Gemeentelijk Rioleringsplan

Gemeentelijk Rioleringsplan 2011 t/m 2016

Verbreed GRP voor Borne

Gemeente Borne oktober 2010 definitief GRP

Gemeentelijk Rioleringsplan 2011 t/m 2016

Verbreed GRP voor Borne dossier : C9781-01.001 registratienummer : ON-D20100415 versie : 4

Gemeente Borne oktober 2010 definitief GRP

DHV B.V. Niets uit dit bestek/drukwerk mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt d.m.v. drukwerk, fotokopie, microfilm of op welke andere wijze ook, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van DHV B.V., noch mag het zonder een dergelijke toestemming worden gebruikt voor enig ander werk dan waarvoor het is vervaardigd. Het kwaliteitssysteem van DHV B.V. is gecertificeerd volgens ISO 9001.

©

DHV B.V.

INHOUD

BLAD

SAMENVATTING

3

1 1.1 1.2 1.3 1.4

INLEIDING Waarom een Gemeentelijk Rioleringsplan? Procedure Leeswijzer, de gemeentelijke zorgplichten gesplitst Positie van riolering binnen het watersysteem

7 7 7 8 9

2

EEN KORTE TERUGBLIK

11

3 3.1 3.2 3.3 3.4 3.5 3.6 3.7 3.8

DE HUIDIGE SITUATIE Het rioolstelsel anno 2010 Kenmerken rioolstelsel Beheer en onderhoud Hydraulisch functioneren van het rioolstelsel Gevolgen voor het milieu Nieuwbouw Vergunningen Van rioolrecht naar rioolheffing

17 17 18 19 19 20 20 20 21

4 4.1 4.2 4.3 4.4 4.5 4.6 4.7

ZORGPLICHT AFVALWATER Inleiding zorgplicht afvalwater Kwaliteit oppervlaktewater Ongezuiverde lozingen in het buitengebied Toekomstige afvalwaterlozingen Beheer en onderhoud Vergunningen en monitoring Samenwerking

23 23 23 24 25 25 28 28

5 5.1 5.2 5.3 5.4 5.5 5.6

ZORGPLICHT HEMELWATER Inleiding zorgplicht hemelwater Wijze van hemelwaterafvoer in Borne Hemelwateroverlast Afkoppelen Accenten bij nieuwbouw Communicatie naar de gebruikers

29 29 29 30 32 33 34

6 6.1 6.2 6.3 6.4 6.5

ZORGPLICHT GRONDWATER Inleiding zorgplicht grondwater Invulling grondwaterzorgplicht Borne Grondwaterzorgplicht toegepast in Borne Waterloket Conclusies zorgplicht grondwater

35 35 36 38 39 39

7

SAMENVATTING MAATREGELEN

41

Gemeente Borne/Gemeentelijk Rioleringsplan ON-D20100415

18 oktober 2010, versie 4 -1-

DHV B.V.

8 8.1 8.2 8.3 8.4 8.5 8.6

VERBREDE RIOOLHEFFING, WAT IS ER NODIG Lopende kapitaallasten voor investeringen t/m 2010 Nieuwe investeringen planperiode Exploitatielasten Uniformeren tariefklassen Ontwikkeling rioolheffing Formatiecheck

43 43 44 44 45 45 48

9

COLOFON

49

BIJLAGEN 1 2 3 4 5 6 7 8

ONTWIKKELINGEN IN HET WATERBELEID KOSTENDEKKINGSPLAN FUNCTIONELE EISEN, MAATSTAVEN EN MEETMETHODES BEGRIPPENLIJST AFKOPPELKANSENKAART GEREALISEERDE AFKOPPELING THEORETISCH BENODIGDE FORMATIE PERSONELE MIDDELEN



DHV B.V.

SAMENVATTING

Zoals beschreven in de Wet Milieubeheer dient iedere gemeente te beschikken over een actueel en vastgesteld Gemeentelijk Rioleringsplan (GRP). Een groot verschil met het vorige GRP wordt gevormd door de genoemde nieuwe zorgtaken die per 1 januari 2008 aan de gemeenten zijn opgedragen. Het gemeentelijk beleid omtrent deze twee nieuwe zorgplichten (voor grondwater en de inzameling van hemelwater) dient vóór 2013 in het GRP verankerd te zijn. Wanneer, in een GRP beschreven is hoe invulling wordt gegeven aan de nieuwe zorgtaken (zoals in voorliggend plan), spreekt men van een Verbreed GRP. Een korte terugblik De afgelopen periode is de gemeente Borne voortvarend te werk gegaan met uitvoering van maatregelen om de vuiluitworp van het rioolstelsel verder te verminderen (in het kader van de basisinspanning). Dit is vooral bereikt door verhard oppervlak af te koppelen van de riolering en door de aanleg van bergbezinkbassins. Door met name in te zetten op afkoppeling kiest de gemeente voor bronmaatregelen die naast het behalen van de basisinspanning ook zorgen voor een robuuster systeem (waardoor wateroverlast nu en in de toekomst beperkt wordt). Problemen met wateroverlast (bij extreme buien) hebben zich voornamelijk voorgedaan in de omgeving van de Van Bemmelstraat (Wensink Noord), het centrum van Borne, industrieterrein Molenkamp, de Planetenbuurt, in de omgeving van de Casimirschool en in de Hoofdstraat in Zenderen. Tijdens de hevige neerslag in augustus 2006 en 2010 hebben meerdere woningen waterschade opgelopen. De gemeente zet de komende jaren in op onderzoeken (herziening basisrioleringsplannen) en de uitvoering van maatregelen om wateroverlast op deze (en andere) locaties te beperken. De tariefstijging heeft de afgelopen planperiode plaatsgevonden zoals voorgesteld in het oude GRP. Voor 3 2010 is de heffing per perceel vastgesteld op € 184,08 tot 250 m drinkwaterverbruik (huishouden). In vergelijking met andere gemeenten in de provincie Overijssel ligt de rioolheffing op een gemiddeld niveau (de gemiddelde heffing bedraagt € 182,-). De huidige situatie In de gemeente Borne ligt 121,5 km vrijverval riolering. Het grootste gedeelte van het vrijvervalstelsel is aangelegd in de jaren ’70. Afvalwater vanuit de gemeente Borne wordt afgevoerd richting de Rioolwaterzuiveringsinstallatie (RWZI) aan de Wegtersweg in Hengelo. In het buitengebied voeren de percelen af middels drukriolering. Momenteel is 17,5 ha verhard oppervlak afgekoppeld. Hemelwater dat op dit oppervlak valt wordt niet langer afgevoerd richting de RWZI, maar wordt plaatselijk geïnfiltreerd of afgevoerd naar oppervlaktewater. Zorgplicht afvalwater Het beleid voor het afvalwater kent twee pijlers: het verminderen van de vervuiling uit de overstorten en een goed beheer van alle voorzieningen. Verminderen vervuiling uit overstorten De basisinspanning is de landelijke norm voor rioleringen om de emissies vanuit overstorten op oppervlaktewater tot een aanvaardbaar niveau te brengen. Doel is om de lozingen vanuit afvalwatersystemen, dus riooloverstorten en effluent van de zuivering, op oppervlaktewater te reduceren met 50% ten opzichte van het niveau van 1985.



DHV B.V.

De kernen Zenderen en Hertme voldoen kerngericht aan de basisinspanning. De kern Borne voldoet aan de vereisten van de basisinspanning na de aanleg van een ringleiding (in samenwerking met het waterschap). Dit zal in 2011 het geval zijn. Het huidige waterbeleid is gericht op het creëren van een gezond en veerkrachtig watersysteem en een duurzame waterketen. Concreet houdt dit onder meer in dat hemelwater niet wordt vermengd met vuilwater, maar afzonderlijk wordt verwerkt. Het schone hemelwater wordt bij voorkeur op de locatie waar het valt vastgehouden of geborgen. Als dat niet kan wordt het afgevoerd naar oppervlaktewater. Beheer en onderhoud De reiniging van het rioolstelsel vindt plaats in een cyclus van 7 à 8 jaar en de inspectie van het stelsel in een cyclus van 15 jaar. Uit de inspectieresultaten blijkt dat het stelsel in een goede onderhoudstoestand verkeert. Toch is het voorgekomen dat er incidenteel gaten in wegen ontstaan als gevolg van instorting van riolering. Door de komende jaren de frequentie van rioolinspectie op te voeren naar een frequentie van eens per 10 jaar wordt een beter beeld verkregen van de kwaliteit van de riolering, zodat tijdig ingegrepen kan worden bij problemen. De komende jaren zal de gemeente (moeten) investeren in het plaatselijk repareren van gebreken aan de riolering. Daarnaast zullen er rioolvervangingen plaats moeten vinden. Vervanging vindt, tenzij deze urgentie vereist, plaats in combinatie met andere ingrepen in de openbare ruimte (uit het oogpunt van doelmatigheid). De vervanging van pompen en gemalen vindt planmatig plaats. Voor de komende periode ligt er met name een vervangingsopgave voor 20 minigemalen (in het buitengebied) die aangelegd zijn vóór 2005. Er zijn de komende jaren geen bouwkundige vervangingen gepland. Zorgplicht Hemelwater Het beleid van de gemeente Borne is er op gericht dat hemelwater dat in het stedelijk gebied valt, niet tot wateroverlast mag leiden. Onder wateroverlast wordt verstaan: economische schade, (verkeers)onveiligheid, verminderde leefbaarheid en verminderde volksgezondheid. Wanneer water-opstraat niet tot wateroverlast leidt, is het binnen grenzen acceptabel. Incidenteel mag er water-op-straat voorkomen bij verkeersknooppunten, vaker ter plaatse van minder drukbereden wegen en (woon)straten, maar niet in woningen of bedrijven. De gemeente hanteert hierbij als uitgangspunt dat er minimaal voldaan moet worden aan de landelijk gehanteerde norm dat er bij bui 08 (theoretische bui) geen overlast op mag treden. Afkoppelen is het scheiden van de hemelwater- en afvalwaterstromen met als doel om wateroverlast tegen te gaan en de verontreiniging van oppervlaktewater te reduceren. Door afkoppeling wil de gemeente de komende jaren de vuiluitworp van het rioolstelsel nog verder terugdringen en wateroverlast beperken. Met betrekking tot afkoppeling van bestaande verharde oppervlakken richt de gemeente Borne zich met name op kansrijke gebieden. Daarnaast onderzoekt de gemeente bij herstructurering- en renovatieprojecten of afkoppeling kansrijk is. Door de klimaatverandering verandert ook het stedelijk waterbeheer. Door communicatie moet voor iedereen duidelijk zijn in welke mate water-op-straat toelaatbaar is en wie waar verantwoordelijk voor is. In de praktijk betekent dit het bijstellen van de verwachtingspatronen. Particulieren moeten leren omgaan met de nieuwe typen hemelwatervoorzieningen en zullen moeten accepteren dat het voor kan komen dat er water-op-straat vóórkomt. Wanneer dit beperkt blijft tot maximaal enkele uren en het water tussen de banden blijft, is er ook geen sprake van overlast, maar slechts van hinder.



DHV B.V.

Zorgplicht Grondwater Particulieren, gemeenten, waterschappen en provincies hebben ieder hun verantwoordelijkheid bij het voorkómen en oplossen van problemen met grondwater. Het is daarom niet eenvoudig om te spreken over algemene maatregelen om grondwaterproblemen tegen te gaan. Gemeenten zijn hét aanspreekpunt / loket (lees: aanspreekbaar, niet aansprakelijk) voor problemen met grondwater. Bij dit loket kunnen alle perceelseigenaren terecht voor vragen en klachten. De gemeente zorgt voor de afwikkeling en voert achter de schermen overleg met de verantwoordelijke instanties. Ook het waterschap en de provincie hebben verantwoordelijkheden ten aanzien van grondwater. De provincie is in principe verantwoordelijk voor het diepere grondwater, het waterschap voor een goed peilbeheer en daardoor voor de grondwaterstand in de buitengebieden. De gemeente neemt iedere melding van inwoners serieus en stelt zo nodig onderzoek in. Door een betere structuur aan te brengen in de registratie en afhandeling van meldingen wordt een eenduidige en efficiënte werkwijze verkregen en wordt invulling gegeven aan de zorgplicht. Waterloket De gemeente is al sinds jaren hét aanspreek- en informatiepunt voor iedere burger. Ook de wetgever is zich bewust van deze speciale functie. Zowel de nieuwe waterwet als de Wabo geeft de gemeente een officiële loketfunctie. Wettelijk heeft de gemeente drie functies ten aanzien van haar loketfunctie “water”. 1. De gemeente is het aanspreekpunt wat betreft riolering en (grond)water in de stad. Bij elke gemeente moet een mogelijkheid bestaan om vragen of klachten over dit onderwerp te melden. Vooralsnog vervult de back-office van de gemeente Borne deze rol. De gemeente is zich ervan bewust dat de waterloketfunctie bij de front-office moet liggen. Hiervoor moet er geïnvesteerd worden in kennisontwikkeling van medewerkers van de front-office, om zodoende een goede service te kunnen leveren en aan haar wettelijke verplichtingen te kunnen voldoen. Daarnaast is de gemeente Borne bezig met het opzetten van een digitaal meldloket. 2. Sinds de inwerkingtreding van de Waterwet is de gemeente de frontoffice voor de aanvraag van een watervergunning. Iedere aanvraag voor een Watervergunning kan bij de gemeente worden ingediend, ongeacht of de gemeente bevoegd gezag is. De gemeente dient er zorg voor te dragen dat de aanvraag of melding doorgestuurd wordt naar het desbetreffende bevoegd gezag (Rijkswaterstaat, Provincie of Waterschap). In het kader van de Wet algemene bepalingen omgevingsrecht (Wabo) is het de bedoeling dat er één loket bij de gemeente komt, waar de burger terecht kan voor al zijn vergunningsaanvragen. De gemeente Borne koppelt haar werkwijze voor de aanvraag van een Watervergunning (afvalwatervergunning, maar ook voor hemelwater- en grondwatervergunningen) aan de Wabo-loketfunctie, per 1 oktober 2010. Voor watergerelateerde vergunningen vereist dit samenwerking met Waterschap Regge en Dinkel en de provincie Overijssel. 3. De waterwet stelt de gemeenten verplicht, daar waar zich overlast voordoet met gronden of hemelwater aan te kunnen tonen (door middel van een meetnet) wat en hoeveel de overlast is. De gemeente Borne neemt iedere melding serieus en zoekt uit wat de oorzaak kan zijn van de problematiek. De gemeente beschikt over een aantal peilbuizen; overwogen wordt om de grondwaterstanden via internet inzichtelijk te maken voor haar inwoners.



DHV B.V.

Vebrede rioolheffing, wat is er nodig Om de toename van de lasten te kunnen dragen is een stijging van de rioolheffing niet te voorkomen. De voorziening wordt enerzijds gebruikt om de stijging de komende jaren enigszins af te zwakken en anderzijds om de sterke toename van de lasten in de toekomst op te vangen. De voorziening wordt enkel aangewend voor vervangingen en groot onderhoud. Andere lasten worden niet uit de voorziening gefinancierd. Uitgangspunt hierbij is dat de voorziening ten behoeve van groot onderhoud en vervangingen ingezet wordt om de te activeren bedragen zo laag mogelijk te houden (zodat lage kapitaallasten bereikt worden, waardoor er geen hoge lasten doorgeschoven worden naar latere jaren). Om eventuele tegenvallers op te kunnen vangen wordt voor de voorziening een ondergrens van € 100.000 aangehouden (buffer). Om een eenduidige en daardoor meer doelmatige uitvoering van de werkzaamheden van het Gemeentelijk Belastingkantoor (GBT) te kunnen bereiken, wordt voorgesteld de tariefklassen van Borne gelijk te trekken aan die van de overige gemeenten. Het gevolg is dat er één klasse komt voor een drinkwaterverbruik van 0 tot 500 m3, in plaats van de 3 3 huidige twee klassen (0 tot 250 m en 250 tot 500 m ). De consequentie hiervan is dat het huidige basistarief à € 184,08 per heffingseenheid (peil 2010) met 0,96% stijgt om dezelfde inkomsten te genereren. Hierdoor bedraagt het basistarief voor 2011 minimaal € 185,84. Het tarief voor grootverbruikers à € 188,40 per 500 3 m (bovenop het basistarief) kan gehandhaafd blijven. Onderstaande tabel toont de voorgestelde ontwikkeling van de rioolheffing in cijfers (exclusief jaarlijkse indexatie op basis van prijswijzigingen).

Personele middelen De theoretisch benodigde formatie is vergeleken met de daadwerkelijk aanwezige formatie in Borne op rioleringen watergebied. In totaal is er een formatie van 4,8 fte beschikbaar. De binnendienst (planvorming, onderzoek en facilitair) heeft een theoretisch tekort van 0,6 fte (2,4 benodigd minus 1,8 beschikbaar). De beschikbare formatie van de buitendienst komt goed overeen met de theoretisch benodigde formatie (onderhoud en maatregelen). De te beperkte bezetting in de binnendienst wordt ook daadwerkelijk zo ervaren. Om deze reden wordt geadviseerd de binnendienst met 0,5 tot 1,0 fte uit te breiden. Met de extra personele lasten is vooralsnog geen rekening gehouden in de exploitatielasten (c.q. berekening van de kostendekkende rioolheffing).



DHV B.V.

1

INLEIDING

1.1

Waarom een Gemeentelijk Rioleringsplan? Om afvalwater uit de woonomgeving te verwijderen is de riolering een onmisbare voorziening. Het zorgt voor de bescherming van de volksgezondheid en het milieu. De inzameling en transport van afvalwater zijn gemeentelijk taken, die vanaf 2008 aangevuld zijn met doelmatige inzameling en verwerking van hemelwater en voorkomen van structurele grondwateroverlast (op openbaar gebied). Daarnaast hebben particulieren (perceeleigenaren) meer verantwoordelijkheden gekregen ten aanzien van gronden hemelwater. De wettelijke basis hiervoor is opgenomen in de nieuwe ‘Wet verankering en bekostiging gemeentelijke watertaken’ die met ingang van 22 december 2009 onderdeel uitmaakt van de Waterwet. Volgens de Wet Milieubeheer dient elke gemeente te beschikken over een Gemeentelijk Rioleringsplan (GRP). Hierin moet staan hoe invulling is gegeven aan de drie zorgplichten (afvalwater, hemelwater en grondwater). Indien ook de nieuwe zorgtaken beschreven worden in het GRP, spreekt men van een verbreed GRP. Een groot verschil met het vorige GRP wordt gevormd door de genoemde nieuwe zorgtaken die per 1 januari 2008 aan de gemeenten zijn opgedragen. Het gemeentelijke beleid omtrent deze twee nieuwe zorgplichten (voor grondwater en de inzameling van hemelwater) moet vóór 2013 in het verbrede GRP verankerd zijn. In dit verbrede GRP Borne, met een looptijd van 2011 tot en met 2016, zijn deze verbredingstaken beschreven. Een verdere uitdieping van de nieuwe zorgplichten zal in de komende planperiode plaatsvinden. De invulling van voorliggend plan is afgestemd op de overige beleidsterreinen van de gemeente en het beleid van waterschap Regge en Dinkel en de provincie Overijssel.

1.2

Procedure De beoogde afstemming is bereikt door de provincie en waterschap te betrekken bij het opstellen van het GRP. Tijdens het ambtelijk overleg van 6 september 2010 is het concept GRP met vertegenwoordigers van de gemeente en waterschap Regge en Dinkel besproken. Het ontwerp GRP is voor een reactie naar waterschap en provincie verzonden. Deze reactie wordt bij de stukken voor het raadsbesluit gevoegd. Na vaststelling van het GRP door de gemeenteraad zal een exemplaar van het definitieve GRP naar deze instanties worden verzonden. In een plaatselijk nieuwsblad (Bornsche Courant) wordt aangekondigd op welke wijze kennis van het plan kan worden genomen. Dit verbreed GRP heeft een looptijd (planperiode) van 2011 tot en met 2016. Aangezien er momenteel geen nieuwe wetgeving wordt ontwikkeld, is de looptijd van dit GRP met een jaar verlengd ten opzichte van het vorige GRP. Jaarlijks wordt een evaluatie gehouden, waarbij met name kosten, rioolheffing en planning c.q. stand van zaken met betrekking tot uitvoering van maatregelen behandeld worden. Met beknopte rapportages wordt de gemeenteraad geïnformeerd over de voortgang van de geplande projecten, gestelde doelen en ambities.



DHV B.V.

1.3

Leeswijzer, de gemeentelijke zorgplichten gesplitst In hoofdstuk 2 is aan de hand van een aantal thema’s teruggekeken op de afgelopen planperiode. Vervolgens is in hoofdstuk 3 de huidige situatie van het rioolstelsel beschreven. Verbrede zorgplicht De ‘Wet verankering en bekostiging gemeentelijke watertaken’, kortweg ‘Wet gemeentelijke watertaken’, is op 1 januari 2008 in werking getreden (en maakt onderdeel uit van de Waterwet). De gemeente heeft (in samenwerking met andere overheden) tot taak de volksgezondheid te beschermen, droge voeten te houden en een goede waterkwaliteit te bereiken. De bepalingen zijn opgenomen in de al bestaande wetten, zoals de Wet Milieubeheer. Op grond van de uitgebreide zorgplichtbepaling uit de nieuwe wet draagt de gemeente zorg voor: • De inzameling en verwerking van stedelijk afvalwater dat vrijkomt bij de binnen het grondgebied van de gemeente gelegen percelen. Stedelijk afvalwater bevat in ieder geval huishoudelijk afvalwater en mogelijk alle andere vormen van afvalwater. De wetgever maakt nog eens expliciet duidelijk dat gemeenten bedrijfafvalwater (zoals proceswater) niet hoeven te ontvangen, maar dat de houder daarvan zelf verantwoordelijk gesteld kan worden voor de verwerking daarvan. Onder stedelijk afvalwater wordt verstaan het huishoudelijke afvalwater en al het andere water dat daar eventueel mee gemengd wordt.

•

De doelmatige inzameling en verwerking van afvloeiend hemelwater Afvloeiend hemelwater is het water dat de perceelseigenaar, naar oordeel van de gemeente, redelijkerwijs niet zelf kan verwerken. Dit houdt in dat afvoer van hemelwater via een gemeentelijk systeem nodig is. Doelmatigheid en vergelijking van kosten zijn hierbij belangrijk.

•

Het in openbaar gemeentelijk gebied treffen van maatregelen om structureel nadelige gevolgen van de grondwaterstand voor de aan de grond gegeven bestemming te voorkomen of te beperken, voorzover doelmatig. De zorgplicht heeft het karakter van een inspanningsplicht. De gemeente is niet verantwoordelijk voor handhaving van het grondwaterpeil in bebouwd gebied. Tevens werkt de zorgplicht niet met terugwerkende kracht en leidt niet tot aansprakelijkheid voor schadesituaties uit het verleden.

Overigens was zorgplicht 1 (afvalwater) vanuit het verleden al een verplichting. Zorgplicht 2 (hemelwater) bestond eigenlijk al, maar biedt gemeenten nu onder andere meer mogelijkheden om nadere eisen te stellen voor het gescheiden afvoeren van hemelwater. Door de grondwaterzorgplicht (nr. 3) heeft de gemeente nu specifieke taken toegewezen gekregen. Voor de zorgplicht voor grondwater moet de gemeente uiterlijk in 2013 over beleid beschikken. Met betrekking tot de grondwaterzorgplicht wordt nog eens duidelijk aangegeven dat de gemeente aanspreekbaar is voor waterproblemen, niet aansprakelijk! Ten aanzien van het oplossen van grondwateroverlast heeft de gemeente een inspanningsverplichting en géén resultaatsverplichting.



