PAM
23 januari 2013
Projectverslag Plezierige Activiteiten Methode De weg naar langer thuis wonen
Studenten: Jasmijn Oostveen 0819207
[email protected] Selene Fabry 0809538
[email protected] Opleiding: HBO-V Hogeschool Rotterdam Leerjaar: vier Datum: 23-01-2013 te Rotterdam Minor: Oud in eigen huis (MINIVGOEH) Opdrachtgever (docent HRO): Netta van ’t Leven Inhoudelijk begeleidende docenten: Laura Daeter / Connie Klingeman 1
PAM
23 januari 2013
Voorwoord De afgelopen maanden hebben we gewerkt aan het project: ‘Plezierige Activiteiten Methode’, als opdracht vanuit Kenniscentrum Zorginnovatie. We hebben hier met veel plezier aan gewerkt, mede omdat we er van overtuigd zijn dat langer zelfstandig wonen in de eigen thuissituatie het beste voor de mens is. We hebben al eerder opdrachten uitgevoerd met ouderen, omdat ouderenzorg onze passie heeft. De meeste ouderen zijn zo dankbaar voor wat je voor hen doet, dat bijna het ontroerend is. We realiseren ons goed dat dit project niet tot stand zou zijn gekomen zonder de actieve begeleiding van Netta van ’t Leven. Netta van ’t Leven is docent ergotherapie en daarnaast onderzoeker van het Kenniscentrum Zorginnovatie. Wij maken een onderdeel uit van haar promotieonderzoek. Ze heeft naast ons gestaan gedurende het gehele project, ons supervisie gegeven gedurende de huisbezoeken en trainingen gegeven ter voorbereiding van de huisbezoeken. We willen haar daarom danken voor haar actieve begeleiding gedurende ons project. Daarnaast willen we Laura Daeter bedanken. Laura Daeter is kerndocent in het hoger beroepsonderwijs, opleiding: Verpleegkunde (HBO-V). Bij de start van ons project heeft ze veel voor ons betekend. Helaas heeft ze dit werk door omstandigheden ter zijde moeten leggen, waarna Connie Klingeman deze taak heeft overgenomen. Connie Klingeman is projectleider Zorg voor Beter dementieonderwijs en houdt zich tevens bezig met het uitstroomprofiel hbo en Verpleegkundige Gerontologie Geriatrie (VGG). Zij is degene die de werkzaamheden van Laura Daeter heeft opgepakt. Bedankt hiervoor. De opgedane bevindingen in dit project hebben ons laten zien dat het nog niet zo eenvoudig is om samen te leven met een dementerende partner. Zonder ondersteuning vanuit familie en/of zorginstanties lukt dit nauwelijks, omdat de nietdementerende partner anders te weinig ‘lucht’ heeft voor zichzelf. Als laatste gaat onze dank uit naar de casemanagers van dit project en de bezochte echtparen. Zonder bovenstaande personen hadden wij niet de bevindingen kunnen geven die in de projectverslag zijn vermeld.
Rotterdam 7 januari 2013 Jasmijn Oostveen
Selene Fabry
2
PAM
23 januari 2013
Inhoudsopgave Samenvatting........................................................................................................................... 4 Summary .................................................................................................................................. 5 Hoofdstuk 1 Inleiding .............................................................................................................. 6 Hoofdstuk 2 Theoretisch raamwerk ..................................................................................... 9 Hoofdstuk 3 Methode/Werkwijze ........................................................................................ 12 Hoofdstuk 4 Resultaten ....................................................................................................... 16 Hoofdstuk 5 Conclusie (s) ................................................................................................... 23 Hoofdstuk 6 Eindproduct (lijst met aanbevelingen) ......................................................... 26
Hoofdstuk 7 Beschouwing/Discussie ................................................................................. 27 Literatuurlijst .......................................................................................................................... 29 Bijlage 6.................................................................................................................................. 31 Bijlage 7.................................................................................................................................. 32
3
PAM
23 januari 2013
Samenvatting Doelstelling: De doelstelling van het onderzoek is, om in kaart te brengen of dementerende ouderen en de mantelzorgers via de Plezierige Activiteiten Methode hun welzijn kunnen verbeteren. Dit is bij twee cliëntenparen aan huis onderzocht. Vervolgens is de aandacht verlegt naar de manier waarop de casemanagers echtparen hebben geworven, om zo aanknopingspunten te vinden om meer echtparen te activeren voor deelname aan de Plezierige Activiteiten Methode. Met als doel onze hoofdvraag te kunnen beantwoorden. Methode/werkwijze: Aan de hand van drie semi-gestructureerde interviews zijn gegevens verzameld bij drie casemanagers, om te achterhalen hoe de werving is gegaan en wat de aanknopingspunten zijn om mensen te activeren tot deelname aan de Plezierige Activiteiten Methode. Door middel van negen huisbezoeken zijn de observaties van de onderzoekers verzamelt. Tijdens deze observaties werd er gekeken welke mogelijkheden de Plezierige Activiteiten Methode biedt voor dementerende ouderen en hun mantelzorgers. Na elk huisbezoek hebben de onderzoekers onafhankelijk van elkaar een reflectie geschreven. De reflecties gingen over de inhoud van de huisbezoeken en het gevoel wat de onderzoekers daarbij hadden. Resultaten: In totaal hebben er negen huisbezoeken plaatsgevonden bij twee echtparen. Er hebben drie interviews plaatsgevonden met drie verschillende casemanagers. Uit de interviews met de casemanagers is gebleken dat zij tijdens de werving opliepen tegen obstakels waardoor zij niet voldoende echtparen hebben geworven. Deze obstakels waren: te weinig tijd, de Plezierige Activiteiten Methode zit niet in het systeem van de casemanagers, de manier van aanbieden van de interventie, onvoldoende informatie over de Plezierige Activiteiten Methode, de Plezierige Activiteiten Methode is nog niet geïmplementeerd hier zit het nog niet in het systeem van de casemanagers en het was onduidelijk naar wie ze moesten werven. Het probleem van de moeizame werving ligt niet zo zeer bij het aantal potentiële cliëntparen. ‘Het probleem’ ligt bij het enthousiasme van de casemanagers. Conclusie: De resultaten laten weten dat de stemming van zowel de mantelzorger als de dementerende verbetert. Of daarmee ook het welzijn verbetert weten de onderzoekers niet. Welzijn is een breed begrip. Het is duidelijk dat op het moment dat de onderzoekers over de vloer kwamen bij de twee echtparen, de somberheid verdween. Dit was voornamelijk bij echtpaar één het geval. Omdat welzijn ook gaat over een goede lichamelijke toestand kunnen de onderzoekers niet zeggen dat de Plezierige Activiteiten Methode het welzijn volledig verbetert. Wel biedt de Plezierige Activiteiten Methode meer bezigheden, plezier en minder somberheid. De casemanagers kunnen meer cliëntparen motiveren als zij zelf ook gemotiveerd zijn. Sleutelwoorden: Plezierige Activiteiten Methode, dementie, mantelzorgers, ouderen, thuissituatie, casemanagers, interventies.
4
PAM
23 januari 2013
Summary Objective: The objective of this research is to establish that people with dementia and their carers are able to improve their well-being through the Pleasant Activities Program. This has been researched by means of visiting 2 client couples in their homes. Subsequently, attention has been given to the way case managers acquired their clients, in order to establish connecting factors to encourage more clients to participate in the Pleasant Activities Program, with the purpose of finding the answer to the research question. Method: Data have been collected by three case managers through semi-structured interviews, in order to determine the acquisition method, as well as the reasons for people to take part in the Pleasant Activities Program. Researchers collected observations of nine family visits. During this observations the researchers look to the opportunities of the Pleasant Activities Program for people with dementia and their carers. After each visit, the individual researchers drafted a report. These reports reflected the content of the visits, as well as the thoughts of the researchers. Results: Two couples were visited nine times, during which three case managers conducted three interviews. Interviews with the case managers showed that they encountered obstacles during the acquisition period, as a result of which they were unable to find enough couples. These obstacles were: lack of time, the Pleasant Activities Program is not part of the case managers’ system, the way of offering intervention, insufficient information about the Pleasant Activities Program. The Pleasant Activities Program has not yet been implemented, as a result of which it has not been included in the case managers’ system, causing the method of acquisition to be unclear. The challenge of finding clients does not lie with potential clients as much as with the case managers’ motivation. Conclusion: Results indicate that the mood of both carers and patients improve with the Pleasant Activities Program. Whether this means their well-being improves as well has not been established by the researchers. Well-being is an abstract/broad concept. It was proven, however, that moods improved/lightened during researchers’ visits, especially with couple number one. As well-being includes good physical health, researchers cannot establish that the Pleasant Activities Program improves wellbeing completely. However, the Pleasant Activities Program does encourage activities, enhance joy and dispels gloominess. Case managers would be able to motivate more couples when they would be motivated themselves. Key words: Pleasant Activities Program, dementia, carers, elderly people, home situation, case managers, interventions.
