Gemeentelijk Rioleringsplan V Afval-, hemel- en grondwater gemeente Dordrecht In Dordt draait het om water

Gemeentelijk Rioleringsplan V Afval-, hemelen grondwater gemeente Dordrecht 2011 - 2015 ‘In Dordt draait het om water’

oktober 2010

Kenm erk R001-4669413WHD-mya-V04

Verantwoording Titel Opdrachtgever Projectleider Auteur(s) Projectnummer Aantal pagina's Datum

Gemeentelijk Rioleringsplan V Gemeente Dordrecht F.H.H. (Folkert) Hottinga, M. (Mark) Ruisch W.H. (Wytse) Dassen, F.H.H. (Folkert) Hottinga, M. (Mark) Ruisch 4669413 37 (exclusief bijlagen) oktober 2010

Handtekening

Colofon Tauw bv afdeling Water Rhijnspoor 209 Postbus 6 2900 AA Capelle aan den IJssel Telefoon (010) 288 61 00 Fax (010) 288 61 66

Dit document is eigendom van de opdrachtgever en mag door hem worden gebruikt voor het doel waarvoor het is vervaardigd met inachtneming van de rechten die voortvloeien uit de wetgeving op het gebied van het intellectuele eigendom. De auteursrechten van dit document blijven berusten bij Tauw. Kwaliteit en verbetering van product en proces hebben bij Tauw hoge prioriteit. Tauw hanteert daartoe een managementsysteem dat is gecertificeerd dan wel geaccrediteerd volgens: -

NEN-EN-ISO 9001.

GRP gemeente Dordrecht

3\57


Inhoud Verantwoording en colofon................................................................................................. 3

4\57

1

Inleiding ............................................................................................................... 7

1.1 1.2 1.3 1.4

Aanleiding ............................................................................................................. Planhorizon ........................................................................................................... Procedure.............................................................................................................. Leeswijzer .............................................................................................................

2 2.1 2.2 2.2.1 2.2.2 2.2.3 2.2.4

Het rioleringsbeleid .............................................................................................. 9 Evaluatie vorige planperiode ................................................................................... 9 Beleid voor de komende planperiode ......................................................................10 Afvalwater ............................................................................................................12 Hemelwater ..........................................................................................................15 Grondwater...........................................................................................................17 Maatschappelijke omgeving ...................................................................................22

3 3.1 3.2 3.2.1 3.2.2

De opgave ...........................................................................................................25 Toetsing huidige situatie ........................................................................................25 Activiteitenprogramma 2011-2015 ..........................................................................25 Beheer en bestuur.................................................................................................25 Onderzoek............................................................................................................28

3.2.3 3.2.4

Onderhoudsactiviteiten ..........................................................................................29 Incidentele en projectmatige uitvoerende werkzaamheden .......................................29

4 4.1 4.2 4.2.1 4.2.2 4.2.3 4.2.4 4.3 4.3.1 4.3.2

De middelen ........................................................................................................31 Personeel en organisatie .......................................................................................31 Financiële middelen ..............................................................................................32 Exploitatielasten....................................................................................................33 Investeringen ........................................................................................................33 Kapitaallasten .......................................................................................................34 BTW en totale lasten .............................................................................................35 Kostendekking ......................................................................................................36 Heffingsgrondslag .................................................................................................36 Rioolheffing ..........................................................................................................36


7 7 8 8


Bijlage(n) 1. Evaluatie GRP IV (2007-2010) 2. Beleidsveld GRP V 3. Functionele eisen, maatstaven en meetmethoden 4. Toetsing huidige situatie 5. Overzicht overstorten 6. Resultaten Benchmark Rioleringzorg 2008 7. Verbeteringsmaatregelen, exploitatielasten, investeringen, kapitaallasten, rioolheffing en kostendekking 8. Programma Rioolvervanging 2011-2015 9. Reacties 10. Overzicht grondwaterherstelprojecten


5\57


1 Inleiding De geschiedenis van Dordrecht is getekend door het water. Als eiland heeft water voor Dordrecht zowel voorspoed, als schade en leed gebracht. Tot in het begin van de 20e eeuw werd het watersysteem – dat tevens een open riool was – twee keer per dag middels de ebstroom doorgespoeld. Anno 2010 stelt Dordrecht een nieuw beleidsplan voor de riolering op waarin de thema’s van het Waterplan Dordrecht 2009-2015 een plek dienen te krijgen: waterveiligheid, waterkwantiteit, waterkwaliteit en watergebruik en –beleving.

1.1

Aanleiding

Een goed rioolstelsel is nodig voor de bescherming van de volksgezondheid, het milieu en het tegengaan van wateroverlast. Het rioolstelsel zorgt er voor dat het afvalwater en het overtollige hemelwater en grondwater uit de woonomgeving worden verwijderd en dat we niet te vaak en niet te lang wateroverlast hebben. De aanleg en het in stand houden van het rioolstelsel is een gemeentelijke taak die voortkomt uit de Wet Milieubeheer (Wm). In deze wet is ook vastgelegd dat de invulling van deze zorgplicht inzichtelijk gemaakt moet worden door middel van een beleidsplan riolering, oftewel een Gemeentelijk Rioleringsplan (GRP).

1.2

Planhorizon

Een gemeente stelt zelf de geldigheidsduur van het plan vast (art. 4.22 Wm). De geldigheidsduur van dit GRP bedraagt vijf jaar, omdat op dit moment er voldoende aanknopingspunten zijn om het rioleringsbeleid voor deze, landelijk gebruikelijke periode vast te leggen. Periodiek wordt de voortgang van het plan en de kostendekking via de rioolheffing gerapporteerd aan de gemeenteraad. Op die manier kan door de gemeenteraad de vinger aan de pols worden gehouden en kan worden ingespeeld op veranderende omstandigheden. De concrete uitwerking loopt via het Meerjaren Onderhoudsplan (MOP).


7\57


1.3

Procedure

Volgens de Algemene wet bestuursrecht moeten bestuursorganen besluiten zoals de vaststelling van dit plan zorgvuldig voorbereiden. Dat betekent onder meer dat alle belangen worden geïnventariseerd, die bij het vaststellen van het GRP een rol kunnen spelen. Een gemeentelijk rioleringsplan wordt in opdracht van burgemeester en wethouders voorbereid door Stadsbeheer, afdeling Technisch Beheer en Havenbedrijf, die daarbij de relevante partijen betrekt. Bij de totstandkoming van het GRP zijn op ambtelijk niveau Rijkswaterstaat Zuid-Holland, Waterschap Hollandse Delta, de milieudienst Zuid-Holland Zuid en de Provincie Zuid-Holland betrokken (conform art 4.23 Wm). Het waterschap en Rijkswaterstaat hebben actief deelgenomen aan het proces. De provincie heeft haar belangen kenbaar gemaakt. Ook de Belangenvereniging Funderingsproblematiek heeft de mogelijkheid gekregen haar zienswijze in te dienen. De gevolgde procedure wordt in figuur 1.1 weergegeven.

Figuur 1.1

1.4

Totstandkomingsprocedure (bron: Leidraad Riolering)

Leeswijzer

Dit GRP is opgebouwd conform module A1050 van de Leidraad riolering van stichting Rioned. Om de leesbaarheid van dit beleidsstuk te vergroten zijn de grotere stukken tekst in de bijlage opgenomen. In de hoofdtekst worden voornamelijk de uitkomsten en conclusies behandeld. In figuur 2.2.1 op badzijde 11 is een schematische leeswijzer opgenomen. Hiermee kan snel de tekst met betrekking tot een bepaald thema worden opgezocht.

8\57



2 Het rioleringsbeleid 2.1

Evaluatie vorige planperiode

Alvorens nieuw beleid te formuleren, wordt eerst teruggekeken op de resultaten van het vorige beleid, het GRP IV. Door middel van een evaluatie, waarbij vooral gekeken wordt naar de gestelde functionele eisen (bijlage 3 in GRP IV), wordt duidelijk welke doelstellingen nog niet zijn gehaald en eventueel (weer) moeten worden opgenomen in het nieuwe GRP. Het GRP IV, opgesteld voor de periode 2007-2010, kende de volgende doelstellingen: 1. Inzameling van het binnen het gemeentelijke gebied geproduceerde afvalwater 2. Inzameling van het hemelwater dat niet mag of kan worden gebruikt voor de lokale waterhuishouding 3. Transport van het ingezamelde water naar een geschikt lozingspunt 4. Het voorkomen van ongewenste emissies naar oppervlaktewater, bodem en grondwater 5. Het voorkomen van overlast voor de omgeving (in de breedste zin van het woord) 6. Het realiseren van doelmatig beheer en goed gebruik van de riolering

Deze doelstellingen waren vertaald in functionele eisen. De gemeente heeft voor een groot gedeelte voldaan aan deze eisen. Enkele voorbeelden van genomen maatregelen in dit kader zijn: - Straat- en trottoirkolken zijn één keer per jaar gereinigd - Circa 16km vrijvervalriool is vervangen - Circa 2,3km riolering is gerelined - Op 30 locaties is een deelrenovatie uitgevoerd


9\57


- In het buitengebied zijn 21 panden aangesloten op de riolering - Pompen en gemalen zijn jaarlijks geïnspecteerd In bijlage 1 wordt nader ingegaan op de vraag in hoeverre is voldaan aan de doelstellingen die de gemeente zich in het GRP IV heeft opgelegd. Het ijkpunt is vastgesteld op 31 december 2010, het moment waarop de geldigheid van het GRP IV afloopt. Samenvattend heeft de gemeente goed voldaan aan de gestelde wettelijke verplichtingen op milieugebied, net zoals de doelstellingen ten aanzien van doelmatig beheer. Aan enkele functionele eisen wordt niet voldaan. Maar hier was feitelijk ook nauwelijks aan te voldoen, omdat deze te absoluut waren gesteld. Voor de komende planperiode zijn deze eisen dan ook realistischer en praktischer geformuleerd.

2.2

Beleid voor de komende planperiode

Drie watertypen Het bestaande rioleringsplan (GRP IV) is geldig tot en met 2010. Het heeft uitsluitend betrekking op afvalwater en niet op hemelwater en grondwater. Ten tijde van het opstellen van het GRP IV was de wetgeving in Nederland onvoldoende geschikt om ook de problemen van deze waterstromen aan te kunnen pakken. Per 1 januari 2008 zijn er echter wijzigingen opgetreden in de wettelijke verantwoordelijkheden van de gemeente. Met name de nieuwe zorgplichten met betrekking tot hemelwater en grondwater zijn belangrijke toevoegingen. De gemeente Dordrecht heeft al een aanzet gegeven voor dit ‘verbrede’ beleid middels het ‘Beleidsplan hemelwater en grondwater 2009-2010’. Dit GRP-V vervangt zowel dit beleidsplan als het GRP IV.

10\57



Drie thema’s Alle aspecten van het gemeentelijke rioleringsbeleid dienen op drie thema’s te worden getoetst: 1. Wordt voldaan aan de wetgeving en afspraken met andere overheden? 2. Vindt beheer plaats tegen de laagst maatschappelijke kosten? 3. Wordt voldaan aan de eisen en wensen die de burger aan de riolering mag stellen? In dit plan komen deze thema’s bij elk van de rubrieken afvalwater, hemelwater, grondwater aan bod. Een aparte plaats wordt ingenomen door de voorwaarden waaronder het beleid moet worden uitgevoerd. Deze voorwaarden hebben betrekking op de maatschappelijke omgeving. Het betreft niet-technische aspecten zoals communicatie, kosten, informatie, transparantie en doelmatigheid. Omdat zij bij elk van de zorgplichten een rol spelen, worden zij voor de overzichtelijkheid apart besproken. In onderstaande figuur is dit schematisch weergegeven, waarbij ook de “vindplaats” van deze thema’s in dit plan is benoemd. De letter die in de figuur aan de paragraaf is toegevoegd, is terug te vinden bij de verschillende kopjes van de betreffende paragraaf. Om het beleid meetbaar te maken zijn doelstellingen vertaald naar functionele eisen, maatstaven en meetmethoden. In bijlage 3 zijn deze weergegeven.

Afvalwater Hemelwater Grondwater Wetgeving en beleid

Par 2.2.1 W

Par 2.2.2 W

Par. 2.2.3 W

Doelmatigheid Par. 2.2.1 D

Par. 2.2.2 D

Par. 2.2.3 D

Par. 2.2.2 S

Par. 2.2.3 S

Service

Par. 2.2.1 S

Maatschappelijke omgeving par. 2.2.4


11\57


Figuur 2.2.1

Schematische leeswijzer

2.2.1 Afvalwater Het is de taak van de gemeente om het afvalwater van de burgers in te zamelen en af te voeren naar de rioolwaterzuivering. Hierbij moet zoveel mogelijk worden voorkomen dat vuil afvalwater op oppervlaktewater wordt geloosd. In deze paragraaf wordt beschouwd op welke wijze het afvalwater wordt ingezameld, welke kwaliteitseisen aan het afvoerende stelsel worden gesteld en hoe lozing op oppervlaktewater wordt geminimaliseerd. Inzameling afvalwater (W) Het in het vorige GRP gekozen afvalwaterbeleid wordt grotendeels gecontinueerd. Dit betekent dat al het stedelijk afvalwater dat binnen de gemeentegrenzen vrijkomt wordt ingezameld en afgevoerd. Uitzonderingen hierop vormen de percelen in het buitengebied waar aanleg van riolering te kostbaar is en waarvoor de Provincie ontheffing van de zorgplicht (op grond van artikel 10.33 Wet Milieubeheer) heeft verleend. Deze percelen dienen wettelijk gezien wel een voorziening te hebben die het afvalwater plaatselijk zuivert. De gemeente Dordrecht heeft geen rol bij de aanleg en het beheer van dergelijke voorzieningen nu de bewoner hiervoor zelf verantwoordelijk is. Zij vat de zorgplicht ‘smal’ op en beperkt zich tot het inzamelen van dit afvalwater. Het zuiveren hiervan (‘breed’) laat zij aan anderen over. In het geval van de ongerioleerde percelen in het buitengebied zijn dat de perceelseigenaren. Keuzes voor plaatselijke zuivering komen tot stand in goed overleg met de waterbeheerder. Verduurzaming waterketen (D) In het stedelijke gebied beschikt de gemeente over een wijd vertakt rioolstelsel waar particulieren op kunnen aansluiten. De gemeente laat echter ook ruimte voor andere, meer toekomstgerichte oplossingen voor het inzamelen van het afvalwater. Zij staat hierbij open voor initiatieven van ontwikkelaars, bedrijven en woningcorporaties. Er moet een verbetering van de milieukwaliteit kunnen worden aangetoond. En er mogen geen risico’s voor de volksgezondheid optreden. Kwaliteit rioolstelsel (D) Beoordeling van de kwaliteit van riolen vindt plaats conform het Europese normblad “Toestand van de buitenriolering: coderingssysteem bij visuele inspectie”. Maatgevende

12\57



schades voor de kwaliteit van een riool zijn lekkage, aantasting, verzakking en scheuren. In Dordrecht is geen overheersend schadebeeld in de riolen aan te wijzen. Indien er sprake is van riolen met een veelheid aan schades, dan worden deze vervangen. Relinen, het aanbrengen van een ‘kous’ aan de binnenzijde van het riool, kan hiervoor een goed alternatief zijn. Bij een enkele lokale schade in een riool wordt er gerepareerd, het liefst van binnenuit de buis. Bij vervanging worden de werkzaamheden afgestemd op het wegenonderhoudsprogramma en/of andere ruimtelijke plannen binnen de stad. Inspectie (D) Inspectie van riolen met een mobiele videocamera is de meest gangbare inspectievorm in Nederland. Het levert de meeste gegevens op over de kwaliteit van een riool. Met de term “inspectie” wordt in dit plan dan ook inspectie met een mobiele videocamera bedoeld, tenzij nadrukkelijk anders vermeld. Kleine riolen Riolen met een diameter van 300 mm of kleiner worden in Dordrecht niet structureel geïnspecteerd. Voor het functioneren van het totale stelsel is het belang van dergelijk kleine riolen in het algemeen dermate beperkt, dat structureel inspecteren niet doelmatig is. Kleine riolen worden geïnspecteerd wanneer het functioneren hiertoe aanleiding geeft of wanneer het ondanks de kleine diameter een riool van belang is. Grote riolen Door de inhaalslag in de wijk Stadspolders is nu van alle belangrijke riolen (diameter groter dan 300 mm) minimaal één inspectierapport beschikbaar. Daarmee is het rioolstelsel van de gemeente Dordrecht kwalitatief letterlijk en figuurlijk in beeld. Eén maal per 10 jaar is een gangbare inspectiefrequentie voor riolen. De gemeente Dordrecht zal ernaar streven dit gemiddelde voor het stelsel te behalen. Maar het behalen van deze frequentie voor elk individueel riool is zeker geen doel op zich. Inspecties zullen in eerste instantie plaatsvinden wanneer er aanwijzingen zijn dat er met een riool iets mis is. Pas in tweede instantie is de ouderdom van de beschikbare inspectie een argument om tot inspectie over te gaan.


