uitsluitend groene stroom. Daarmee is al een substantiële bijdrage geleverd aan de emissiereductie.

het draait om water

27

Het zwaartepunt van ons eigen energieverbruik zit in de waterzuiveringsprocessen, zowel van drinkwater als van afvalwater. Door deze processen verder te optimaliseren streeft Waternet ernaar dit energieverbruik tot 2015 met 2% per jaar te reduceren. Een belangrijke andere energieverbruiker is watertransport. Door het beperken van onnodig watertransport of onnodig hoge transportdruk is verdere efficiencywinst te behalen. Daarnaast gebruikt Waternet energie bij de bedrijfsondersteuning. Met name mobiliteit en bedrijfshuisvesting zijn grote energieverbruikers. Waternet maakt daarom onder meer gebruik van WKO-systemen voor verwarming en koeling van ons kantoor. Het mobiliteitsbeleid is erop gericht biogas en (groene) elektriciteit te gebruiken als brandstof van onze bedrijfsvoertuigen. Zo wordt het energiegebruik verduurzaamd. Water als brandstof De afvalstoffen in afvalwater kunnen als energiebron dienen. Waternet produceert al 22% van de eigen energiebehoefte zelf, vooral door de koppeling van de afvalwaterzuiveringinrichting RWZI-West en het Afval Energiebedrijf Amsterdam (AEB). De RWZI levert biogas en slib dat door AEB wordt gebruikt voor de opwekking van elektriciteit en warmte. AEB levert die warmte en elektriciteit terug aan RWZI-West. De eigen energieopwekking wordt verder ontwikkeld. Het biogas, dat wordt gewonnen door het vergisten van zuiveringsslib, wordt nu nog geleverd aan het AEB, maar dit gas kan ook worden opgewerkt tot groen gas en gebruikt worden als brandstof voor voertuigen. Op kleine schaal wordt dit al toegepast op de RWZI in Mijdrecht. Op andere RWZI’s wordt de mogelijkheid voor gaswinning onderzocht. uitgelicht Groen gas Op de rioolwaterzuiveringsinstallatie De Ronde Venen in Mijdrecht is in 2009 de tweede Nederlandse groen gas-installatie in bedrijf genomen. Ongeveer 20% van het groene gas wordt gebruikt voor de verwarming van eigen kantoren en voor het vergistingsproces op de zuivering. Daarnaast is er een tankpunt waar auto’s groen gas kunnen tanken. Een aantal bedrijfsauto’s rijdt al op dit gas. Het resterende gas wordt aan het gasnet geleverd.

Een volgende stap is winning van waterstof uit het afvalwaterzuiveringsproces. We onderzoeken welke mogelijkheden daarvoor zijn. Behalve de chemische energie uit afvalwater benut Waternet ook thermische energie (koude en warmte) uit grondwater en oppervlaktewater. Daarnaast onderzoeken wij hoe we de thermische energie uit afvalwater en drinkwater kunnen gebruiken. Al deze mogelijkheden dragen bij aan de reductie van het energieverbruik en het opwekken van groene, duurzame energie.

28


het draait om water

29

uitgelicht Warmte en Koudeopslag op de Dam Bij Warmte en Koudeopslag (WKO) wordt de bodem en het grondwater benut voor het koelen en verwarmen van gebouwen. 's Zomers wordt water uit de koude bron gepompt en wordt de koude direct gebruikt voor koeling van het gebouw. Het opgewarmde water wordt teruggebracht in de warme bron en wordt met een warmtepomp in de winter gebruikt om het gebouw te verwarmen. In opdracht van stadsdeel Amsterdam Centrum en Klimaatbureau Amsterdam voeren Waternet en Cofely (voorheen GTI) een haalbaarheidsstudie uit naar een collectief WKO-systeem voor bedrijven rond de Dam. Het gaat hier om het meest intensief gebruikte stuk grond van Nederland, zowel boven- als ondergronds. Om iedere gebruiker te voorzien van duurzame warmte en koude, en om te voorkomen dat de warme en koude bronnen gaan mengen, is een goede organisatie en publieke infrastructuur nodig. Waternet onderzoekt de verschillende mogelijkheden om de exploitatie van de bron (grondwater) en de infrastructuur van een collectief WKO-systeem voor onze rekening te nemen.

