05-11-2014
Evidence-based Lifestyle Advies Focus op dieet Willem Bax*, Internist-nefroloog-vasculair geneeskundige Vaatcentrum Alkmaar
*,Conflict of interest m.b.t. onderwerp: geen
1
05-11-2014
Vrouw, 48 jaar, VG: RA, zus DM-2, 151/92 mmHg, 1.68 m, 93.5 kilo
• Patiënte geadviseerd af te vallen; Zij koos bewust Weight Watchers
• Na 6 weken: 92,5 kg • Arts: “Je moet ook niet te snel afvallen want jojo is slecht”
• Patiënt: “Dokter, mijn buurvrouw zegt dat Atkins beter is dan Weight Watchers”
Wat is dieet? Wie is op dieet?
• Dieet is “food-concern” in de praktijk gebracht. Niet alleen afvallen
• In een representatief Nederlands cohort is 63% van de populatie op dieet
• Vaker vrouwen, vaker obees De Ridder et al. Appetite, 2014
2
05-11-2014
Draagt dieet bij aan vaatziekten?
•
Dieet verklaart 30% van coronaire hartziekten
•
Dieet verklaart 19% van CVA’s
INTERHEART Study Investigators, Circulation, 2008 INTERHEART Study Investigators, The Lancet, 2010
Dieet draagt bij aan vaatziekten!
• • • •
Wat kunnen we daar dan mee? Alleen gewichtsreductie? Specifieke voedingscomponenten? Welk dieet is het beste?
3
05-11-2014
Low Fat of Low Carb? n=147, geen hart- en vaatziekten, 90% vrouwen, 97kg
Gewicht
Tot Chol / HDL
Vet-massa
Tri-Glyceriden
Bazzano et al., Annals Internal Medicine, 2014
4
05-11-2014
Low Fat of Low Carb na 12 maanden
Na 12 mnd
Low Fat
Low Carb
P=
Gewicht (kg)
-1,8
-5,3
0,002
Totaal/HDL Chol ratio
-0,05
-0,49
0,002
CRP (nmol/l)
+8,6
-6,7
0,024
Systolische RR (mmHg)
-1,3
-0,2
0,52
Plasma Glucose (mmol/l)
-0,1
0,02
0,21
Framingham Risk Score
0,4
-1,0
<0,001
Bazzano et al., Annals Internal Medicine, 2014
Welk dieet het beste (1 dag later)?
Johnston et al; JAMA, 3 september 2014
5
05-11-2014
Welk dieet het beste? • De verschillende diëten niet allemaal onderling vergeleken
• Meta analyse 48 RCT’s, n=7286 • BMI 33.7 • Waar mogelijk 6 en 12 maanden
Johnston et al; JAMA, 3 september 2014
6
05-11-2014
Welk dieet het beste?
6 maanden
12 maanden gewichtsverlies (kg) Geen dieet
5,70
7,25
7,27
6,78
“Weight W*”
1,55
1,56
8,73
1,95
Low Carb
0,02
7,99
1,20
-0,74
Low Fat
Johnston et al; JAMA, 3 september 2014 *, Weight Watchers: Zowel minder vet als minder koolhydraten
Welk dieet het beste?
6 maanden
12 maanden gewichtsverlies (kg) Geen dieet
5,70
7,25
7,27
6,78
“Weight W*”
1,55
1,56
8,73
1,95
Low Carb
0,02
7,99
1,20
-0,74
Low Fat
Johnston et al; JAMA, 3 september 2014 *, Weight Watchers: Zowel minder vet als minder koolhydraten
7
05-11-2014
Welk dieet het beste? (1/2) • Na 6 maanden 7 - 9 kg gewichtsverlies • Na 12 maanden 6 - 7 kg gewichtsverlies • Effect wordt versterkt door gedragstherapie en bewegen
Johnston et al; JAMA, 3 september 2014
Welk dieet het beste? (2/2) • Weinig koolhydraat-diëten en weinig vet-diëten zijn beiden beter dan geen dieet
• Verschillen tussen de diëten zijn klein en waarschijnlijk klinisch niet relevant
• Het type dieet lijkt een individuele keuze te zijn die moet passen bij de wens van de patiënt Johnston et al; JAMA, 3 september 2014
8
05-11-2014
Dieet in combinatie met beweging
Jakicic et al., Arch Intern Med, 2008
Dieet in combinatie met beweging
• Zelfs 30 minuten lopen per dag helpt om het gewicht stabiel te houden bij vervolg van dieet
Jakicic et al., Arch Intern Med, 2008 Slentz et al., Arch Intern Med, 2004
9
05-11-2014
Waar of Niet waar? • Snel en veel afvallen resulteert in een slechter resultaat op langere termijn dan langzaam en geleidelijk afvallen
Niet waar! •
Snel en veel afvallen resulteert in een slechter resultaat op langere termijn dan langzaam en geleidelijk afvallen
1. Meerdere studies: Mate van gewichtsverlies in het begin van een dieet correleert positief met gewichtsverlies op korte en langere termijn 1. Interventiestudies met groot initieel gewichtsverlies leiden tot groter effect op termijn mits ondersteund door geïntegreerd programma voor behoud van gewicht Astrup and Rössner, Obesity Reviews, 2000 Nackers et al., Int J Behav Med, 2010
10
05-11-2014
Waar of Niet waar? • Jojo is slecht en leidt tot oversterfte • •
Onbekend! • Jojo is slecht en leidt tot oversterfte • Observationeel onderzoek bevestigt oversterfte bij instabiel gewicht
• Waarschijnlijk is de schommeling secundair aan de gezondheid
• Niet bevestigd in dierexperimenten Vasselli et al., Obes Res 2005
11
05-11-2014
Welke specifieke dieetcomponenten?