13\57


Inspecties ouder dan 10 jaar zijn dan ook niet automatisch verouderd. Wanneer er geen bijzonderheden zijn, bepalen vooral de functie, de locatie en de beschikbare kwaliteitsgegevens van een riool of een nieuwe inspectie noodzakelijk is. Persleidingen Persleidingen kunnen met een camera worden geïnspecteerd, maar dit is niet doelmatig. Doorstromingsproblemen en lekkages in persleidingen komen sporadisch voor en worden zonder camera-inspectie van de leiding opgelost. Oppervlaktewaterverbindingen Naast riolen om het afvloeiend hemelwater en het afvalwater te transporteren kent de gemeente Dordrecht ook zogenaamde oppervlaktewaterverbindingen. Dit zijn ondergrondse buizen met als doel vijverpartijen of sloten met elkaar te verbinden zodat het peil van het oppervlaktewater effectief kan worden beheerd (denk aan communicerende vaten). Door de totaal andere functie van deze buizen in vergelijking met de riolering gelden lagere kwaliteitseisen. Oppervlaktewaterverbindingen worden dan ook niet structureel geïnspecteerd. Eventuele inspecties worden niet beoordeeld volgens het Europese normblad voor de buitenriolering. Het betreft immers geen riolen. Noodzakelijke reiniging vindt plaats in het kader van het baggerprogramma. Kwaliteit pompen en gemalen (D en S) Een aparte plek binnen het beheer en onderhoud nemen de pompen, gemalen en persleidingen in. Middels een combinatie van preventieve inspecties, metingen, regulier onderhoud en storingsanalyses worden de installaties op orde gehouden. Gezien de betrouwbaarheid die dit oplevert, zal dit onderhoudsregime in de komende planperiode worden voortgezet. Beperken lozingen op oppervlaktewater (W) Wanneer het rioolstelsel verzadigd is, wordt vuil afvalwater via zogenaamde ‘riooloverstorten’ geloosd op oppervlaktewater. Het is een belangrijke doelstelling om het aantal en de intensiteit van deze riooloverstorten op open water zoveel mogelijk te beperken. Voor elke riooloverstort in Dordrecht is door waterschap Hollandse Delta of Rijkswaterstaat vergunning verleend. Met het invoeren van de nieuwe Waterwet gaan deze vergunningen over in watervergunningen. Bij inwerkingtreding van het Besluit algemene regels buiteninrichtingen milieubeheer zullen de voorschriften van de watervergunning gedurende een overgangsperiode veranderen in maatwerkvoorschriften. Net als in de vorige planperiode zal de gemeente Dordrecht maatregelen aan de riolering treffen indien deze nodig zijn om de waterkwaliteitsdoelen te bereiken of om bepaalde klachten te voorkomen. Dit wordt in goed overleg tussen het waterschap, Rijkswaterstaat en de gemeente bepaald. Uiteindelijk hebben alle partijen baat bij een goede waterkwaliteit in het stedelijk gebied.

14\57



Toezicht en handhaving van lozingen (W) Een ander gevolg van nieuwe regelgeving is dat ook een groot aantal bedrijfslozingen niet meer vergunningplichtig is. Hierdoor verschuiven taken van vergunningverlening naar het controleren van deze bedrijven aan de hand van algemene voorschriften. Bovendien verschuiven er taken van het waterschap en Rijkswaterstaat naar de gemeente en de Milieudienst Zuid-Holland Zuid (MZHZ). In het jaar 2011 zal het waterschap de MZHZ nog assisteren bij de uitvoering van haar nieuwe taken. Voor de periode erna moeten de betrokken partijen (gemeente, waterschap, rijkswaterstaat en de MZHZ) nog afspraken maken over de handhaving en de onderlinge informatie-uitwisseling. 2.2.2 Hemelwater De zorg voor hemelwater, oftewel het afvloeiende regenwater of smeltwater, dient voortaan apart in beschouwing te worden genomen. Bij de invulling van deze zorgplicht gaat het in eerste instantie om welke inspanning van de individuele perceelseigenaren wordt verwacht met betrekking tot het hemelwater wat er op hun perceel ontstaat: Wat moeten zij zelf verwerken en wat mogen zij naar de gemeente afvoeren? In tweede instantie gaat het om wat de gemeente zelf met het ingezamelde hemelwater gaat doen: Houdt ze dat gescheiden van het stedelijk afvalwater, of sluit ze het toch aan op het vuilwaterriool? Verwerking particulier hemelwater (W en D) De nieuwe wetgeving maakt een duidelijk onderscheid tussen de eigen verantwoordelijkheid van de particulier enerzijds en de verantwoordelijkheid van de gemeente anderzijds. Het hemelwater dat valt op particulier terrein, wordt bij voorkeur door de particulier zelf verwerkt, aldus artikel 3.5 van de Waterwet. In de gemeente Dordrecht is echter sprake van een ondoorlatende grondsoort. Dit betekent dat infiltratie in de bodem door de perceelseigenaar erg lastig is. Dat een perceelseigenaar de mogelijkheid heeft om via eigen terrein hemelwater op het oppervlaktewater te brengen, komt ook niet vaak voor. Maar daar waar deze mogelijkheden wel bestaan – met name in nieuwbouwsituaties en in het buitengebied- zal hij voortaan op zijn verantwoordelijkheid worden aangesproken. Ook toetst de gemeente in deze gevallen of deze maatregelen geen overlast zullen veroorzaken. Zo moet het lozen van hemelwater niet de waterkwaliteit negatief beïnvloeden. Dit is voor een belangrijk deel in de bestaande bouwverordening vastgelegd. Voorkeursvolgorde van typen maatregelen voor de verwerking van hemelwater van particulieren: 1. Maatregelen op eigen terrein 2. Hergebruik van hemelwater op openbaar terrein 3. Afvoer van overtollig hemelwater naar oppervlaktewater of bodem 4. Afvoer naar de Afvalwaterzuiveringsinstallatie (AWZI) Uitgangspunten bij alle maatregelen zijn de doelmatigheid van deze maatregelen en een minimale afvoer van hemelwater naar de AWZI. De doelmatigheidsafweging wordt door de gemeente en het waterschap samen gemaakt.


15\57


Verwerking gemeentelijk hemelwater (D) Nieuwbouw en herinrichting De aanleg van een gescheiden stelsel, waarbij afvalwater en hemelwater apart worden ingezameld, verdient technisch gezien de voorkeur boven de aanleg van een gemengd stelsel. Het centrale uitgangspunt hierbij is dat er zo min mogelijk (relatief) schoon water moet worden gemengd met afvalwater, conform de voorkeursvolgorde uit artikel 10.29 a van de Wet Milieubeheer. De aanleg moet echter wel doelmatig zijn. Uitsluitend wanneer de kosten van de aanleg van een gescheiden stelsel en een gemengd stelsel elkaar niet veel ontlopen, zal dus worden gekozen voor een gescheiden stelsel. Dit betreft in de praktijk nieuwbouwprojecten en grootschalige herinrichtingen. Afkoppeling verhard oppervlak Wanneer in stedelijk gebied (delen van) gemengde stelsels worden omgebouwd naar gescheiden stelsel, wordt gesproken over “afkoppelen”. Hemelwater wordt dan rechtstreeks of door middel van (hemelwater)riolen geloosd op oppervlaktewater. Bestaand gebied Afkoppelen van verhard oppervlak in bestaand gebied wordt niet meer zoals in het verleden gezien als een doel op zich. Het wordt gezien als middel om de kwaliteit van het oppervlaktewater te verbeteren (waterkwaliteitsdoel). Wanneer er dus een concreet probleem is met de waterkwaliteit, wordt overwogen of afkoppelen het geschikte middel is om dit probleem op te lossen. Soms kan er ook een andere aanleiding zijn om af te koppelen, zoals wateroverlast (waterkwantiteitsdoel) of de capaciteit van de AWZI (zuiveringsdoel). Om welke reden er ook wordt afgekoppeld, plannen worden uitsluitend opgesteld in overleg met de waterbeheerder. Bij de gemeentelijke verwerking van hemelwater wordt dezelfde voorkeursvolgorde gehanteerd als voor particulieren. Daarbij is het van belang dat het ontvangende oppervlaktewater niet wordt vervuild door de samenstelling van het afstromende hemelwater. Om dit zoveel mogelijk te voorkomen, kiest de gemeente voor een aanpak bij de bron: Wanneer de waterkwaliteit op locatie daar aanleiding toe geeft, zal onderzoek plaatsvinden of er sprake is van vuilwateraansluitingen op een hemelwaterriool Daar waar dit doelmatig is, zal de herkenbaarheid van de verschillende typen riolering worden vergroot om foutaansluitingen te voorkomen Bij eventuele afkoppelprojecten zullen burgers worden geïnformeerd over het schoonhouden van hemelwater aan de bron (geen onkruidbestrijding, niet auto wassen op straat) Het minimaliseren van het gebruik van uitlogende materialen bij nieuwbouw wordt afgedwongen in de bouwverordening

16\57



Wateroverlast en klimaatverandering (W en D) Hemelwater kan ook tot overlast leiden. De verandering van het klimaat betekent waarschijnlijk dat in de toekomst vaker overlast zal optreden. Het instrumentarium dat in de vorige GRP’s is gebruikt, is niet overal voldoende gebleken om wateroverlast te beheersen. Berekeningen genereerden andere overlastlocaties dan de praktijk aantoonde. In de komende planperiode gaat de gemeente onderzoek doen hoe dit instrumentarium kan worden aangepast. De volgende vragen staan hierbij centraal: • Hoe wordt wateroverlast gedefinieerd? • Waar en wanneer komt wateroverlast voor binnen de stad? • Waar ligt de grens van wat acceptabel is aan wateroverlast? Wat is de norm? • Welke maatregelen zijn het meest (kosten)effectief? Wielwijk krijgt binnen dit onderzoek een bijzondere plek. In deze wijk gaat de komende jaren een grootschalige herstructurering plaats vinden. Doelstelling van de gemeente is om Wielwijk klimaatrobuust in te richten. Onderdeel van deze doelstelling is het voorkomen van wateroverlast. Daarbij gaat het niet meer om het zo snel mogelijk afvoeren van water via de riolering of via het oppervlaktewater. Het water moet worden vastgehouden en waar mogelijk nuttig toegepast worden. De ervaringen vanuit Wielwijk met klimaatbestendig ontwerpen vormen de input voor het volgende Verbreed GRP. In het Stedelijk Waterplan 2009-2015 zijn ook andere maatregelen, anders dan riolering, omtrent klimaatrobuust inrichten opgenomen. 2.2.3 Grondwater Grondwater is in Dordrecht een veelbesproken onderwerp. De hoogte van het grondwaterpeil zorgt op de ene plek voor grondwateroverlast en op andere plekken voor grondwateronderlast. Grondwateroverlast is bovenal een ervaring. Niet iedereen met water in de kruipruimte of een natte tuin ervaart dit namelijk als overlast. Bij grondwateronderlast zijn voornamelijk de hoge kosten van het funderingsherstel reden tot zorgen. Bij het in dit plan geformuleerde grondwaterbeleid zijn de volgende uitgangspunten gehanteerd: 1. De gemeente is niet verantwoordelijk voor de hoogte van het grondwaterpeil. Wel heeft de gemeente volgens de wet de zorgplicht voor “het in het openbare gemeentelijke gebied treffen van maatregelen teneinde structureel nadelige gevolgen van de grondwaterstand voor de aan de grond gegeven bestemming zoveel mogelijk te voorkomen of te beperken, voor


17\57


zover het treffen van die maatregelen doelmatig is en niet tot de zorg van het waterschap of de provincie behoort” 2. Deze inspanningsverplichting geldt niet met terugwerkende kracht 3. Met het opnemen van de zorgplicht grondwater in dit GRP V voldoet de gemeente aan de wettelijke invoeringstermijn (voor 2013) 4. Onderdeel van de inspanningsverplichting is dat de gemeente een loketfunctie heeft op het gebied van grondwaterover- of onderlast Grondwateroverlast (W en D) Een hoge grondwaterstand kan tot problemen leiden in woningen. De meest voorkomende problemen zijn optrekkend vocht als gevolg van water in de kruipruimte en natte kelders. Met name niet onderheide woningen zijn, als gevolg van zettingen, gevoelig voor vochtoverlast. Bij het zoeken naar oplossingen voor deze problemen wordt onderstaande voorkeursvolgorde van typen maatregelen gehanteerd. 1. Bouwkundige maatregelen: Een bouwkundige aanpassing aan het pand dat de overlast ondervindt kan de oplossing zijn. Denk aan het waterdicht maken van kelders 2. Maatregelen in het watersysteem: Wijziging van het peil van het oppervlaktewater is een manier om de grondwaterstand te beïnvloeden. In stedelijk gebied is deze mogelijkheid tot beïnvloeding echter minimaal door de vele andere factoren die ook van invloed zijn. Bovendien brengt een wijziging van het peil van het oppervlaktewater vaak andere technische problemen met zich mee. Toch is het zinvol deze optie te onderzoeken 3. Nuttig gebruik van het overtollig grondwater: Het kan zo zijn dat in hetzelfde gebied waar een hoge grondwaterstand leidt tot problemen er elders juist behoefte is aan water. In dit geval wordt onderzocht of het technisch mogelijk en doelmatig is om het watertekort te compenseren met het overtollige grondwater 4. Afvoer van overtollig grondwater naar oppervlaktewater: Grondwater wordt middels een apart buizenstelsel gescheiden gehouden van andere afvalwaterstromen en afgevoerd naar oppervlaktewater. Al sinds de tachtiger jaren wordt door de gemeente Dordrecht waar nodig drainage aangelegd in de openbare weg om grondwateroverlast te voorkomen. Vanwege de kosteneffectiviteit wordt uitsluitend drainage aangelegd gecombineerd met rioolvervanging of andere projecten. Particulieren kunnen op eigen kosten aansluiten op het gemeentelijke drainagestelsel. Dit beleid zal worden gecontinueerd 5. Afvoer van overtollig grondwater naar de Afvalwaterzuiveringsinstallatie (AWZI): Grondwater wordt via de riolering afgevoerd naar de AWZI. Dit wordt alleen toegestaan wanneer vermenging van het grondwater met de afvalwaterstroom géén negatief effect heeft op de doelmatigheid van de werking van de AWZI De rol van de gemeente zal in de praktijk bestaan uit: • Registratie en behandeling van de melding van de burger

18\57



•

• •

Afweging van de verantwoordelijkheden; bouwkundig = particulier, watersysteem & kleine onttrekking = waterschap/gemeente, grote onttrekkingen = provincie, Koude-/warmteopslag (KWO) Inspelen op / coördinatie van de Meerjarig OnderhoudsPlanning (MOP) Advisering en beoordeling van (bestemmings)plannen en bouwvergunningen

• Coördinatie van en communicatie over de mogelijke oplossingen De perceelseigenaar blijft te allen tijde verantwoordelijk voor de situatie op eigen terrein. De gemeente zal in bepaalde gevallen drainage in het openbaar gebied aanleggen. Daar kunnen de volgende doelmatigheidscriteria bij worden gehanteerd: • Kelders moeten waterdicht zijn. • Overlast moet aantoonbaar zijn, bijvoorbeeld door blijvende vochtplekken in verblijfsruimten. Een kruipruimte met water is op zich geen reden om maatregelen te treffen • De maatregel moet voor minimaal een heel woonblok doelmatig zijn • Er mogen geen nadelige gevolgen voor anderen optreden (bijvoorbeeld grondwateronderlast) Grondwateronderlast (W en D en S) Grondwateronderlast is een samenvattende term voor alle nadelige gevolgen van een lage grondwaterstand. De meest bekende vorm van grondwateronderlast is de aantasting van houten paalfunderingen van woningen, in de gemeente Dordrecht bekend als ‘de funderingsproblematiek’. Deze vorm van aantasting ontstaat wanneer de grondwaterstand langdurig lager is dan het niveau van het bovenste funderingshout. Aandachtsgebied funderingen Het gebied waar de funderingsproblematiek zich voordoet is aangeduid als het ‘aandachtsgebied funderingen’ en spreidt zich uit over de wijken Oud en Nieuw Krispijn, Reeland en de 19e Eeuwse Schil, zie onderstaande figuur. Het beleid voor grondwateronderlast beperkt zich tot dit gebied.


