Haarlemmermeer: het water de baas

Uitgave van gemeente Haarlemmermeer en hoogheemraadschap van Rijnland, december 2015

Haarlemmermeer: het water de baas We staan er niet altijd bij stil, maar Haarlemmermeer is een diepe polder met een enorm oppervlak. Zo’n 160 jaar geleden was die polder nog een meer. We wonen, werken en leven met z’n allen zo’n vijf meter onder zeeniveau. Daardoor heeft Haarlemmermeer eerder en heftiger te kampen met wateroverlast dan de meeste delen van Nederland en is verzilting van grondwater hier een probleem. Om het water de baas te blijven, werken de gemeente Haarlemmermeer en het hoogheemraadschap van Rijnland aan een duurzaam watersysteem. Daarmee willen ze voorkomen dat er een watertekort ontstaat, zorgen voor schoon water en voor droge voeten en afvalwater duurzaam verwerken. In het Waterplan (de Strategische Samenwerkingsagenda Haarlemmermeer-Rijnland 2015-2030) en het Gemeentelijk Rioleringsplan staat wat de gemeente en het hoogheemraadschap daarvoor de komende jaren gaan doen. De Waterkrant geeft de belangrijkste zaken daaruit weer. U leest wat er de komende jaren gaat gebeuren en waarom. Geen krant zonder bewoners, hen laten we graag aan het woord. De interviews staan door deze hele krant. Ook geven de bestuurders van de gemeente en het hoogheemraadschap hun visie. Op Beukenhorst-Zuid wordt water op locatie gezuiverd en worden regenwater en rioolwater hergebruikt.

Waterbeheer van toekomst is nu al realiteit op Park 20|20 Het water op Park 20|20 op kantorenpark Beukenhorst-Zuid, tegenover het station in Hoofddorp, wordt op een vooruitstrevende manier beheerd. In het ruim vijf kilometer lange, parkachtig landschap met kantoren wordt water bespaard door het op locatie zuiveren en hergebruiken van regenwater en rioolwater.

Alleen het vuile water afkomstig uit de toiletten wordt afgevoerd naar het gemeentelijk riool. Het overige (afval) water wordt in het park gereinigd via een zogeheten helofytenfilter: een bak met rietplanten die fungeert als zuiveringsmoeras. Dit water wordt samen met het regenwater van de daken en wandelgebieden herge-

bruikt in de gebouwen als spoelwater of als water voor het besproeien van de beplanting in droge tijden. Het watersysteem is een belangrijke spil in het parkontwerp. Mens als uitgangspunt Overigens is Park 20|20 een en al duurzaamheid. Het is volgens de

cradle-to-cradle principes gebouwd, waarbij de mens als uitgangspunt is genomen om een duurzame werkomgeving te realiseren. De gebruikte bouwmaterialen zijn volledig recyclebaar. Als de gebouwen niet meer nodig zijn, kunnen de bouwmaterialen weer worden hergebruikt. Bovendien zijn de gebouwen ‘zelfvoorzienend’:

via warmte-koudeopslag voorziet Park 20|20 zichzelf van verwarming en verkoeling in de gebouwen. De daken zijn voorzien van zonnepanelen. Daardoor is Park 20|20 minder afhankelijk van de energiebedrijven die normaal gesproken gas en elektriciteit leveren. Wel is er stroom nodig van het energiebedrijf voor bijvoorbeeld kantoorapparatuur.

Pagina 3 Marjolein Steffens-van de Water, Hans Pluckel en John Nederstigt: “We werken aan een duurzame toekomst.”

Pagina 4 Scholieren: “Water krijgt een plek in PARK21.”

Pagina 5 IJsmeester: “IJsbaan door schoon water als eerste open.”

Pagina 6 Bewoonster: “Tot twee keer toe kwam het water in mijn woning.”

Pagina 7 Wijkraadvoorzitter: “Bewoners moeten drainage onderhouden.”

Pagina 8 Agrariër: “Zoet water van levensbelang voor boerenbedrijf.”

Zienieuws het complete Waterplan en Rioleringsplan op Haarlemmermeer.nl/waterplan Meer op www.haarlemmermeer.nl/nieuws

1

Huidig watersysteem is niet toereikend Wonen in Haarlemmermeer is wonen met water. Water heeft vele gezichten, meestal vriendelijk, soms dreigend. Water is mooi en biedt mogelijkheden, zoals wonen aan en recreëren nabij de Toolenburgerplas en vissen in de Ringvaart. Maar het water stelt ons ook voor flinke uitdagingen. Het klimaat verandert, het riool veroudert en door onze lage ligging hebben we een aantal specifieke waterproblemen. Verzilting Het water komt van onder als kwelwater en van boven als neerslag. Het water uit de ondergrond is doorgaans zilt. Dit is vooral een probleem voor boeren. De meeste gewassen groeien namelijk niet als het water in de grond zilt is. We pompen daarom het zoute water uit de polder en er moet veel zoet water worden aangevoerd om verzilting tegen te gaan. Dagelijks wordt veertig procent van het boezemwater van het hoogheemraadschap Rijnland gebruikt voor het doorspoelen van de Haarlemmermeerpolder. En dat terwijl de polder slechts vijftien procent uitmaakt van het grondgebied van het hoogheemraadschap. Wateroverlast Daar komt bij dat we in Nederland, dus ook in Haarlemmermeer, te maken hebben met een veranderend klimaat. De laatste jaren wisselen bijzonder droge periodes en extreem natte periodes elkaar af. En als het regent, komt het vaak in korte tijd

met bákken uit de lucht. Doordat er steeds meer grond bebouwd, betegeld of geasfalteerd is, kan neerslag minder snel de bodem in en moet het via het riool of sloten, vijvers of

vaarten worden afgevoerd. Maar bij een hevige regenbui kan het riool het water niet meer afvoeren. Dan blijft het water op straat staan en loopt soms zelfs woningen binnen. Zoals

in Zwanenburg een aantal keren is gebeurd. De verwachting is dat de hoeveelheid gronden oppervlaktewater die moet worden afgevoerd alleen maar zal toenemen. Ook zor-

gen hoge grondwaterstanden voor grote problemen, vooral in de wijken Welgelegen en Linquenda in NieuwVennep, Graan voor Visch en Pax in Hoofddorp en Rijsenhout-Zuid.

Watersysteem wordt klimaatbestendig Het hoogheemraadschap en de gemeente werken aan een toekomstbestendig watersysteem om: • Watertekort te voorkomen (want zoet water wordt schaarser) • Te zorgen voor schoon water (de waterkwaliteit te verbeteren) • En voor droge voeten (wateroverlast te voorkomen) • Afvalwater te verwerken in een duurzaam en klimaatbestendig rioolsysteem

De inzet daarbij: • Het watersysteem is zo natuurlijk mogelijk met zo weinig mogelijk technische ingrepen en verspilling van water. • Het water in de polder moet méér ruimte krijgen om zoet en schoon regenwater tijdelijk te kunnen bergen tijdens hoosbuien en om het langer te kunnen vasthouden zodat het op een ander moment,

als het droger wordt, kan worden gebruikt om tekorten aan te vullen. • Flexibel peilbeheer: het waterpeil kan gedurende de seizoenen op natuurlijke wijze binnen de vastgestelde bandbreedte omhoog en omlaag bewegen. Daarmee kunnen het hele jaar door watertekorten en wateroverschotten opgevangen worden.

