FEBEM Duurzaamheidsrapport 2010-2011 De Belgische milieubedrijven geven het duurzame voorbeeld
Deontologische code Indien een bedrijf volwaardig lid
verdere uitwerkingen binnen enkele
fectief werk maakt van de verdere
wenst te worden van FEBEM,
sectoren. Zo is in het kader van deze
professionalisering van de sector
moet het zich verbinden de deon-
code door de Federatie een “code
en zonder “windowdressing” ten
tologische code van de Federatie
van goede praktijk” uitgewerkt voor
velde zaken helpt verbeteren. Het
te respecteren. Deze code bevat
de behandeling van asbestafval én
FEBEM-lidmaatschap is dus ook
enkele
engagementen
een code voor de aanvaarding van
duidelijk een kwaliteitslabel, wat
naar het respecteren van wetgeving
duidelijke
afvalstoffen op stortplaatsen. Een
uitwendig gemaakt wordt door een
toe en schrijft ook een bepaalde col-
code voor de problematiek van
ingekaderde verklaring die de vol-
legialiteit voor. Voor FEBEM zijn dit
het mengen van afvalstoffen is in
waardige leden ontvangen.
basisverklaringen, waar elk regulier
ontwerpfase, net als enkele richt-
bedrijf zich moet aan houden. Er is
lijnen voor de recuperatie van papier
dan ook een duidelijke procedure
en karton. Het is de bedoeling deze
voorzien indien zou worden gesig-
codes te laten omzetten in regelge-
naleerd dat een van onze leden deze
ving maar in tussentijd moeten onze
deontologie niet zou respecteren.
leden deze codes wel te respec-
Deze procedure is al enkele malen
teren.
in werking gezet met telkens een
van FEBEM engageren zich ook
uitklaring van enkele onduidelijk-
om de milieubeleidsovereenkomst
heden als gevolg. De code zorgt dus
voor bodemsaneringsoperaties te
ook voor een betere sfeer tussen de
respecteren. FEBEM meent dat
bedrijven en is ook een kapstok voor
op deze manier de Federatie ef-
De
leden-grondreinigers
eer
beh ieu Mil oor zorg” nv u jve ilie ri m d in Be ig
rijv an e v M, bed BE
rati
e Fed
“FE
SIJF N DR BE RIJVE DE IE ES D GD C BE AN NIN SUC U V LE T ER T HE DE ER MILIE TV NS D DA EN IN RT IG DIE BB HA N DE TE ERTU N HE C C V A RE A H V OR IJN O EN K C C Z M N e GIS RATIE OLLE E LEDENEN DAT nd n va LO W SV AR ere en TO FEDE EIT N HA TROU cht anis LIT R E org nda ON VE WA BEM E cht t aa ET NK E DE me geri ,D TH EE MT. F ats erd ME OR EN EM sulta gevo VO DE KO EN IS B re H n T t aar e e nh ord nh ISC IE FE N GARANEN GOEERBIND tw Me it e h H E e c B lit T a A eri EV FE IJ T ET n; r kw gsg eu; PP EN T RA STA en uite efmili werk voo ssin EM SCHA LED DE rb r le plo cht EB T R naa het no OP anda daa FE N F MAA HAA e R p n f A s, e O a e V n t N tie tie ro O N
n N c g ne N V g me DE IEU E TIE E EN. en klante genera stru die D LE A IL TAA erkin ls e con gen DE S, M DER E LE n a ië, de stige w NS ies nin D E N me m DE nele lg me uss EN ME DE F LE n ko in Be toeko isc ere IE ssio N AR r ij d e me and VA ERAT rofe HA arb tea secto or d tie, D wa EN een p een de u vo FE ocra ing EM e: en voor fmilie em erk EB alism rm d w F e e e n vo ard het le ; OR ion g; pen n d n. en VO fess rlenin en o ening r lede e wa aat; u; etrokk ur va cte van d e ro a l st ilie kle confli · p nstve chap: ders m en ha evoeg aring traa efm t de b de t die ners or ie e cen n le en en to EM n toeg e vrijw ij e s is m ing vo d art e vorm t leid FEB pp erk · p spect eest: ing: e ilieu: en cha et een rktw hill en nie re h aats efm ma rsc g psg epp , m BEM ije T roe esch r het le aan; gsve n mo rs vr g N E e e e · ks nin RA rd artn rre F aard voo elij me ijgen GA ve voo n, p · w spect gdag ect: ICH ; te kr nte s in zo ect a kla N Z teren resp · re den d s resp dacht n; LE ec van stantie ede le rbij EL rzijd e aan n ele ST te resp waa verh ede d ord eidsi n n; , ij o EM · w ldoen ige EB n tijde voere teren; ten vo overh nb g n vo ond erin NF arte cture VA te alle ntie te verbe tering an de verk ergad N te ka stru V unt DE ving curre tor te verbe nen a e an LE e n ; g a intern r c ndp mene e n a rl tie ta a DE wetg e co e se la e en be nn d ijk M-s , Alg e te ve dera en BE ten n · d n eerl o van streve rking EN de fe me sulta ED t FE dage e g e lge van n; EL · e t ima nd te dew . l he ie na le re e n e re N D ngen lede enke stud n va ncië · h ortdu ige m punte LE me , fina eit. UL eslissi ndere zetelt zoals d d n ble n a EZ n lit · vo volle sstan pro iteite TO nsusb n de n me e ntia ente s; e ri · d rheid TIE em orce orens activ nfide RA conse eratie n waa ven o F lv e c ove E a d -e ij sk D e e Ta fed ten FE ffen EM nb dig ing lid rich betre de no DE egge et de ordig e FEB en en EM tie p e o m d AR r erl FEB NA h ne l zijn genw aan rkgroe federa tie to lt voo c n a e ra e · zi llegia -vert ipere n, We ar de fede org st a e M e o ic · c FEBE l part efdag erst n aar d zich b n a e · in axima den, Tr gelijk onen eratie d rt o m ra ve · e fe en el m Led zove arantie arbij d sp ch wa · zi n tran ram) g e · e rgano r (o ige ord wo n e eg vert EM FEB
Bezoek onze website www.febem-fege.be
2
FEBEM Duurzaamheidsrapport 2010-2011 Inhoud 4
Voorwoord – “Doen wat we zeggen, zeggen wat we doen”
5
Prosperity – Meer inkomsten, veel concurrentie
8
12
20
5
Omzetcijfers stijgen
6
Winstmarges nemen toe
7
FEBEM-initiatieven: Werken aan eerlijke concurrentie
People – Aandacht voor duurzaam personeelsbeleid 8
Diversiteit en trouw
10
Veiligheid voorop
11
FEBEM-initiatieven: Opleiding en veiligheid centraal
Planet – Sector verkleint ecologische voetafdruk 12
Luchtemissies terugdringen
13
Sector stoot minder broeikasgassen uit
14
Wateremissies blijven dalen
15
De Belgische milieusector bindt de strijd aan met de CO2-uitstoot
16
Recyclage neemt toe
18
Energie besparen en produceren
19
FEBEM-initiatieven: Samen voor een beter milieu
Products – Naar een optimalisering van het inzamel- en recyclageproces 20
Afvalbeheer
22
Het marktaandeel van privaatrechtelijke ondernemingen groeit
23
Steeds meer afval ingezameld
24
Facts & figures over afvalinzameling
26
FEBEM-initiatieven: Voor een continue verbetering van de kwaliteit van de dienstverlening
27
Onze leden
29
Partners Colofon Het FEBEM Duurzaamheidsrapport 2010-2011 is een realisatie van de Federatie van Bedrijven voor Milieubeheer. Redactie: Forte (www.forte.eu), Werner Annaert, Anita Cosaert, Cédric Slegers, Baudouin Ska en Mireille Verboven. Lay-out: 2Mpact (www.2mpact.be). V.U. Werner Annaert. Dit jaarbericht wordt gedrukt op 100 % gerecycleerd en chloorvrij papier. Ce rapport de durabilité est également disponible en français sur www.febem-fege.be. Wilt u meer informatie over onze federatie ? FEBEM - Federatie van Bedrijven voor Milieubeheer Buro & Design Center Esplanade 1b.87 BE-1020 Brussel Tel. 02/757.91.70 Fax 02 240 27 29
[email protected] www.febem-fege.be
Voorwoord: “Doen wat we zeggen en zeggen wat we doen”
Velen praten over duurzaamheid, maar weinigen
“De Belgische milieusector praat niet alleen over duurzaamheid, onze leden voegen de daad ook bij het woord. We mogen best fier zijn op de resultaten.”
durven echt keuzes maken. Onze leden maken die keuzes wel. Dit rapport bewijst voor de tweede keer op rij dat de privaatrechtelijke milieubedrijven in België heel wat investeren in de duurzaamheid van onze sector. En dat op meerdere niveaus: finan-
Federatie steunt en volgt het goede voorbeeld
cieel, sociaal, ecologisch en productmatig.
Duurzaamheid, de kern van de sector
Helaas krijgen onze leden hiervoor niet altijd de steun die ze verdienen. De beleidsmakers durven niet altijd keuzes te maken pro duurzaamheid en klanten kiezen vaak nog
De milieusector is van nature een duurzame sector. De
te veel op basis van het kostenplaatje. Als federatie willen
kernactiviteiten van onze leden leveren een belangrijke
we daar verandering in brengen. Hoe? Door samen met
bijdrage aan een beter milieu. Door verontreinigde
onze leden duurzame initiatieven op te zetten, zoals de
bodems te zuiveren, door afval selectief in te zamelen,
selectieve inzameling van pmd in de bedrijfswereld.
door de verschillende fracties in gespecialiseerde centra
Door samen met VAL-I-PAC in enkele nieuwe sectoren
te sorteren om ze nadien op de meest geschikte manier
de inzameling van papier en karton te organiseren. Door
te verwerken of te recycleren.
het voorbeeld van onze leden te volgen en als federatie ook zelf actie te ondernemen. Door regelmatig rond
Voortrekker op vlak van duurzaamheid
de tafel te gaan zitten met beleidsmakers en collegafederaties, zodat we de marktkansen van onze leden kunnen vrijwaren en uitbreiden. Maar ook, en vooral,
Maar de Belgische milieusector doet meer. Ze wil het
door de inspanningen van onze leden te communiceren
goede voorbeeld geven. Met succes. Heel wat van
naar de buitenwereld. Want we walk the talk, but we also
onze leden gelden als voorbeeld binnen hun inter-
talk the walk. We doen niet alleen wat we zeggen, we
nationale moedergroep en hun specifieke sector. Onder
zeggen ook wat we doen. We mogen best fier zijn op
meer door elektrische wagens in gebruik te nemen, door
de inspanningen die onze sector doet en de resultaten
algen te kweken als biomassa, door onderzoek naar
die daaruit voortkomen. Daarom ook dit duurzaamheids-
de mogelijkheden om materialen uit oude afvalfracties
rapport.
te recupereren, enz. Maar ook door te investeren in de Veel leesplezier.
financiële gezondheid van hun organisatie en in de opleiding, begeleiding en veiligheid van hun medewerkers. En dat ondanks de vaak moeilijke financiële en economische
Werner Annaert
situatie.