19\57


Funderingsherstel De gemeente Dordrecht faciliteert haar inwoners bij funderingsherstel. Zij onderzoekt, begeleidt het proces, stelt subsidies ter beschikking en heeft leenmogelijkheden. Deze activiteiten vallen onder de portefeuille Volkshuisvesting en maken als zodanig geen deel uit van het grondwaterbeleid. Grondwaterherstel In 2005 is in beeld gebracht bij welke woningen verhoging van de grondwaterstand ter plaatse van de woning (grondwaterherstel) de houten fundering nog zou kunnen ‘redden’. Uitgangspunt hierbij is dat het funderingshout nog sterk genoeg moet zijn en het grondwaterherstel technisch mogelijk en doelmatig is. Voorwaarden deelname grondwaterherstelproject Eigenaren van panden waar grondwaterherstel op basis van de meest actuele onderzoekgegevens mogelijk, nodig en doelmatig lijkt, kunnen in aanmerking komen voor deelname aan een grondwaterherstelproject. Hierbij gelden de volgende voorwaarden: • De handhavingstermijn van de funderingen is minimaal 15 jaar of langer. • Alle eigenaren van een woningblok moeten bereid zijn te investeren in de noodzakelijke maatregelen op eigen terrein ten behoeve van grondwaterherstel • De eigenaren moeten gezamenlijk een aanvraag indienen • Het woningblok is gelegen in het aandachtsgebied funderingen • De eigenaren nemen zelf het initiatief • De gemeentelijke investering in grondwaterherstel is niet hoger dan de gemeentelijke bijdrage aan funderingsherstel zou zijn • De eigenaren werken actief mee aan evaluatie van het project • Er mogen geen nadelige effecten voor anderen optreden (bijvoorbeeld grondwateroverlast) De gemeente Dordrecht zal vervolgens eventuele aanvragen betrekken in de maatregeltoets van het op te stellen Meerjaren Onderhoudsprogramma (MOP), zodat deze plannen kunnen meeliften met de gemeentelijke onderhoudsplannen en de maatschappelijke kosten zo laag mogelijk blijven. Indien aan de voorwaarden wordt voldaan, toetst de gemeente het ontwerp op doelmatigheid en uitvoerbaarheid. Bij een positief oordeel wordt tot uitvoering van de maatregelen overgegaan. De particulieren zijn hierbij verantwoordelijk voor ontwerp, uitvoering en beheer op eigen terrein. De gemeente is hiervoor verantwoordelijk op openbaar terrein. Tussen de gemeente en de particulieren wordt een overeenkomst gesloten om de afspraken over realisatie, beheer en onderhoud vast te leggen en om de gemeente te vrijwaren van eventuele schade aan derden. Voor het uitvoeren van de werkzaamheden wordt waar mogelijk aangesloten bij het Meerjarig Onderhoudsplan (MOP)

20\57



Ervaringen met grondwaterherstelprojecten Vanaf 2007 zijn slechts elf aanvragen voor grondwaterherstelprojecten ingediend: Vijf aanvragen voldeden niet aan bovengenoemde voorwaarden. Ofwel zij kwamen niet in aanmerking voor een gemeentelijke bijdrage, ofwel niet alle eigenaren waren bereid te investeren in maatregelen. -

Twee aanvragen bleken technisch gezien ongegrond. De problemen zijn uiteindelijk door de bewoners zelf opgelost. Twee aanvragen zijn op het moment van schrijven van het GRP V nog in behandeling. Twee aanvragen hebben daadwerkelijk geleid tot uitvoering van een grondwaterherstelproject. In bijlage 10 zijn verdere details van de grondwaterherstelprojecten te vinden. Op basis van het feit dat in vier jaar tijd slechts een tweetal grondwaterherstelprojecten tot uitvoering is gekomen, kan de conclusie worden getrokken dat er te weinig draagvlak is om hiermee door te gaan. Dit neemt niet weg dat de gemeente elk individueel geval van grondwateronderlast serieus zal onderzoeken en maatregelen treffen indien deze doelmatig zijn, conform de huidige wetgeving. Relatie tussen rioolbeheer en grondwater Door de funderingsproblematiek in de gemeente Dordrecht is de relatie tussen lekkages in de riolering en de stand van het grondwater een veelbesproken onderwerp. De kwaliteit van riolen wordt bepaald aan de hand van video inspecties. Deze inspecties worden beoordeeld op basis van Europese normen. De waterdichtheid van een riool maakt deel uit van deze normen. Wanneer kleine lekkages in een riool worden geconstateerd, is dit voor het functioneren van de riolering geen reden om in te grijpen. Wanneer grote lekkages in een riool worden geconstateerd (stromend of spuitend), worden deze te allen tijde door de gemeente gerepareerd. Grondwatercoördinator (S) De gemeente Dordrecht heeft al sinds jaren een grondwatercoördinator die klachten afhandelt en eventueel een huisbezoek aflegt. Hierbij is het technisch niet altijd mogelijk om de problemen van de individuele burger op te lossen. De gemeente geeft dan invulling aan haar inspanningsverplichting door zo goed mogelijk te adviseren en hierbij de (on)mogelijkheden voor de burger helder op een rij te zetten. De grondwatercoördinator heeft directe lijnen met het waterschap, provincie en drinkwaterbedrijf, zodat mogelijke oorzaken van grondwateroverlast snel te achterhalen zijn. Hij coördineert het aanwezige grondwatermeetnet en speelt een rol in de aanpak van de funderingsproblematiek. Hij stelt het grondwaterbeleid op en speelt in op (coördineert) de MOP. Hij overlegt met belangenverenigingen en bewonersorganisaties.


21\57


De gemeente Dordrecht zal de meetresultaten van haar grondwatermeetnet via internet aan het publiek ter beschikking stellen, zodat deze de gelegenheid heeft om de voor hun passende maatregelen te treffen.

2.2.4

Maatschappelijke omgeving

Hieronder worden die ambities geschaard die betrekking hebben op de voorwaarden van het rioleringsbeheer. Binnen de gemeente Dordrecht zijn voor de komende planperiode de volgende thema’s van belang: Loketfunctie (S) Volgens de Waterwet moet de gemeente hét loket voor de burger voor alle waterzaken worden. De wetgeving eist niet van gemeenten een apart en fysiek (grond)waterloket te realiseren. Het gaat er om dat een burger die de gemeente met een probleem benadert, serieus genomen wordt. De gemeente Dordrecht geeft aan deze gedachtegang invulling middels de wijklijn, het E-loket (Antwoord©) en een klantcontactcentrum. De wijklijn (telefoon) en het E-loket (website) zijn bestaande communicatiekanalen binnen in de gemeente Dordrecht. Aan een klantcontactcentrum wordt nog gewerkt. Samen met de (communicatie)medewerkers van gemeente, waterschap, Rijkswaterstaat én provincie wordt de komende planperiode een verdere invulling aan de loketgedachte gegeven. Naast watergerelateerde zaken kunnen burgers en bedrijven bij het klantcontactcentrum ook terecht voor andere zaken. Samenwerking (W en D) Vooralsnog gaat de gemeente Dordrecht uit van een zelfstandige invulling van de genoemde zorgplichten. De vervlechting van de rioleringsactiviteiten binnen het stedelijk gebied met de andere gemeentelijke taken is zo groot, dat in de nabije toekomst er geen verandering van deze rol mag worden verwacht. Bovendien heeft de gemeente Dordrecht al in de benchmarks al laten zien dat zij voldoet aan de gestelde eisen met betrekking tot doelmatigheid. Dit wil niet zeggen dat zij verdere samenwerking met de waterpartners, zoals waterschap Hollandse Delta en Rijkswaterstaat uit de weg gaat. Met name het waterschap is een belangrijke partner voor de gemeente. Samenwerking is echter geen doel op zich; Samenwerking is noodzakelijk als daarmee de doelmatigheid in de waterketen en het watersysteem wordt verbeterd. Daarom richt deze samenwerking zich primair op de volgende onderwerpen: • • • •

22\57

Doelmatigheid in de gehele waterketen Afstemming van meetsystemen Uitvoering maatregelen stedelijk waterplan Het uitvoeren van de watertoets bij ruimtelijke ontwikkeling samen met de waterbeheerders



Meten (D) Wanneer er goed inzicht is in het functioneren van het gemeentelijk rioolstelsel kan doelmatig worden beheerd. Door bijvoorbeeld op de juiste locaties in het stelsel kleine technische aanpassingen te verrichten, kan wellicht vuiluitworp of wateroverlast worden voorkomen. Ook lagere energiekosten behoort tot de mogelijkheden. Om goed inzicht te verkrijgen moet worden gemeten. Daarom gaat de gemeente met het waterschap de komende planperiode een meetplan voor de riolering opstellen. Bij uitvoering van dit plan, in deze en/of komende planperiode, zal optimaal gebruik worden gemaakt van bestaande meetopstellingen (grondwatermeetnet, debietmeters in persleidingen, waterhoogtemeters bij de pompen). Het bestaande primaire, secundaire en tertiaire meetprogramma grondwater zal worden gecontinueerd en waar nodig worden uitgebreid. Doelmatigheid (D) De gemeente Dordrecht streeft naar minimale en rechtvaardige lasten voor haar bewoners. Op een tweetal manieren wordt hier de komende planperiode invulling aan gegeven. De gemeente heeft al drie maal aan de benchmark Rioleringszorg meegedaan. Hiermee is inzicht gekomen in het functioneren van het rioolbeheer ten opzichte van andere gemeente. Met deze nieuwe inzichten heeft de gemeente haar taken doelmatiger kunnen inrichten. Ook in deze planperiode zal de gemeente open staan voor onderzoeken naar de doelmatigheid van haar rioleringsactiviteiten. De resultaten van de meest recente benchmark waaraan de gemeente heeft deelgenomen (2008) zijn opgenomen in bijlage 6. Eén van de conclusies was dat de rioolheffing in de gemeente Dordrecht enigszins onder het niveau ligt van vergelijkbare gemeenten. Het is de bedoeling dat dit de komende planperiode zo blijft. Om die reden heeft de gemeenteraad in april 2007, in het kader van het GRP IV, besloten dat de lasten ten gevolge van de rioleringsactiviteiten jaarlijks niet meer stijgen dan 4 %. Dat is iets meer dan de gebruikelijke CBS-indexering, maar gezien het relatief lage niveau van de rioolheffing in Dordrecht is dit alleszins acceptabel.


23\57


Transparantie in dienstverlening (S) De gemeente Dordrecht heeft een duidelijke serviceoriëntatie naar haar burgers. In de komende planperiode wordt bekeken of er extra servicenormen nodig zijn voor het rioleringsbeheer. Ook tussen de gemeentelijke afdelingen onderling moet helder zijn wat men van elkaar verwacht. In dat kader zal worden onderzocht of het huidige klachtenregistratiesysteem voldoet aan de eisen die het rioleringsbeheer hieraan mag stellen. Het Meerjaren Onderhoudsplan (MOP) voor de openbare ruimte bevat een meer gedetailleerde planning van de in dit plan opgevoerde rioolvervangingswerken. Hierin zijn ook de relaties zichtbaar van de rioolwerken met andere werken in de openbare ruimte. Door het dynamische karakter van het MOP vindt vaststelling (door het management van Stadsbeheer) plaats per jaarschijf. Na afloop van het planjaar zal vervolgens over de resultaten gerapporteerd worden. Heffingsgrondslag rioolheffing (S) De gemeente zal vooralsnog niet overgaan tot het invoeren van een aparte heffing voor hemelen grondwatertaken. Daarvoor ontbreken op dit moment nog de instrumenten om een zinvolle heffingsgrondslag hiervoor te hanteren. Wel zal de gemeente de bestaande verdeling tussen eigenaren- en gebruikersheffingen onder de loep nemen. Databeheer (W en D) De Eerste Kamer heeft februari 2008 ingestemd met de wet ‘Informatie-uitwisseling ondergrondse netten’(WION), ook wel de Grondroerdersregeling genoemd. Ook voor het rioolbeheer heeft dit consequenties. Te denken valt aan inventarisatie van ontbrekende gegevens (bijvoorbeeld drainage), aanschaf van ICT-hulpmiddelen, en vastleggen van procedurele afspraken. Ten behoeve van de informatie over riooloverstorten zal de gemeente regelmatig de vereiste informatie over de riooloverstorten actualiseren en doorgeven aan het waterschap en rijkswaterstaat.

24\57



3 De opgave In dit hoofdstuk wordt besproken wat in de komende planperiode door de gemeente Dordrecht moet worden gedaan om over vijf jaar de gestelde doelen uit het vorige hoofdstuk te behalen. De basis voor dit activiteitenprogramma is de vergelijking tussen de huidige situatie en de kwaliteit van de rioleringszorg zoals de gemeente Dordrecht zich heeft voorgenomen in het vorige hoofdstuk

3.1

Toetsing huidige situatie

Om te kunnen bepalen welke maatregelen nodig zijn om de gewenste doelstellingen te halen is de huidige situatie getoetst op basis van de gestelde functionele eisen. Het betreft hier een soortgelijke aanpak als in paragraaf 2.1; de evaluatie van het vorige GRP. Deze toetsing is opgenomen in bijlage 4. De belangrijkste conclusies uit de toetsing zijn: • Er zijn nog 22 percelen die geen toegang hebben tot de riolering en waarvoor de gemeente geen ontheffing van de zorgplicht heeft van de provincie Zuid-Holland • Een aanzienlijk deel van de laatst verrichte rioolinspecties is relatief oud (ouder dan 10 jaar) • De gemeente heeft een goede dienstverlening en is voldoende transparant als het gaat om • • • • •

de rioleringszorg inclusief hemelwater en grondwater Er zijn geen waterkwaliteitsproblemen bekend door vuilemissie vanuit de riolering De gemeente is nog niet klaar voor het toezien op en handhaven van ongewenste lozingen op het riool (nieuwe taak door invoering Waterwet) De gemeente heeft nog niet voldoende inzicht in het functioneren van de riolering om een efficiencyslag te kunnen maken (er is nog geen meetplan) De gemeente voldoet aan de inspanningsplicht om grondwaterproblemen te voorkomen en te beperken De middelen bestemd voor de rioleringsactiviteiten worden doelmatig aangewend

3.2

Activiteitenprogramma 2011-2015

Aan de hand van de bevindingen wordt het activiteitenprogramma opgesteld. Daarbij wordt een onderscheid gemaakt in beheermaatregelen, onderzoeksmaatregelen, onderhoudsmaatregelen en (incidentele en projectmatige) uitvoeringsmaatregelen. 3.2.1

Beheer en bestuur

(Administratieve) gegevens op orde Met de introductie van de WION/Grondroerdersregeling is de gemeente er nog niet met het alleen op orde hebben van de gegevens over de riolering. Deze gegevens moeten namelijk in een format beschikbaar zijn welke goedgekeurd wordt door het Kadaster. In de zomer van 2010 heeft deze nieuwe werkwijze zijn beslag gekregen. Dit houdt ook in dat de drainagevoorzieningen voortaan in de beheerbestanden geregistreerd worden.


25\57


Planning & control-cyclus In de jaarlijks geactualiseerde Meerjaren Onderhoudsplanning (MOP) van Stadsbeheer is al het geplande onderhoud van de openbare ruimte (riolering, wegen, groen, openbare verlichting etc.) opgenomen. De bestaande cyclus van het MOP zal worden gehandhaafd en mogelijk verdiept met grondwaterherstelprojecten. Meten en sturen in het riool In deze planperiode wordt het meetplan riolering gezamenlijk met het waterschap opgesteld en uitgevoerd. Hierdoor ontstaat meer inzicht in het (hydraulisch) functioneren van het riool. Om het meetnet optimaal te benutten verdient het aanbeveling om in de komende planperiode systematisch aandacht te besteden aan het analyseren van de meetresultaten en hier vervolgens conclusies uit te trekken. Om die reden kan het incidenteel mogelijk zijn om aanvullende metingen uit te voeren. In dit kader zal speciale aandacht worden geschonken aan het Papeterspad. Na aanleg van een bergbezinkvoorziening om wateroverlast in de toekomst te voorkomen, zal worden gemeten om te bepalen of het gewenste resultaat is behaald. Verder zal op basis van de nieuw verworven inzichten door genoemd meetplan een herberekening worden gemaakt met betrekking tot het voldoen aan de basisinspanning, de eisen die door de Commissie Integraal Waterbeheer worden gesteld aan de vuiluitworp van riolering op oppervlaktewater. Toezicht en handhaving Zowel de ervaringen in de afgelopen planperiode, als de recente wetswijzigingen (Activiteitenbesluit), als de nog aanstaande wijzigingen in regelgeving, nopen de gemeente Dordrecht om aan toezicht en handhaving meer aandacht te besteden. De gemeente gaat met de Milieudienst Zuid-Holland Zuid duidelijke afspraken maken. Dit moet leiden tot een werkprotocol met daarin de verrichte toezichts- en handhavingsactiviteiten. Rioolheffing De huidige heffingsgrondslag van de rioolheffing wordt gehandhaafd. Enkel de verhoudingen tussen de eigenaren- en gebruikersheffingen wordt onder de loep genomen. Dit zal in de komende planperiode worden onderzocht. Voor wat betreft de hoogte van de rioolheffing is het uitgangspunt van de gemeente Dordrecht om deze de komende planperiode zo laag mogelijk te houden, waarbij een maximale jaarlijkse stijging van 4 % wordt gehanteerd. Aandachtspunt daarbij is het beheersen van de jaarlijkse exploitatielasten, en de kostendekkingsgraad van het rioolrecht. Zie hiervoor ook het volgende hoofdstuk. Plantoetsing nieuwbouw Van groot belang is dat de gemeente Dordrecht procedureafspraken maakt bij beoordeling van nieuwbouw- en reconstructieprojecten. Daarbij wordt, in samenspraak met het waterschap, het watertoetsproces gevolgd. Een toename van het aantal woningen of bedrijven zal tot gevolg hebben dat de hoeveelheid af te voeren afvalwater zal toenemen. De consequenties voor zowel 26\57



het rioolstelsel als de zuiveringsinstallaties dienen tijdig inzichtelijk te worden gemaakt, in verband met mogelijk noodzakelijke aanpassingen aan stelsels, pompen, persleidingen, et cetera. Om die reden zal de gemeente de waterbeheerders nauw betrekken in de planvorming. De toetsing van nieuwbouw-/reconstructieplannen door de gemeentelijke rioolbeheerder is van belang vanwege: • Mogelijkheden afkoppelen verhard oppervlak en drainagevoorzieningen • Nieuwe voorschriften hemelen grondwater (opnemen in programma van eisen openbare ruimte) • Knelpunten beheer en onderhoud • Aanpak wateroverlast • Opleveringsinspecties • Aanleveren revisiegegevens Drukriolering Merwelanden Recreatiegebied de Merwelanden was voorzien van vacuümriolering. Dit systeem was in beheer bij Natuur- en Recreatieschap de Hollandse Biesbosch. Het systeem verkeerde in slechte technische staat en is door het Recreatieschap vervangen door drukriolering. Het nieuw aangelegde systeem is door de gemeente in beheer genomen. Individuele Behandeling Afvalwater (IBA) In het buitengebied van Dordrecht bevinden zich een 21-tal IBA-installaties, oftewel minizuiveringsinstallaties, bij panden aan de Van Elzelingenweg en de Noorderelsweg. De installaties zijn daar door de gemeente in samenwerking met het toenmalige zuiveringsschap Hollandsche Eilanden en Waarden geplaatst. Ze maakten onderdeel uit van een proefproject om te bezien of deze destijds nieuwe techniek rendabel was of niet. In een gezamenlijke eindrapportage is de conclusie getrokken dat dit niet het geval is. In de planperiode zal door de gemeente aan Gedeputeerde Staten ontheffing worden gevraagd voor betreffende panden van de zorgplicht afvalwater. De verwachting is dat deze ook zal worden verleend. Door de hoge kosten zou aanleg van riolering in dit gedeelte van het buitengebied namelijk niet doelmatig zijn. Wanneer er sprake is van ontheffing, is het aan het waterschap Hollandse Delta om te bepalen of de bestaande voorzieningen bij de percelen (veelal septic tanks van 3 m3) voldoen aan de milieutechnische eisen en hierop te handhaven. Historische schepen Wolwevershaven In de Wolwevershaven zijn een aantal bewoonde historische schepen aanwezig, welke binnen 40 meter van de openbare riolering zijn gelegen. Rijkswaterstaat heeft de gemeente Dordrecht verzocht om, vanuit de gemeentelijke zorgplicht, deze schepen zo spoedig mogelijk te voorzien van walaansluitingen. De gemeente is echter van mening dat zij, op basis van de huidige wetgeving, in dit geval niet verantwoordelijk is voor het realiseren van walaansluitingen. Naar aanleiding van dit meningsverschil zal nader overleg plaatsvinden tussen de gemeente en Rijkswaterstaat. GRP gemeente Dordrecht