• Verbetering van de waterkwaliteit en ecologie: natuurlijke oevers verbeteren de waterkwaliteit en dit is ook goed voor de diversiteit van planten en dieren. • Vuil afvalwater en schoon regenwater scheiden zodat ze niet samen in riool het terecht komen. Schoon verhard oppervlak wordt zoveel mogelijk afgekoppeld van het gemengd rioolstelsel zodat regenwater niet meer het riool in loopt.

• Afvalwater gebruiken als bron voor grondstoffen en energie. • Grondwater doelmatig beheren om de wateroverlast door een hoge grondwaterstand (door de aanvoer van kwelwater en de slechte doorlatendheid van de kleibodem) zoveel mogelijk te voorkomen.

Colofon De Waterkrant is een uitgave van de gemeente Haarlemmermeer en het hoogheemraadschap van Rijnland. Eindredactie: gemeente Haarlemmermeer. Foto’s: Jur Engelchor. Tekeningen: Jan-Peter Boelema en hoogheemraadschap van Rijnland. Reacties: Gemeente Haarlemmermeer, cluster Communicatie en Externe Betrekkingen, Postbus 250, 2130 AG Hoofddorp of nieuws@ haarlemmermeer.nl. Aan de inhoud van de Waterkrant kunnen geen rechten worden ontleend.

2

Waterkrant, december 2015

‘We werken hard aan een duurzame toekomst’ Haarlemmermeer is een droogmakerij: de voormalige Waterwolf is bedwongen door enorme stoomgemalen. Waterwolf was niet zomaar een naam, het meer kreeg deze bijnaam vanwege het woeste en landvretende karakter. De waterwolf vrat niet alleen land, ook verschillende dorpen werden door het water verzwolgen. Nadat in 1836 een storm het water tot aan de poorten van Leiden en Amsterdam had opgejaagd, besloot Willem I in 1837 dat het meer werd drooggelegd. De eerste spade ging in 1840 de grond in: de aanleg van de Ringvaart was begonnen. Zoet en zout water Water blijft een belangrijke rol spelen in onze polder. Er is weliswaar geen Waterwolf meer, maar we hebben wel steeds vaker natte voeten. Een combinatie van steeds meer regen in korte tijd en eigen schuld. Want we bouwen alles dicht en betegelen onze tuinen, waardoor het water niet

meer weg kan. Het loopt vervolgens onze huizen in en veroorzaakt zo veel schade. Anderzijds dreigt een tekort aan schoon, zoet water. Dat heeft onder andere effect op de voedselvoorziening. Wist u dat de polder dagelijks wordt doorgespoeld met schoon zoet water om te voorkomen dat de polder ‘verbrakt’, of met andere woorden ‘zout wordt’? En op te zoute grond is het slecht boeren. De hoeveelheid water echter, die voor dit doorspoelen wordt gebruikt, is veertig procent van het boezemwater van het hoogheemraadschap van Rijnland. Terwijl onze polder slechts vijftien procent van het totale gebied van het hoogheemraadschap beslaat. Daar moeten we dus wat aan doen. Door andere manieren te zoeken om verbrakking van het water te voorkomen, of juist door te zoeken naar gewassen die wél op brakke grond willen groeien.

En we doen nog meer gekke dingen met water. Om eens wat te noemen: we spoelen onze wc’s door met schoon en gezond drinkwater, we wassen onze auto’s ermee, maar we laten regenwater weglopen in het riool. En dan heb ik het nog niet eens over doekjes, frituurvet, terpentine, verf en andere schadelijke stoffen die via de gootsteen of de wc in het riool terecht komen. Het kan anders Haarlemmermeer werkt hard aan een duurzame toekomst. Want we produceren, we consumeren en als we er klaar mee zijn, gooien we het weg. We hebben zo voor een onhoudbare situatie gezorgd. Dat moet anders en het kán ook anders. We maken van een wegwerpsamenleving een circulaire samenleving. Een samenleving waarin we zelf onze energie opwekken uit bijvoorbeeld wind en zon. Waarin producten zo gemaakt zijn, dat er na gebruik nieuwe pro-

ducten van worden gemaakt. Waarin afval grondstof wordt. En: waarin we een robuust en toekomstbestendig watersysteem hebben, waarin we geen water verspillen of vervuilen, maar waarin we water waar mogelijk en nodig de ruimte geven. Aan dat systeem werkt de gemeente samen met het hoogheemraadschap van

Rijnland. Maar ook u kunt daar nu al aan bijdragen, al was het maar door het water in uw tuin de ruimte te geven en geen afvalstoffen weg te spoelen. John Nederstigt Wethouder Duurzaamheid

‘Werken aan water is nooit af!’ Op het gebied van veiligheid, voldoende en gezond water en de afvalwaterketen, heeft Rijnland de afgelopen jaren, sinds de fusie met onder andere Groot-Haarlemmermeer in 2005, belangrijke stappen gezet in een duurzaam en resultaatgericht waterbeheer. Het uitvoeren van de watergebiedsplannen is hiervan een goed voorbeeld. In zo’n plan leggen

gemeente en Rijnland telkens voor drie jaar afspraken vast over uitvoering van maatregelen. De inwoners en gebruikers van de polder ervaren dat in minder wateroverlast en een stabieler waterpeil. Hierbij is er speciale aandacht voor mogelijke verzilting en dreigend zoetwatertekort bij een periode van weinig neerslag. Waterketen robuuster Bij een teveel aan neerslag moeten onze watersystemen echter hard werken. De gemeente en Rijnland werken hierbij goed samen om de waterketen robuuster te maken, onder meer door verdere scheiding tussen rioolwater en regenwater. Inwoners hebben hierbij ook een verantwoordelijkheid om hun tuinen niet te veel te verharden en voldoende waterdoorlatend in te richten, door bijvoorbeeld de bovenste kleilaag op verschillende plekken te vervangen door grind waardoor het regenwater makkelijk de bodem kan inzakken. Als er op meer plaatsen in het gebied van Rijnland extreme regenbuien voorkomen, dan dreigt het boezemsysteem (het hoofdwatersysteem), waar ook de Ringvaart toe behoort, het water onvoldoende te kunnen opvangen. Voor een tijdelijke berging van boezemwater is in de zuidpunt van de Haarlemmermeer in nauw overleg met de inwoners en agrarische bedrijven een zogenoemde piekberging in voorbereiding. (Zie pagina 4 – red.)

Hans Pluckel (links), Marjolein Steffens-van de Water (midden) en John Nederstigt ondertekenen het Waterplan in de Domineeslaan in Zwanenburg, een plek waar het probleem van wateroverlast de afgelopen jaren heel duidelijk zichtbaar is geworden én waar wordt gewerkt aan een oplossing.