Algemeen Directeur FEBEM
4
PROSPERITY PEOPLE PLANET PRODUCTS
Meer inkomsten, veel concurrentie
gemiddeld 90 % toenemen. De omzet van bedrijven die
Ondanks de economische crisis van 2008, slaagde de afvalsector erin het hoofd boven water te houden. De cijfers voor 2010 tonen vooral de hevige concurrentie tussen de verschillende operatoren. Afval wordt steeds zeldzamer en dus wordt bevoorrading almaar belangrijker, zowel op nationaal als op Europees niveau. De recyclagesector daarentegen boomt door de hoge prijs voor grondstoffen. Dankzij deze evolutie namen gerecycleerde producten een gunstige positie op de markt in. Tot slot zette de markt voor bodemsanering zijn ontwikkeling verder.
schroot en plastic recupereren, steeg met respectievelijk 59 en 35 %. Voor inert afval, bedroeg de gemiddelde omzetstijging 11 %. De inkomsten voor bedrijven die elektrisch afval recycleren steeg dan weer met 4 %, terwijl de inkomsten van glasrecycleerders stabiel bleven (+0,2 %).
Evolutie van het omzetcijfer (2009-2010) Recyclage van glas Recyclage van plastic Recyclage van papier/karton Recyclage van AEEA Recyclage van inert afval Bodemsanering
1.1 Omzetcijfers stijgen
0%
20%
40%
60%
80%
100%
Grafiek 1: In 2010 kenden de recyclagebedrijven een opmerkelijke stijging van hun omzetcijfer.
In 2010 zag de Belgische milieusector een stijging van haar globale omzetcijfer. Vooral kmo’s (+18 %) deden het goed in vergelijking met de grote bedrijven (+7 %). De
Storten en verbranden
evolutie van de omzetcijfers varieerde wel van sector tot
De stortplaatsen van klasse II zagen hun omzetcijfer
sector.
dalen met 16 %. Een gevolg van de daling van de storthoeveelheden (zie grafiek 2). Verbrandingscentra zagen
Inzameling
hun omzet lichtjes dalen (-3 %).
Het omzetcijfer van de bedrijven die actief zijn in afvalinzameling, zoals de verhuur van containers voor huis-
Evolutie van de gestorte afvalhoeveelheden in ton
aan-huis inzameling, is relatief stabiel gebleven. Er was een gemiddelde stijging van 1 % ten opzichte van 2009.
2.000.000 1.800.000 1.600.000 1.400.000 1.200.000 1.000.000 800.000 600.000 400.000 200.000 0 2010
2009
2008
2007
concurrentie van gerecycleerde producten, die op hun
2006
toenemende
2005
daardoor
2004
ondervonden
2003
Grondstoffen
Wallonië
2002
In 2010 stegen de prijzen van primaire grondstoffen.
Vlaanderen
2001
Recyclage
2000
1
beurt hun prijzen zagen toenemen en de inkomsten van Grafiek 2: De laatste tien jaar belandt steeds minder afval op stortplaatsen.
recyclagebedrijven een ‘boost’ gaf. De ondernemingen die papier en karton recycleerden, zagen hun omzet met
5
Bodemsanering
We willen het tijdschrift Incidences bedanken voor de financiële cijfers van meer dan 400 bedrijven, die het publiceerde in haar nummer van 26 september. Die informatie leverde een belangrijke bijdrage voor het schrijven van dit hoofdstuk.
De omzet van de bodemsaneringsbedrijven steeg met bijna 3 % in vergelijking met 2009. Deze activiteit zet haar opwaartse beweging van de afgelopen zes jaar verder. De daling in 2009 werd in 2010 meteen rechtgezet.
1.2 Winstmarges nemen toe In 2010 stegen de winstmarges binnen de milieusector.
2011 / 2012 : De afvalsector blijft op zijn hoede
Vooral kleine bedrijven die gespecialiseerd zijn in het recycleren van bepaalde fracties zagen hun winsten
Twee keer per jaar houdt het VBO een enquête over
aanzienlijk toenemen (+30 %). Ook hier variëren de
de economische conjunctuur. In het kader daarvan
tendensen van het ene vakgebied tot het andere.
stelt FEBEM haar bestuurders een aantal vragen, zodat
Inzameling
we het VBO een correcte visie op de toekomst van de
Bedrijven die afval inzamelen zagen de winstmarges
zagen we:
sector kunnen geven. Tussen maart en november 2011
opnieuw stijgen. Daar waar deze bedrijven over het alge-
▪▪
meen verlies leden in 2009, behaalden ze aanzienlijke
Een daling van de productie, terwijl we in maart nog een stabilisering verwachtten.
winstmarges in 2010. ▪▪
Recyclage
Een daling van de export, hoewel we in maart nog aan een stijging dachten.
Bedrijven die plastic, schroot en inert afval recycleren,
▪▪
Een stabilisering van de rendabiliteit, de investe-
zagen hun winstmarges stijgen. Voor andere fracties was
ringen en de tewerkstelling zoals voorspeld in
2010 minder gunstig. De marge voor papierrecyclage
maart.
bijvoorbeeld daalde met 30 %, ondanks een omzetcijfer in volle expansie. Voor bedrijven die elektrisch en
Wat zal de toekomst brengen?
elektronisch afval recycleren, daalden de winstmarges
▪▪
zelfs met 80 %. Glasbedrijven zagen een gelijkaardige
Op korte termijn vrezen we dat de productie, de rendabiliteit en de investeringen zullen dalen.
daling van hun marges. België is immers in een optimaal afvalbeheersysteem aanbeland, waarin geen belangrijke vooruitgang meer wordt verwacht. De operatoren voeren dus een hevige concurrentiestrijd op alle markten, wat de marges naar beneden drukt.
▪▪
We zien op korte termijn ook de export toenemen.
▪▪
Op lange termijn zal alles zich opnieuw stabiliseren.
We zijn dus optimistischer over de investeringen dan zes
Storten en verbranden
maanden geleden. Tussen maart en december zien we belangrijke vervangings- en uitbreidingsinvesteringen.
De winsten van de stortplaatsen van klasse II daalden
Innovatie of rationalisatie blijven op een laag pitje, net als
met bijna 60 %. FEBEM spoort de Belgische gewestelijke
in maart. De afgelopen zes maanden stuurden in eerste
autoriteiten dan ook aan om na te denken over de duur-
instantie de wetgeving en vervolgens de kost van energie
zame toekomst van de stortplaatsen. Verbrandingsinstal-
en primaire grondstoffen en de arbeidskosten de inves-
laties noteerden 5 % meer winst in 2010.
teringen. Op basis van de wettelijke bepalingen die nu
Bodemsanering
gekend zijn, zullen in de eerste plaats de kost van energie en primaire grondstoffen gevolgd door de beschikbaar-
Bodemsaneerders zagen hun winstmarges stijgen met
heid van gekwalificeerd personeel en de arbeidskosten
bijna 50 %, daar waar die de laatste twee jaar aan het
bepalend zijn voor investeringen. Regelgeving komt pas
dalen waren.
op de vijfde plaats.
6
Financiële discussies
1.3 FEBEM-initiatieven
In 2010 heeft FEBEM meerdere dossiers behandeld met
Werken aan eerlijke concurrentie
een rechtstreekse financiële impact voor de leden. ▪▪
Onderhandelingen met de gewestelijke autoriteiten over het budget dat aan de bodemsanering moet toegekend worden.
▪▪
FEBEM verdedigt de belangen van haar leden. We zetten tal van initiatieven op om de markt te verruimen en om alle marktspelers gelijke kansen te bieden – van kmo’s tot multinationals, van openbare organisaties tot privaatrechtelijke ondernemingen. Enkele realisaties van 2010.
Besprekingen met de VREG over een minimumprijs voor de groene elektriciteitscertificaten.
▪▪
Onderhandelingen
over
de
vergoeding
voor
Recytyre. ▪▪
Bespreking met de gewesten over de afvalheffingen.
▪▪
Onderhandeling met Fost Plus over de vergoeding voor pmd van bedrijven.
Bepaalde afvalstoffen erkennen als producten om hun waarde te verhogen
▪▪
Overleg met VAL-I-PAC over de premies voor inzameling en recyclage van industriële verpakkingsafvalstoffen.
De prijs van een afvalstof hangt deels af van zijn erken-
▪▪
Vergoeding door Fotini voor gegevensoverdracht.
▪▪
Onderhandeling met de havens voor waarborgen bij afgifte scheepsafval.
ning als product dat herbruikbaar is in andere toepas▪▪
singen. Dankzij de inspanningen van FEBEM, vooral via Belgische experts die actief zijn op Europees niveau, zijn bepaalde types afvalstoffen, zoals glas en plastic, op dit moment op weg om erkend te worden. Door te ijveren voor zo’n producterkenning wil FEBEM haar leden, die deze ‘afvalstoffen’ voortbrengen en opnieuw verkopen, ondersteunen.
Aanpassing van het actieterrein van de intercommunales FEBEM komt regelmatig samen met COPIDEC en INTERAFVAL, de federaties van de afvalintercommunales in Wallonië en in Vlaanderen. Er zijn verschillende besprekingen geweest met de intercommunales om de spelers te identificeren die met huishoudelijk afval vergelijkbaar bedrijfsafval inzamelen en verwerken. Door zich te focussen op de dienstverlening aan particulieren kunnen de intercommunales zich ten volle wijden aan hun voornaamste rol. De privaatrechtelijke ondernemingen kunnen dan hun dienstverlening aan bedrijven verder ontwikkelen.
7
...
PROSPERITY PEOPLE PLANET PRODUCTS
2
Aandacht voor duurzaam personeelsbeleid
2.1 Diversiteit en trouw
FEBEM vertegenwoordigt ongeveer 10.000 medewerkers in de Belgische milieusector. Uit cijfers blijkt dat het gros van die werknemers jarenlang trouw blijft aan hun bedrijf, het resultaat van het duurzame personeelsbeleid in de sector. De speerpunten binnen die aanpak zijn opleiding en begeleiding. Op die manier willen FEBEM en de leden-bedrijven de veiligheid binnen de sector en de toestroom van nieuwe medewerkers verbeteren.
Werkgever voor hoog- en lagergeschoolden Op basis van een steekproef bij 3.765 sectormedewerkers bracht FEBEM de opleidingsniveaus binnen de sector in kaart. Daaruit blijkt dat heel wat lagergeschoolden in de sector werk vinden. Bij de mannen heeft 42 % een diploma lager onderwijs, terwijl 21 % een diploma hoger onderwijs bezit. Deze cijfers zijn gelijkaardig aan de resultaten van 2009. De vrouwen hebben een hoger opleidingsniveau dan de mannen: 58 % van de vrouwen heeft een diploma hoger onderwijs, dat is 8 % meer dan in 2009. Slechts 9 % van de vrouwen bezit enkel een diploma lager onderwijs. De medewerkers met een lager diploma zijn vooral te vinden onder de arbeiders.
100 %
Hoger universitair onderwijs
90 % 80 %
Hoger niet-universitair onderwijs
70 %
Secundair onderwijs
60 % 50 %
Lager onderwijs
40 % 30 % 20 % 10 % 0%
Mannen
Vrouwen
Totaal
Grafiek 3: Opleidingsniveau van het personeel in de sector.