27\57


3.2.2

Onderzoek

Inspectieprogramma riolering Het inspectieprogramma riolering zal zich de komende planperiode vooral richten op het actualiseren van de inspectiegegevens van de vrijvervalriolering. Uitgangspunt is om de komende planperiode elk jaar ongeveer 35 km te inspecteren. Dit betekent ongeveer 6 % van het totale rioolstelsel per jaar. De volgende punten verdienen daarbij aandacht: • Welke strengen zijn meer dan 10 jaar geleden voor het laatst geïnspecteerd • • •

Welke strengen zijn in het verleden gerelined, en welke daarvan zullen aan een “controleinspectie” worden onderworpen Welke strengen zijn in de afgelopen jaren geïnspecteerd en – met gebreken – toch goed bevonden. Gecontroleerd moet worden in hoeverre de gedane aannames nu nog kloppen Welke strengen behoeven in verband met geconstateerde vervuiling in het verleden een extra reinigingsbeurt, waardoor de (meer-)kosten van een inspectie relatief laag zullen zijn

Het jaarlijkse inspectieprogramma van de grotere (pomp-)installaties kan worden gecontinueerd. Voor de kleinere installaties is vooralsnog niet gebleken dat dit nodig is. Benchmark Rioleringzorg De gemeente heeft al drie maal meegedaan aan de landelijke ‘Benchmark Rioleringzorg’ van de stichting Rioned. De gemeente zal ook in deze planperiode minimaal één keer hieraan meedoen om de doelmatigheid van het rioleringsbeheer te blijven meten. Klimaatbestendigheid De gemeente heeft het voornemen Wielwijk dusdanig opnieuw in te richten dat het klimaatbestendig is. Daarbij wordt ook het hemelwater en afvalwater meegenomen. De ervaringen die met dit innovatieve project worden opgedaan kunnen vervolgens worden toegepast elders in de gemeente of daarbuiten. Grondwateronderzoek De gemeente Dordrecht gaat de bestaande inspanningen inzake de grondwaterproblematiek continueren. Dit houdt in dat: • • • •

De grondwatercoördinator de loketfunctie en regierol invult Het bestaande grondwatermeetnet gehandhaafd blijft en waar nodig uitgebreid Het grondwaterherstelproject wordt afgerond Drainage wordt aangelegd om grondwateroverlast te beperken indien voldaan wordt aan de gestelde voorwaarden (zie par 2.3.3)

Nieuw gemeentelijk rioleringsplan Aan het einde van de planperiode zal de gemeente het GRP VI moeten gaan opstellen. Daarbij vormen de ervaringen in de projecten “Wielwijk Klimaatbestendig”, de Kaderrichtlijn Water en het meetplan riolering als input.

28\57



3.2.3

Onderhoudsactiviteiten

Rioolreiniging Rioolinspectie met een camera gaat altijd gepaard met reiniging, anders kan de camera niet door de buis rijden. Het grootste gedeelte van het onderhoudsbudget zal worden besteed aan inspectie gecombineerd met reiniging. Het kan echter ook voorkomen dat een gebied nog niet hoeft te worden geïnspecteerd, maar wel ernstig vervuild is. Reiniging hiervan heeft dan voorrang op reguliere inspectie van andere gebieden. Dit houdt in dat er het betreffend jaar wat minder geld beschikbaar is voor inspectie. Onderhoud pompen en gemalen Binnen de gemeente Dordrecht wordt het bestaande onderhoudsschema pompen en gemalen ook in de volgende planperiode worden voortgezet. Kolkenzuigen Binnen de gemeente Dordrecht wordt het bestaande schema voor de kolkenzuiger ook in de volgende planperiode worden voortgezet. Riooloverstorten en dergelijke Voorgesteld wordt voortaan met regelmaat alle riooloverstorten te controleren op: Constructieve gebreken Verstoppingen en dergelijke Daarnaast vragen ook de andere voorzieningen van de riolering onderhoud, zoals: • Het doorspuiten van drainagevoorzieningen • Controleren van ont- en beluchters • Controleren van schuiven en kleppen • Controleren van zinkers 3.2.4

Incidentele en projectmatige uitvoerende werkzaamheden

Storingsonderhoud De gemeente heeft een servicecontract met een pompenspecialist t/m 2011. Deze organisatie draagt zorg voor de storingen van pompen/gemalen. De gemeente heeft daarnaast ook een eigen storingsdienst. Deze verhelpen de volgende storingen: • Kolkaansluitingen; meldingen van gebroken / verstopte kolken, veelal matig urgente problemen • Rioolhuisaansluitingen; de gemeente heeft duidelijke afspraken met de bewoners over de begrenzing van haar verantwoordelijkheden (erfgrens). Problemen buiten de erfgrens zijn bijna altijd urgent • Rioolverstoppingen hoofdriool; Urgente problemen • Overige klachten / meldingen GRP gemeente Dordrecht

29\57


Rioolrenovatie en -vervanging In dit GRP zijn, verdeeld over de planjaren, een aantaltal rioolvervangingswerken opgenomen. Uitgangspunt is om de uitvoering van deze werken zoveel mogelijk te koppelen aan wegonderhoud en herstructureringen van de openbare ruimte. De koppeling van werken is kostenbesparend en minimaliseert maatschappelijke overlast. Dit houdt echter in dat de planning van de rioolvervangingswerken in het GRP aan verandering onderhevig is. Wanneer de uitvoering van het aan rioolvervanging gekoppelde wegonderhoud of de herstructurering om technische, financiële of politieke redenen verschuift, is het namelijk mogelijk dat de rioolvervanging meeschuift. Jaarlijks wordt door Stadsbeheer het Meerjaren Onderhoudsplan (MOP) vastgesteld. Hierin staat een ‘harde’ planning van alle werken in de openbare ruimte voor het eerstvolgende jaar. Tevens wordt een doorkijk gegeven naar de drie daaropvolgende jaren. Deze planning moet worden gezien als leidend ten opzichte van de planning in dit GRP. Het feit dat er prioriteit wordt gegeven aan het “werk met werk maken”, betekent dat er ook in financieel opzicht (beperkte) verschuivingen zullen optreden ten opzichte van de planning in het GRP. De jaaromzet van de rioolvervangingswerken volgens het MOP zal, met name in de laatste planjaren van het GRP, afwijken van de in het GRP genoemde bedragen. Daar waar nodig zullen financiële middelen met werken mee worden geschoven naar een later tijdstip, of worden werken eventueel tijdelijk gefinancierd binnen de budgetten van Stadsbeheer. Uitgangspunt bij dit alles is echter, dat binnen de planperiode van dit GRP in ieder geval alle hierin opgevoerde rioolvervangingswerken worden uitgevoerd voor de bijbehorende financiële middelen. Verder zullen structureel noodzakelijke reparaties aan het rioolstelsel worden uitgevoerd. Jaarlijks is hiervoor een bedrag van EUR 50.000 gereserveerd.

Pompen, gemalen en persleidingen Voor de pompen en gemalen, waar geen onderhoudsachterstand wordt geconstateerd, geldt dat met een zekere regelmaat groot onderhoud of vervanging aan deze installaties moet worden uitgevoerd. Dit wordt uitgevoerd middels het servicecontract met de pompenspecialist. Wel moet een aantal gemalen nog worden voorzien van een nieuw telemetriesysteem. Alle pompen krijgen eenmaal per jaar een preventieve onderhoudsbeurt.

30\57



4 De middelen In dit hoofdstuk worden ten slotte de consequenties in beeld gebracht van de verbrede rioleringsactiviteiten die in de vorige hoofdstukken genoemd zijn. Deze consequenties zijn enerzijds van financiële aard (hoeveel gaat het allemaal kosten), maar ook van personele aard (hoe organiseren we het, en hoeveel mensen hebben we daarbij nodig). Bovendien moet worden benoemd hoe deze middelen kunnen worden verkregen, met andere woorden wat is de consequentie voor de rioolheffing?

4.1

Personeel en organisatie

In het GRP IV van de gemeente Dordrecht (2007-2010) is op basis van geformuleerde uitgangspunten in de Leidraad Riolering een berekening gemaakt m.b.t. de benodigde personele middelen. De uitkomst was dat de formatie op het gebied van planvorming met 1 fte. Is uitgebreid. De afgelopen planperiode is gebleken dat de nieuwe bezetting toereikend was voor de riooltaken (afval- en hemelwater). Met de nieuwe wetgeving is de grondwatertaak erbij gekomen. Omdat de gemeente Dordrecht al twee decennia een actief grondwaterbeleid voert, was hier reeds 1 fte. voor in de formatie opgenomen. Deze fte. wordt in de komende planperiode bekostigd uit de rioolheffing.

Verder bevindt Stadsbeheer zich organisatorisch in een proces van doorontwikkeling. Dat wil zeggen dat delen van de organisatie zullen veranderen. Aangezien nu nog niet aan te geven is wat de consequenties zijn, wordt ook in dat opzicht in dit GRP de bestaande organisatie als uitgangspunt genomen. Het betreft de functies genoemd in de volgende tabel Tabel 4.1: Benodigde personele formatie

Functie

Aantal

Beleidsm edewerker

1

Beheerder grondwater

1

Medewerker beheersysteem

1

Beheerder/vakcoördinator

1

Teamleider/beheerder I

1

Beheerder II

2

Vakman grijs

2

Medewerker gemalen

2

In totaal is een formatie voorzien van 11 FTE welke zich rechtstreeks met de “verbrede” rioleringstaken bezig gaat houden. Voor de ondersteunende taken (management, administratie, huisvesting, automatisering, wagenpark e.d.) wordt een opslagpercentage gehanteerd van 52%.


31\57


4.2

Financiële middelen

In deze paragraaf worden de benodigde financiële middelen onderbouwd. Daar worden de volgende uitgangspunten bij gehanteerd: • De genoemde bedragen zijn gebaseerd op het prijspeil 2010, prijzen zijn verder niet geïndexeerd. • Genoemde bedragen zijn exclusief BTW, tenzij anders vermeld • Berekeningen worden uitgevoerd conform de “Nota waardering en afschrijving” van de gemeente Dordrecht, welke op haar beurt weer is gebaseerd op het wettelijk kader van de BBV (Besluit begroting en verantwoording provincies en gemeenten). • De volgende afschrijvingstermijnen worden er gehanteerd Tabel 4.2: Gehanteerde afschrijvingstermijnen

Object

Afschrijvingstermijn (in jaren)

Vrijvervalriolen

60

Minigemalen

20 – 45 jaar

Gemalen

20 - 25 jaar

Persleidingen

45

•

Als uitwerking hierop hanteert de gemeente Dordrecht een lineaire afschrijvingsmethodiek, met een rentepercentage op de afschrijvingen van 4,0 %

Met name de gekozen afschrijvingstermijn voor de vrijvervalriolen heeft door het kapitaal dat het stelsel vertegenwoordigt een enorme impact op de benodigde middelen en daarmee de rioolheffing. In de Leidraad Riolering wordt onderscheid gemaakt tussen een ‘goede’ bodemgesteldheid en een ‘slechte’ bodemgesteldheid. Belangrijkste indicator voor een slechte bodem is de grondsoort, met name veen. Bij een slechte bodemgesteldheid wordt een afschrijvingstermijn lager dan 60 jaar en een lineaire afschrijvingsmethodiek aangeraden. In Dordrecht is weliswaar sprake van veen, maar niet van een uitgesproken slechte bodemgesteldheid. Ervaring heeft geleerd dat de aanname van een levenscyclus van 60 jaar voor de riolering in Dordrecht reëel is: In de wijken in Dordrecht die zijn gebouwd vóór 1950 ligt 200km riolen. Hiervan is het gemiddelde aanlegjaar 1935. In de laatste drie decennia is van deze riolen 150km vervangen. Het gemiddelde vervangingsjaar is 1995. Dit impliceert een levensduur van 60 jaar. De overige 50km functioneert nog steeds, waardoor gesteld kan worden dat de levensduur van éénderde van het totale stelsel (600km) ruim boven de 60 jaar uitkomt. Bijkomend voordeel van een afschrijvingstermijn van 60 jaar is dat vanuit het oogpunt van doelmatigheid de aansluiting bij de afschrijvingstermijn van 20 jaar van de wegen in Dordrecht goed is.

32\57



4.2.1 Exploitatielasten In de onderstaande tabel zijn de exploitatiekosten voor de komende planperiode weergegeven. Hierbij is rekening gehouden met een jaarlijkse verhoging ten gevolge van uitbreiding van het gerioleerde areaal. In bijlage 7.1 zijn deze exploitatielasten nader gespecificeerd.

Tabel 4.3: Exploitatielasten in komende planperiode in euro’s

Rubriek

2011

2012

2013

2014

2015

Vaste kosten (o.a.

1.367.721

1.367.721

1.367.721

1.367.721

1.367.721

220.983

220.983

220.983

220.983

220.983

Kwijtschelding *

203.000

203.000

203.000

203.000

203.000

Regulier onderhoud

240.431

240.431

240.431

240.431

240.431

Kolken

563.346

563.346

563.346

563.346

563.346

Gem alen

528.066

528.066

528.066

528.066

528.066

63.857

63.857

63.857

63.857

63.857

Vuil water

104.205

104.205

104.205

104.205

104.205

Waterplan

240.000

70.000

0

0

0

personeel Bijdrage gemeenschappelijke regeling

Schoon water

Overig rioolbeheer SUBTOTAAL Uitbreiding areaal/

33.588

33.588

33.588

33.588

33.588

3.565.197

3.395.197

3.325.197

3.325.197

3.325.197

28.019

42.029

56.038

70.048

103.300

installaties Onderzoekskosten TOTAAL

60.000

80.000

70.000

45.000

85.000

3.653.216

3.517.226

3.451.235

3.440.245

3.513.497

* uitgaande van tariefstelling vorige planperiode(s) 4.2.2

Investeringen

Ook voor de komende planperiode zijn een aantal investeringen gepland. Deels betreft het vervangingen van bestaande voorzieningen (riolen, pompen e.d.), maar het betreft ook nieuwe voorzieningen en verbetermaatregelen. In dat geval hebben we het over de aanpak van hemelen grondwateroverlast, en de aanschaf van meet- en regelvoorzieningen Het grootste gedeelte van de investeringen zijn toch de reguliere vervangingen van de verschillende objecten, waarbij de rioolvervangingen en –renovaties veruit het grootste deel uitmaken. Voor de begroting hiervan worden een tweetal principes gehanteerd: 1. Voor de korte termijn, dat wil zeggen voor de duur van de planperiode van dit GRP, wordt uitgegaan van de vervanging/renovatie van die objecten die al in deze periode zijn voorzien; Het betreft dus toestandsafhankelijke, en daarmee objectgebonden investeringen. Dat geldt voor zowel de riolen als de verschillende pompen, gemalen en persleidingen. Wel is het


33\57


hieraan gebonden bedrag uniform over de verschillende jaren verdeeld, omdat de exacte periode van besteding nog niet kan worden aangegeven (zie hiervoor ook (3.2.4) 2. Voor de langere termijn, dat wil zeggen voor de resterende periode van 55 jaar, is uitgegaan van vervanging/renovatie na verstrijking van de verwachte levensduur, met toepassing van een zekere statistische afwijking. Deze investeringen zijn dus niet objectgebonden In onderstaande tabel zijn de investeringen voor de komende planperiode gegeven. Voor het overzicht voor de gehele periode van 60 jaar wordt verwezen naar bijlage 7.2. Wat daarbij opvalt is de vrij scherpe stijging van de benodigde investeringen na de komende planperiode, wat ongetwijfeld te maken heeft met het hanteren van de twee genoemde verschillende principes. Hier wordt later nog op terug gekomen. Tabel 4.4: Investeringen in planperiode in euro’s

Vrijvervalriolen Drainage Hoofdgemalen bouwkundig &

2011

2012

2013

2014

2015

1.768.300

1.768.300

1.768.300

1.768.300

1.768.300

26.135

26.135

26.135

26.135

26.135

157.000

104.000

70.000

177.600

31.500

5.000

18.000

21.000

72.850

123.500

0

0

0

33.533

14.790

elektrisch Hoofdgemalen mechanisch Persleidingen Minigemalen Verbetermaatregelen TOTAAL:

0

0

0

0

0

130.000

160.000

380.000

80.000

95.000

2.086.435

2.076.435

2.265.435

2.158.418

2.059.225

4.2.3 Kapitaallasten Conform de uitgangspunten van de commissie BBV worden de investeringen voor de vervangings- en verbetermaatregelen geactiveerd en als nieuwe kapitaallast (rente en afschrijving) opgenomen. Deze kapitaallasten van de nieuwe investeringen vormen samen met de kapitaallasten uit het verleden de totale kapitaallasten. Voor de komende planperiode zijn deze in onderstaande tabel weergegeven. Het overzicht voor de gehele periode van 60 jaar is in de bijlage 7.3 weergegeven. Tabel 4.5: Verloop kapitaallasten in euro’s

2011 Nieuwe

2012

2013

2014

2015

0

134.381

267.109

407.728

537.756

5.352.472

5.099.474

4.963.278

4.869.029

4.780.847

5.352.472

5.233.855

5.230.387

5.276.757

5.318.603

kapitaallasten Oude kapitaallasten TOTAAL

34\57



Conclusie is dat in de planperiode de kapitaallasten niet verder toenemen, met name vanwege het gematigde investeringsniveau in deze planperiode. 4.2.4 BTW en totale lasten Alvorens een uitspraak te kunnen doen over de totale lasten, is eerst noodzakelijk te bepalen hoe de gemeente Dordrecht omgaat met de BTW op de verbrede rioleringsactiviteiten. Kort samengevat, de gemeente draagt BTW af voor alle diensten en goederen die zij inkoopt. Afgesproken is dat deze BTW uiteindelijk wordt doorberekend in de rioolheffing. Als zodanig fungeert zij als kostenpost in het overzicht van de totale lasten. In onderstaande tabel zijn de totale lasten weergegeven voor de komende planperiode. Voor het overzicht voor de gehele periode van 60 jaar wordt verwezen naar de bijlage 7.3 en onderstaande figuur.

