DUITENBERG
BELEGGINGSSTUDIECLUB
DP5
Duitenplein 5 Duitenplein 5 is het clubblad van B.S.C. Duitenberg
Inhoud Redactioneel .................................................................................... 2 Agenda ............................................................................................ 3 Van de voorzitter .............................................................................. 4 Over Duitenberg ............................................................................... 5 Past events ...................................................................................... 7 Over beleggen .................................................................................. 9 De beurs tijdens mijn leven .............................................................. 11 Praktische beleggingszaken voor beginners ........................................ 15
Editie: Thema: Oplage: E-mail: Website: Adres:
Augustus 2011, Nummer 3, Jaargang 25. Introductie 30 exemplaren.
[email protected] www.duitenberg.nl Bastille kamer 316, Postbus 217, 7500 AE Enschede
1
DUITENBERG
BELEGGINGSSTUDIECLUB
DP5 Redactioneel Beste toekomstige Duitenberger, Voor je ligt een speciale introductieversie van de DP5 oftewel Duitenplein 5, het verenigingsblad van BeleggingsStudieClub Duitenberg. Als aankomend student aan de Universiteit Twente kom je de eerste weken van je studententijd waarschijnlijk volop in aanraking met de vele studentenverenigingen die Enschede rijk is. Deze DP5 is bedoeld om jou te laten zien wat Duitenberg inhoud en waarom je nu juist voor ons moet kiezen! Als eerste is er een vaste column die in elke DP5 staat; de „Van de voorzitter‟ geschreven door Stijn Roersch. Hierna volgt er een stukje over wat Duitenberg nou eigenlijk precies voor vereniging is, wat voor activiteiten Duitenberg organiseert en wat de mogelijkheden binnen Duitenberg zijn, geschreven door ondergetekende. Vervolgens worden een paar van de meest gehanteerde beleggingsstrategieën kort uitgelegd, begrippen als „Fundamentele analyse‟ en „Technische analyse‟ komen naar voren in een stukje „Over beleggen‟ geschreven door Hans Morsink. Al met al hoop ik dat je door het lezen van deze introductieDP5 een goede indruk zult krijgen van waar Duitenberg als vereniging voor staat en hoop ik je binnenkort te zien in de Duitenbergkamer! Namens de Duitenplein 5 redactie wens ik je veel leesplezier! Met vriendelijke groet, Roel Gijzen Secretaris B.S.C. Duitenberg
[email protected]
2
DUITENBERG
BELEGGINGSSTUDIECLUB
DP5 Agenda Introductie!
24 augustus tot 1 september 2011
Van 24 augustus tot 1 september zal de introductie plaatsvinden op de UT. Dit jaar zal Duitenberg ook een doegroep vormen voor de studenten van Bedrijfskunde. Benieuwd waar we zijn? Zin om een avond mee te feesten? Stuur een mailtje en kom gezellig een keer langs.
Eerste analyse-avond
7 september 2011, woensdag
Woensdag 7 september zal de eerste analyse-avond van het nieuwe studiejaar zich weer plaatsvinden. We zullen deze eerste avond alle fondsen van de AEX en de AMX bekijken en op die manier een interessante selectie maken voor de analyse-avond van de week erop.
Basiscursus beleggen
21 september 2011, woensdag
Woensdag 21 september wordt i.s.m. in elk geval de Rabobank weer een basiscursus beleggen aangeboden! Zowel ervaren als minder ervaren beleggers zullen tijdens deze dag de finesse van het investeren bijgebracht krijgen! Verdere informatie volgt.
Lezing Weekendbeleggers!
Oktober 2011, n.n.b.
In oktober dit jaar zal Weekendbeleggers een lezing voor Duitenberg verzorgen. Deze lezing zal in het teken staan van wiskundige modellen. Voor de wiskundig aangelegden onder jullie, maar ook voor diegene die er nog niks van weten, belooft dit dus een erg interessante avond te worden!