‘We verbeteren de riolen en verruimen de sloten’ Het is maandag 30 november. Terwijl ik dit schrijf, regent het buiten pijpenstelen. En dat al uren achter elkaar. Wie door de polder rijdt, ziet dat het water in grote plassen op het land blijft staan. Ook op straat blijven plassen staan. Natte voeten Water speelt een belangrijke rol in onze polder. Meer dan 160 jaar geleden werden onze voorouders bedreigd door het onberekenbare water. Met regelmaat nam de Waterwolf, zoals het Haarlemmermeer toen werd genoemd, een flinke hap uit het land. Nu is er weliswaar geen Waterwolf meer, maar we hebben wel steeds vaker natte voeten. Een combinatie van steeds meer regen in korte tijd en een steeds dichter bebouwde ondergrond waardoor het water niet snel genoeg meer

weg kan. Het loopt vervolgens onze huizen in en veroorzaakt zo veel schade. Wateroverlast Er is een aantal oorzaken waardoor het water bij (extreme) regenbuien niet snel genoeg verwerkt kan worden. Onze kleigrond, de diepe ligging van onze polder, de opwaartse druk uit de bodem, de hoeveelheid regenwater: het zijn allemaal factoren die een rol spelen bij wateroverlast. Wij spelen zelf ook een rol. We bebouwen steeds meer grond, met infrastructuur en met gebouwen, en betegelen onze tuinen. Het regenwater kan steeds minder goed de grond in en het riool kan al dat water bij extreme regenbuien niet snel genoeg verwerken. Dat veroorzaakt de al eerdergenoemde wateroverlast. Het veroorzaakt echter ook veront-

reiniging van het oppervlaktewater. Bij hevige regelval treden namelijk de riooloverstorten in werking en loopt vuil rioolwater het oppervlaktewater in. Aan het werk Het is dus van belang dat we maatregelen nemen om de afvoer van regenwater te verbeteren. In Zwanenburg, in de Domineeslaan, zijn we al aan het werk. We treffen daar de komende tijd al een aantal maatregelen om de wateroverlast te verminderen. Zo maken we de afvoer van regenwater groter, door het aanleggen van twee nieuwe rioleringsbuizen. (Zie pagina 6 – red.) Maar we gaan de komende jaren meer doen. We pakken waar nodig de watersystemen aan: we verbeteren de riolen en we verruimen de

sloten. We leggen ook nieuwe vijvers en plassen aan om regenwater in op te vangen. En daarnaast kunt u zelf, als inwoner van Haarlemmermeer, ook wat doen. Door meer groen en gras in de tuin aan te leggen, zodat het water weer makkelijker de grond in kan. En wat dacht u van een ouderwetse regenton om regenwater op te vangen? Zo hoeft u geen drinkwater te gebruiken om de planten water te geven. Vorige week hebben we – het hoogheemraadschap Rijnland en de gemeente Haarlemmermeer - het Waterplan ondertekend. Want om de Waterwolf in z’n kooi te houden, moeten we er samen de schouders onder zetten. Marjolein Steffens-van de Water Wethouder Fysieke Leefomgeving

Zie het complete Waterplan en Rioleringsplan op Haarlemmermeer.nl/waterplan

‘Denk mee met Rijnland’ Ook is er een ontwerp Waterbeheerplan 2016-2021 opgesteld. Onder de titel ’Denk mee met Rijnland’, konden inwoners, bedrijven en andere belanghebbenden in het Rijnlandse gebied tussen Amsterdam, Den Haag en de kust ideeën aanleveren. In dit plan wordt vastgelegd wat nodig is om ervoor te zorgen dat wij onze taken zo goed mogelijk kunnen uitvoeren tegen zo laag mogelijke kosten. Daarnaast is sinds 1 juli 2015 een groot aantal regels en voorschriften gewijzigd, bijvoorbeeld de nieuwe keur*. Door het beleid van nee/mits naar ja/tenzij te vereenvoudigen en door elektronische meldingen en aanvragen zo simpel mogelijk te maken, is er minder administratieve rompslomp voor burgers en organisaties, maar ook voor Rijnland. Door efficiënter aan te besteden en samenwerking te zoeken, hebben we al veel gestelde doelen bereikt om Rijnland en Haarlemmermeer ook in de toekomst veilig en schoon te houden. Ook al is werken aan water nooit af! Hans Pluckel, Hoogheemraad Financiën, Kust en Innovatie *Regels over wat je als bewoner of bedrijf wel en niet mag doen in en bij water, dijken, gemalen, enzovoort om het watersysteem schoon en veilig te houden.

3

Watersysteem wordt toekomstbestendig Door de klimaatverandering krijgt Haarlemmermeer te maken met veranderingen in temperatuur en neerslag. Dat betekent dat extreme buien vaker kunnen voorkomen. Dit kan leiden tot verdroging, verzilting en toenemende verschillen in wateraanvoer tussen zomer en winter. Daarom maken we op allerlei plekken in Haarlemmermeer ruimte voor water. Nieuw oppervlaktewater en greppels, wadi’s of reliëf worden aangelegd zodat het hemelwater weg kan stromen.

Hieronder een globaal overzicht van wat er de komende tijd gaat gebeuren. Kijk voor een exact overzicht op Haarlemmermeer.nl/gebiedskaarten. Hoofddorp Op een aantal plekken wordt ge-

werkt aan de verbetering en onderhoud van de doorstroming van het water. Als er wordt gebouwd, wordt nagegaan of er meer ruimte voor water kan komen. In Graan voor Visch komt een onderzoek naar grondwateroverlast en de hoogte van het oppervlaktewaterpeil en wordt gezocht naar oplossingen om wateroverlast op een slimme manier te beperken. In de Andelhof aan de IJweg wordt de doorstroming verbeterd voor een betere waterkwaliteit. Badhoevedorp In de nieuwe gebieden en wijken die gebouwd worden omdat de A9 wordt omgelegd, komen nieuwe watergangen, worden onderwaterdoorgangen vergroot en bestaande waterpartijen gedempt. Ook is van belang dat er voldoende open water is waar water naartoe kan stromen om wateroverlast tegen te gaan. Verder komen er natuurlijke oevers om de waterkwaliteit te verbeteren en de waterberging te vergroten.

Impressie van de piekberging. Rechts de A44, onder en links de Ringvaart. Daartussen een dijk rond een stuk landbouwgrond van 67 hectare dat een miljoen kubieke meter water kan bergen.

Piekberging is in voorbereiding Stel: er komt in een heel korte tijd enorm veel regenwater uit de lucht, het water ‘piekt’. Voor dát geval – eens in de vijftien jaar wordt gedacht – legt Rijnland een piekberging aan. De voorbereidende werkzaamheden voor de waterberging in de zuidelijke punt van de Haarlemmermeerpolder (ten westen van de rijksweg A44) zijn in volle gang. De piekberging ontlast het boezemstelsel en het voorkomt dat het waterpeil te hoog wordt en dijken overstromen of zelfs doorbreken. Als na enkele dagen het waterpeil in het boezemstelsel weer op normaal niveau is, wordt de piekberging geleegd op de Ringvaart. Er kan

een miljoen kubieke meter water in. Staat er geen water in de berging, dan hebben de gronden een agrarische functie. De circa 67 hectare grote berging wordt omringd door een dijk. Klankbordgroep Een klankbordgroep van omwonenden en belanghebbenden en de gemeente is bij de planvorming betrokken; met hen wordt de voortgang besproken. Rijnland werkt nu aan het technisch ontwerp en de verwerving van de gronden; de helft heeft Rijnland in bezit. De start van de bouw staat gepland voor begin 2019. In 2021 is de piekberging klaar voor gebruik.

Nieuw-Vennep In een aantal straten en wijken kan het overtollige water niet worden afgevoerd op het oppervlaktewater. Vanwege de kleibodem kan het water niet makkelijk de bodem in lopen.

Oplossingen worden onderzocht. Het overtollige water moet kunnen wegstromen naar plekken waar het tijdelijk kan blijven staan. Dat kunnen stukken grond zijn in een groenstrook of park (wadi’s), maar ook verdiepte straten of pleinen. Rijsenhout Voldoende open water moet in het nieuwe kassengebied worden gegraven, maar ook in het landelijk gebied rondom Rijsenhout. Gemeente, bedrijven en Rijnland onderzoeken samen de mogelijkheden. Zwanenburg Het wateroverlastprobleem heeft onder andere te maken met de dichte bebouwing van het centrum van Zwanenburg, maar ook met de hoeveelheid verharding in het dorp waardoor het water geen kans heeft om te door te sijpelen in de bodem. Hiervoor worden oplossingen gezocht. Als het water beter naar het oppervlaktewater kan stromen, zal het minder snel op straat blijven staan. Er wordt gewerkt aan een oplossing voor het afvoeren van hemelwater door de riolering (zie pagina 6) en aan de afvoer van het teveel aan water naar het oppervlaktewater.