Zorgvuldig omgaan met grondstoffen “Duurzaamheid meewegen in inkoopbeslissing”

Waternet gebruikt grondstoffen die eindig zijn en kan grondstoffen produceren die nuttig zijn. Juist als cyclusbedrijf willen wij het principe van wieg tot wieg (Cradle-to-Cradle, ofwel C2C) meer gaan toepassen in onze bedrijfsprocessen. Dit speelt of gaat spelen op allerlei terreinen binnen ons werk: • duurzaam bouwen van waterinfrastructuur; • terugwinning van stoffen (bijvoorbeeld fosfaat) uit de zuivering; • hergebruik van afvalstoffen, zoals ijzerhoudend slib uit de drinkwater zuivering gebruiken in het afvalwaterzuiveringproces; • het CO2 dat vrijkomt bij de omzetting van biogas in groen gas in de afvalwaterzuivering, gebruiken voor de drinkwaterzuivering (en daarmee minder of geen gebruik van zoutzuur). uitgelicht CO2 gebruiken in de drinkwatervoorziening Bij de bereiding van drinkwater wordt zoutzuur gebruikt bij zowel het zuiveringsproces als voor het ontharden van water. Door dit zoutzuur te vervangen door CO2 dat in de afvalwaterzuivering vrijkomt bij de omzetting van biogas in groen gas, worden twee vliegen in een klap geslagen: de emissie die veroorzaakt wordt door de productie van zoutzuur neemt af en er komt minder CO2 in de lucht. Waternet gaat hiermee aan de slag.

30


Op een aantal manieren werkt Waternet er aan de C2C-principes toe te passen in het werk. Voor belangrijke investeringen wordt een Levenscyclusanalyse (LCA) opgesteld. Ook bij het onderhoud worden duurzaamheid aspecten meegewogen door gebruik van de juiste materialen en grondstoffen en toepassing van LCA’s. Tot slot koopt Waternet vanaf 2010 volledig duurzaam in volgens de richtlijnen van Agentschap NL (voorheen Senter Novem). Dit betekent dat duurzaamheid, en daarmee de milieubelasting, wordt meegewogen in de inkoopbeslissing.

Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen: Wereld Waternet

Mondiaal is water in veel landen een groot probleem. In de Millennium Development Goals heeft de VN de doelstelling geformuleerd dat in 2015 het aantal mensen dat geen beschikking heeft over goed drinkwater en goede sanitatie gehalveerd moet zijn ten opzichte van 2000. Waternet heeft de afgelopen jaren veel kennis en ervaring opgebouwd over de watercyclus. Deze kennis wil zij als maatschappelijke organisatie graag delen met anderen in de ontwikkelde wereld en in minder ontwikkelde landen. Zodoende draagt zij bij aan de doelstellingen van de VN. Alle hierop gerichte activiteiten heeft Waternet gebundeld in de Stichting Wereld Waternet. Medewerkers van Waternet zijn via Wereld Waternet op projectbasis actief in enkele ontwikkelingslanden (Suriname, Indonesië, Egypte, Zuid Afrika, Marokko en in toenemende mate in andere Afrikaanse landen). Wereld Waternet gaat uit van duurzame relaties en integrale oplossingen. Zij werkt uitsluitend via Water Operator Partnerships: samenwerking en professionalisering van publieke organisaties in ontwikkelingslanden door kennis- en organisatieontwikkeling, training en advies. Wereld Waternet investeert niet in infrastructuur.


2

Waternet wil duurzamer worden: 1. Waternet investeert in duurzaamheid en klimaatmitigatie; 2. In 2015 reduceert Waternet 75% van haar CO2-emissie2 ; 3. Op termijn (2020) is Waternet volledig klimaatneutraal. In de komende vijf jaar bereidt Waternet dit voor; 4. Wereld Waternet richt zich op een goede watervoorziening en sanitatie in een aantal ontwikkelingslanden, waarbij zij haar activiteiten in Afrika wil uitbreiden. Zodoende dragen wij bij aan de Millenium Development Goals (MDG-7); 5. De participatie in Wereld Waternet is gegroeid van 12 fte in 2012 naar 17 fte in 2014 (1%);

het draait om water

31

Ten opzichte van 1990 op basis van de climate footprint.

vooraanstaand Waternet wil een vooraanstaande organisatie zijn. Dit stelt ons beter in staat de ontwikkeling naar watercyclusbedrijven te stimuleren. Op deze manier draagt Waternet bij aan de trots van onze opdracht gevers en onze werknemers. Vooraanstaand betekent voor ons dat wij voorop lopen in innovatie (zelf of gezamenlijk met anderen), kennis delen en toepassen en de beschikbare midde len zo doelmatig mogelijk inzetten om daarmee de kosten voor de klant te beperken.

Vooraanstaand

Door innovatie worden nieuwe ideeën onderzocht en toegepast om de watertaken beter uit te voeren...

