Projectverslag Lifestyle 27 januari 2010 Rob van Agt Erik Driessen Frans Jacobs
Jaime van ‘t Net Claudia Raijmakers Kevin Verleijsdonk
Inleiding (2) Onderzoek (3) Concepten (7) Beschrijving Flowy (8) Prototype (11) User testing (12) Reflectie (16)
Inleiding In de periode september 2009 - januari 2010 heeft projectgroep Loc het concept Flowy ontwikkeld. Flowy valt in het kort te omschrijven als een device dat datastromen in een bepaalde omgeving visualiseert in de vorm van een (abstract vormgegeven) bloemboeket, om zo de gebruiker op de hoogte te houden van de status van het dataverkeer. De ontwikkeling van Flowy heeft plaatsgevonden in het kader van de Fontys-minor Lifestyle. In deze minor staat strategische innovatie centraal. Projectgroepen ontwikkelen, op basis van eigen onderzoek naar sociaal-culturele, technologische en business-/ organisationele ontwikkelingen, het concept voor een product dat over enkele jaren op de markt gebracht zou kunnen worden. Projectgroep Loc bestaat uit: Fontys-studenten Rob van Agt, Frans Jacobs (ICT & Technology), Erik Driessen, Claudia Raijmakers (ICT & Media, nieuwe curriculum), Jaime van ‘t Net en Kevin Verleijsdonk (ICT & Media, oude curriculum).
2
Onderzoek Aan het begin van het project is onderzoek gedaan naar sociaal-culturele, technologische en business-/ organisationele ontwikkelingen in de komende jaren. Vervolgens moest het projectteam een keuze maken voor het domein van het te bedenken en ontwikkelen concept: domotica, emotion sensing of geotagging. Sociaal-culturele ontwikkelingen Ecologisering Een trend die op het moment gaande is en nog wel even door zal gaan is ecologisering. Het milieu zal steeds belangrijker worden voor zowel de consument als voor de bedrijven. Op macro-niveau zal dit leiden tot nieuwe milieuvriendelijke energiebronnen. Om zichzelf beter te voelen probeert men zelf ecologischer te gaan leven. Er zullen steeds meer ecologische producten (elektrische auto’s) en services (groene stroom) worden aangeboden en worden gekocht door de consument. Ook zal het beeld van de ecologische man veranderen van de ‘geiten wollen sokken biologische producten koper’ naar iemand die zich bewust is van zijn invloed op het milieu. Met deze beweging zullen er ook producten naar voren komen die als iconen kunnen worden gezien voor je ecologische instelling. Op het moment zie je dit al terugkomen in de wattson; een apparaat dat het makkelijker maakt je energieverbruik te monitoren. Een monitor-unit meet het energie-vebruik in de meterkast. De data word naar de wattson gestuurd. De wattson laat de gebruikte hoeveelheid energie zien en kleurt een lamp hierbij rood bij veel gebruik en blauw bij weinig gebruik. Consumer participation Een andere trend is dat de consument steeds actiever zal gaan deelnemen aan allerlei markten. Dit komt doordat de consument gedurende de recessie steeds
meer zelf het heft in handen neemt. De grote bedrijven zullen niet gaan verdwijnen, maar er zal steeds meer aandacht komen voor de wil van de consument. De consument zal steeds meer actief gaan deelnemen aan allerlei markten. Zo zal hij zijn eigendommen die hij niet meer nodig heeft niet weg doen, maar proberen te verkopen. De consument zal hiermee een extra inkomentje te creëren voor hemzelf. Hij zal dit doen door zijn gekochte of zelfgeproduceerde producten te verkopen. Dit zie je op het moment op sites zoals ebay.com en etsy.com. Een andere vorm voor het groter worden van de invloed van de consument zullen kleinschalige feesten zijn. Zo’n feest richt zich op een bepaalde bezoeker, waardoor het feest kleiner wordt en alleen meer te bieden heeft voor ‘n bepaalde doelgroep. Zo zullen er alternatieven komen voor bijvoorbeeld lowlands, waar je misschien 30% van de acts leuk vind maar toch voor de volle 100% betaald. Bron: www.trendslog.nl http://www.bright.nl/uitpakparty-wattsonenergiemeter http://trendwatching.com/trends/ecobounty/ http://trendwatching.com/trends/sellsumers/ Technologische (ICT+) ontwikkelingen Tegenwoordig kun je alles met techniek. Het wordt gebruikt op sociaal gebied, in het bedrijfsleven, maar er zijn ook een hoop trends die echt op technologisch gebied vooruitstrevend zijn. Alles moet kleiner, compacter en overal bereikbaar zijn. Er zijn bepaalde trends ontstaan door de jaren heen. De een groter dan de ander. In dit hoofdstuk gaan we dieper in op enkele van deze trends. Het feit dat alles kleiner en compacter moet zie je duidelijk terug in de maatschappij. Duidelijk 3