Als je meer wilt weten of je alvast wilt aanmelden voor één van de activiteiten, stuur dan een email naar
[email protected] Deelname is zowel voor leden als voor niet leden. Ook voor suggesties over een activiteit of een niet-Duitenberg evenement dat op de agenda geplaatst moet worden, kun je mailen naar:
[email protected]
3
DUITENBERG
BELEGGINGSSTUDIECLUB
DP5 Van de voorzitter Beste aankomend student, Fantastisch dat je hebt gekozen om te komen studeren in Enschede. Een mooie studententijd ligt aan je voeten, waarbij er voldoende mogelijkheden voor je open liggen om je naast je studie te ontplooien. Een van die mogelijkheden is Duitenberg. Middels deze speciale uitgave van ons verenigingsblad Duitenplein 5 proberen we je kennis te laten maken met Duitenberg, en wat Duitenberg allemaal voor je kan betekenen tijdens je studententijd. In het kort biedt Duitenberg verschillende lezingen, cursussen, bedrijfsbezoeken en gezellige activiteiten zoals pokeravonden en wekelijkse verenigingsavonden. Daarnaast ontvangen alle leden het verenigingsblad Duitenplein 5. Hierin zijn door onszelf geschreven artikelen te vinden omtrend het thema van de DP5, verder zijn verschillende beleggingsstrategieën te vinden, columns te lezen en worden alle „ins en outs‟ van de vereniging nader toegelicht. Ben jij nieuwsgierig geworden naar Duitenberg, of wil je meer leren over beleggen? Kom gerust eens bij ons langs in de Bastile kamer 316, elke woensdagavond hebben wij hier ons verenigingsavond. Tevens wordt er op woensdag 21 september speciaal voor beginners de basiscursus beleggen georganiseerd in samenwerking met de Rabobank HaaksbergenEnschede. Iedereen is welkom om de cursus bij te wonen, dus schroom niet en kom gerust langs. Namens het bestuur wens ik je een bruisende studententijd toe! Stijn Roersch Voorzitter B.S.C. Duitenberg
[email protected]
4
DUITENBERG
BELEGGINGSSTUDIECLUB
DP5 Over Duitenberg □ Jurjen Oud
De naam zegt het al; B.S.C. Duitenberg is de BeleggingsStudieClub van de Universiteit Twente en logischerwijs staat binnen de vereniging beleggen centraal. Er gebeurt binnen Duitenberg echter veel meer dan beleggen alleen, dit stukje is bedoeld om duidelijk te maken wat er zoal gebeurt en mogelijk is binnen Duitenberg. B.S.C. Duitenberg is opgericht in 1988. Een opvallend oud-lid van Duitenberg uit de tijd dat de vereniging nog in haar kinderschoenen stond is Chuck del Prado, zoon van ASMI-oprichter Arthur del Prado. Chuck del Prado is veel in het nieuws geweest vanwege zijn functie als CEO (Chief Executive Officer) bij het door zijn vader opgerichte bedrijf, zij het niet altijd even positief. Duitenberg wordt bestuurd door een vierkoppig bestuur bestaande uit een voorzitter, een vicevoorzitter, een penningmeester en een secretaris. Binnen dit bestuur is de voorzitter eindverantwoordelijke voor het gevoerde beleid en verantwoordelijk voor de communicatie (zowel naar leden toe als naar „de buitenwereld‟). De vicevoorzitter is de “stand-in” voor de voorzitter een ondersteunt zijn taken zoveel mogelijk. De penningmeester draagt zorg voor de financiële gang van zaken en de secretaris notuleert, zorgt voor de ledenadministratie en is verantwoordelijk voor de Duitenplein 5. Naast deze „hoofdtaken‟ zijn er vanzelfsprekend de nodige andere actiepunten die door het bestuur naar eigen inzicht verdeeld worden zoals bijvoorbeeld het organiseren van activiteiten en de promotie hiervan, het doen van aankopen voor de vereniging, het werven van nieuwe leden, etc. Naast het bestuur bestaan er binnen Duitenberg een aantal commissies. Zo zijn er de Beleggingscommissie (de kern van de vereniging) en de Studiereiscommissie die elk jaar een studiereis op touw zet voor de Duitenbergleden. De Beleggingscommissie draagt zorg voor de aandelenportefeuille van de vereniging. De aandelen van Duitenberg worden met verenigingsgeld aangekocht, het is dus absoluut niet nodig om zelf geld in te leggen als lid. De enige financiële bijdrage die van een Duitenberglid verwacht wordt is de jaarlijkse contributie van 11 euro.