5
PAM
23 januari 2013
Hoofdstuk 1 Inleiding Motivatie Op drie september 2012 zijn we gestart met de minor: ‘Oud in eigen huis’. Deze minor is, erop gericht ouderen zo lang mogelijk thuis te laten wonen. Dit is ook beleid vanuit de overheid. De overheid wil – onder druk van de overheidsbezuinigingen – een lagere druk op de collectieve kosten. Momenteel hebben ruim 234.000 mensen in Nederland dementie (Peeters et al, 2012). Dit leidt tot het beleid om mensen langer thuis te laten wonen. Immers thuis wonen, met zorg aan huis, is collectief gezien goedkoper dan de ouderen in verpleeghuizen op te nemen. Zeker niet op de laatste plaats is dit ook wat ouderen zelf graag willen. We hebben er voor gekozen om aan de slag te gaan met het project: ‘Plezierige Activiteiten Methode’, waarmee de dementerende partner geprikkeld wordt tot leuke activiteiten, zodat de niet-dementerende partner ontlast wordt en ‘lucht’ voor zichzelf krijgt.. Het project trok onze aandacht omdat het zowel theoretisch als praktijkgericht is. Wij vonden het leuk om met een praktijkopdracht aan de slag te gaan waarin we onze handen hebben mogen gebruiken, cliëntgericht mochten bezig zijn en als doelgroep ouderen. Een voor ons geliefde doelgroep. Project Voor ons is het doel om inzicht te krijgen in de problematiek rondom ouderen en vermindering van zorg, waarbij de welzijnsproblematiek ouderen toch op peil blijft, zodat we als toekomstige verpleegkundigen op dit terrein goed kunnen functioneren. Dit is onder andere belangrijk omdat uit onderzoek van Turner (1999) is gebleken dat mantelzorgers van mensen met dementie ernstig belast zijn en meer kans hebben op stress, depressie en een slechte fysieke gezondheid. Maar ook omdat het aantal mensen met dementie de komende 25 jaar zal verdubbelen (Ward-Griffin et al, 2011). Meer achtergrondinformatie over dementie en mantelzorgers is te vinden in hoofstuk twee. Interventie Plezierige Activiteiten Methode De Plezierige Activiteiten Methode is een methode die oorspronkelijk komt uit de Verenigde Staten. Nu heeft ook het Nederlands instituut voor onderzoek van de eerstelijnszorg, de Academische Werkplaats Dementie, een samenwerkingsverband tussen Thuiszorgorganisatie de Zellingen te Capelle aan den IJssel, het Kenniscentrum Zorginnovatie van de Hogeschool Rotterdam en het Van Kleef Instituut te Rotterdam de interventie geïntroduceerd en omgezet naar de Nederlandse situatie. Het Van Kleef Instituut dient als implementatiewerkplaats en kennisnetwerk. De interventie is bedoeld voor mensen met dementie en hun mantelzorger. De interventie bestaat uit zes huisbezoeken uitgevoerd door de onderzoekers. Tijdens de huisbezoeken wordt gezocht naar activiteiten die zowel de mantelzorger als de dementerende partner met plezier kunnen doen, samen maar ook alleen. Na deze zes huisbezoeken is het de bedoeling dat de mantelzorger en de persoon met dementie deze activiteiten zelf gaat voortzetten in de thuissituatie. Observatie onderzoekers De onderzoekers geven tijdens de huisbezoeken tevens aandacht aan onderwerpen als: welke invloed dementie heeft op de stemming van zowel de mantelzorger als de dementerende. Om zo de kennis van de mantelzorger te verbreden maar ook meer begrip te krijgen voor het ziekteproces (Van ’t Leven 2012 persoonlijke communicatie). 6
PAM
23 januari 2013
Probleemstelling De bevolking vergrijst in hoog tempo en de overheid moet bezuinigenen, waardoor taken nu bij de mantelzorgers van dementerende ouderen terecht komen. Als de mantelzorger – vaak de niet-dementerende partner – overbelast raakt, moet de dementerende eerder worden opgenomen in een verpleeghuis. Dit heeft tot gevolg dat de zorgkosten voor ouderen stijgen. Dit in combinatie met het toegenomen aantal ouderen, maakt dat er een serieus probleem ligt (Swann, 2012). Mantelzorgers zijn belangrijk, omdat zij de kosten voor de vergrijzing beheersbaar houden. Met dit in het oog zou de Plezierige Activiteiten Methode mogelijk een uitstekende interventie zijn om ouderen zo lang mogelijk thuis te laten wonen. Het project wat wij hebben gekozen gaat over de Plezierige Activiteiten Methode voor dementerende ouderen en hun mantelzorger in de thuissituatie. Het lezen van kranten, het maken van kruiswoordpuzzels of het doen van andere spelletjes kan het geheugen van de mens verbeteren. Dit heeft als gevolg dat er een grotere hersencapaciteit ontstaat waardoor het geheugen minder snel achteruit gaat (Katherina e.a., 2011). Bijkomend voordeel is dat echtlieden samen (sociaal) actief zijn. Doelstelling De doelstelling van ons onderzoek is om in kaart te brengen of dementerende ouderen en de mantelzorgers via de Plezierige Activiteiten Methode hun welzijn kunnen verbeteren. Vervolgens hebben we onze aandacht verlegt naar de manier waarop de casemanagers echtparen hebben geworven, om zo aanknopingspunten te vinden om meer mensen te activeren. Vraagstelling In het gesprek met de opdrachtgever en onze begeleidende docent zijn we te weten gekomen in welke informatie de opdrachtgever geïnteresseerd is. Tijdens het onderzoek is de opdrachtgever zeer actief betrokken geweest bij het proces. Bewijs van de actieve samenwerken per mail, is te vinden in bijlage één. Daar is tevens de bevestiging te vinden dat zij ons document heeft ontvangen. In eerste instantie kregen we de opdracht bij zes echtparen op huisbezoek te gaan om hen in de thuissituatie te observeren. Wij konden de onderzoeksmethode niet kiezen. De opdrachtgever wilde observatie in de thuissituatie (huisbezoeken) om te kunnen bepalen in welke mate de niet-dementerende partner de dementerende partner kan stimuleren en in hoeverre de dementerende partner deze methode kan toepassen zonder ondersteuning van de niet-dementerende partner. Maar in verband met de moeizame werving is dit niet gelukt. Dit heeft de opdrachtgever tot een tweede vraag gebracht: ’Hoe verliep de werving?’. Er zijn dus vragen naar voren gekomen en hierdoor hebben we een hoofdvraag kunnen opstellen. Deze luidt: ’Welke mogelijkheden heeft de Plezierige Activiteiten Methode, voor dementerende ouderen en hun mantelzorgers thuis, om hun welzijn te verbeteren en op welke manier kunnen casemanagers cliëntparen motiveren voor deelname aan de Plezierige Activiteiten Methode?’ Kaders Het project is uitgevoerd binnen de volgende kaders. het project liep van maandag 3 september 2012 tot 24 januari 2013; het onderzoek heeft zich gericht dementerende ouderen en hun mantelzorgers in de thuissituatie; 7
PAM
23 januari 2013
het projectverslag is tot stand gekomen in overleg en samenwerking met de opdrachtgever; er is kwalitatief onderzoek verricht; gegevens van geïnterviewde zijn geanonimiseerd; gegevens van de echtparen zijn geanonimiseerd; het eindproduct zal bestaan uit een lijst met aanbevelingen, een verslaglegging van de activiteiten en een transscript van de interviews met de casemanagers; er is samengewerkt met opdrachtgever en docentbegeleider; verslagen zijn uitgewerkt volgens de beoordelingscriteria in de handleiding Minorproject 2012 – 2013; bronvermelding is gedaan volgens de Chicago-richtlijnen; producten zijn opgesteld in correct Nederlands.
Opbouw van het verslag De opbouw van het verslag zal er als volgt uit zien: hoofstuk 1 Inleiding; hoofdstuk 2 Theoretisch raamwerk; hoofdstuk 3 Methode/Werkwijze; hoofstuk 4 Resultaten; hoofstuk 5 Conclusie(s); hoofstuk 6 Eindproduct; hoofstuk 7 Beschouwing/Discussie; literatuurlijst.
8
PAM
23 januari 2013
Hoofdstuk 2 Theoretisch raamwerk Dementie wordt ook wel gezien als ouderdomsziekte. Dit wil zeggen dat dementie vaker geconstateerd wordt bij ouderen boven de 65 jaar, dan bij mensen onder de 65 jaar. ‘’De term dementie komt uit het Latijn en betekent letterlijk ‘ontgeesting’’ (Dirkse e.a., 2011:12). Bij dementie ziet men, naarmate de tijd voordert, een verslechtering van de geest. Elke dag die voorbij gaat moet de mantelzorger stukje bij beetje, afscheid nemen van de geest van de dementerende oudere. Doordat de zenuwcellen in de hersenen kapot gaan ontstaat er verlies van het geheugen. Maar niet alleen het geheugen wordt aangetast door dementie. Ook zien we verandering van het karakter, problemen met denken en taal, het verliezen van de autonomie/regie en oriëntatieproblemen. Dementie is onder te verdelen in verschillende vormen, te zien in figuur 1. Het is belangrijk om te weten dat dementie een progressief verloop kent. Dit houdt in dat de symptomen, naarmate de tijd vordert, in ernst toenemen (Dirkse e.a., 2011). ‘’Er is nog altijd geen geneesmiddel voor de ziekte van Alzheimer en de andere vormen van dementie. Er zijn wel medicijnen die het ziekteproces kunnen vertragen. Over de hele wereld wordt onderzoek gedaan naar de oorzaken, mogelijke preventie en behandeling van dementie’’ (Alzheimer Nederland, 2012). Helaas zijn de kosten rondom dementie hoog. In een onderzoek van 2007 werden de kosten, wereldwijd, op meer dan 315 miljard dollar geschat. Figuur 1 Deze kosten zullen alleen maar toenemen vanwege de dubbele vergrijzing (Shagam, 2009). ‘‘Mensen die voor hun zieke of gehandicapte familieleden of vrienden zorgen. Deze verleners van informele zorg, ook wel mantelzorgers genoemd, geven hulp aan familieleden of vrienden met een chronische of tijdelijke hulpbehoefte. Het gaat daarbij bijvoorbeeld om mensen met een chronische ziekte of handicap, terminale zieken, kinderen met een verstandelijke beperking, mensen met een psychiatrische aandoening of degenen die na een operatie uit het ziekenhuis zijn ontslagen’’ (Peeters e.a., 2012:63). Er zijn in Nederland bijna één miljoen mantelzorgers die de zorg dragen voor een dementerend familielid. Gelukkig is er bij het ziektebeeld dementie vaak een mantelzorger in beeld. Deze mantelzorger is vaak een partner of familielid, waardoor deze in nauw contact met de dementerende oudere staat (Dirkse e.a., 2011). ‘’Gemiddeld geven mantelzorgers 20 uur per week zorg, gedurende gemiddeld vijf jaar. De meeste van deze mantelzorgers zijn vrouw’’ (Peeters e.a., 2012:64). Doordat het aantal dementerenden toeneemt naarmate de jaren verstrijken (in 2012 nog 250.000 dementerende maar in 2050 is dat aantal verdubbeld) is het waarschijnlijk dat het aantal dementerende niet gelijk is met het aantal mantelzorgers. Hierdoor zullen mantelzorgers nog meer belast worden dan ze nu al zijn. Uit onderzoek is gebleken dat die belasting voornamelijk zit in de volgende veranderingen de mantelzorger heeft moeite met de: 9
PAM 1. 2. 3.