DHV B.V.

In de volgende hoofdstukken worden respectievelijk de afvalwaterzorgplicht (hoofdstuk 4), de hemelwaterzorgplicht (hoofdstuk 5) en de grondwaterzorgplicht (hoofdstuk 6) beschreven. Aan de orde komt hoe de gemeente aan haar zorgplichten invulling geeft of gaat geven en wat hiervoor nodig is. In hoofdstuk 7 staat samengevat weergegeven wat de gemeente de komende jaren gaat doen, wanneer zij dit gaat doen en welke investering hiermee gemoeid gaat. De financiële en personele consequenties van de zorgplichten en de gemeentelijke ambities worden beschreven in hoofdstuk 8.

1.4

Positie van riolering binnen het watersysteem De riolering vormt een onderdeel van het watersysteem. Bij het beheer van het gemeentelijk deel van het watersysteem zijn gemeente en waterschap Regge en Dinkel betrokken. De rol van samenwerking tussen beide organen wordt als belangrijk (en steeds belangrijker wordend) ervaren. Er is en moet van beide zijden bereidheid zijn om in diverse projecten binnen het watersysteem mee te denken, werken en betalen. Voorbeeld hiervan is het realiseren van de ringleiding langs Borne. De gemeente Borne heeft in 2002 een actualisatie van het basisrioleringsplan (BRP) opgesteld. In het BRP wordt bepaald (berekend) welke maatregelen nodig zijn om de vuilvracht vanuit de riolering terug te dringen én wateroverlast tot een minimum te beperken.

Enkele belangrijke deelsystemen van het stedelijk watersysteem



DHV B.V.


18 oktober 2010, versie 4 - 10 -

DHV B.V.

2

EEN KORTE TERUGBLIK

Het opstellen van een GRP vloeit voort uit de verplichting uit de Wet milieubeheer, waarin de gemeentelijke verantwoordelijkheid voor aanleg, onderhoud en beheer van riolering is vastgelegd. In 2005 is voor Borne het GRP 2005-2010 opgesteld. In dit hoofdstuk wordt omschreven hoe er invulling is gegeven aan het GRP en welke maatregelen uit het GRP zijn uitgevoerd. Maatregelen basisinspanning De afgelopen planperiode heeft de gemeenten maatregelen uitgevoerd om de vuiluitworp van het rioolstelsel te verminderen. Jaarlijks is ongeveer 1,5 hectare verhard oppervlak afgekoppeld. In totaal is nu circa 17,5 ha afgekoppeld (meer dan 9% van het verhard oppervlak, zie bijlage 6). Daarnaast zijn de afgelopen jaren drie bergbezinkbassins gerealiseerd. De kernen Zenderen en Hertme voldoen hierdoor kerngericht aan de basisinspanning. De kern Borne voldoet hieraan na de realisatie van de ringleiding. De ringleiding wordt in 2011 in samenwerking met Waterschap Regge en Dinkel aangelegd. De gemeente Borne heeft de regierol en is voor de aanleg financieel gezien afhankelijk van het waterschap. Hierover zijn ambtelijke en bestuurlijke afspraken gemaakt. Door de aanleg van de ringleiding kunnen twee geplande randvoorzieningen komen te vervallen. Tevens is de geplande aanleg van regelputten en een telemetriesysteem overbodig. Voor de gemeente kan de maatregel kostenneutraal worden toegepast, het waterschap heeft reeds een bijdrage (van ruim vier ton Euro) toegezegd. Overlast voor de omgeving In het waterplan staan de locaties met grondwateroverlast weergegeven. In de praktijk blijken dit ook de locaties te zijn waar de meeste klachten van afkomstig zijn. Grondwateroverlast komt voor aan de Bornerbroeksestraat (Borne West, omgeving Molenkamp), Erve Jenneboer (Stroom Esch) en Wensinkstraat (Wensink Noord). Veel van de klachten worden veroorzaakt door zogenaamd ‘hangwater’: hemelwater dat niet snel genoeg infiltreert in de bodem en daardoor kan leiden tot overlast. Bij wegrenovatie, rioolvervanging of herstructurering worden (indien mogelijk en doelmatig) maatregelen getroffen om grondwateroverlast op te lossen. Hiermee geeft de gemeente al voor een groot deel invulling aan haar Wateroverlast 4 augustus 2006, Bussemakerstraat grondwaterzorgplicht.



DHV B.V.

In het GRP 2005-2010 zijn verschillende maatregelen benoemd om wateroverlast te beperken. Problemen met wateroverlast (bij extreme buien) komen voornamelijk voor in de omgeving van de Van Bemmelstraat (Wensink Noord), het centrum van Borne, industrieterrein Molenkamp, de Planetenbuurt, in de omgeving van de Casimirschool en in de Hoofdstraat in Zenderen. Tijdens de hevige neerslag in augustus 2006 en 2010 hebben meerdere woningen waterschade opgelopen. Stankoverlast (op inprikpunten van drukriolering op het vrijvervalstelsel) is de afgelopen periode voorgekomen in de omgeving Oonksweg - Prins Bernhardlaan. De gemeente verwacht dat deze problemen worden opgelost door de aanleg van de ringleiding. Daarnaast zijn er klachten over stankoverlast in de omgeving van het scholencomplex De Wheele. Deze overlast doet zich met name voor in droge periodes. Riolering buitengebied Op een aantal uitzonderingen na zijn alle percelen in het buitengebied aangesloten op drukriolering of voorzien van een IBA (systeem voor individuele behandeling afvalwater). Voor de percelen die nog niet zijn aangesloten, is ontheffing verleend voor de gemeentelijke zorgplicht buitengebied tot 2015. Deze percelen kunnen en zullen door ontwikkelingen en/of uitbreidingen (zoals bedrijventerrein De Veldkamp en woonwijk Bornsche Maten) in de nabije toekomst vervallen of aangesloten worden op het vrijvervalstelsel.

Borne

Neerslag in mm van 26-08-2010 tot 27-08-2010, bron KNMI

Wateroverlast kelder, 26 augustus 2010, Kaufmannstraat

Afkoppeling De gemeente heeft de afgelopen periode circa 1,5 hectare verhard oppervlak per jaar afgekoppeld (planperiode 20052010). Hiermee is voldaan aan de afkoppeldoelstelling uit het GRP 2005-2010. In totaal is nu ca. 17,5 ha afgekoppeld. Dit komt overeen met meer dan 9% van het totaal verhard oppervlak in de gemeente. Op de lange termijn streeft de gemeente naar 20% afkoppeling van Wateroverlast 26 augustus 2010, Kaufmannstraat verhard oppervlak. In bijlage 6 is een overzicht opgenomen van de gebieden die afgekoppeld zijn. De gemeente heeft een afkoppelkansenkaart opgesteld waarin aangegeven is op welke locaties afkoppeling kansrijk is (zie bijlage 5). Indien op kansrijke locaties ingrepen in de openbare ruimte plaatsvinden (wegrenovatie, herstructurering, rioolvervanging, e.d.) wordt afkoppeling gerealiseerd door ‘werk met werk’ te maken. De gemeente heeft de voorkeur uitgesproken om een hemelwaterafvoerstelsel te realiseren, waardoor ook afkoppeling plaats kan vinden op locaties waar relatief hoge grondwaterstanden voorkomen, weinig ruimte aanwezig is voor bovengrondse infiltratievoorzieningen (zoals wadi’s) en geen oppervlaktewater in de nabijheid aanwezig is. De gemeente heeft de afgelopen jaren een bijdrage van waterschap Regge en Dinkel ontvangen voor de afkoppeling van verhard oppervlak. Gemeente Borne/Gemeentelijk Rioleringsplan ON-D20100415


DHV B.V.

Nieuwbouw In nieuwbouwwijken wordt het watersysteem ontworpen door eerst een waterstructuur op hoofdlijnen te ontwerpen alvorens de waterstructuur op detailniveau wordt uitgewerkt. Het aantal nieuwbouwwoningen dat voor de afgelopen planperiode gepland was, is achter gebleven bij de verwachtingen. Vanaf 2005 zijn in totaal 604 woningen gerealiseerd in plaats van de geplande 1.300 woningen in de periode 2005-2010. Dit is voornamelijk veroorzaakt door de stagnerende woningbouw in de Bornsche Maten.

Wadi’s in de Bornsche Maten

Daarnaast wordt in de Veldkamp een bedrijventerrein ontwikkeld. Onderstaande foto’s tonen de reeds gerealiseerde waterberging.

Waterbergingsvijvers in de Veldkamp

Kwaliteit en beheer riolering Het reinigen en inspecteren van vrijvervalriolering heeft de afgelopen periode plaatsgevonden op basis van ouderdom, klachten en ervaring (expert judgement). De afgelopen jaren heeft de gemeente conform de doelstelling 7 à 8 km riolering per jaar gereinigd en geïnspecteerd. In totaal is er nu 45% van het vrijvervalstelsel geïnspecteerd. De gegevens van de inspecties zijn opgenomen in het rioleringsbeheersysteem. De kwaliteit van het vrijvervalstelsel is over het algemeen goed. Problemen met bijvoorbeeld zettingen of wortelingroei komen niet bovengemiddeld voor.



DHV B.V.

Beheer en onderhoud De gemeente voert zelf het straatvegen, kolkenzuigen en kleine acute reparaties uit (putten, huisaansluitingen). De gemeente beschikt over een eigen 24-uurs dienst, met name voor drukriolering, verstoppingen en storingen aan pompen en gemalen. Als gevolg van capaciteitsgebrek zijn er specifieke taken die niet uitgevoerd kunnen worden door de buitendienstmedewerkers. Doordat de clusters Realisatie en Beheer en Onderhoud 6-wekelijks gezamenlijk overleg voeren, vindt er afstemming plaats over het uitvoeren van werkzaamheden. Daarnaast worden door ‘korte lijnen’ te onderhouden mogelijkheden benut om ‘werk met werk’ te kunnen maken, waardoor ingrepen in de openbare ruimte efficiënt uitgevoerd worden. Gemalen, pompen en randvoorzieningen Alle hoofdgemalen in de gemeente Borne zijn voorzien van een gemaalsignaleringssysteem. De drukrioolgemalen zijn voorzien van een rode lamp. Storingsmeldingen van drukrioolgemalen komen tijdig binnen en worden adequaat verholpen. De afgelopen periode zijn er bergbezinkbassins gerealiseerd aan de Hanzestraat en de Azelosestraat. De aanleg van bergbezinkbassins aan de Oude Hengeloseweg en de Burenweg komen te vervallen door de realisatie van de ringleiding. De realisatie van een bergbezinkleiding in de Hertme is komen te vervallen doordat er voldoende afkoppeling heeft plaatsgevonden (hierdoor werd reeds voldaan aan de basisinspanning). De gemeente is van mening dat bronmaatregelen hier de voorkeur hadden boven de end-of-pipe oplossing, te weten de realisatie van een randvoorziening. Waterplan In het GRP 2005-2010 stonden een aantal maatregelen vanuit het Waterplan omschreven. Hieronder staat weergegeven welke maatregelen gerealiseerd zijn: ● Onderzoek persleiding Zenderen, Molenkamp, Hertme en Stroom Esch; ● Inventarisatie gebieden met grondwateroverlast; ● Opstellen visie Azelerbeek; ● Opstellen notitie belevingswater Borne; ● Uitvoeren scan afkoppelkansen; ● Vervaardigen afkoppelkansenkaart; ● Alternatieven duurzaam bluswatergebruik; ● Opstarten communicatie richting burgers (doorlopend).



DHV B.V.

Klachtenafhandeling Meldingen en klachten komen bij de gemeente binnen middels een het ACIS-systeem. De meldingen worden geregistreerd en vervolgens doorgestuurd naar de verantwoordelijke medewerker. De meldingen hebben vooral betrekking op verstoppingen, water op straat, storingen aan drukrioolgemalen en incidenteel stankoverlast. Naast telefonisch bij de melddesk komen meldingen ook rechtstreeks bij beleids- en buitendienstmedewerkers terecht. Ook het “ons-kent-ons” karakter binnen de gemeente zorgt ervoor dat bewoners de medewerkers gemakkelijk weten te vinden. In onderstaande figuur staat de aard van de meldingen weergegeven over de periode 2005-2009.

Aantal meldingen 2005-2009 Water op weg (kolk); 9 Stankoverlast in huis; 2

Verstopping huisaansluiting particulier; 9

Verstopping huisaansluiting gemeente; 39

Storing pomp drukriool; 46

Verstopt drukriool; 15 Stankoverlast; 25


Water blijft op straat; 81


DHV B.V.

Financiën In het vorige GRP was voor 2010 berekend dat de stand van de voorziening circa € 2.875.000,- zou bedragen. In werkelijkheid bedraagt deze op 1 januari 2010 circa € 3.815.000,-. Redenen voor het verschil ten opzichte van de raming, zijn de uitgestelde realisatie van verbeteringsmaatregelen ten behoeve van de basisinspanning. De tariefstijging heeft de afgelopen planperiode plaatsgevonden zoals voorgesteld in het oude GRP. Voor 3 2010 is de heffing per perceel vastgesteld op € 184,08 tot 250 m drinkwaterverbruik. Bij een verbruik 3 3 3 tussen 250 m en 500 m is de toeslag € 53,76, terwijl de basisheffing bij meer dan 500 m met € 53,76 3 vermeerderd wordt én € 188,40 voor elk volume van 500 m of een gedeelte daarvan. In vergelijking met andere gemeenten in de provincie Overijssel ligt de rioolheffing op een gemiddeld niveau (de gemiddelde heffing bedraagt € 182,-).

250 240 230 220 210 200 190 180 170 160 150 140 130 120 110 100


Steenwijkerland

Wierden

Tubbergen

Hardenberg

Rijssen-Holten

Hellendoorn

Hof van Twente

Twenterand

Losser

Olst-Wijhe

Hengelo

Dinkelland

Borne

Almelo

Ommen

Staphorst

Zwartewaterland

Raalte

Kampen

Deventer

Enschede

Haaksbergen

Dalfsen

Oldenzaal

Gemiddelde heffing (€ 182,-)

Zwolle

rioolheffing (meerpers, eig.)

Rioolheffing Overijsselse gemeenten (2010)


DHV B.V.

3

DE HUIDIGE SITUATIE

3.1

Het rioolstelsel anno 2010 De gemeente Borne bestaat uit de drie kernen Borne, Hertme en Zenderen. Op 1 januari 2010 telde de gemeente Borne 21.336 inwoners (bron: CBS Statline) en 8.943 woningen. De twee kernen Hertme en Zenderen voeren af op het stelsel van Borne. In onderstaande figuur staan de afvalwaterstromen van de gemeente Borne weergegeven.

Zenderen

Hertme

Borne

Toekomstige afvalwatertransportleiding

RWZI Wegtersweg Hengelo

Het vrijverval rioolstelsel binnen de gemeente Borne bestaat voornamelijk uit gemengde riolering. Daarnaast is er de afgelopen decennia een aantal (verbeterd) gescheiden stelsels gerealiseerd, of is er enkel vuilwaterriolering aangelegd, daar waar het hemelwater ter plaatse verwerkt wordt. Een voorbeeld is de herstructurering van het Mercuriusplein (zie onderstaande foto’s).

Wadi Jupiterstraat (Borne, maart 2010)


Nieuw ingezaaide wadi Mercuriusplein (Borne, april 2010)


DHV B.V.

3.2

Kenmerken rioolstelsel In tabel 3.1 staan de kenmerken van de riolering weergegeven. Onderstaande grafiek toont de leeftijdsopbouw van het vrijverval stelsel binnen de gemeente Borne.

Aanlegperiode riolering 60.000 50.000 lengte aangelegde riolering (m)

40.000 30.000 20.000 10.000 0 1950-1959 1960-1969 1970-1979 1980-1989 1990-1999 2000-2006 Aanlegperiode

Tabel 3.1: Kenmerken riolering Beschrijving - Verhard oppervlak aangesloten op riolering (2002)

Aantal / lengte 190,8

ha

- Afgekoppeld verhard oppervlak (zie bijlage 6)

17,5

ha

- gemengd rioolstelsel

90,7

km

- gescheiden stelsel vrijverval

27,6

km

- verbeterd gescheiden stelsel vrijverval

3,2

km

- aantal overstorten gemengde stelsel

12

stuks

6

stuks

- randvoorzieningen (bergbezinkbassins) - mechanische riolering - perceelaansluitingen (op riolering) - kolkaansluitingen - hoofdgemalen - pompen en gemalen (buitengebied) - aantal IBA’s - wadi’s - drainage - HR- slibafscheiders bij randvoorzieningen


39,0 8.747

km stuks

±9.600

stuks

26

stuks

181

stuks

2

stuks

20.000 70 6

m2 km stuks


DHV B.V.

3.3

Beheer en onderhoud De gemeente houdt voor het beheer, onderhoud en reparaties aan de riolering de volgende frequenties aan: ● Reiniging kolken: 2 maal per jaar ● Inspectie riolering: 1 maal per 15 jaar (7 à 8 kilometer per jaar) ● Reiniging riolering: 1 maal per 7 jaar ● Reiniging IT-riool: 1 maal per 5 jaar ● Reiniging persleidingen: 1 maal per 10 jaar (4 kilometer per jaar) ● Reiniging en inspectie hoofdgemalen: 3 maal per jaar ● Straatvegen: 4 tot 5 maal per jaar ● HR-slibafscheiders: 2 maal per jaar ● Onderhouden van bergbezinkbassins: 1 maal per jaar ● Reparaties: incidenteel ● Wadi-onderhoud (grasmaaien): 15 maal per jaar (circa) (verticuteren, inzaaien): 1 maal per jaar ● Waterdoorlatende verharding nader te bepalen op basis van ervaringen De gehanteerde frequenties voor beheer en onderhoud zijn tot stand gekomen op basis van ervaringen. Door deze frequenties te hanteren treden geen problemen op in het functioneren van de voorzieningen. De gemeente heeft nog weinig ervaring met het onderhoud van doorlatende verharding. De komende jaren wordt het beheer en onderhoud hiervan afgestemd op ervaringen van de gemeente.

3.4

Hydraulisch functioneren van het rioolstelsel 1

Het hydraulisch functioneren van de rioolstelsels in de gemeente Borne is in het basisrioleringsplan (BRP) onderzocht. Het BRP is in 2002 geactualiseerd. Uit de hydraulische berekeningen blijkt dat er bij een bui die theoretisch eens in de twee jaar voorkomt (bui 2 08 uit Leidraad Riolering ), in de Kleiweg, Stroom Esch, Industrieterrein Molenkamp, Kerkdennen, Vogelbuurt, Wensink Noord en Zuid, centrum van Borne en Zuid-Esch ‘water op straat’ voorkomt (theoretisch). De locaties waar ‘water op straat’ berekend is, komen overeen met de locaties met wateroverlast die bij de gemeente bekend zijn door meldingen van bewoners. De gemeente voert maatregelen uit (met name afkoppeling) om wateroverlast in de toekomst zoveel mogelijk te beperken. De wateroverlast in de wijk Stroom Esch is inmiddels beperkt. Uit doelmatigheidoogpunt lift zij hierbij mee met overige ingrepen in de openbare ruimte, waardoor niet alle bekende overlastlocaties binnen een paar jaar opgelost zijn. Het BRP wordt vanaf 2011 geactualiseerd, zodat beter bepaald kan worden hoe het functioneren van de riolering verbeterd kan worden, rekening houdend met de klimaatverandering.

1

Hydraulisch functioneren is de wijze waarop een rioolstelsel reageert op hevige neerslag (kan het stelsel de neerslag

verwerken of treedt er waterhinder of –overlast op). 2

Bui 08 is een standaardbui ter grootte van 19,8 mm (in 60 minuten) die theoretisch eens in de 2 jaar voorkomt. Een

rioolstelsel moet deze bui zonder noemenswaardige problemen kunnen verwerken



DHV B.V.

3.5

Gevolgen voor het milieu Het beleid dat de gemeente Borne de afgelopen jaren heeft gevoerd en ook de komende jaren voornemens is te gaan voeren werpt zijn vruchten af; de vuiluitworp uit riooloverstorten neemt af en de gemeente Borne krijgt (als gevolg van afkoppeling) een meer en meer robuust rioolsysteem. Overstorten Overstorten worden door de gemeente gemonitord op volume en tijdsduur. Bij de overstorten in de kern Hermte en in Hoge Maat wordt nog meetapparatuur aangebracht in het najaar van 2010. Na realisatie van de ringleiding worden de overstorten Enk-1, Enk-2, Deldensestraat en Oonksweg/ Beerninksweg gesaneerd. Milieubeleidsplan Op 11 november 2008 heeft de gemeenteraad van Borne het milieubeleidsplan 2008-2011 vastgesteld. Dit plan geeft de rode draad weer die voor wat betreft het te voeren gemeentelijk milieubeleid wordt gevolgd. Het Milieubeleidsplan dient als basis voor de uitvoering van de verschillende taken van de gemeente Borne in de komende jaren. Het doel van het milieubeleidsplan is een bijdrage leveren aan het creëren van een prettige, gezonde en duurzame leefomgeving voor nu en in de toekomst. Het mileubeleidsplan heeft als leidraad gefungeerd bij het tot stand komen van dit GRP; de ambities en doelstellingen zoals verwoord in het milieubeleidsplan sluiten aan op de ambities en te treffen maatregelen in dit GRP. Het Milieubeleidsplan is digitaal in te zien op www.Borne.nl

3.6

Nieuwbouw Bij nieuwbouwlocaties (in- en uitbreidingslocaties) wordt het stedelijk afvalwater en hemelwater gescheiden. Het vuilwater wordt ingezameld en getransporteerd naar de RWZI, terwijl het schone hemelwater zoveel mogelijk geborgen en geïnfiltreerd wordt. De verwachting is dat er de komende jaren jaarlijks ongeveer 150 woningen worden gebouwd. Het grootste deel van de uitbreiding vindt plaats in de woonwijk Bornsche Maten.

3.7

Vergunningen De gemeente beschikt over de vereiste Wvo aansluiten overstortvergunning. Een belangrijk gevolg van de Waterwet, die op 22 december 2009 in werking getreden is, is dat de huidige zes vergunningstelsels uit de afzonderlijke waterbeheerwetten worden gebundeld tot één watervergunning. De overstortvergunning wordt afgeschaft, daarvoor in de plaats komt een Algemene Maatregel van Bestuur (AMvB). De Tweede Kamer heeft bepaald dat overstorten worden uitgezonderd van heffingsbetaling aan het waterschap. De lozingen op de riolering zijn opgenomen in de Wabo (zie hoofdstuk 4.6). Hierbij is de gemeente het bevoegd gezag.



DHV B.V.