voorbeeld hiervan is nano-technologie. Die technologie is al ontstaan in 1974. Het betekende toen slechts dat de chips die ze hadden steeds kleiner moesten worden. Het was toen ook nog niet echt een begrip. De laatste jaren wordt het wel steeds meer een trend. Dit is goed te zien in de telefonie. Tien jaar terug had een enkeling een mobiele telefoon, die dan ook nog zo groot was als een broodtrommel. Nano-technologie zorgde ervoor dat iedereen in deze tien jaar een telefoon had aangeschaft die makkelijk in je broekzak past. Ook zijn het tegenwoordig bijna geen telefoons meer te noemen, maar mini-laptops. Alles moet niet alleen kleiner, ook beter bereikbaar. De maatschappij tegenwoordig heeft al veel eigenschappen hiervan. Ga maar na waar je overal reclame op een beeldscherm ziet in plaats van de ouderwetse poster. Reclame op schermen is het laatste jaar erg gegroeid. Bij tankstations, in bussen, op school en in het algemeen in de stad zie je alsmaar reclame op schermen. Dit is een van de tekenen van de vele technologie om ons heen. Reclame is niet het enige. Ook zul je in de nabije toekomst zien dat steeds meer bedrijven op internet gaan focussen. Dat wil zeggen, naast de bestaande winkels, veel meer webshops. Supermarkten die hun klanten mobiel laten bestellen wordt al veel gebruikt. Nu is dit allemaal leuk en aardig, maar waar gaat het heen met de technologie? Virtual reality zal hierin een grote rol spelen. De schermen die je nu zo ziet, zullen over 5 jaar interactief zijn. Je ziet nu al uitvindingen met het spelapparaat Wii waarmee een soort van 3d-wereld gesimuleerd wordt. Hier moet echter op het moment nog een sensor op de persoon voor het scherm geplaatst worden. Het is slechts een voorspelling, maar waarschijnlijk is er over 5 jaar technologie die het mogelijk maakt voor iedereen die voor een scherm staat een 3d wereld te zien. Bussiness-/organisationele ontwikkelingen Welke ontwikkelingen zie ik hier? • Duurzame oplossingen; energiezuinige apparatuur en milieuverantwoordelijk geproduceerd zijn. Bijvoorbeeld ASUS. Lees hieronder de artikelen. • Energiebesparing tips.
• Aandacht voor persoonlijke gezondheid; natuurlijk daglicht verandert de hele dag naadloos in helderheid en warmte. Met Dynamic Lighting kunt u de voordelige effecten van deze veranderingspatronen in uw kantoorverlichting brengen. • Aandacht voor persoonlijke gezondheid; Fitness op het werk en yoga. • Een laptop gemaakt van de grondstof bamboe. Niet helemaal natuurlijk, maar alle kleine beetjes helpen. • Het gebruik van bamboe, een grassoort, wordt gezien als milieuvriendelijk, omdat het zeer snel groeit. Daarnaast is het goedkoop en kan het goed bewerkt worden. • De Asus notebook met bamboe-behuizing komt ook in de Verenigde Staten en Europa op de markt. Prijs en datum van introductie in Nederland van de U6V Laptop zijn nog niet bekend. Asus heeft al langer iets met het milieu en energiebesparing. Groene computers zijn de laatste tijd steeds belangrijker geworden. Nu brandstoffen wereldwijd schaarser worden en onze behoeften zichtbaar invloed hebben op onze planeet, is het voor iedereen- zowel consumenten als fabrikanten – van levensbelang te proberen ons milieu op alle mogelijke manieren te beschermen. Een van de beste manieren om dit te bereiken, is via groen computergebruik, en een goed voorbeeld hiervan is de innovatieve ASUS EPU-technologie, die 80,23% CPU-stroomverbruik bespaart. Bron: Tweakers Asus Onderzoek naar de technologische ontwikkelingen/ keuze domein De vanuit de minor opgelegde domeinen zijn: • geotagging • emotion sensing • domotica Wij hebben gekozen om met domotica verder te gaan. De reden dat wij voor domotica hebben gekozen is dat we een interessante aanbieding van Lennart hadden gekregen om met het Amigo project te werken. Verder leek het ons het meest interessante onderwerp, want 4
wij houden allen wel van die technische snufjes in huis. zichzelf. Niemand weet alleen wat het volgende product wordt, men kan slechts voorspellingen doen. Waarom domotica al 30 jaar gehyped wordt Waarom slaat domotica nog niet aan? De oorsprong van domotica ligt voor een belangrijk deel in de zorgindustrie. Door de opkomst van conDomotica is op het moment alleen erg praktisch in de nected, mobile en wireless technieken heeft domotica zorg en dat soort dingen. Het wil onder “de algemene echter een veel bredere toepassing gekregen. Bedrijven mens” nog niet erg aanslaan. De vraag is: hoe dit zou als Philips, Sony, Microsoft, IBM en Nokia werken kunnen komen? Aan de ene kant zou domotica hard aan de ontwikkeling van connected homes en inderdaad veel populairder kunnen zijn als de juiste networked homes. Juist deze nieuwe ontwikkelingen, uitvindingen worden gedaan. We moeten het alleen en hoe ze ons leven kunnen veraangenamen, staan niet te negatief bekijken. Domotica is dan wel sinds de centraal in de Slimste Stand. Want domotica past jaren 80 een begrip, maar we mogen niet klagen in de helemaal in een moderne lifestyle. Sinds de introductie wereld waarin we