23 januari 2013
gedragsverandering van de dementerende partner; stemmingswisselingen (bang, boos, verward); tegenwerking van de dementerende partner (Peeters e.a., 2012).
Zoals in figuur één te zien is bestaan er verschillende vormen van dementie. Deze verschillende vormen zorgen ook voor verschillende ervaringen van de mantelzorgers. Zo is gebleken dat mantelzorgers die een partner hebben met fronto-temporaal dementie last hebben van een verhoogde depressie en een slechte gezondheid. Deze klachten hoeven niet bij elke mantelzorger voor te komen omdat dit afhangt van de vorm van dementie. Mantelzorgers van fronto-temporale dementerenden lijken meer psychisch belast dan mantelzorgers van andere soorten van dementie (Bristow e.a., 2008).
Figuur 2
Wat houdt de Plezierige Activiteiten Methode in? De Plezierige Activiteiten Methode is, zoals eerder genoemd, ontstaan in de Verenigde Staten. Mevrouw Verkaik is de methode gaan toepassen in negen verpleeghuizen in Nederland. Om zo depressie bij bewoners met dementie te verminderen. Met succes. Meer informatie over het onderzoek van mevrouw Verkaik is te vinden in het artikel: Depression in dementia, te vinden op de website van het Nivel (Verkaik, 2009). Teri heeft in 1997 hier ook onderzoek naar gedaan, waarnaar mevrouw Verkaik ook verwijst. Maar omdat dit onderzoek al 15 jaar geleden is uitgevoerd, hebben de onderzoekers met dit onderzoek verder niets gedaan (Teri et al, 1997) De Plezierige Activiteiten Methode is een methode die bedoeld is voor dementerende ouderen en hun mantelzorgers in de thuissituatie. Door het aanbieden van de Plezierige Activiteiten Methode wil men de negatieve spiraal doorbreken. Het doel van de Plezierige Activiteiten Methode is het ervaren van ontspanning en plezier voor zowel de mantelzorger als de dementerende oudere. In het geval van het onderzoek van Peeters gaat het over mantelzorgers van dementerende ouderen. Dat het project ook op de mantelzorgers is gericht is belangrijk, zij worden tijdens het project niet vergeten. Mantelzorgers zijn namelijk ontzettend belangrijk. Zo blijkt uit onderzoek in Groot-Brittannië dat de meerderheid van de mensen met dementie verzorgd wordt door een mantelzorger. Hieruit mag er geconcludeerd worden dat mantelzorgers onmisbaar zijn in deze maatschappij (Armstrong e.a., 2002). Door ook een stuk informatie te geven aan de mantelzorger tijdens de Plezierige Activiteiten Methode ontstaat er meer begrip bij de mantelzorger over de ziekte dementie. Het behouden van de eigen regie tijdens de Plezierige Activiteiten Methode is van belang. Het doen van activiteiten kan alleen maar ook samen. Welke activiteiten de echtparen gaan doen ligt in de hand van de echtparen. Zij beslissen wat ze leuk vinden om te doen. Uit onderzoek van Linda Buettner blijkt namelijk dat in vijf verzorgingshuizen in de Verenigde Staten, de meeste activiteiten niet aansluiten bij de wensen van de ouderen. Met als gevolg dat slechts 12% van de bewoners dagelijks aan activiteiten deelneemt. (Buettner & Fitzsimmons 2003). Het is om, onder andere, deze reden belangrijk om de keuze van de activiteit in de hand te houden van de mantelzorger en de dementerende. Gedurende zes huisbezoeken krijgen de echtparen hulp van studenten van de Hogeschool Rotterdam. Het is de bedoeling dat na zes weken de echtparen de plezierige activiteiten zelf gaan voortzetten (van ’t Leven, 2011) 10
PAM
23 januari 2013
Wat wordt er verstaan onder ‘verbetering van welzijn’? Er bestaan vele definities over het begrip welzijn. De onderzoekers hanteren de volgende definitie van welzijn: ‘‘Goede lichamelijke en geestelijke gezondheid, thans m.n. op het zich welbevinden in onstoffelijk opzicht’’ (Geerts e.a., 2010:3568). Verbetering van welzijn is er dus op gericht om de lichamelijke en geestelijke gezondheid te verbeteren. In het geval van het onderzoek die van de dementerende oudere en de mantelzorger. Door het verslag heen hebben de onderzoekers gebruik gemaakt van verschillende definities. Om deze te concretiseren zullen de onderzoekers de gebruikte begrippen definiëren. De definities hiervan zijn te vinden in bijlage twee.
11
PAM
23 januari 2013
Hoofdstuk 3 Methode/Werkwijze Kwalitatief onderzoek De vraag van de opdrachtgever gaat uit naar een kwalitatief onderzoek. Er worden twee soorten data verzameld. De eerste data worden tijdens de huisbezoeken bij de echtparen verzameld. Hierbij gaat het om de mening van de onderzoekers ten aanzien van de Plezierige Activiteiten Methode. De tweede data worden verzameld tijdens de interviews met de casemanagers, hierbij gaat het om de mening van de casemanagers. Meningen zijn kwalitatief. Werving Voor het project is met vier casemanagers contact gelegd. Zij hebben geprobeerd om cliëntenparen te werven voor de Plezierige Activiteiten Methode. De opdrachtgever heeft ervoor gekozen om zelf contact op te nemen met de casemanagers. Vanaf de eerste week in december tot de derde week in december zijn er, maar bij drie van hen, interviews afgelegd door de onderzoekers. De casemanagers zullen in het verslag benoemd worden als casemanager één, casemanager twee en casemanager drie. Interventie Plezierige Activiteiten Methode/observatie Vanaf de tweede week in oktober tot eind november 2012 zijn er door de onderzoekers twee echtparen bezocht voor het uitvoeren van de Plezierige Activiteiten Methode. In het verslag zullen de echtparen benoemd worden als echtpaar één (familie van G.) en twee (familie H.). Voorafgaand hebben de onderzoekers vanuit de Hogeschool Rotterdam trainingen gevolgd. Hier hebben zij de volgende onderwerpen behandeld: communicatie tussen een demente ouderen, het omgaan van probleemgedrag bij deze demente ouderen en het aanpassen van activiteiten. Na deze drie trainingen zijn de onderzoekers aan de slag gegaan met de huisbezoeken, waar zij de Plezierige Activiteiten Methode zijn gaan toepassen. Gedurende het project hadden de onderzoekers een belangrijke rol. Namelijk het observeren van de thuiswonende mantelzorger en dementerende oudere. Daarnaast was de taak van de onderzoekers om de Plezierige Activiteiten Methode toe te passen in de thuissituatie. Communiceren, elkaar aanvoelen en vertrouwen hebben was hierbij van belang. Om dit te creëren is tijd nodig. De onderzoekers en de echtparen kende elkaar niet voorafgaand aan het onderzoek. Bij de huisbezoeken hebben de onderzoekers zich gehouden aan de opzet van de Plezierige Activiteiten Methode volgens het handboek, zie bijlage drie. De eerste huisbezoeken bestonden voornamelijk uit het opbouwen van een vertrouwensrelatie. Hierbij kwamen de competenties en vaardigheden van de onderzoekers, die beiden de hbo-v doen, goed van pas. De competentie om de kwaliteit van zorg te bewaken is tijdens één van de huisbezoeken aan het bod gekomen. De overige competenties die met de huisbezoeken worden afgedekt, zijn te vinden in bijlage vier. Tijdens de eerste twee huisbezoeken is er gepraat over het verleden en heden. Ook de diagnose dementie werd besproken. Na het eerste huisbezoek hebben de onderzoekers gevraagd aan beide echtparen het handboek: Plezierige Activiteiten Methode door te nemen. En alvast samen, de mantelzorger en de dementerende oudere, te kijken naar lijst met de plezierige activiteiten. Er is door de onderzoekers continue benadrukt dat niks moet en alles mag. Dit is een werkwijze geweest van de onderzoekers. Een belangrijk werkwijze omdat de Plezierige Activiteiten Methode 12
PAM
23 januari 2013
een interventie is waar je plezier uit moet halen. Het volgende bezoek hebben de onderzoekers samen de echtparen de lijst met activiteiten besproken. Hieruit is gebleken dat de echtparen goed konden benoemen wat ze leuk vonden en wat niet. Voor echtpaar twee bleek de Plezierige Activiteiten Methode te vroeg te komen; daarover later meer in hoofdstuk vier. Bij echtpaar één zijn de activiteiten wel van start gegaan, hierin hebben de onderzoekers gecoacht, geobserveerd en gestuurd. Na de eerste huisbezoeken is er door de onderzoekers geëvalueerd met de opdrachtgever. Hierin werden de onderzoekers bemoedigd en kregen ze tips en feedback. Deze werden vervolgens door de onderzoekers toepast tijdens de huisbezoeken. Na elk huisbezoek hebben de onderzoekers onafhankelijk van elkaar een reflectie geschreven. De reflecties gingen over de inhoud van de huisbezoeken en het gevoel wat de onderzoekers daarbij hadden. Op de vraag van de opdrachtgever zijn de reflecties tussentijds verzonden naar de opdrachtgever. De reflectieverslagen zijn te vinden in bijlage vijf. Interviews casemanagers Aan de hand van een semi-gestructureerd interview zijn gegevens verzameld bij de casemanagers, om te achterhalen hoe de werving is gegaan en wat de aanknopingspunten zijn om mensen te activeren tot deelname aan de Plezierige Activiteiten Methode. Er is gekozen voor een semi-gestructureerd interview omdat er al een aantal vragen vooraf vast lagen, maar er ook door gevraagd kon worden op de antwoorden die de casemanager gaf. De interviews zijn afgenomen aan de hand van een topiclijst, deze is te vinden in bijlage zes. Op de vraag van de opdrachtgever is zij ook bij het opstellen van deze lijst betrokken geweest. De interviews zijn opgenomen met een voice recorder, zodat deze uitgewerkt konden worden tot een transcript. Geen van de drie casemanagers had bezwaar tegen het opnemen van het gesprek. Dataverzameling - het gedrag wat ontstaat bij de Plezierige Activiteiten Methode, bij de dementerende oudere en mantelzorger in de thuissituatie, het gaat hierbij om de observatie van de onderzoekers (dit is fieldresearch); - theorieën en modellen uit de literatuur over mantelzorgers, dementie, ouderen, Plezierige Activiteiten Methode en de casemanagers (dit is deskresearch) zie literatuurstudie van de onderzoekers; - informatie over de casemanagers en hun werving (dit is via de methode van interview verzameld. Populatie/doelgroep Aan het begin van het project is er vanuit het Kenniscentrum een vraag uit gegaan naar de casemanagers om de populatie in kaart te brengen. De populatie waar de casemangers naar op zoek gingen, bevatten de volgende kenmerken: 1. 2. 3. 4.