Tabel 4.6: Totale lasten in planperiode in euro’s 2011

2012

2013

2014

2015

Exploitatie

3.653.216

3.517.226

3.451.235

3.440.245

3.513.497

Kapitaallasten

5.352.472

5.233.855

5.230.387

5.276.757

5.318.603

746.106

772.825

793.130

812.285

845.432

9.751.795

9.523.707

9.474.752

9.529.287

9.677.532

BTW TOTAAL

Allereerst valt het relatief grote deel wat de kapitaallasten uitmaken van de totale lasten. Deze zijn nauwelijks beïnvloedbaar door de gemeente, ze zijn immers de consequentie van investeringen uit het verleden. Daarnaast valt op dat de totale lasten in de komende planperiode licht zullen dalen. Dit staat wel enigszins in contrast met de periode daarna. Tabel 4.1: Totale lasten over periode van 60 jaar 18.000 16.000

12.000 10.000 8.000 6.000 4.000 2.000

2069

2067

2065

2063

2061

2059

2057

2055

2053

2051

2049

2047

2045

2043

2041

2039

2037

2035

2033

2031

2029

2027

2025

2023

2021

2019

2017

2015

2013

0 2011

Lasten (× EUR 1 000)

14.000

Jaartal Exploitatie

Onderzoek

Kapitaallasten verleden

Nieuwe kap.lasten

BTW


35\57


4.3

Kostendekking

Het doel van de kostendekking is een onderbouwde prognose te maken van het verloop van de rioolheffing in de toekomst, gebaseerd op de lasten, zoals deze in de vorige paragraaf zijn benoemd. Hoewel een zo goed mogelijke benadering wordt nagestreefd van het toekomstige verloop van uitgaven en inkomsten, blijft dit vooral het bepalen van de trend naar de toekomst. Het verloop van de rioolheffing is afhankelijk van onder meer veranderende wetgeving, nieuw beleid of het gemeentelijke uitgavenpatroon, waardoor een regelmatige actualisatie van de kostendekking wenselijk is. De gemeente Dordrecht laat haar verbrede rioleringstaken geheel dekken door een rioolheffing, welke zij jaarlijks aan haar burgers vraagt. In de paragraaf hieronder wordt ingegaan op de grondslag welke zij hiervoor hanteert. Daarnaast maakt de gemeente gebruik van een egalisatiereserve waarin het saldo wordt verwerkt van de totale lasten en de verkregen inkomsten uit de rioolheffing. Bij de berekeningen is uitgegaan van een stand van deze reserve per 31 december 2010 van EUR 300.000,00. 4.3.1

Heffingsgrondslag

De gemeente Dordrecht maakt gebruik van een gedifferentieerde heffingsgrondslag: • Voor particulieren is er zowel een heffing voor eigenaren als voor gebruikers; In 2010 bedroeg deze heffing EUR 74,13 per eigenaar en EUR 95,52 per meerpersoons huishouden (gebruikersdeel) • Eénpersoons huishoudens betalen géén gebruikersdeel. • Ook eigenaren van niet-woningen betalen het eigenarendeel van EUR 74,13. Daarnaast betalen zij een aparte heffing, welke gebaseerd is op het drinkwaterverbruik. Dit houdt in een heffing van EUR 95,52 tot een waterverbruik van 150m3/jaar. Voor elke 50m3/jaar daarboven wordt nog eens EUR 58,32 euro extra in rekening gebracht (tot een maximum van 150.000 m3) In de exploitatie is al rekening gehouden met een kwijtscheldingspercentage. Daarnaast is tot 2020 rekening gehouden met een jaarlijkse uitbreiding van 310 eigenaren en 194 meerpersoons huishoudens. Gemeenten zijn vrij de opbouw van hun heffingsgrondslag te benoemen. Er kan dus voor een eenvoudigere grondslag worden gekozen, waarbij de inning van de rioolheffing eenvoudiger/goedkoper is uit te voeren. Hier wordt in dit GRP niet verder op ingegaan. 4.3.2 Rioolheffing Het uitgangspunt van de gemeente Dordrecht is een maximale stijging van 4 % per jaar voor de rioolheffing. Omdat in de berekeningen in dit GRP geen rekening wordt gehouden met indexering, wordt als kader voor de berekening van de rioolheffing een maximaal stijgingspercentage van 2% per jaar gehanteerd. Het resultaat wordt in de onderstaande tabel kort samengevat; De berekening voor de gehele periode van 60 jaar is in de bijlage 7.4 gegeven

36\57



Tabel 4.7 Rioolheffing en kostendekking

Stijging rioolheffing

2011

2012

2013

2014

2015

2,0%

1,0%

1,0%

0,0%

),0%

Totale Lasten

9.751.795

9.523.707

9.474.752

9.529.287

9.677.532

Totale Inkomsten

9.388.091

9.524.737

9.663.176

9.706.369

9.749.561

Dekkingspercentage Saldo voorziening

96%

100%

102%

102%

101%

-63.704

-62.674

+125.751

+302.833

+374.862

Geconcludeerd kan worden dat de voorgestelde rioolheffing (met de genoemde jaarlijkse stijgingspercentages) alle kosten van de verbrede rioleringsactiviteiten dekt, met uitzondering van het eerste jaar. In de jaren 2011 en 2012 zal het saldo van de voorziening hierdoor tijdelijk negatief zijn. Om te voorkomen dat dit tekort doorschuift naar volgende jaren zal nauwlettende monitoring door het bedrijfsbureau plaatsvinden. Het bureau WOW zal ervoor zorgen dat alle geplande activiteiten ook daadwerkelijk worden uitgevoerd. Ook op de langere termijn blijkt dat de gekozen heffing in combinatie met een maximale stijging van 2 % per jaar voldoende dekking van de verbrede rioleringsactiviteiten op te leveren, ondanks de scherpere stijging van de investeringskosten direct na de planperiode. Er kan daarom gesteld worden dat aan de doelstelling van een maximale stijging van 4 % per jaar (oftewel 2 % zonder indexering), wordt voldaan.


37\57

Bijlage

1

Evaluatie GRP IV (2007-2010)

Alvorens de beleidsdoelstellingen voor de komende planperiode te benoemen, dient eerst terug te worden gekeken op de verrichtingen van de afgelopen planperiode: Wat waren de doelstellingen hiervan, en wat is daar van gerealiseerd? Daarmee kunnen ook conclusies getrokken worden voor de komende planperiode.

Wat waren de speerpunten? Het vorige GRP, opgesteld voor de periode 2007-2010, kende de volgende doelstellingen: 1. Inzameling van het binnen het gemeentelijke gebied geproduceerde afvalwater 2. Inzameling van het hemelwater dat niet mag of kan worden gebruikt voor de lokale waterhuishouding 3. Transport van het ingezamelde water naar een geschikt lozingspunt 4. Het voorkomen van ongewenste emissies naar oppervlaktewater, bodem en grondwater 5. Het voorkomen van overlast voor de omgeving (in de breedste zin van het woord) 6. Het realiseren van doelmatig beheer en goed gebruik van de riolering Hieronder wordt per functionele eis kort aangegeven wat hiervan is gerealiseerd, om vervolgens samen te vatten wat er van de speerpunten terecht is gekomen. Het ijkpunt is vastgesteld op 31 december 2010. In algemene zin wordt opgemerkt dat de functionele eisen in het vorige GRP onvoldoende zijn uitgewerkt in de vorm van meetmethoden, waardoor deze evaluatie een voornamelijk kwalitatief karakter heeft.

Wat is er bereikt? 1: Inzameling van het binnen het gemeentelijke gebied geproduceerde afvalwater A: alle percelen op het gemeentelijke gebied waar afvalwater vrijkomt moeten worden voorzien van een rioleringsaansluiting, uitgezonderd bij specifieke situaties waarbij lokale behandeling doelmatiger is In de planperiode is binnen de bebouwde kom een twintigtal percelen aangesloten op de riolering. Hiermee zijn de laatste bekende ongerioleerde percelen, waarvan aansluiting doelmatig is, aangesloten op de riolering. Verder is een aantal huizen via het gemeentelijke riool aangesloten op de particuliere zuivering bij camping Bruggehof. Het waterschap draagt financieel bij aan deze zuivering. Voor het buitengebied is in november 2006 het ‘Saneringsplan ongezuiverde afvalwaterlozingen buitengebied Dordrecht’ door Gedeputeerde Staten vastgesteld. In het plan is aangeven, dat van de 152 ongerioleerde aansluitingen er 22 worden aangesloten op de riolering (vrij verval en drukriolering)1. Dit is inmiddels gebeurd. Op 22 oktober 2007 heeft de provincie een ontheffing (kenmerk DGWM/2007/7897) verleend voor de niet aangesloten panden tot 2017. In de planperiode zijn alle nieuwbouwwoningen aangesloten op de riolering. Hierbij is een gescheiden rioolstelsel aangelegd. A=> Alle percelen die volgens de ontheffing voor aansluiting in aanmerking kwamen zijn inmiddels aangesloten op de riolering. De gemeente voldoet daarmee aan de gestelde eis.

B: Er dienen geen ongewenste lozingen op de riolering plaats te vinden Milieuvergunningen met Lozingsvoorwaarden voor bedrijven worden binnen de gemeente door de milieudienst Zuid-Holland verleend. De samenwerking tussen de gemeente en de milieudienst op dit terrein gebeurt sporadisch, waardoor controle op bedrijven met Lozingsvoorwaarden niet goed wordt afgestemd. Binnen de gemeente hebben een aantal bedrijven een milieuvergunning met Lozingsvoorwaarden. Verder wordt er binnen de gemeente niet structureel gecontroleerd op foutieve (huis)aansluitingen . Wel zijn er twee foutieve aansluitingen in de planperiode geconstateerd, onderzocht met behulp van video-inspecties en verholpen. Verder blijkt uit het klachtenregistratiesysteem, dat er enkele klachten zijn geweest omtrent ongewenste lozingen op de riolering. Een voorbeeld is de lozing van afvalwater van een visboer en van olie. B=> De gemeente voldoet globaal wel aan de eis. Er zijn wel incidenteel foutieve aansluitingen, maar die zijn van tijdelijke aard. De informatie uitwisseling met de Milieudienst Zuid-Holland omtrent het aanpakken van ongewenste lozingen op het riool is voor verbetering vatbaar C: Riolen en andere objecten dienen in hoge mate waterdicht te zijn, zodanig dat de hoeveelheid intredend grondwater (lekwater) beperkt blijft Het doel van de gemeente was het inspecteren van alle vrijvervalriolering binnen Stadspolders (65 km vuilwater en 25 km schoonwater). Deze extra inspectie-inspanning is in 2008 gerealiseerd. Lekkage klasse 2 (“zwetend”) via de voegen tussen buizen is het meest voorkomende schadebeeld. Voor de wijk in zijn geheel kan gesteld worden dat de gemeente aan de eis van een hoge mate van waterdichtheid voldoet. C=> Gemeente voldoet aan de gestelde eis 2: Inzameling van het hemelwater dat niet mag of kan worden gebruikt voor de lokale waterhuishouding D: Alle percelen binnen het gemeentelijke grondgebied, waar regenwater vrijkomt en dit niet direct op eigen terrein of in de directe omgeving kan worden verwerkt, moeten zijn voorzien van een aansluiting op de riolering Binnen de planperiode is het Beleidsplan Hemelwater en Grondwater 2009-2010 opgesteld. In het plan wordt gesteld, dat het hemelwater dat valt op particulier terrein, bij voorkeur door de particulier zelf verwerkt wordt. Is dat niet mogelijk dan wordt het verwerkt door de gemeente volgens een voorkeursvolgorde. Als gevolg van hernieuwde inzichten is afkoppelen geen doel op zich meer. Afkoppelen wordt weer primair gezien als (mogelijk) middel om de kwaliteit van het oppervlaktewater te verbeteren. Pas als er dus een concreet probleem is met de waterkwaliteit, zal worden overwogen of afkoppelen het geschikte middel is om het probleem op te lossen. Er wordt daarom het principe ‘nee, tenzij’ gehanteerd.

Dit betekent dat bij de vervanging van riolering niet automatisch ook wordt afgekoppeld. De afkoppeling richt zich vooral op de grotere wijkgerichtere vervangingsprojecten. Bij nieuwbouw wordt wel afgekoppeld. D=> Gemeente voldoet aan de gestelde eis E: De objecten moeten in goede staat zijn Hiervoor geldt hetzelfde als voor C. In de afgelopen planperiode is circa 16 km vrijvervalriool vervangen, circa 2,3 km riolering gerelined en 30 deelrenovaties uitgevoerd. Er is de afgelopen periode geen drukriolering vervangen. Lekkage en aantasting zijn de meest voorkomende schadebeelden in de riolen en zijn evenredig verdeeld qua omvang. De verzakking van riolen is in Dordrecht heel gelijkmatig. Er wordt namelijk een zettingseis door de gemeente gesteld van 10cm in 30 jaar. Hierdoor worden alle nieuwe riolen voorbelast. E=> Gemeente voldoet globaal aan de gestelde eis

Klachten 2006

Klachten 2007

Klachten 2008

Legenda

Figuur A: Verdeling klachten riolering en hemelwater 2006, 2007, 2008

F: De instroming in riolen via kolken dient ongehinderd plaats te vinden Omtrent plasvorming bij kolken komen per jaar meerdere klachten bij de gemeente binnen (circa 400 per jaar op 118.000 inwoners). De meerderheid van de problemen worden binnen de gestelde servicetermijn verholpen. Straat- en trottoirkolken zijn conform planning één keer per jaar gereinigd door Netwerk, een onafhankelijke organisatie die ook de klachten afhandelt. Kolken en goten die extra onderhoud behoeven (ca. 10%) worden twee keer per jaar gereinigd. F=> Gemeente voldoet aan de gestelde eis 3: Transport van het ingezamelde water naar een geschikt lozingspunt G: De afvoercapaciteit moet voldoende zijn om bij droogweer het aanbod van afvalwater binnen zekere grenzen te verwerken Door middel van hydraulische berekeningen is het stelsel in 2005 doorgerekend (Stedelijk Waterplan 2003-2008). Uit deze berekening blijkt dat aan deze eis wordt voldaan. Ook al is in theorie de afvoercapaciteit voldoende, dan kan door overmatige vervuiling toch een probleem met de droogweerafvoer ontstaan. De enige plek in Dordrecht waar dit voorkomt is het Lijnbaangebied. Om dit in de toekomst te voorkomen zullen in de planperiode van dit GRP enerzijds aanpassingen aan het stelsel in het Lijnbaangebied plaatsvinden. Anderzijds zullen de bewoners worden benaderd over goed rioolgebruik. G=> Gemeente voldoet aan de gestelde eis H: De afstroming dient gewaarborgd te zijn Hiervoor geldt hetzelfde als gesteld bij C en E; Bij inspectie worden dit soort gebreken incidenteel geconstateerd, zodat formeel niet aan de eis wordt voldaan. De beperkte omvang levert in de praktijk echter geen problemen op.