3.8

Van rioolrecht naar rioolheffing Op 1 januari 2010 is de rioolheffing ingevoerd. De rioolheffing komt in de plaats van de rioolrechten. Tot 1 januari 2010 mochten gemeenten nog rioolrechten heffen. Vanaf 2010 is de rioolheffing het aangewezen financieringsinstrument. De rioolheffing is een belasting. Dat betekent dat het verband tussen het directe belang van de betalers en de gemeentelijke voorzieningen is losgelaten. Toch is de rioolheffing daarmee nog niet een ‘normale’ belasting. Anders dan bij bijvoorbeeld de OZB mogen de opbrengsten van de rioolheffing maar aan één doel worden uitgegeven, te weten: de gemeentelijke watertaken. Fiscaal-juridisch wordt de rioolheffing daarom een bestemmingsbelasting genoemd. De gemeente kan er voor kiezen twee afzonderlijke heffingen in te voeren. Uit de tekst van artikel 228a Gemeentewet blijkt dat de gemeente niet de vrije keuze heeft. Als de gemeente twee heffingen wil invoeren, moet het één heffing voor het huishoudelijk afvalwater en één heffing voor het hemel- en grondwater zijn. Andere combinaties van twee heffingen zijn niet toegestaan. Het lijkt op de korte termijn best lastig om over te gaan op twee heffingen. De gemeente moet hiervoor een splitsing maken tussen de kosten die gepaard gaan met de zorgplicht voor afvalwater en de kosten voor de zorgplichten voor hemel- en grondwater. Met name voor gemeenten waar in het verleden veel gemengde stelsels aangelegd zijn, is dit lastig. De gemengde stelsels voeren zowel afvalwater als hemelwater af. Het met terugwerkende kracht splitsen van de investeringskosten van deze stelsels in kosten die gemaakt zijn voor de zorgplichten hemel- en afvalwater is een ingewikkelde klus. Een tweede punt bij het instellen van twee heffingen is dat het overgrote deel van de percelen in de gemeente zowel afvalwater als hemelwater aanbieden aan de gemeente. Die ontvangen dan allemaal twee aanslagen. Dubbel werk, terwijl via differentiatie in een enkelvoudige heffing een vergelijkbaar resultaat kan worden bereikt. Naast het feit dat een splitsing van de heffing (en heffen op basis van afvoerend oppervlak) vereist dat de handhavings-inspanningen toenemen, is de verdeling van de lasten naar zorgplichten (juridisch) ook moeilijk. Geadviseerd wordt de huidige (toegestane) heffingswijze te handhaven. Het stimuleren van particuliere afkoppeling kan eenvoudiger gerealiseerd worden door het instellen van een gebiedsgerichte hemelwaterverordening en / of het financieel stimuleren van particuliere afkoppel-initiatieven (door bijvoorbeeld een gemeentelijke afkoppelsubsidie).



DHV B.V.



DHV B.V.

4

ZORGPLICHT AFVALWATER

4.1

Inleiding zorgplicht afvalwater De zorgplicht voor de inzameling en het transport van stedelijk afvalwater is opgenomen in artikel 10.33 van de Wet milieubeheer (Wm). De gemeente moet al het afvalwater dat binnen de gemeentegrenzen vrijkomt inzamelen en naar een rioolwaterzuiveringsinstallatie (RWZI) brengen. Dit kan door middel van riolering, maar er mag ook gekozen worden voor andere passende voorzieningen, zolang het effect maar hetzelfde is. Wanneer het inzamelen en transporteren van afvalwater niet doelmatig is (denk bijvoorbeeld aan het buitengebied), verleent de provincie de gemeente ontheffing voor deze zorgplicht. Hoofddoel van de zorgplicht voor afvalwater is een goede volksgezondheid, waarbij het de inzet van de gemeente is om deze taak snel en adequaat uit te voeren. Dit betekent dat het grootste deel van de rioleringsactiviteiten bestaat uit het beheer en het onderhoud van het rioolstelsel. Goed beheer en onderhoud voorkomt echter niet dat het rioolwater periodiek kan overstorten op oppervlaktewater en zichtbaar wordt. Hoewel het een fractie is van de totale hoeveelheid afvalwater dat op jaarbasis wordt afgevoerd, krijgen overstortingen (terecht) veel aandacht. De wens is zo min en zo schoon mogelijk rioolwater over te laten storten. Het beleid voor het afvalwater kent twee pijlers: het verminderen van de vervuiling uit de overstorten en een goed beheer van alle voorzieningen.

4.2

Kwaliteit oppervlaktewater Basisinspanning In 1992 is door de Commissie Intergraal Waterbeheer (CIW, destijds nog CUWVO) bepaald dat een “basisinspanning riooloverstorten” gerealiseerd diende te worden. De basisinspanning is de landelijke norm voor rioleringen om de emissies vanuit overstorten op oppervlaktewater tot een aanvaardbaar niveau te brengen. Doel is om de lozingen vanuit afvalwatersystemen, dus riooloverstorten en effluent van de zuivering, op oppervlaktewater te reduceren met 50% ten opzichte van het niveau van 1985. Door de aanleg van een bergbezinkbassin en afkoppeling van hemelwaterwater voldoen de kernen Zenderen en Hertme kerngericht aan de basisinspanning. De kern Borne voldoet aan de vereisten van de basisinspanning na de aanleg van de ringleiding (in samenwerking met het waterschap). Dit zal in 2011 het geval zijn. Afvalwaterakkoord De gemeente Borne (en dertien andere Twentse gemeenten) en het waterschap Regge en Dinkel hebben op 10 september 2009 een regionaal afvalwaterakkoord ondertekend. Dit akkoord is een stap op weg naar realisatie van de toekomstbeelden uit het plan 'Verbindend water'; de nieuwe nationale lange termijn visie op de waterketen. De gemeentelijke medewerkers en medewerkers van het waterschap hebben voor het afvalwatersysteem relevante ontwikkelingen benoemd. Daarbij is breder gekeken dan de afvalwaterketen alleen. Ook ruimtelijke ontwikkelingen, milieukwaliteit en leefbaarheidsaspecten zijn meegenomen. Deze ontwikkelingen zijn vertaald in kansen om de dienstverlening in de afvalwaterketen waardevoller te maken voor bewoners en bedrijven.



DHV B.V.

Door het akkoord bestuurlijk te ondertekenen heeft de gemeente Borne de intentie uitgesproken om de gesignaleerde kansen de komende jaren nader uit te werken. Voor de gemeente Borne gaat het om de volgende kansen: ● Gezamenlijk onderzoek naar toepassen niet-uitlogende materialen; ● Aanleggen ringleiding om Borne; ● Uitwisselen personeel; ● Inhoudelijk samenwerken Netwerkstad 5; ● Samenwerken bij opzetten waterloket. Foutieve rioolaansluitingen en illegale lozingen De gemeente heeft de afgelopen periode enkel klachten ontvangen van overlast door hemelwateraansluitingen op het drukrioolstelsel (Braamhaarsstraat, Zenderen). De gemeente heeft hier onderzoek naar uitgevoerd en de eigenaren van woningen met hemelwateraansluitingen op drukriolering aangeschreven deze aansluitingen ongedaan te maken. Indien daar aanleiding toe is, zal de gemeente Borne ook de komende jaren onderzoek verrichten naar illegale hemelwateraansluitingen op de drukriolering of foutaansluitingen op gescheiden stelsels (hemelwater op het vuilwaterriool en/of afvalwateraansluitingen op het hemelwaterriool). Water (bodem)kwaliteit Hoewel het met de waterkwaliteit in Borne in het algemeen redelijk gesteld is, kan deze worden verbeterd en is het een punt van aandacht. Een aantal vijvers moet worden gebaggerd omdat de bodem vervuild is. De komende jaren worden vier vijvers gebaggerd (Bekenhorst, Gaspeldoorn, Stroom-Esch en ‘t Olthof). De sliblaag in deze vijvers is veroorzaakt door overstortingen vanuit de (gemengde) riolering en bezinkbare deeltjes die aanwezig zijn in het hemelwater van RWZ-stelsels. Om deze reden worden de kosten die gemoeid zijn met het uitbaggeren van genoemde vijvers gefinancierd vanuit de rioolheffing. In het baggerplan is hiervoor een planning opgenomen. Overdracht stedelijk waterbeheer Het waterschap heeft het voornemen al het stedelijk water dat actief deel uitmaakt van het watersysteem te beheren en te onderhouden. Daarmee kan het duurzaam functioneren van het watersysteem worden gewaarborgd. Het proces dat moet leiden tot de overdracht van stedelijk water is door de gemeente en het waterschap in gang gezet.

4.3

Ongezuiverde lozingen in het buitengebied De afgelopen jaren zijn nagenoeg alle percelen in het buitengebied voorzien van een rioolaansluiting (drukriolering) of van een IBA-systeem. De meeste percelen die nog niet zijn aangesloten liggen in planontwikkelingsgebieden. Daarnaast zijn er zogenaamde niet-rendabele percelen. Voor deze percelen is een ontheffing verleend. Het merendeel wordt in de toekomst aangesloten op het vrijverval stelsel van Borne.



DHV B.V.

4.4

Toekomstige afvalwaterlozingen Het huidige waterbeleid is gericht op het creëren van een gezond en veerkrachtig watersysteem en een e duurzame waterketen. Deze principes zijn afkomstig uit de 4 nota Waterhuishouding en de aanbevelingen e van de Commissie Waterbeheer 21 eeuw, waarbij afwenteling van lokale problemen op (boven)regionale systemen zo veel mogelijk wordt voorkomen en aanpak van de bron prevaleert boven "end of pipe" maatregelen. Concreet houdt dit onder meer in dat hemelwater niet wordt vermengd met vuilwater, maar afzonderlijk wordt verwerkt. Het schone hemelwater wordt bij voorkeur op de locatie waar het valt vastgehouden of geborgen. Als dat niet kan wordt het afgevoerd naar oppervlaktewater. Toekomstige afvalwaterlozingen zijn met name van belang voor de RWZI. De verwachting is dat de woningvoorraad de komende jaren (tot en met 2015) toeneemt met circa 8,4%. De bevolkingsgroei zal naar verwachting beperkter zijn, waardoor een lagere gemiddelde woningbezetting zal ontstaan. Er zal derhalve geen grote toename van de omvang van de afvalwaterstroom plaatsvinden. Bij nieuwbouw wordt (stedelijk) afvalwater en hemelwater gescheiden. De gemeente hanteert hierbij de uitgangspunten zoals verwoord in hoofdstuk 5.4.

4.5

Beheer en onderhoud Met een goed beheer weet de gemeente wat er in de grond ligt en hoe het erbij ligt. Inspecties geven een beeld van de kwaliteit van de ondergrondse infrastructuur en waar nodig worden reparaties, renovaties en vervangingen gepleegd. Dit alles met het doel de opvang en het transport van het afvalwater zo onopvallend mogelijk te laten verlopen. Beheerstrategie Doordat het rioolstelsel stelselmatig wordt gereinigd en geïnspecteerd heeft de gemeente een goed beeld van de kwaliteit van het rioolstelsel. De reiniging van het stelsel vindt plaats in een cyclus van 7 à 8 jaar en de inspectie van het stelsel in een cyclus van 15 jaar. Kwaliteit van de riolering Uit de inspectieresultaten blijkt dat het stelsel in een goede onderhoudstoestand verkeert. Problemen in het stelsel zoals wortelingroei, verdraaiingen, scheuren en instroming van grondwater komen niet bovengemiddeld voor. Toch is het voorgekomen dat er gaten in wegen vallen door instorting van riolering. Door de komende jaren de frequentie van rioolinspectie op te voeren naar een frequentie van eens per 10 jaar wordt een beter beeld verkregen van de kwaliteit van de riolering, zodat tijdig ingegrepen kan worden bij problemen. Vervangingen en reparaties De komende jaren zal de gemeente moeten investeren in het plaatselijk repareren van gebreken aan de riolering. Daarnaast zullen er rioolvervangingen plaats moeten vinden. Vervangingen vinden, tenzij deze urgentie vereisen, plaats in combinatie met andere ingrepen in de openbare ruimte. Reling wordt enkel toegepast op drukke verkeerknooppunten. Er wordt zoveel mogelijk riolering vervangen.



DHV B.V.

Ook reparaties hoeven over het algemeen niet direct uitgevoerd te worden, tenzij dit de veiligheid in het geding brengt (instortingsgevaar), kan leiden tot overlast (verstoppingen of belemmeringen van de doorstroming) of het milieu schaden (grote lekkages vanuit het afvalwaterriool). Minder urgente reparaties kunnen vervallen indien deze riolering de komende jaren vervangen wordt. Ten aanzien van de theoretische levensduur van de rioolbuizen (60 tot 80 jaar afhankelijk van de kwaliteit, gerelateerd aan de periode van aanleg) heeft de gemeente een achterstand in rioolvervangingen. Echter, zolang de oude buizen nog goed functioneren is autonome vervanging niet noodzakelijk. De kwaliteit van de buizen wordt in de gaten gehouden door middel van inspecties. Op basis van het restlevensduurmodel (DHV rioleringsbeheerpakket, gebaseerd op basis van ouderdom riolering en inspectieresultaten (ingrijpmaatstaven)), hoeft er de komende jaren (theoretisch beschouwd) weinig riolering vervangen te worden en vindt de vervangingspiek plaats vanaf 2045. Aangezien echter nog niet alle riolering geïnspecteerd is (en het theoretische vervangingjaar daardoor nog ver voor ons ligt), is de gemeente van mening dat er de komende jaren een budget van circa € 500.000 per jaar benodigd is voor rioolvervangingen. Dit wordt gestaafd door het feit dat er de afgelopen periode riolering acuut vervangen diende te worden die op het eerste gezicht (inspectieresultaten) nog van voldoende kwaliteit was. Daarnaast kan hierdoor gemakkelijker meegelift worden met andere ingrepen in de openbare ruimte én wordt de toekomstige vervangingspiek (met investeringen van € 3 à € 4 miljoen per jaar) afgevlakt. Onderstaande grafiek toont de voorgestelde vervangingsinvesteringen voor vrijvervalriolering. De rode kolommen tonen de uitkomsten van de restlevenduurmodelberekening. Zoals te zien is, zijn de voorgestelde investeringen constanter in de tijd (beter afgestemd op capaciteit bezetting) en wordt de toekomstige vervangingspiek afgevlakt. De theoretische vervanginsinvesteringen op basis van het restlevensduurmodel zijn de komende jaren laag, waardoor het risico aanwezig is dat de rioolheffing niet afgestemd is op eventuele hogere investeringen. Om deze reden wordt geadviseerd van de voorgestelde vervangingsinvesteringen (gebaseerd op de afgelopen jaren en ontwikkelingen) uit te gaan (blauwe kolommen).

Vervanging vrijvervalriolering € 4.000.000

investering

€ 3.500.000 € 3.000.000

voorgestelde vervangingsinvestering

€ 2.500.000

vervanging o.b.v. restlevensduur (afgevlakt)

€ 2.000.000 € 1.500.000 € 1.000.000 € 500.000

2065

2062

2059

2056

2053

2050

2047

2044

2041

2038

2035

2032

2029

2026

2023

2020

2017

2014

2011

€0

jaar



DHV B.V.

Gemalen Problemen met gemalen doen zich voornamelijk voor door oneigenlijk gebruik van de riolering. Door aan te sluiten bij voorlichtingscampagnes van de rijksoverheid worden inwoners geïnformeerd over goed gebruik van de riolering. De gemeente beschikt over 199 pompen en gemalen. Het merendeel bestaat uit drukrioolgemaaltjes (moeder en dochter). Daarnaast zijn er 5 pompen in bergbezinkbassins, 8 drainagegemalen, 7 centrale voedingskasten en 11 rioolgemalen. Er is een vervangingsplanning opgesteld voor de gemalen, waarin onderscheid gemaakt is in mechanisch/elektrische vervangingen (inclusief kast) en bouwkundige vervanging. Mechanisch/elektrische vervangingen vinden eens in de 15 jaar plaats (financiële en technische afschrijving), terwijl bouwkundige vervanging eens in de 45 jaar benodigd is (technische afschrijving). Voor de komende periode ligt er met name een vervangingsopgave voor 20 minigemalen die aangelegd zijn vóór 2005. Er zijn de komende jaren geen bouwkundige vervangingen gepland. In 2020 is er een grote vervangingspiek (mechanisch/elektrisch) te verwachten, aangezien de circa 100 drukrioolgemaaltjes die aangelegd zijn in 2005 op dat moment vervangen dienen te worden. Onderstaande grafiek toont de (totale) vervangingskosten voor alle in eigendom van de gemeente zijnde pompen en gemalen.

Vervanging pompen en gemalen € 900.000 € 800.000

investering

€ 700.000 € 600.000 € 500.000 € 400.000 € 300.000 € 200.000 € 100.000 2065

2062

2059

2056

2053

2050

2047

2044

2041

2038

2035

2032

2029

2026

2023

2020

2017

2014

2011

€0

jaar

Beheer en onderhoud wadi’s Het beheer en onderhoud van wadi’s kan bekostigd worden vanuit de rioolheffing, aangezien wadi’s onderdeel uitmaken van het (hemelwater)rioleringsstelsel. Het totale oppervlak aan wadi’s binnen de gemeente Borne bedraagt circa 20.000 m2. De kosten voor onderhoud van de wadi’s bedragen in totaal € 30.000,- per jaar, uitgaande van toerekening van € 1,50 per m2 aan het GRP).



DHV B.V.

Grondroerdersregeling Begin 2008 is de Grondroerdersregeling (Wet Informatie-uitwisseling Ondergrondse Netten, Wion) van kracht geworden. Deze wet verplicht gemeenten informatie uit te wisselen over de ondergrondse netten die bij de gemeente in het beheer zijn, met het Kabel- en Leidingen Informatie Centrum (KLIC). De gegevens moeten uiterlijk 1 juli 2010 zijn aangeleverd. De gemeente is in het kader van dezelfde wet eveneens verplicht het beheerbestand actueel te houden. Vooralsnog vormen huisaansluitingen (tot de perceelsgrens) en kolken hierop een uitzondering. De informatie van de gemeente moet betrouwbaar, actueel en digitaal zijn. Het doel van de wet is het verbeteren van de informatievoorziening bij graafwerkzaamheden. De gegevens moeten volledig en actueel worden gehouden. De gemeente heeft momenteel alle riolering ingemeten. Deze gegevens moeten nog worden verwerkt in het rioolbeheerpakket. Na de verwerkingsslag voldoet de gemeente op rioleringsgebied aan de in de Wion gestelde eisen.

4.6

Vergunningen en monitoring Monitoren gemalen en overstorten De hoofdgemalen in de gemeente zijn voorzien van telemetrie. Meldingen over storingen komen binnen op de hoofdpost. De gemeente kiest er voor om alleen grote gemalen te voorzien van telemetrie. De komende jaren wordt dit systeem uitgebreid voor de resterende grote gemalen en de drainagegemalen (totaal circa 15 stuks). De gemeente wil tevens telemetrie toepassen voor het grondwatermeetnet. Door dit systeem toe te passen kunnen gemeten grondwaterstanden in peilbuizen automatisch worden verwerkt. Drukrioolgemalen in de gemeente zijn voorzien van rode lamp-signalering. Uit ervaringen blijkt dat storingen bij drukrioolgemalen tijdig bij de gemeente bekend zijn. Bij overstorten wordt de tijdsduur en het overstortvolume van overstortingen gemonitord. Momenteel vindt dit bij 11 overstorten plaats. Bij de overstorten in de kern Hermte en in Hoge Maat wordt de meetapparatuur in het najaar van 2010 geïnstalleerd. Eén loket In het kader van de Wet algemene bepalingen omgevingsrecht (Wabo) is het de bedoeling dat er één loket bij de gemeente komt, waar de burger terecht kan voor al zijn vergunningsaanvragen. Dit geldt ook voor de vergunningen die bij de andere overheden thuis horen. Vervolgens worden de aanvragen doorgestuurd naar het betreffende bevoegd gezag. Dit geldt overigens niet alleen voor de afvalwatervergunning, maar ook voor hemelwater- en grondwatervergunningen (Watervergunning). Voor de invulling die de gemeente Borne geeft aan de wettelijke taken wordt verwezen naar hoofdstuk 6.4.

4.7

Samenwerking Samenwerking met het waterschap vindt op verschillende manieren plaats. Momenteel zijn de gemeente en het waterschap in overleg over de overdracht van stedelijk water. Daarnaast wordt er samengewerkt bij het doorlopen van watertoetsprocedures voor bestemmingsplannen. De komende planperiode wordt gebruikt om nader te bekijken waar winst behaald kan worden door samenwerking met het waterschap.



DHV B.V.

5

ZORGPLICHT HEMELWATER

5.1

Inleiding zorgplicht hemelwater De nieuwe wetgeving geeft gemeenten een zorgplicht voor doelmatige inzameling en verwerking van hemelwater, dat perceelseigenaren redelijkerwijs niet zelf kunnen verwerken. In de oude wetgeving was de gemeente ook al impliciet voor hemelwaterinzameling verantwoordelijk. De zorgplicht legt de nadruk op de verantwoordelijkheid van de perceelseigenaar om het hemelwater zoveel mogelijk zelf te verwerken. Nadat het hemelwater door de gemeente is ontvangen, is het aan de gemeente om te bepalen hoe het hemelwater wordt verwerkt. Voorbeelden zijn: bergen, transporteren, nuttig toepassen, terugbrengen in bodem of oppervlaktewater of afvoeren naar een zuiveringsinrichting. Bij hemelwater geldt dat lokale lozing van hemelwater in het milieu (al dan niet via een gemeentelijk hemelwatersysteem) de voorkeur geniet boven lozing op een gemengd stelsel. Uiteraard is samenspraak met de waterpartners onontbeerlijk. In bestaand bebouwd gebied zijn de mogelijkheden voor perceeleigenaren om zelf het hemelwater te verwerken vaak niet aanwezig. Bijvoorbeeld omdat er geen oppervlaktewater is of de infiltratiemogelijkheden (ruimte) en –capaciteit beperkt zijn. In deze situaties zal het vaak niet redelijk zijn om van de particulier te vragen zelf het hemelwater te verwerken. Daarnaast is in een bestaande wijk vaak een gemengd stelsel aanwezig. Het is dan niet redelijk van de perceeleigenaar te vragen het afvalwater en hemelwater gescheiden aan te bieden. Bij nieuwbouwwijken kan de gemeente de perceelseigenaar verplichten zelf het hemelwater gescheiden te leveren of naar oppervlaktewater af te voeren. Circa 80% van het rioolsysteem in Borne bestaat uit een gemengd stelsel. Nieuwbouwlocaties worden voorzien van (verbeterd) gescheiden systemen, waarbij er een voorkeur voor bovengrondse hemelwaterafvoer is. Voor de gemengde stelsels is het beleid om bij vervangingen en wegreconstructies altijd de mogelijkheid tot afkoppelen te onderzoeken en bij een positief advies ook tot uitvoering over te gaan. Dit hoofdstuk gaat in op de (rioolgerelateerde) wateroverlast in Borne, op het afkoppelbeleid en de wijze waarop water in de ruimtelijke plannen wordt meegenomen. Het beschrijft de stand van zaken, de voorgenomen maatregelen en het beleid voor de aankomende planperiode.

5.2

Wijze van hemelwaterafvoer in Borne In de huidige situatie wordt het hemelwater voor het grootste deel afgevoerd middels de (gemengde of gescheiden) riolering. Er wordt (in theorie) geen hemelwater door drukriolering afgevoerd. Percelen die een directe aansluiting hebben op de drukriolering, zorgen voor hun eigen hemelwaterafvoer.



DHV B.V.