cliëntparen ouder dan > 65 jaar; een dementerende oudere; een mantelzorger van bovengenoemde dementerende oudere; de situatie speelt zich af in de thuissituatie in Nederland.
Sinds 2011 zijn het Kenniscentrum en de casemangers bezig geweest met de selectie van de populatie. Kortom: in het onderzoek worden de echtparen en de casemanagers bevraagd. 13
PAM
23 januari 2013
Wanneer worden de gegevens verzameld? In tabel 1 is te vinden wanneer welke gegevens zijn verzameld. In totaal zijn er door de onderzoekers acht huisbezoeken afgelegd. Week
Taak
40 (van 1 oktober 2012 tot 7 oktober 2012)
Voorbereidingen
41 (vanaf 8 oktober 2012 )
Interventie Plezierige Activiteiten Methode
(Trainingen volgen bij Netta van ’t leven)
(Start huisbezoeken)
42 tot en met 47 (van 15 oktober 2012 tot 25 november 2012)
Observatie
48 (van 26 oktober 2012 tot 2 december 2012)
Laatste observatie (Laatste huisbezoek)
49 (van 3 december 2012 tot 9 december 2012)
Interviews casemanagers (twee)
50 (van 10 december 2012 tot 17 december 2012)
Interview casemanager
(Huisbezoeken)
Tabel 1 Data-analyse De onderzoekers zijn gaan kijken naar de mogelijkheden van de Plezierige Activiteiten Methode, om het welzijn van de echtparen te verbeteren. De onderzoekers hebben tevens gekeken naar de casemanagers met als vraag hoe zij cliëntparen kunnen motiveren voor deelname aan de Plezierige Activiteiten Methode. Er is gebruik gemaakt van de observaties van de onderzoekers,topiclijst en literatuuronderzoek. Aan de hand van deze gegevens is gezocht naar verbanden. Bij de interviews met de casemanagers is ingegaan op de vraag: ‘hoe verliep de werving?’ Hierbij is gebruik gemaakt van de ervaringen die de onderzoekers hebben opgedaan tijdens de huisbezoeken. Voor het analyseren van de interviews hebben de onderzoekers het volgende stappenplan (methode) gebruikt: 1. ‘’Lees de gegevens goed door. Verdeel de gegevens in kleine fragmenten die in een woord kunnen worden samengevat. Denk hier niet te licht over; ga na waarom je precies dat fragment selecteert. 2. Je evalueert de gebruikte termen. Welke waarde kennen de onderzoekseenheden aan de gebruikte termen toe? De onderzoeker interpreteert de betekenis ervan. Zijn deze termen van toonzetting negatief of juist positief? 3. Dan bedenkt de onderzoeker met welk woord het fragment het beste kunt omschrijven. 4. Vervolgens worden termen gegroepeerd. Wat hoort bij elkaar? 5. De gecodeerde begrippen worden gesorteerd. 6. Er worden verbanden gezocht tussen de begrippen, naar associaties en/of combinaties. Ook worden er hoofdgroepen en subgroepen gemaakt door te kijken welke codes bij elkaar horen en op welke wijze ze kunnen worden geordend. 14
PAM
23 januari 2013
7. Breng de structuur aan in de begrippen, zoek naar relaties tussen begrippen en beantwoord de vraag waarom er bepaalde begrippen en bepaalde volgordes van begrippen zijn aangetroffen. Plaats deze verbanden in een diagram. 8. Breng het gevonden model in verband met de probleemstelling van het onderzoek. Kan er een antwoord op de vraag gegeven worden? Zijn er aanvullende vragen? Ontbreekt er nog informatie? Zo ja, dan ga je opnieuw gegevens verzamelen, totdat je een volledig antwoord op de probleemstelling kunt formuleren’’ (Verhoeven, 2007:254). Gegevensverwerking De interviews zijn door beide onderzoekers uitgewerkt aan de hand van het bovenstaande stappenplan. Door middel van opname apparatuur was het mogelijk de interviews compleet uit te werken. Vervolgens hebben de onderzoekers, willekeurig, het eerste interview gecodeerd. Zo was het mogelijk om codes door te geven aan het tweede en derde interview. In totaal zijn er 36 verschillende codes ontstaan. Er zijn verbanden gelegd tussen de verschillende codes. Zo was de ene casemanager positief over het concept dagbehandeling terwijl de andere casemanager hier negatief over was. Het verband hierin is: dagbehandeling. Hierin hebben de onderzoekers verschillende thema’s gemaakt aan de hand van verschillende kleuren. De verschillende thema’s zij: 1. kennismaking; 2. skype; 3. welzijn; 4. dagbehandeling; 5. dementie; 6. plezierige activiteiten methode; 7. casemanager; 8. werving; 9. financiering; 10. afronding. Dit is tevens te vinden in bijlage zeven. De volledige gecodeerde interviews zijn op te vragen bij de onderzoekers.
Figuur 3
15
PAM
23 januari 2013
Hoofdstuk 4 Resultaten De onderzoekers hebben, om antwoord te geven op de hoofdvraag, een viertal deelvragen opgesteld. Hiervoor is gebruik gemaakt van quotes uit de afgenomen interviews en de ervaringen van de onderzoekers opgedaan tijdens de huisbezoeken. Deelvraag 1: Op welke manier is, voor de onderzoekers de Plezierige Activiteiten Methode anders dan de zorg die reeds wordt geboden? Observatie onderzoekers De onderzoekers hebben bij echtpaar één gemerkt dat er duidelijk sprake was van somberheid. Dit uitte zich in het gedrag van de dementerende. De dementerende had de activiteiten die hij vroeger dolgraag deed, en waarvan hij dacht deze niet meer te kunnen, aan de kant gezet. Denk hierbij aan het bouwen van een model schip of tuinieren. Doordat de dementerende geen activiteiten meer had heeft hij aangegeven zich somber en nutteloos te voelen. Ook de mantelzorger heeft tijdens de huisbezoeken aangegeven haar partner somber is. In de eerste twee huisbezoeken hebben de onderzoekers onder andere de volgende kernwoorden beschreven: - somberheid; - weinig sociale contacten; - negatief; - inactief gedrag bij dementeerde. Wat duidelijk naar voren kwam was dat de dementerende in dit geval weinig zelf vertrouwen had in het doen van activiteiten. Door fysieke en mentale beperkingen is zijn dag invulling grotendeels weggevallen. De mantelzorger leek de ziekteverschijnselen van haar partner niet altijd als zodanig te herkennen. De mantelzorger gaf zelf aan meer informatie te willen over het ziektebeeld dementie en de rol als mantelzorger. De onderzoekers hebben hierop ingespeeld door zowel schriftelijke als mondelinge toelichting te geven. Interventie Plezierige Activiteiten Methode/Observatie De plezierige activiteiten methode is een makkelijke uitvoerbare methode voor mensen met dementie en hun mantelzorgers. Het heeft een duidelijk doel namelijk ongedwongen plezier beleven door het doen van activiteiten. Een belangrijk onderdeel hierbij is dat de activiteiten afgestemd zijn op de dementerende en de mantelzorger. Het doen van plezierige activiteiten zorgt tevens voor het doorbreken van de negatieve spiraal die vaak gezien wordt bij dementerende en mantelzorgers. Interview casemanagers Casemanager één zegt het volgende over de door de onderzoekers uitgevoerde methode: ‘Weet je wat jullie kracht is? A. denk ik dat het heel erg leuk is dat er jongen mensen over de vloer komen. Dat is toch anders. Ik denk dat het leuk is, het prikkelt. Jullie zijn fris, en hebben er zin in. Dat soort mensen komen mensen op leeftijd vaak niet meer tegen. Wat ik ook heel krachtig vind is dat jullie verschillende keren achter elkaar komen. En eh... dat je uiteindelijk echt vind wat past bij in dit geval het echtpaar van G. Dat is super want ze zijn er wel echt heel erg blij mee. Jullie hebben echt iets toegevoegd aan hun leven nu, zeg maar. En daar zie ik wel voordelen van’. 16
PAM
23 januari 2013