8
Steeds meer diversiteit
Trouw aan de werkgever
De sector streeft naar diversiteit in de afkomst van zijn
Een analyse van 5.501 sectormedewerkers leert dat de
medewerkers, hun geslacht, enz. Uit een analyse van
meerderheid tussen 1 en 5 jaar in dienst is. Dat is iets
3.765 sectormedewerkers van vijf grote bedrijven blijkt
minder dan in 2009. In 2010 zijn er echter meer mede-
dat in de sector gemiddeld 21 % vrouwen en 79 %
werkers die minder dan een jaar of meer dan 20 jaar aan
mannen werken.
hetzelfde bedrijf trouw zijn. Zo’n 37 % van de werknemers is al meer dan tien jaar trouw aan hetzelfde bedrijf. Dat is
Uit een steekproef van 4.899 medewerkers van zeven
meer dan in het jaar 2009, toen 32 % langer dan 10 jaar
grote bedrijven, blijkt dat 11 % van de medewerkers
voor eenzelfde bedrijf werkte.
een andere nationaliteit heeft. Het gaat hierbij vooral om medewerkers met de Marokkaanse, Turkse, Nederlandse en Franse nationaliteit. Bij de arbeiders heeft 14 % een andere nationaliteit, bij de bedienden is dat slechts 5 %.
Alle leeftijdsklassen vertegenwoordigd Uit de gegevens van 5.581 medewerkers uit de sector blijkt dat het grootste deel zich, net als in 2009, in de leeftijdscategorie tussen 30 en 50 jaar bevindt. Zo’n 13 % is jonger dan 30 en 21 % is ouder dan 50 jaar. De groep
Leeftijd
2009
2010
minder dan 1 jaar
4,5 %
8%
1 tot 5
41 %
34 %
5 tot 10
22,5 %
21 %
10 tot 15
16 %
19 %
15 tot 20
9,5 %
9%
meer dan 20 jaar
6,5 %
9%
Tabel 2: Anciënniteit van de werknemers in de sector.
van de arbeiders telt met 25 % werknemers boven 50 jaar beduidend meer oudere werknemers dan de bedienden
Sector maakt dankbaar gebruik van interim-krachten
(14 %).
In 2010 presteerden interim-krachten bij zes grote
Leeftijd
2009
2010
Jonger dan 20 jaar
0,5 %
<0,5 %
wat overeenkomt met ongeveer 526 fulltime werknemers.
20 tot 25
5%
3%
Niet alleen leent het werk in onze sector zich tot het
25 tot 30
10 %
10 %
30 tot 35
14 %
13,5 %
35 tot 40
17 %
17 %
40 tot 45
18 %
18 %
45 tot 50
15 %
17 %
50 tot 55
11 %
12 %
55 tot 60
7%
7%
Ouder dan 60 jaar
2,5 %
2%
bedrijven in de sector in totaal 1 miljoen interim-uren,
inzetten van interim-arbeid, maar ook kunnen interimkrachten de periodieke pieken en dalen in de afvalproductie opvangen.
Tabel 1: De gemiddelde leeftijd van de werknemers in de sector.
9
2.2 Veiligheid voorop
Ten strijde tegen dodehoekprobleem
FEBEM maakte een overzicht van de kerncijfers uit de jaarverslagen van de interne dienst voor preventie en bescherming op het werk van haar leden. Hieruit blijkt dat de gemiddelde frequentiegraad (Fg) in 2010 licht is gestegen. Hetzelfde geldt voor de gemiddelde werkelijke Ernstigheidsgraad (wEg) en de Gemiddelde globale ernstigheidsgraad (Geg) (tabel 3). In 2010 registreerde het Fonds voor Arbeidsongevallen (FAO) in de ‘afvalsector’ (Nace2 code 38) 529 ongevallen met gevolg (waarbij de betrokken medewerker minstens
Om ook de veiligheid van de andere weggebruikers te verhogen, rust de sector haar vrachtwagens toenemend uit met dodehoekspiegels en -camera’s. Onze leden organiseren ook opleidingen waarin de chauffeurs ze correct leren te gebruiken.
één dag afwezig was). In 2009 en 2008 was het aantal arbeidsongevallen vergelijkbaar, met respectievelijk 514 en 663 ongevallen. Het grootste aantal ongevallen vond plaats bij de terugwinning van gesorteerd materiaal.
Steeds meer bedrijven implementeren een veiligheidsmanagementsysteem Steeds meer bedrijven in de sector implementeren een uniform, gecertificeerd veiligheidsmanagementsysteem conform de internationale OHSAS 18001-norm. OHSAS (Occupational Health and Safety Assessment Series) is het veiligheidsbroertje van de ISO 9001-norm voor kwaliteit en de ISO 14001-norm voor milieu. Dankzij dit systeem kunnen onze leden de veiligheid en de impact van de veiligheidsinitiatieven binnen hun organisatie op een systematische manier opvolgen.
Gemiddelde
Gemiddelde werkelijke
Gemiddelde globale
frequentiegraad (Fg)
Ernstigheidsgraad ( wEg)
ernstigheidsgraad (Geg)
2010
32,71
0,92
4,39
2009
32,51
0,88
4,47
2008
40,06
1,17
4,99
NACE2 code 38
Tabel 3: Kerncijfers ongevallen met gevolg (minstens een dag afwezigheid).
10
Brochure over preventie en veiligheid in sorteercentra
2.3 FEBEM-initiatieven
Opleiding en veiligheid centraal
In onze brochure ‘Preventie en veiligheid: sorteercentra’ infomeren we de sorteercentramedewerkers over de gevaren verbonden aan het werk in een sorteercentrum. De deelnemers leren ook hun verantwoordelijkheid opnemen bij de preventie van ongevallen.
FEBEM zet zich op verschillende vlakken in voor alle medewerkers van de Belgische (en Europese) milieusector. Het aspect veiligheid is één van de vier strategische pijlers waarop de federatie focust, onder meer door de leden te informeren via tal van brochures, opleidingen en infoavonden. FEBEM zet zich ook in om de integratie van nieuwe sectormedewerkers te versoepelen.
Toolboxfiches verhogen het veiligheidsbewustzijn De werkgroep QESH (Quality, Environment, Safety & Health) van FEBEM ontwikkelde in 2010 veiligheidstoolboxfiches voor haar leden. De fiches moedigen de teamleden aan om regelmatig samen een geselecteerd veiligheidsonderwerp te behandelen. Dat verhoogt het veiligheidsbewustzijn en stimuleert de communicatie tussen de uitvoerende en de leidinggevende niveaus.
Opleiding veilig omgaan met gevaarlijk afval
Veiligheidstips voor bedrijfsbrand In 2010 organiseerde FEBEM infosessies rond brand-
In samenwerking met SGS organiseert FEBEM oplei-
preventie. De deelnemers kregen informatie over onder
dingen voor medewerkers uit de sector die met gevaarlijk
meer brandbeveiligingssystemen, het belang van een
afval werken. De deelnemers leren op hun site hoe ze met
nauwere samenwerking met de brandweer en een
deze materialen op een veilige manier moeten omgaan.
optimale communicatie in geval van brand, ook met de
FEBEM biedt een gelijkaardige opleiding aan voor mede-
directe omgeving.
werkers van het leger.
FEBEM loopt en fietst voor het goede doel
Basisopleiding voor nieuwe medewerkers
Einde mei vaardigde FEBEM ongeveer twintig spor-
FEBEM organiseert een basisopleiding voor nieuwe
tievelingen af naar de 20 km van Brussel. In juni legde
werknemers in de sector. De opleiding gaat dieper in op
een FEBEM-fietsteam 1.000 km af en zamelde samen
de organisatie van de sector, de verschillende actoren
5.250 euro in voor Kom Op Tegen Kanker. Met deze
(privé en publiek), de belangrijkste elementen van de
acties willen de medewerkers van de FEBEM-leden en
wetgeving, enz. Ook medewerkers die al langer actief
het FEBEM-secretariaat het sportieve voorbeeld tonen
zijn in de sector en die hun kennis willen opfrissen, zijn
en iedereen aansporen om meer te voet of met de fiets
welkom.
eropuit te trekken in plaats van met de wagen.
11
PROSPERITY PEOPLE PLANET PRODUCTS
3
Sector verkleint ecologische voetafdruk
om hun rookgassen te wassen. Ondertussen recupereren
Sommige mensen zien de milieusector nog altijd als een vervuilende sector. Ze zien zelden dat de bedrijven in onze sector net een oplossing aanbrengen voor tal van vervuilingsproblemen. Verschillende spelers leveren al jaren inspanningen om hun impact op het milieu aanzienlijk te verminderen. Bijvoorbeeld door de emissies in lucht en water terug te dringen. Daarnaast helpen de Belgische milieubedrijven ook andere industrieën om hun ecologische voetafdruk te verkleinen. Dankzij recyclage hebben producenten minder natuurlijke grondstoffen nodig en daalt het energieverbruik tijdens de productie van nieuwe producten. Door energie op te wekken uit afval helpt de sector het verbruik van fossiele brandstoffen te beperken.
de verbrandingsinstallaties ook energie. Ondanks de continue wijziging van de verbrande afvalsoorten en de toegenomen capaciteit aan verbrandingsinstallaties blijven de luchtemissies de laatste jaren relatief stabiel voor dioxines en stof; de SOX en NOX-waarden zijn gestegen (tabel 4a 1).
3.1 Luchtemissies terugdringen Algemene verontreinigingspara- meters blijven onder wettelijke normen Binnen de afvalverwerkingsector zijn een aantal bedrijven
SOX als SO2 [ton]
NOX [ton][ton]
ng
1.051
1.325
12.068
11
218
2.022
2001
13.230
14
134
2.396
2002
4.200
13
113
2.513
2003
4.673
11
87
2.026
2004
2.412
13
115
2.307
2005
3.574
15
153
1.960
2006
3.509
10
53
1.161
2007
4.384
9
43
1.289
2008
4.684
8
44
1.298
2009
4.680
7
73
1.386
jaar
dioxines [mg]
1990
253.750
2000
stof totaal [ton]
Tabel 4a: Emissies van algemene verontreinigingsparameters in de afvalverbrandingssector (Vlaanderen).
onderworpen aan continue metingen. Voor de afvalverbrandingsinstallaties zijn daarom heel wat parameters gekend. De luchtemissies van de verbrandingsinstalla-
sector
ties zijn afkomstig van: ▪▪
roosterovens, wervelbedinstallaties en draaitrommelovens;
▪▪
1990
installaties voor huishoudelijk en vergelijkbaar bedrijfsafval;
▪▪
2009
installaties voor gevaarlijk afval en specifieke afvalstoffen, zoals slib van waterzuiveringsinstallaties.
Afvalverbranding
dioxines [mg]
stof totaal [ton]
SOX als SO2 [ton]
NOX [ton] [ton]
253.750
ng
1.051
1.325
Vlaanderen (totaal) 491.089
ng
259.889
255.358
Afvalverbranding
7
73
1.386
4.680
Vlaanderen (totaal) 42.322
30.619 54.383
138.244
Tabel 4b: Het aandeel van de Vlaamse afvalverbrandingssector in de totale uitstoot van verontreinigingsparameters in Vlaanderen.
Sinds de dioxinecrisis midden jaren negentig voerden heel wat afvalverbrandingsinstallaties investeringen door
1
12
bron : MIRA kernset milieudata 2010
3.2 Sector stoot minder broeikasgassen uit De bijdrage van de afvalsector in de broeikasgasemis-
verder in te dijken (zie: ‘De Belgische milieusector bindt
sies is beperkt ten opzichte van de totale uitstoot van
de strijd aan met de CO2-uitstoot’).
broeikasgassen in België. Het aandeel van de afvalsector neemt bovendien continu af. In 2009 stootte de afvalsector
Er zijn ook ovens die biomassa, zoals hout, verbranden.