5
DUITENBERG
BELEGGINGSSTUDIECLUB
DP5 De beleggingscommissie komt elke woensdagavond van 20:00 tot ongeveer 22:30 in de Duitenbergkamer bijeen. Tijdens deze vergaderingen wordt van alles besproken; natuurlijk „de beurs‟, economie, politiek, dagelijkse dingen, normaal „gesocialize‟ etc. etc. Het bijwonen van een van deze vergaderingen is een uitstekende manier om de vereniging en haar (actieve) leden snel te leren kennen! Duitenberg organiseert verscheidene activiteiten voor haar leden. Om meer te weten te komen over beleggen en de financiële wereld organiseren we seminars waarbij we interessante sprekers (bv. Cees Smit, Royce Tostrams, Bas Heijink e.v.a) naar Enschede halen om een bepaald onderwerp nader toe te lichten. Ook gaan we zelf bij bedrijven (bv. ING, Optiver) op excursie. Naast deze „educatieve‟ activiteiten organiseert Duitenberg ook regelmatig gewoon gezellige activiteiten als pokeravonden/borrels/etc. Zoals elke zichzelf respecterende vereniging heeft ook Duitenberg haar eigen periodiek, de Duitenplein 5. Deze komt 4 keer per jaar uit en biedt leden de gelegenheid hun kennis over beleggen en gerelateerde zaken met de vereniging (en haar sponsoren, deze krijgen ook een exemplaar) te delen. Ook worden de leden via de DP5 op de hoogte gehouden van de gang van zaken binnen de vereniging, zoals geplande activiteiten en de ontwikkelingen omtrent de aandelenportefeuille. Al met al is Duitenberg een open vereniging die haar mogelijkheid biedt op een speelse en gemakkelijke manier maken met het fenomeen beleggen. Ook is de vereniging voor een uitstekend „toegangsportaal‟ tot de financiële wereld excursies, seminars en studiereizen.
leden de kennis te studenten door o.a.
Duitenberg biedt haar leden verder alle ruimte tot eigen inbreng bij het organiseren van activiteiten. Kom een keer kennis maken met de vereniging en haar leden tijdens een van de activiteiten (hou www.duitenberg.nl in de gaten) en/of de vergadering van de Beleggingscommissie, woensdagavond vanaf 20:00 in de Duitenbergkamer (Bastille, kamer 316)!
6
DUITENBERG
BELEGGINGSSTUDIECLUB
DP5 Past events □ Roel Gijzen
Duitenberg doet meer dan alleen maar praten over aandelen. Er zijn buiten de gebruikelijke woensdagavond analyse-avonden ook lezingen, cursus en andere interessante en leuke evenementen wat verdieping geeft in de financiële markt. Hieronder staan een aantal evenementen opgenoemd wat we afgelopen jaar gedaan hebben. Cursus beleggen voor gevorderden in de Rabobank Naast de jaarlijkse basiscursus belleggen, hadden we afgelopen studiejaar ook een cursus belleggen voor gevorderden. Dit werd net als de basiscursus verzorgd door de gegeven door de Rabobank, alleen dit keer was het in het prachtige pand van de Adviesbank Rabobank aan de Hengelose straat. Het ging over bepaalde beleggingsstrategieën en we gingen ons verdiepen in bepaalde markten. Lezing Cees Smit De lezing begon met een praatje over zijn ervaringen en zijn bezigheden. 25 Jaar ervaring op de optiebeurs heeft hem veel opgeleverd. Waar tegenwoordig de optiehandel bij marketmakers meer IT dan handel is, kon dhr. Smit vroeger als optiehandelaar zijn ei nog kwijt op de “echte handelsvloer”. Nu is dhr. Smit algemeen directeur van Today‟s Group, dat bestaat uit Today‟s beheer en Today‟s brokers. Hij speelt volledig open kaart met betrekking tot zijn beleggingen: In zijn columns en zelfs op Twitter kunt u zijn posities en trades bekijken en tevens deelt hij vaak zijn visie op de markt met het publiek. Finance Battle Vrijdag 20 mei stond het bestuur „vroeg‟ op om na een lekker ontbijtje naar de Duisenberg School of Finance te vertrekken, waar de Battle plaatsvond. Zoals het hoort was het Duitenberg team het eerste team van ABN-Amro en arriveerde als eerste. Na een korte introductie begon de case. Pokeravond Een paar woensdagavonden per jaar wordt er gepokerd in de Duitenbergkamer. Wie kan het besten zijn emoties manipuleren en een ander voor de gek houden? Dit gaat gepaard met een aantal biertjes, waarbij de inleg €5,- is. Voor vele mensen eindigt deze avond in de kroeg waar het dan nog tot laat doorgaat.