Casemanager drie ziet ook voordelen in de uitgevoerde methode, zij zegt het volgende: ‘En ik denk zeker dat een dementerende gericht is op plezier, zeker als het gericht is op zijn interesses. Dat vind ik ook zo mooi om te horen dat het maatwerk is. Dat stukje relatie wat tussen de mantelzorger en de dementerende zit kan weer een stukje versterkt worden en niet alleen maar tobben maar ook een stukje plezier’. Casemanager drie gaf in het interview ook aan dat ze intensief ambulante hulpverleners inzet. Deze hulpverleners gaan, na indicatie, naar de dementerende toe en ondernemen samen een activiteit zoals samen eten koken of tuinieren. Dit is een vergelijkbare interventie, echter loopt deze interventie net zo lang door als gewenst is. Dit is een voordeel. De Plezierige Activiteiten Methode is gericht op het samen (de mantelzorger en de dementerende) doen van activiteiten en hieraan plezier beleven. De focus ligt dus ook op de mantelzorger. En dat is bij de intensief ambulante hulpverleners niet het geval. Daar ligt de focus op de dementerende. De andere twee casemanagers hebben aangegeven vrijwilligers in te zetten ook hierbij ligt de focus op de dementerende en indirect op de mantelzorger. Op deze manier onderscheid de Plezierige Activiteiten Methode zich van de reeds geboden zorg. Deelvraag 2: Hoe open staan mensen met dementie en hun mantelzorgers ten aanzien van de hulp van buitenaf? Observatie onderzoekers De onderzoekers hebben gemerkt dat je niet direct een vertrouwensrelatie hebt. Het opbouwen van een relatie heeft tijd nodig. Bij beide echtparen hebben de onderzoekers ondervonden dat ze van het begin af aan erg welkom waren. Maar, vooral bij echtpaar één, merkte de onderzoekers dat het echtpaar meer persoonlijke informatie los liet naarmate de tijd vorderde. Echtpaar twee was duidelijk nog bezig met het verwerken van de diagnose dementie. De onderzoekers merkte hierdoor dat ze nog niet open stonden voor hulp en de problemen nog niet volledig erkende. Aan de andere kant stond dit echtpaar nog vol in het leven. De onderzoekers kregen bijna geen mogelijkheid om een afspraak te maken met hen vanwege een volle agenda voor hen beide. Hierdoor was het niet mogelijk om de Plezierige Activiteiten Methode toe te passen. Interview casemanagers Casemanager één heeft tijdens het interview aangegeven dat het ontvangen van hulp afhangt van verschillende factoren. Namelijk: 1. de vorm van dementie; 2. de relatie die de mantelzorger heeft met de dementerende; 3. het karakter van zowel de mantelzorger als de dementerende; 4. de ervaring die de mantelzorger en de dementerende eerder hebben opgedaan met hulpverlening. Volgens de casemanager is het zo dat als bovenstaande factoren positief uitpakken dit in het voordeel werkt voor de openheid van mensen met dementie en hun mantelzorgers ten aanzien van het ontvangen van hulp.
17
PAM
23 januari 2013
Observatie onderzoekers De onderzoekers herkennen de genoemde factoren die casemanager één opnoemt. Tussen de twee echtparen zijn duidelijke verschillen die zich vervolgens weer uitte in het ontvangen van hulp. Interview casemanagers Casemanager twee geeft aan dat er een taboe ligt op het vragen van hulp: ‘Ja heel erg. Er heerst een groot taboe. ‘Eén van de dingen die ik bijna altijd tegen mijn cliënt met dementie zeg als ze erover praten over uw gevoel van: ‘ja maar ik weet wel dat mensen met dementie niet gek zijn’. En dat is vaak heel troostend. Als ze dat horen: ‘o gelukkig, iemand die weet dat ik er als persoon gewoon nog bent’. We gaan eigenlijk niets uit de weg. Maar er is nog zeker een taboe!’ Observatie onderzoekers De onderzoekers hebben het tijdens de huisbezoeken gehad over dagbehandeling. Zowel echtpaar één als twee waren hier niet over te spreken. Bij echtpaar één was de dementerende eenmalig naar de dagbehandeling geweest maar hij had hierbij geen succes ervaren. Bij echtpaar twee viel het bij de onderzoekers op dat de casemanager hier een druk heeft uitgeoefend op de dementerende om naar de dagbehandeling te gaan. De dementerende gaf duidelijk aan dat ze hier geen behoefte aan had. Toch werd dagbehandeling opnieuw aangeboden. De dementerende heeft een ervaring met een dementerend familielid, dit is voor haar een schrikbeeld. De onderzoekers denken dat zij hierdoor huiverig is tegenover dagbehandeling. Interview casemanagers Casemanager één lijkt te begrijpen waarom er zo’n taboe heerst op dagbehandeling. Volgens haar komt het voor een groot deel door de setting. Dagbehandeling bevindt zich bijna altijd in een verpleeghuis. Volgens casemanager één is dat wel het laatste waar iemand mee geconfronteerd wilt worden. Daarnaast vind zij het een nadeel dat dagbehandeling gericht is op groepsverband. Omdat we, vandaag de dag, leven in een maatschappij waarbij mensen liever individualistisch leven. Casemanager twee zegt over dagbehandeling het volgende: ‘Mensen hebben de wens om zo lang mogelijk samen te blijven wonen, op het huidige adres. Dat kan, maar dan moet je wel ook activiteiten gaan doen. Die je misschien liever niet had gewild. Maar om dat voor elkaar te krijgen betekent dat wel dat de dementerende oudere voor één of twee dagen naar de dagbehandeling moet. Om zo de mantelzorger te ontlasten. Anders gaat zij het niet volhouden, en als zij het niet vol kan houden dan kunt u hier niet blijven wonen. Het is een spel waarmee je…’ Om terug te komen op de deelvraag. De onderzoekers zijn van mening dat mensen in staat zijn om hulp van buitenaf te ontvangen. Dit hangt wel af van de verschillende factoren die casemanager één noemt. Het behouden van de eigen regie is van belang. Hierdoor heeft zowel de mantelzorger als de dementerende het gevoel om zijn eigen weg uit te stippelen. Waardoor het ontvangen van hulp gemakkelijker is voor de mantelzorger en dementerende. Casemanager één is het hier mee eens. Zij vindt het belangrijk dat iemand in zijn eigen krach blijft staan. Hierdoor blijven ze zo lang mogelijk zelfredzaam. De casemanager geeft wel sturing en bevestiging tijdens het proces van dementie. Maar uiteindelijk liggen de beslissingen altijd bij de familie. 18
PAM
23 januari 2013
Deelvraag 3: Wat wordt er, door de casemanagers, verstaan onder welzijn? Interview casemanagers Dat welzijn een breed begrip is kunnen de onderzoekers concluderen uit de definities van de casemanagers die hieronder staan weergegeven. Zo zegt casemanager één: ‘Ja, welzijn heeft alles, het is eigenlijk heel erg breed, daar kun je niet één definitie van geven. Maar ik zie welzijn als, in dat mensen prettig kunnen leven. Met de dingen die zij doen. Dat kunnen heel veel activiteiten zijn. Het kan niks zijn maar het uitgangspunt is daar waar de cliënt zich prettig bij voelt. En ook nog enigszins het gevoel heeft dat het leuk is om te leven zeg maar. Dat kun je met welzijn veel beter neerzetten dan welke zorg dan ook. Maar dat wat het leven net wat meer sjeu geeft. Dat zie ik eigenlijk wel als welzijn’. Casemanager twee zegt het volgende over welzijn: ‘Nou eigenlijk alles wat zorgt dat je welbevinden en je functioneren beïnvloedt buiten wat je normaal zorgt noemt zeg maar. Dus het is heel breed! Welzijn is heel breed. Daar hebben we zelf ook allemaal mee te maken, ook jullie’. En tot slot zegt casemanager drie het volgende over welzijn: G.
IS. G.
‘Ja welzijn wat mij nu te binnen schiet is eigenlijk dat welzijn is om met elkaar te kijken van wat is kwaliteit van leven op het gebied van wonen, nou werk is vaak niet meer aan de orde ja en ook leven. Kwaliteit van leven, van voeding, persoonlijke verzorging uhm.’ ‘Heel breed dus eigenlijk’. ‘Ja het is heel breed, eigenlijk ook het welbevinden, het mentale welbevinden vind ik eigenlijk ook wel onder welzijn horen’.