0,978 miljoen ton CO2-equivalenten (CO2eq) uit of 0,8 %
Deze verbranding wordt als CO2-neutraal beschouwd.
van de totale uitstoot in België (124,4 miljoen ton CO2eq). Dat is minder dan de helft van de broeikasgasemissies in 1990 (figuur 4 en tabel 5). De daling is grotendeels
Vermeden emissies
het gevolg van een sterk verminderde methaanuitstoot
Het gebruik van afvalstoffen in plaats van primaire
door stortplaatsen. De uitstoot van CO2 door de sector
grond- of brandstoffen vermijdt de uitstoot van CO2.
blijft een aandachtspunt. De sector ondernam daarom
Alle verbrandingsinstallaties in België samen vermijden
het afgelopen jaar tal van initiatieven om de CO2-uitstoot
Landbouw 10%
Afval 2%
1,5 miljoen ton CO2/jaar.
Andere 1% Landbouw 9.2%
Industrie (combustion) 24%
Verwarming van gebouwen (residentieel) 14%
Verwarming van gebouwen (tertiaire) 3%
Afval 0.8%
Andere 0.9% Industrie (combustion) 15.6%
Verwarming van gebouwen (residentieel) 16.3%
Industrie (energie) 21.3%
Verwarming van gebouwen (tertiaire) 5.2%
Industrie (energie) 21%
Transport 14%
Industrie (processen) 9.2%
Transport 21.5%
Industrie (processen) 11%
Grafiek 4: Het relatieve aandeel van de Belgische afvalsector in de totale uitstoot van broeikasgassen in België 2.
1990
2000
2006
2007
2008
2009
Totaal België
143.344
145.415
137.737
132.908
135.155
124.440
Afvalsector
3.404
2.329
1.247
1.151
1.050
978
2,37
1,60
0,91
0,87
0,78
0,79
68,4
36,6
33,8
30,9
28,7
% bijdrage afvalsector t.o.v. totale hoeveelheid België % afvalsector ten opzichte van totale
100
hoeveelheid afvalsector in 1990
(referentie)
Tabel 5: De uitstoot van broeikasgassen in de afvalsector (in kton CO2eq) in België.
2
13
bron: website www.climat.be
3.3 Wateremissies blijven dalen Vlaanderen De milieusector heeft de afgelopen jaren geïnvesteerd in nieuwe en meer efficiënte afvalwaterzuivering en een betere opvolging van de installaties. Die investeringen werpen duidelijk hun vruchten af. Een selectie van rele-
(*) De evaluatie van de wateremissies in
vante parameters toont dat de totale geloosde vracht van
Vlaanderen gebeurde op basis van de cijfers
de afvalsector daalde in de periode 2000 tot 2009.
uit de MIRA rapporten3. De cijfers betreffen
Zowel de biologische zuurstofvraag (BZV), de chemi-
gemiddelde
sche zuurstofvraag (CZV), als de hoeveelheid zwevende
bedrijven en van schattingen voor niet-
stoffen (ZS) namen af (tabel 6).
bemonsterde bedrijven.
sector afval en afval-
sector afval sector afval
water
en afval-
waarden
van
bemonsterde
sector afval sector afval
en afval-
water
sector afval
water
BZV
BZV
CZV
CZV
ZS
ZS
(ton O2)
(ton O2)
(ton O2)
(ton O2)
(ton)
(ton)
2000
427,9
59,5
1.407,1
311,6
224,1
77,1
2001
147,6
44,7
924,7
323,1
188,7
68,0
2002
131,1
38,0
1.058,9
292,8
133,7
62,2
2003
91,2
13,0
898,7
257,2
100,5
20,1
2004
110,7
19,2
898,7
322,0
96,8
20,3
2005
228,4
16,5
1.085,7
229,9
105,0
26,0
2006
235,0
25,5
1.237,9
230,7
343,2
38,1
2007
145,5
23,3
968,5
241,8
148,9
52,7
2008
110,7
19,2 (*)
875,1
234,1(*)
153,4
43,9(*)
2009
104,1
18,0(*)
791,1
211,6(*)
111,7
32,0(*)
Jaar
Tabel 6: Lozing van oppervlaktewater door afvalverwerkende bedrijven (Vlaanderen).
Totale belasting bij waterlozing
Verwerkte afvalvolumes
Toegevoegde waarde bij afvalbedrijven
Wallonië Volgens een analyse van de DGARNE (Division Générale de l’Agriculture des Ressources Naturelles et de l’Environnement) blijft de waterlozing in de Waalse privaatrechtelijke en publieke afvalsector stijgen. De komende jaren verwacht de sector een daling van de lozingen, mede onder impuls van de verstrengde wetgeving in Wallonië en Europa.
1995
1997
1999
2001
2003
2005
Grafiek 5: Evolutie van de waterlozingen door de afvalsector in het Waalse Gewest.
3
14
MIRA kernset 2010_ lozingen in bedrijfsafvalwater (subsector 2.6)
3.4 De Belgische milieusector bindt de strijd aan met de CO2uitstoot Recyclage van afval vermindert CO2-uitstoot
CO2-scan berekent besparing bij sorteren
In België spaart de recyclage van verpakkingsafval maar
Beter sorteren, betekent meer recycleren en minder afval
liefst 860.000 ton CO2eq uit. Een ton papier recycleren in
verbranden. Verschillende FEBEM-leden ontwikkelden
plaats van verbranden vermijdt de uitstoot van 750 kg
een CO2-scan waarmee ze kunnen berekenen hoeveel
CO2. De recyclage van 389.500 ton glas uit verpak-
CO2-uitstoot ze kunnen vermijden door hun afval te
kingen, ramen die in het bouwafval belanden en de ruiten
sorteren in gespecialiseerde sorteercentra of door selec-
van wagens bespaart 270.000 ton CO2. Dat komt overeen
tieve inzameling.
met 120.000 wagens van de weg halen.
Duurzame logistiek verovert de sector
Hernieuwbare afvalstoffen verbranden
Verschillende milieubedrijven onderzoeken het potentieel
De Belgische verbrandingsinstallaties verbranden steeds
van alternatieve brandstoffen en hybride voertuigen.
meer biomassa. Omdat biomassa geldt als CO2-neutrale,
Chauffeurs krijgen cursussen ecodriving om zuiniger te
hernieuwbare afvalstof compenseren de installaties een
leren rijden. Daarnaast bekijkt de sector ook geautoma-
deel van hun CO2-uitstoot. Voor sommige installaties
tiseerde systemen die de meest efficiënte route uitstip-
loopt dit op tot de helft van hun CO2-uitstoot.
pelen, zodat de vrachtwagens minder kilometers moeten
Daarnaast recupereren steeds meer verbrandingsinstal-
afleggen of minder stops moeten inlassen. Bepaalde
laties energie. In 2010 produceerden de vijftien leden
bedrijven voeren al filevermijdende, flexibele rijtijden in
van BWE2E (de Belgische vereniging voor verbrandings-
om de brandstofkosten en de CO2-emissies in toom te
installaties van huisvuil) bijvoorbeeld 1.158.670 MWh elek-
houden.
triciteit en 1.229.024 MWh warmte. Daardoor vermijden ze dat dezelfde hoeveelheid warmte en elektriciteit elders met fossiele brandstoffen moet worden geproduceerd, en sparen ze 77,8 kg CO2/GJ warmte uit en 0,54 kg CO2/kWh elektriciteit uit.
Algen kweken met CO2 Een afvalstortplaats vormt de perfecte locatie om algenbiomassa te kweken, een waardevolle grondstof voor de chemische industrie en zelfs voor de productie van elektriciteit. Alle elementen zijn aanwezig om het kweek-
De Belgische milieusector werkt aan een moderne, milieuvriendelijke
proces van algen te bevorderen: nutriëntenrijk afvalwater,
vloot van vrachtwagens. In 2011 dook de eerste elektrische vuilniswagen
warmte, en CO2 en NOX uit de rookgassen. In een piloot-
in België op in het centrum van Mechelen.
project onderzoekt één van de FEBEM-leden samen met externe partners hoe het een algenreactor optimaal kan integreren in haar stortplaats.
15
Optimale recyclage van elektr(on)ische apparaten
3.5 Recyclage neemt toe
In 2010 werden grote hoeveelheden elektr(on)ische
België is een wereldleider als het aankomt op afval sorteren en recycleren. Bovendien doet ons land het elk jaar nog beter. Deze rubriek vestigt de aandacht op de recyclagecijfers voor enkele belangrijke fracties.
apparaten ingezameld (zie Products) en voor een groot deel ook gerecycleerd. Zo werden koel- en vriesapparaten, groot wit (zoals wasmachines), televisieschermen, monitoren, en gasontladingslampen voor 90 % of meer gerecycleerd. Voor de overige apparaten bedraagt het recyclagepercentage 81 %. Voor alle frac-
België aan de top voor recyclage huishoudelijk afval
ties liggen de recyclagecijfers hoger dan de wettelijke
In 2010 produceerden de leden van Fost Plus bijna
Banden worden rubbergranulaat
verplichtingen.
755.000 ton huishoudelijke verpakkingen. Daarvan werd 91,5 % of ongeveer 690.000 ton gerecycleerd en 3,4 %
Zo’n 81 % van de banden wordt gerecycleerd, voorna-
energetisch gevaloriseerd. De recyclagecijfers voor de
melijk (78 %) als granulaat voor de aanleg van sport-
verschillende huishoudelijke afvalfracties bedragen:
grasvelden, atletiekpistes en speelpleinen. Het wordt ook samengeperst tot isolatiemateriaal, tegels en matten. De
▪▪
Papier/karton: 201.005 ton
▪▪
Glas: 334.935 ton
▪▪
Plastic: 71.381 ton
▪▪
Metalen: 83.478 ton
▪▪
Andere: 29 ton
vraag naar granulaat is in 2010 verdubbeld in vergelijking met 2007.
Recyclage banden 4%
Recyclage van bedrijfsverpakkingen stijgt
4%
Granulaat
14%
Vernieuwing Hergebruik
In 2010 zorgden de premies van VAL-I-PAC voor 40.000
Andere verwerking
78%
ton meer recyclage van bedrijfsverpakkingen dan in 2009. Vooral de recyclage van hout, papier en karton kenden een aanzienlijke stijging (tabel 7).
Grafiek 6: De recyclage van banden in België.
2009
2010[ton]
Papier/karton
335.269
92,8 %
359.798
96,1%
Hout
87.486
59,4 %
103.823
64,6%
Kunststof
48.049
58,7 %
48.925
55,7%
Metaal
28.597
89,7 %
29.768
85,1%
Andere
886
11,2 %
849
10,7%
TOTAAL
500.331
79,4 %
543.162
86,1%
Tabel 7: De absolute en procentuele recyclagecijfers voor de verschillende fracties bedrijfsafval in België (in ton).
16
Recyclage van pvc blijft stabiel In 2010 recycleerde België 210.000 ton pvc. Het gaat vooral om ramen, raamprofielen en kabels (figuur 7).
50 % 2009 2010
40 %
30 %
20 %
10 %
0% Ramen en profielen
Leidingen en dichtingen
Kabelafval
Flexibele pvctoepassingen
Harde pvc-folies
Grafiek 7: De Belgische recyclage van pvc voor de verschillende fracties.