Continue innovatie van de watercyclus

Het samenbrengen van de binnen Waternet aanwezige brede vakkennis is een belangrijke meerwaarde als watercyclusbedrijf. Dit heeft onder andere geleid tot vernieuwingen op het gebied van omgaan met emerging substances (“nieuwe stoffen”) in het water, verdergaande afvalwaterzuivering en fosfaatverwijdering uit oppervlaktewater. Ook blijft Waternet alert op nieuwe technologische en maatschappelijke ontwikkelingen. In het verleden is gekozen voor het op een beperkt aantal plaatsen centraal zuiveren van drinkwater en afvalwater. Maar Waternet ontwikkelt tegelijkertijd ook kennis en ervaring over decentrale waterzuivering. Wij blijven alert op een mogelijke verschuiving van het perspectief, zoals dat bijvoorbeeld al plaatsvindt met duurzame energieopwekking. Waternet heeft voor de komende periode een innovatiebeleid vastgesteld. In de komende periode staan hierin drie thema’s centraal: • “Energie uit water”, • “Water in de stad” en • “het Plassengebied”.

34


Energie uit water Energie uit afvalwater via biogas is eerder al aan de orde geweest. Dat is zogenaamde chemische energie. Water bevat echter ook thermische energie: water houdt warmte en koude lang vast. Daarom is het bij uitstek geschikt voor transport van warmte (net als bij een centrale verwarming). De gemeente Amsterdam werkt aan de verdere uitbreiding van het stedelijk warmtenet en Waternet is in beeld om het warmtenet namens de gemeente te gaan beheren. Daarnaast zet Waternet in op benutting van thermische energie in gronden oppervlaktewater zoals bijvoorbeeld Koude Warmte Opslag (WKO). Op sommige plaatsen wordt het grondwater dusdanig intensief gebruikt, dat het gemeentebestuur van Amsterdam Waternet heeft gevraagd om dit te coördineren. Met de afvoer van afvalwater wordt ook veel warmte afgevoerd uit woningen en bedrijven. We onderzoeken of die warmte nuttig kan worden gebruikt. Tot slot onderzoeken we of de thermische energie van oppervlaktewater kan worden benut. Waternet produceert drinkwater uit oppervlaktewater. In de winter is dit water erg koud. In de zomer, mede door klimaatverandering, is oppervlaktewater juist erg warm. uitgelicht Lake source cooling en winning fosfaat De Ouderkerkerplas is een diepe voormalige zandwinning. Door de diepte van de plas bevindt zich op de bodem een grote voorraad koud water, dat uitstekend benut kan worden voor koeling. Het water van de Ouderkerkerplas bevat ook teveel fosfaat. Veel van het fosfaat zit bij de bodem en dat zou door onttrekking van koud water en de daarop volgende lozing van het opgewarmde water terug in de plas, een extra belasting op gaan leveren. Door het water bij het gebruik als koelwater te defosfateren wordt enerzijds de koudevoorraad benut en anderzijds de waterkwaliteit verbeterd.

Water in de Stad Een verdergaande urbanisatie, meervoudig ruimtegebruik, verdichting van de stad, klimaatverandering, veroudering van infrastructuur, etc. vraagt om een integrale aanpak van water in de stad. Water krijgt een andere, meer prominente rol in stedelijke ontwikkeling en ruimtelijke ordening. Waternet wil onderzoeken hoe een leefbare, duurzame en toekomstbestendige stad het beste kan worden ingericht en wat hierin de rol van water is. Daarbij is speciale aandacht voor de gezondheidsrisico’s van water als dat in de stad anders wordt gebruikt.

het draait om water

35

uitgelicht Waterkringloop Amstelveen De waterkwaliteit in het stedelijk gebied van Amstelveen is slecht. Om problemen zoals zuurstoftekort, stank en kroosoverlast te beperken, wordt het watersysteem momenteel doorgespoeld met water uit de Amstelveense Poel. Dit zal worden vervangen door een circulatiesysteem dat wordt gevoed met vergaand gezuiverd afvalwater van de RWZI Amstelveen. Hierdoor wordt minder verontreinigd water op de Amstel geloosd, verbetert de ecologie van de Poel en worden tegelijkertijd de stadswateren van Amstelveen beter van kwaliteit.

3

RW: Kaderrichtlijn Water. De K kaderrichtlijnen (2000) heeft als doel de bescherming van het water in de landen die zijn aangesloten bij de Europese Unie.