Natuurvriendelijke oevers Spaarnwoudertocht De oevers langs de Spaarnwoudertocht worden anders ingericht, onder andere met visplekken. Deze natuurvriendelijke oevers leveren een belangrijke bijdrage aan een duurzaam watersysteem. Een natuurlijke oever kent een geleidelijke overgang van water naar land. Door dit glooiende verloop hebben dieren en planten de ruimte zodat een rijk en gevarieerd leven ontstaat. Ook op dit gebied wordt geprobeerd de kringlopen te herstellen of te behouden. Om de aanleg van natuurvriendelijke oevers en vispaaiplaatsen te stimuleren, heeft Rijnland een subsidieregeling. De regeling is voor iedereen beschikbaar (inwoners maar ook gemeente) die een natuurvriendelijke oever wil aanleggen door de bestaande steile wal te vergraven tot een flauw talud. Rijnland.net/nieuws.

Scholieren van KSH geven water plek in PARK21 Het bewustzijn over water begint al vroeg. Leerlingen van de Katholieke Scholengemeenschap Hoofddorp (KSH) hebben zich tijdens een projectweek gebogen over de thema’s water, energie en afval, gekoppeld aan PARK21. In de plannen houdt de jeugd flink rekening met de ‘waterwolf’ zoals het alsmaar oprukkende (en nog steeds actuele) water van het Haarlemmermeer rond 1700 werd genoemd. PARK21 moet een recreatiegebied van duizend hectare worden tussen Hoofddorp en Nieuw-Vennep. De leerlingen - de toekomstige gebruikers van het toekomstige park - zijn na een inspirerende presentatie door een landschapsarchitect, de projectmanager en andere deskundigen aan de slag gegaan met het verder bedenken van een creatieve, duurzame invulling van het gebied. Doel van het project op KSH was nieuwe ideeën op gang brengen die de toekomstbestendigheid van de polder ten goede komt. Daaraan werd ruimschoots voldaan, want het in Haarlemmermeer alom aanwezige water kreeg in hun plannen een prominente plek. Forest 21 De scholieren Delfina Gonzales Lopez, Tamara ’t Hart, Noortje Steenbergen, Bram Neuteboom en Jeroen Officier bedachten Forest 21. “Dat betekent Bos 21 in het Nederlands”, licht Bram toe. “We hebben een groot meer ingetekend

4

waarop bootjes kunnen varen. Maar ook een kleiner poeltje waarin lekker kan worden gezwommen.” In Forest 21 is plek voor zowel zoet als zout water. Bram was in de projectweek behoorlijk in zijn element want hij weet ‘beroepshalve’ veel van water. In zijn vrije tijd geeft hij jeugdrondleidingen in het gemaal De Cruquius. Andere onderdelen die de scholieren intekenenden zijn huisjes met informatie over het park en archeologische sprookjes over de bijzondere historie van het gebied. Monorail Op de plattegrond die een van de andere groepen met de leerlingen Marit van den Herik en Angela Jansen maakte, valt meteen de monorail op die zich door PARK21 slingert. Marit en Angela zien alleen maar voordelen van dit vervoermiddel in het park. “Met het trappen over de monorail wordt energie opgewekt. Door het vervoer door de lucht is er dubbel grondgebruik. De grond beneden is ook nog beschikbaar.” Daar

Delfina Gonzales Lopez, Tamara ’t Hart, Noortje Steenbergen, Bram Neuteboom en Jeroen Officier (niet op de foto) bedachten Forest 21 met een groot meer waarop bootjes kunnen varen. willen Marit en Angela woningen bouwen en een meer, om water te bergen en als recreatiemogelijkheid.

Zes plannen op het gebied van water, energie van de KSH-scholieren haalden de finale. De deskundigen

gaan met de ontwikkeling van PARK21 met de inbreng van de scholieren hun voordeel doen.


Schoon water voor mens, dier en plant Goed en schoon water is belangrijk voor mensen, dieren en planten. Zuurstofrijk water, zonder zware metalen en bestrijdingsmiddelen. De gemeente en het hoogheemraadschap willen de kwaliteit van het water in de vaarten en de sloten verbeteren. Dit biedt kansen voor de landbouw en de natuur, want planten en dieren hebben schoon water nodig. De kwaliteit van het grondwater en het water in vaarten en sloten wordt verbeterd door het aanleg-

gen van natuurvriendelijke oevers. Traditionele steile en hardhouten oevers worden glooiende oevers. Dit

biedt niet alleen meer ruimte voor water, maar ook mogelijkheden voor natuurontwikkeling. Ook de aanleg van waterberging die het zoete regenwater vasthoudt, verbetert de waterkwaliteit. Overstorten worden gesloten waardoor het oppervlaktewater schoner blijft. Want als bij een hevige

regenbui het riool het water niet kan verwerken, stroomt het teveel aan water nu via een overstort naar het oppervlaktewater. Hierdoor vermengt het (schone) regenwater zich met het afvalwater. Nieuwe watergangen in Badhoevedorp bijvoorbeeld zorgen ervoor dat

Sloot voert het regen- en grondwater af In een polder als Haarlemmermeer liggen veel sloten, ook nabij woningen. Sloten zijn niet alleen mooi, ze hebben ook een belangrijke functie in het watersysteem. Een sloot zorgt ervoor dat het teveel aan regenwater en grondwater wordt afgevoerd. Een sloot zorgt ook voor verlaging van het grondwaterpeil en werkt daardoor als een soort drain. Is er een tekort aan water, dan kan dat uit de sloot worden geschept of gepompt. Als een sloot goed wordt onderhouden, levert dat ook een betere waterkwaliteit op voor de planten en voor de vissen. Bewoners langs sloten moeten deze zelf onderhouden en om toe te zien dat dit gebeurt, schouwt Rijnland regelmatig. Een sloot kan dus niet zomaar worden dichtgegooid, bijvoorbeeld om een tuin te vergroten. Informeer bij het watersecretariaat van de gemeente, zie de achterpagina.

Huisje Boompje Beter Met de Huisje Boompje Beter app kunnen bewoners hun huis en tuin klimaatbestendig maken. Via de smartphone worden praktische tips gegeven die eenvoudig en snel zijn uit te voeren. Zodoende kunnen bewoners zien hoe ze hun directe woonomgeving kunnen aanpassen aan het veranderende klimaat. Ze wonen daardoor niet alleen duurzamer en comfortabel, maar leveren ook een bijdrage aan een prettige gemeente met klimaatbestendige omgeving. Hoe meer mensen vergroenen, hoe beter de woonomgeving het veranderende klimaat aan kan.

het water straks beter doorstroomt en de waterkwaliteit verbetert. Op verschillende plaatsen worden de oevers natuurlijk of natuurvriendelijk gemaakt. Ook dat zorgt voor een betere waterkwaliteit, maar het ziet er ook beter uit.