Vlaamse publieksprijs ‘Materialen in Beweging’ gaat naar een van de FEBEM-leden Naar aanleiding van de Open Bedrijven Dag kreeg een van de FEBEM-leden de publieksprijs ‘Materialen in Beweging’. Het bedrijf werd gelauwerd om zijn visie om afvalstoffen terug in te zetten als grondstof. Ook de inzet van het bedrijf om bij het ontwerp van een product maximaal rekening gehouden met de recyclage op het einde van de levenscyclus, werd erg gesmaakt.
17
Energie opwekken uit stortgassen
3.6 Energie besparen en produceren
Door de vergisting van organisch materiaal op stort-
Tegen 2020 moet het Europese energieverbruik voor 20 % van hernieuwbare energie komen. Bovendien wil Europa het energieverbruik tegen die datum met 20 % beperken. De milieusector levert hierin een belangrijke bijdrage. Ze helpt bedrijven energie besparen door gerecycleerde producten aan te reiken, ze recupereert energie uit afvalstoffen en ze produceert hernieuwbare brandstoffen, zoals biomassa en biogas.
plaatsen komt biogas vrij dat kan worden ingezet om energie op te wekken. Een afvalinstallatie in het noorden van België produceert al sinds 2004 biogas. Er zijn vier motoren actief die energie opwekken voor ongeveer 4.800 gezinnen. De elektriciteitsproductie stijgt er jaarlijks en de technologie wordt steeds verder geoptimaliseerd.
Groenestroomproductie uit biomassa In 2010 kwam ongeveer 45 % van de groene stroom in
Recyclage van materialen bespaart energie
Vlaanderen uit biomassa of biogas. In Wallonië zijn er 11 installaties die samen 1,5 miljoen ton hout verwerken. De milieusector is een belangrijke leverancier van deze
Recyclage is om meerdere redenen een duurzame
groene brandstoffen. Zo produceren vergistingsinstal-
optie. Er moeten geen primaire grondstoffen ontgonnen,
laties biogas. Er zijn in Vlaanderen ongeveer 50 vergis-
getransporteerd en bewerkt worden. Bovendien spaart
tingsinstallaties, goed voor een totale capaciteit van
recyclage ook heel wat energieverbruik uit. De recyclage
zo’n 70 MW. In Wallonië zijn er 18 installaties, waaronder
van metalen kan tot 95 % energie besparen.
dertien agrarische eenheden. Dertien eenheden, met een totale capaciteit van 12 MW, zijn al in gebruik; vijf zijn er
Energiebesparing
Energiebesparing
nog in aanbouw.
Aluminium
95%
Zowel de biomassa- als de vergistingsinstallaties hebben
Koper
85%
Lood
60%
opereren. Dat komt deels omdat de marktwaarde van
Staal
62-74 %
groenestroomcertificaten met 15 % daalde in vergelijking
Zink
60%
voor vergisting is goed voor 45 tot 55 % van het totale
het niet gemakkelijk. De helft van de 26 biomassaverwerkende bedrijven in Vlaanderen zou met verlies
met twee jaar geleden. De aankoopprijs van biomassa kostenplaatje. De verdere ontwikkeling van de nog rela-
* Het uitsorteren en het transport zijn in de cijfers opgenomen. Tabel 8: De energiebesparing bij de recyclage van metalen (Bron: British Metal Recycling Association).
tief nieuwe technologie vraagt investeringen om dat soort problemen te voorkomen.
Ook voor niet-metalen lopen de energiebesparingen door recyclage hoog op. De recyclage van plastic bijvoorbeeld vraagt slechts 10 % van de energie die nodig is om plastic producten te maken uit ruwe grondstoffen4. Voor de productie van gerecycleerd glas is slechts twee derde van de energie nodig. Bovendien kan glas oneindig worden gerecycleerd. Voor de recyclage van papier is 60 % minder energie nodig. De recyclage van 1 ton papier levert een besparing op van 4000 kWh energie, 270 liter olie en 26.000 liter water.
4
18
Dr. Mike Biddle, President of MBA Polymers
België stuwt Europees duurzaam materiaalbeleid
3.7 FEBEM-initiatieven
Samen voor een beter milieu
Het huidige verbruik van natuurlijke grondstoffen, zal de aarde snel uitputten. België wilde in 2010, als voorzitter van de Europese Unie, van de gelegenheid gebruik maken om het afvalbeleid te vervangen door een duurzaam materiaalbeleid, die de volledige levenscyclus van het delven van de grondstof tot productdesign, productie,
De Belgische milieubedrijven bewijzen met concrete resultaten hun inspanningen voor een betere planeet. Ook de federatie draagt haar steentje bij. Onder meer door initiatieven op te zetten samen met haar leden, maar ook door zelf acties te ondernemen.
gebruik en verwijdering dekt.
Meer afval in de haven, minder op zee FEBEM ijvert al jaren voor een gereglementeerde afgifte van scheepsafval in de havens. In 2010 zamelden
Actie voor pmd-inzameling bij bedrijven
de drie belangrijkste Belgische havens opmerkelijk meer scheepsafval in. In totaal ontvingen ze ongeveer 30.500 m³ afval (zie Products). FEBEM adviseert de havens hierbij om zo de druk voor afgifte blijvend hoog
In 2010 werkte FEBEM samen met Fost Plus een
te houden.
campagne uit die bedrijven moest aanzetten om pmd selectief in te zamelen. Ongeveer 130 ondernemingen namen deel aan de actie en zamelden samen ruim 200 ton pmd in. Momenteel bekijken FEBEM en Fost Plus hoe dit uit te breiden.
Bouw- en sloopafval sorteren met pictogrammen
Door gerichte initiatieven laten steeds meer
De Vereniging der Belgische Aannemers van Grote
schepen hun afval achter in de haven in
Bouwwerken
plaats van het in zee te dumpen.
(ADEB-VBA)
ontwikkelde
samen
met
FEBEM pictogrammen om de inzameling van afvalstoffen op een bouwwerf te verbeteren. De pictogrammen delen het bouw- en/of sloopafval op in vijf fracties: gevaarlijke afvalstoffen, hout, inerte stoffen, metalen en allerlei, en kunnen op de containers worden aangebracht.
(www.adeb-vba.be) Aan de hand van pictogrammen kunnen werfmedewerkers bouw- en sloopafval op een correcte manier sorteren.
19
PROSPERITY PEOPLE PLANET PRODUCTS
4
Naar een optimalisering van het inzamel- en recyclageproces
Aandeel van het type afval in de Belgische productie
België brengt zo’n 48 miljoen ton afval voort. Het merendeel van de verschillende fracties wordt goed gesorteerd, ingezameld en verwerkt. De FEBEM-leden leveren een grote bijdrage dankzij hun dienstverlening. FEBEM ondersteunt haar leden daarin door toe te zien op een kwalitatieve aanpak.
Gevaarlijk afval 5.918.820,82 12%
Niet-gevaarlijk afval 42.703.095,35 88%
In dit hoofdstuk vindt u eerst enkele algemene gegevens over de Belgische afvalmarkt. Nadien komen enkele facetten van de sector meer in detail aan bod.
Grafiek 9: Slechts 12 % van het afval wordt geklasseerd als gevaarlijk.
Bedrijfsafval: neerwaartse tendens
4.1 Afvalbeheer
Primair bedrijfsafval bestaat vooral uit bouw- en sloopafval, bodemafval en waterbehandelingsafval. Hun hoeveelheden nemen licht af, terwijl het aandeel van
De meerderheid is bedrijfsafval
gevaloriseerd afval stijgt.
België produceerde ongeveer 48,6 miljoen ton afval in 2008. De grote meerderheid van dit afval (90 %) is van
In Wallonië wordt de nuttige toepassing van bedrijfsafval
industriële oorsprong, de rest is afkomstig van de huis-
geraamd op 90 % op een geanalyseerde afzet van onge-
houdens (9 %) en de landbouw (1 %). Slechts 12 % van
veer 6,3 miljoen ton.
dit afval is gecatalogeerd als gevaarlijk afval. In Vlaanderen produceerde de bedrijfswereld 21,8 miljoen ton primair afval in 2008. Het MINA-plan 3+ wil de hoeveelheid bedrijfsafval in 2010 terugbrengen tot onder
Aandeel van het type afval in de Belgische afvalproductie Landbouwafval 286 003.74 , 1%
het niveau van 2002.
Huishoudelijk afval 4 459 161.07, 9%
Minder huishoudelijk afval per inwoner Tussen 2000 en 2010 daalde het volume huishoudelijk afval langzaam maar zeker. Er belandt ook steeds minder
Bedrijfsafval 43 876 751.35 90%
restafval op stortplaatsen. De belangrijkste fracties huishoudelijk afval die in 2009 ingezameld werden, waren groenafval (24 %), bouw- en sloopafval (20 %) en papier/
Grafiek 8: Bedrijfsafval vertegenwoordigt zo’n 90 % van de totale afvalproductie in België.
karton (19 %).
20
In 2010 werd in Wallonië 1.007.199 ton afval ingezameld
gedaald van 558 kg in 2001 tot 525 kg in 2010. Op lange
buiten de containerparken, een daling van 2,76 % ten
termijn heeft Vlaanderen zich bovendien als objectief
opzichte van 2009. Per inwoner daalde de hoeveelheid
gesteld om onder de 560 kg afval per inwoner te blijven.
afval van 298,04 naar 287,90 kg/jaar. De hoeveelheid afval die huis-aan-huis en via de glasbollen werd ingedan in 2009. Per inwoner betekent dat een daling van
Selectieve inzameling bij bedrijven neemt toe
277,19 naar 267,71 kg/jaar. Het totale volume per inwoner
De laatste tien jaar geraakt selectieve inzameling steeds
zameld daalde in 2010 tot 936.545 ton, 2,79 % minder
bedraagt dus 555,61 kg/jaar.
meer ingeburgerd in het bedrijfsleven. Uit de gegevens van VAL-I-PAC blijkt dat het aantal rolcontainers voor
In Vlaanderen werd 3.305.355 ton huishoudelijk afval
papier/karton de afgelopen tien jaar verdubbeld is. Ook
ingezameld in 2010. Dat komt neer op ongeveer 525 kg
het aantal zakken voor de inzameling van folie is in die
per inwoner, hetzij 7 kg minder dan in 2009. De laatste
tijdsspanne aanzienlijk gestegen.
tien jaar is het volume afval per inwoner geleidelijk aan
De Vlaamse huishoudens produceren steeds
800.000
minder afval.
700.000 600.000
jaar
hoeveelheid (ton)
2006
3.284.413
2007
3.420.203
2008
3.369.945
2009
3.325.696
2010
3.303.355
500.000 400.000 300.000 200.000 100.000
Aantal foliezakken
Tabel 9: totaal volume huishoudelijk afval ingezameld in Vlaanderen.
Grafiek 10: Evolutie van aantal foliezakken in België.
Evolutie van het aantal rolcontainers papier/karton 25000 20000 15000 10000
Grafiek 11: Evolutie van aantal rolcontainers papier/karton in België.
21
2010
2009
2008
2007
2006
2005
2004
2003
2002
0
2010
2009
2008
2007
2006
2005
2004
2003
2002
0
4.2 Het marktaandeel van privaatrechtelijke ondernemingen groeit Gemeenten: selectieve inzameling
In België beheren de gemeenten de huishoudelijke afvalstromen. Ze kunnen daarvoor een beroep doen op openbare instanties of op privaatrechtelijke ondernemingen. Vooral de laatste groep krijgt steeds meer de voorkeur.