5.3

Hemelwateroverlast Klimaatverandering Het KNMI stelt dat Nederland als gevolg van het broeikasaffect warmer wordt (is geworden) en met meer hevige regenval te maken krijgt (en al heeft gekregen). In het rapport ‘De toestand van het Klimaat 2008’ staat dat het klimaat in Nederland sneller verandert dan in eerdere studies verwacht werd. De zomers worden natter en de onweersbuien heviger. Ook blijft een regenwolk meer dan voorheen hangen op één locatie, waardoor er grote neerslagverschillen kunnen optreden tussen locaties. Het beleid van de gemeente Borne is dat hemelwater dat in het stedelijk gebied valt, niet tot wateroverlast mag leiden. Onder wateroverlast kan verstaan worden: economische schade, (verkeers)onveiligheid, verminderde leefbaarheid en verminderde volksgezondheid. Wanneer water-op-straat niet tot wateroverlast leidt, is het binnen grenzen acceptabel. Incidenteel mag er water-op-straat voorkomen bij verkeersknooppunten, vaker ter plaatse van minder drukbereden wegen en (woon)straten, maar niet ín woningen of bedrijven. Waterhinder en -overlast Allereerst moet duidelijk zijn wat er onder wateroverlast wordt verstaan (onderscheid in wateroverlast, waterhinder, of zelfs waterpret). De afvoercapaciteit van rioolstelsels is en blijft beperkt, waardoor water-op-straat tijdens hevige neerslag onvermijdelijk is. (Regen)water op straat bij zeer zware buien is zelfs een van de ontwerpcriteria bij nieuwe regenwaterstelsels. Vaak is water op straat kortdurend van aard en leidt dit niet tot noemenswaardige hinder of schade. Bewoners accepteren een incidentele waterschijf op straat wanneer het extreem regent of geregend heeft, maar de acceptatie is aan grenzen gebonden. Waar deze grens ligt en in welke gevallen er sprake is van hinder of overlast hangt enerzijds af van de frequentie en locatie van water op straat en anderzijds van de gevolgen hiervan. Los daarvan moeten bewoners (leren) accepteren dat er als gevolg van klimaatverandering vaker sprake kan zijn van hevige neerslag en dus ook van water-op-straat. De gemeente Borne spreekt van regen- of afvalwateroverlast indien: puur afvalwater (als gevolg van een storing of calamiteit) op straat staat en/of huizen of gebouwen instroomt; afvalwater afkomstig uit een gemengd rioolstelsel langer dan 4 uur op straat staat én dit stinkt en /of er toiletpapier en andere visuele verontreinigingen in aanwezig zijn (volksgezondheidsrisico). water via de straat huizen of gebouwen instroomt; water verkeersaders en doorgaande (ontsluitings)wegen en tunnels gedurende meer dan 4 uur blokkeert; water langer dan 4 uur hinder oplevert voor het verkeer (gemotoriseerd, fietsers en voetgangers). (afval)water langer dan 4 uur in een tuin staat en dit afkomstig is uit het rioleringssysteem.

Naast overlast kan er sprake zijn van waterhinder. Voorbeelden van hinder zijn water tussen de trottoirbanden of water op straat dat geen schade tot gevolg heeft (water dat slechts in beperkte mate stinkt en/of geen of in beperkte mate verontreinigingen achterlaat), ondergelopen achterpaden of tuinen. Dit kan overlast worden wanneer de hinder meerdere uren aanhoudt. Met het oog op klimaatverandering dienen maatregelen getroffen te worden om wateroverlast tegen te gaan of te voorkomen. In het BRP van 2002 is met bui 03, 04, 08 en 09 uit de Leidraad Riolering berekend



DHV B.V.

waar wateroverlast optreedt bij hevige neerslag (deze buien komen theoretisch tweemaal per jaar (bui 03 en 04), eens per twee jaar (bui 08) en eens per 5 jaar (bui 09) voor). Anticiperen op klimaatverandering is een proces dat niet van de een op de andere dag gerealiseerd kan worden. Er wordt bij rioolvervangingen en andere ingrepen in de openbare ruimte rekening gehouden met een robuuster systeem. Uit het oogpunt van doelmatigheid kiest de gemeente Borne ervoor om mee te liften met wegbeheer, herinrichtingen en reconstructies en niet alle projecten (ingrepen) autonoom uit te voeren. Borne kent locaties waar water-op-straat voorkomt bij zeer hevige buien. Dit heeft deels een relatie met de klimaatverandering en betreft deels bestaande knelpunten. Dit onderscheid in huidige water-op-straat locaties en toekomstige locaties als gevolg van klimaatsverandering, worden in een nieuw BRP inzichtelijk gemaakt door het stelsel ook te toetsen aan een zeer zware theoretische bui, te weten bui 10 (die theoretisch eens in de 10 jaar voorkomt). Naar verwachting heeft de toename van het verhard oppervlak een grotere invloed op de kans op waterop-straat dan de klimaatverandering. Daarnaast worden alle rioolbuizen een keer vervangen (ze hebben niet het eeuwige leven). Dat is bij uitstek de gelegenheid om te bekijken hoe het stelsel het beste kan worden vormgegeven, rekening houdend met de klimaatsverandering. De vervangingscyclus wordt aangegrepen om te anticiperen op de klimaatsverandering. Aanpak wateroverlast De gemeente heeft in augustus 2010 te maken gehad met extreme hoeveelheden neerslag. Hierdoor is op diverse plaatsen wateroverlast ontstaan. Om wateroverlast in de toekomst zoveel mogelijk te voorkomen wordt plaatselijk gekeken of maatwerkoplossingen mogelijk zijn. Daarnaast wordt in 2011 een herberekening van het rioolstelsel uitgevoerd om te achterhalen waar hydraulische knelpunten liggen. Tevens wordt met behulp van hoogtegegevens van het maaiveld geanalyseerd hoe water over het maaiveld stroomt in situaties met ‘water-op-straat’. Op basis van deze gegevens kan water naar locaties worden afgevoerd waar het tot minder overlast leidt. Water-op-straat-berekeningen Periodiek worden de rioolstelsels in Borne met behulp van een model doorgerekend (Sobek). In de loop der jaren verandert het rioolstelsel en het verhard oppervlak dat op de buizen afwatert. Daarom worden bij elke herberekening de meest actuele rioleringsgegevens gebruikt. Aan de hand van de berekeningen wordt bekeken welke maatregelen noodzakelijk zijn om water-op-straat situaties te verminderen. Het streven is niet om een stelsel te maken waar nooit water-op-straat voorkomt. Dan raakt de verhouding tussen de kosten en de baten uit balans (doelmatigheid). In plaats daarvan mag het rioolwater sporadisch ongezuiverd op het oppervlaktewater worden afgelaten om te voorkomen dat water leidt tot overlast in stedelijk gebied. In 2011 worden de BRP-en van de gemeente Borne geactualiseerd. Hierin wordt rekening gehouden met de ontwikkelingen, zoals klimaatverandering. De actualisatie van de BRP-en kan aanleiding geven om de definitie van wateroverlast te herzien of aan te scherpen. Dit zal vóór 1 januari 2013 gerealiseerd worden (deadline beleidsverankering conform Waterwet).



DHV B.V.

Rioolvreemd water Naast afvalwater en regenwater wordt soms ook ander water met de riolering afgevoerd naar de RWZI. Dit water wordt rioolvreemd water genoemd en bestaat meestal uit grondwater. Belangrijke bronnen van rioolvreemd water zijn: drainages, bodemsaneringen, negatieve overstorten (oppervlaktewater), koelwater, bronneringen bij bouwwerkzaamheden en lekkende riolen. Aangezien het rioolvreemde water meestal schoon grondwater is, is de afvoer naar de RWZI ongewenst. Door de verdunning verslechtert het rendement van een rioolwaterzuiveringsinrichting. Terugdringen van rioolvreemd water komt de prestatie van een RWZI ten goede. Bij afkoppelprojecten kan rioolvreemd water zichtbaar worden. Het is bij uitstek de gelegenheid om de schone waterstromen anders af te voeren, dan wel stop te zetten. Om deze reden zal de gemeente dit onderwerp bij elk concreet project in Borne als aandachtpunt meenemen. Uit het uitgevoerde DWAAS-onderzoek is gebleken dat drainage de grootse bron van rioolvreemd water is. Borne ligt in een soort kom waardoor veel drainage nodig is om stabiliteit van de wegen te waarborgen. Bij rioolvervanging wordt drainage afgekoppeld van het vuilwaterriool.

5.4

Afkoppelen Afkoppelen is het scheiden van de hemelwater- en afvalwaterstromen met als doel om wateroverlast tegen te gaan en de verontreiniging van oppervlaktewater te reduceren. Het rioolstelsel van Borne bestaat voor circa 80% uit een gemengd systeem, waar het regen- en afvalwater gezamenlijk door worden afgevoerd. Door de waterstromen te scheiden neemt de belasting van de zuiveringinrichting af en vinden er mindere vervuilende overstortingen vanuit een gemengd stelsel plaats. Het hemelwater wordt geïnfiltreerd in de bodem of afgevoerd naar oppervlaktewater (of een combinatie van beide). Om hemelwater te kunnen infiltreren, moet de ondergrond geschikt zijn voor infiltratie. In de gemeente Borne is dit als gevolg van de voorkomende leemlagen niet overal het geval. Afhankelijk van de bodemopbouw wordt hemelwater geïnfiltreerd of afgevoerd richting oppervlaktewater. Tegenover de positieve punten van het afkoppelen, staan ook kanttekeningen. Als eerste ontstaan er door afkoppelen twee systemen: een hemelwatersysteem en een afvalwatersysteem. Dit betekent hogere aanlegkosten en hogere exploitatielasten (meer beheer en onderhoud) vooral ten laste van de gemeente. Tegenover minder vervuiling uit het gemengde stelsel staat vervuiling uit het hemelwatersysteem door verkeerd gebruik, foutieve rioolaansluitingen (huisaansluiting van afvalwater op hemelwatersysteem) en door straatvuil. Dit vereist nadrukkelijke voorlichting aan de gebruikers, meer beheer, stoppen met chemische bestrijdingsmiddelen en het (nog) actiever schoonhouden van de straten. Verder is het een utopie om naar 100% gescheiden systemen te streven. Daarvoor moeten namelijk alle afvoersystemen in de huizen gescheiden zijn. In de praktijk beperkt het afkoppelen zich (naast afkoppelen in openbaar gebied) tot de voorkant van de daken van de huizen en daar is medewerking van de huiseigenaar voor nodig. Met betrekking tot afkoppeling van bestaande verharde oppervlakken richt de gemeente Borne zich met name op kansrijke gebieden. De kansrijke gebieden voor afkoppeling staan weergegeven in de afkoppelkansenkaart in bijlage 5. Daarnaast onderzoekt de gemeente bij herstructurering- en renovatieprojecten of afkoppeling kansrijk is.



DHV B.V.

Bij afkoppeling hanteert de gemeente de voorkeursvolgorde zoals aangegeven in onderstaand kader. Wel of niet afkoppelen? In de Wet milieubeheer (Wm, artikel 10.29a) is een voorkeursvolgorde opgenomen voor het omgaan met o.a. hemelwater. De voorkeursvolgorde beschrijft een algemene voorkeur voor omgaan met hemelwater en afvalwater aan de bron. Bij hemelwater geldt dat lokale lozing van hemelwater in het milieu (al dan niet via een gemeentelijke hemelwatersysteem) de voorkeur geniet boven lozing op een gemengd stelsel. Lozing op oppervlaktewater is gelijkwaardig aan lozing op de bodem. De voorkeursvolgorde luidt: a. Het ontstaan van afvalwater wordt voorkomen of beperkt b. Verontreiniging van afvalwater wordt voorkomen of beperkt c. Afvalwaterstromen worden gescheiden gehouden, tenzij het niet-gescheiden houden geen nadelige gevolgen heeft voor een doelmatig beheer van afvalwater d. Huishoudelijk afvalwater en daarmee vergelijkbaar afvalwater wordt ingezameld en naar een rioolwaterzuiveringinstallatie (RWZI) getransporteerd e. Ander afvalwater dan bedoeld in onderdeel d wordt hergebruikt (zo nodig na zuivering bij de bron) f. Ander afvalwater dan bedoeld in onderdeel d (in de praktijk dus met name hemelwater) wordt lokaal in het milieu teruggebracht (zo nodig na zuivering bij de bron) g. Ander afvalwater dan bedoeld in onderdeel d wordt als stedelijk afvalwater ingezameld en naar een RWZI getransporteerd. Afkoppeling in Borne De gemeente Borne streeft naar afkoppeling van 20% van het verhard oppervlak. Momenteel is 9,2 % afgekoppeld (17,5 ha). Bij afkoppelprojecten wordt van de burger verwacht dat medewerking wordt verleend bij de afkoppeling van de voorzijde van de woning. Door communicatie wordt getracht zoveel mogelijk medewerking te verkrijgen van bewoners. De gemeente heeft ook de mogelijkheid om afkoppeling te verplichten, hiervoor kan een gebiedsspecifieke hemelwaterverordening worden toegepast. Deze moet door de gemeenteraad worden vastgesteld.

5.5

Accenten bij nieuwbouw Niet-aankoppelen bij nieuwbouwprojecten In- en uitbreidingen mogen niet leiden tot een toename van de vuilemissie en ook niet tot het vergroten van de kans van water-op-straat. Om beide doelstellingen te bereiken worden bij alle nieuwbouwprojecten het afvalwater en het hemelwater van elkaar gescheiden gehouden. Hier is dus geen sprake van afkoppelen, maar van bewust ‘niet-aankoppelen’ van verhard oppervlak (lees: hemelwater) op een gemengd rioleringssysteem. Per locatie wordt bekeken op welke wijze het hemelwater het best kan worden verwerkt, zodanig dat aan alle doelstellingen wordt voldaan. Uitgangspunt is hydrologische neutraal bouwen, hetgeen wil zeggen dat de waterhuishoudkundige situatie na de bouw niet afwijkt van voor de bouw. Het hemelwater wordt bij voorkeur geïnfiltreerd, maar dat is gezien de ondergrond in Borne niet overal mogelijk. Om deze reden wordt het hemelwater ook afgevoerd naar oppervlaktewater.



DHV B.V.

De watertoets Voor alle nieuwbouwlocaties geldt dat het water in een zo vroeg mogelijk stadium van de ruimtelijke plannen moet worden meegenomen. Wettelijk is dit vastgelegd door middel van de waterparagraaf in het bestemmingsplan. De gemeente toetst de ruimtelijke plannen met betrekking tot de waterhuishoudkundige aspecten in samenspraak met het waterschap. Met de introductie van de nieuwe Wet ruimtelijke ordening (juli 2008) heeft de provincie alleen nog een adviserende rol en geen toetsende rol meer. Naast het hemelwater worden in de watertoets ook het afvalwater, het grondwater en de Kaderrichtlijn Water (KRW) in de beschouwing meegenomen.

5.6

Communicatie naar de gebruikers Door de klimaatverandering verandert ook het stedelijk waterbeheer. Het moet voor iedereen duidelijk zijn welke mate van water-op-straat toelaatbaar is en wie waar verantwoordelijk voor is. In de praktijk betekent dit het bijstellen van de verwachtingspatronen. Particulieren moeten leren omgaan met de nieuwe typen hemelwatervoorzieningen en zullen moeten accepteren dat het voor kan komen dat er water-op-straat vóórkomt. Wanneer dit beperkt blijft tot maximaal enkele uren en het water tussen de banden blijft, is er ook geen sprake van overlast, maar slechts van hinder. De gemeente heeft zich bijvoorbeeld in 2009 aangesloten bij de landelijke publiekscampagne ‘Goed Rioolgebruik’. Nevenstaande foto toont onjuist gebruik van de riolering, te weten het lozen van verfresten in een kolk. Illegale lozing verfresten in kolk (Borne)

Inwoners van wijken waar hemelwater gescheiden wordt afgevoerd, worden voorgelicht over duurzaam bouwen, de (consequenties van) bovengrondse afvoer van hemelwater, het gebruik van uitlogende materialen in de woningbouw en het beheer van de infrastructuur, waaronder: terugdringen van chemische onkruidbestrijdingsmiddelen strooien van zout in afgekoppelde gebieden autowassen in afgekoppelde gebieden uitlaten van honden De gemeente zelf strooit slechts incidenteel in woonstraten met een gescheiden afvoer van afvalwater en hemelwater. Uitgangspunt is wel dat de verkeersveiligheid voor gaat (dus mocht het noodzakelijk zijn zouten te strooien, zal de gemeente dit niet nalaten in straten met een gescheiden waterafvoer).


Poster campagne ‘Goed Rioolgebruik’


DHV B.V.

6

ZORGPLICHT GRONDWATER

6.1

Inleiding zorgplicht grondwater De aanpak van grondwaterproblemen is maatwerk. Grondwaterproblemen kennen vaak meerdere oorzaken en oplossingen die sterk gevals- en gebiedsafhankelijk zijn. Bovendien hebben particulieren, gemeenten, waterschappen en provincies ieder hun verantwoordelijkheden bij het voorkomen en oplossen van problemen met grondwater. Het is daarom niet eenvoudig om te spreken over algemene maatregelen om grondwaterproblemen tegen te gaan. In januari 2008 is de Wet gemeentelijke watertaken in werking getreden. In deze wet is de zogenaamde gemeentelijke zorgplicht voor het grondwater opgenomen. De letterlijke tekst van de wet luidt als volgt: ‘Gemeenten dragen zorg voor het in het openbaar gemeentelijk gebied treffen van maatregelen teneinde structureel nadelige gevolgen van de grondwaterstand voor de aan de grond gegeven bestemming zoveel mogelijk te voorkomen of te beperken, voor zover het treffen van die maatregelen doelmatig is en niet tot de zorg van het waterschap of de provincie behoort.’ Concreet betekent de zorgplicht voor grondwater het volgende: • De eerste verantwoordelijkheid bij grondwaterproblemen ligt bij de particulier. Daarna is het een samenspel van particulieren, gemeenten, waterschappen en provincies. • De gemeente is het eerste aanspreekpunt voor de burger bij structurele grondwaterproblemen. • De gemeente treedt op als regisseur bij grondwaterproblemen. • De gemeente is niet verantwoordelijk en aansprakelijk voor de grondwaterstand. • De zorgplicht werkt niet met terugwerkende kracht en het leidt niet tot aansprakelijkheid voor schadesituaties uit het verleden. • De grondwaterzorgplicht is alleen van toepassing op de kwantiteit. • De grondwaterzorgplicht heeft betrekking op grondwateroverlast, hetgeen is gedefinieerd als een teveel aan grondwater. Problemen door een tekort aan grondwater heet grondwateronderlast en valt niet onder de grondwaterzorgplicht. • De grondwaterzorgplicht is een inspanningsverplichting en geen resultaatsverplichting. De gemeente heeft de regie Geen enkele instantie is [alleen] verantwoordelijk en dus aansprakelijk voor de grondwaterstand. Bij klachten over de grondwaterstand maakt de gemeente een analyse van oorzaken, gevolgen en mogelijke maatregelen. De maatregelen bepaalt zij zo veel mogelijk in samenspraak met alle betrokken partijen. Maatregelen voor transport van overtollig grondwater in openbaar gebied komen voor rekening van de gemeente en kan zij bekostigen uit de rioolheffing. De gemeente legt haar grondwaterbeleid vast in het Gemeentelijk Rioleringsplan. Bron: RIONED nieuws, nummer 1, januari 2008



DHV B.V.

6.2

Invulling grondwaterzorgplicht Borne Definitie grondwateroverlast Calamiteiten zoals extreme neerslag en zeer hoge waterstanden in oppervlaktewater kunnen leiden tot een tijdelijk hogere grondwaterstand. De gebruiksfunctie wordt daardoor tijdelijk verminderd, maar dat betekent niet dat deze ook op de langere termijn wordt aangetast. Een zeker (normaal maatschappelijk) risico wordt bij de perceeleigenaar gelegd: incidentele gevallen van overlast komen voor zijn of haar rekening. Grondwateroverlast op lokale schaal (wijk- of perceelniveau) wordt vooral veroorzaakt: • doordat bouwgrond niet goed bouwrijp is gemaakt; • doordat drainage niet goed is aangelegd dan wel niet goed (meer) functioneert; • door bouwkundige gebreken; • door een te laag bouwpeil (vloerpeil) of te diepe kruipruimten (in combinatie met bouwkundige gebreken); • door het vervangen van lekke rioleringen die jarenlang (onbedoeld) als drainagebuis werkten en het teveel aan grondwater konden afvoeren. Meer regionale oorzaken hangen samen met het gevoerde oppervlaktewaterpeilbeheer door het waterschap en het stopzetten of verminderen van grondwateronttrekkingen door drinkwaterbedrijven en industrie. Grondwater kan ook leiden tot structurele overlast op het perceel van de perceeleigenaar. Voordat de gemeente maatregelen kan nemen, toont ze met het grondwatermeetnet eerst aan wat de grondwaterstand indicatief is. Naar aanleiding van de meetgegevens kan vastgesteld worden wanneer en waar we spreken van een structureel hoge (of lage) grondwaterstand. Als gevolg van de aanwezigheid van keileemschotten, kunnen de grondwaterstanden in de gemeente Borne lokaal sterk variëren. Grondwaterstanden waargenomen in peilbuizen zijn om deze reden dan ook niet altijd representatief. De gemeente kiest voor maatwerk en onderzoekt per melding of er daadwerkelijk sprake is van structurele hoge (of lage) grondwaterstanden. Op basis van ervaringen van andere gemeenten wordt door de gemeente Borne het volgende als uitgangspunt genomen voor de termen “structureel nadelige gevolgen”: • Indien de grondwaterstand op gemeentelijk terrein leidt tot nadelige gevolgen in de vorm van structurele overlast bij een cluster (meerdere woningen in een bepaald gebied) wordt de gemeente verantwoordelijk voor haar zorgplicht, behalve wanneer er sprake is van bouwkundige gebreken. • Er wordt gesproken over structurele overlast indien de grondwaterstand op gemeentelijk terrein zorgt voor een herhaaldelijk of langdurige verslechtering van de gebruikersfunctie van het betreffende gebied. • De termen “herhaaldelijk en langdurig” kunnen op verschillende manieren geïnterpreteerd worden. Omdat de gemeente op dit moment nog niet voldoende inzicht heeft in de exacte grondwaterstanden worden voorlopig de volgende criteria gebruikt: o Minimale eis voor herhaaldelijk is: ieder jaar terugkerend en reeds geruime tijd aanwezig. o Minimale eis voor langdurig is: tenminste twee maanden ononderbroken durend.



DHV B.V.

Verantwoordelijkheid van burger en gemeente De zorgplicht is van toepassing op de openbare ruimte in bebouwd gebied, dus vanaf de perceelsgrens. Het is mogelijk om door middel van maatregelen in openbaar gebied problemen op particuliere percelen op te lossen. In andere situaties zullen dergelijke maatregelen echter niet afdoende of niet doelmatig zijn. In die gevallen kan het af te voeren grondwater door particulieren (huishoudens en bedrijven) aan de perceelsgrens worden aangeboden. De gemeente neemt het water over en voert het door middel van openbaar ontwateringstelsel af. De particulier is verantwoordelijk voor maatregelen op eigen terrein. De zorgplicht gaat niet zover dat de gemeente ook maatregelen moet nemen op de percelen die in particulier eigendom zijn. Eigenaren dienen zelf te zorgen voor een goede staat van hun percelen en gebouwen. Indien nodig moeten zij zelf waterhuishoudkundige en/of bouwkundige maatregelen treffen. Wanneer andere werkzaamheden door en binnen de gemeente leiden tot een grondwaterstandverhoging en tot problemen in gebouwen, dan heeft de gemeente de taak de particulieren te waarschuwen en compenserende maatregelen te treffen. Tevens is het aan de gemeente om gerelateerde klachten adequaat af te handelen. Rol van de gemeente De gemeenten zijn het aanspreekpunt / loket (lees: aanspreekbaar, niet aansprakelijk) voor problemen met grondwater. Bij dit loket kunnen perceelseigenaren terecht voor vragen en klachten. De gemeente zorgt voor de afwikkeling en voert achter de schermen overleg met de verantwoordelijke instanties. Ook het waterschap en de provincie hebben verantwoordelijkheden ten aanzien van grondwater. De provincie is in principe verantwoordelijk voor het diepere grondwater, het waterschap voor een goed peilbeheer. De gemeente is geen (grond)waterbeheerder en de zorgplicht geeft de gemeente geen specifieke bevoegdheden binnen de verplichting. De gemeente heeft wel een ontwateringstaak om goed gebruik van bebouwd gebied mogelijk te maken en daartoe heeft zij diverse instrumenten tot haar beschikking. Zo bestaat er de mogelijkheid tot het vaststellen van een grondwaterverordening. Verder komt de zorg voor het grondwater terug in het bestemmingsplan via de watertoets. Bij de inrichting van een gebied kunnen maatregelen getroffen worden door middel van grondexploitatie en bouwvoorschriften (denk aan het wel of niet toestaan van kruipruimtes). En via convenanten kunnen bestuurlijke afspraken worden gemaakt met betrokken waterpartners. De wetgeving schrijft voor dat de burger bij de gemeente terecht moet kunnen met zijn grondwaterproblemen. De gemeente is het eerste aanspreekpunt voor de burger en dient door middel van een probleemanalyse als regisseur richting een oplossing te werken. Deze functie wordt in 2010 vormgegeven door middel van het (water)loket dat in het kader van Wabo wordt ingericht voor het verwerken van de vergunningsaanvragen (zie Eén loket, hoofdstuk 4.6). Verder is het de bedoeling dat bij de aanvraag van een bouwvergunning er tevens aanwijzingen worden meegegeven wanneer er een kans is op hoge grondwaterstanden.