Rijnland baggert Naast het dagelijks onderhoud van de watergangen zoals het weghalen van waterplanten, bestaat het onderhoud ook uit het op diepte houden van watergangen. In de tweede helft van 2015 heeft Rijnland de watergangen in Badhoevedorp en Zwanenburg gebaggerd die niet op diepte zijn. In de loop van 2016 wordt in Hoofddorp een start gemaakt. Om schade aan flora en fauna te voorkomen wordt er tussen 15 maart en 15 juli niet gebaggerd. Rijnland baggert tot de ‘leggerdiepte’. Dat is de diepte die het water moet hebben voor een goede aan- en afvoer van het water. Deze diepte is voorgeschreven in de zogenoemde legger. (Een kaart met gegevens van watergangen.) Voor de meeste watergangen in stedelijk gebied is de leggerdiepte 75 centimeter.

Regen- en afvalwater waar mogelijk scheiden Om het watersysteem aan te passen aan de klimatologische veranderingen moeten we anders omgaan met regen- en afvalwater door: • het afkoppelen van hemelwater van afvalwater in stedelijke kernen, daar waar dit kan • opsporen van foutieve aansluitingen van hemelwater op het afvalwatersysteem • het onderzoeken van de problemen van wateroverlast door hemelwa-

ter, afvalwater, oppervlaktewater en grondwater. In alle stedelijke kernen wordt, als het mogelijk is, de afvoer van water van het verhard oppervlak afgekoppeld van het gemengde riool. Hemelwater afkomstig van nieuw verhard oppervlak wordt altijd gescheiden afgevoerd. Hierin wordt gebruik gemaakt van de onderzoeken in het afkoppelplan Haarlemmermeer

(2007), bijvoorbeeld bij de nieuwe ontwikkelingen en herontwikkelingen in Badhoevedorp. Rijsenhout De kwaliteit van het oppervlaktewater wordt verbeterd door onder andere het afkoppelen van hemelwater bij bebouwing.

lende plaatsen wateroverlast op waarbij hemelwater vermengd met afvalwater op straat blijft staan. Deze problemen worden in samenhang met elkaar onderzocht omdat riolering voor de afvoer van hemelwater en afvalwater, oppervlaktewater en grondwater nauw met elkaar verbonden is. De meest doelmatige maatregelen worden uitgevoerd.

Zwanenburg Bij hevige regenval treedt op verschil-

IJsbaan door schoon water vaak als eerste open Als er één plek in Haarlemmermeer is waar de samenstelling van het water meteen aan het licht komt, dan is het de IJs- en Skeelervereniging Lisserbroek. Het is al twee keer gebeurd dat de krant werd gehaald omdat ze als eerste in de regio open konden. Wat is het geheim van de smid? IJsmeester Bas van Luijk is er maar wat trots op. “Onze ijs- en skeelerbaan ligt vlak bij de Ringvaart. Door het schone water in te laten via de Ringdijk hebben we bijna geen last van zout water waardoor de baan snel dicht vriest. Hiervoor is een speciale aftakking, er hoeft alleen maar een hevel open.”

IJsmeester Bas van Luijk: “Onze ijs- en skeelerbaan ligt vlak bij de Ringvaart. Door schoon water in te laten via de Ringdijk hebben we bijna geen last van zout water en vriest de baan snel dicht.”

Kracht van de natuur Al vanaf zijn 17de jaar is Bas van Luijk bij de ijsbaan betrokken en hij verheugt zich samen met de andere vrijwilligers op een fantastisch schaatsseizoen. De baan in Lisserbroek geldt als een van de mooiste ijsbanen in de regio. Hij kan niet wachten tot bij het uitspreken van de weersverwachting het woord vorst valt. “Ik volg het weer op de voet”, vertelt hij. Er wordt heel bewust gebruik gemaakt van de kracht van de natuur. Ook in de zomer is hij actief rond de baan. “Gras maaien, sloten onderhouden, bomen snoeien, er is veel te doen. Maar er staan geen schapen op de baan. Door de ammoniak zouden de


gaten in het ijs springen en dat wil je niet.” Glad ijs Van Luijk en zijn mensen gaan secuur te werk. “Immers, als ijsmeester voel jij je verantwoordelijk. Omdat we zelf de waterhuishouding kunnen regelen, zorgen we meteen voor de juiste druk. Zo krijg je geen golvend, maar glad ijs. Schaatsers komen graag naar ons toe, omdat ze weten dat onze baan goed wordt onderhouden. We hebben bijna een 400-meterbaan. Voor de hardrijders maken we weer een speciaal rondje.” In 1907 werd IJsclub Lisserbroek opgericht. Meer dan een eeuw later kan worden gesproken van een rijke historie. Zo werden voor veel publiek wedstrijden gehouden op de baan, onder meer met deelname van een van de officieuze winnaars van de roemruchte Elfstedentocht van 1956: de Lisserbroeker Maus Wijnhout. Maus en zijn vier vrienden werden gediskwalificeerd omdat ze niet sportief handelden, hetgeen in die tijd uitgebreid in het nieuws kwam. Tot op het laatst bleef hij lid van de vereniging.

5

850 kilometer riool in Haarlemmermeer Niemand kan het niet zien, want het ligt in de grond: de afvoer van al dat water. Een goed werkend rioolsysteem is belangrijk voor de volksgezondheid, voor het leefbaar houden van de stad, voor de natuur en voor het milieu. De gemeente wil voorkomen dat verontreinigd afvalwater in de bodem of in de sloten terecht komt. En voor bedrijven en bewoners is overlast door grond- of regenwater erg vervelend. In totaal ligt in Haarlemmermeer ongeveer 850 kilometer riool. Leg

je alle rioolbuizen achter elkaar, dan kom je uit in de Duitse stad

München, een enorme afstand! Eén derde van het riool is gemengd: hier worden afvalwater en hemelwater gezamenlijk afgevoerd naar de drie zuiveringsinstallaties van Rijnland. Het overige riool bestaat uit gescheiden systemen, waarin afvalwater en hemelwater apart afgevoerd worden.

Ook heeft de gemeente ongeveer 180 kilometer drainage in beheer. Om het water naar de zuiveringen te pompen zijn er bijna 70 gemalen en zo’n 600 kleine pompen in het buitengebied. Een uitgebreide infrastructuur dus!

De komende periode gaat Haarlemmermeer aan de slag met het ver vangen van de riolering. Want het rioolstelsel veroudert en de kans op gebreken neemt toe. Door de nieuwbouwgolf in de jaren zestig is er de komende decennia een piek in het vervangen van het riool. Riolen gaan namelijk gemiddeld zestig tot tachtig jaar mee.

Wat gaat er gebeuren? Voor het rioolbeheer is het noodzakelijk te weten wat er wordt beheerd, wat de kwaliteit van het riool is en hoe het functioneert. Iets meer dan de helft is de afgelopen jaren geïnspecteerd. Tot en met 2017 wordt nog zo´n zestig kilometer riool geïnspecteerd. De komende jaren gaan de gemeente en Rijnland op veel plekken met de riolering aan de slag, vooral op die plekken waar de risico’s het grootst zijn. Zo blijft Zwanenburg de komende jaren de aandacht vragen. In uitvoering is verder de riolering aan de Kromme Spieringweg. Onderzocht wordt de vervanging van het riool van de Hoofdweg Oostzijde in Hoofddorp.

Innovatie Innovatieve methoden bij het beheer van het riool zijn belangrijk. In Badhoevedorp kijkt de gemeente bijvoorbeeld naar de haalbaarheid van het winnen van warmte uit afvalwater (riothermie). 70 procent van het afvalwater van huishoudens is warm en komt in het riool terecht. Als we deze warmte weten terug te winnen, biedt dat mogelijkheden voor energiesparing. Zo wordt afvalwater een duurzame warmtebron. Hiervoor zijn mogelijkheden nabij het gemaal in de Groene Zoom en de persleiding van het hoogheemraadschap van Rijnland. Ook elders in Haarlemmermeer zijn er wellicht mogelijkheden.