De onderzoekers merkte dat de casemanagers toch wat moeite hadden met de definiëring van het begrip welzijn. Wel konden alle drie de casemanagers ongeveer aangeven welke begrippen er onder welzijn vallen. Maar specifiek zeggen wat welzijn is bleek moeilijk te zijn. Deelvraag 4: Waardoor kon de casemanager onvoldoende echtparen, waarbij één partner dementie heeft, selecteren? Interventie Plezierige Activiteiten Methode/Observatie De onderzoekers zouden oorspronkelijk bij zes echtparen de Plezierige Activiteiten methode gaan toepassen. Zoals al eerder is gebleken is de Plezierige Activiteiten Methode toegepast bij twee echtparen. Daardoor is de interesse van de onderzoekers en de opdrachtgever ook gericht op de manier van werving door de casemanagers. De onderzoekers denken dat er verschillende redenen zijn waardoor de casemanager onvoldoende echtparen hebben kunnen werven. Zo is er gebleken dat de manier van contact leggen, tussen de casemanager en de opdrachtgever, niet juist is aangepakt. De casemanager hebben aangegeven aan dat ze het fijn hadden gevonden om de informatieoverdracht mondeling te krijgen en niet per e-mail. Ze gaven hiervoor als reden aan dat ze veel vragen per e-mail krijgen. Hierdoor schuiven ze de voor hen onbelangrijkere zaken, zoals de Plezierige Activiteiten Methode, opzij. Ook gaven de casemanagers aan dat als je toch besluit een e-mail te sturen dat je deze dan kort en bondig moet houden. Door de incorrecte 19
PAM
23 januari 2013
contactlegging waren twee casemanagers onvoldoende geënthousiasmeerd om actief te werven. De casemanagers hebben aangegeven het druk te hebben met andere zaken. Hierdoor is er weinig tijd overgebleven om te werven. Als de casemanager op huisbezoek gaat heeft zij al heel veel zaken te bespreken omtrent de dementerende en mantelzorger. De Plezierige Activiteiten Methode krijgt hierdoor een lagere prioriteit. Dit blijkt uit het volgende fragment uit het interview met casemanager één: Interview casemanagers ‘Ja meid ik heb veel te weinig geworven dat is juist het probleem. Het probleem waar wij tegen aanlopen als casemanagers is dat we het zo druk hebben. Dat is natuurlijk flauw, want iedereen heeft het druk. Maar als ik op huisbezoek kom moet ik nog is zoveel dingen bespreken dat het soms niet het moment is om dit dan naar voren te brengen. En vervolgens ga ik pas zes weken later weer op huisbezoek, bij wijze van. Dus die werving is gewoon ontzettend lastig. Dat geef ik eerlijk toe. Want ik had wellicht nog wel een echtpaar gehad. Of nog wel meer. Maar daar ben ik gewoon helemaal niet toe gekomen. Op een gegeven moment kreeg ik die mail en ik ging ik toevallig op huisbezoek bij dit echtpaar. En toen dacht ik: ‘o dan kan ik het gelijk even droppen’. En er zijn zoveel andere dingen, dat je het kwijt raakt’. Voor de casemanagers was het onduidelijk wie ze moesten werven. Wel was duidelijk dat ze opzoek moesten gaan naar een dementerende en mantelzorger in de thuissituatie. Echter wisten de casemanagers niet hoe ver de dementerende in het ziekteproces moest zijn voor deelname aan de Plezierige Activiteiten Methode. Dit blijkt ook uit het interview met casemanager twee: ‘Nee. Ik had geen nieuwe echtparen beschikbaar. Ik heb mijn hele bestand doorgebladerd maar ik had echt niemand waarvan ik dacht… Nee. Heeft ook wel een beetje te maken met het feit dat ik dit werk nu al een jaar of vier doe. Mijn cliëntenbestand is ongeveer zo’n 75 cliëntsystemen. En dat ik merk dat het veelal mensen zijn die al wat verder in het proces zitten. Avaline die hopelijk toch zo komt die heeft wat meer nieuwere cliënten. Dus die kon wat meer putten. En bij haar was het al moeilijk. Want we hebben toen echt samen gekeken van: ‘goh voor wie zou het nou wat zijn?’ Samengevat de genoemde obstakels die de casemanagers tegenkwamen waren: - te weinig tijd; - de Plezierige Activiteiten Methode is nog niet geïmplementeerd hierdoor zit het nog niet in het systeem van de casemanagers; - manier van aanbieden van de interventie; - onduidelijk wie ze moesten gaan werven; - onvoldoende informatie over de Plezierige Activiteiten Methode; - werden niet op de juiste manier gemotiveerd.
20
PAM
23 januari 2013
Deelvraag 5: Hoe kunnen casemanagers meer cliëntparen selecteren voor deelname aan de Plezierige Activiteiten Methode? Interview casemanagers De onderzoekers hebben tijdens de interviews gemerkt dat ‘het probleem’ van de moeizame werving niet zo zeer ligt bij het aantal potentiële cliëntparen. ‘Het probleem’ ligt bij het enthousiasme en de tijd van de casemanagers. De casemanagers hebben aangegeven dat zij meer geënthousiasmeerd zouden raken als zij een mondelinge overdracht van informatie zouden krijgen over de Plezierige Activiteiten Methode. De onderzoekers hebben tijdens de interviews ervaren dat de casemanagers positief geprikkeld raakte door de ervaringen van de onderzoekers bij de uitvoering van de Plezierige Activiteiten Methode. Dit blijkt uit het volgende fragment met casemanager drie: ‘Nou ja wat je nu vertelt daar word ik helemaal enthousiast van. Ik denk dat het leven van dementerende en mensen die er omheen staan. Vooral dan de echtgenoten, kijk kinderen die gaan nog naar huis. Is het elke dag een soort overlevingsstrategie inzetten. Uhm ja en plezier is eigenlijk niet meer zoveel aan de orde he, het is eigenlijk alleen maar tobben en tegen dingen aanlopen die je niet meer kan. En beperkingen van de dementerende, en eigenlijk de mantelzorger lijdt daar nog meer onder als de dementerende zelf, die missen vaak het ziekte inzicht. En ik denk zeker dan een dementerende gericht is op plezier, zeker als het gericht is op zijn interesses. Dat vind ik ook zo mooi om te horen dat het maatwerk is. Dat stukje relatie wat tussen de mantelzorger en de dementerende zit kan weer een stukje versterkt worden en niet alleen maar tobben maar ook een stukje plezier’. Tevens is het belangrijk dat er een lijst wordt opgesteld met criteria voor de casemanagers. Hierin moet duidelijk naar voren komen hoe de casemanagers moeten werven en daarnaast in welk stadium de dementerende moet zitten in zijn ziekteproces. Skype Bij echtpaar één is het de onderzoekers gelukt om meerdere plezierige activiteiten te vinden samen met het echtpaar. Een van de succesvolle activiteiten is Skype. Het echtpaar gaf tijdens één van de eerste huisbezoeken aan dat ze het zo jammer vonden dat zij amper contact hadden met hun zoon in Chili. Eén keer in de week belde het echtpaar met hun zoon, schoondochter en kleinzoon in Chili. Vanwege de kosten kon het echtpaar niet te vaak bellen of te lang. Hierdoor kwam bij de onderzoekers het idee om Skype te installeren. Het concept Skype is aan het echtpaar uitgelegd. Zo is er vertelt dat het instaleren van Skype gratis is maar ook het bellen met Skype via webcam is gratis. Het echtpaar was direct enthousiast. De enige hinder die er op dat moment was, was dat de computer van het echtpaar boven stond. Door bewegingsbeperkingen konden zij nog maar moeilijk de trap op. Gelukkig is de andere zoon van het echtpaar, die wel in Nederland woont, zo vrij geweest om de computer naar beneden te verplaatsten. In overleg met het echtpaar is er door de onderzoekers een webcam aangeschaft en vervolgens geïnstalleerd op de computer. Het echtpaar heeft zelfstandig contact opgenomen met de zoon in Chili om te vragen of hij het wel zag zitten om met hen te Skypen. Ook de zoon van het echtpaar was razend enthousiast. Door middel van een handleiding en mondelinge uitleg, door de onderzoekers, is het 21
PAM
23 januari 2013
gebruik van Skype uitgelegd. Er is een afspraak gemaakt met de zoon in Chili om gelijktijdig met het echtpaar en de onderzoekers online te zijn op Skype. Door middel van oefenen spreekt en ziet echtpaar hun familie in Chili nu twee keer per week. Voor hen een verrijking van hun leven. Vooral omdat de mantelzorger uit echtpaar één maar ook de dementerende tijdens het eerste huisbezoek aangaf somber te zijn. Bij het laatste huisbezoek werd dit niet meer genoemd maar de onderzoekers hebben de somberheid ook niet meer geconstateerd.
22
PAM
23 januari 2013
Hoofdstuk 5 Conclusie (s) De afgelopen weken hebben de onderzoekers huisbezoeken afgelegd, interviews afgenomen en de data verwerkt in dit verslag. Centraal in dit onderzoek stond de volgende hoofdvraag: ’Welke mogelijkheden heeft de Plezierige Activiteiten Methode, voor dementerende ouderen en hun mantelzorgers thuis, om hun welzijn te verbeteren en op welke manier kunnen casemanagers cliëntparen motiveren voor deelname aan de Plezierige Activiteiten Methode?’ Om deze hoofdvraag te kunnen beantwoorden hebben de onderzoekers vier deelvragen opgesteld die hieronder kort worden beantwoord. Deelvraag 1: Op welke manier is, voor de onderzoekers de Plezierige Activiteiten Methode anders dan de zorg die reeds wordt geboden? De Plezierige Activiteiten Methode is gericht op het samen doen (de mantelzorger en de dementerende) van activiteiten en hieraan plezier te beleven. De focus ligt zowel op de mantelzorger als op de dementerende. En dat is bij vergelijkbare interventies, zoals intensief ambulante hulpverlening, niet het geval. Daar ligt de focus op alleen de dementerende. Twee casemanagers hebben aangegeven vrijwilligers in te zetten. Ook hierbij ligt de focus op de dementerende en indirect op de mantelzorger. Op deze manier onderscheidt de Plezierige Activiteiten Methode zich van de reeds geboden zorg. Deelvraag 2: Hoe open staan mensen met dementie en hun mantelzorgers ten aanzien van de hulp van buitenaf? Casemanager één heeft tijdens het interview aangegeven dat het ontvangen van hulp afhangt van verschillende factoren. Factoren die van invloed zijn op het ontvangen van hulp van buitenaf zijn onder andere: 1. de vorm van dementie; 2. de soort relatie tussen de mantelzorger en de dementerende; 3. het karakter van de persoon. Er ligt volgens de casemanagers vandaag de dag nog steeds een taboe op het ziektebeeld: dementie. Mede hierdoor vindt men het moeilijk om hulp in te schakelen of hulp te ontvangen. De onderzoekers zijn van mening dat mensen in staat zijn om hulp van buitenaf te ontvangen. Dit hangt af van verschillende factoren die casemanager één noemt. Het behouden van de eigen regie is van belang. Hierdoor heeft zowel de mantelzorger als de dementerende het gevoel om zijn eigen weg uit te stippelen. Waardoor het ontvangen van hulp gemakkelijker is. Men moet niet vergeten dat het ontvangen van hulp van buiten af er wel voor zorgt dat men langer thuis kan blijven wonen. Maar dat de eigen regie stukje bij beetje afneemt. De onderzoekers hebben ervaren dat juist die eigen regie van belang is.