7
DUITENBERG
BELEGGINGSSTUDIECLUB
DP5
8
DUITENBERG
BELEGGINGSSTUDIECLUB
DP5 Over beleggen □ Jurjen Oud
“Wat is beleggen?” is een vraag waar wij als Duitenberg misschien te snel aan voorbij gaan. Beleggen is simpel gezegd geld steken in een „product‟. Dit kan een aandeel zijn, een stukje zeggenschap binnen een bedrijf en recht op de winst. Dit kan een aandelenfonds zijn. Een staatsobligatie (je leent je geld uit aan de staat) of een bedrijfsobligatie. Waar Duitenberg zich vooral op richt zijn aandelen van bedrijven. De bekende AEX komt daarbij kijken omdat we vooral in Nederland beleggen. Om direct even wat recht te zetten (en wat als het goed is vaker wordt rechtgezet in deze DP5) is dat er bij Duitenberg niet met het geld van de leden wordt belegd. Oftewel, je hoeft niet „in te leggen‟. Er is een verenigingsportefeuille waarmee we beleggen. Maar hoe beleg je dan? Hoe kies je uit wat te kopen en wanneer te verkopen? Vooral het koopmoment is belangrijk en binnen beleggersland zijn er eigenlijk twee stromingen, maar vaak gebruiken veel mensen elementen uit beiden. De ene stroming is het zogenaamde Fundamenteel Beleggen (ook wel Value Investing, Fundamentele Analyse etc. genoemd) en de andere is beleggen met behulp van Technische Analyse (TA). Fundamenteel beleggen is ontstaan in de jaren 30 en een van de bekendste werken waar het op gestoeld is, is „The Intelligent Investor‟ van Benjamin Graham. Bij Fundamentele Analyse wordt er vooral gekeken naar de huidige waarde van een onderneming waarbij een verscheidenheid van waarderingsmethodes kan worden gebruikt. Daarna wordt gekeken hoe dit zich verhoudt tot de huidige koers van het aandeel, is het goedkoper dan de waardering die uit de analyse komt dan is er een duidelijk „koopmoment‟ en anders is het afblijven geblazen. Uit deze analyses kunnen ook „koersdoelen‟ komen, koersen die volgens de analyse realistischer zouden zijn dan de huidige koers. Aanhangers van Technische Analyse kijken niet naar wat voor bedrijf het is maar zijn vooral op zoek naar terugkerende patronen bij beleggingen. Door naar grafieken van het historische koersverloop te kijken worden er allerlei theorieën op losgelaten over wat het juiste koop en verkoop moment is.
9
DUITENBERG
BELEGGINGSSTUDIECLUB
DP5 Afgezien van Fundamentele/Technische analyse is er natuurlijk nog een veelvoud aan andere beleggingsstrategieën. Zo is er het „growth investing‟ o.a. bekend van Philip Fisher waarbij er belegd wordt in „groeiaandelen‟ oftewel aandelen van startende bedrijven waarvan verwacht wordt dat ze explosief zullen groeien qua omzet, winst en beurswaarde. Ook zijn er mensen die zweren bij „gespreid beleggen‟ (wat zoveel inhoudt als beleggen in een groot aantal aandelen om het risico op koersdaling te verminderen). En dan zijn er natuurlijk nog allerlei strategieën gebaseerd op derivatenconstructies Het is natuurlijk zaak uit al deze strategieën de beste te selecteren. Zo staat Technische Analyse zo ongeveer haaks op Fundamenteel Beleggen en is ook iets wat we binnen Duitenberg minder gebruiken. Wel wordt deze methode professioneel veel gebruikt om „koopmomenten‟ te verbeteren, met Fundamentele Analyse wordt bepaald wat een interessant aandeel is waarna Technische Analyse als hulpmiddel wordt gebruikt om het aandeel tegen een optimale koers aan te kopen. Al met al is er een hoop te leren over beleggen, het is niet zo dat één strategie per definitie zaligmakend is. Binnen Duitenberg wordt er volop gediscussieerd over welke methode gevolgd moet worden, lijkt het je leuk deel te nemen aan deze discussie of gewoon meer te weten te komen over de verscheidene strategieën, kom eens langs bij een analyseavond op woensdag vanaf 20:00 of kijk op www.duitenberg.nl!