leven. Draadloos internet is bijvoorvan het mobieltje, het internet, de CD en de DVD, beeld ook al in bijna elk huis te vinden. In de rijkere en de homecomputer, heeft de huiselektronica een huizen zijn ook al een heleboel technische snufjes te enorme vlucht genomen. Communicatie, ontspanning vinden. Hierbij kun je denken aan universele afstandsen entertainment zijn nu ook belangrijke peilers voor bedieningen (ook voor licht en verwarming), automade domotica-industrie. Een voorbeeld is natuurlijk de tisch werkende deuren/hekken, volledig instelbare manier waarop een flatscreen kan worden gebruikt. temeratuurinstallatie. Het zal dus voornamelijk een De ene keer passief, om televisie of een film te kijken; kwestie van geld zijn. de andere keer actief, om te internetten of te gamen, of om met elkaar te communiceren. Een dergelijke Geld is echter niet het enige. Het argument geld hoeft veelheid aan functies wil niet zeggen dat je opeens je namelijk niet altijd te gelden. Er zijn tegenwoordig een huis hebt vol liggen met kabels en dat je overal beeldhoop snufjes goedkoop te produceren. Dit zijn echter schermen hebt staan. Integendeel, domotica zorgt dat vaak slecht bedachte producten waar je uiteindelijk allerlei technieken en functies goed met elkaar geïnte- weinig aan hebt. Het zijn producten die het gewoon greerd worden. niet waard zijn goed te promoten. Voordeel is wel dat we in een vooruitstrevende maatschappij leven waar In dit stuk zie je duidelijk terug hoe domotica tot iedereen steeds meer went aan technische snufjes. stand is gekomen en waar het uiteindelijk allemaal Dit gegeven en domotica kan zeer makkelijk gecomwordt toegepast. Ook zie je duidelijk dat domotica al bineerd worden en dat is waar het echt interessant kan lang onder ons is. Denk maar eens aan ALLE elecworden. tronica die je in je huis hebt. 10 jaar terug was het misschien een computer, tegenwoordig is er bijna geen Wat voor problemen hebben mensen wat je met de huis zonder 2 computers en/of laptops. Eigenlijk kan domotica zou kunnen oplossen? niemand ook voorspellen wat de volgende trend wordt en welk apparaat we over 10 jaar wellicht allemaal Bij problemen die je met domotica kunt oplossen meer dan 1 in huis hebben. Waarom wordt het dan al horen dus de nutteloze snufjes. En mensen denken 30 jaar gehyped? Aan de ontwikkelingen kun je duhier steeds meer aan. Je moet tegenwoordig echter aan idelijk zien dat mensen altijd op zoek zijn naar nieuw andere problemen denken. Mensen hebben namelijk electronica, waar hun leven op vooruit gaat. Het is dus zo’n groot online sociaal netwerk, dat de domotica hier voor bepaalde bedrijven zeer interessant nieuwe snufjes makkelijk op in kan spelen. Echte vragen van tegenop de markt te brengen. Dit kan echter ook doorslaan woordig zijn bijvoorbeeld: en dat is ook gebeurd. Er zijn zeer veel bedrijven met zeer veel nutteloze snufjes. De kunst is alleen een de• Waarom kan ik mijn e-mail niet direct zien als ik gelijk product te ontwikkelen die iedereen gewoon wil. mijn televisie aanzet? Zo’n product heeft ook geen hype nodig, het verkoopt 5
• Waarom heb ik geen scherm aan de muur hangen die al mijn online sociale netwerken weergeeft? • Waarom heb ik nog een pc nodig om internet op te gaan? Maar ook: • Waarom moet ik opstaan om een lamp uit te doen, om het donkerder te maken tijdens tv kijken? • Waarom zijn er uberhaupt lichtknoppen, terwijl alles voortaan draadloos kan? • Waarom past het lichtsysteem in huis zich niet automatisch aan, aan waar de personen zich bevinden? De domotica zal dus om echt aan te slaan, mee moeten gaan in de online sociale ontwikkelingen van vandaag. Kijk eens hoe afhankelijk je bent van je telefoon Ga tot slot nog eens na hoe afhankelijk mensen zijn van hun telefoon. Mensen zijn zich er niet direct van bewust, maar zullen misschien zelfs vrienden kwijt raken als ze een week hun telefoon niet bij zich hebben. In sociaal opzicht is iedereen afhankelijk van zijn of haar telefoon, maar natuurlijk ook voor medische noodgevallen. Voor telefoons is natuurlijk ook interessante domotica te verzinnen. Waarom maakt mijn telefoon niet via bluetooth automatisch verbinding met mijn televisie, zodat ik daar mijn berichten en afspraken kan bekijken? Waarom hangt er niet op elke verdieping een “schilderij” waar ik hetzelfde mee kan doen? De telefoon: een mooi apparaat voor de domotica om op in te spelen. Conclusie Wij zagen hier een uitdaging in om met Domotica verder te gaan. Dit onderwerp sprak ons allen wel aan omdat het volgens ons ook echt de toekomst is. Altijd alles bij de hand willen hebben zoals internet. Je huis en je telefoon ook wordt een verlengstuk van jezelf, het geeft je persoonlijkheid weer en zorgt dat je van alle gemakken voorzien zult zijn.