Over het algemeen zamelen de gemeenten meer zelf het gesorteerde verpakkingsafval in. Deze tendens bevestigt het standpunt van FEBEM, dat de selectieve inzameling financieel niet leefbaar zou zijn voor de privésector. De gemeenten doen een beroep op de privésector voor
De gemeenten en intercommunales nemen meer en meer
het gros van de afvalfracties die in de containerparken
hun toevlucht tot de diensten van de privésector. Al zijn er
worden ingezameld.
enkele regionale verschillen.
Wallonië: de privésector voor de containerparken In Wallonië nam de privésector 63 % van de afvalinzameling voor zijn rekening in 2009. Dit aandeel stijgt.
Vlaanderen
Wallonië
Grof vuil
38%
68%
Huisvuil
40%
50%
48%
-
49%
59%
50%
54%
50%
-
Glas
63%
-
AEEA
76%
-
92%
100%
Organisch
Heel wat Waalse gemeenten beschikken over hun eigen
afval
dienst voor huis-aan-huis inzameling, maar doen beroep op privaatrechtelijke ondernemingen om het afval in de
Papier en
containerparken in te zamelen. Kortom, de privésector
karton
heeft een meerderheidsmarktaandeel voor het restafval,
PMD (verpak-
het grof vuil en de fracties die in de containerparken
kingen)
worden ingezameld.
Bouw- en sloopafval
Vlaanderen: groot aantal operatoren per gemeente De Vlaamse privésector beheert zo’n 112.000 ton
Klein gevaar-
afval meer dan tien jaar geleden. Het aandeel van de
lijk afval
privésector in afvalinzameling ging van 43 naar 47 %
Tabel 10: aandeel van de privésector in de ophaling van de verschillende huishoudelijke afvalstromen in Vlaanderen en Wallonië (2009).
tussen 2000 en 2009. In de loop van deze tien jaar, is het marktaandeel van de privésector gestegen voor alle afvalstromen, behalve voor glas en verpakkingen. De gemeenten behouden hun marktaandeel voor de selectieve huis-aan-huis inzameling. De Vlaamse gemeenten doen een beroep op een groot aantal operatoren. Zo varieert het aantal privéoperatoren waarmee ze werken van 1 tot 15.
22
4.3 Steeds meer afval ingezameld
Verpakkingsglas: vervuilende fracties vermijden Het merendeel (86 %) van het verpakkingsafval wordt ingezameld via de glasbollen. Het komt er daarbij op aan
Elke afvalfractie wordt anders gesorteerd en ingezameld. Ze hebben wel één ding gemeenschappelijk: sorteren wordt steeds meer een gewoonte in België. Bijgevolg stijgen de ingezamelde afvalvolumes.
om porselein, steen en keramiek te vermijden, want deze fragmenten smelten bij een hogere temperatuur. FEBEM en Fost Plus richtten een werkgroep op om communicatieinitiatieven op te zetten daar waar er te veel ongewenste fracties in de glasbollen eindigen.
Op het vlak van huishoudelijke verpakkingen blijven de
Glas uit de bouw: het glas scheiden van de andere materialen
Belgen kampioen in het sorteren. Zo werd in 2010 per inwoner bijvoorbeeld 15 kg pmd, 30 kg glas en 70 kg papier/karton ingezameld.
Zo’n 13 % van de glasscherven komt van ramen die afkomstig zijn uit de bouwsector, goed voor ongeveer
Papier: meer dan de helft gerecupereerd
50.000 ton. Recyclagebedrijven zamelen de oude ramen in bij bouwbedrijven of containerparken. De kwaliteit hangt af van de voorafgaande scheiding van hout,
Wereldwijd wordt jaarlijks 400 miljoen ton papier en
aluminium en plastic.
karton geproduceerd. Meer dan de helft daarvan is gerecycleerd. In België werd 1.885.000 ton papier inge-
Autoruiten: ook panoramische daken
zameld in 2010.
Een kleine hoeveelheid van het ingezamelde glas
Ongeveer de helft van het gerecupereerde papier is
(4.500 ton) komt van de autoruiten van voertuigen. Nu
afkomstig van de industrie en de bedrijfswereld. In dit
steeds meer wagens over glazen, panoramische daken
cijfer zijn de papiersnippers en –knipsels van fabrikanten
beschikken, bepaalt de Europese richtlijn Voertuig-
en omvormers inbegrepen, en ook de onverkochte
wrakken dat ook deze fractie gerecycleerd moet worden.
dagbladen en tijdschriften. Iets meer dan een derde komt van de huishoudens.
Potentieel aan te recycleren glas
Glas: de kwaliteit nog verbeteren Autoruiten 4.5000, 1 %
In 2010 zetten de verschillende spelers hun inspanningen verder om de kwaliteit van het ingezamelde glas
Ruiten afkomstig uit de bouwsector 50.000, 13 %
te verbeteren. Het glas is voornamelijk afkomstig van drie soorten toepassingen:
Verpakkingsglas 335.000, 86 % Grafiek 12: Het gros van het gerecycleerde glas komt van glazen verpakkingen (België).
23
▪▪
4.4 Facts & figures over afvalinzameling
De haven van Antwerpen beheerde 16.084 m3 afval in 2010, een stijging van 5,5 % tegenover 2009.
▪▪
De haven van Zeebrugge beheerde een totaal volume van 14.102 m3 afval in 2010, een stijging van
2010 was een dynamisch jaar voor de milieusector met steeds meer afvalfracties die apart worden ingezameld. Enkele cijfers.
18,7 % in vergelijking met 2009. ▪▪
De haven van Gent beheerde 279 m3 afval in 2010, een daling van 27,5 % ten opzichte van 2009.
Afgedankte banden omgevormd tot sportterreinen
Bodemsanering in neerwaartse lijn In 2010 daalde het volume bodemsaneringen in Vlaanderen met 11,3 %, van 954.005 naar 846.050 ton. Nochtans is het omzetcijfer voor deze activiteit gestegen. De werkgroep FEBEM/ OVB buigt zich over de redenen voor de daling.
In 2010 is 27.425 ton banden ingezameld in Wallonië en 57.542 ton in Vlaanderen. Deze banden worden grotendeels gerecycleerd. In 78 % van de gevallen worden de afgedankte banden hergebruikt onder de vorm van rubber granulaten. Er is steeds meer vraag naar deze granulaten voor gebruik in sportterreinen, atletiekpistes en speelpleinen. Ze worden ook samengeperst tot isolatiematerialen, tegels en tapijten.
Ophaling per provincie (in ton en in %) 15.235 17,93%
14.008 16,49%
9.938 11,7%
9.964
8.397
11,73%
9.431
8.464
2,25%
9,96%
11,1%
2009
2010
Biologisch
491.058
450.616
Fysico-chemisch
424.821
359.370
Thermisch
38.126
34.053
Totaal
954.005
846.050
Tabel 11: FEBEM en OVB buigen zich over de redenen achter de daling van de cijfers voor bodemsanering in 2010 in Vlaanderen.
9,88%
1.916
Bodemsanering (ton)
4.814 5,67%
2.800 3,3%
Grafiek 13: In 2010 zijn bijna 85.000 ton banden ingezameld in België.
Verhoogde verwerking van havenafval Havenafval omvat diverse soorten plastic, voedingsresten, slib en reinigingsproducten. De drie voornaamste havens in België beheren steeds meer afval. De cijfers verschillen wel van de ene haven tot de andere.
24
Meer dan 100.000 ton elektr(on)ische apparaten ingezameld
Inzameling van motorolie stijgt In 2010 werd 45.470 ton motorolie ingezameld, 4,9 % meer ten opzichte van 2009. Daarmee zit de inzameling van deze fractie opnieuw in de lift na de daling van vorig
België is toonaangevend in het efficiënt inzamelen en
jaar.
ecologisch verwerken van afgedankte elektrische en/of elektronische apparaten. In 2010 werden in totaal meer
België, wereldleider voor de inzameling van batterijen
dan 100.000 ton apparaten ingezameld en verwerkt, goed voor ongeveer 10 kg per inwoner. In 2001 was dit nog 1,54 kg. Er werden ook 2.375 ton professionele
In 2010 zamelde Bebat 2.512 ton batterijen in, een stabiel
elektr(on)ische apparaten ingezameld in 2010.
cijfer ten opzichte van 2009. België is daardoor wereldleider voor de selectieve inzameling van batterijen (236g
Naar een recyclage van cellenbeton
per inwoner in 2008). Daardoor kan ongeveer 54,3 % van de batterijen die op de markt worden gebracht gerecy-
Elk jaar produceren de industriële en residentiële bouw-
cleerd worden. 32 % van deze batterijen zijn ingezameld
sectoren in België 50.000 tot 100.000 ton afval van
in bedrijven, 26 % in containerparken, 23 % in scholen
cellenbeton. Uit een studie van OVAM in 2011 blijkt dat er
en 17 % in handelszaken. Bovendien worden niet alle
recyclagemogelijkheden zijn voor dit soort beton. Deze
batterijen via Bebat ingezameld. Loodaccumulatoren,
opties zijn in volle ontwikkeling. De voornaamste fabrikant
bijvoorbeeld, worden ingezameld en verwerkt op de vrije
van cellenbeton heeft al beslist om gebroken beton te gebruiken in zijn productieproces.
markt.
Meer frituurolie ingezameld voor meer biodiesel
Steeds meer industriële verpakkingen ingezameld
Sinds 2006 steeg de ingezamelde hoeveelheid frituur-
In 2010 werd beduidend meer verpakkingsafval ingezameld bij bedrijven: 12,5 % meer hout, 8,5 % meer kunst-
olie en –vet met 26 %, goed voor 8.600 ton in 2010. Per
stoffen, 7,2 % meer papier/karton, 4,1 % meer metalen en
huishouden betekent dit gemiddeld 2,4 kg. Het gros van
20,7 % meer andere materialen. In totaal werd 599.000
de ingezamelde oliën en vetten (90 % in 2010) wordt
ton industriële verpakkingen ingezameld via het systeem
omgevormd tot biodiesel, 9 % dient als brandstof voor
van VAL-I-PAC.
de productie van groene elektriciteit, 1 % eindigt in producten zoals plastic en industriële zepen.
100 % 90 % TL-lampen
80 % 70 %
Andere toestellen
60 %
Televisie- en computerschermen
50 % 40 %
Groot wit
30 % 20 %
Koel- en vriestoestellen
10 % 0% 2001 2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
Grafiek 14: Het aantal ingezamelde elektrische en/of elektronische apparaten stijgt continu (België).
25
2010
Oprichting van COBEREC-FEBEM Paper
4.5 FEBEM-initiatieven
Voor een continue verbetering van de kwaliteit van de dienstverlening
In het jaar 2010 is COBEREC-FEBEM Paper opgericht. De Confederatie van de Belgische Recuperatie (COBEREC) en FEBEM willen zo alle operatoren van de papierrecyclageketen in België met elkaar in contact brengen. Samen vertegenwoordigen de twee federaties 50 Belgische bedrijven die gespecialiseerd zijn in de inzameling en recyclage van oud papier. Eén van de actiepunten is de gemeenten stimuleren om een systeem voor selectieve papierinzameling met containers uit te werken.
Actieve deelname aan de onderhandelingen over End-of-Waste
FEBEM stimuleert de continue verbetering van de kwaliteit binnen de sector en blijft werk maken van de verdere professionalisering van de dienstverlening van haar leden. Een greep uit de talrijke initiatieven van FEBEM.