DHV B.V.

Doelmatige aanpak grondwaterproblemen Aanpak van grondwateroverlast is een samenspel van perceeleigenaar, gemeente, waterschap en provincie, waarbij de gemeente de regierol heeft. De perceeleigenaar is primair zelf verantwoordelijk voor haar eigen grond. De gemeente treft ook maatregelen als perceeleigenaar voor haar eigen gronden. Indien de gemeente structureel overlast veroorzaakt op grond van de perceeleigenaar, zal de gemeente maatregelen treffen. Maatregelen moeten problemen oplossen en doelmatig zijn. Bij de concrete vraag of eventuele maatregelen doelmatig zijn, staat in de nieuwe wet een doelmatigheidscriterium centraal. De toelichting op de wetgeving zegt hierover: ‘Factoren als de omvang en de duur van de overlast, het aantal getroffen percelen, evenals de functie en de hydrologische toestand van het betrokken gebied de financiële implicaties alsmede de verschillende mogelijke oplossingen om grondwateroverlast tegen te gaan, kunnen een rol spelen bij de vraag of maatregelen doelmatig zijn.’ De zorgplicht betekent dus niet dat de gemeente overal maar afwateringsmiddelen moet aanleggen. Waar geen overlast is, is aanleggen niet doelmatig en daar wel overlast is moet eveneens de doelmatigheidsvraag positief kunnen worden beantwoord. De doelmatigheid van maatregelen dient aan de onderstaande uitgangspunten getoetst te worden: • De perceeleigenaar ervaart structureel nadelige gevolgen. (zie beleid ) • Bouwkundige maatregelen hebben de voorkeur boven waterhuishoudkundige maatregelen. De gemeente is voor bouwkundige maatregelen niet verantwoordelijk. • De gemeentelijke zorgplicht geldt voor maatregelen die niet tot de verantwoordelijkheden van andere overheden behoren. Als het doelmatiger is om problemen via maatregelen van andere overheden op te lossen dan hoeft de gemeente niets te doen (behalve te regisseren). • Bij de inzet van maatregelen dient er getoetst te worden op duurzaamheid (3) en effectiviteit in combinatie met de kosten-baten analyse van de maatregel. • Bij voorkeur, indien maatregelen te combineren zijn met andere maatregelen in de openbare ruimte, zoals het realiseren van een gescheiden stelsel, zal er werk met werk gemaakt worden.

6.3

Grondwaterzorgplicht toegepast in Borne Grondwateroverlast De gemeente neemt iedere melding en klacht van inwoners serieus en stelt zo nodig onderzoek in. Door een betere structuur aan te brengen in de registratie en afhandeling van meldingen wordt een eenduidige en efficiënte werkwijze verkregen en wordt invulling gegeven aan de zorgplicht. Borne kent relatief weinig grondwateroverlast. Er zijn weinig activiteiten nodig in het kader van de zorgplicht grondwater. Het accent komt te liggen op de regisseursrol en communicatie richting de inwoners. Daarnaast worden problemen met grondwateroverlast lokaal aangepakt door bij herstructurering of rioolvervanging drainage toe te passen. Bij nieuwbouw wordt het terrein bouwrijp gemaakt door grondwaterneutraal te bouwen (ophoging maaiveld i.p.v. grondwater afvoeren).

3

Milieuvriendelijk en voor langere termijn voordeel behalen



DHV B.V.

Grondwatermeetnet De gemeente heeft diverse peilbuizen die gezamenlijk een grondwatermeetnet vormen. De komende planperiode worden deze peilbuizen voorzien van telemetrie. Hiermee kunnen de grondwaterstanden centraal worden verzameld en verwerkt. Daarnaast worden binnen projecten, projectspecifieke peilbuizen geplaatst. Hiermee wordt beter inzicht verkregen in de grondwaterstanden in de gemeente.

6.4

Waterloket De gemeente is al sinds jaren het aanspreek- en informatiepunt voor iedere burger. Ook de wetgever is zich bewust van deze speciale functie. Zowel de nieuwe waterwet als de Wabo geeft de gemeente een officiële loketfunctie. Hieronder wordt beschreven hoe de loketfunctie van de gemeente voor wat betreft het waterloket er uit ziet. Invulling wettelijke verantwoordelijkheden Wettelijk heeft de gemeente drie functies ten aanzien van haar loketfunctie “water”. 1. De gemeente is het aanspreekpunt wat betreft riolering en (grond)water in de stad. Bij elke gemeente moet een mogelijkheid bestaan om vragen of klachten over dit onderwerp te melden. Vooralsnog vervult de back-office van de gemeente Borne deze rol. De gemeente is zich ervan bewust dat de waterloketfunctie bij de front-office moet liggen. Hiervoor moet er geïnvesteerd worden in kennisontwikkeling van medewerkers van de front-office, om zodoende een goede service te kunnen leveren en aan haar wettelijke verplichtingen te kunnen voldoen. Daarnaast is de gemeente Borne bezig met het opzetten van een digitaal meldloket. 2. Sinds de inwerkingtreding van de Waterwet is de gemeente de frontoffice voor de aanvraag van een watervergunning. Iedere aanvraag voor een Watervergunning kan bij de gemeente worden ingediend, ongeacht of de gemeente bevoegd gezag is. De gemeente dient er zorg voor te dragen dat de aanvraag of melding doorgestuurd wordt naar het desbetreffende bevoegd gezag (Rijkswaterstaat, Provincie of Waterschap). In het kader van de Wet algemene bepalingen omgevingsrecht (Wabo) is het de bedoeling dat er één loket bij de gemeente komt, waar de burger terecht kan voor al zijn vergunningsaanvragen. De gemeente Borne koppelt haar werkwijze voor de aanvraag van een Watervergunning (afvalwatervergunning, maar ook voor hemelwater- en grondwatervergunningen) aan de Wabo-loketfunctie, per 1 oktober 2010. Voor watergerelateerde vergunningen vereist dit samenwerking met Waterschap Regge en Dinkel en de provincie Overijssel. 3. De waterwet stelt de gemeenten verplicht, daar waar zich overlast voordoet met gronden of hemelwater aan te kunnen tonen (door middel van een meetnet) wat en hoeveel de overlast is. De gemeente Borne neemt iedere melding en klacht serieus en zoekt uit wat de oorzaak kan zijn van de problematiek. De gemeente beschikt over een aantal peilbuizen; overwogen wordt om de grondwaterstanden via internet inzichtelijk te maken voor haar inwoners.

6.5

Conclusies zorgplicht grondwater Met het vaststellen van dit GRP wordt invulling gegeven aan de grondwaterzorgplicht in Borne. In dit document staat beschreven wat wordt verstaan onder structurele grondwateroverlast, wat de rol van de particulier en van de gemeente is en op welke wijze het begrip ‘doelmatig’ wordt ingevuld. Borne kent relatief weinig grondwateroverlast. Er zijn weinig activiteiten nodig in het kader van de zorgplicht grondwater. Het accent komt te liggen op de regisseursrol van de gemeente en de communicatie richting de inwoners van de gemeente. Dit laatste wordt meegenomen in het in 2010 op te zetten waterloket.



DHV B.V.



DHV B.V.

7

SAMENVATTING MAATREGELEN

In de vorige hoofdstukken staat omschreven hoe de gemeente invulling geeft aan haar zorgplichten en wat hiervoor nodig is. In onderstaande tabel is samengevat welke maatregelen hiervoor worden uitgevoerd, wanneer deze maatregelen worden uitgevoerd en welke investering dit vereist. Maatregelen (afschrijven in 30 jaar)

2011

2012

2013

2014

2015

2016

Aansluiten percelen buitengebied (alsnog) Aanleg afvalwatertransportleiding

10.000 277.133

10.000 277.133

10.000

10.000

10.000

10.000

Beperken wateroverlast bestaand stedelijk gebied (o.a. afkoppeling) TOTAAL

420.000 707.133

420.000 707.133

420.000 430.000

170.000 180.000

170.000 180.000

170.000 180.000

2011

2012

2013

2014

2015

2016

0

0

0

0

0

0

500.000 500.000

500.000 500.000

500.000 500.000

750.000 750.000

750.000 750.000

750.000 750.000

2011

2012

2013

2014

2015

2016

15.000 5.200 20.200

40.800 40.800

15.000 20.000 35.000

62.700 62.700

15.000 98.000 113.000

37.500 37.500

2011

2012

2013

2014

2015

2016

Rioolvervanging (afschrijven in 30 jaar) Vervanging drainage (verdisconteerd in rioolvervanging) Vervanging riolering TOTAAL Gemalen (afschrijven in 15 jaar) Uitbreiding telemetrie hoofd- en drainagemalen Vervanging rioolgemalen (planmatig) TOTAAL Onderzoeken (afschrijven in 5 jaar) Overdracht stedelijk waterbeheer

10.000

Opstellen nieuwe Basisrioleringsplannen (Borne, Zenderen en Hertme)

25.000

Opstellen nieuw Gemeentelijk Rioleringsplan (2016) Toepassen telemetrie grondwatermeetnet

25.000 25.000 10.000

Onderzoek H2S (lozingspunten) Simulatie SOBEK aan straatprofiel (2D) Uitwerking afvalwaterakkoord (5 jaar) TOTAAL Maatregelen Groot Onderhoud (niet activeren)

20.000 10.000 45.000

10.000 45.000

20.000 10.000 50.000

10.000 10.000

10.000 10.000

25.000

2011

2012

2013

2014

2015

2016

0

0

0

Baggeren vijvers - Bekenhorst

215.500

- Gaspeldoorn - Stroom-Esch

20.929 103.816

- 't Olthof TOTAAL Maatregelen aanvullend op exploitatie (niet activeren)

0

340.245

20.929 6.493 20.929

2011

2012

2013

2014

2015

2016

30.000 10.000

30.000

30.000

30.000

30.000

30.000

Communicatie over goed rioolgebruik+waterbeleid

1.500

1.500

1.500

1.500

1.500

1.500

Kennisontwikkeling medewerkers waterloket Uitbesteding KLICmeldingen (Wion) Actualiseren rioolbeheer (o.b.v. inmeting putten GPS)

7.500 3.000

3.000 10.000

3.000 10.000

3.000

3.000

3.000

6.875 51.375

6.875 51.375

6.875 41.375

6.875 41.375

6.875 41.375

Onderhoud wadi's (ca. 20.000 m2) Opzetten waterloket (in 2010)

Tijdelijke toename inspectie (2.500 m extra) TOTAAL


6.875 58.875


DHV B.V.



DHV B.V.

8

VERBREDE RIOOLHEFFING, WAT IS ER NODIG

In dit hoofdstuk worden de kosten en baten (inning van de rioolheffing) van de rioleringszorg behandeld. De Commissie Besluit Begroting en Verantwoording (BBV) stelt dat de rioolheffing kostendekkend moet zijn. Het is daarnaast toegestaan om voor toekomstige rioolvervangingen of groot onderhoud een voorziening in het leven te roepen en voor deze toekomstige uitgaven te sparen. Een meer dan 100% kostendekkende rioolheffing is niet toegestaan. Aan de uitgavenzijde wordt onderscheid gemaakt in lopende kapitaallasten, nieuwe investeringen (vervanging en afkoppeling), exploitatielasten (personele inzet en beheer en onderhoud stelsel) en overige maatregelen (zoals onderzoeken). Deze aspecten worden onderstaand behandeld. De inkomstenkant is de exponent van de uitgavenzijde. In hoofdstuk 8.5 wordt de heffing berekend die nodig is om een kostendekkend geheel te hebben en in de toekomst te houden. Om deze reden wordt een periode van 55 jaar in ogenschouw genomen. Er kan geanticipeerd worden op een toekomstige stijging of daling van de lasten.

Lopende kapitaallasten voor investeringen t/m 2010 Investeringen in de riolering moeten op grond van de gemeentelijke financiële voorschriften worden geactiveerd. Activeren leidt tot kapitaallasten. De gemeente Borne hanteert een financiële afschrijvingstermijn van 30 jaar voor rioolvervangingen en van 15 jaar voor de elektrisch / mechanische vervanging van pompen en gemalen. Onderzoeken worden over een periode van 5 jaar afgeschreven (indien er ene reëel zicht is op de verwezenlijking van de plannen en het gaat om de verwezenlijking van tastbare zaken). Onderstaande grafiek toont de lopende kapitaallasten van geactiveerde investeringen tot en met 2010. Vanaf 2040 is deze nul (aangezien de langste afschrijvingstermijn 30 jaar bedraagt). Daarnaast zijn de nieuwe kapitaallasten uitgezet. Dit betreft kapitaallasten van vervangingsinvesteringen (waarbij rekening is gehouden met een gedeeltelijke financiering vanuit de voorziening). € 1.400.000

Kapitaallasten riolering

€ 1.200.000 € 1.000.000

kapitaallast

€ 800.000 € 600.000 € 400.000 € 200.000 €0 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 2021 2022 2023 2024 2025 2026 2027 2028 2029 2030 2031 2032 2033 2034 2035 2036 2037 2038 2039 2040

8.1

jaar

nieuwe kapitaallasten lopende kap.last (investeringen tot 2010)



DHV B.V.

8.2

Nieuwe investeringen planperiode Zoals in de tabel in hoofdstuk 7 aangegeven zullen er de komende jaren forse investeringen plaatsvinden door rioolgerelateerde maatregelen uit te voeren. • Vervangingsinvesteringen ten behoeve van pompen, gemalen en riolering worden geactiveerd en afgeschreven over 30 jaar. Een eventuele bijdrage vanuit de “Voorziening vervanging en groot onderhoud” wordt in mindering gebracht op de investeringskosten alvorens deze geactiveerd worden. • Investeringen ten behoeve van Groot onderhoud, zoals het baggeren van vijverbodems, mogen niet geactiveerd worden. Deze komen ineens ten laste van de rioolheffing. Een eventuele bijdrage vanuit de “Voorziening vervanging en groot onderhoud” is toegestaan. • Investeringen in de riolering, zoals de aanleg van de ringleiding, afkoppeling van afvoerend oppervlak en de aansluiting van panden in het buitengebied, worden geactiveerd en financieel afgeschreven over 30 jaar. Het is niet toegestaan deze investeringen (deels) te financieren vanuit de voorziening. • Onderzoeken worden, zoals aangegeven in 5 jaar financieel afgeschreven. Hiervoor geldt eveneens dat het niet toegestaan is de investeringen (deels) te financieren vanuit de voorziening. • Tenslotte zijn er nieuwe maatregelen aanvullend op de exploitatie, zoals: o Wadionderhoud o Opzetten waterloket o Communicatie richting bewoners (over goed rioolgebruik en waterbeleid) o Kennisontwikkeling medewerkers o Uitbesteding KLIC-meldingen (Wion) o Actualiseren rioolbeheer (op basis van inmeting putten in GPS) o (tijdelijke) toename inspectiefrequentie Deze investeringen worden niet geactiveerd, maar komen direct ten laste van de rioolheffing.

8.3

Exploitatielasten De structurele exploitatielasten bedragen circa € 623.500,- per jaar, exclusief lopende kapitaallasten. Genoemd bedrag is inclusief € 30.000,- per jaar voor wadi-onderhoud (werd voorheen niet gefinancierd vanuit de rioolheffing). Zie bijlage 2 voor de componenten van de exploitatielasten. Daarnaast zijn er in de planperiode gemiddeld circa € 12.000,- per jaar aan specifieke (niet-structurele) exploitatielasten. Straatvegen De gemeente Borne rekent 50% van de straatveegkosten toe aan de rioolheffing. Dit percentage is gangbaar in Nederland. Als gevolg van de toename van het percentage gescheiden stelsels, wordt het nog belangrijker de straten en wegen goed en frequent te vegen. Hierdoor neemt enerzijds de verontreiniging van wadi’s en andere infiltratievoorzieningen af en verzamelt zich minder afval in de kolken (afname kosten kolkenzuigen), anderzijds neemt de kans op waterhinder en –overlast als gevolg van verstoppingen af. De structurele lasten (toe te rekenen aan de rioolheffing) bedragen circa € 71.500,- per jaar. BTW De gemeente Borne rekent Jaarlijks een constant bedrag à € 199.015,- toe als compensabele btw last aan de rioolheffing (bestaand beleid). Dit is derhalve een grondslag voor de berekening van de rioolheffing. Toegekende btw betreft de door derden uitgevoerde (en dus btw-plichtige) werkzaamheden behorende tot de exploitatie. Deze systematiek wordt door verschillende gemeenten in Nederland toegepast.



DHV B.V.

8.4

Uniformeren tariefklassen De gemeente Borne werkt op het gebied van belastinginning samen met de gemeenten Enschede en Hengelo. De gemeentelijke belastingen worden geïnd door het Gemeentelijk Belastingkantoor Twente (GBT), zie nevenstaand artikel uit Twentse Courant Tubantia (d.d. 25 september 2010). Om een eenduidige en daardoor meer doelmatige uitvoering van de werkzaamheden van het GBT te kunnen bereiken, wordt voorgesteld de tariefklassen van Borne gelijk te trekken aan die van de overige gemeenten. Het gevolg is dat er één klasse komt voor een drinkwaterverbruik van 0 tot 500 m3, in plaats van de 3 3 huidige twee klassen (0 tot 250 m en 250 tot 500 m ). De consequentie hiervan is dat het huidige basistarief à € 184,08 per heffingseenheid (peil 2010) met 0,96% moet stijgen om dezelfde inkomsten te genereren. Hierdoor bedraagt het basistarief voor 2011 minimaal € 185,84. Het tarief voor grootverbruikers 3 à € 188,40 per 500 m (bovenop het basistarief) kan gehandhaafd blijven. De genoemde wijziging van het basistarief staat geheel los van eventuele stijgingen van de rioolheffing om kostendekkend te kunnen zijn en blijven. Het betreft enkel een tariefswijziging als gevolg van een herindeling van tariefklassen.

8.5

Ontwikkeling rioolheffing Ontwikkeling aantal aansluitingen Binnen de gemeente Borne zijn momenteel circa (2010) 8.830 aansluitingen aanwezig (2010). Deze worden aangeslagen voor de rioolheffing. De hoogte van de heffing is afhankelijk van het drinkwaterverbruik. Voor 2010 is de volgende heffing gehanteerd: 3 Tot 250 m € 184,08; 3 3 Van 250 m tot 500 m € 237,84; 3 3 Meer dan 500 m € 237,84 vermeerderd met € 188,40 voor iedere 500 m of een gedeelte daarvan. In hoofdstuk 8.4 is aangegeven dat er uit het oogpunt van uniformiteit vanaf 2011 één tarief wordt 3 gehanteerd voor het waterverbruik van 0 tot 500 m . Dit betekend dat de uitgangssituatie voor de bepaling van de tarieven vanaf 2011 is (peil 2010): 3 Tot 500 m € 185,84; 3 3 Meer dan 500 m € 185,84 vermeerderd met € 188,40 voor iedere 500 m of een gedeelte daarvan.



DHV B.V.

Het aantal huishoudens zal de komende jaren stijgen als gevolg van een aantal uitbreidingsplannen. Voor de berekening van de rioolheffing wordt uitgegaan van de in onderstaande tabel aangegeven toename (bron: gemeente Borne). Netto toename aantal aansluitingen 200 180 160

netto toename

140 120 100 80 60 40 20 0 2010

2011

2012

2013

2014

2015

2016

2017

2018

2019

2020

2021

2022

2023

2024

2025

2026

2027

2028

jaar

Om de toename van de lasten te kunnen dragen is een stijging van de rioolheffing niet te voorkomen. De voorziening wordt enerzijds gebruikt om de stijging de komende jaren enigszins af te zwakken en anderzijds om de sterke toename van de lasten in de toekomst op te vangen. De voorziening wordt enkel aangewend voor vervangingen en groot onderhoud. Andere lasten worden niet uit de voorziening gefinancierd. Onderstaande grafiek toont de ontwikkeling van de rioolheffing in de periode 2010 t/m 2040 (exclusief inflatie). Uitgangspunt hierbij is dat de Voorziening ten behoeve van groot onderhoud en vervangingen ingezet wordt om de te activeren bedragen zo laag mogelijk te houden (zodat lage kapitaallasten bereikt worden). Om eventuele tegenvallers op te kunnen vangen wordt voor de voorziening een ondergrens van € 100.000 aangehouden (buffer).



DHV B.V.

Onderstaande tabel toont de voorgestelde ontwikkeling van de rioolheffing in cijfers (exclusief jaarlijkse indexatie op basis van prijswijzigingen). Ontwikkeling rioolheffing (klasse 0 - 500 m3) € 250 € 225 € 200

rioolheffing

€ 175 € 150 € 125 € 100 € 75 € 50 € 25

2040

2039

2038

2037

2036

2035

2034

2033

2032

2031

2030

2029

2028

2027

2026

2025

2024

2023

2022

2021

2020

2019

2018

2017

2016

2015

2014

2013

2012

2011

€0

jaar

jaar

rioolheffing (basistarief) 2010 € 184,08 uitgangspunt € 185,84 2011 € 186,77 2012 € 187,70 2013 € 188,64 2014 € 189,58 2015 € 190,53 2016 € 191,49 2017 € 192,44 2018 - 2065 2065 € 310

grootverbruik (extra per 500 m3) € 188,40 € 188,40 € 189,34 € 190,29 € 191,24 € 192,20 € 193,16 € 194,12 € 195,09


stijging

op basis van nieuwe klasse-indeling 0,5% 0,5% 0,5% 0,5% 0,5% 0,5% 0,5% 1,0%

€ 315

opmerking

per jaar uiteindelijke heffing


DHV B.V.

8.6

Formatiecheck Om inzicht te krijgen in de benodigde personele middelen is gebruik gemaakt van de module D2000 “personeel aspecten van gemeentelijke watertaken” uit de Leidraad Riolering. Hierin worden voor de reguliere gemeentelijke rioleringszorg een aantal deeltaken onderscheiden. De gemeente Borne telt (per 1 januari 2010) 21.336 inwoners, waardoor de gemeente onder de categorie 20.000 tot 50.000 inwoners valt. Voor een gemeente van deze grootte wordt onderstaand per onderdeel een inschatting gemaakt van de benodigde formatie voor iedere deeltaak. Bij deze inschatting is uitgegaan van de in Borne geldende situatie. Nieuwe taken en de verbreding van de rioleringszorg, zijn hierin meegenomen. Samenvatting tijdsbesteding (theoretisch benodigd, Leidraad Riolering) Planvorming, onderzoek en facilitair Onderhoud Maatregelen Totaal (theoretisch benodigd)

Tijdsbesteding

FTE

[dagen] 427 333 191

(175 dagen per jaar) 2,4 1,9 1,1

951

5,4

Voor de onderliggende berekeningen wordt verwezen naar bijlage 6. De beschikbare formatie binnen de gemeente bedraagt 1,8 fte voor de binnendienst (2.560 uur) en 3,0 fte voor de buitendienst (5.160 uur, inclusief straatvegen à 900 uur: 3,7 fte inclusief en 3,0 fte exclusief straatvegen). Voor een overzicht van de beschikbare uren en uit te voeren werkzaamheden wordt verwezen naar bijlage 7. In totaal is er derhalve een formatie van 4,8 fte beschikbaar. De binnendienst (planvorming, onderzoek en facilitair) heeft theoretisch een tekort van 0,6 fte (2,4 benodigd minus 1,8 beschikbaar). De beschikbare formatie van de buitendienst komt goed overeen met de theoretisch benodigde formatie (onderhoud en maatregelen). De te beperkte bezetting in de binnendienst wordt ook daadwerkelijk zo ervaren. Om deze reden wordt geadviseerd de binnendienst met 0,5 tot 1,0 fte uit te breiden. Met de extra personele lasten is vooralsnog geen rekening gehouden in de exploitatielasten (c.q. berekening van de kostendekkende rioolheffing).