6
Concepten Met behulp van diverse brainstormtechnieken zijn tientallen ideeën voor (domotica-)producten gegenereerd. Een aantal hiervan zijn uitgewerkt tot concepten (zie kolom). Keuze concept ‘bloemdataverkeer’ De tien uitgewerkte ideeën zijn vervolgens met elkaar vergeleken en op diverse aspecten beoordeeld. Zo werd onderzocht welk concept het meest geschikt was om verder te ontwikkelen. De belangrijkste criteria hierbij waren technische haalbaarheid (kan van het concept binnen de gestelde tijd een werkend prototype gemaakt worden) en persoonlijke uitdaging (‘heeft het concept toegevoegde waarde voor onze projectbeleving en leerontwikkeling?’). Op basis van bovenstaande criteria is de keuze gevallen op het concept bloemdataverkeer. Dit concept was technisch haalbaar en tegelijkertijd uitdagend genoeg. De overige concepten waren niet of zeer moeilijk te realiseren ( Jesusnator 3000, loopband als vloer, virtuele paskamer, flexibele brievenbus), niet origineel genoeg (flexibele controller, koelend bierblad, UrPlace) of spraken niet tot de verbeelding van de projectgroep (EntBril, trap-airbag). Uitwerking Het bloemdataverkeer-concept is op conceptueel en technisch vlak verder ontwikkeld, met Flowy als eindresultaat. Een volledige beschrijving van Flowy is te vinden in het volgende hoofdstuk.
10 oorspronkelijke concepten De tien interessantste ideeën uit de brainstormsessie zijn uitgewerkt tot (ruwe) concepten. Hier volgt een overzicht. Flexibele controller Met de flexibele controller bedient de gebruiker al zijn apparaten, van PlayStation tot magnetron, met slechts één controller. De controller heeft één standaard interface die per apparaat is uit te breiden. Jesusnator 3000 De Jesusnator 3000 wordt in het oor geplaatst en vertaalt negatieve input (b.v. het gezeur van je zusje) naar een positief geluid, zoals je favoriete muziek. Loopband als vloer De vloer van een kamer is een dynamisch oppervlak dat de gebruiker helpt of tegenwerkt wanneer hij zich verplaatst. Zo wordt de (relatieve) loopafstand verkleind, b.v. als de gebruiker slecht ter been is, of juist vergroot, als hij meer lichaamsbeweging nodig heeft. Koelend bierblad Een bierblad dat is verwerkt in een tafelblad. Het bierblad koelt automatisch als er een biertje in gezet wordt. Virtuele paskamer Een weerspiegelend scherm dient als display waarop de gebruiker kleding kan ‘passen’. Het spiegelbeeld van de gebruiker wordt voorzien van 3d-modellen van kleding. Het kan hier gaan om eigen kleding of de collectie van een winkel. Bloemdataverkeer Het dataverkeer in huis wordt gevisualiseerd door bloemdataverkeer, een ‘kunstmatig bloemboeket’ dat afhankelijk van de status van b.v. het energieverbruik opbloeit of verwelkt. Brievenbus met flexibele opening Een ‘slimme’ brievenbus is voorzien van een sensor die de omvang van een pakketje meet. Afhankelijk van de afmetingen groeit of krimpt de brievenbus. EntBril De EntBril is een bril die voorzien is van een semitransparant display en een wifi-ontvanger. De bril, die voorzien is van een afstandsbediening, kan altijd en overal het laatste nieuws tonen. Trap-airbag De trap-airbag werkt volgens hetzelfde principe als een ‘gewone’ airbag: wanneer iemand van de trap valt, vult de trap-airbag zich razendsnel met lucht om de persoon op te vangen.over te houden. UrPlace UrPlace gebruikt een RFID tag om een omgeving aan te passen aan de smaak van de gebruiker. Als de gebruiker ergens inlogt, zullen verlichting, kleur, muziek en indeling worden afgestemd op zijn persoonlijke voorkeur.
7
Beschrijving Flowy Korte omschrijving De Flowy is een device dat (de status van) diverse datastromen binnen een bepaalde omgeving op een subtiele en decoratieve manier visualiseert. Doel van de Flowy is niet om informatie over het dataverkeer in concrete cijfers uit te drukken, maar om de gebruiker op perifere wijze op de hoogte te houden van veranderingen in het dataverkeer. Zo zal de Flowy feller gaan branden als het energie(stroom-)verbruik van zijn gebruiker stijgt, of zal hij knipperen als het wifi-signaal in zijn omgeving wegvalt. De subtiele en decoratieve manier van visualiseren komt tot uiting in de vormgeving van het device: de Flowy is vormgegeven als een geabstraheerd bloemboeket. De Flowy is ontworpen voor persoonlijk gebruik in een huiselijke omgeving, maar is ook te gebruiken in andere omgevingen.
Flowy in huiskamer
Ontwerp De Flowy is gemodelleerd naar een bloemboeket. Bloemboeketten zijn terug te vinden in elk type interieur. Ze hebben een centrale, zichtbare plek en voegen iets toe aan het interieur zonder op een schreeuwerige manier op te vallen. Daarmee sluit de functie van een bloemboeket aan op het doel van de Flowy. De Flowy ziet er uit als een geabstraheerde, artificiële versie van een bloemboeket. De Flowy bestaat uit een basis (de ‘bloemenvaas’) met daarop 18 ‘bloemen’. Iedere bloem heeft een LED, dat de kleur en kleurintensiteit van de bloem bepaalt. Afhankelijk van het aantal datastromen dat gevisualiseerd moet worden, bevat het bloemboeket 1-3 kleuren. Deze kleuren worden eenmalig gelijkmatig over de 18 bloemen verspreid.