Op Europees niveau neemt FEBEM actief deel aan de lopende onderhandelingen over het ‘End-of-Waste’ (EOW) statuut van organisch afval, plastic, glas, papier en koper. Deze onderhandelingen worden gevoerd vanuit
Een werkgroep voor elke afvalfractie
FEAD. De federatie vaardigt altijd een Belg af naar deze
FEBEM realiseert een groot deel van haar initiatieven via
vanaf het moment dat ze voldoet aan alle criteria die
de werkgroepen. Deze komen vier tot vijf keer per jaar
worden opgesomd in de respectieve beschikkingen. De
samen. Ze bespreken de actuele problemen, werken
huidige kalender voorziet een publicatie van die criteria
gemeenschappelijke standpunten uit en raadplegen
in de loop van 2012.
onderhandelingen. De EOW-aanpak bepaalt dat een afvalstof niet langer beschouwd wordt als een afvalstof
externe specialisten. Er bestaat een werkgroep voor elke afvalfractie, waaronder glas, papier, plastic, banden, gevaarlijk afval en bouwafval.
FEBEM ondersteunt de Europese sector inzake glas- recuperatie Sinds het begin van 2010 neemt FEBEM het secretariaat van de Europese Federatie van de glasrecyclage (FERVER) op zich. Eén van de objectieven van FERVER is de erkenning van glasafval als volwaardig product. Een ander actiepunt: de administratieve vereenvoudiging van de procedures voor opslag en transport van glasafval.
26
Frimpex 3370 Boutersem
www.belgianscrap.com
LEDENLIJST Meer info op onze website www.febem-fege.be
4Biofuels 1070 Brussel www.4energyinvest.com A&S Energie 8780 Oostrozebeke www.a-s-energie.be A.B.R. 1850 Grimbergen www.demeuter.be Accurec 3980 Tessenderlo Aclagro 9032 Wondelgem www.aclagro.be
BSV 8530 Harelbeke www.bsv-nv.be Buchen Industrial Services 7170 Manage www.buchen.net Campine Recycling 2340 Beerse www.campine.be
Garwig 8650 Houthulst www.garwig.be Geldof 8560 Wevelgem www.geldof-recycling.be Gemini Corporation 2050 Antwerpen www.geminicorp.be
CETB 7141 Carnières www.sita.be
General Plastics International D-24558 Henstedt-Ulzburg gpigmbh.blogspot.com
Cimenteries CBR 1170 Brussel www.cbr.be Cogal 9100 St.-Niklaas www.cogal.be of www.dehon.com Cogetrina 7522 Marquain www.dufour.be
Geocycle 7181 Seneffe www.geocycle.be Geo-Milieu 2440 Geel www.geo-groep.com Gielen Container Service 3600 Genk www.gielen-recyclage.be
Comet Tyre Recycling 6200 Chatelet www.cometsambre.be
Gilgemyn oudpapierbedrijf 8560 Wevelgem
Conelso 2840 Reet www.fransdevocht.be
Govaerts Recycling 3570 Alken www.govaplast.com
Corvers 3583 Beringen www.sita.be
GRC-Kallo 9130 Kallo www.decnv.com
De Bree Solutions 9990 Maldegem www.debree.be
GRCT 2270 Herenthout www.grct.be
De Coninck 3020 Veltem www.de-coninck.be
GRL 3560 Lummen www.grl.be
De Coster Dominique 3530 Houthalen-Helchteren www.decosternv.be
Grondreinigingscentrum Limburg 3560 Lummen www.carmans.be
De Dijcker Recycling 2860 Puurs www.ddrecycling.be
GRV 8800 Roeselare www.vanheede.com
De Kock E. 3090 Overijse www.dekock.info
Hallurec F-59250 Halluin www.plasticollect.com
Demets Containers 1120 Brussel www.sita.be
HCI 2950 Kapellen www.hci.be
AOP Antwerpse Oudpapiercentrale 2660 Hoboken
De Meuter Containers 1000 Brussel www.sita.be
Henri Containerdienst 3300 Tienen www.sita.be
Apparec 2830 Tisselt-Willebroek www.apparec.be
De Neef Chemical Processing 2220 Heist-op-den-Berg www.deneef.net
Holcim Belgique 7034 Obourg www.holcim.be
Atravet 9160 Lokeren www.attravet.be
Depovan 8800 Roeselare www.vanheede.com
Hoslet 1325 Chaumont-Gistoux www.sita.be
AVR België 2400 Mol www.avr-belgie.be
Dilissen Transport 3900 Overpelt www.dilissen-transport.com
Houtrecyclage Vandendriessche 8900 Ieper www.houtrecyclage.be
AWS 2860 Sint-Katelijne-Waver www.aws.eu
Doopa 8800 Roeselare www.doopa.be
IEH Recycling 2310 Rijkevorsel www.iehrecyclingbelgium.com
BAM Wallonie 4053 Chaudfontaine www.bamwallonie.be
Duferco Diversification 7100 La Louvière www.duferco.be
Inafzo 8980 Zonnebeke
Bel Fibres 7022 Hyon
Ecomac 3990 Linde-Peer www.groupmachiels.com
Adams Massenhoven 2240 Massenhoven www.adams-massenhoven.be Adensol 9120 Beveren-Waas www.adensol.eu Aerts Jan Containerdienst 2160 Wommelgem www.aerts-containers.be Alfamet 9200 Dendermonde www.alfamet.be Alvin 7012 Jemappes Amacro 1654 Huizingen www.amacro.be André Celis Containers & Recyclage 3210 Lubbeek www.celis.be Antwerp Tank Cleaning ATC 2030 Antwerpen www.vanloon.be
Beta Recycling 3660 Opglabbeek www.betarecycling.com Bionerga 3740 Bilzen / 3630 Maasmechelen www.bionerga.be Bioterra 3660 Opglabbeek www.bioterra.be Bio Oil Recycling 8200 Brugge www.allvet.be BLC-group 9600 Ronse www.containerdienst-bert.be Bongaerts Recycling 3990 Peer
Ekol 3530 Houthalen-Helchteren www.ekol.be EKP Recycling 2860 St Katelijne Waver www.jacobsbeton.be
Envisan 9308 Hofstade-Aalst www.envisan.com
Bremcon 2070 Zwijndrecht www.bremcon.be
Eurofat 8552 Zwevegem-Moen
BST 2830 Willebroek
Jozef Michel oudpapier 2920 Kalmthout Kargro Group 2920 Kalmthout www.tyreplan.be Kayak Maritime Services 2000 Antwerpen Kempisch Recyclage Bedrijf 2340 Beerse www.krb-glasscollecting.be
Electrawinds 8400 Oostende www.electrawinds.be
Bosatec 3600 Genk www.groupmachiels.com
Brussel Recyclage 1190 Brussel www.brussel-recyclage.be
Jeritop 9031 Drongen www.jeritop.be
Edelchemie Benelux 3650 Dilsen www.edelchemie.be
Eneco België 2800 Mechelen www.eneco.be
Bruco Containers 2030 Antwerpen www.bruco.containers.com
Ivo Van den Bosch Containerdienst 2520 Ranst www.ivovandenbosch.be
Ecosmart 2870 Puurs www.vangansewinkel.com
BOS 2030 Antwerpen
Broeckx Plastic Recycling NL-5085 ET Esbeek www.broekcx.nl
Indaver 2800 Mechelen www.indaver.be
Klerk’s Plastic Recycling KPR 2320 Hoogstraten www.hyplast.be Lammertyn.net 9070 Destelbergen www.lammertyn.net Laureys Peter 9200 Dendermonde www.peterlaureys.be
Eurowaste 2000 Antwerpen www.eurowaste.be
Lavatra 8930 Lauwe Lhoist Recherche & Développement 1342 Ottignies www.lhoist.com
Fim P&R 2260 Westerlo, www.fim.be
MAC 2030 Antwerpen
FMM 1070 Brussel www.recylex.be
Machiels 3500 Hasselt www.groupmachiels.com
Foronex 8710 Wielsbeke www.foronex.com
Maintenance Industrielle Walonne
27
7971 Basècles Maltha 3920 Lommel www.maltha.nl Marpobel 2030 Antwerpen Marpos 8380 Dudzele Matco 8790 Waregem www.matco.be
Recyper 9100 Sint-Niklaas www.sita.be
Matco Glas 8710 Wielsbeke
Remo Milieubeheer 3530 Houthalen www.groupmachiels.com
MCR 2627 Schelle M.E.C. nv 8500 Kortrijk Minérale 6042 Lodelinsart Molok 3530 Houthalen www.molok.-benlux.com Monseu 1440 Braine le Chateau MTD Milieutechnieken 2270 Herenthout www.mtd-etec.com New West Gypsum Recycling 9130 Kallo www.nwgypsum.com Norland 5300 Andenne www.sita.be OCS - ATM 2170 Antwerpen www.atmmoerdijk.nl Oostvlaams Milieubeheer OVMB 9042 Gent www.ovmb.be Op de Beeck 9130 Kallo www.odbeeck.be Oriental Recycling 2230 Oevel www.orientalrecycling.com
Stallaert Recycling 1800 Vilvoorde www.stallaert.be Stevan 8860 Lendelede www.stevan.be Stok&Co 3530 Houthalen-Helchteren www.vangansewinkel.com Stora Enso Langerbrugge 9000 Gent www.storaenso.com
Rendac 9470 Denderleeuw www.rendac.com Repaper 2910 Essen
SVK 9100 Sint-Niklaas www.svk.be
Re-Tyre 3920 Lommel
Tellgnosis 2860 Sint-Katelijne-Waver
Revabo 2990 Wuustwezel www.hensnv.be
Thomé H. & Fils 1730 Mollem Transcoma 3600 Genk www.transcoma.be
Revatech 4480 Engis www.revatech.be
Tri-Terre SAFS 4040 Herstal
Rik’s Plastics 3600 Genk www.riksplastics.com
TWZ 9940 Evergem www.twz.be
Romarco 9240 Zele www.romarco.be
Valomac 1850 Grimbergen www.sita.be
Rulo 7742 Hérinnes-lez-Pecq www.rulo.be
Vandewiele Recycling 8470 Gistel www.houtmolen.be
Rumst Recycling 2840 Rumst Rymoplast 3920 Lommel www.morssinkhofplastics.nl SAF Recyclage 9990 Maldegem SEOS Plastic Recycling 4600 Verviers
Out of Use 3200 Aarschot www.outofuse.com Pack2pack 8800 Rumbeke www.pack2pack.com
SHANKS sa 1435 Mont-St-Guibert www.shanks.be
Papnam 5060 Auvelais
SHANKS Vlaanderen 8800 Roeselare www.shanks.be
Pirobouw 2900 Schoten www.pirobouw.com
Stadsbader-Flamand 8530 Harelbeke www.stadsbader.com
REMONDIS 4041 Milmort www.remondis.be
SGS Ewacs 9120 Beveren-Melsele www.be.sgs.com
Pieck Containers 3290 Tessenderlo www.sita.be
Spanin 8780 Oostrozebeke www.indaver.be
Recyfuel 4480 Engis www.recyfuel.be Recygom 4821 Andrimont www.sita.be
M.C.A. Recycling 1190 Vorst www.mca-recycling.com
www.sotraex.com
3560 Lummen www.recyfood.be
Vanheede Environment Group 8940 Wervik www.vanheede.com Van Moer H & Zn 9120 Melsele www.vanmoerh.be Van Pelt Containerbedrijf 2900 Schoten www.vanpelt-nv.be
SHANKS Vlaanderen 9042 Gent www.shanks.be
Van Puijfelik NL 4815 CD Breda www.vanpuijfelik.nl
Silvamo 8800 Roeselare SIMS Recycling Solutions 9100 Sint-Niklaas www.sims-group.com
Progra 2235 Hulshout www.belgras.be
SITA Remediation 1850 Grimbergen www.sitaremediation.be
Protelux 6880 Bertrix
SITA Recycling Services 2340 Beerse www.sita.be
Ravago Production 2370 Arendonk www.ravago.be RCMD 9870 Zulte www.rcmd.be R.D. Recycling 3530 Houthalen www.rdrecycling.be Recma 4100 Seraing Recmix 3800 Sint-Truiden Renovius 3900 Overpelt www.renovius.be Recoval Belgium 6182 Souvret www.trcnv.be Recupa 1070 Bruxelles Recup-Oil 8770 Ingelmunster Recyc-Oil 8710 Wielsbeke www.recyc-oil.be Recydel 4020 Wandre www.vangansewinkel.com Recyfood
Vangansewinkel Aalst 9300 Aalst www.vangansewinkel.com Vangansewinkel Eeklo 9900 Eeklo www.vangansewinkel.com
Plastirec 2330 Merksplas www.plastirec.be
Put Boudewijn & zoon 3582 Beringen www.putboudewijn.be
Van Gansewinkel 2870 Puurs www.vangansewinkel.com
VEKO Recycling 8760 Meulebeke www.jeritop.be Veolia ES 2030 Antwerpen www.veolia-es.be Verpola 8000 Brugge www.verpola.be VIDTS Recycling 7822 Ghislenghien www.vidtsrecycling.be
SITA Treatment 1180 Brussel www.sita.be
Vlar Papier 2830 Tisselt www.storaenso.com
SITA Wallonie 4460 Grâce-Hollogne www.sita.be
Vosselaarse Oud Papier Centrale 2330 Merksplas www.vopc.be
Smet Jet 8400 Oostende www.edelweissnv.be
Vulsteke & Verbeke 8970 Poperinge www.vulsteke-verbeke.be
Smurfit Kappa 2170 Merksem www.smurfitkappa.com
W-Cycle 1500 Halle www.colruyt.be
Soborel 3550 Heusden-Zolder www.vangansewinkel.com
West Waste Treatment 8600 Diksmuide www.wwt.be
Socaplast 1840 Londerzeel www.socaplast.be
WOS 3600 Genk www.wos-genk.be
Sodecom 7040 Quévy www.vanheede.com Sodever 1420 Braine l’Alleud Soraf 2840 Rumst www.ljanssens.be Soret 1560 Hoeilaart Soreplastic 6971 Champlon www.soreplastic.be SO.TRA.EX 4700 Eupen
28
Partners FEBEM werkt nauw samen met bedrijven die gespecialiseerde services verlenen op maat van onze sector. Dat gaat van de levering van afvalcontainers en afvalverwerkingsmachines tot advies over milieuwetgeving en IT-ondersteuning. Deze partnerships verlenen de nodige ondersteuning voor de verdere professionalisering van onze sector.