H=> Gemeente voldoet globaal aan de gestelde eis I: De afvoercapaciteit van de riolering moet toereikend zijn om het aanbod van afvalwater bij hevige neerslag te kunnen verwerken, uitgezonderd in bepaalde buitengewone omstandigheden In het kader van het 1ste Stedelijk Waterplan is een hydraulische berekening uitgevoerd. Hieruit is gebleken dat de capaciteit van het stelsel voldoet bij de maatgevende hevige neerslag. Toch is in de planperiode incidenteel sprake geweest van wateroverlast. Dit kwam doordat de neerslag nog heviger was, doordat alle neerslag bovengronds naar een ‘kuil’ in de openbare ruimte stroomt (Papeterspad) of een combinatie van beiden. Deze omstandigheden kunnen buitengewoon worden genoemd. I=> Gemeente voldoet wel aan de gestelde eis, maar incidenteel is er wel sprake van wateroverlast 4: Het voorkomen van ongewenste emissies naar oppervlaktewater, bodem en grondwater J: De vervuilingtoestand van de riolering dient acceptabel te zijn Zoals bij C benoemd zijn tijdens inspecties ingrijpmaatstaven voor afstroming voorgekomen. Echter, dit heeft niet geleidt tot klachten of incidenten. Het niet mogen voorkomen van ingrijpmaatstaven op afstroming is ook een onredelijke eis. Het streven is ingrijpmaatstaven te minimaliseren. J=> Gemeente voldoet globaal aan de gestelde eis K: De vuiluitworp door overstortingen op oppervlaktewater dient beperkt te zijn De maatregelen i.h.k.v. de basisinspanning zijn vastgelegd in de beschikking van het zuiveringsschap Hollandse Eilanden en Waarden van 23 juli 2003 (bijlage 9 saneringsplan buitengebied). Het gaat hierbij om de aanleg van vijf Bergbezinkbassins (BBB), diametervergroting van 2,7 km riool en het afkoppelen van 10,9 ha verhard oppervlak. Dit is allemaal uitgevoerd waarmee voldaan wordt aan de eisen in de Wvo-vergunning van het waterschap. In het kader van de aanvraag van een nieuwe Wvo-vergunning van RWS is vooroverleg geweest. Gezien de ontwikkeling in de regelgeving is besloten niet door te gaan met de procedure. De huidige geldende vergunning dateert uit 1990 (kenmerk ZH1990/34384). K=> Gemeente voldoet aan de gestelde eis L: De vuiluitworp door regenwaterlozingen op het oppervlaktewater dient beperkt te zijn Binnen de gemeente zijn op enkele locaties zuiverende voorzieningen aanwezig om vervuild afstromend water te zuiveren. De gemeente voldoet hiermee aan de door de waterkwaliteitsbeheerder gestelde eisen voor het beperken van de vuiluitworp door regenwaterlozingen. Inmiddels zijn deze eisen overigens versoepeld conform kaderstellende regelgeving van de rijksoverheid. L=> De gemeente voldoet aan de gestelde eis

M: Riolen en andere objecten dienen in hoge mate waterdicht te zijn, zodanig dat de hoeveelheid uittredend rioolwater beperkt blijft Gezien ligging ten opzichte van grondwater is het niet aannemelijk dat er veel rioolwater weglekt.. M=> Gemeente voldoet aan de gestelde eis 5: Het voorkomen van overlast voor de omgeving (in de breedste zin van het woord) N: De bedrijfszekerheid van gemalen en andere objecten dient gewaarborgd te zijn De pompen en gemalen worden jaarlijks geïnspecteerd, waarbij de elektronica één keer per jaar door de gemeente zelf wordt geïnspecteerd. De mechanische inspectie wordt uitbesteed, waarbij droog opgestelde gemalen één keer per jaar en nat opgestelde gemalen twee keer per jaar worden geïnspecteerd. De bedrijfszekerheid van de pompen en gemalen is erg betrouwbaar. Storingen worden door de gemeente zelf verholpen binnen één dag. Alle pompen en gemalen zijn voorzien van telemetrie met uitzondering van 200 pomputten (drukriolering). Wel is de telemetrie van sommige objecten dusdanig verouderd, dat nieuwe telemetriesystemen nodig zijn. Het onderhoud gebeurd voornamelijk via serviceabonnementen. N=> Gemeente voldoet aan de gestelde eis O: De stabiliteit van de riolen dient gewaarborgd te zijn Tijdens inspecties zijn enkele ingrijpmaatstaven voor stabiliteit geconstateerd. Het niet mogen voorkomen ingrijpmaatstaven is echter een onredelijke eis en niet doelmatig. Er hebben zich geen incidenten voorgedaan. Daarom kan gesteld worden dat gemeente in zijn algemeenheid wel aan de eis voldoet. O=> Gemeente voldoet globaal aan de gestelde eis P: De riolering dient zodanig te worden ont- en belucht dat overlast door stank wordt voorkomen Uit het klachtenregistratiesysteem blijkt dat er per jaar circa 50 klachten over stank op straat of binnenshuis zijn geregistreerd. Onbekend is welk gedeelte van deze klachten te wijten is aan foutieve ont- en beluchting van het gemeentelijk rioolstelsel. Waarschijnlijk is dit slechts een klein gedeelte. Het niet mogen voorkomen van klachten is een onredelijke eis gebleken. Het in absolute zin voorkomen van klachten vergt namelijk een inspanning die niet doelmatig is. P => Gemeente voldoet niet aan de eis zoals deze is gesteld Q: Overlast tijdens werkzaamheden aan de riolering dient beperkt te zijn Periodiek is er overleg met nutsbedrijven en de afdeling bij de gemeente die zich bezig houdt met Kabels en Leidingen. Het gaat daarbij alleen om de K&L en niet om riolering. Er wordt op planniveau niks afgestemd, alleen jaarplannen worden gecommuniceerd met nutsbedrijven. Op projectniveau worden de nutsbedrijven wel actief benaderd met de vraag of ze mee willen doen in het project.

Binnen de gemeente wordt jaarlijks een Meerjarig Onderhouds Planning (MOP) opgesteld. Hierin wordt per project aangegeven welke onderdelen meedoen (wegen, riolering, groen, grondwater, oppervlaktewater en kunstwerken). Door het gezamenlijk optrekken wordt overlast geminimaliseerd. Het MOP staat ook op de gemeentelijke website. Bij vervanging van riolen wordt het tertiaire grondwatermeetnet weer ingemeten (peilbuizen om de huizen heen). Bij alle vervangingsprojecten worden het drainageplan van Wareco bekeken of drainage moet worden aangelegd. In dit drainageplan van Wareco wordt per straat aangegeven of drainage nodig is om grondwateroverlast te voorkomen. Het gaat daarbij om het vervangen van lekke riolering waardoor grondwateroverlast kan gaan ontstaan. Q => Gemeente voldoet aan de gestelde eis, aangezien de gemeente intern een Meerjaren Onderhoudsplan opstelt en de nutsbedrijven bij projecten betrekt R: Klantgerichte benadering De gemeente heeft verschillende algemene servicenormen welke in de afgelopen planperiode meermaals zijn aangepast. In hoeverre voldaan wordt aan de servicenormen is gepubliceerd op de gemeentelijke website. Hieruit blijkt dat bijvoorbeeld circa 90% van de klachten omtrent ontbrekende deksels van een kolk binnen één dag worden behandeld (jaar 2007 en 2008). Meldingen van urgente en gevaarlijke situaties worden voor circa 66% binnen 24 uur behandeld (jaar 2009). Verder heeft de gemeente de afgelopen planperiode vele informatieve en speelse activiteiten georganiseerd in het kader ‘Dordrecht werkt aan water’. Ook in het Beleidsplan hemelen grondwater 2009-2010 wordt ruim aandacht gegeven aan voorlichting. Het gaat daarbij om informatieve folders omtrent huisaansluitingen en grondwater. R=> Gemeente voldoet globaal aan de gestelde eis 6: Het realiseren van doelmatig beheer en goed gebruik van de riolering In het GRP 2005-2009 worden vier voorwaarden voor effectief beheer benoemd teneinde doelmatigheid en transparantie te waarborgen. 1: Het rioleringsbeheer dient zo goed mogelijk te worden afgestemd op andere gemeentelijke taken Binnen de gemeente wordt jaarlijks een Meerjarig OnderhoudsPlanning (MOP) opgesteld. 1=> Gemeente voldoet aan de gestelde eis 2: De gebruikers van de riolering dienen bekend te zijn en ongewenste lozingen dienen te worden voorkomen a) De gemeente is in het bezit van een Wvo-vergunning van zowel het waterschap (2001) en van Rijkswaterstaat (1990). Verder is de gemeente in het bezit van twee aansluitvergunningen b) Bij de gemeente wordt elk jaar het bestand met huisaansluitingen gecontroleerd. In de afgelopen planperiode hebben zich geen opmerkelijke ‘vondsten’ voor gedaan

Binnen de gemeente is nooit structureel onderzoek gedaan naar illegale of foutieve aansluitingen. Wel wordt onderzoek gepleegd wanneer er sterke aanwijzingen zijn. Zo zijn naar aanleiding van waterkwaliteitsgegevens van het waterschap (Dordtse Kil 2) en naar aanleiding van wc-papier in het oppervlaktewater (Stadspolders) foutieve aansluitingen opgespoord. c) 2=> Gemeente voldoet aan de gestelde eis 3: Inzicht in kosten op langere termijn De kosten van de rioleringszorg worden in dit GRP in zijn geheel in beeld gebracht. 3=> Gemeente voldoet aan de gestelde eis 4: Er dient inzicht te bestaan in de toestand en het functioneren van de riolering a) De gemeente heeft goed inzicht in de toestand van het rioolbeheer. De gegevens zijn direct toegankelijk en beschikbaar b) In de planperiode van het GRP IV is . % van de riolering geïnspecteerd. Per jaar komt dit neer op ...%. Door …. Is dit een lager percentage dan voorzien. Dit heeft echter niet geleidt tot incidenten c) De verwerking van revisiegegevens wordt door de gemeente zelf gedaan binnen het gestelde zes maanden nu de personele bezetting weer voldoende is d) In 2005 is door middel van hydraulische berekeningen 35 % het rioolbestand herberekend 4=> Gemeente voldoet aan de gestelde eis

Bijlage

2

Beleidsveld GRP V

In deze bijlage wordt het beleidsveld van het GRP V behandeld. Het gaat daarbij om alle relevante beleidsplannen om nationaal, regionaal en lokaal niveau. In veel van deze beleidsplannen worden maatregelen voorgesteld die in het GRP moeten worden opgenomen teneinde geld vrij te maken om de realisatie te bekostigen. Europese Unie: Kaderrichtlijn Water Eind 2000 is de Europese Kaderrichtlijn Water (KRW) in werking getreden. De KRW heeft tot doel de kwaliteit van de oppervlaktewateren en het grondwater in de Europese Unie te beschermen en te verbeteren. In beginsel dient het watersysteem in 2015 kwalitatief (chemisch en ecologisch) op orde te zijn. De KRW biedt onder voorwaarden een mogelijkheid tot fasering (tot 2027). De rijksoverheid heeft eind 2008 per stroomgebied de zogenaamde stroomgebiedbeheersplannen bij de Europese Unie ingediend. De Gemeente Dordrecht ligt in het stroomgebied van de Maas. Dit is een van de vier stroomgebieden in Nederland waarop de KRW van toepassing is. De KRWmaatregelen voor Dordrecht zijn vastgelegd in het Stedelijk Waterplan ll, dat samen met waterschap Hollandse Delta is opgesteld. Het Rijk: Wet Verbrede Watertaken Op 1 januari 2008 is de Wet verankering en bekostiging gemeentelijke watertaken in werking getreden, kortweg Wet verbrede watertaken (WVW). Het is geen zelfstandige wet maar een titel voor de wijziging van drie bestaande wetten. Zo is de gemeentelijke rioleringszorgplicht in de Wet milieubeheer (het oude artikel 10.33) vervangen door een zorgplicht voor inzameling en transport van stedelijk afvalwater en zijn er zorgplichten en bevoegdheden bijgekomen voor regenwater en grondwater. De wijzigingen zijn doorgevoerd in de Wet milieubeheer (Wm), de Gemeentewet en de Wet op de waterhuishouding. De wet voorziet in de volgende plichten en instrumenten: 1. Zorgplicht voor de inzameling en transport van stedelijk afvalwater (artikel 10.33, Wm) 2. Zorgplicht voor de doelmatige inzameling en verwerking van het afvloeiende regenwater voor zover dat niet redelijkerwijs van de perceeleigenaar kan worden verwacht (artikel 9a Wet op de waterhuishouding) 3. Zorgplicht voor het in het openbaar gemeentelijk gebied treffen van maatregelen teneinde structureel nadelige gevolgen voor de grondwaterstand voor de aan de grond gegeven bestemming zoveel mogelijk te voorkomen of te beperken, voor zover het treffen van die maatregelen doelmatig is en niet tot de zorg van het waterschap of provincie behoort (artikel 9b, Wet op de waterhuishouding) 4. Heffingsbevoegdheid voor het verhalen van de kosten van de gemeentelijke zorgplichten (artikel 228a, Gemeentewet) 5. Verbreding gemeentelijk rioleringsplan waarin ook aandacht aan de zorgplichten voor regenwater en grondwater moeten worden besteed (wijziging artikel 4.22, Wm) Gemeenten dienen in het nieuwe Verbreed GRP aan te geven hoe binnen de wettelijke kaders invulling wordt gegeven aan de zorgplichten. Hieronder worden de genoemde wijzigingen kort toegelicht en de gevolgen voor het GRP.

Zorgplicht afvalwater Voor de bestaande zorgplicht voor de inzameling van afvalwater is niet veel veranderd. Gemeenten zijn verplicht het afvalwater dat op de percelen op haar grondgebied vrijkomt in te zamelen en te transporteren door middel van een openbaar vuilwaterriool. Als het (financieel) niet haalbaar is overal riolering aan te leggen, kan hiervan afgeweken worden als met een alternatieve voorziening eenzelfde graad van milieubescherming wordt bereikt. De gemeente moet een visie hebben of ontwikkelen over de vraag in welke situaties ze kiest voor transport naar de AWZI via een openbaar vuilwaterriool en wanneer andere (individuele) systemen toepast worden. Bovendien zal de keuze tussen een smalle zorgplicht (alleen inzamelen) en een brede zorgplicht (inzamelen en zuiveren) duidelijk naar voren moeten komen. Bij de keuzes dient gebruik te worden gemaakt van de voorkeursvolgorde conform de Wet Milieubeheer (zie kader). Voorkeursvolgorde( Wet Milieubeheer Artikel 10.29a): a. Het ontstaan van afvalwater wordt voorkomen of beperkt b. Verontreiniging van afvalwater wordt voorkomen of beperkt c. Afvalwaterstromen gescheiden worden gehouden, tenzij het niet gescheiden houden geen nadelige gevolgen heeft voor een doelmatig beheer van afvalwater d. Huishoudelijk afvalwater en, voor zover doelmatig en kostenefficiënt, afvalwater dat daarmee wat biologische afbreekbaarheid betreft overeenkomt worden ingezameld en naar een inrichting als bedoeld in artikel 15a van de Wet verontreiniging oppervlaktewateren getransporteerd e. Ander afvalwater dan bedoeld in onderdeel d zo nodig na retentie of zuivering bij de bron, wordt hergebruikt f. Ander afvalwater dan bedoeld in onderdeel d lokaal, zo nodig na retentie of zuivering bij de bron, in het milieu wordt gebracht en g. Ander afvalwater dan bedoeld in onderdeel d naar een inrichting als bedoeld in artikel 15a van de Wet verontreiniging oppervlaktewateren wordt getransporteerd Zorgplicht hemelwater Formeel bestaat nu een zorgplicht voor de inzameling van regenwater voor zover de perceelseigenaar het regenwater redelijkerwijs niet zelf kan verwerken. Gemeenten moeten zelf bepalen in welke situaties zij redelijkerwijs van perceelseigenaars mogen verwachten dat zij het regenwater zelf verwerken. De gemeente heeft instrumenten in de vorm van maatwerkvoorschriften en/of een gemeentelijke verordening om eisen te stellen aan de kwantiteit en de kwaliteit van het in te zamelen regenwater. In het GRP moet duidelijk gemaakt worden wat in principe verwacht wordt van perceeleigenaren. De regenwaterzorgplicht is een inspanningsverplichting. Gemeenten kunnen niet (direct) het regenwater van alle extreme buien inzamelen. Hierin hebben gemeenten ook een keuze: hoe vaak vinden we water op straat of wateroverlast aanvaardbaar? Bovendien dient een GRP aan te geven hoe de gemeente van plan is zelf dit hemelwater te gaan verwerken. In de definities is onderscheid gemaakt tussen stedelijk afvalwater en regenwater. Regenwater wordt zolang het niet in aanraking komt met ander afvalwater of verontreinigingen, niet (meer) beschouwd als afvalwater.

Zorgplicht grondwater Ook de zorgplicht voor het grondwater heeft het karakter van een inspanningsverplichting. De gemeente is niet per definitie verantwoordelijk voor handhaving van het grondwaterpeil in het bebouwde gebied. De zorgplicht beperkt zich tot ‘structurele’ problemen, en voor zover niet de verantwoordelijkheid voor waterschap of provincie. Bovendien is de particulier in eerste instantie zelf verantwoordelijk. Overtollig grondwater dat hij redelijkerwijs niet zelf kan afvoeren, moet hij kwijt kunnen bij de gemeente, mits dit doelmatig is. De gemeente is hierbij het eerste aanspreekpunt (loket) voor de burger. De zorgplicht is in algemene bewoordingen beschreven. Het is van belang om die ruime begrippen in het GRP toegespitst op de lokale situatie duidelijk af te bakenen. Bekostigingsysteem De WVW voorziet tevens in een nieuw bekostigingssysteem: de verbrede rioolheffing. Hierin kúnnen de drie genoemde zorgplichten van de gemeente worden gesplitst. Dit is niet verplicht. De rioolheffing geeft meer mogelijkheden voor de dekking van de kosten die met de gemeentelijke afvalwater-, regenwater- en grondwaterzorgplicht gemoeid zijn dan het oude rioolrecht, dat een retributie was. De gemeente mag voortaan maximaal twee heffingen hiervoor in het leven roepen. Vanuit de nieuwe rioolheffing mogen ook kosten gedekt worden die geen individueel profijt opleveren, zoals het afkoppelen van verhard oppervlak, infiltratie van regenwater, klimaatonderzoek en bergingsvijvers voor regenwater. Er geldt voor de invoering van de nieuwe rioolheffing(en) dat deze uiterlijk 1 januari 2010 ingevoerd dienen te zijn. Het Rijk: Lozingsbesluiten Per 1 januari 2008 zijn een aantal nieuwe lozingsbesluiten (dat wil zeggen; regelgeving met betrekking tot lozingen op de riolering en oppervlaktewater) van kracht geworden: • Het Activiteitenbesluit • Het Besluit lozing afvalwater huishoudens (Bah!) Daarnaast is een besluit in voorbereiding dat de lozingen moet regelen van de niet-inrichtingen (zoals bijvoorbeeld een rioolstelsel), waarbij naar verwachting de vergunningplicht van rioolstelsels (middels de WvO-vergunning) vervalt. Alhoewel er weinig is veranderd ten aanzien van wat er op het riool geloosd mag worden, waren deze besluiten noodzakelijk: • Omdat de wirwar van oude besluiten dusdanig onoverzichtelijk was, dat behoefte was ontstaan aan eenduidige regelgeving • Omdat Wet Verbrede Watertaken een onderscheid maakt in hemelwaterstelsels en riolering, en dus regelgeving van lozingen dienovereenkomstig ook moeten worden gedifferentieerd • Omdat er gestreefd wordt naar vermindering van de administratieve lastendruk voor het bedrijfsleven, waardoor een groot aantal vergunningplichtige lozingen vervangen is door algemene regels Voor gemeenten zal dit in zijn algemeenheid een verschuiving betekenen van vergunningverlening naar toezicht en handhaving en een verschuiving van taken van de waterkwaliteitsbeheerder naar de gemeente.