3d-visualisatie van Flowy, definitief ontwerp
De visualisatie van het dataverkeer vindt plaats aan de hand van: • Kleur van de bloem: geeft type datastroom (b.v. stroomverbruik) aan • Kleurintensiteit van bloem: geeft status van datastroom (b.v. felle kleur = hoog stroomvergruik) aan • Stijfheid van de bloemstengel: geeft ook status van datastroom aan 8
In specifieke gevallen kan het hele boeket tijdelijk dezelfde kleur en kleurintensiteit krijgen. De Flowy zou bijv. fel rood kunnen pulseren bij extreem hoog energieverbruik. Dataverkeer De Flowy zal standaard de volgende datastromen weergeven: • wifi-signaalsterkte • stroomverbruik • dataverbruik over wifi Mogelijk te gebruiken dataverkeer (extra): • telefoonbereik • geluidssterkte • temperatuur • luchtvochtigheid • waterverbruik
Technologie De bloem is voorzien van een stroomdraad en een netwerkkabel, waarmee hij stroom en dataverkeer verwerkt. Benodigde technieken: • wifi: draadloos netwerk verkeer • LED: kleuren van de Flowy • servomotoren: buiging van de Flowy • elektriciteit: stroomvoorziening voor de Flowy • microfoon: opvangen geluid • thermometer: temperatuur meting • ‘telefoonbereik-meter’ • ;uchtvochtigheidsmeter (hydrometer) • energie-monitor
De Flowy is in staat bovenstaande vormen van dataverkeer te verwerken en te tonen. Door de Flowy aan een computer te koppelen kun je aangeven welke kleur bij welke vorm van data hoort. De status van de datainput is het meest positief bij de gekozen kleur. Hoe slechter de status, hoe meer de tint van de kleur richting zwart gaat. Bij een extreem negatieve verandering in de datastroom zal de bloem in de bijbehorende kleur gaan pulseren. De gebruiker kan instellen dat hij slechts één of twee van bovengenoemde datastromen gevisualiseerd wil zien. Daarnaast is het mogelijk de Flowy zo in te stellen dat hij extra datastromen weergeeft, b.v. bereik voor mobiele telefoon. Deze extra datastromen zijn standaard beschikbaar of toe te voegen via softwareupdates. Configuratie Configuratie van de Flowy gebeurt via een (beveiligde) webinterface. Dit onderdeel hebben we voor ons prototype niet uigewerkt. Dit is niet noodzakelijk om het gevoel van het product te simuleren.
9
Scenario: Flowy toont dataverkeer over wifi
10
Prototype Gedurende het project is van Flowy een prototype gemaakt. Doel van het prototype was om de werking van Flowy te simuleren om zijn functionaliteit te testen en zijn gebruiksvriendelijkheid te verbeteren. Eerste versie De eerste versie van het prototype was een opstelling met 3 LED’s, in de kleuren rood, groen en blauw en een drie kleuren LED. De bedoeling van dit prototype was om het mogelijke kleurverloop door middel van LED’s te testen. Op deze manier onderzochten we of we beter gebruik konden maken van drie-kleuren-LED’s of dat we beter voor iedere kleur een aparte LED konden gebruiken. Tweede versie De tweede versie van het prototype hebben we gemaakt om het kleurverloop van de positionering van LED’s te onderzoeken en om te kijken wat voor effect de bloemvorm van het prototype heeft. Derde versie De vierde versie was een houten plank met daar op een constructie met ijzerdraad die met elastiekjes op zijn plek gehouden werd. Deze kon met een draad gebogen worden en werd bij het losser laten van deze draad weer terug getrokken door de elastiekjes. Hierop hadden we een Servo motor aangesloten om de haalbare mogelijkheden van de bloembuiging te testen. Vierde versie De vierde versie van het prototype toont de functionele werking met sensoren. Dit prototype reageert door middel van een LDR sensor op licht invloeden. Deze sensor stuurt een Servo motor. Deze motor trekt aan een kabel en zorgt zo voor de buiging van de bloem. 11
User testing
Focusgroep met Fontys-studenten
Gebruiksvriendelijkheid is ‘de effectiviteit, efficiëntie en tevredenheid waarmee bepaalde gebruikers bepaalde doelen bereiken in een specifieke context van gebruik’ (bron: ISO standard 9241-11: Guidance on usability). Heb je een handleiding nodig bij het gebruik van een product? Hoe snel vind je de functies die je nodig hebt? Het belang van usability (gebruiksvriendelijkheid) wordt aangetoond met het voorbeeld van de videorecorder van Philips. Aan de directeuren van dit bedrijf werd gevraagd een Philips-videorecorder in te stellen. Dit lukte slechts met grote moeite. Het apparaat kende een hoop functies maar werd daarom onnodig ingewikkeld. Sindsdien heeft Philips haar pay-off veranderd van ‘Let’s make things better’ naar ‘Sense and simplicity’. Hiermee verlegde het bedrijf de focus van haar producten van technische functionaliteit naar gebruiksvriendelijkheid.