PREDIMED studie • • •
Multicenter gerandomiseerde studie Spanje N=7447, 55-80 jr; 57% vrouw, follow-up 4,8 jr Primair eindpunt: MI, TIA/CVA, CV-sterfte
• • • •
Mediterraan dieet met extra olijfolie Mediterraan dieet met extra noten Controle dieet
Altijd dieet-advies
Estruch et al., NEJM 2013
12
05-11-2014
MI, TIA/CVA, CV-sterfte
PREDIMED studie
Voor beiden: HR 0.70 en p<0.05
jaar Estruch et al., NEJM 2013
13
05-11-2014
Zout
• •
Is zout wel zo slecht? Resulteert minder zout in meer gezondheid?
Zout
• • •
1 g keukenzout/NaCl=400 mg Na+ 9 g NaCl = 150 mmol Na+= 3,6 g Na+ 6 g NaCl = 100 mmol Na+= 2,4 g Na+
14
05-11-2014
Oliver et al., Circulation, 1975
15
05-11-2014
Uitscheiding Na+ en K+/ 24 uur (= dieet)*
* mmol Oliver et al., Circulation, 1975
Oliver et al., Circulation, 1975
16
05-11-2014
Relatie tussen zoutgebruik en bloeddruk
n=102.216 in 18 landen. Portie urine op Na+, 3,7 jr
PURE Study, NEJM, 14 aug 2014
Relatie 1 gram extra Na+-excretie en bloeddruk: sterk bij véél zout, hypertensie, ouderen
PURE Study, NEJM, 14 aug 2014
17
05-11-2014
Mortaliteit en CV-events: Weinig zout net zo slecht als te veel? n=101.945 in 17 landen. Portie urine op Na+ en K+, 3,7 jr
PURE Study, NEJM, 14 aug 2014
En Kalium?
PURE Study, NEJM, 14 aug 2014
18
05-11-2014
Conclusies Pure Studie (1/2)
• Meer Na+ geassocieerd met hogere bloeddruk, vooral bij veel zout, ouderen en bestaande hypertensie
• Maar niet eenduidig met overleving
PURE Study, NEJM, 14 aug 2014
Conclusies Pure Studie (2/2)
• Meer K+ geassocieerd met betere bloeddruk én minder events / sterfte
• Associatie vs. causaliteit
PURE Study, NEJM, 14 aug 2014
19
05-11-2014
Effect zoutreductie op bloeddruk Bloeddrukreductie in 107 studies, 6970 deelnemers
Mozaffarian et al., NEJM, 14 aug 2014
Effect zoutreductie
• Zoutreductie leidt tot lagere bloeddruk (causaliteit)
• Mathematische modelling: 1.650.000 doden/jaar door overmatig zoutgebruik
Mozaffarian et al., NEJM, 14 aug 2014
20
05-11-2014
Aanbevelingen WRR
• Van landbouwbeleid naar voedselbeleid
• Etikettering alleen helpt niet
• Convenanten én dwang industrie
Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid, Sept 2014
21
05-11-2014
22
05-11-2014
Samengevat
• • • • •
Volg een dieet dat bij je past Minder natrium, meer kalium Groenten, fruit, noten, olijfolie Combineren met meer bewegen Overheid moet actiever sturen
Waar of Niet waar? •
Tijdens sex verbrand je per persoon 100-300 kCal (1-2 boterhammen met kaas)
Myths, Presumptions and Facts about Obesity, NEJM, 2013
23
05-11-2014
Niet waar! •
Tijdens sex verbrand je per persoon 100-300 kCal (1-2 boterhammen met kaas)
•
Tijdens sex gedurende 6 minuten* gebruikt een man (30-40 jaar) slechts 21 kCal
•
Maar dat is meer dan tijdens TV kijken (14 kCal)**
*, Bohlen et al., Arch Intern Med 1984 **, Casazza et al., NEJM, 2013
24
05-11-2014
25
