Het draait allemaal om de Zon!

Het draait allemaal om de Zon !

De zon: een doodgewone ster

Henny J.G.L.M. Lamers

Een reusachtige gloeiend hete gasbol

Sterrenkundig Instituut Universiteit Utrecht lamers@ [email protected]

W & T Academie, 9 maart 2011


De zon Afstand: 150 000 000 km = 8 lichtminuten Diameter: 1 400 000 km

Het Zonnestelsel Wat draait er om de zon? 1. Planeten

Oppervlakte: 5700 graden Leeftijd: 4,6 miljard jaar!

Zon straalt als een lamp van 400 000 000 000 000 000 000 000 000 Watt !! W & T Academie, 9 maart 2011

Mijn

Vader

At Maandag

Jonge

Spruitjes


Uit

Nijmegen

Ken je de namen van de planeten?

mercurius venus aarde mars jupiter

saturnus


uranus

neptunus


1

Gegevens van planeten

Zon en planeten op schaal

(vergeleken met de aarde)

zonszons-afstand

Zon

diameter massa manen

Mercurius

0.39

0.38

0.05

0

Venus

0.72

0.95

0.8

0

Aarde

1.00

1.00

1.0

1

Mars

1.52

0.53

0.1

2

Jupiter

5.20

11.2

318

16

Saturnus

9.58

9.4

95

18

Uranus

19.20

3.8

14

17

Neptunus

30.05

3.9

17

8



Opgave: bedenk model op schaal Stel dat zon een diameter heeft van 10 cm Dan heeft de aarde een diameter van 1 mm Afstand Zon – Aarde is dan 11 meter

De oppervlakte temperatuur van planeten hoe dichter bij de zon: hoe heter +300 +400 20

-70

-150

-200

-250 Celsius

Op die schaal: schaal: wat is de afstand en grootte van: Mercurius (dichtst bij de zon) Neptunus (verst van de zon) Jupiter (grootste planeet) Welk voorwerp zou je gebruiken voor de planeet? W & T Academie, 9 maart 2011

“Levens-zone” in ons zonnestelsel : alleen Aarde en Mars W & T Academie, 9 maart 2011

Mercurius

Venus

heet en zonder dampkring

dik wolkendek en broeikas door CO2

Lage zwaartekracht + Hoge temperatuur = Mercurius kan geen dampkring vasthouden! vasthouden!

bergen onder het wolkendek (uit radar metingen) metingen) W & T Academie, 9 maart 2011


2

Aarde

De aarde en de maan

net ver genoeg van de zon: water en leven!

Maan en Aarde



Mars de rode planeet

Nieuwe maan

eerste kwartier

Half zo groot als aarde

volle maan laatste kwartier


Mars dor als een woestijn

bedekt met heel dun laagje rood stof



Mars

er is heel vroeger wel water geweest op Mars, want we zien droge rivierbeddingen


3

Ijs in een diepe krater op Mars !

Jupiter

snel draaiende koude gasreus Stormen en cyclonen

Jupiter draait in 10 uur om zijn as!

Ontdekt in 2005 door Mars Express (ESA) op de bodem van een krater van 35 km diameter en 2 km diepte W & T Academie, 9 maart 2011


Saturnus

Uranus en Neptunus

een gasreus omgeven door een ring van rotsblokken, gruis en ijsklonten

twee koude gasreuzen



de planeten van ons zonnestelsel

De massa van de planeten

Alles draait zelfde kant op in plat vlak Dichtbij de zon: rots-planeten (klein en licht) Ver van de zon: gas-planeten (groot en zwaar) W & T Academie, 9 maart 2011


4

Sterren ontstaan uit gaswolken! waterstof

Het ontstaan van de zon en van het planeten stelsel

70% helium 28% (rest) 2% vooral koolstof, stikstof zuurstof


silicium


het samentrekken van een langzaam draaiende gaswolk

Als een gaswolk samentrekt gaat hij harder draaien en vormt een schijf W & T Academie, 9 maart 2011

Vlakbij de zon ontstaan kleine rots planeten Ver van de zon ontstaan grote gas planeten

Het ontstaan van sterren en planeten W & T Academie, 9 maart 2011

rots of gas planeet? 1. Wolk bestond uit gas : waterstof (H) en helium (He), beetje koolstof (C), zuurstof (O), silicium (Si) H en O → ijskorrels ;

Si →zandkorrels; zandkorrels;

Schijf: Gas + ijskorrels + zandkorreld 2. Vlakbij de zon : hoge temperatuur Gas wordt verhit en vliegt weg Blijft over: ijs, ijs, zand

→

kleine rots planeet

3. Ver van de zon : lage temperatuur

Gas wordt niet verhit en blijft hangen → Courtesy of D. Berry /STSCI AUL


grote gas planeet


5

Wat draait er om de zon? 1. Planeten

Kometen:

smerige sneeuwballen die te dicht bij de zon komen

2. Kometen

29 maart 1997, komeet Hale-Bopp,


Wat draait er om de zon?

© Datacraft/age fotostock


Planetoiden : grote rotsblokken moeilijk te ontdekken : heel zwak

1. Planeten 2. Kometen 3. Planetoiden = rotsblokken


Planetoiden

Courtesy of Yerkes Observatory


Wat draait er om de zon? 1. Planeten 2. Kometen 3. Planetoiden 4. meteoren of “vallende sterren”

Planetoide (gefotografeerd door satelliet Galileo op weg naar Jupiter) : een steen van 19 km lengte Courtesy of Galileo Project/JPL/NASA



6

Meteoren of “vallende sterren”

steentjes die op aarde vallen door wrijving wordt lucht verhit = lichtspoor

“Meteoren regen” regen” als aarde door een wolk gruis gaat. gaat.

© Galaxy Picture Library/Alamy Images


Arizona krater ontstaan door meteoriet inslag 25000 jr geleden

De grote Meteoor Krater in Arizona : 1.5 km breed, 180 m diep Metoriet was waarschijnlijk: 45 m groot en woog 300 000 ton © Ryan Tidwell, www.flickr.com/photos/ryantidwell W & T Academie, 9 maart 2011

Dinosaurussen stierven 65 miljoen jaar geleden uit doordat een heel grote meteoriet op aarde viel.


De grootst bekende meteoor krater: 180 km doorsnee voor de kust van Yucatan

65 miljoen jaar geleden sloeg hier een meteoriet van minstens 10 km grootte in. De resulterende stofwolk verduisterde de hele aarde voor lange tijd. tijd. Daardoor stierven de dinosauriers uit! W & T Academie, 9 maart 2011

Overzicht van zonnestelsel

Daardoor veranderde lange tijd het klimaat ! Van binnen naar buiten: buiten: - Zon - rots planeten (4) - planetoiden gordel - gas planeten (4) - Oortwolk met ijsklonten



7

The end !

Meer informatie ? Sterrenkunde op het web in Nederlands www.astronomie.nl

(van NOVA)

www.allesoversterrenkunde.nl (van Govert Schilling)

1.De 1.De handout van deze lezing wordt op het web gezet. gezet. 2. Wilt U de powerpoint presentatie: presentatie: stuur een email naar Henny Lamers [email protected] W & T Academie, 9 maart 2011

www.sterrenkids.nl

(van Cosmos sterrenwacht)

www.wikipedia.nl

(algemene encyclopedie)

Brochures van Henny Lamers (€5) [email protected] De mens tussen de sterren

ISBN 978-90-812797-1-0

Speuren leven het heelal Henny naar Lamers, Zenit, septin 1999, p 368-374

ISBN 978-90-812797-2-7



8

Het draait allemaal om de Zon!

Recommend Documents