Gebiedskaarten Wilt u weten of de gemeente bij u in de buurt aan de slag gaat? En wilt u meedenken over de uitvoering? Wat er gaat gebeuren, is te vinden op de gebiedskaarten die laten zien in welke straten en wijken werkzaamheden plaatsvinden: Haarlemmermeergemeente.nl/gebiedskaarten. De kaarten worden regelmatig aangepast aan de actuele stand van zaken.

Maatregelen in Zwanenburg Om de wateroverlast in Zwanenburg te beperken, wordt een aantal maatregelen genomen om de afvoercapaciteit voor het water te vergroten. De capaciteit van het rioolstelsel voor de afvoer van het regenwater wordt in de Domineeslaan vergroot door de aanleg van een parallelleiding; de voorbereidende werkzaamheden zijn eind oktober begonnen. Zodra deze werkzaamheden zijn afgerond, wordt gestart in de Lindenlaan en het park (tweede kwartaal 2016). Ook wordt de tocht langs de Troelstralaan verbreed. Het is de bedoeling dat er voor het einde van 2015 een aannemer is geselecteerd die hopelijk meteen met het werk kan beginnen. Er zal wel enige overlast van vrachtwagens zijn. Voor de bewoners van de Marialaan en Kastanjelaan is een advies op maat gemaakt en is er geadviseerd wat de mensen zelf kunnen doen om wateroverlast in de woning tegen te gaan. Omdat deze huizen lager liggen dan de straat zal, ook na de werkzaamheden, bij hevige regenval enigszins water op straat blijven staan. Het onderzoek op het bedrijventerrein De Weeren is afgerond; een advies en maatregelen worden in een voorstel aan het college van burgemeester en wethouder gestuurd.

Diana Hameteman naast haar woning aan de Kastanjelaan in Zwanenburg.

‘Ik wil dit nooit meer meemaken’ Het was hevig schrikken in ‘de kuil’ van Zwanenburg tijdens de zomer van 2014. Tot twee keer toe kwam het water in de woning van Diana Hameteman aan de Kastanjelaan. Eén ding weet ze zeker, namelijk dat ze dit nooit meer wil meemaken: ”Het water en de modder gaven veel schade in mijn huis en het was heel smerig. Bovendien was het schoonmaken veel werk en moest er

apparatuur komen om het huis droog te krijgen.” Keukentafelgesprek Diana Hameteman heeft de afgelopen tijd geen halve maatregelen genomen. Ze liet de achter- en zijingang van de woning met zo’n vijftien centimeter verhogen. Mocht het water nog een keer stijgen, dan duurt het een tijdje voordat het haar huis binnenstroomt. Ze neemt

daarbij voor lief dat ze, als ze de woning inloopt, een hoge drempel over moet. Mooi is dat de vorige bewoners de tuin hadden voorzien van drainage. Mevrouw Hameteman stelde het op prijs dat de gemeente via een keukentafelgesprek naar haar mening vroeg over oplossingen voor de wateroverlast. De werkzaamheden om de afvoercapaciteit voor het water in Zwanenburg te vergroten zijn intussen gestart.

De afvoercapaciteit van het riool in de Domineeslaan in Zwanenburg wordt vergroot.

6


Aanpak grondwater is gezamenlijke taak Het kan bijna niet anders in een polder als Haarlemmermeer: een te natte bodem in de tuin of regelmatig water in de kruipruimte. Dat komt bijvoorbeeld voor in wijken in Hoofddorp, Nieuw-Vennep en Rijsenhout. Het grondwater maakt geen onderscheid tussen de grond van een inwoner en de openbare ruimte. Het tegengaan van grondwateroverlast is dan ook een gemeenschappelijke taak van provincie, waterschap, gemeente en inwoners.

Grondwater monitoren In Getsewoud in Nieuw-Vennep, Zwanenburg en in andere wijken met grondwateroverlast zijn peilbuizen geplaatst. Daarmee worden de grondwaterstanden en het functioneren van de drainage in de gaten gehouden. Zo wordt duidelijk wat de overlast is en kan gekeken worden wat de beste oplossing daarvoor is.

Wat kunnen bewoners zelf doen? Wie een eigen huis heeft en overlast van grondwater, is zelf verantwoordelijk voor technische oplossingen. Er zijn behalve drainage verschillende mogelijkheden om de overlast tegen te gaan. In de tuin • Maak de tuin groen Is de tuin bestraat, dan kan regenwater niet de grond inzakken. In een groene tuin loopt het water makkelijker weg. • Breng afschot aan Loopt de bestrating richting huis af en zakt het regenwater daar de grond in, dan ontstaat naast het huis een plaatselijk verhoogde grondwaterstand. Als de tuin, en met name de bestrating, vanaf de woning schuin afloopt richting de straat (afschot), loopt het water daarheen. Een afschot van een centimeter per meter is al voldoende. • Vervang klei door zand of grind De bovenste bodemlaag in Haarlemmermeer bestaat uit klei, zavel en veen. Dat is slecht waterdoorlatend. Regenwater kan dus maar langzaam de bodem inzakken waardoor wateroverlast in de tuin kan ontstaan. Door de bovenste veertig centimeter klei op verschillende plekken in de tuin te vervangen door grind of zand, kan het regenwater makkelijker de bodem in zakken.

In huis • Vul kruipruimte met zand aan Hoe dieper de kruipruimte is, hoe groter de kans dat er grondwater in staat. Is de kruipruimte onder de woning meer dan zestig centimeter diep? Vul die dan aan met grof zand. Zand is waterdoorlatend waardoor het water de bodem in kan zakken. Er zijn ook andere opvulmaterialen, bijvoorbeeld schelpen, maar zand is de meest duurzame oplossing. • Leg folie op de kruipruimtebodem Folies gaan het verdampen van water tegen. Er zijn verschillende soorten folies voor kruipruimtes. • Dicht gaten en kieren Dicht gaten en kieren in de begane-grondvloer af, bijvoorbeeld met purschuim op de onderkant van de vloer op naden, langs randen en kruipruimteluik en op de plaatsen waar leidingen door de vloer gaan. Dit voorkomt dat vochtige lucht van de kruipruimte naar de woonruimte stroomt. • Verbeter ventilatie Bij nogal wat woningen zijn de ventilatieroosters in de kruipruimte niet meer toegankelijk omdat de bestrating of groenvoorziening hoger ligt. Het advies is de ventilatieroosters vrij te maken. Over grondwater en de aanleg van drainage zijn folders bij de gemeente te bestellen. Informeer bij het water secretariaat, kijk op de laatste pagina.

Om huidige en toekomstige problemen het hoofd te bieden, legt de gemeente de komende jaren in een aantal wijken een hoofddrainagestelsel aan. Bewoners kunnen daar met hun particuliere drainage op aansluiten. Ook legt de gemeente wadi’s en alternatieve waterberging aan en

houdt ze het grondwaterpeil in de gaten. Belangrijk is verder dat aannemers nieuwe technieken ontwikkelen waardoor woningen minder overlast hebben van grondwater. Waterpeilen Samen met de gemeente zorgt het

hoogheemraadschap voor optimale oppervlaktewaterpeilen. Dat peil kan de grondwaterstand beïnvloeden. Als deze peilen te hoge of te lage grondwaterstanden veroorzaken, kan het hoogheemraadschap deze veranderen.