Het Rijk: Waterbeleid 21e eeuw Na de wateroverlast en de (bijna)overstromingen in de jaren negentig is de commissie ‘Waterbeheer 21e eeuw’ ingesteld. Deze commissie heeft advies uitgebracht over de manier waarop wateroverlast in de toekomst kan worden voorkomen, rekeninghoudend met klimaatveranderingen. De commissie introduceerde de trits ‘Vasthouden, bergen en dan pas afvoeren’. Dit betekent dat het regenwater het best op de plek waar het valt in of op de grond moet worden vastgehouden. Als dit niet kan, moet het regenwater zoveel mogelijk geborgen worden, zodat geen grote afvoerpieken ontstaan. Is dit ook niet mogelijk, dan mag het overtollige regenwater pas naar een andere plek afgevoerd worden. Voor het stedelijke gebied betekent de trits dat het water zoveel mogelijk in het stedelijke gebied vastgehouden wordt, zodat geen grote piekafvoeren naar het landelijke gebied ontstaan. Het vastgehouden water moet wel redelijk schoon zijn. Dit stelt dus eisen aan de overstorten vanuit de riolering. De regering heeft het advies van de commissie in hoofdlijnen opgenomen in het kabinetsstandpunt ‘Anders omgaan met water, Waterbeleid 21e eeuw’. In 2003 heeft dit beleidsvoornemen geresulteerd in het ‘Nationaal Bestuursakkoord Water (NBW)’, waarin alle overheden onderling afgesproken hebben het watersysteem op deze wijze orde te hebben in 2015, en te houden tot 2050. In 2008 is door het Rijk, provincies (IPO), gemeenten (VNG) en de Unie van Waterschappen is het NBW opnieuw ondertekend. Met de actualisatie van het NBW onderstrepen de betrokken partijen nogmaals het belang van samenwerking om het water duurzaam en klimaatbestendig te beheren. Voor gemeenten is het van belang dat in hun GRP’s maatregelen zijn opgenomen om in 2015 structurele wateroverlastproblemen (ten gevolge van de riolering) opgelost te hebben (en te houden tot 2050). Het Rijk: Nieuwe waterwet De Waterwet, in werking sinds 22 december 2009, regelt het beheer van oppervlaktewater en grondwater, en verbetert ook de samenhang tussen waterbeleid en ruimtelijke ordening. Met de Waterwet zijn Rijk, waterschappen, gemeenten en provincies straks beter uitgerust om wateroverlast, waterschaarste en waterverontreiniging tegen te gaan. Daarnaast levert de Waterwet een flinke bijdrage aan kabinetsdoelstellingen zoals vermindering van regels, vergunningstelsels en administratieve lasten. De Waterwet vervangt de bestaande wetten voor het waterbeheer in Nederland: • Wet op de waterhuishouding • Wet op de waterkering • Grondwaterwet • Wet verontreiniging oppervlaktewateren • Wet verontreiniging zeewater • Wet droogmakerijen en indijkingen (Wet van 14 juli 1904) • Wet beheer rijkswaterstaatswerken (het zogenaamde 'natte gedeelte') • Waterstaatswet 1900

Een belangrijk gevolg van de Waterwet is dat de huidige vergunningstelsels uit de afzonderlijke waterbeheerwetten worden gebundeld: zes vergunningen (Wet verontreiniging oppervlaktewateren, Wet verontreiniging zeewater, Wet op de waterhuishouding, Grondwaterwet, Wet beheer rijkswaterstaatswerken en de keuren van de waterschappen) gaan op in één watervergunning. Voor de gebruiker betekent dit vooral minder administratieve handelingen. Voor het bevoegde gezag betekent het dat de vergunning aan álle aspecten van het waterbeheer moet worden getoetst. Het bevoegde gezag voor de verlening van de watervergunning is het waterschap voor het regionale watersysteem en Rijkswaterstaat voor het hoofdwatersysteem. De provincie blijft het bevoegde gezag voor bepaalde categorieën van grondwateronttrekkingen en de infiltraties ervan. Het Rijk: Bestuursakkoord Waterketen In 2007 is het Bestuursakkoord Waterketen door de verschillend overheden ondertekend om een extra impuls te geven aan de ontwikkeling van een meer doelmatige en transparante waterketen, met behoud en versterking van de goede prestaties op het gebied van volksgezondheid, milieu en leveringszekerheid. Speerpunten hierbij zijn benchmarking, samenwerking in de waterketen, transparantie in kosten en prestaties, en aandacht voor innovaties. Concreet betekent dit voor gemeenten het actief participeren in samenwerkingsprojecten met waterschappen en andere gemeenten, en het op orde brengen van de financiële huishouding van de riolering. In de lange termijn visie ‘Verbindend Water’ hebben diverse partijen (rijk, provincies, waterschappen, gemeenten en drinkwaterbedrijven) een gezamenlijk toekomstbeeld neergezet. Een beeld dat inspireert, verbindt en richting geeft aan de ontwikkelingen, activiteiten en investeringen van de direct betrokken partijen. Het Rijk: Grondroerdersregeling (oftewel WION, Wet Inventarisatie Ondergrondse Netten) De Tweede Kamer heeft in juni 2007 ingestemd met het wetsvoorstel Informatie-uitwisseling ondergrondse netten, ook wel de Grondroerdersregeling genoemd. De informatie-uitwisseling tussen gravers en beheerders van kabels en leidingen werd tot dusver verzorgd door het Kabels en Leidingen Informatie Centrum (KLIC). Het vrijwillige karakter van de informatie-uitwisseling door het KLIC wordt in het wetsvoorstel omgezet in een verplichting. Bedrijven die graafwerkzaamheden verrichten moeten voortaan informatie over de ligging van kabels en leidingen opvragen en zorgvuldig werken bij het graven. Dit geldt ook voor de gegevens over de ligging van de gemeentelijke riolering en drainage. In eerste instantie vielen de huisaansluitingen ook onder deze regeling. Inmiddels heeft de minister van Economische Zaken toegezegd de verplichte registratie van huisaansluitingen uit de wet te schrappen. Voor het op orde brengen van de gegevens van de hoofdriolering geldt een overgangsperiode van één jaar.

Provincie Zuid-Holland: Provinciaal Waterplan Zuid-Holland 2010-2015 Het Provinciaal Waterplan Zuid-Holland 2010-2015 bevat de hoofdlijnen van het provinciale waterbeleid voor deze periode. Het plan komt in de plaats van het waterbeleid zoals dat is vastgelegd in het Beleidsplan Groen, Water en Milieu (2006) en vervangt tevens het Grondwaterplan 2007-2013. Binnen het Waterplan zijn enkele onderdelen van toepassing op de gemeente Dordrecht: •

•

•

• •

De gemeente wordt verplicht om advies te vragen voor alle ruimtelijke plannen die van invloed zijn op het watersysteem. Verder dient de gemeente in de besluitvorming inzichtelijk te maken op welke wijze rekening wordt gehouden met het waterbelang. Ook dient de gemeente het waterschap te betrekken bij het opstellen van het GRP De gemeente regisseert het proces om grondwaterproblematiek in stedelijk gebied te inventariseren en aan te pakken (grondwaterzorgplicht). Daarnaast vervullen zij hun zorgtaak wat betreft grondwateroverlast (inclusief loket, doelmatige maatregelen openbare ruimte, brede rioolheffing). De provincie zal de gevraagde kennis ten aanzien van het grondwaterkwantiteitsbeheer delen. Zij zal op verzoek adviseren bij complexe aanvragen voor grondwateronttrekkingen Uiterlijk eind 2012 beschikt de gemeente over een verbreed gemeentelijk rioleringsplan (GRP V), waarin is vastgelegd hoe het stedelijk (afval)watersysteem op orde wordt gehouden of gebracht Uiterlijk 2015 voldoet de gemeente aan de basisinspanning (conform afspraken in KRWverband) In de afvalwaterketen is in 2015 doelmatigheidsverbetering gerealiseerd van 1 à 2 % per jaar ten opzichte van 2005 volgens het BWK-2007 in de afvalwaterketen

Verbreed GRP De provincie zal de efficiëntie van het toetsen van GRP V’s en het verlenen van ontheffingen riolering buitengebied verhogen. Zij denkt daarbij aan vereenvoudiging en/of automatisering van de toets. Bij het advies over het GRP V zal de provincie specifiek aandacht besteden aan: • Transparantie: inzicht in het functioneren van het stedelijk afvalwatersysteem • Aanpak van achterstallig onderhoud van de riolering • Efficiëntie in de (afval)waterketen • Integrale benadering van afvalwater, hemelwater en grondwater, inclusief afkoppelstrategie • Realisatie basisinspanning • Aanpak van grondwateroverlast in bebouwd gebied Wanneer de gemeente geen rekening houdt met het advies van de provincie, zal de laatste overwegen de aanwijzingsbevoegdheid te gebruiken. De provincie verwacht dat waterschappen actief participeren in het planproces van het GRP V.

Waterschap Hollandse Delta: Waterbeheerplan 2009-2015 Binnen het Waterbeheerplan is het nieuwe rioleringsbeleid van het waterschap opgenomen in de nota ‘Gemeentelijke zorgplicht en waterschap Hollandse Delta’. Doel van deze nota is om het waterschappelijk beleid ten aanzien van de drie gemeentelijke zorgplichten te verwoorden, zowel op strategisch als op operationeel niveau. Deze nota vervangt 12 andere beleidsdocumenten waardoor overlap en onduidelijkheid wordt weggenomen. De nota behandelt de zorgplicht voor stedelijk afvalwater, hemelwater en grondwater. Naast deze onderwerpen (modules) zijn de onderwerpen bijdrageregelingen, samenwerking in de waterketen en samenwerking meten en monitoren opgenomen. Het Waterbeheersplan 2009-2015 wordt naar verwachting eind 2009 vastgesteld, waarna het nieuwe rioleringsbeleid in procedure gaat. Gemeente Dordrecht: Stedelijk Waterplan 2009-2015 Het Stedelijk waterplan 2009-2015 is een actualisering en uitbreiding van het 1e Waterplan. Lerend van de praktijkervaringen, rekening houdend met de nieuwe beleidkaders en inspelend op de klimaatverandering hebben de waterpartners, de gemeente Dordrecht en waterschap Hollandse Delta, een nieuwe toekomstgerichte waterambitie geformuleerd. Samengevat luidt de lange termijn ambitie (2050) als volgt: Het eiland van Dordrecht heeft een klimaatbestendig, veilig, mooi en gezond watersysteem. Het heeft voldoende veerkracht voor het opvangen van zowel extreme neerslag als langere periodes van hitte en droogte. Bij het op orde brengen van het watersysteem en de waterkeringen is rekening gehouden met de zeespiegelstijging en hogere piek-afvoeren op de rivier. Op het hele eiland is het watersysteem schoon en ecologisch gezond. Het water draagt bij aan de kwaliteit en beleving van de openbare ruimte in de stad en het landelijk gebied. De waterstructuur is een aantrekkelijke doorgaande route die stad en land met elkaar verbindt en heeft een hoge natuurwaarde. De burgers van Dordrecht leven bewust met het water, maken volop gebruik en genieten van het open water. Water en ruimte, natuur en cultuur versterken elkaar en dragen bij aan de vitaliteit en duurzaamheid van het eiland van Dordrecht. Voor de vier waterthema’s waterveiligheid, waterkwantiteit, waterkwaliteit en watergebruik en beleving is een maatregelenprogramma samengesteld, met een looptijd van 2009-2015. Hierbij is onderscheid gemaakt in wat de waterpartners moeten doen (de wettelijke taken) en wat ze daarbovenop nog willen doen (klimaatadaptatie). De Stedelijk Waterplan heeft behalve de aanpak in Wielwijk geen effect op het gemeentelijk rioleringsplan. Gemeente Dordrecht: Beleidsplan hemelen grondwater 2009-2010 Dit beleidsplan beschrijft de aanpak van de gemeente op het gebied van hemelwater en grondwater. Zij gaat daarbij op de beleidskaders in en beschrijft welke maatregelen zij neemt om hemelwateroverlast, grondwateroverlast en onderlast aan te pakken. Dit beleid wordt opgenomen in dit Verbreed GRP en komt daarmee te vervallen.

Bijlage

3

Functionele eisen, maatstaven en meetmethoden

Nummer Functionele eis

Maatstaf

Meetmethode

1.

Inzicht dient te bestaan in de

80% van de strengen met een

Rioolinspectiegegevens,

toestand van de riolering

diameter groter dan 300 mm is

rioolbeheersysteem

geïnspecteerd d.m.v. videoinspecties die minder dan 10 jaar oud zijn. 2.

De pompen en gemalen dienen Het aantal storingen aan in goede staat te zijn

storingsregistratiesysteem

pompinstallaties/ persleidingen bedraagt voor minstens 90% van de installaties minder dan drie per stuks per jaar.

3.

De riolering en

Maximaal 5% van de jaarlijks

hemelwaterstelsels dienen in

geïnspecteerde strengen voldoet Onderhoudsplan

goede staat te zijn

niet aan de door de gemeente

Rioolinspectiegegevens, Meerjarig

opgestelde ingrijpmaatstaven. Eventuele noodzakelijke maatregelen worden binnen een jaar uitgevoerd 4.

Alle percelen binnen de

Alle percelen hebben toegang tot Registratie ongezuiverde lozingen,

gemeentegrenzen waar

de riolering of zijn voorzien van

stedelijk afvalwater vrijkomt,

een door het bevoegde gezag

moeten op de gemeentelijke

goedgekeurde en functionele IBA

riolering zijn aangesloten,

(of een ter beoordeling van de

uitgezonderd situaties waar

gemeente gelijkwaardig

individuele behandeling

alternatief) met uitzondering van

doelmatiger is

de percelen waarvoor een

provinciale ontheffing

ontheffing is verkregen van de Provincie 5.

Verbetering hydraulisch

Emissiereductie en/of besparing Metingen in het rioolstelsel o.b.v.

functioneren riolering

energiekosten ten opzichte van

meetplan riolering, hydraulische

huidige situatie

berekeningen conform module C2100 van leidraad Riolering

6.

De vuilemissie vanuit de

Waterkwaliteitsproblemen door

Klachtenregistratie (ook van

riolering moet in verhouding

vuilemissie vanuit de riolering,

waterschap Hollandse Delta),

staan tot de functie van het

zoals erkend door gemeente en

operationeel jaarplan, opstellen en

oppervlaktewater (uitgedrukt in waterschap, wordt binnen de

7.

uitvoeren van meetplan riolering

waterkwaliteit)

planperiode verholpen

Ongewenste lozingen op de

Uitvoering toezicht- en

Jaarlijkse rapportage door

riolering mogen niet plaats

handhavingsplan

Milieudienst conform toezicht- en

vinden

handhavinsplan

Nummer Functionele eis 8.

Maatstaf

Meetmethode

Overlast door hemelwater dient Proef met klimaatbestendige

Ontwerp herinrichting, Meerjarig

te worden beperkt

inrichting in Wielwijk.

Onderhoudsplan, instrumentarium

Aanpak van wateroverlast in de

normering wateroverlast.

openbare ruimte elders in de stad.

9.

Particuliere perceelseigenaren In geval van nieuwbouw of

Plantoetsing, bouwaanvragen

dragen in eerste instantie zorg herinrichting zal de Inzameling voor de inzameling en

en verwerking van hemelwater

verwerking van hemelwater

van particulieren volgens de afgesproken voorkeursvolgorde worden uitgevoerd.

10.

Grondwaterover- en onderlast

Grondwaterover- en onderlast

Registratie en beoordeling aanvragen

zullen worden beperkt of

zullen op basis van aanvragen

door grondwatercoördinator

voorkomen, indien doelmatig

door particulieren volgens de afgesproken voorkeursvolgorde en voorwaarden worden aangepakt

11.

Gemeente is aanspreekpunt

Grondwatercoördinator en

Klachten/meldingenregistratie

voor bewoners met betrekking (grond)waterloket binnen tot grond- en hemelwater

bestaande klachten/meldingenprocedure

12.

Gemeente stuurt actief haar

Op basis van Meerjarig

rioleringsactiviteiten aan

Onderhoudsplan (MOP) jaarlijkse rapportage hierover

B&W-besluiten over MOP en

rapportage van uitgevoerde activiteiten en gerealiseerde investeringen naar B&W 13.

De middelen bestemd voor de

De rioolheffing zal de komende

rioleringsactiviteiten moeten

niet meer stijgen dan 4% per jaar begroting, Rapportage Benchm ark

doelmatig worden aangewend

en de uitgaven voor de rioleringszorg per inwoner per jaar zijn gelijk of minder dan het gemiddelde conform de Benchmark Rioleringszorg

Kostendekkingsplan GRP, jaarlijkse

Rioleringszorg

Nummer Functionele eis

Maatstaf

Meetmethode

14.