Focusgroep Om de gebruiksvriendelijkheid van Flowy te onderzoeken is ervoor gekozen de focusgroep-methode toe te passen. Een focusgroep is een gestructureerde groepsdiscussie over een onderwerp, geleid door een gespreksleider. Het doel van deze methode is om informatie te verkrijgen over ‘de voorkeuren en waarden van mensen met betrekking tot [het betreffende] onderwerp’ (bron: website viWTA). Omdat het prototype onvoldoende representatief voor het concept was om daadwerkelijke interactie met de gebruiker te testen, was een focusgroep het meest geschikte gebruiksvriendelijkheidsonderzoek. Het onderzoek is uitgevoerd met drie focusgroepen. Het ontwerp van het onderzoek is beschreven op de volgende bladzijde. 12
USER TEST FOCUSGROEP Hypothese Wij verwachten dat we de nieuwsgierigheid van de doelgroep gaan wekken. Het zal alleen moeilijk voor ze zijn om er een bepaald beeld bij te bedenken. Ze zijn dus nieuwsgierig naar het prototype. Aandachtspunten • Zijn gebruikers in staat om het icoontje op de bijbehorende bloemstaafjes snel te vinden? • Zijn gebruikers in staat om snel te achterhalen wat de bedoeling is van deze bloem? • Zijn gebruikers geïnteresseerd in het product? • Zou een aantal van de gebruikers Flowy kopen? Doelstelling We willen inzicht verkrijgen in wat consumenten van ons concept vinden. Door middel van het samenstellen van een focusgroep willen we het concept bespreken om zo het toepasbare nut van onze data analyse-bloem aan te tonen. Situatiebeschrijving De situatie op dit moment is dat er qua dataverkeer veel gebeurt in je huis waar je geen zicht op hebt. Thuis wordt veel gebruik gemaakt van elektronische apparaten. Door de komst van Flowy kunnen mensen weten wat er nu verbruikt wordt aan energie, stroom en internet. Eens per jaar krijg je een factuur binnen voor je energierekening. Niet iedereen weet precies hoe en wat er nou verbruikt wordt. Hierdoor kan de energie rekening hoger uitvallen dan je eigenlijk verwacht. Dit kan in de toekomst veranderen: je zult hier op kunnen gaan letten. Scenario’s Voorbeeld 1: Zojuist heb je Flowy gekocht. Flowy staat op tafel. Zet deze in elkaar en bekijk hoe de bloem werkt. Voorbeeld 2: Flowy geeft de kleur groen voor data 1 aan. Maar nu wil je data 1 de kleur rood geven. Plaats de cd die meegeleverd is in de computer. Start deze en volg de drie stappen. Methode en aanpak: bepalen gebruikers/deelnemers Wij hebben gekozen om drie focusgroepen af te nemen met een bijbehorende vragenlijst. Met deze drie groepen gaan we aan de hand van een paar scenario’s ons concept bespreken. Deze groepen zouden moeten bestaan uit mensen uit de doelgroep (doelpopulatie). Twee focusgroepen vallen buiten onze doelgroep. Maar door deze twee focusgroepen toch te analyseren zijn we ook op andere verfrissende ideeën gekomen, wat voor ons een positieve uitwerking heeft gehad.
Op bedrijven zoals de hogeschool Fontys zou je de bloem in een open ruimte kunnen plaatsen. Hierdoor kunnen studenten direct zien of bijvoorbeeld de draadloze internet snelheid daar hoog is. Daarnaast is het makkelijk te zien hoe vaak de internetsnelheid laag is. Is dit te vaak dan kan men besluiten een snellere verbinding aan te leggen. De eerste gebruikers die we gaan testen zijn dan ook studenten van de Fontys Hogeschool. Dit product is vrijwel nieuw, dus er is geen verschil tussen gebruikers met veel of weinig ervaring. Maar tussen de drie doelgroepen ontstaan er wel drie subgroepen. Fontys Hogeschool Eindhoven 1. Leerlingen (16 jaar) 2. Studenten (vanaf 20 jaar) 3. Ouderen zelfstandig wonend (vanaf 45 jaar) Studenten wonen vaak nog thuis en weten vaak niet wat de kosten zijn van de energierekening. De personen uit focusgroep 3 daarentegen wonen op zichzelf en wij willen weten of ze er behoefte aan hebben om Flowy in huis te hebben. Praktische zaken Data: Vrijdag 15-01-2010 Vrijdag 22-01-2010 Zondag 24-01-2010
focusgroep 1 focusgroep 2 focusgroep 3
Een focusgroep word meestal gemodereerd door 1 persoon. Aangezien we nog niet zo ervaren zijn zouden we 2 personen kunnen gebruiken. De gesprekken worden opgenomen zodat we ze op een later tijdstip kunnen analyseren en de gegevens kunnen verwerken in ons onderzoek. Eventuele problemen Er kunnen hevige discussies ontstaan / De leider kan het overzicht kwijtaken / De leden van de focusgroep kunnen afgeleid worden / Een uitgenodigd persoon kan zich ontpoppen tot opinion leader / Deze opinion leader kan de controle over het verloop van het gesprek overnemen en zo de mening van de andere leden beïnvloeden / Als dit gebeurt dan bestaat het risico dat niet al onze vragen behandeld worden Vragen Voor een eerlijk antwoord stellen we deze vragen niet direct maar verwerken ze in een gespreksvorm. • • • •
Zijn er mensen onder de focusgroep die thuis bij houden hoeveel water en/of stroom ze gebruiken en de snelheid van het internet monitoren? Zouden ze dit wel/meer doen wanneer dit makkelijker zou zijn? Zou je dit in je woning willen plaatsen? Hoe zien ze de visualisatie voor zich? (Rond, kleurrijk, gezellig, koel, warm etc?)
13
Analyse, resultaten, conclusies en aanbevelingen Focusgroep één
• Het ontwerp moet geen bloem zijn, maar een strak en stijlvol design (neem hierbij een voorbeeld aan het Senseo-design).
Focusgroep één is gehouden met drie personen op vrijdag 15 januari 2010. Alle personen waren 16 jaar oud.