23
PAM
23 januari 2013
Deelvraag 3: Wat wordt er, door de casemanagers, verstaan onder welzijn? Dat welzijn een breed begrip is blijkt uit de brede definiëring door de casemanagers. De casemanagers zijn het met elkaar eens, het woord welzijn is niet in één zin te definiëren. Daarom hebben de onderzoekers gekozen voor de volgende twee definities van welzijn. Casemanager één zegt het volgende over welzijn: ‘Nou eigenlijk alles wat zorgt dat je welbevinden en je functioneren beïnvloedt buiten wat je normaal zorg noemt zeg maar. Dus het is heel breed! Welzijn is heel breed’. Volgens casemanager twee is welzijn: ‘Dat mensen prettig kunnen leven met de dingen die zij doen. En ook nog enigszins het gevoel hebben dat het leuk is om te leven zeg maar. Dat kun je met welzijn veel beter neerzetten dan welke zorg dan ook’. Deelvraag 4: Waardoor kon de casemanager onvoldoende echtparen, waarbij één partner dementie heeft, selecteren? De onderzoekers denken dat er verschillende redenen zijn waardoor de casemanager onvoldoende echtparen hebben kunnen werven. Zo is er gebleken dat de manier van contact leggen, tussen de casemanager en de opdrachtgever, niet juist is aangepakt. De casemanager gaven aan dat ze het fijn hadden gevonden om de informatieoverdracht mondeling te krijgen en niet per e-mail. Ze gaven hiervoor als reden aan dat ze veel vragen per e-mail krijgen. Hierdoor schuiven ze de voor hen onbelangrijkere zaken, zoals de Plezierige Activiteiten Methode, opzij. Ook gaven de casemanagers aan dat als je toch besluit een e-mail te sturen dat je deze dan kort en bondig moet houden. Door de incorrecte contactlegging waren twee casemanagers onvoldoende geënthousiasmeerd om actief te werven. De casemanagers hebben aangegeven het druk te hebben met andere zaken. Hierdoor is er weinig tijd overgebleven om te werven. Als de casemanager op huisbezoek gaat, heeft zij al heel veel zaken te bespreken omtrent de dementerende en mantelzorger. De Plezierige Activiteiten Methode krijgt hierdoor een lagere prioriteit. Tevens was het voor de casemanagers onduidelijk wie ze moesten werven. Wel was duidelijk dat ze op zoek moesten gaan naar een dementerende en een mantelzorger in de thuissituatie. Echter wisten de casemanagers niet in welke mate de dementerende in het ziekteproces moest zijn gevorderd om voor deelname aan de Plezierige Activiteiten Methode in aanmerking te komen. Deelvraag 5: Hoe kunnen casemanagers meer cliëntparen selecteren voor deelname aan de Plezierige Activiteiten Methode? De onderzoekers hebben tijdens de interviews gemerkt dat ‘het probleem’ van de moeizame werving niet zo zeer ligt bij het aantal potentiële cliëntparen. ‘Het probleem’ ligt bij het enthousiasme van de casemanagers. Door onderstaande obstakels weg te nemen wordt het aantal mogelijke belemmeringen verminderd. Hierdoor neemt het enthousiasme om te werven door de casemanagers toe. Zodat zij op hen beurt cliëntenparen kunnen motiveren voor deelname aan de Plezierige Activiteiten Methode De obstakels die de casemanagers ervaren zijn: te weinig tijd; - de Plezierige Activiteiten Methode is nog niet geïmplementeerd; hierdoor zit het nog niet in het systeem van de casemanagers; - de manier van aanbieden van de interventie; - onduidelijk wie ze moesten gaan werven; 24
PAM -
23 januari 2013 onvoldoende informatie over de Plezierige Activiteiten Methode; werden niet op de juiste manier gemotiveerd.
Concluderend kan worden gezegd dat de Plezierige Activiteiten Methode plezier brengt bij mensen met dementie en hun mantelzorgers. Daarbij hebben de onderzoekers waargenomen dat het de stemming van zowel de mantelzorger als de dementerende verbetert. De onderzoekers hebben wel hun vraagtekens of het ook daadwerkelijk het welzijn verbetert van de mantelzorger en de dementerende. Welzijn is een breed begrip. Het is duidelijk dat op het moment dat de onderzoekers over de vloer kwamen bij de twee echtparen, de somberheid verdween. Dit was voornamelijk bij echtpaar één het geval. De Plezierige Activiteiten Methode biedt meer bezigheden, plezier en minder somberheid. Uit de interviews met de casemanagers hebben de onderzoekers ervaren dat niet zozeer de cliëntparen moeten worden gemotiveerd maar de casemanagers zelf. Dit kan door bovenstaande obstakels weg te nemen.
25
PAM
23 januari 2013
Hoofdstuk 6 Eindproduct (lijst met aanbevelingen) Ervaringen De aanvang van het project was spannend voor de onderzoekers. Vooral omdat het in het begin onzeker was of het project door zou gaan. Dit vanwege het feit dat er maar weinig echtparen waren geselecteerd voor deelname aan de Plezierige Activiteiten Methode. Tevens vonden de onderzoekers het spannend omdat de Hogeschool Rotterdam veel van hen verwachtte. De studielast van het project staat voor 420 uur per persoon. Omdat één van de onderzoekers ook nog een inhaalstage moest lopen, was planning belangrijk. De samenwerking tussen de onderzoekers is goed verlopen. Door de goede communicatie tussen beide zijn zij tevreden over het eindresultaat. Vertrouwen De onderzoekers hebben de huisbezoeken met plezier uitgevoerd. Om de observatie goed te laten slagen, is het opbouwen van een goede band min of meer voorwaarde. Immers de onderzoekers komen bij de echtparen thuis over de vloer. De echtparen laten dus onbekenden toe in hun privéomgeving. Eigenlijk ging het opbouwen van een vertrouwensrelatie snel, aldus de onderzoekers. Hierdoor kon de Plezierige Activiteiten Methode snel van start gaan. Het zoeken van een plezierige activiteiten ligt deels bij het echtpaar maar als zij niets kunnen bedenken dan helpen de onderzoekers hen. De ervaring leerde dat de echtparen hier ondersteuning bij nodig hadden. Het zoeken naar activiteiten voor mensen die onbekend zijn vergt meer tijd, vooral als er somberheid in het spel is. De onderzoekers hebben tijdens één van de huisbezoeken gezien dat de dementerende weinig zin heeft om activiteiten te ondernemen. Dan heeft de onderzoeker de taak te enthousiasmeren. Gelukkig is dit gelukt bij echtpaar één. De onderzoekers kregen het volgende compliment van casemanager één: ‘Ik denk nog het mooiste compliment is wat jullie krijgen. Is het feit dat meneer aangaf zich op zijn gemak te voelen bij jullie. En dan denk ik, dan heb je heel veel bereikt. Als iemand zichzelf kan en durft te zijn. Dus jullie hebben je ook heel goed neergezet, daar. Dat is gewoon heel goed gelukt’. Interventie Plezierige Activiteiten Methode Naast het enthousiasmeren is het ook van belang dat je echt kijkt naar de interesses van de dementerende en mantelzorger. Het doen van activiteiten lukt alleen maar als deze bezigheden passen bij het echtpaar, als het echtpaar hier plezier aan beleeft. Het uitvoeren van de Plezierige Activiteiten Methode heeft de onderzoekers een andere kijk gegeven op ouderenzorg. De onderzoekers zagen voor dit onderzoek eigenlijk slechts twee mogelijkheden bij mensen die dementeren namelijk: dagbehandeling of opname in een verzorgingshuis. Na dit onderzoek zien zij dat mensen het heel belangrijk vinden om samen zo lang mogelijk thuis te blijven wonen en dat activiteiten die hierop gericht zijn een verbetering geven in het langer zelfstandig thuis wonen. Nog steeds vinden de onderzoekers dat als de situatie thuis niet meer te handhaven is, er gekeken moet worden naar dagbehandeling of opname. Maar pas nadat andere activiteiten niet meer bijdragen aan het welzijn van het echtpaar. Dit onderzoek heeft voor de onderzoekers hun kijk op deze materie dus veranderd. Als toekomstige verpleegkundigen starten wij ‘rijker’ aan onze loopbaan. 26
PAM
23 januari 2013
Aanbevelingen De Plezierige Activiteiten Methode gaat een vervolg krijgen in een volgend project. Om dit project beter te laten verlopen hebben de onderzoekers een aantal aanbevelingen. De casemanagers gaven aan dat het beleefd is als de onderzoekers voor aanvang van de huisbezoeken een brief, met gegevens over de onderzoekers en een pasfoto sturen naar de echtparen. De kwetsbare ouderen krijgen die al veel zorgverleners over de vloer, zodat een kleine introductie vooraf de kou al iets uit de lucht kan halen. De onderzoekers hadden dit zelf ook bedacht en hebben voor aanvang van de huisbezoeken een brief gestuurd naar de echtparen. Deze is te vinden in bijlage acht. Het is de onderzoekers opgevallen dat er in het informatieboekje over de Plezierige Activiteiten Methode spellingsfouten zitten. Om professioneler over te komen is het correct om deze eruit te halen. Het tweede deel van de hoofdvraag betreft hoe casemanagers echtparen kunnen motiveren deel te nemen. Dit is achterhaald aan de hand van interviews met de casemanagers. Als aanbeveling geven de onderzoekers ten eerste aan naast de mail ook mondeling overdracht van informatie te geven. Ten tweede als je per mail informeert doe het dan kort en bondig. Ten derde geef duidelijk aan voor welke stadium van dementie de methode geschikt is.