Met senTRAL hebt u alle info meteen bij de hand ! www.senTRAL.be: dé website voor veiligheid, milieu en arbeidsgeneeskunde Gemaakt in samenspraak met preventieadviseurs, milieucoördinatoren en arbeidsgeneesheren uit de praktijk. senTRAL is de enige website in België met:
• • • • • • •
wetgeving commentaar op de wetgeving commentaar op rechtspraak de praktische uitvoering van de wetgeving praktische en invulbare werkdocumenten in Word en Excel formaat de volledige NBN basisnormen nieuws
voor de drie domeinen.
Kluwer • Ragheno Business Park • Motstraat 30 • 2800 Mechelen
Interesse? Een demo op maat? Bel ons op 0800 30 144 ann_senTRAL.indd 1
26/10/09 15:38:45
It’s not a waste to sort !
P
sort it all in one pass
P
save space
P
limit costs
P
reduce energy
[email protected] | www.bestsorting.com
GZ-Zone 8, Oosterring 23, B-3600 Genk Telefoon 089 - 623830 / Fax089 - 623829 E-mail:
[email protected] www.terbergmachines.nl
• LABORATORIA • LUCHTONDERZOEK • REACH & SDS • MILIEU-ADVIES • VEILIGHEIDSSTUDIES • GEOTECHNIEK SGS IS THE WORLD’S LEADING INSPECTION, VERIFICATION, TESTING AND CERTIFICATION COMPANY
• GELUID & TRILLINGEN
[email protected] www.be.sgs.com
WHEN YOU NEED TO BE SURE
adv SGS-febem_3.indd 2
5/11/10 11:26
HERTSENS TRANSPORT NV
Heirbaan 9,
9150 KRUIBEKE
T 03/250.12.20 F 03/250.12.24 www.hertsens.eu
[email protected]
Als het om correcte service gaat
Wij produceren slijtdelen Een competente contactpersoon bij u in de buurt Meten en advies bij u ter plaatse Alleen bij CRACO: Premium-slijtvast staal CRACOX 400 tot CRACOX 650 Altijd leveringsmogelijkheden dankzij enorme voorraad ®
®
CRACO Belgïe Stefan van Marcke GSM 0498-515363
[email protected]
The reflection of quality
driven by quality
DAF Trucks België • Telefoon: 03/710.14.11 • Telefax: 03/710.14.02 • www.daf.be • Geef voorrang aan veiligheid
DAF_RANGE_2010_A4_B.indd 1
18-03-2010 13:04:52
K WA L I T E I T O P W E G EN ROUTE POUR LA QUALITE
hoogkwalitatieve machines bedrijfszekerheid service 24/24 u. wisselstukkenbeheer onderhoud klantvriendelijkheid
machines de haut qualité fiabilité service 24/24h. gestion de pièces de rechange entretien acceuil clientèle
Geen loze woorden maar bij ons een dagdagelijkse opdracht.
Ne sont pas des vaines paroles mais notre mission journalière.
www.schmidt-belgium.be
SCHMIDT BELGIUM SCHMIDT BELGIQUE
Boomsesteenweg 74 - B 2630 Aartselaar Route de Wavre 110 - B 4280 Hannut
www.schmidt-belgique.be
Tel.: +32(0)3 458 15 85 Tel.: +32(0)19 65 76 32
Fax: +32(0)3 458 18 25 e-mail:
[email protected] Fax: +32(0)19 65 76 33 e-mail:
[email protected]
SG Revolution: Maak komaf met lekke banden! Bespaar geld en verhoog uw productiviteit met onze innovatieve reeks SG Revolution banden. Deze duurzame band, ontworpen voor de meest veeleisende omgevingen, is bestand tegen sneden en scheuren veroorzaakt door losse en scherpe voorwerpen op de werkplek. Zo wordt verloren tijd ten gevolge van dure bandherstellingen tot een minimum beperkt.
SG Revolution banden SG Revolution banden – erkende specialisten in de afval- en recyclingsector, doen onze klanten tijd en geld besparen doordat er geen lekke banden meer hersteld moeten worden. Bovendien gaan ze langer mee, kunnen ze gemakkelijk worden gemonteerd en bieden ze hetzelfde rijcomfort als gevulde luchtbanden, waardoor uw bestuurders en uw machines langer productief blijven. Bel ons vandaag nog en ontdek hoe wij uw afval- en recyclingactiviteiten productiever kunnen maken.
WEB: WWW.BELTYRE.BE EMAIL:
[email protected] TEL.: +32-(0)89-65 64 11
Met milieubeleid ga je best om met kennis van zaken.
Advertentie 148x100 CMYK.indd 2
7/06/10 19:46
B O VA environmental consulting
Ruime ervaring en expertise in: Stortplaatsbeheer
(erkend deskundige, inrichtings- en afwerkingsplannen, ...)
Studies TOP, grondreiniging en baggerwerken
(inrichting, ...)
Afvalstoffenstudies en -beheer (optimalisatie beheer, gebruikscertificaten, ...) Haalbaarheidstudies
(milieutechn., fin.-econ., maatsch. aanvaardbaarheid, ...)
Milieueffectenrapporten
(MER, ontheffingsnota’s, ...)
Milieueffectenstudies
M-tech is gespecialiseerd in: Milieuvergunningen Externe milieucoördinatie
(impactbepaling, remediërende maatregelen, ...)
Milieucoördinator
(extern, bijstand, ...)
Milieuvergunning
(opmaak, begeleiding, ...)
Milieuauditing
(due diligence, compliance, ...)
Bodemstudies
(erkend Bodemsaneringsdeskundige type II)
Bodemonderzoeken
(oriënterende en beschrijvende bodemonderzoeken)
Milieuaudits en ISO
Bodemsaneringsprojecten
Veiligheidsrapportage en -studies
Grondverzetstudies
Industrieweg 118/4, 9032 Gent T. 09/216 80 00 • F. 09/375 36 17
Milieueffectenrapportage en -studies
Second opinions
Brussel
Clovislaan 82, 1000 Brussel T. 02/734 02 65 • F. 02/734 61 80
Energiestudies
Namur
Av. Comte de Smet de Nayer 2/28, 5000 Namur T. 081/22 60 82 • F. 081/22 99 22
Hasselt
Maastrichtersteenweg 210, 3500 Hasselt T. 011/22 32 40 • F. 011/23 46 70
Gent
Open ruimte en planologie ADR-regelgeving
(technisch verslag, studie ontvangend terrein, ...) (bodemonderzoeken, milieumanagement, ...)
Authority engineering Expertise en bemiddeling
Afval- en bodemwetgeving
(ook begeleiding van saneringswerken)
(haalbaarheid, onderbouwing, overleg overheden, ...) (conflictbemiddeling, ...)
Geert Bogaert, GSM 0495 274 185 -
[email protected] Wellingstraat 102 - B-9070 Destelbergen Tel. 09/328.11.40 - Fax 09/328.11.50
[email protected]
Wetenschapspark 1 (Greenbridge, Plassendale I) - B-8400 Oostende Tel. 059 33 92 51 - Fax 059 33 92 59
www.m-tech.be advertentie-bova.indd 1
17-2-2011 13:22:46
Plastic Omnium uw ideale partner in dienstverlening!
Verder kijken dan de inzamelmiddelen:
de kracht van Plastic Omnium Plastic Omnium: dienstverlener met meerwaarde:
Meer informatie:
Voor meer informatie kunt u contact Plastic Omnium produceert en levert opnemen met de afdeling Verkoop. een zeer uitgebreid gamma van Tel.: 054 31 31 31 - Fax: 054 31 31 30 kunststof recipiënten en inzamel- E-mail:
[email protected] middelen. Maar Plastic Omnium is veel meer dan een producent en leverancier. Zo bieden wij een veelzijdige dienstverlening rond containers, afvalbakken, DifTar en ondergrondse containers. Voor verschillende gemeenten en openbare besturen in de Benelux verzorgen wij deze service al jaren op basis van langlopende contracten. Al sinds 2002 is Plastic Omnium ISO 9001 gecertificeerd voor: de opmaak van offertes en planningen, de implementatie, de interventies en nazorg met betrekking tot containermanagementsystemen, alsmede voor onze Ecosourcing-diensten, waaronder Service Premier en DifTar.
Plastic Omnium N.V., Ring Oost 14, B-9400 Ninove Tel. 054 31 31 31 Fax 054 31 31 30 E-mail:
[email protected] Internet: www.plasticomnium.be