Conclusie De personen van deze focusgroep hadden de leeftijd van 21 jaar t/m 23 jaar. Zij studeerden allen IMD Deze focusgroep leverde de volgende punten op: aan de Fontys Hogeschool ICT te Eindhoven. Flowy • Er moet duidelijk worden aangegeven wat met sprak ook deze groep aan. De mensen in de focusgroep bepaalde functies wordt bedoeld. Dit wordt gedaan kwamen wel met enkele tips en opmerkingen. Zij d.m.v. pictogrammen, die op de bloemstaaf kunnen merkten op dat het ontwerp niet te kinderachtig moest worden gedrukt. zijn, nadat zij een foto van het prototype (bloem-ont• Ze vinden het belangrijk dat het meteen duidelijk werp) hadden gezien. Ze wilden dat Flowy een stijlvol is wat het apparaat kan, zodat ze kunnen zien of product moest worden. Daarnaast waren ze nieuwshet nuttig voor hen is. gierig naar de kosten van het product en hoe het zijn • Wat ze ook willen weten is het gemiddelde gebruik aanschaf- en verbruikskosten terug kan verdienen. Ten van zichzelf in verhouding tot anderen. slotte vertelden ze dat een stijlvol ontwerp een belan• Hier zou een functie in terug kunnen komen: grijke voorwaarde bij de eventuele aanschaf was. Op configuratiescherm. de vraag of het uiterlijk of de functionaliteit van het product het belangrijkst is, antwoordde de focusgroep Conclusie in eerste instantie: uiterlijk. Daarna zei iemand dat het De mensen van deze focusgroep hadden de leeftijd van product ook functioneel moet zijn. De conclusie luidt 16 jaar. Zij zaten alledrie op de middelbare school en dan ook dat de werking van het product erg belangrijk waren geinteresseerd in de opleiding ICT & Media is maar dat een stijlvolle vormgeving dat evengoed is. Design (IMD). Het concept Flowy sprak ze erg aan, maar ze hadden geen idee hoe het er visueel er uit Focusgroep drie zou komen te zien. Ze gaven ons het advies dat we de verschillende datatypen duidelijk aan moeten geven Focusgroep drie is gehouden met vijf personen op d.m.v. pictogrammen. Hier hadden we al aan gedacht. zondag 24 januari 2010. De leeftijd van de personen Daarnaast vonden ze het belangrijk dat meteen duvarieerde van 30 tot 55 jaar. idelijk te was wat het apparaat kan. Wij zijn door deze focusgroep tot de conclusie gekomen dat het concept Deze focusgroep leverde de volgende punten op: personen van 16 jaar wel aanspreekt, maar dat zij het • Is het apparaat in te stellen op het aantal personen nog niet zullen kopen. dat in hetzelfde huis woont? • Hoe berekent dit apparaat hoeveel energie je verFocusgroep twee bruikt? Dit hangt namelijk af van de woonsituatie. • Hoe bedien je het product? Focusgroep twee is gehouden met vier personen op • Het is ook een luxe om eens niet te hoeven zien vrijdag 22 januari 2010. De personen hadden een wat je verbruik is. gemiddelde leeftijd van 22 jaar. • Hoe wordt ‘normaal gebruik’ gedefineerd? Geeft het product alleen alarm wanneer je teveel energie Deze focusgroep leverde de volgende punten op: verbruikt? • Zij hebben er geen behoefte aan hun energiever• Energieleveranciers zouden dit product beschikbruik te weten te komen. baar kunnen stellen. • Wat ze willen weten is: wat is het energieverbruik • De mensen in de focusgroep zijn niet geïnteresvan Flowy? Is het mogelijk om Flowy op zonneseerd in het product maar vinden het wel leuk. energie te laten werken? • Het is niet handig als alles via de computer moet • Let er op dat Flowy niet te kinderachtig wordt. worden ingesteld. 14
• Dit product zal wel aanslaan bij mensen die bewust bezig zijn met het milieu. Vaak zijn deze mensen gefixeerd op zuinig leven. • Bij nieuwe woningen zou een punt moeten bestaan waar alle data samenkomt. Hier kan Flowy dan gemakkelijk (zonder configuraties) op aangesloten worden. Conclusie Deze focusgroep is voor ons het belangrijkst omdat zij binnen de doelgroep valt. De betrokken personen hadden een leeftijd variërend van 30 tot 55 jaar en woonden allemaal op zichzelf. Nadat het concept was uitgelegd en gevraagd werd of zij geïnteresseerd waren in een product dat het dataverkeer in huis analyseert, kwamen er verschillende antwoorden en meningen. De eerste opmerking was dat het ook wel een luxe is om niet te weten wat je nu eigenlijk verbruikt, zoals je ‘lang in bad ligt en niet wilt weten hoeveel water je verbruikt’. Ook werd gevraagd hoe het apparaat be-rekent hoeveel personen in een huis wonen. Het scheelt daarnaast om wat voor huis (vrijstaand/rijtjeshuis) het gaat. De volgende vraag ging over hoe het apparaat bediend moest worden. Als zij het zouden aanschaffen wilden zij niet teveel tijd steken in het configureren en bedienen van het apparaat. Het zou meteen moeten werken (plug-and-play) en niet via een pc moeten worden ingesteld. Als Flowy te ingewikkeld was, leek het de focusgroep handiger om (energie-) verbruik via de meterkast te controleren. Conclusie: de focusgroep vindt het concept leuk, maar is er nog niet over uit of ze tot aanschaf van het product zou overgaan. Dit hangt af van de functionaliteit (‘hoe wordt het dataverkeer gevisualiseerd?’) en het bedieningsgemak. Door deze groep zijn we ook tot andere inzichten gekomen. Als we het product op de markt willen brengen zou het helemaal voorgeprogrammeerd moeten zijn. Daarnaast zouden energieleveranciers Flowy kunnen aanbieden aan geïnteresseerden. Ten slotte kan opgemerkt worden dat het opvallend is dat het visuele aspect (design) van Flowy erg belangrijk was voor focusgroep één en twee, maar niet eens ter sprake kwam bij focusgroep drie.