10
DUITENBERG
BELEGGINGSSTUDIECLUB
DP5 De beurs tijdens mijn leven □ Roel Gijzen
Toen ik in 1992 geboren werd, was iedereen laaiend over de beurs. Er werden zelfs aandelen gekocht met de overwaarde van huizen. De beurs stond toen die tijd op ongeveer 125. Tussen nu en toen zijn er vele interessante, leuke, maar ook heftige dingen gebeurd. De eerste helft van mijn tot nu toe genoten leven, steeg de beurs alleen maar. De tweede helft was en is het anders: Internetbubble, kredietcrisis en nu, de Eurocrisis door de Zuid-Europese landen, samen met een ietwat labiel Amerika.
Internetbubble In 1997 werd internet razend populair, waardoor investeren in die sector ook zeer populair werd. Google werd als zoveelste zoekmachine gelanceerd en Apple werd weer nieuw leven ingeblazen door een investering van 150 mln. dollar in 1997. Zo zijn er vele bedrijven op te noemen, waaronder ook velen, die het niet overleefd hebben. De bedrijven moesten steeds groter groeien, om op die manier klanten te winnen en zodoende te overleven. Vaak ging dit gepaard met grote verliezen. Zelfs Google had voor een lange tijd geen inkomsten, maar was populair omdat het geen advertenties had. Blijven groeien terwijl er vele verliezen gemaakt worden kan niet. Daarom is vlak voor 2001 de internetbubble geknapt. De AEX daalden van 689.5 punten in 2001 tot 248,5 punten in 2003.
Algoritmische grafiek 1: AEX van 1992 tot en met 2004
Bron: Yahoo finance
11
DUITENBERG
BELEGGINGSSTUDIECLUB
DP5 Kredietcrisis De beurzen groeiden weer gematigd vanaf 2003 en geld werd weer uitgeleend. Beurshandelaren zagen de zon weer schijnen, tot de zomer van 2007. De huizenprijzen daalden snel, de hypotheken op de huizen daalden daardoor ook snel in waarde. Hierdoor kwamen financiële instellingen in de problemen. Het was niet geheel bekend wie er in de problemen zaten en daardoor leenden banken elkaar (bijna) geen geld meer. Vele banken gingen failliet en ook vele werden genationaliseerd. Het was een domino-effect, waardoor ook vele bedrijven ten onder gingen. De beurs is gedaald van 560 punten in 2007, tot net iets onder de 200 in maart 2009.
Algoritmische grafiek 2: AEX van 2003 tot en met 2009
Bron: Yahoo finance
Overheid/schuldencrisis? Maart 2009 beginnen de beurzen weer te stijgen en begin 2011 lijkt het erop dat de crisis over is. Echter vanaf half februari 2011 met een top van iets onder de 375 punten is de beurs weer gedaald tot onder de 300 punten in augustus en verder. Dit komt door een aantal gebeurtenissen.
Algoritmische grafiek 3: AEX van 2009 tot en met 2011
Bron: Yahoo finance
De EU komt erachter dat de Griekse regering een torenhoge schuld heeft, welke hij niet kan afbetalen Dit is het begin van de Eurocrisis. Na een aantal steunmaatregelen komt ook Italië, maar Berlusconi komt dit keer niet in het nieuws door zijn hobby met vrouwen, maar door bezuinigingen, wat de Italiaanse wond iets weet te verzachten. Ook Spanje gaat slecht: ze hebben een werkloosheidspercentage van 20%. Maar goed, in meer dan 25 jaar tijd is het maar 3 jaar onder de 10% geweest. Portugal wil ook gesteund worden door de EU. Echter, de Europese Unie kwam achter de goudblokkenverzameling (waarde +/- 15 mld. Dollar) van de gevreesde oud dictator „Oliveira Salazar‟, wat ze daarentegen niet willen verkopen. Met Ierland gaat het ook vanaf ongeveer St. Patrick's Day niet
12
DUITENBERG
BELEGGINGSSTUDIECLUB
DP5 zo denderend meer vanwege hun bankwezen. België, ja België:‟Een regering is zo 2010, het anarchisme is nu in.‟ Europa is niet de enige, ook Azië. De Japanse economie daalde flink door een golf vanaf zee, maar daar komen de gedisciplineerde Japanners wel weer bovenop. China is de afgelopen jaren ook flink gestegen. De investeringen in China gingen net zo snel als die van de IT sector 10 jaar geleden, maar is dit niet weer een bubbel? Het grote land Amerika zit natuurlijk ook niet stil. Dit keer zijn het niet de bedrijven, maar de regering. De VS is gesticht onder het mom van „vrije markt‟. Nu de regering financieel ingegrepen heeft bij een aantal bedrijven en banken, zit het nu zelf in de financiële moeilijkheden. Nu is de vraag voor de handelaren: ‟Hoe diep kan de beurs zakken? Zal de AEX binnenkort onder de 200 punten komen, door een volgende crisis, genaamd schuldencisis?‟ Hopelijk gaat de door mij getrokken lijn in de grafiek hieronder niet geraakt worden en gaat de AEX verdubbelen tot de stand van vroeger. Nu helaas lijkt de AEX dronken door de Ouzo.