27
PAM
23 januari 2013
Hoofdstuk 7 Beschouwing/Discussie In dit hoofdstuk gaan de onderzoekers kijken of de resultaten betrouwbaar zijn. Tijdens de interviews is er door de onderzoekers beperkt gebruik gemaakt van suggestieve vragen. Hierdoor is het niet uit te sluiten dat een sociaal wenselijk antwoord is gegeven, waardoor niet met honderd procent zekerheid gesteld kan worden dat de betrouwbaarheid van het onderzoek geborgd is.. Daarnaast is er tijdens de interviews gebruik gemaakt van gesloten vragen; dit is niet altijd goed omdat je met open vragen veel meer informatie kan inwinnen dan met gesloten vragen. De representativiteit van het onderzoek staat onder druk omdat de onderzoeksgroepen een beperkte omvang hebben, namelijk slechts twee. De Plezierige Activiteiten Methode is bij één echtpaar succesvol geweest, maar voor het tweede echtpaar kwam de interventie te vroeg. De dementie van de ene partner was nog nauwelijks ingetreden en dit echtpaar ging nog regelmatig naar buiten, had een redelijk gevuld sociaal leven en had nauwelijks tijd om deel te nemen aan de Plezierige Activiteiten Methode. Door dit beperkte aantal deelnemers hadden de onderzoekers nauwelijks vergelijkingsmateriaal, zodat nauwelijks een oordeel over het gebruik van de Plezierige Activiteiten Methode gegeven kan worden. Ook het aantal van drie casemanagers is een beperkt aantal om een betrouwbare uitspraak te geven. Meer data zijn nodig om tot een gedegen oordeel te komen. Het begrip welzijn is een breed begrip. De onderzoekers hebben in de literatuur geen goede definitie kunnen vinden over welzijn. Zij hebben om deze reden gekozen voor het woordenboek en navraag gedaan bij de casemanagers. Het woordenboek geeft echter een globale omschrijving van het woord welzijn, terwijl de casemanagers geen eenduidige beschrijving gaven.
28
PAM
23 januari 2013
Literatuurlijst Armstrong, M. et al. 2002. The pressures felt by informal carers of people with dementia [Internet]. primary health care, 30-12-2001[17-10-2012]. Bereikbaar op: http://web.ebscohost.com.ezproxy.hro.nl/ehost/pdfviewer/pdfviewer?vid=9&hid=21&s id=ce6fd56f-1848-4683-93b1-0d27e0f6f636%40sessionmgr13 Buettner, L. & S. Fitzsimmons. 2003 (Activity calenders for older adults with dementia: What you see is not what you get) American Journal of Alzheimer’s Disease and Other Dementias [18]:215. Bristow, M. et al. 2008. Stress, distress and mucosal immunity in carers of a partner with fronto-temporal dementia [Internet]. Aging & Mental Health, 01-01-2008 [17-102012]. Bereikbaar op: http://web.ebscohost.com/ehost/pdfviewer/pdfviewer?vid=4&hid=11&sid=fa301856fd3c-4eec-b0ea-2848e4b0f7c6%40sessionmgr4 Dirkse R. e.a. 2011. Had ik het maar geweten. Utrecht/Antwerpen: Kosmos Uitgevers B.V. [5e druk] Geerts G. e.a. 2010. Van Dale. Utrecht/Antwerpen: Van Dale Lexicografie. [12e druk] Katherina, A. e.a. 2011. Cognitive Stimulation and Cognitive and Functional Decline in Alzheimer’s Disease: The Cache County Dementia Progression Study. [Internet]. COGNITIVE ACTIVITY AND RATE OF DECLINE IN AD, 06-02-2011 [12-12-2012]. bereikbaar op http://psychsocgerontology.oxfordjournals.org/content/66B/4/416.short van ‘t Leven N. e.a. 2011. Handboek Plezierige Activiteiten Methode. Rotterdam: Academische Werkplaats Dementie Ligthart, S.A. e.a. 2006. Aanpak en effecten van casemanagement bij dementie. Een exploratieve studie in het kader van het Landelijk Dementieprogramma. . [Internet]. Kwaliteitsinstituut voor de Gezondheidszorg CBO, 26-09-2006 [21-102012]. Bereikbaar op: http://www.vilanswebwinkel.nl/Site_LDP/docs/PDF/Rapport%20Casemanagement% 20bij%20Dementie%20LDP.pdf Nevid, J.S e.a. 2008. Psychiatrie in de verpleegkunde. Amsterdam: Pearson Education Benelux. Nieswiadomy R.M. e.a. 2009. Verpleegkundige Onderzoeksmethoden. Nijmegen : Pearson Education Benelux. Peeters, J. e.a. 2012.’Problemen van mantelzorgers bij dementie stapelen zich op’. Tijdschrift voor Verpleegkundigen 2012(3): 63-67. Shagam, J.Y. 2009. The Many Faces of Dementia. [Internet]. PhD, 30-11-2009 [1110-2012]. Bereikbaar op: http://web.ebscohost.com.ezproxy.hro.nl/ehost/pdfviewer/pdfviewer?vid=3&hid=21&s id=ce6fd56f-1848-4683-93b1-0d27e0f6f636%40sessionmgr13
29
PAM
23 januari 2013
Swann, J. 2012. From pottery to plays: arts activities in the home. [Internet]. Nursing & Residential Care, 04-2012 [11-10-2012]. bereikbaar op http://web.ebscohost.com.ezproxy.hro.nl/ehost/pdfviewer/pdfviewer?vid=8&hid=21&s id=ce6fd56f-1848-4683-93b1-0d27e0f6f636%40sessionmgr13 Teri, L. et al. 1997. ‘Behavioral Treatment of Depression in Dementia’. Journal of Gerontology: Psychological Sciences 1997(4):159-166 Turner, S.A. 1999. Assessing carers’ training needs: a pilot inquiry. [Internet]. Aging & Mental Health, 20-11-1998 [11-10-2012]. bereikbaar op http://web.ebscohost.com.ezproxy.hro.nl/ehost/pdfviewer/pdfviewer?vid=12&hid=21& sid=ce6fd56f-1848-4683-93b1-0d27e0f6f636%40sessionmgr13 Verhoeven N. 2007. Wat is onderzoek? Den Haag: Boom Lemma uitgevers. [4e druk] Verkaik, R. 2009. Depression in dementia Development and testing of a nursing guideline. Internet]. Nivel, 20-04-2009 [21-01-2013]. bereikbaar op http://www.nivel.nl/sites/default/files/bestanden/Proefschrift_Verkaik_Depression.pdf Ward-Griffin, C. 2011. Dementia Home Care Resources: How Are We Managing? [Internet]. Hindawi Publishing Corporation, 05-08-2011 [11-10-2012]. bereikbaar op http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3205668/pdf/JAR2012-590724.pdf
30
PAM
23 januari 2013
Bijlage 6 TOPIC-lijst Wilt u het uitgewerkte interview terug zien? Mogen we het interview opnemen? 1. welzijn volgens casemanager Wat verstaat u welzijn? Waarom zijn mensen met dementie bang voor dagbehandeling? Hoe komt dat? Wanneer vind u dat een persoon uit huis moet worden geplaatst? 2. PAM vergeleken me reguliere zorg Ziet u voordelen/mogelijkheden in onze interventie? Is de interventie van toegevoegde waarde op de reguliere zorg? Zijn er vergelijkbare interventies die u inzet? 3. dementie en taboe om hulp te vragen? Vinden mensen met dementie en hun mantelzorgers het moeilijk om hulp te vragen en waarom? Hoe herkennen jullie het gedrag dat mensen moeite hebben met hulp vragen? Verwijzen jullie door naar andere disciplines? Vind u dat dementie, vandaag de dag, nog een taboe is om over te spreken? 4. werving Kan u de werving nog herinneren? Hoe heeft u geselecteerd? Heeft u voorafgaand aan de werving informatie gekregen over de Plezierige Activiteiten Methode? Wat is uw beeld over de doelgroep die gebruik kan maken van onze interventie? 5. de casemanager Wie bent u? Wat is uw werk? Wat voor opleiding heeft u genoten? Wat zijn de doelen die u nastreeft?
31
PAM
23 januari 2013
Bijlage 7 Codering Code 1: Cliëntpaar één bespreking Code 2: Voorstellen onderzoekers Code 3: Voorstellen casemanagers Code 4: Kennismaking Code 5: Bespreking geïntroduceerde interventie (bij echtpaar één) Code 6: Compliment naar onderzoekers Code 7: Topic: Welzijn Code 8: Negatief over huidige setting dagbehandeling Code 9: Positief over huidige setting dagbehandeling Code 10: Voorbeeld dagbehandeling Code 11: Nieuw project dagbehandeling Code 12: Zorg mijdende mensen Code 13: Voorbeeld zorg mijdende mensen Code 14: Interventies aangeboden door casemanager Code 15: Opname bij dementie Code 16: Eigen regie dementerende en mantelzorger Code 17: Taboe om hulp te vragen Code 18: Dementie taboe Code 19: Introductie PAM Code 20: Voordelen PAM volgens casemanager Code 21: Nadelen PAM volgens casemanager Code 22: Voorbeelden PAM Code 23: Is de PAM van toegevoegde waarde Code 24: Manier van aanbieden van PAM Code 25: Verbeterpunten ten aanzien van PAM Code 26: Ervaring PAM Code 27: Bespreking PAM bij cliëntpaar Code 28: Taak casemanager Code 29: Verwijzen naar andere disciplines Code 30: Bespreking casemanager als beroep Code 31: Eigen ervaring geïnterviewde Code 32: Contact met andere casemanagers Code 33: Werving Code 34: Obstakels tijdens werving Code 35: Financiering Code 36: Afronding
32