DHV B.V.

9

COLOFON

Gemeente Borne/Gemeentelijk Rioleringsplan ON-D20100415 Opdrachtgever Project Dossier Omvang rapport Auteur Bijdrage Projectleider Projectmanager Datum Naam/Paraaf

: : : : : : : : : :


Gemeente Borne Gemeentelijk Rioleringsplan C9781-01.001 49 pagina's Marco de Kraker en Rinus Hoogeslag Stef van Wanrooij (gemeente Borne) Marco de Kraker Dorine Kolkman 18 oktober 2010


DHV B.V. Water Verlengde Kazernestraat 7 7417 ZA Deventer Postbus 927 7400 AX Deventer T (0570) 63 93 00 F (0570) 63 93 01 www.dhv.nl

BIJLAGE 1

ONTWIKKELINGEN IN HET WATERBELEID


bijlage 1 -1-

Op het gebied van waterbeleid vinden er veel ontwikkelingen plaats. Op Europees niveau is de KRW e ingevoerd. Het landelijke beleid is verwoord door de Commissie Waterbeheer 21 eeuw (WB21, trits e ‘vasthouden – bergen – afvoeren’) en de 4 nota waterhuishouding (NW4, bronaanpak). Verder is de nieuwe wet ‘Gemeentelijke watertaken’ vanaf 2008 geïmplementeerd. Beleidsbrief regenwater en riolering In het vernieuwde regenwaterbeleid staan 4 pijlers centraal: 1) Aanpak bij de bron: het voorkomen van verontreiniging van regenwater; 2) Regenwater vasthouden en bergen; 3) Regenwater gescheiden van afvalwater afvoeren; 4) Integrale afweging op lokaal niveau Voor de toepassing van de pijlers van het regenwaterbeleid gelden de volgende bestuurlijke uitgangspunten: A.

B.

C.

Doelmatigheid van maatregelen is uitgangspunt; Uit oogpunt van doelmatigheid is een goede afstemming van maatregelen, de termijnen en een pragmatische invulling cruciaal, zodat een te groot beslag op maatschappelijke middelen wordt voorkomen. Verantwoordelijkheden van partijen worden duidelijk geformuleerd De primaire verantwoordelijkheid voor het omgaan met regenwater draagt diegene bij wie het regenwater als gevolg van verharden en overkappen vrijkomt. Gemeente is regisseur De integrale afweging wordt onder regie van de gemeente gemaakt, in nauw overleg met de waterschappen, binnen de door de provincie gegeven kaders. De gemeentelijke regierol vloeit logisch voort uit de veranderingen, die in het stedelijk gebied moeten plaatsvinden.

Europese kaderrichtlijn water Sinds eind 2000 is de Europese Kaderrichtlijn Water (KRW) van kracht. De kaderrichtlijn richt zich op een goede toestand van oppervlakte- en grondwater. Essentiële elementen zijn het bestrijden van verontreinigingen bij de bron (chemische doelstelling), het realiseren van een goede ecologische toestand van oppervlaktewateren en het beschermen van het grondwater. De aanpak is brongericht en omvat naast het verminderen van diffuse bronnen het uitvoeren van rioleringsmaatregelen en de aanpak van RWZI’s en overstorten. De hoofdlijnen in deze kaderrichtlijn zijn: • Behoeden voor verdere achteruitgang, beschermen en verbeteren van ecosystemen op het land en in het water; • Stimuleren van duurzaam watergebruik door beschikbare waterbronnen voor de lange termijn te beschermen; • Progressieve vermindering van de verontreiniging van oppervlaktewater en grondwater en voorkomen van verdere verontreiniging hiervan; • Bijdragen aan het afzwakken van de gevolgen van extreme neerslag en perioden van droogte. Het streven is om de KRW-maatregelen zoveel mogelijk uit te voeren in combinatie met de maatregelen die voortvloeien uit het Nationaal Bestuursakkoord Water (NBW). In het algemeen is de directe relatie van deze maatregelen met de riolering echter beperkt.


bijlage 1 -2-

e

4 nota waterhuishouding en het waterkwaliteitsspoor Het huidige waterbeleid is gericht op het creëren van een gezond en veerkrachtig watersysteem en een e duurzame waterketen. Deze principes zijn afkomstig uit de 4 nota Waterhuishouding en de aanbevelingen e van de Commissie Waterbeheer 21 eeuw, waarbij afwenteling van lokale problemen op (boven)regionale systemen zo veel mogelijk wordt voorkomen en aanpak van de bron prevaleert boven "end of pipe" maatregelen. In deze lijn hebben de CUWVO/CIW in 1992 het milieubeleid uitgewerkt in een twee sporenbeleid: emissiespoor of basisinspanning én het waterkwaliteitsspoor. De basisinspanning betreft een inspanningsverplichting van de gemeente om de vuilemissie vanuit de riolering zodanig te reduceren dat deze voldoet aan een referentie vuilemissie. Daarbij wordt het effect van de vuilemissie op het ontvangend oppervlaktewater buiten beschouwing gelaten. In het waterkwaliteitsspoor wordt gekeken naar de effecten van riooloverstorten op de zuurstofhuishouding en naar de invloed van de overige bronnen op de algehele waterkwaliteit (nutriënten, ecologie, etc.). Indien de vuilemissie tot knelpunten leidt, dienen aanvullende maatregelen getroffen te worden. Dat kunnen maatregelen in de riolering zijn maar ook in het watersysteem. Verbeteringsmaatregelen in het kader van de basisinspanning zijn de verantwoordelijkheid van de gemeente. Maatregelen in het kader van het waterkwaliteitsspoor zijn een gezamenlijke verantwoordelijkheid van de gemeente en waterschap. Wet gemeentelijke watertaken (bron: www.vng.nl) De wet gemeentelijke watertaken is op 1 januari 2008 in werking getreden. De wet maakt de verbreding van het gemeentelijke rioolrecht tot een bestemmingsheffing mogelijk. Hiermee kunnen gemeenten ook voorzieningen bekostigen voor regenwaterafvoer en de aanpak van grondwaterproblemen in bebouwd gebied. De Wet gemeentelijke waterkaten is per 22 december 2009 geïntegreerd in de Waterwet. Tevens hebben gemeenten via een zorgplicht een formele rol toegekend gekregen in de aanpak van stedelijke grondwaterproblemen. Het gemeentelijke beleid hiervoor komt in het verbrede gemeentelijk rioleringsplan (GRP) dat hiertoe wettelijk een bredere grondslag heeft gekregen. Dit past binnen de door de VNG geformuleerde visie op de gemeentelijke watertaken. Aanpak grondwaterproblemen Het wetsvoorstel gaat uit van de verantwoordelijkheid van de perceelseigenaar voor maatregelen op het eigen terrein. Indien er in het bebouwde gebied sprake is van structureel nadelige gevolgen van de grondwaterstand voor de aan de grond gegeven bestemming, dan heeft de gemeente een zorgplicht. Dit betekent dat de gemeente maatregelen in de openbare ruimte moet nemen, waarmee problemen zoveel mogelijk voorkomen worden. Deze gemeentelijke zorgplicht geldt alleen als het gaat om maatregelen die doelmatig zijn en niet tot de verantwoordelijkheid van waterschap of provincie behoren. Regenwaterbeleid Ook is de gemeente nu verantwoordelijk voor de doelmatige inzameling van afvloeiend hemelwater, voor zover de perceelseigenaar dit water zelf niet kan verwerken. De gemeente heeft een bevoegdheid om via een verordening regels te stellen aan het regen- en afvalwater, dat perceelseigenaren aan de gemeente willen overdragen. Voor alle duidelijkheid: deze zorgplicht is geen plicht tot gescheiden afvoer van regenwater.


bijlage 1 -3-

Bekostiging en planvorming De Waterwet geeft tenslotte aan, dat alle voorzieningen die direct of indirect samenhangen met de gemeentelijke stelsels voor afvalwater, hemelwater en grondwater uit de verbrede rioolheffing kunnen worden bekostigd. De wettelijke verplichtingen die al golden voor gemeentelijke rioleringsplannen zijn nu ook van toepassing op gemeentelijke voorzieningen voor regenwaterinzameling en aanpak van grondwaterproblemen. Klimaatveranderingen Het klimaat verandert, waardoor de kans op extreme neerslaggebeurtenissen toe neemt. Over de oorzaken van de klimaatverandering wordt nog veel gediscussieerd, maar met betrekking tot de waterhuishouding zijn met name de gevolgen van belang. Het is zaak tijdig in te spelen op het feit, dat er vaker hoosbuien voorkomen in Nederland. Het hydraulisch functioneren van de bestaande vrijvervalstelsels is niet berekend op intensievere buien. Daardoor is de kans aanwezig, dat vaker waterop-straat voorkomt en de overstorten meer frequent in werking treden. Water-op-straat leidt tot overlast voor bewoners en een hogere overstortfrequentie heeft tot gevolg, dat de oppervlaktewaterkwaliteit negatief beïnvloed wordt. Op deze klimaatverandering kan ingespeeld worden door onder andere meer verhardoppervlak af te koppelen van de gemengde riolering en bij geplande rioolvervangingen na te gaan of toepassing van grotere diameters leidt tot een reductie van (voorziene) problemen. Voor nieuwe bebouwing wordt er naar gestreefd om water conform de trits ‘vasthouden-bergen-afvoeren’ te verwerken. Nationaal bestuursakkoord Water-Actueel Samenwerken aan het op orde brengen en houden van het watersysteem is de rode draad van het Nationaal Bestuursakkoord Water-Actueel dat op 25 juni 2008 door het Rijk, het IPO, de Unie van Waterschappen (UvW) en Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) is ondertekend. Genoemde organisaties geven hiermee aan dat zij zich in willen zetten om op zo kort mogelijke termijn en tegen de laagst maatschappelijke kosten het watersysteem op orde te brengen. Wat er nieuw is in het NBW-Actueel? Een duidelijkere omschrijving van begrip ‘Wat is op orde’ met name in stedelijk gebied. Hoe om te gaan met de klimaatscenario’s. Naast waterkwantiteit maken waterkwaliteit en watertekorten onderdeel uit van het akkoord. Er is meer aandacht voor de doorvertaling van de integrale wateropgave naar het ruimtelijk domein. De werkwijze van gebiedsnormering voor regionale wateroverlast. Instrumentarium Waterwet. Vernieuwde rijksimpuls in de vorm van synergiegelden van € 115 miljoen en € 75 miljoen innovatie. Duidelijkheid over wanneer er weer momenten zijn waarin we als NBW-partijen kunnen nagaan of er voldoende middelen zijn om wateropgave te realiseren. Belangrijke onderwerpen van het Nationaal Bestuurakkoord Water-Actueel zijn: Samen anticiperen op klimaatverandering De nieuwste inzichten volgens KNMI klimaatscenario’s 2006 sluiten in het algemeen goed aan bij de weg zoals die in 2000 met de WB21-strategie is ingeslagen. De afspraak is dan ook dat kan worden vastgehouden aan de wateropgave zoals die toen in beeld is gebracht. Dit betekent dat de uitvoering van de maatregelen doorgang kan vinden en de wateropgave niet opnieuw


bijlage 1 -4-

berekend of onderbouwd hoeft te worden. Partijen hebben afgesproken om de systemen waar dit ruimtelijk en financieel mogelijk is extra robuust in te richten. Samenwerken aan het op orde brengen van het watersysteem Met “watersystemen op orde in 2015” wordt bedoeld dat er geen onacceptabele wateroverlast meer optreedt volgens de gemaakte afspraken in de (WB21-)gebiedsprocessen. De provincie stelt de gebiedsnorm vast. Om aan de afgesproken norm (in het NBW) te voldoen wordt een passend pakket maatregelen uitgewerkt, inclusief afspraken over de financiering en uitvoeringsagenda. Partijen zijn aan te spreken op de uitvoering van de maatregelen. Als maatregelen door bijvoorbeeld het meekoppelen met ruimtelijke ontwikkelingen in de periode na 2015 tegen substantieel lagere kosten kunnen worden gerealiseerd komen partijen onderling overeen dat maatregelen uiterlijk in 2027 zijn gerealiseerd. Voor het op orde brengen van het watersysteem in bestaand stedelijk gebied geldt een relatief grote financiële inspanning. Gemeente en waterschap bepalen gezamenlijk wanneer sprake is van onacceptabele overlast en daarmee de mate van urgentie van de wateropgave (overlast die onwenselijk is als men kijkt naar de effecten (frequentie, duur, schade, veiligheid, etc.). In wijken waar onacceptabele wateroverlast plaatsvindt, wordt van gemeenten en waterschap verwacht dat zij uiterlijk in 2015 maatregelen nemen om overlast tegen te gaan. Hierbij wordt ook de waterkwaliteitsopgave meegenomen. Als er geen sprake is van een urgente opgave dan dient deze uiterlijk in de periode tot en met 2027 te worden uitgevoerd, zodat maatregelen kunnen meeliften met andere projecten en goedkoper kunnen worden gerealiseerd. Samenwerken aan goede besluitvorming De argumentatie en motivatie achter de besluitvorming van KRW- en WB21-maatregelen is bijzonder van belang. NBW-partijen zullen in ieder geval een motivatie moeten kunnen geven op de vraag waarom bepaalde maatregelen op bepaalde plaatsen niet of juist andere wel worden voorgesteld of als uitstel aan de orde is. Over deze motivatie is publieke besluitvorming nodig en daarbij is ook de opstelling van de provincie van belang.

Bestuursakkoord Waterketen Op 5 juli 2007 hebben Rijk, gemeenten, waterschappen en drinkwaterbedrijven een bestuursakkoord waterketen afgesloten. In het bestuursakkoord wordt onderkend dat lastenstijgingen als gevolg van investeringen voor met name vermindering van het risico op wateroverlast en verbetering van de waterkwaliteit nodig zijn. Het gezamenlijk streven vanuit het bestuursakkoord is er op gericht deze lastenstijging zoveel mogelijk te beperken door doelmatiger te werk te gaan. Het akkoord gaat er hierbij van uit dat een verbetering van de doelmatigheid van 10 à 20% over een periode van tien jaar haalbaar is. Onder doelmatigheid wordt hierbij verstaan het leveren van een product (voor gemeenten: rioleringszorg) tegen een zo goed mogelijke prijs/prestatie-verhouding. Hierbij is voor alle partijen de vrijheid behouden om zelf de meest geschikte aanpak te bepalen. Dit biedt partijen beter de gelegenheid om aan te sluiten bij de lokale situatie. Belangrijk onderdeel van het bestuursakkoord is het werken op een transparante wijze. De burger mag hierbij verwachten dat de partijen helder inzicht geven in de geleverde prestaties (kwaliteit, milieu, droge voeten, contacten met de burger) en tegen welke prijs deze prestaties worden geleverd. Het bestuursakkoord heeft als basis dat de huidige verantwoordelijkheidsverdeling in de waterketen ongewijzigd blijft. Afstemming tussen rioleringsbeheer en het beheer van de openbare ruimte blijft op dezelfde wijze gestructureerd. Daarnaast geeft het akkoord aan dat er bij waterketenoptimalisatie rekening mee gehouden moet worden dat de riolering in veel gevallen ook een functie heeft in de afvoer van overtollig hemelwater.


bijlage 1 -5-

Waterwet De Waterwet is op 22 december 2009 in werking getreden en integreert de voorheen geldende wetten voor waterbeheer, te weten: Wet op de waterhuishouding Wet op de waterkering Grondwaterwet Wet verontreiniging oppervlaktewateren Wet verontreiniging zeewater Wet droogmakerijen en in dijkringen (14-7-1904) Wet beheer rijkswaterstaatswerken (zgn. “natte gedeelte”) Waterstaat 1900 Daarnaast is vanuit de Wet bodembescherming de regeling voor waterbodems ondergebracht bij de Waterwet. De wet regelt het beheer van oppervlaktewater en grondwater. Daarnaast verbetert de wet de samenhang tussen waterbeleid en ruimtelijke ordening. Een belangrijk gevolg van de Waterwet is dat de huidige zes vergunningstelsels uit de afzonderlijke waterbeheerwetten worden gebundeld tot één watervergunning. De overstortvergunning wordt afgeschaft, daarvoor in de plaats komt een AMvB. De Tweede Kamer heeft bepaald dat overstorten worden uitgezonderd van heffingsbetaling aan het waterschap. De lozingen op de riolering zijn opgenomen in de Wabo. Hierbij is de gemeente het bevoegd gezag. Gemeenten en waterschappen zijn volgens de Waterwet verplicht bestuurlijke waterafspraken te maken. Het gaat om afspraken over de aanpak van de wateropgave, gebaseerd op bestaande planvormen zoals het GRP en afvalwaterakkoorden. De bestuurlijke afspraken zijn vormvrij. Wet Informatie-uitwisseling ondergrondse netwerken (WION) Per 1 juli 2008 is de WION van kracht. Deze wet geeft een nadere invulling en een wettelijke verplichting voor kabels en leidingen, waaronder dus ook riolering. Doel van de WION is om het aantal graafincidenten met kabels en leidingen te reduceren. Gevolg van de WION is dat de gemeente de gegevens van al haar kabels en leidingen volledig en nauwkeurig in beeld moet hebben. Deze gegevens kunnen per 1 juli 2010 digitaal uitgewisseld worden met het Kadaster.


bijlage 1 -6-

BIJLAGE 2

KOSTENDEKKINGSPLAN


bijlage 2 -1-

Gemeente Borne Kostendekkingsplan riolering Huidige rioolheffing, 2010 (verbruik <250 m3) uitgaande van aanpassing tariefklassen: Uiteindelijke Rioolheffing: Saldo 2065: Inflatie: huidige lopende kap.lasten uiteindelijke kapitaallasten (2065):

€ 184,08 € 185,84 € 310 € 101.469 0% € 687.892 € 370.650

Uitgangspunten financiering: - Lineaire afschrijving rioolrenovaties, BBB's en monitoring - Afschrijvingstermijn: 30 jaar (Grote investeringen) (econ. levensduur) 15 jaar (gemalen) 5 jaar (onderzoeken) - Rentepercentage: 5% (wordt jaarlijks berekend) - alle uitgaven exclusief BTW - Technische levensduur kan afwijken van de economische levensduur - 100% kostendekkend tarief - Voorziening mag niet negatief staan - Geegaliseerde tariefstijging en inzet voorziening

stand voorziening vervangingen en groot onderhoud 3.000.000

2.500.000

€

2.000.000

1.500.000

1.000.000

500.000

jaar


bijlage 2 -2-

2064

2062

2060

2058

2056

2054

2052

2050

2048

2046

2044

2042

2040

2038

2036

2034

2032

2030

2028

2026

2024

2022

2020

2018

2016

2014

2012

0

INKOMSTEN

JAAR Nieuwe aansluitingen

Heffingseenheden verbruik <500 m3

Riool heffing

Grootverbruikers Extra heffing (verbruik >500 m3) per 500 m3 verbruik

Opbrengst rioolheffing

woningen en niet-won.

2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 2021 2022 2023 2024 2025 2026 2027 2028 2029 2030 2031 2032 2033 2034 2035 2036 2037 2038 2039 2040 2041 2042 2043 2044 2045 2046 2047 2048 2049 2050 2051 2052 2053 2054 2055 2056 2057 2058 2059 2060 2061 2062 2063 2064 2065

175 115 115 115 150 150 150 150 150 150 150 150 150 150 150 150 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0

8.831 9.006 9.121 9.236 9.351 9.501 9.651 9.801 9.951 10.101 10.251 10.401 10.551 10.701 10.851 11.001 11.151 11.151 11.151 11.151 11.151 11.151 11.151 11.151 11.151 11.151 11.151 11.151 11.151 11.151 11.151 11.151 11.151 11.151 11.151 11.151 11.151 11.151 11.151 11.151 11.151 11.151 11.151 11.151 11.151 11.151 11.151 11.151 11.151 11.151 11.151 11.151 11.151 11.151 11.151

Kwijtschelding

Totaal

Procentuele stijging rioolheffing

0,8*groei # aansl.