15
Reflectie Claudia:
Jaime:
Kevin:
“
“Deze minor vond ik persoonlijk minder
“
Deze periode stond in het teken om een product op de markt te positioneren. Het concept was na aantal brainstormsessies geboren. Vanuit het concept gingen we aan de slag om te bedenken hoe we het eruit wilden laten zien. Hierbij kwam het technische gedeelte bij kijken. Hoe ga je het product werkend krijgen? Voor mij was dit totaal iets nieuws. Op het begin van het project was ik erg gemotiveerd. Wat ik ook uitdagend vond was om te kijken hoe we dit als groep gingen doen. De aantal weken erop verslapte mijn aandacht helaas op het technische gedeelte. Dit doordat ik de tempo van mijn collega’s niet altijd bij kon houden en het niet altijd begreep hoe het technisch werkte. Daarnaast probeerde ik wel de overige opdrachten zo goed mogelijk te maken. Wat ik ook wel eens lastig vond was dat de minor niet altijd duidelijk voor me was. Toch vind ik dat we als groep fijn samen hebben gewerkt.
”
Frans:
“
Ik vond de minor in periode 6 een stuk leuker dan in periode 5. Voor mij als TI-er was het veel interessanter, want we gingen namelijk daadwerkelijk aan de slag. In plaats van de hele tijd maar brainstormen en bedenken wat we willen maken 8 weken lang, kon ik aan de slag met programmeren samen met Rob. We deden eindelijk waar we goed in zijn bij Lifestyle. Verder liep het project in het begin wat stroef door wat onderlinge spanningen. Die spanningen waren kwamen vooral door gedoe met de projectleider. Op een gegeven moment is die projectleider van zijn positie gehaald en gewoon projectlid geworden.
”
leuk dan de voorgaande minor. Het leukste van de minor vond ik het maken van de prototypes. Het was best een drukke periode, we hebben met zijn allen ons best gedaan om de einddeliverables zo goed mogelijk af te krijgen.
”
Rob:
“
Ik ben bezig geweest met het realiseren van onze digitale bloem. Hoewel ik het eerst niet eens was met het concept ben ik toch naar de mogelijkheden gaan kijken. Ik heb me bezig gehouden met de arduinocode schrijven maar vooral met de LEDS en de overige hardware. Mijn doel was om geluidsterkte te kunnen meten en heb hiervoor ook een microfoon in elkaar gesoldeerd. Achteraf bleek deze niet te werken en hebben we dit gecompenseerd met een LDR om lichtsterkte te kunnen meten. Verder was ik de man van de boodschappen en het in elkaar zetten ik heb het meesten bijgedragen aan het eindconcept. Redelijk leuk project maar heeft me niet overtuigd. Slechte communicatie want er werden dingen naast elkaar afgesproken zonder te overleggen met de personen die verstand hebben van de realisatie. Verder was de taakverdeling niet helemaal eerlijk. Er zijn er een paar geweest die een stuk minder hebben gedaan en sommige hebben juist heel veel tijd in het product gestoken. Er werd ook niet altijd aan alle afspraken voldaan. Er was ook te weinig uitdaging in het project voor een TI student en dit heeft mij ook doen besluiten om de volgende periode een andere minor te kiezen.
”
Dit project begon veelbelovend, maar gaandeweg werd mijn motivatie (en ik denk die van het team) minder. Een sleutelmoment hierbij was volgens mij het moment waarop het project splitste in concept (o.a. concept uitwerken, gebruikersinteractie uitdenken, visuals maken) en techniek (prototype). Vanaf dit moment ontwikkelden concept en prototype zich min of meer los van elkaar, waardoor ook een gezamenlijke team spirit ontbrak. Dit is voornamelijk te wijten aan gebrekkige communicatie. Wij hadden dit probleem als team moeten herkennen en bespreken, dan was het project interessanter en productiever geweest.
”
Erik:
“
Gedurende deze periode heb ik me bezig gehouden met het verzinnen van de naam voor ons product. Het maken van het bijpassende logo, wat ik in samenwerking met Kevin heb gedaan. Ik heb gewerkt aan een interface die achteraf niet nodig bleek te zijn, wegens de uitslag van een usertest. Bij het maken van het prototype heb ik meegeholpen aan de code van de arduino. Ik vond het project over het algemeen wel leuk om te doen. De communicatie was echter niet zo goed. Er werd slecht overlegt bij het maken van beslissingen, ook waren er geen duidelijke afspraken over te laat komen of het niet nakomen van afspraken. Zo duurde het maken van het prototype ook langer dan verwacht. Dit kwam ook doordat er knopen niet snel werden doorgehakt, zoals het wel of niet doorgaan met amigo. Al met al ging draaide het project redelijk. Een betere communicatie in de volgende periode zou wel leiden tot een beter eindresultaat..
”
16