Gemeente legt hoofddrainage aan In Rijsenhout-Zuid, Pax, Graan voor Visch (Hoofddorp), Linquenda en Welgelegen (Nieuw-Vennep) legt de gemeente een hoofddrainagestelsel aan. Dat zorgt ervoor dat het peil van het grondwater niet te hoog, maar ook niet te laag komt te staan. Het ‘schone’ grondwater wordt rechtstreeks afgevoerd naar het oppervlaktewater en wordt niet vermengd met vuil afvalwater. Dit is duurzaam waterbeheer. Schoon blijft schoon. Particuliere drainage Woningeigenaren kunnen op hun eigen terrein drainage aanleggen. Dat ontwatert hun perceel. Het verlaagt de grondwaterstand en voorkomt daarmee grondwateroverlast in huis en tuin. Het is wel noodzakelijk om voor het afvoeren van het overtollige grondwater een aansluiting op het gemeentelijk stelsel aan te vragen. Bewonersavond Enkele maanden voordat de gemeente drainage aanlegt in een wijk of straat is er een bewonersavond over de grondwaterproblematiek en de verantwoordelijkheden van de gemeente en van gronden huiseigenaren. Eigenaren krijgen dan een aanbod om tegen een gereduceerde prijs tijdens het project met hun eigen drainage aan te sluiten op het gemeentelijk stelsel.

Planning 2016 - Rijsenhout-Zuid - deel van Linquenda in NieuwVennep: omgeving Smedenweg en Geddingmoor - onderzoek Kinheim/Seevanck in Zwanenburg - in Zwanenburg daar waar mogelijk meeliften met rioleringswerkzaamheden 2017 - in Zwanenburg daar waar mogelijk meeliften met rioleringswerkzaamheden - deel van Linquenda: omgeving Zichtweg.

Tussen 2018 en 2023 wordt in andere delen van Linquenda, Welgelegen, Pax en Graan voor Visch drainage aangelegd. Wanneer welk project wordt uitgevoerd, wordt afgestemd met andere projecten in de openbare ruimte. Hierdoor hoeft de straat maar één keer open. Zwanenburg Daar waar nodig wordt drainage aangelegd om de grondwaterproblematiek tegen te gaan. Vooral in Kinheim, Seevank en Amestelle staat het grondwater hoog. In de ondergrond komt ook veen voor, maar bij ontwatering klinkt dat in. Daarom moet onderzocht worden of drainage hier de goede oplossing is.

In een groene tuin met weinig verharding loopt het water makkelijker weg.

‘Drainage onder handen genomen’ De sleutel voor de vermindering van grondwateroverlast in Getsewoud was een gezamenlijke, integrale aanpak. “Zowel de gemeentelijke drainage als de drainage onder de woningen is onder handen genomen”, vertelt Krijn Goudzwaard. Goudzwaard is als voorzitter van de wijkraad Getsewoud (Nieuw-Vennep) vanaf het allereerste begin betrokken bij het organiseren van de doorspuitactie van de drainage.

Wijkraadvoorzitter Krijn Goudzwaard bij het Lentepark in Getsewoud. De gemeente heeft in het grasveld drainage aangelegd.

Grondwateroverlast Hoe gaat het in de praktijk met het onderhoud van de drainage? Als een nieuwe woning wordt betrokken, hebben de bewoners daar doorgaans weinig interesse in. Die gaan immers liever aan de slag met de inrichting van hun huis. Omdat de drainage onder de woningen ligt en de putten vaak zo’n zestig centimeter onder de bestrating, zijn ze uit het zicht. En wie leest nou de tekening die bij de nieuwe woning wordt aangeleverd waarop dit soort informatie staat? Dat een dakgoot na een paar seizoenen moet worden ontdaan van bladeren, gaat er nog wel in. Maar inspectieputten opsporen en de drainage doorspoelen, daar staat bijna niemand bij stil. Pas als na een paar jaar de grondwateroverlast de kop opsteekt, beginnen de problemen. Zeker in een polder als Haarlemmermeer. Kruipruimte Zo ook in Getsewoud: na blijvende vochtoverlast in de kruipruimten van de woningen verhielp de gemeente in 2009 de knelpunten in het gemeentelijk drainagesysteem. Ook werd het systeem zo gemaakt dat het water sneller kon worden afgevoerd. Maar daarmee waren


nog niet alle problemen opgelost. Aan de meeste drainages onder de woningen was immers ook jarenlang geen onderhoud gepleegd. Door de drainages iedere drie tot vier jaar door te laten spuiten, kan het teveel aan water onder de woningen steeds goed worden afgevoerd. Doorspuitactie Het bestuur van de wijkraad pakte daarom door en heeft een collectieve doorspuitactie georganiseerd. Krijn Goudzwaard: “Door samen met de gemeente op te trekken, gingen we lekker snel. Nadat de gemeente veel drainageputten had opgezocht en opgehoogd, hebben veel bewoners aan de door de wijkraad georganiseerde actie meegedaan. De kosten en de administratieve rompslomp konden we beperken door per blok één bewoner opdracht te laten verlenen via vooraf ingevulde opdrachtformulieren. Al werkenderwijs bleek er nog een voordeel: door deze actie zijn de contacten tussen veel bewoners aangehaald.” Intussen staat de tweede collectieve doorspuitactie in de planning. Krijn Goudzwaard kan zich voorstellen dat meer wijken in Haarlemmermeer kiezen voor de aanpak van Getsewoud. Deze blijkt in de praktijk goed te werken en brengt weinig kosten met zich mee.

7

Meer water bergen door flexibel peil Door het peil van het oppervlaktewater flexibel te maken, kan meer water worden geborgen op momenten dat er meer neerslag valt. Het ene peilvak kan dan de wateroverlast opvangen uit een ander peilvak. In drogere perioden kan dit water weer worden gebruikt. Dit ‘verbeterd droogmakerijsysteem’ wordt geleidelijk ingesteld. Er wor-

den pilots gedaan in gebieden waar het flexibele peil geen overlast geeft

en er worden onderzoeken gedaan naar het invoeren van een flexibel peil in dorpen en kernen. Vooral in gebieden waar het gebruik van de grond verandert, bijvoorbeeld als landbouwgrond wordt omgevormd tot een bedrijventerrein, kan flexibel

waterpeil een goede oplossing zijn. Op bedrijventerrein SLP (Schiphol Logistics Park) ten zuiden van Schiphol en in Schiphol Trade Park (SLP) wordt het flexibele peil ingevoerd en mogelijk ook op bedrijvenpark De Hoek bij Hoofddorp en op Schiphol

zelf. Ook wordt onderzocht hoe ontwikkeling van gebieden als PARK21 het beste kunnen bijdragen aan de totstandkoming van een klimaatbestendig watersysteem in Haarlemmermeer. In gebieden die agrarisch blijven, komt geen flexibel peil.

Nieuw peilbesluit Het peilbesluit van de Haarlemmermeerpolder is bijna tien jaar oud en de vastgelegde peilen kloppen niet altijd meer met de praktijk. Het hoogheemraadschap van Rijnland is daarom vorig jaar begonnen met de actualisatie van het peilbesluit. Hierin worden de huidige peilen vastgelegd. Bij nieuwe ontwikkelingen, zoals hierboven omschreven rond Schiphol of in PARK21, worden altijd aparte peilbesluiten genomen. Rijnland wil met goed peilbeheer de verzilting van het grondwater terugdringen. Ze kijkt waar een flexibel peil ingevoerd kan worden en zo meer regenwater in de polder kan worden vastgehouden om de dreigende zoetwatertekorten in de toekomst het hoofd te bieden. Arwin Bos: “De meeste aardappelrassen gaan rotten als ze 24 uur met hun wortels in het water staan. Je kunt je oogst dan volledig verliezen.”