De gegevens van de riolering,

Gegevens over de riolering,

Rapportage en informatie van

hemelwaterstelsels, en

hemelwaterstelsels en drainage

Kadaster, acceptatie gegevens door

drainage dienen betrouwbaar

voldoen aan de eisen van de

waterschap en Rijkswaterstaat

en actueel te zijn.

WION en voor de riooloverstorten aan de eisen zoals geformuleerd in de nog bestaande WvO-vergunningen

15.

Dienstverlening naar burgers

Gemeente voldoet aan de

Gemeentelijk klachten/meldingen

m.b.t. riolering wordt optimaal

gestelde servicenormen

registratiesysteem

door de gemeente aangeboden (waaronder: minstens 95% van de Klachten/meldingen wordt binnen twee werkdagen verholpen, brieven worden binnen 10 werkdagen beantwoord, 90% van de storingen aan pompen wordt binnen 24 uur verholpen) 16.

Gemeente is transparant m.b.t. Publicatie servicenormen en haar prestaties op het gebied

jaarlijkse resultaten op internet,

van riolering

alsmede de rapportage MOP en Benchmark Rioleringszorg

Gemeentelijke website

Bijlage

4

Toetsing huidige situatie

De basis voor het activiteitenprogramma van dit GRP voor de komende jaren, is de vergelijking tussen de huidige situatie en de kwaliteit van de rioleringszorg zoals de gemeente Dordrecht zich heeft voorgenomen in het vorige hoofdstuk. Hieronder wordt inzicht gegeven in die huidige stand van zaken. Functionele eis 1: Inzicht dient te bestaan in de toestand van de riolering In tabel A is aangegeven welke voorzieningen de gemeente Dordrecht in beheer en eigendom heeft die betrekking hebben op verbrede rioleringstaken. Vervolgens wordt in figuur A weergegeven hoe de verhouding is tussen de verschillende type stelsel (gemengd, gescheiden, en drukriolering) binnen de gemeente Dordrecht. Figuur B maakt inzichtelijk hoe het met de ouderdom van het rioolstelsel is gesteld. Hieruit blijkt dat met een afschrijvingstermijn van 60 jaar slechts een klein deel van de riolering af is geschreven. Uit figuur C blijkt dat 39% van de strengen met een diameter groter dan 300 mm is geïnspecteerd door middel van video-inspecties en minder dan 10 jaar oud zijn. => Conclusie: voldoet niet

Tabel A: Voorzieningen in beheer bij de gemeente Dordrecht (datum: 01-01-2010)

Voorziening Vrijverval riolen Drukriolering buitengebied Bergbezinkvoorzieningen IBA’s Pompputten

Aantal 606.700 m 35.170 m 5 Stuks 21 Stuks 264 Stuks

Verdekte putten

0 stuks

Inspectieputten

15.330 Stuks

Kruisputten Kolken

82 stuks 55000 stuks

Overstorten (dwa en rwa)

189 Stuks

Gemalen

320 Stuks

Type rioolstelsels

2%

5%

33%

(Verbeterd) gemengd riool Gescheiden riool Verbeterd gescheiden riool Drukriolering 60%

Figuur A Verdeling van stelseltype over de gemeente Dordrecht

2

Ouderdom rioolstelsels

12%

4%

15% jonger dan 10 jaar tussen 11 en 30 jaar tussen 31 en 50 jaar tussen 51 en 70 jaar

30%

ouder dan 70 jaar 39%

Figuur B Ouderdon rioolstelsel de gemeente Dordrecht

2 3

3

Benchmark Rioleringszorg, Individueel rapport gemeente Dodrecht, 11 augustus 2008 Benchmark Rioleringszorg, Individueel rapport gemeente Dodrecht, 11 augustus 2008

Ouderdom rioolinspecties

33%

24% jonger dan 5 jaar tussen 5 en 10 jaar ouder dan 10 jaar niet geinspecteerd 15% 28%

Figuur C Ouderdom inspecties riolering gemeente Dordrecht

4

Functionele eis 2: De pompen en gemalen dienen in goede staat te zijn Uit het interview met de verantwoordelijke voor de pompen en gemalen binnen de gemeente Dordrecht blijkt, dat vijf van de negen grote gemalen regelmatig storingen hebben. Dit komt voornamelijk door geloosd grof vuil op de riolering wat voor verstoppingen zorgt in de waaiers. Hiermee wordt niet voldaan aan de maximale storingen van drie stuks per jaar. Daarnaast moet circa 30 kleine gemalen nog worden voorzien van nieuwe telemetrie. => Conclusie: voldoet niet Functionele eis 3: De riolering en hemelwaterstelsels dienen in goede staat te zijn In figuur D is een overzicht gegeven van de kwaliteit van de geïnspecteerde rioolstrengen in 2009. Na toetsing van de door de gemeente opgestelde ingrijpmaatstaven blijkt dat 3 % moet worden vervangen en/of gerepareerd. De gemeente hanteerde de volgende toetsmethode: • Ingrijpmaatstaf bij lekkages: klasse 4 en groter • Ingrijpmaatstaf bij scheurvorming: klasse 3 en hoger • Ingrijpmaatstaf bij aantasting: klasse 4 en hoger • Waarschuwingsmaatstaf bij aantasting klasse 3

4

Benchmark Rioleringszorg, Individueel rapport gemeente Dodrecht, 11 augustus 2008

Inhangende rubberringen en radiale scheuren worden met een deelrenovatie verholpen. Mochten er meerdere van deze schades in een streng voorkomen dan kan ook vervanging een optie zijn. Per schade (en dus ook de hoeveelheid in een streng) wordt er bekeken welke maatregelen we gaan treffen. Hierbij rekening houdend met omgevingsfactoren. =>Conclusie: voldoet

Te reperaren of vervangen geinspecteerde riolen in 2008

1200 3%

wordt gerepareerd of vervangen (meters) wordt niet gerepareerd of vervangen (meters)

38046 97%

Figuur D Kwaliteit geïnspecteerde riolering gemeente Dordrecht

5

Functionele eis 4; Alle percelen binnen de gemeentegrenzen waar stedelijk afvalwater vrijkomt, moeten op de gemeentelijke riolering zijn aangesloten, uitgezonderd situaties waar individuele behandeling doelmatiger is Binnen de gemeente hebben 21 percelen geen toegang tot de riolering. Wel zijn deze 21 percelen in het bezit van een IBA, maar het betreft hier een experimentele IBA die niet goed is gekeurd. Er is dan ook geen ontheffing voor deze percelen. Verder zijn alle andere percelen binnen de gemeentegrenzen, die volgens de ontheffing voor aansluiting in aanmerking komen, aangesloten op de riolering. => Conclusie: voldoet niet

5

Benchmark Rioleringszorg, Individueel rapport gemeente Dodrecht, 11 augustus 2008

Functionele eis 5: Verbetering hydraulisch functioneren riolering De gemeente is niet in het bezit van een meetplan riolering. Wel worden van enkele gemalen de debieten gemeten. Verder is in 2005 een hydraulische berekening uitgevoerd voor 36% van het gehele stelsel. => Conclusie: voldoet niet Functionele eis 6: De vuilemissie vanuit de riolering moet in verhouding staan tot de functie van het oppervlaktewater (uitgedrukt in waterkwaliteit) Uit het Stedelijk Waterplan 2010-2015 blijkt, dat binnen de gemeente geen waterkwaliteitsproblemen door vuilemissie vanuit de riolering voorkomen. Er zijn verder ook geen klachten bij het waterschap Hollandse Delta bekend. Er is daarom momenteel geen reden om de vuilemissie vanuit de riolering te reduceren. => Conclusie: voldoet Functionele eis 7: Ongewenste lozingen op de riolering mogen niet plaats vinden De gemeente is niet in het bezit van een toezicht- en handhavingsplan om ongewenste lozingen (foutieve aansluitingen) te minimaliseren. Wel is er al contact gelegd met de Milieudienst. => Conclusie: voldoet niet Functionele eis 8: Overlast door hemelwater dient te worden beperkt In het project Wielwijk Klimaatbestendig worden de mogelijkheden om overlast van hemelwater door klimaatveranderingen te minimaliseren onderzocht en toegepast. Deze kennis wordt vervolgens elders in de stad gebruikt. Daarnaast worden locaties waar hemelwateroverlast optreedt meegenomen in het Meerjarig Onderhoudsplan. => Conclusie: voldoet Functionele eis 9: Particuliere perceelseigenaren dragen in eerste instantie zorg voor de inzameling en verwerking van hemelwater In de Model Bouw Verordening van de gemeente is opgenomen dat getracht moet worden om hemelwater op te slaan op eigen terrein en te gebruiken. In tweede instantie moet geprobeerd worden direct te lozen op oppervlaktewater. Indien dit niet voorhanden is kan worden aangesloten op de gescheiden riolering of in het laatste geval op de gemengde riolering. De gemeente toetst dus bij bouwaanvragen aan deze volgorde. => Conclusie: voldoet

Functionele eis 10: Grondwaterover- en onderlast zal worden beperkt of voorkomen, indien doelmatig. De gemeente werkt middels het ‘stroomschema grondwaterzorg’ waarin de voorkeursvolgorde is opgenomen. Inkomende klachten en meldingen worden dan ook via dit stroomschema beoordeeld. Bij grondwateronderlast (funderingsproblematiek) zijnde resultaten van het funderingsonderzoek leidend en verwerkt in het stroomschema. Verder wordt middels de “subsidieverordening funderingsherstel” subsidie verleend aan particulieren en leningen met een lage rente toegekend. Deze verordening vervalt op 10-7-2011. => Conclusie: voldoet Functionele eis 11: De gemeente is aanspreekpunt voor bewoners met betrekking tot grond- en hemelwater De gemeente heeft een medewerker die zich fulltime bezig houdt met de grondwaterproblematiek. De grondwatercoördinator behandeld de aanvragen en heeft de regie bij het aanpakken van de funderingsproblematiek. Ook gaat hij op huisbezoek indien nodig. Echter, formeel is hij niet benoemd tot grondwatercoordinator. Verder is binnen het klachtensysteem de rubriek grondwaterpeil opgenomen. Ook op de website zijn de contactgegevens van de grondwatercoördinator te vinden. => Conclusie: voldoet niet Functionele eis 12: Gemeente stuurt actief haar rioleringsactiviteiten aan Binnen de gemeente wordt jaarlijks een Meerjarig Onderhoudsplanning (MOP) opgesteld. Hierin wordt per project aangegeven welke onderdelen meedoen (wegen, riolering, groen, grondwater, oppervlaktewater en kunstwerken). In het MOP worden ook de uitgevoerde activiteiten en gerealiseerde investeringen van het afgelopen jaar opgenomen. Het MOP wordt voorgelegd aan B&W. => Conclusie: voldoet Functionele eis 13: De middelen bestemd voor de rioleringsactiviteiten moeten doelmatig worden aangewend De rioolheffing bestaat uit een eigendoms en gebruikersgedeelte. • Het tarief voor rioolrechteigendom bedroeg in 2009 EUR 71,28 per aansluiting. In de jaren 2008 en 2007 was deze respectievelijk EUR 68,54 en EUR 65,90 per aansluiting. • Het tarief voor het gebruik bedroeg EUR 7,60 per maand in 2009 . In de jaren 2008 en 2007 was deze respectievelijk EUR 7,36 en EUR 7,08 per maand. Eenpersoonshuishoudens betalen niet voor het gebruik van het riool. De hoogte van de rioolrechten zijn in 2009 met 3.6 % gestegen in vergelijking met 2008 en met 4 % in 2008 in vergelijking met 2007. De kosten voortkomend uit de funderingsproblematiek komen voort uit het thema “Ontwikkelen en herstructureren woonwijjken” Verder blijkt uit de Benchmark Rioleringszorg dat de uitgaven voor de rioleringszorg per inwoner per jaar in 2007 EUR 54,00 bljken te zijn. Dat is EUR 9,00 minder dan het gemiddelde. => Conclusie: voldoet

Functionele eis 14: De gegevens van de riolering, hemelwaterstelsels, en drainage dienen betrouwbaar en actueel te zijn. De eisen zoals gesteld in de WION zijn: • Coördinaten riolen en drainage mogen niet meer dan één meter afwijken • Revisiegegevens moeten binnen 30 dagen na melding worden verwerkt • 20 dagen voor uitvoering moet een melding worden gedaan bij het Kadaster • •

De vectorisatie moeten in IMKL-format Doen van KLICK-meldingen bij uitvoering

Binnen de gemeente wordt momenteel gewerkt aan het stroomlijnen van alle gegevens van ondergrondse netwerken. Voor de riolering geldt dat de gegevens in orde zijn en voldoende te zijn opgewerkt om binnenkort aan de wettelijke verplichtingen te voldoen. Verder worden revisiegegevens binnen 30 dagen verwerkt. Het is onbekend of de gemeente voldoen aan alle eisen zoals geformuleerd in de vervallen Wvovergunningen. Gezien voldaan wordt aan de basisinspanning en er geen waterkwaliteitsproblemen zijn door vuilemissie vanuit de riolering wordt aangenomen dat voldaan wordt aan de eisen. => Conclusie: voldoet Functionele eis 15: Dienstverlening naar burgers m.b.t. riolering wordt optimaal door de gemeente aangeboden De gemeente heeft verschillende algemene servicenormen welke in de afgelopen planperiode meermaals zijn aangepast. In hoeverre voldaan wordt aan de servicenormen is gepubliceerd op de gemeentelijke website. Hieruit blijkt dat bijvoorbeeld circa 90% van de klachten omtrent ontbrekende deksels van een kolk binnen één dag worden behandeld (jaar 2007 en 2008). Meldingen van urgente en gevaarlijke situaties worden voor circa 66% binnen 24 uur behandeld (jaar 2009). Storingen aan pompen worden ook binnen 24 uur verholpen. => Conclusie: voldoet Functionele eis 16: Gemeente is transparant m.b.t. haar prestaties op het gebied van riolering De gemeente publiceert maandelijks wel de resultaten van de klachtafhandeling, maar het is onbekend wat de servicenormen zijn. Verder het MOP gepubliceerd op de gemeentelijke website. Dit geldt niet voor de rapportage Benchmark Rioleringszorg. => Conclusie: voldoet niet

Bijlage

5

Overzicht overstorten

Bijlage

6

Resultaten Benchmark Rioleringzorg 2008

Bijlage

7

Verbeteringsmaatregelen, exploitatielasten, investeringen, kapitaallasten, rioolheffing en kosttendekking

Bijlage

8

Programma Rioolvervanging 2011-2015

Bijlage

9

Reacties

Bijlage

10

Overzicht grondwaterherstelprojecten

Overzicht grondwaterherstelprojecten

Overzicht status

Aantal

Aanvragen

11

Herstelproject uitgevoerd door gemeente (met gemeentelijke bijdrage)

2

Herstelproject uitgevoerd door eigenaar (geen gemeentelijke bijdrage)

2

Herstelproject in behandeling

2

Herstelproject afgewezen of teruggetrokken

5

Overzicht van de behandeling van alle grondwaterherstelprojecten nr

Datum

Locatie

status

Kosten

Oranjepark

Geen overeenstemming tussen bewoners

0

aanvraag 1

2007

gemeente € bereikt. Project is afgerond.

2

2007

Reeweg Oost

watertuin uitgevoerd door bewoners

3

Dec 2007

Singel 380

Afgerond, in monitoring

0 11.628,--

4

5 mei 2008

Javastraat /

Geen enkele reactie meer gehad na twee

0

Celebesstraat

mailberichten aan nieuwe eigenaar. Geen verdere actie.

5

20 mei

Kromhout 177-213

Er is een bewonersavond geweest (1 juli

2008 en 13

2010). Meer dan de helft van de

juni 08

bewoners geeft geen toestemming voor

0

grondwaterherstelproject en wil funderingsherstel. Stadsbeheer heeft een brief verzonden dat het project daarmee is afgerond (er wordt geen scherm aangebracht). Woonactief neemt het initiatief om bewoners te benaderen voor funderingsherstel. 6D

21 mei

Krommedijk

De gemeente heeft een toevoerleiding

2008

Werkemondestraat

gelegd in mei 2010. De bewoners hebben

Heysterbachstraat

vervolgens zelf een infiltratiesysteem

5.981,--

aangelegd op hun percelen. Het systeem is operationeel sinds juni 2010 en werkt naar volle tevredenheid van de bewoners. 7

13 juni

Rozenhof

De eerst voorgestelde maatregel

0

2008

(aanvoer van water via een lange leiding) is te duur. Eventueel water aanvoeren via reeds aanwezige drainagesysteem. Dit blijkt waarschijnlijk onvoldoende water te leveren.

8

28 juni

Groenedijk

2008 9

alleen particuliere maatregel

0

afgerond

9

Reeweg Oost 140

Eigenaren kiezen voor funderingsherstel.

september

t/m 156

Dit project is afgerond.

Houweningestraat

Daar is in december 2009 een

0

2008 10

1 oktober 2008

0

aanvoerleiding gelegd (volgens “oude” plan Wareco). Het effect van deze leiding is minimaal. 23 juni is er een bewonersavond geweest; funderingsherstel is hier het beste, grondwaterherstel is verder geen reële optie. Dit project is afgerond.

11

1 juli 2010

Almvoetstraat

Bewoners vragen om aansluiting op het openbaar systeem (als Krommedijk). Half 2010 heeft een gesprek plaatsgevonden met de contactpersoon. De bewoners dienen meer informatie aanleveren. Dat is gebeurd. Deze gegevens worden onderzocht om te bepalen of een herstelproject haalbaar is. budget: 200.000,-

totaal 17.609,--

Gemeentelijk Rioleringsplan V Afval-, hemel- en grondwater gemeente Dordrecht In Dordt draait het om water

Recommend Documents