Plassengebied Waternet gebruikt de Waterleidingplas nabij Loenen voor drinkwaterproductie en is namens Waterschap Amstel, Gooi en Vecht beheerder van het plassengebied rond Loosdrecht. Verschillende belangen raken elkaar in dit gebied: drinkwater, natuurbeheer, waterbeheer, recreatie en landbouw. Doordat Waternet in het Plassengebied alle watertaken uitvoert, kunnen afzonderlijke onderwerpen zoals KRW-maatregelen3 en het gedrag van emerging substances integraal worden aangepakt. Waternet wil nagaan welke hydrologische en ecologische kennis nodig is om de functies drinkwater, natuurbeheer, waterbeheer, recreatie en landbouw zo goed mogelijk te combineren. uitgelicht Emerging substances in de Watercyclus Steeds vaker treffen we in het water nieuwe stoffen aan zoals bestrijdingsmiddelen, restanten van geneesmiddelen, en hormoonverstorende stoffen. Dit heeft vooral risico’s als het water wordt gebruikt voor de winning van drinkwater. Het is niet eenvoudig om deze nieuwe stoffen te signaleren, maar het aanpakken daarvan is nog lastiger. In de Bethunepolder vervult Waternet de functie van waterbeheerder namens het waterschap en winnen we drinkwater voor Amsterdam. Daarom werkt Waternet juist voor dit gebied aan een integrale aanpak. Op basis van literatuur en/of onderzoek worden de bronnen van deze nieuwe stoffen getraceerd. Soms zijn dat bronnen waar Waternet van weet, zoals de bekende systemen voor individuele behandeling van afvalwater (IBA’s). Als voldoende bekend is over de bronnen, kunnen gepaste maatregelen worden getroffen. Daarbij wordt gedacht aan een combinatie van aanpak van lozingen en bronnen en aanpassing van het watersysteem.

36


Samenwerken aan onderzoek

Om de activiteiten in de watercyclus verder te ontwikkelen is onderzoek nodig. Dit is van essentieel belang, maar behoort niet tot onze kerntaken. Daarom werkt Waternet nauw samen in onderzoeksprogramma’s: • wateronderzoek in brede zin: met toonaangevende onderzoekinstellingen als de Technische Universiteit Delft, de Universiteit van Amsterdam, de Hogeschool Amsterdam, Wageningen UR en KWR Watercycle Research Institute; • onderzoek gericht op specifieke watertaken: het DPW onderzoeks programma (duinwaterbedrijven), Stowa (waterschappen) en Rioned (rioleringstaak gemeenten); • onderzoek gericht op de ontwikkeling van de watercyclus: Asellus (samen met o.a. KWR, Waterleidingmaatschappij Limburg, Brabant Water, Stowa, waterschappen). Waternet neemt in veel van deze samenwerkingen het voortouw, zoals in het bedrijfstakonderzoek, Asellus, DPW, bij STOWA en de IWA Group on climate change. Ook is een aantal leerstoelen door Waternet (mede) gefinancierd en werken hoogleraren voor Waternet. Op deze manier dragen wij actief bij aan de verdere kennisontwikkeling van ons vakgebied.

Toepassen van (unieke) kennis

Waternet loopt voorop bij het toepassen van nieuwe kennis. Deze kennis willen wij in ieder geval binnen de organisatie delen. Daarnaast vinden wij het van belang om onze kennis te delen met andere organisaties in binnen- en buitenland. Als watercyclusbedrijf biedt Waternet een breed scala aan functies en daardoor goede ontwikkelingsperspectieven voor onze medewerkers. Dat helpt bij het aantrekken en het binnen het bedrijf houden van talenten. Dat Waternet een vooraanstaand bedrijf is maakt ons ook tot een aantrekkelijke werkgever. Waternet werkt aan de ontwikkeling van de mensen die er werken. De Waternet Academie is een platform waar leren binnen Waternet wordt georganiseerd. Naast algemene opleidingen en vaardigheidstrainingen, biedt de Waternet Academie ook uitwisseling en delen van kennis en ervaring. Hierdoor ontwikkelt de hele organisatie zich. Waternet wisselt kennis en ervaringen uit met de waterorganisaties van buitenlandse steden die de watercyclusbenadering hanteren (Hamburg, Singapore, Kopenhagen). Vanouds trekt het waterbeheer in Nederland al internationaal de belangstelling. Waternet draagt verder bij aan de reputatie van Nederland op watergebied door de kennis van de watercyclus te etaleren via diverse internationale congressen. Waternet is lid van het Netherlands Water Partnership. Gezamenlijk met private partners schrijven wij – via Wereld Waternet – in op projecten in

het draait om water

37

“Aandacht voor ontwikkeling van mensen”

ntwikkelingslanden om zo de beheerservaring van Waternet in te zetten. o Als publieke organisatie wordt de kennis van Waternet in principe vrij beschikbaar gesteld en richt Waternet zich niet op de bescherming van kennis via octrooien.