€ 186,77 € 187,70 € 188,64 € 189,58 € 190,53 € 191,49 192 194 196 198 200 202 204 206 208 210 213 215 217 219 221 223 226 228 230 232 235 237 240 242 244 247 249 252 254 257 259 262 265 267 270 273 275 278 281 284 287 289 292 295 298 301 304 307 310


129 129 129 129 129 129 129 129 129 129 129 129 129 129 129 129 129 129 129 129 129 129 129 129 129 129 129 129 129 129 129 129 129 129 129 129 129 129 129 129 129 129 129 129 129 129 129 129 129 129 129 129 129 129 129

€ 189,34 € 190,29 € 191,24 € 192,20 € 193,16 € 194,12 195 197 199 201 203 205 207 209 211 213 216 218 220 222 224 226 229 231 233 236 238 240 243 245 248 250 253 255 258 260 263 266 268 271 274 276 279 282 285 288 290 293 296 299 302 305 308 311 315

1.673.784 1.715.001 1.745.270 1.775.798 1.806.589 1.844.344 1.882.432 1.930.412 1.979.163 2.028.695 2.079.021 2.130.150 2.182.094 2.234.863 2.288.470 2.342.926 2.398.241 2.422.224 2.446.446 2.470.910 2.495.620 2.520.576 2.545.781 2.571.239 2.596.952 2.622.921 2.649.150 2.675.642 2.702.398 2.729.422 2.756.717 2.784.284 2.812.127 2.840.248 2.868.650 2.897.337 2.926.310 2.955.573 2.985.129 3.014.980 3.045.130 3.075.581 3.106.337 3.137.401 3.168.775 3.200.462 3.232.467 3.264.792 3.297.440 3.330.414 3.363.718 3.397.355 3.431.329 3.465.642 3.500.299

49.448 49.099 49.084 49.579 50.073 50.716 51.356 51.995 52.631 53.266 53.899 54.530 55.159 55.786 56.412 57.036 57.658 57.658 57.658 57.658 57.658 57.658 57.658 57.658 57.658 57.658 57.658 57.658 57.658 57.658 57.658 57.658 57.658 57.658 57.658 57.658 57.658 57.658 57.658 57.658 57.658 57.658 57.658 57.658 57.658 57.658 57.658 57.658 57.658 57.658 57.658 57.658 57.658 57.658 57.658

1.624.336 1.665.902 1.696.186 1.726.219 1.756.516 1.793.629 1.831.076 1.878.417 1.926.531 1.975.429 2.025.122 2.075.620 2.126.935 2.179.077 2.232.058 2.285.890 2.340.584 2.364.566 2.388.788 2.413.253 2.437.962 2.462.918 2.488.124 2.513.582 2.539.294 2.565.263 2.591.493 2.617.984 2.644.741 2.671.765 2.699.059 2.726.626 2.754.469 2.782.590 2.810.993 2.839.679 2.868.652 2.897.916 2.927.471 2.957.323 2.987.472 3.017.924 3.048.679 3.079.743 3.111.117 3.142.805 3.174.809 3.207.134 3.239.782 3.272.756 3.306.060 3.339.698 3.373.671 3.407.984 3.442.641

0,5% 0,5% 0,5% 0,5% 0,5% 0,5% 0,5% 1,0% 1,0% 1,0% 1,0% 1,0% 1,0% 1,0% 1,0% 1,0% 1,0% 1,0% 1,0% 1,0% 1,0% 1,0% 1,0% 1,0% 1,0% 1,0% 1,0% 1,0% 1,0% 1,0% 1,0% 1,0% 1,0% 1,0% 1,0% 1,0% 1,0% 1,0% 1,0% 1,0% 1,0% 1,0% 1,0% 1,0% 1,0% 1,0% 1,0% 1,0% 1,0% 1,0% 1,0% 1,0% 1,0% 1,0% 1,0%

bijlage 2 -3-

JAAR Exploitatie lasten

LASTEN Jaarlijkse lasten kap. last Maatregelen Aandeel oude invest. (m.u.v. vervanging) compens. Btw

Straatvegen Subtotaal aandeel 50% A constant

2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 2021 2022 2023 2024 2025 2026 2027 2028 2029 2030 2031 2032 2033 2034 2035 2036 2037 2038 2039 2040 2041 2042 2043 2044 2045 2046 2047 2048 2049 2050 2051 2052 2053 2054 2055 2056 2057 2058 2059 2060 2061 2062 2063 2064 2065

641.827 632.833 620.711 620.711 620.711 620.711 623.586 623.586 623.586 623.586 623.586 623.586 623.586 623.586 623.586 623.586 623.586 623.586 623.586 623.586 623.586 623.586 623.586 623.586 623.586 623.586 623.586 623.586 623.586 623.586 623.586 623.586 623.586 623.586 623.586 623.586 623.586 623.586 623.586 623.586 623.586 623.586 623.586 623.586 623.586 623.586 623.586 623.586 623.586 623.586 623.586 623.586 623.586 623.586 623.586

€ 687.892 € 660.569 € 641.936 € 625.723 € 597.440 € 582.646 € 565.626 € 546.603 € 526.211 € 509.008 € 491.367 € 473.810 € 454.745 € 439.391 € 422.023 € 408.946 € 395.869 € 382.792 € 369.716 € 356.639 € 343.562 € 330.485 € 317.409 € 304.332 € 265.800 € 146.853 € 104.797 € 80.477 € 65.496 €0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0


0 70.178 138.727 183.803 196.829 204.182 216.432 217.058 216.834 224.810 232.587 224.663 219.439 214.215 208.992 203.768 198.544 193.320 188.096 182.873 177.649 172.425 167.201 161.978 156.754 151.530 146.306 141.082 135.859 130.635 125.411 96.616 69.000 66.133 43.650 35.800 28.250 21.000 14.050 7.400 1.050 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0

199.015 199.015 199.015 199.015 199.015 199.015 199.015 199.015 199.015 199.015 199.015 199.015 199.015 199.015 199.015 199.015 199.015 199.015 199.015 199.015 199.015 199.015 199.015 199.015 199.015 199.015 199.015 199.015 199.015 199.015 199.015 199.015 199.015 199.015 199.015 199.015 199.015 199.015 199.015 199.015 199.015 199.015 199.015 199.015 199.015 199.015 199.015 199.015 199.015 199.015 199.015 199.015 199.015 199.015 199.015

71.379 71.379 71.379 71.379 71.379 71.379 71.379 71.379 71.379 71.379 71.379 71.379 71.379 71.379 71.379 71.379 71.379 71.379 71.379 71.379 71.379 71.379 71.379 71.379 71.379 71.379 71.379 71.379 71.379 71.379 71.379 71.379 71.379 71.379 71.379 71.379 71.379 71.379 71.379 71.379 71.379 71.379 71.379 71.379 71.379 71.379 71.379 71.379 71.379 71.379 71.379 71.379 71.379 71.379 71.379

1.600.113 1.633.974 1.671.768 1.700.631 1.685.374 1.677.932 1.676.038 1.657.641 1.637.025 1.627.798 1.617.934 1.592.453 1.568.164 1.547.586 1.524.994 1.506.694 1.488.393 1.470.093 1.451.792 1.433.492 1.415.191 1.396.891 1.378.590 1.360.289 1.316.534 1.192.363 1.145.083 1.115.540 1.095.334 1.024.615 1.019.391 990.596 962.980 960.113 937.630 929.780 922.230 914.980 908.030 901.380 895.030 893.980 893.980 893.980 893.980 893.980 893.980 893.980 893.980 893.980 893.980 893.980 893.980 893.980 893.980

bijlage 2 -4-

JAAR Nw. kap.lst. tot 'jaar-1'

Jaarruimte baten -/lst A en KPL

VOORZIENING Stand voorz per 1 januari (incl. jaarruimte)

totaal vanaf 2011

2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 2021 2022 2023 2024 2025 2026 2027 2028 2029 2030 2031 2032 2033 2034 2035 2036 2037 2038 2039 2040 2041 2042 2043 2044 2045 2046 2047 2048 2049 2050 2051 2052 2053 2054 2055 2056 2057 2058 2059 2060 2061 2062 2063 2064 2065

0 0 0 0 44.815 92.454 134.329 182.475 227.220 273.006 386.127 448.813 512.341 560.905 624.520 666.851 707.415 747.615 781.302 816.688 863.215 884.823 911.699 937.000 962.511 1.002.576 1.013.441 1.029.309 1.016.945 1.026.284 1.009.438 987.173 964.039 934.812 879.891 826.157 781.803 752.810 709.565 661.493 561.349 510.536 468.919 417.968 362.154 325.193 289.951 304.469 298.622 334.004 334.185 344.769 354.966 379.860 370.650

24.223 31.927 24.418 25.588 26.326 23.243 20.710 38.302 62.287 74.625 21.061 34.355 46.430 70.585 82.544 112.346 144.776 146.859 155.694 163.073 159.555 181.204 197.835 216.292 260.249 370.325 432.969 473.135 532.461 620.865 670.230 748.856 827.449 887.665 993.472 1.083.742 1.164.620 1.230.125 1.309.876 1.394.450 1.531.094 1.613.408 1.685.780 1.767.795 1.854.983 1.923.632 1.990.878 2.008.685 2.047.180 2.044.772 2.077.896 2.100.948 2.124.725 2.134.145 2.178.011


3.311.938 2.823.666 1.967.039 1.436.698 1.163.025 886.267 606.977 445.279 307.566 182.191 103.252 87.606 84.036 104.622 137.165 174.511 244.287 251.145 256.839 264.913 259.468 280.673 298.507 314.800 365.049 470.374 533.343 571.478 633.939 724.805 775.035 848.891 926.341 1.026.506 1.207.278 1.443.020 1.570.140 1.717.165 1.998.941 2.350.691 1.921.184 1.900.182 1.913.753 2.178.837 2.403.111 2.846.033 2.320.107 2.108.793 2.155.973 2.150.745 2.178.641 2.204.589 2.229.314 2.238.459 2.291.469

VOORZIENING Investering Bruto investering Onttrekking uit Netto investering Groot Onderhoud vervangingen Voorziening vervangingen baggeren 0 520.200 520.200 0 340.245 540.800 540.800 0 20.929 535.000 535.000 0 0 812.700 300.000 512.700 0 863.000 300.000 563.000 0 787.500 300.000 487.500 795.200 200.000 595.200 775.200 200.000 575.200 792.700 200.000 592.700 1.423.500 100.000 1.323.500 864.700 50.000 814.700 885.200 50.000 835.200 770.800 50.000 720.800 910.400 50.000 860.400 760.400 75.000 685.400 755.200 75.000 680.200 808.300 140.000 668.300 770.000 150.000 620.000 833.100 155.000 678.100 909.000 165.000 744.000 787.500 160.000 627.500 795.200 180.000 615.200 792.700 200.000 592.700 795.600 210.000 585.600 1.426.400 265.000 1.161.400 864.700 370.000 494.700 893.900 435.000 458.900 770.800 470.000 300.800 1.006.200 530.000 476.200 766.200 620.000 146.200 758.100 675.000 83.100 802.400 750.000 52.400 787.500 787.500 0 812.700 812.700 0 848.000 848.000 0 1.037.500 1.037.500 0 1.083.100 1.083.100 0 1.028.100 1.028.100 0 1.042.700 1.042.700 0 1.960.600 1.960.600 0 1.634.410 1.634.410 0 1.672.210 1.672.210 0 1.502.710 1.502.710 0 1.630.710 1.630.710 0 1.480.710 1.480.710 0 2.516.803 2.516.803 0 2.552.403 2.220.000 332.403 2.531.603 2.000.000 531.603 2.574.303 2.050.000 524.303 2.609.603 2.050.000 559.603 2.549.103 2.075.000 474.103 2.556.803 2.100.000 456.803 2.536.803 2.125.000 411.803 2.554.303 2.125.000 429.303 3.185.103 2.190.000 995.103

Stand voorz per 31 december 2.791.738 1.942.621 1.411.110 1.136.698 863.025 586.267 406.977 245.279 107.566 82.191 53.252 37.606 34.036 54.622 62.165 99.511 104.287 101.145 101.839 99.913 99.468 100.673 98.507 104.800 100.049 100.374 98.343 101.478 103.939 104.805 100.035 98.891 138.841 213.806 359.278 405.520 487.040 689.065 956.241 390.091 286.775 227.972 411.043 548.128 922.401 329.230 100.107 108.793 105.973 100.745 103.641 104.589 104.314 113.459 101.469

bijlage 2 -5-


Investeringen gemeente Borne tbv GRP Maatregelen (afschrijven in 30 jaar)

2011

2012

2013

2014

2015

2016

2017

2018

2019

2020

2021

2022

2023

2024

2025

Aansluiten percelen buitengebied (alsnog)

10.000

10.000

10.000

10.000

10.000

10.000

10.000

10.000

10.000

10.000

10.000

10.000

10.000

10.000

10.000

Aanleg afvalwatertransportleiding

277.133

277.133

Beperken wateroverlast bestaand stedelijk gebied (o.a. afkoppeling) TOTAAL

420.000 707.133

420.000 707.133

420.000 430.000

170.000 180.000

170.000 180.000

170.000 180.000

170.000 180.000

170.000 180.000

170.000 180.000

170.000 180.000

20.000 30.000

20.000 30.000

20.000 30.000

20.000 30.000

20.000 30.000

2011

2012

2013

2014

2015

2016

2017

2018

2019

2020

2021

2022

2023

2024

2025

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

500.000 500.000

500.000 500.000

500.000 500.000

750.000 750.000

750.000 750.000

750.000 750.000

750.000 750.000

750.000 750.000

750.000 750.000

750.000 750.000

750.000 750.000

750.000 750.000

750.000 750.000

750.000 750.000

750.000 750.000

2011

2012

2013

2014

2015

2016

2017

2018

2019

2020

2021

2022

2023

2024

2025

Rioolvervanging (afschrijven in 30 jaar) Vervanging drainage (verdisconteerd in rioolvervanging) Vervanging riolering TOTAAL Gemalen (afschrijven in 15 jaar) Uitbreiding telemetrie hoofd- en drainagemalen

15.000

Vervanging rioolgemalen (planmatig) TOTAAL

5.200 20.200

40.800 40.800

20.000 35.000

62.700 62.700

98.000 113.000

37.500 37.500

45.200 45.200

25.200 25.200

42.700 42.700

557.500 557.500

114.700 114.700

135.200 135.200

20.800 20.800

160.400 160.400

10.400 10.400

2011

2012

2013

2014

2015

2016

2017

2018

2019

2020

2021

2022

2023

2024

2025

Onderzoeken (afschrijven in 5 jaar) Overdracht stedelijk waterbeheer

10.000

Opstellen nieuwe Basisrioleringsplannen (Borne, Zenderen en Hertme)

25.000

15.000

15.000

25.000

Opstellen nieuw Gemeentelijk Rioleringsplan (2016)

25.000

Toepassen telemetrie grondwatermeetnet

10.000

Onderzoek H2S (lozingspunten)

20.000

Simulatie SOBEK aan straatprofiel (2D) Uitwerking afvalwaterakkoord (5 jaar) TOTAAL Maatregelen Groot Onderhoud (niet activeren)

20.000 10.000 45.000

10.000 45.000

10.000 50.000

10.000 10.000

10.000 10.000

25.000

0

0

0

0

0

0

0

0

0

2011

2012

2013

2014

2015

2016

2017

2018

2019

2020

2021

2022

2023

2024

2025

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

Baggeren vijvers - Bekenhorst

215.500

- Gaspeldoorn

20.929

- Stroom-Esch

103.816

- 't Olthof TOTAAL Maatregelen aanvullend op exploitatie (niet activeren)

0

340.245

20.929 6.493 20.929

2011

2012

2013

2014

2015

2016

2017

2018

2019

2020

2021

2022

2023

2024

2025

Onderhoud wadi's (ca. 20.000 m2)

30.000

30.000

30.000

30.000

30.000

30.000

30.000

30.000

30.000

30.000

30.000

30.000

30.000

30.000

30.000

Opzetten waterloket (in 2010)

10.000 1.500

1.500

1.500

1.500

1.500

3.000

3.000

3.000

3.000

3.000

3.000

3.000

3.000

3.000

3.000

3.000

3.000

6.875 41.375

6.875 41.375

6.875 41.375

33.000

33.000

33.000

33.000

33.000

33.000

33.000

33.000

33.000

Communicatie over goed rioolgebruik+waterbeleid

1.500

Kennisontwikkeling medewerkers waterloket Uitbesteding KLICmeldingen (Wion)

7.500 3.000

Actualiseren rioolbeheer (o.b.v. inmeting putten GPS) Tijdelijke toename inspectie (2.500 m extra) TOTAAL

6.875 58.875

3.000

3.000

10.000

10.000

6.875 51.375

6.875 51.375

bijlage 2 -6-

Vervangingskosten Pompen en gemalen Jaar Mech/elekt Bouwk Totaal 2011 € 5.200 €0 € 5.200 2012 € 40.800 €0 € 40.800 2013 € 20.000 €0 € 20.000 € 62.700 €0 2014 € 62.700 2015 € 98.000 €0 € 98.000 2016 € 37.500 €0 € 37.500 2017 € 45.200 €0 € 45.200 2018 € 25.200 €0 € 25.200 € 42.700 €0 2019 € 42.700 2020 € 557.500 €0 € 557.500 2021 € 114.700 €0 € 114.700 2022 € 135.200 €0 € 135.200 € 20.800 €0 2023 € 20.800 2024 € 160.400 €0 € 160.400 2025 € 10.400 €0 € 10.400 2026 € 5.200 €0 € 5.200 € 40.800 € 17.500 2027 € 58.300 € 20.000 €0 2028 € 20.000 2029 € 62.700 € 20.400 € 83.100 2030 € 98.000 € 61.000 € 159.000 2031 € 37.500 €0 € 37.500 € 45.200 €0 2032 € 45.200 2033 € 25.200 € 17.500 € 42.700 2034 € 42.700 € 2.900 € 45.600 2035 € 557.500 € 2.900 € 560.400 € 114.700 €0 2036 € 114.700 € 135.200 € 8.700 2037 € 143.900 2038 € 20.800 €0 € 20.800 2039 € 160.400 € 95.800 € 256.200 2040 € 10.400 € 5.800 € 16.200 € 5.200 € 2.900 2041 € 8.100 2042 € 40.800 € 11.600 € 52.400 2043 € 20.000 € 17.500 € 37.500 2044 € 62.700 €0 € 62.700 € 98.000 €0 2045 € 98.000 2046 € 37.500 €0 € 37.500 2047 € 45.200 € 37.900 € 83.100 2048 € 25.200 € 2.900 € 28.100 2049 € 42.700 €0 € 42.700 € 557.500 € 287.100 2050 € 844.600 2051 € 114.700 € 49.400 € 164.100 2052 € 135.200 € 66.700 € 201.900 2053 € 20.800 € 11.600 € 32.400 € 160.400 €0 2054 € 160.400 2055 € 10.400 €0 € 10.400 2056 € 5.200 €0 € 5.200 2057 € 40.800 €0 € 40.800 € 20.000 €0 2058 € 20.000 € 62.700 €0 2059 € 62.700 2060 € 98.000 €0 € 98.000 2061 € 37.500 €0 € 37.500 2062 € 45.200 €0 € 45.200 € 25.200 €0 2063 € 25.200 2064 € 42.700 €0 € 42.700 2065 € 557.500 €0 € 557.500


bijlage 2 -7-


Exploitatielasten (gegroepeerd) 2010 electriciteit en telefonie 33.300 spec. gebruiksgoed. 29.200 Onderhoud door derden (exclusief rioolinspectie) 0 Kosten vuilverwerking (vrijvervalriolering) 25.000 Vergoeding voor diensten (vrijvervalriolering en onderhoud drainage) 220.525 Tractie (vv, drukriol., buitengebied, pompen en gemalen, rioolaansl., beerptn, onderh.drainage) 53.989 Structurele Personeelskosten: - Bestuur en Management (B&M) 1.750 - Planrealisatie 76.720 - B.O.R. 131.780 Jaarlijks onderhoud riolering buitengebied door derden Inspectie riolering 23.000 Vergoeding voor gel.diensten -8.550 Lidmaatschapskosten/contributie (bv. RIONED) 1.400 Nieuwe lasten uit GRP: Onderhoud wadi's (ca. 17000 m2) Communicatie over goed rioolgebruik+waterbeleid Kennisontwikkeling medewerkers waterloket Uitbesteding KLICmeldingen (Wion) Actualiseren rioolbeheer (o.b.v. inmeting putten GPS) Tijdelijke toename inspectie (2.500 m extra) € 588.114 TOTAAL BEGROOT VOOR EXPLOITATIE (excl. kap.lasten)

2011 33.300 29.200 0 25.000 220.525 51.827

2012 33.300 29.200 0 25.000 220.525 50.333

1.750 76.720 131.780

1.750 76.720 131.780

1.750 **130 nummers 76.720 **140 nummers 131.780 **150 nummers

23.000 -8.550 1.400

23.000 -8.550 1.400

23.000 post 4343510 -8.550 post 8340020 1.400 post 4343901

30.000 1.500 7.500 0 10.000 6.875 € 641.827

30.000 1.500

30.000 1.500 tot en met 2016 eenmalig 0 jaarlijks

0 10.000 6.875 € 632.833

2013 33.300 29.200 0 25.000 220.525 48.211

**020 en **930 nummers **210 nummers **510 nummers **520 nummer **940 nummers **119 nummers

6.875 tot en met 2016 € 620.711

bijlage 2 -8-

BIJLAGE 3

FUNCTIONELE EISEN, MAATSTAVEN EN MEETMETHODES


bijlage 3 -1-

Doelen, functionele eisen, maatstaven en meetmethoden. Functionele eisen Doel 1: 1.1

Maatstaven

Meetmethoden

Inzameling van al het op het gemeentelijk gebied geproduceerd afvalwater. Alle percelen binnen het gemeentelijk gebied, waar afvalwater vrijkomt, moeten van een rioolaansluiting zijn voorzien, uitgezonderd in situaties waar locale behandeling doelmatiger is. Er dienen geen ongewenste lozingen op de riolering plaats te vinden

Alle percelen voorzien van een aansluiting op de riolering, uitgezonderd in situaties waar lokale behandeling van het afvalwater doelmatiger is conform het provinciaal ontheffingenbeleid.

Registratie van percelen die nog niet zijn aangesloten op de riolering en geen eigen zuivering hebben.

Geen overtredingen van de lozingsvoorwaarden conform de Wet milieubeheer

1.3

De objecten dienen in goede staat te zijn.

1.4

De inzameling van afvalwater via huisaansluitingen en kolken dient ongehinderd plaats te vinden.

Ingrijpmaatstaven voor waterdichtheid en stabiliteit mogen niet voorkomen. Plasvorming bij kolken dient in omvang en tijd beperkt te zijn. De riolering moet voorzien zijn van voldoende ontluchting, ook in de binnenhuisriolering. Verstoppingen van huisaansluitingen dient binnen 24 uur te zijn verholpen (eigen verantwoordelijkheid van de gebruiker).

Controle en handhaving van vergunningen, ad hoc bezoeken van overige instellingen naar aanleiding van klachten, rioolinspecties etc.,gegevens uitwisseling tussen gemeente en waterschap. Inspectie en beoordeling NEN 3398

1.2


bijlage 3 -2-

Waarneming en klachtenregistratie

Functionele eisen Doel 2:

Alle percelen binnen het gemeentelijk gebied, waar hemelwater vrijkomt waarvan men zich wenst te ontdoen moeten zijn voorzien van een aansluiting op de riolering.

2.2

Schoon water is bij voorkeur niet aangesloten op een riolering die afvoert naar de zuivering.

2.3

De instroom in riolen via de kolken dient ongehinderd plaats te vinden. Objecten dienen te zijn voorzien van een gescheiden hemelwaterafvoer. De objecten dienen in goede staat te zijn.

2.5

Meetmethoden

Inzameling van het hemelwater waarvan men zich wenst te ontdoen.

2.1

2.4

Maatstaven


Alle percelen zijn voorzien van een aansluiting op de riolering, tenzij men zich niet van hemelwater wil ontdoen en het voor de lokale waterhuishouding of andere doeleinden wil gebruiken of wanneer directe lozing veroorloofd is. Afkoppelen van schoon en licht vervuild verhard oppervlak. Drainagewater mag niet worden aangesloten.

Plasvorming bij kolken zodanig beperken, dat de verkeersveiligheid niet in het geding komt. Alle nieuwe en gerenoveerde gebouwen zijn voorzien van een gescheiden hemelwaterafvoer. Ingrijpmaatstaven voor stabiliteit mogen niet voorkomen.

bijlage 3 -3-

Registratie van percelen die nog niet zijn aangesloten op de riolering, waar men zich wenst te ontdoen van het hemelwater en niet direct mag lozen.

De gemeente koppelt bij rioolvervangingen af, indien dit doelmatig is. Particulieren worden gestimuleerd om af te koppelen, maar worden hiertoe niet verplicht. De gemeente legt hiertoe, bij gemeentelijke projecten, gescheiden uitleggers aan tot aan de perceelgrens. Indien daar aanleiding toe is, onderzoekt de gemeente of er (ondoelmatig) drainagewater aangesloten is op de gemeentelijke riolering. Waarneming en klachten. Controle door Bouw- en woningtoezicht. Inspectie en beoordeling NEN 3398

Functionele eisen Doel 3: 3.1

3.2

Maatstaven

Meetmethoden

Transport van het ingezamelde afvalwater en hemelwater naar een geschikt lozingspunt. De afvoercapaciteit moet op alle plaatsen voldoende zijn om bij droog weer het aanbod van afvalwater te verwerken. De afvoercapaciteit moet voldoende zijn om wateroverlast te voorkomen, uitgezonderd bepaalde buitengewone omstandigheden.

3.3

Het afvalwater dient, zonder dat overmatige aanrotting optreedt, de RWZI te bereiken

3.4

Riolen dienen in voldoende mate waterdicht en stabiel te zijn en de afstroming dient voldoende te zijn. De objecten moeten in goede staat zijn.


Optimaal stelselontwerp volgens Leidraad Riolering, deel B “ontwerpgrondslagen”.