Rijnland houdt zoveel mogelijk rekening met de belangen van alle

gebruikers van de grond: agrariërs, bewoners en Schiphol. Er is over het nieuwe peilbesluit contact geweest met de gemeente, met Schiphol en met de LTO (Land- en tuinbouworganisatie) die de boeren vertegenwoordigt. Voor inwoners zijn er drie bijeenkomsten geweest over het nieuwe peilbesluit. Het concept-peilenvoorstel is in september tijdens een inloopavond toegelicht. Het ziet ernaar uit dat het overgrote deel van de peilen niet verandert. Het peilbesluit wordt naar verwachting eind januari 2016 voor zes weken ter inzage gelegd en is dan te vinden op Rijnland.net/ actueel/bekendmakingen. Inwoners kunnen dan een zienswijze indienen als zij dat willen. De VV (het algemeen bestuur van Rijnland) stelt het peilbesluit vast.

Zoet water blijft van levensbelang voor het boerenbedrijf Arwin Bos is de vierde generatie boer. Overgrootvader startte in 1914 met zijn bedrijf in NieuwVennep en later kwam er een bedrijf in Zwanenburg bij. Zoet water, niet te veel en niet te weinig, is van levensbelang voor het boerenbedrijf. Bij dit familiebedrijf teelt Arwin Bos onder meer oude aardappelsoorten uit Frankrijk en Engeland. Vader Bos teelde vooral aardappelen voor de grote afnemers. Opgegroeid op het boerenbedrijf in Nieuw Vennep, merkt Arwin Bos dat de extremen in het weer steeds groter worden. “Er zijn perioden met echt hele grote stortbuien zoals een jaar geleden. Toen hebben we forse schade gehad en stond alles onder water. Tachtig millimeter water in een half uur! Vorig

jaar gebeurde het drie keer en dit jaar een keer. Dat maakt het uitdagend!” Zuurstofgebrek Bij hevige regelval is er geen minuut te verliezen. “De meeste aardappelrassen krijgen zuurstofgebrek en gaan rotten als ze 24 uur met hun wortels in het water staan. Het gebeurt regelmatig dat het water tot halverwege de aardappelrug komt. Dan kun je wel de onderste aardappels gaan rooien, maar het proces gaat in de schuur verder, dus dat is geen oplossing. Je kunt je oogst volledige verliezen. Het parool is dus: te veel water onmiddellijk afvoeren.”

aangestuurd. “In extreme periodes moet je ofwel enorm veel water bij je gewassen kunnen afvoeren, dan wel bij grote droogte water kunnen aanvoeren. Het is heel simpel: als boer kan ik nog zoveel water afvoeren, maar als het slootwater net zo hoog staat als het perceel, kan het water nergens heen. Wat Rijnland doet is ontzettend belangrijk en dat gaat erg goed. De mensen van Rijnland monitoren het weer. Als daaruit blijkt er een grote hoeveelheid water gaat vallen, gaat Rijnland voorbemalen. Het waterpeil komt dan lager waardoor de boeren meer capaciteit hebben om water kwijt te kunnen.”

Peilvlakken Haarlemmermeer is onderverdeeld in peilvlakken waarbij de waterstand door Rijnland afzonderlijk wordt

Greppels frezen Om het water de baas te blijven, investeren de ondernemers in drainage en frezen ze bovengronds

greppels op plekken waarvan bekend is dat er wateroverlast kan optreden. “En bij stevige regenval gaan we met drie man meteen het land op met de schop en met machines om de greppels open te houden en de boel te redden. Dat hebben we de afgelopen twee jaar al zo´n vijf keer moeten doen.” Arwin Bos is voor het waterbeheer ook afhankelijk van bijvoorbeeld de buren. “Iedereen moet zorgen voor een goede waterafvoer, anders hebben we daar allemaal last van. Het is een gedeelde verantwoordelijkheid: we hebben allemaal een taak in het waterbeheer.” Zoute kwel Het water komt niet alleen van boven, het water komt ook uit de ondergrond. De polder heeft veel last van zoute kwel. Het komt van

Rioolheffing lager dan gemiddeld in Nederland De gemeente zorgt voor de afvoer van afvalwater, regenwater en grondwater. Dat zijn flinke uitdagingen, want het klimaat verandert, het riool veroudert en door de lage ligging heeft Haarlemmermeer een aantal bijzondere waterproblemen. Het onderhoud van de riolering is kostbaar. Ondanks de kosten voor het doen van de onderzoe-

ken, de aanleg van drainage en het onderhoud aan het rioolsysteem, stijgt de rioolheffing die inwoners betalen niet, afgezien van de inflatiecorrectie. De rioolheffing in Haarlemmermeer bedraagt 120 euro. Dat is een stuk lager dan 209 euro gemiddeld in Nederland.

Waterschapsbelasting voor droge voeten en schoon water Het hoogheemraadschap van Rijnland heft waterschapsbelasting. Die bestaat uit zuiveringsheffing en watersysteemheffing. Rijnland maakt het afvalwater schoon van de ruim 1,3 miljoen inwoners in het gebied. Bijvoorbeeld al het water dat wegloopt via toilet, gootsteen en douche (zo’n 136 liter water per persoon per dag). Maar ook afvalwater van bedrijven en industrieën en het regenwater dat in de straatputjes verdwijnt en via het riool naar een van de afvalwaterzuiveringen stroomt.

8

Het geld van de watersysteemheffing wordt besteed aan beheer van en onderhoud aan duinen, dijken, kades, vaarwegen en gemalen. Om de mensen in het gebied te beschermen tegen overstromingen en om ervoor te zorgen dat gemalen goed hun werk kunnen doen. Ook houdt Rijnland de waterkwaliteit op orde door bijvoorbeeld sloten en vaarwegen te baggeren, natuurvriendelijke oevers aan te leggen en algenconcentraties te bestrijden. Rijnland.net/waterschapsbelasting of op www.bsgr.nl.

diep onder de grond waar een dik kleipakket ligt. Het nog dieper liggende zoute (zilte) water drukt hier tegenaan vanuit oude ondergrondse zoute zeelagen en vanuit zee. Zeker in Haarlemmermeer met een enorme bedrijvigheid in de grond, is de kans heel groot dat er in de ondergrond een lek ontstaat. Dan komt het zoute water omhoog met alle gevolgen van dien. Arwin Bos: “Hoe meer het gebeurt, hoe vervelender het is. Zo’n wel krijg je niet meer dicht. Daarom weet iedere boer in Haarlemmermeer: graaf niet in de grond! Want het zoute water komt uiteindelijk in het oppervlaktewater terecht. De zorg voor zoet water is belangrijk, niet alleen voor onze gewassen, maar ook voor de bomen en planten.”

Vragen of klachten? Gemeentelijk watersecretariaat Vragen, klachten of opmerkingen over: • Zwerfvuil in het water • Maaien van slootkanten (taluds) • Grondwateroverlast • Riolering • Water op straat 0900 1852, [email protected], Haarlemmermeer.nl/meldingen Rijnland Vragen, klachten of opmerkingen over: • Te hoog of te laag waterpeil • De waterkwaliteit, bijvoorbeeld stank • Onderhoud aan de watergangen, bijvoorbeeld het weghalen van waterplanten of het op diepte houden van watergangen door middel van baggeren • Beschoeiingen in watergangen langs openbaar gebied 071 306 35 35, Rijnland.net/uw-loket


Haarlemmermeer: het water de baas

Recommend Documents