Doelmatig beheer

De organisatie van het waterbeheer in Nederland, en vooral de efficiency daarvan, heeft veel politieke aandacht. Ook onze opdrachtgevers verwachten van Waternet dat wij efficiënt met onze middelen omgaan. Ten slotte blijven kostenbeheersing en kostenbewustzijn belangrijk voor een duurzame financiering van de ambitieuze agenda van Waternet en om Waternet financieel gezond te houden. Prestaties Waternet doet mee aan de landelijke benchmarks voor drinkwater, riolering, afvalwaterzuivering en waterbeheer. Deze benchmarks laten zien hoe de resultaten van Waternet zich verhouden tot die van vergelijkbare bedrijven. Waternet streeft ernaar goed te presteren op al deze benchmarks. We hebben al de hoogste drinkwaterkwaliteit en de beste score bij de rioleringsbenchmarks. De benchmarks per taakgebied bieden echter onvoldoende handvat om de voordelen van een watercyclusbedrijf zichtbaar te maken. Waternet zoekt dan ook internationaal naar vergelijkbare bedrijven en doet mee met de Europese benchmark. Daaruit blijkt dat Waternet ook goed presteert vanuit internationale perspectief. Politieke lobby Waternet is ervan overtuigd dat de watercyclusbenadering leidt tot een betere kwaliteit van de watertaken, betere service en beter beheersbare kosten. Wij vinden dat veel meer regio’s in Nederland voordeel kunnen hebben van deze benadering en dragen daarom graag uit hoe wij werken en wat onze resultaten zijn. Tegelijkertijd zijn er ook juridische belemmeringen om de watercyclusbenadering volledig toe te passen. Het is om die reden belangrijk dat de ontwikkeling van de watercyclusbenadering ook op provinciaal en landelijk niveau aandacht krijgt. Door onze unieke bestuursstructuur participeert Waternet in drie nationale koepelorganisaties: de Unie van Waterschappen, de Vewin en de Vereniging van Nederlandse Gemeenten. In al deze organisaties benadrukken wij het nut van de integrale benadering van de watercyclus en onderbouwen wij dat met concrete voorbeelden en getallen. Toekomstvaste financiering Duurzaam waterbeheer vergt een toekomstvaste financiering. Dat betekent dat de financiering structureel gewaarborgd is.

38


Een toekomstvaste financiering vergt ook dat het bestuur afwegingen maakt waar middelen aan besteed worden. Dat gebeurt door het waterschap en het gemeentebestuur van Amsterdam. Om afwegingen te kunnen maken, is vrije beslisruimte nodig in de inzet van middelen. Door veel kapitaalsinvesteringen stijgt het aandeel kapitaalslasten in de begroting echter gestaag, waardoor de vrije beslisruimte afneemt en we gevangene worden van in het verleden genomen investeringsbeslissingen. Waternet wil deze trend ombuigen om daarmee een toekomstvaste financiering te borgen.


Waternet zorgt ervoor ook de komende periode vooraanstaand te blijven: 1. In de periode 2011-2015 worden grote stappen gezet op de drie innovatiethema’s (energie uit water, water in de stad, plassengebied); 2. In de nationale en internationale onderzoeksgremia en -programma’s neemt Waternet belangrijke posities in; 3. De Waternetacademie wordt verder uitgebouwd. Samenwerking met opleidingsinstituten wordt nadrukkelijk onderzocht; 4. Waternet verstevigt haar arbeidsmarktpositie. Niet alleen het vinden maar ook het binden van talent is van groot belang; 5. Waternet participeert gericht in (inter)nationale en regionale werkverbanden – zoals VEWIN, Unie van Waterschappen, VNG, IWA en Eureauen neemt gericht deel aan congressen. Onze opstellingen wijzigt van reactief naar proactief, waarbij de interne afstemming binnen Waternet georganiseerd wordt; 6. Waternet blijft zoeken naar verhoging van de doelmatigheid; 7. In de landelijke benchmarks scoort Waternet de hoogste kwaliteit (top 3) tegen gemiddelde kosten voor vergelijkbare gebieden. Zij participeert in internationale benchmarks als hier een meerwaarde is te behalen.

40


HET DRAAIT OM WATER WATERCYCLUSPLAN

Recommend Documents