Hydraulische controleberekening leidraad Riolering module C2100.

conform

Geen water op straat bij bui 08 uit de module C2100 van de Leidraad Riolering, behalve in verzakte gebieden. Wateroverlast mag slechts 1 keer per 2 jaar voorkomen. Dit mag echter niet leiden tot schade. De ledigingstijd van het stelsel is maximaal 15 uur in de onderbemalingsgebieden.

Hydraulische controleberekening leidraad Riolering module C2100.

conform

Ingrijpmaatstaven (volgens NEN 3398) voor waterdichtheid, stabiliteit en afstroming mogen niet voorkomen.

bijlage 3 -4-

Hydraulische controleberekening conform leidraad Riolering module C2100. Meting en registratie. Waterdichtheidsbeproeving voor nieuwe riolen. Foto- en video-inspectie volgend NEN 3398 en classificatie volgens NEN 3399.


Maatstaven

Voorkomen van vuilemissie naar oppervlaktewater, bodem en grondwater.

4.1

De vuilemissie door overstortingen oppervlaktewater dient beperkt te zijn.

4.2

De vuilemissie door lozingen van vervuild regenwater op oppervlaktewater dient beperkt te blijven. De vervuilingtoestand van de riolering dient acceptabel te zijn. Riolen en andere objecten dienen in hoge mate waterdicht te zijn, zodat de hoeveelheid uittredend rioolwater beperkt blijft.

4.3 4.4

Meetmethoden


op

De vuiluitworp uit gemende rioolstelsel moet kleiner of gelijk zijn aan de vuiluitworp van het referentiestelsel volgens de eenduidige basisinspanning van de CIW. De vuiluitworp mag de doelstelling voor oppervlaktewaterkwaliteit niet in gevaar brengen. Alleen relatief schoon regenwater mag worden geloosd in de bodem of op het oppervlaktewater.

Vuilemissie berekening volgens de Leidraad Riolering en de richtlijnen van de waterkwaliteitsbeheerder. Waterkwaliteitsspoor in overleg met de waterkwaliteitsbeheerder. Meten aan gemalen en overstorten.

Ingrijpmaatstaven voor afstroming mogen niet voorkomen. Ingrijpmaatstaven voor waterdichtheid mogen niet voorkomen. Het lekverlies bij afpersen van nieuwe riolen mag niet te groot zijn.

Inspectie en beoordeling NEN 3398

bijlage 3 -5-

Toetsing uitgangspunten waterkwaliteitsbeheerder.

en

overleg

met

Inspectie en beoordeling NEN 3398 Waterdruk beproeving voor nieuwe riolen volgens Standaard RAW-systematiek 25.17.01en 25.17.02.

Functionele eisen Doel 5: 5.1

5.2

5.3

5.4 5.5

Maatstaven

Meetmethoden

Voorkomen van overlast voor de omgeving. De bedrijfszekerheid van de gemalen en andere kunstwerken dient in voldoende mate gewaarborgd te zijn. De stabiliteit van de riolen dient zodanig gewaarborgd te zijn dat instortingen niet voorkomen. De riolering dient zonodig te worden be- en ontlucht dat overlast door stank wordt voorkomen. Overlast tijdens werkzaamheden aan de riolering dient beperkt te zijn. De afvoercapaciteit moet voldoende zijn om wateroverlast te voorkomen, uitgezonderd bepaalde buitengewone omstandigheden.

5.6

Voorkomen van versnelde (schoon) hemelwater.

5.7

De grondwaterstand in stedelijk gebied is zodanig dat hiervan geen noemenswaardige nadelige gevolgen wordt ondervonden.


afvoer

van

Het aantal storingen per bemalinggebied dient beperkt te zijn.

Registratie van optredende storingen.

Geen ingrijpmaatstaven voor stabiliteit.

Inspectie en beoordeling NEN 3398.

Het aantal klachten per jaar dient beperkt te zijn.

Registratie van klachten.

Afstemming met andere werkzaamheden, bereikbaarheid handhaven. Geen water op straat bij bui 08 uit de module C2100 van de Leidraad Riolering, behalve in verzakte gebieden. Wateroverlast mag slechts 1 keer per 2 jaar voorkomen. Dit mag echter niet leiden tot schade. Voldoen aan de trits “vasthouden, bergen en afvoeren’. Bij uitbreidingsplannen maximale afvoer conform landelijke afvoer. Er zijn minimale klachten over de grondwaterstand

Procedure voor afstemming. Waarneming en klachten. Hydraulische controleberekening leidraad Riolering module C2100.

bijlage 3 -6-

conform

Beoordelen waterhuishoudkundige plannen.

Registratie van meldingen en klachten.


Maatstaven

Meetmethoden

Doelmatig beheer en een goed gebruik van de riolering.

6.1

Het rioleringsbeheer dient zo goed mogelijk te worden afgestemd met interne en externe overheidstaken en particuliere initiatieven.

6.2

De gebruikers van de riolering dienen bij de gemeente bekend te zijn en ongewenste lozingen op de riolering dienen voorkomen en opgeheven te worden.

6.3

De actuele conditie van de riolering dient bekend te zijn.

6.4

Er dient gebruik gemaakt te worden van milieuvriendelijke materialen. Tevens dient gelet te worden op ruimtebeslag en energieverbruik.

6.5

Klantgerichte benadering.

6.6

Uitvoeren van maatregelen tegen de laagst maatschappelijke kosten.


Goede communicatie bij inrichting van gebieden en beleidsplannen door gemeente, waterbeheerders, provincie en overige betrokkenen. Vergunningen moeten afhankelijk van de aard van de bedrijven, minimaal eenmaal per 5 jaar worden gecontroleerd. Geen illegale aansluitingen en afvoer van regenwater via drukriolering.

Minimaal 2 keer per jaar revisiegegevens verwerken in geautomatiseerd rioleringsbeheersysteem. Het rioolstelsel dient eens per 15 jaar te worden geïnspecteerd (camera inspectie). Automatische signalering op de rioolgemalen. Per werk wordt bekeken welke materialen het beste toegepast kunnen worden en hoe met ruimte en energie wordt omgegaan, mede gebaseerd op het dossier “Duurzaam materiaalgebruik”. Functioneel klachtenen meldingen registratiesysteem. Op klachten betreffende huisaansluitingen wordt direct gereageerd. Maken van kostenafweging ten opzichte van het effect van een maatregel.

bijlage 3 -7-

Communicatieplan voor inrichting en beleidsvorming. Vroegtijdig overleg met betrokkenen over GRP. Beschrijving van de afstemming in operationele programma’s. Steekproefsgewijs controleren van bedrijven conform systematiek gemeentelijke Milieuafdeling. Controle aansluitingen indien bij vermoeden van foutieve aansluitingen (b.v. op aanwijzing van waterbeheerders). Conform maatstaf. Waarneming.

Beschrijving van de afweging in operationele programma’s.

Klachtenregistratie klachtenbeheer.

Conform maatstaf.

en

rapportage

BIJLAGE 4

BEGRIPPENLIJST


bijlage 4 -1-

Aansluitvergunning

Vergunning voor het overdragen van het op gemeentelijk gebied ingezamelde rioolwater op een zuiveringstechnisch werk van de waterkwaliteitsbeheerder.

Aantasting

Een wijziging van de structuur van de buiswand als gevolg van (bio)chemische of mechanische processen.

Afkoppelen

Het hemelwater, afkomstig van verhard oppervlak, niet langer lozen op de riolering, maar op een andere wijze verwerken (hergebruik, infiltratie, lozing op oppervlaktewater).

Afvalwater

Verontreinigd water dat wordt geloosd door huishoudens, bedrijven en instellingen.

Afvalwatersysteem

Stelsel via welke uitsluitend afvalwater wordt ingezameld en afgevoerd. Ook wel ‘dwa-stelsel’ of vuilwaterstelsel genoemd.

Afzetting

Aankoeking van slib, vet en kalk op de buiswand; tevens afzetting van bodemmateriaal anders dan zand ter plaatse van een buisverbinding of scheur.

Basisinspanning

De minimumeisen waaraan een rioolstelsel moet voldoen op het gebied van berging (inclusief randvoorzieningen) en pompovercapaciteit. De richtlijnen worden door de waterkwaliteitsbeheerder vastgesteld.

Basisrioleringsplan (BRP)

Plan waarin op gedetailleerde wijze wordt aangegeven hoe de inzameling en afvoer van afvalwater en neerslag binnen een bepaald gebied dient te geschieden.

Bemalingsgebied

Een gebied dat door één rioolgemaal wordt bemalen. Bij drukriolering het totale gebied dat op het systeem van pompputjes is aangesloten.

Bergbezinkbassin (BBB)

Vuilreducerende randvoorziening met zowel een bergings- als een bezinkingsfunctie, in de vorm van een betonnen bassin, gelegen achter de overstorten. Indien uitgevoerd als leiding: bergbezinkleiding (BBL).

Bergbezinkleiding (BBL)

Zie Bergbezinkbassin

Berging

Nuttige inhoud van een rioolstelsel uitgedrukt in m3, of uitgedrukt in relatie tot het aangesloten afvoerend oppervlak (mm). Onderscheid wordt gemaakt tussen statische berging, dynamische berging, verloren berging en berging op straat.

CIW

Commissie Integraal Waterbeheer.

CUWVO

Commissie Uitvoering Wet Verontreiniging Oppervlaktewater. Officieel adviesorgaan voor de minister (naam inmiddels gewijzigd in CIW).

Droogweerafvoer (DWA)

Het totaal aan afvalwater dat via de riolering wordt afgevoerd.


bijlage 4 -2-

Duurzaam waterbeheer

Problemen in de waterhuishouding mogen niet doorgeschoven worden naar de toekomst, naar andere ruimten of andere milieucompartimenten (bijvoorbeeld: waterzuivering mag geen lucht- of bodemverontreiniging veroorzaken). Drie invalshoeken worden gebruikt om de verschillende aspecten van een duurzaam waterbeheer inzichtelijk te maken. Stromen: het volgen van de waterstroom van bron, gebruiker tot en met afvoer. De gemeente kan op lokaal niveau de stromen beïnvloeden door het voorkomen van vervuiling van waterbronnen en een goed functionerend rioolstelsel. Gebieden: beïnvloeden van de waterhuishouding door inrichting en beheer van gebieden. Voorbeelden op wijkniveau zijn de inrichting van een goed functionerend rioolstelsel, retentiemogelijkheden om piekafvoeren tegen te gaan en groenvoorzieningen. Actoren: collega-waterbeheerders en ‘gebruikers’. Een goede organisatie en afstemming tussen organisaties en instellingen die betrokken zijn bij het watersysteem bevordert een effectieve en efficiënte samenwerking.

Drukriolering

Inzameling van afvalwater, via een systeem van pompputten en persleidingen. Hierbij wordt uitsluitend afvalwater door pompunits via (kleine) persleidingen naar het dichtstbijzijnde vrijvervalriool geperst. Toepassingen hoofdzakelijk in buitengebieden. Hemelwater van percelen in het buitengebied mag niet via drukriolering worden afgevoerd, maar moet ter plaatse worden opgevangen. Het hemelwater mag worden hergebruikt, geïnfiltreerd in de bodem of rechtstreeks worden afgevoerd naar oppervlaktewater.

Dynamische berging

De hoeveelheid water die in de riolering kan worden geborgen, gelegen boven het niveau van de laagst gelegen overstortdrempel en dat niet via de overstort tot afstroming (overstorting) komt.

Emissiespoor

Onderdeel van het tweesporenbeleid van waterkwaliteitsbeheerders gericht op het tot een bepaald niveau terug brengen van de emissies (vuiluitworp) uit een rioolstelsel, ongeacht de werkelijke waterkwaliteit.

Externe overstort

Rioolput voorzien van een overstortdrempel die loost buiten het in beschouwing genomen rioolstelsel.

Gemengd rioolstelsel

Rioolstelsel waarbij afvalwater en hemelwater door hetzelfde buizenstelsel wordt ingezameld en afgevoerd naar een rioolwaterzuiveringsinstallatie.

Gescheiden rioolstelsel

Rioolstelsel waarbij afvalwater en hemelwater door afzonderlijke buizenstelsels (of andere systemen) wordt ingezameld. Het afvalwater wordt afgevoerd naar een rioolwaterzuiveringsinstallatie. Het hemelwater wordt geïnfiltreerd in de bodem of (al dan niet vertraagd) afgevoerd naar oppervlaktewater.


bijlage 4 -3-

Gemeentelijk Rioleringsplan

Gemeenten zijn volgens de Wet milieubeheer verplicht een Verbreed Gemeentelijk Rioleringsplan (VGRP) op te stellen. In dit plan is de visie van de gemeente vastgelegd met betrekking tot het aanleggen van een geoptimaliseerd rioolstelsel en het zorgvuldig beheren van dit stelsel.

IBA

Individuele Behandeling Afvalwater. Een alternatief voor een aansluiting op de riolering in de vorm van een lokale zuivering op perceelsniveau.

Inspectie

Het waarnemen, herkennen en beschrijven van de toestand van een object.

Integraal waterbeheer

Samenhangend beleid en beheer dat de verschillende overheidsorganen met strategische (beheers)taken op het gebied van waterbeheer voeren in het perspectief van de watersysteembenadering

Ledigingstijd

Tijd waarbinnen en gemengd of verbeterd gescheiden stelsel wordt geledigd na afloop van een overstortbui. Leidraad Riolering. Verzamelwerk, opgesteld door de Stichting RIONED, waarin advies wordt gegeven voor het opstellen van rioleringsplannen.

Leidraad

OAS

Optimalisatiestudie afvalwatersystemen.

Onderdrempelberging

Inhoud van het rioolstelsel gelegen beneden het niveau van de laagste overstortdrempel.

Onderhoud

Het handhaven van het goed functioneren van het rioolstelsel.

Oppervlaktewater

Water in rivieren, kanalen, meren, plassen, vennen, singels, vijvers, watergangen en sloten.

Overstort

Voorziening door middel waarvan bij regen het teveel aan rioolwater (hemelwater, al dan niet gemengd met stedelijk afvalwater) dat niet in het stelsel wordt geborgen, kan worden geloosd op oppervlaktewater.

Overstortvergunning

Vergunning binnen het kader van de Wet verontreiniging oppervlaktewater voor het incidenteel lozen van rioolwater op oppervlaktewater. Te verlenen door de waterkwaliteitsbeheerder aan de beheerder van de overstort.

Pompcapaciteit (pc)

Som van de droogweerafvoer (dwa) en de pompovercapaciteit (poc).

Pompovercapaciteit (poc)

De theoretische hemelwaterafvoercapaciteit (pompcapaciteit minus de droogweerafvoer).

Randvoorziening

Een tot de riolering behorend, op reductie van de vuilemissie gerichte voorziening in of achter een rioolstelsel (veelal ter plaatse van een overstort).


bijlage 4 -4-

Referentiestelsel

Een fictief stelsel conform CUWVO VI-voorstellen, bedoeld als “meetlat” om verschillende stelsels met elkaar te kunnen vergelijken.

Hemelwaterafvoer (hwa)

Het totaal aan hemelwater dat via de riolering wordt afgevoerd.

RIONED

Stichting Platform Buitenriolering Nederland. Organisatie waarin onder andere overheden en adviesbureaus zitting hebben, die zich onder meer bezighoudt met vraagstukken op het gebied van riolering en tevens een standaardisatie aan wil brengen in berekeningen, beheersystematiek en dergelijke.

RTC

Real Time Control. Het beïnvloeden van het gedrag van de riolering met behulp van regelbare schuiven, stuwen of gemalen op basis van actuele metingen in het stelsel.

Rioolheffing

Doelheffing bij eigenaren of gebruikers (huurders) van onroerend goed. De inkomsten worden direct aangewend voor rioleringsdoeleinden.

RWA-stelsel

Rioolstelsel via welke uitsluitend hemelwater wordt afgevoerd.

RWZI

Rioolwaterzuiveringsinstallatie. afkomstig van de riolering.

Statische berging

Zie Onderdrempelberging.

Stedelijk afvalwater

Huishoudelijk afvalwater of een mengsel daarvan met bedrijfsafvalwater, afvloeiend hemelwater, grondwater of ander afvalwater (definitie volgens art. 1.1. Wm).

Verbeterd gemengd stelsel

Gemengd stelsel voorzien van een bergbezinkvoorziening.

Verbeterd gescheiden stelsel

Gescheiden rioolstelsel waarbij middels een koppeling tussen het hwastelsel en het dwa-stelsel wordt bewerkstelligd dat het eerste afstromende en verontreinigde hemelwater naar het dwa-stelsel wordt afgevoerd. Pas na vulling van zowel dwa- als hwa-riolering stort het in de hwa-riolering aanwezige relatief schone rioolwater over op oppervlaktewater. De vervuiling van oppervlaktewater als gevolg van afvloeiend hemelwater afkomstig van (potentieel) verontreinigde oppervlakken, wordt zo beperkt.

Verhard oppervlak

Alle verharde oppervlakken, inclusief daken, waarvan het hemelwater wordt afgevoerd naar de riolering en/of oppervlaktewater.

Vrijvervalstelsel

Stelsel van rioleringsbuizen waarbij het afvalwater onder invloed van de zwaartekracht van hoger gelegen buizen naar lagere stroomt.

Vuilemissie

Hoeveelheid vuil welke per tijdseenheid of per gebeurtenis wordt geloosd op het oppervlaktewater (via de overstort).


Deze

installatie

reinigt

afvalwater

bijlage 4 -5-

Water-op-straat

Het verschijnsel waarbij enige tijd water op straat blijft staan (of vanuit putten uit het rioolstelsel terugstroomt naar straat) ten gevolge van hevige regenval.

Wateroverlast

Het verschijnsel dat ten gevolge van water op straat overlast wordt ondervonden en/of schade ontstaat.

Waterplan

Plan van een gemeente waarin wordt aangegeven hoe wordt omgegaan met alle aspecten van het water. Een gemeentelijk waterplan wordt vaak samen met de waterkwaliteitsbeheerder(s) opgesteld en gefinancierd.

Watersysteem

Het samenhangend geheel van gronden oppervlaktewater. Ook oever, waterbodems en de technische infrastructuur die hiervoor nodig zijn, worden hiertoe gerekend.

Watertoets

Verplichting van gemeenten en provincies om bij het maken van (ruimtelijke) plannen de gevolgen voor het water expliciet in beeld te brengen.

Waterkwaliteitsspoor

Voor het waterkwaliteitsspoor geldt dat na het bereiken van de basisinspanning (zie emissiespoor) de resterende vuiluitworp uit het rioolstelsel op het oppervlaktewater geen belemmering mag zijn voor het bereiken van de gewenste waterkwaliteit. Is dit toch het geval, dan moeten boven op de basisinspanning nog aanvullende maatregelen worden getroffen.

WB21

Waterbeheer 21 eeuw


e

bijlage 4 -6-

BIJLAGE 5

AFKOPPELKANSENKAART


bijlage 5 -1-


bijlage 5 -2-


bijlage 5 -3-


bijlage 5 -4-

BIJLAGE 6

GEREALISEERDE AFKOPPELING


bijlage 6 -1-

Jaar 1975 1990 1990 1995 1995 1998 1999 2000 2001 2001 2002 2002 2002 2002 2002 2003 2003 2003 2004 2004 2004 2005 2005 2006 2006 2007 2008 2008 2009 2009 2009 2010 2010

Locatie Gaspeldoorn Hoge Maat Bornerbroeksestraat (gedeelte) De Schoener Parkeerplaats BVV Ventweg (klinkers) Azelosestraat Oostermaat provinciehuis Schoolcomplex en speelplaats Hooiberg Schoolcomplex en speelplaats Jan Lighthard Plan Heidelberg Parkeerplaats Azelosestraat- Twickelerblokweg Parkeerplaats ´t Wooldrik Schoolcomplex en speelplaats ´t Olthof Marktstraat CJV Dijkhuis Zonnebloem / Meent Lidwinaweg (gedeelte) Woonwijk Clematishof Industriestraat Parkeerplaats De Haven- wooncomplex de Aak Scholencomplex Regenboog - Iemsschelf Dijkhuis / Trivium Nieuwbouw Wingerdschool Hanzestraat Molenkamp Campina Sancta Maria Meidoornhof / Floraschool Herinrichting kern Hertme Mercuriusplein De klippen Grotestraat Zuid Nettorama De Bornse hoven Subtotaal Totaal


Afgekoppeld oppervlak [m2] vanaf BRP 2002 vóór BRP 2002 1.930 540 1.500 1.395 2.345 2.000 800 4.433 2.684 5.900 4.600 5.878 2.609 2.320 900 7.032 3.437 12.972 38.623 9.527 4.047 8.428 3.335 11.013 5.910 2.546 19.645 10.473 6.838 2.309 4.261 9.839 3.500 175.442 28.127 203.569

bijlage 6 -2-

BIJLAGE 7

THEORETISCH BENODIGDE FORMATIE


bijlage 7 -1-

Areaal


bijlage 7 -1-

Investeringen

Planvorming, onderzoek en facilitair


bijlage 7 -1-

BIJLAGE 8

PERSONELE MIDDELEN


bijlage 8 -1-

Tijdsbesteding Uren planperiode 2010-2016

Geplande uren met kosten structureel per productgroep ten laste van het product riolering

T1

Tarieven 2010-2016 Buitendienst T2

T3

Binnendienst

T1

T2

T2

T3

€ 30

€ 37

€ 46

€ 70

Planrealisatie

Riolering buitengebied Inspectie riolering Projectmatig werken (dekking uit invest./ verg. voor diensten) Aansluit- en overstortvergunningen, verwerken geg. en rapp. verwerken revisiegegevens riolering in beheerpakket (dekking uit invest.) Behandeling van vragen en klachten op waterbeheergebied Periodieke overleggen waterschap inbrengen van water bij nieuwbouwplannen en herinrichting instand houden notitie toepassing watertoets Opstellen actieplan afkoppelen Subtotaal

50 200 0 75 0 100 25 50 20 25 545

20 150 0 0 30

0

200

30 50 0 75 0 70 25 50 20 25 345

€0

€ 920 € 6.900 €0 €0 €0 € 1.380 €0 €0 €0 €0 € 9.200

€ 2.100 € 3.500 €0 € 5.250 €0 € 4.900 € 1.750 € 3.500 € 1.400 € 1.750 € 24.150

€0

€0

€ 4.600 € 690 € 3.910 €0 € 5.060 € 14.260

€ 15.750 € 1.400 € 1.750 € 700 € 27.300 € 46.900

€ 1.850 € 1.850 € 1.110 €0 €0 €0 €0 € 4.810

€0

€ 3.500

€0

Toeleveranties Planrealisatie

Vrijverval riolering pompen en gemalen Rioolaansluitingen Onderhoud drainage Beheer en onderhoud rioolbeheerplan Subtotaal

325 35 110 10 500 980

100 15 85

0

Subtotaal

50 2760 650 525 235 30 60 0 4.310

2710 600 495 235 30 60 0 4.130

130

50

€ 81.300 € 18.000 € 14.850 € 7.050 € 900 € 1.800 €0 € 123.900

Subtotaal

34 34

0

0

34 34

€0

€0

€0

€ 2.380 € 2.380

5.869

4.130

640

1.099

€ 123.900

€ 4.810

€ 23.460

€ 76.930

110 310

225 20 25 10 390 670

Beheer openbare ruimte

Rioobeheerplan Vrijverval riolering Drukriolering buitengebied pompen en gemalen Rioolaansluitingen Ledigen beerputten Onderhoud drainage Straatveegdienst (aparte post in kostendekkingsplan)

50 50 50 30

€ 3.500

Bouwkunde

Riolering buitengebied

Totaal geplande uren en kosten t.l.v. product riolering

Buitendienst Binnendienst


4.260 uur 1.609 uur

€ 128.710 € 100.390

bijlage 8 -1-

Gemeentelijk Rioleringsplan

Recommend Documents