Algoritmische grafiek 4: AEX van 1992 tot en met 2011
Bron: Yahoo finance
13
DUITENBERG
BELEGGINGSSTUDIECLUB
DP5
14
DUITENBERG
BELEGGINGSSTUDIECLUB
DP5 Praktische beleggingszaken voor beginners □ Kevin Wierda
Hier volgen enkele begrippen die je zeker tegenkomt wanneer je een broker (beleggingsbank) hebt gevonden en wilt gaan beginnen met beleggen. Brokers Een broker is een tussenpersoon die voor jou als particuliere belegger handelt op de beurs. Niet iedereen kan namelijk zo maar gaan staan handelen. Vroeger waren brokers de drukke mannetjes met gave gekleurde jasjes die liepen te schreeuwen op de beurs. Tegenwoordig gaat vrijwel alles elektronisch en hoef je om te beleggen geen mens meer te spreken als je dat niet wilt. Je opent gewoon een rekening bij een (online) beleggersbank en kunt alles van achter je PC regelen. Groot voordeel van een online broker is dat je via je beleggersrekening vaak een schat aan informatie (jaarcijfers van bedrijven, koersinformatie, financieel nieuws etc.) tot je kunt nemen. Brokers beconcurreren elkaar tegenwoordig dan ook vooral op (voornamelijk transactie-) kosten en service (informatieaanbod op website, klantenservice, etc.). Enkele bekende namen zijn Binck, Alex, Lynx, Today‟s Brokers en Interactive Brokers. Ordertypes Als je besloten hebt een aandeel te willen (ver)kopen, kun je kiezen uit een aantal verschillende orders. De belangrijkste zijn een bestens order en een limiet order. Een bestens order is de meest simpele, dit is gewoon een order die zo snel mogelijk tegen de dan geldende marktprijs wordt uitgevoerd. Bij een limiet order kan een maximum koopprijs of minimum verkoopprijs meegegeven worden. In dit geval zal de order pas uitgevoerd worden zodra de koers zich onder de koop- of boven de verkoopprijs bevindt.
15
DUITENBERG
BELEGGINGSSTUDIECLUB
DP5 Bied/laatsysteem Beleggen wordt wel eens een zero sum game genoemd, tegenover iedere belegger die winst maakt staat een andere die verlies maakt. Wat traden betreft klopt dit ook wel, voor iedere aankoop die jij doet is er een tegenpartij die verkoopt. Dit handelsproces wordt gestructureerd volgens een bied- en laatsysteem. Degene die wil kopen geeft een biedprijs en volume af, dit zijn de prijs die hij biedt om een bepaald volume aandelen te kopen. Degene die wil verkopen geeft een laatprijs en volume af, dit zijn de prijs waarvoor hij zijn volume aandelen wil „laten‟ oftewel verkopen. Veel brokers bieden hun klanten de mogelijkheid om een klein stukje van hun orderboek in te zien. In dit orderboek worden alle bied- en laatprijzen en volumes opgeslagen. Als je via een broker je aan- en verkopen doet zul je merken dat de afgegeven biedprijs altijd iets lager is dan de laatprijs. Het verschil tussen de bied- en laatprijs wordt de spread genoemd. Brokers verdienen vooral aan deze spread (en aan de transactiekosten) hun geld.
Basiscursus beleggen! 21 september Voor meer info: www.duitenberg.nl
16