DUITENBERG
BELEGGINGSSTUDIECLUB
DP5
Duitenplein 5 Duitenplein 5 is het clubblad van B.S.C. Duitenberg
Inhoud Redactioneel .................................................................................... 2 Agenda ............................................................................................ 3 Van de voorzitter .............................................................................. 4 Beleggingscommissie ........................................................................ 6 Griekenland beter snel uit de Euro ...................................................... 8 Eurocrisis: Schuld van de politiek of de banken? ................................. 13 De eurocrisis (valuta) technisch bekeken ........................................... 16 Het Duitenberg Nieuwjaarsdiner ....................................................... 19
Editie: Thema: Oplage: E-mail: Website: Adres:
Maart 2011, Nummer 1, Jaargang 24. Eurocrisis 130 exemplaren.
[email protected] www.duitenberg.nl Bastille kamer 316, Postbus 217, 7500 AE Enschede
1
DUITENBERG
BELEGGINGSSTUDIECLUB
DP5 Redactioneel Beste Duitenberger, Voor je ligt de eerste DP5 van 2011. Deze DP5 staat het thema Eurocrisis centraal. Aangezien de solvabiliteitscrisis niet alleen alle financiële instellingen maar ook alle beleggers beïnvloedt, is het thema voor ons erg interessant. Allereerst zal onze voorzitter de DP5 inleiden. Dit zal de laatste “Van de Voorzitter” zijn van Jesse Leeuwendal, aangezien hij op de ALV het bestuur helaas zal verlaten. Verder zal hij het thema Eurocrisis iets verder uitlichten. Daarna zal penningmeester Jacob Potma de huidige stand van onze portefeuille bespreken. De laatste tijd wordt er erg fanatiek geanalyseerd en dit is aan onze portefeuille ook te merken. Na een poos van inactiviteit is de handel bij Duitenberg weer op gang gekomen. Hierop volgend zal, zoals gebruikelijk, de column van Hendrik voorbijkomen, die ditmaal voornamelijk de problematiek van de PIGSlanden zal bespreken. Deze column zal gevolgd worden door een korte column over de schuldige partijen van de eurocrisis. Ook zijn wij blij te kunnen melden dat we Technisch Analist Bas Heijink van de ING bereid hebben gevonden een column voor onze DP5 te schrijven. Hij zal de Eurocrisis valuta technisch bekijken. Tot slot is er dan nog een klein stukje over het Duitenberg NY diner, dat in januari van dit jaar heeft plaatsgevonden. Dan resten mij nu nog 3 dingen. Ten eerste zal dit de laatste DP5 van mijn handen zijn, gezien het feit dat ik vanaf de volgende ALV niet langer secretaris maar vicevoorzitter zal zijn. Ten tweede wil ik benadrukken dat iedereen stukjes kan inzenden voor de DP5. Tot slot wens ik iedereen weer veel leesplezier! Met vriendelijke groet, Jurjen Oud Secretaris B.S.C. Duitenberg
[email protected]
2
DUITENBERG
BELEGGINGSSTUDIECLUB
DP5 Agenda Lezing Cees Smit
27 april 2011, woensdag
Op woensdag 27 april zal Cees Smit, alias Frank van Dongen, een lezing geven voor B.S.C. Duitenberg. Dit is zeker een aanrader! De locatie en precieze tijd van de avond zijn nog niet bekend, maar zullen zodra deze bekend zijn geplaatst worden op de website. Aanmelden is wel al mogelijk.
Inhousedag Optiver
2 mei 2011, maandag
Op maandag 2 mei zal de inhousedag bij Optiver plaatsvinden. Optiver is een van de Marketmakers van Nederland en houdt zich bezig met de handel in opties. De dag zal veel bieden, zoals een kijkje in de wereld van optiehandelaars, een kijkje binnen de bedrijfscultuur van Optiver, een rekentest om te zien of jij een optiehandelaar zou kunnen zijn en tot slot een borrel met de traders.
Analyseavond
elke woensdagavond
Elke woensdagavond vindt bij B.S.C. Duitenberg de analyseavond plaats. Op deze avond zullen enkele aandelen worden geanalyseerd op basis van fundamentele en technische analyse. In het geval van een positieve analyse zal uiteindelijk het betreffende aandeel aangekocht worden.
Als je meer wilt weten of je alvast wilt aanmelden voor één van de activiteiten, stuur dan een email naar
[email protected] Deelname is zowel voor leden als voor niet leden. Ook voor suggesties over een activiteit of een niet-Duitenberg evenement dat op de agenda geplaatst moet worden, kun je mailen naar:
[email protected] De voorgaande data is een planning, voorafgaand worden de leden gemaild.
3
DUITENBERG
BELEGGINGSSTUDIECLUB
DP5 Van de voorzitter Beste Duitenbergers, Voor de laatste maal zal ik als voorzitter van B.S.C. Duitenberg dit inleidende verhaal verzorgen. Op de aankomende Algemene Ledenvergadering van 7 maart zal ik mijn functie neerleggen en het stokje doorgeven aan de huidige vicevoorzitter, Stijn Roersch. Ik heb er alle vertrouwen in dat hij samen met de overige bestuursleden in staat is de vereniging adequaat te leiden en zie de toekomst met veel vertrouwen tegemoet. Roel Gijzen zal tijdens de ALV het bestuur komen versterken en zal de functie van secretaris op zich nemen. Hierdoor ontstaat een jong, enthousiast bestuur en is het voortbestaan van Duitenberg weer gegarandeerd. Het onderwerp van deze DuitenPlein 5 is de Eurocrisis. Een zeer actueel en tastbaar onderwerp. Nog steeds is onduidelijk hoe de wind precies waait in Europa. Welke landen redden het wel en welke redden het niet? Is het opgerichte noodfonds wel groot genoeg of moeten de „rijke‟ landen extra geld beschikbaar stellen? Moet de ECB nog meer obligaties van probleemlanden opkopen? En is het zelfs reëel om Europa op te delen in bijvoorbeeld Noord en Zuid? Allemaal vragen die op Europees niveau beantwoordt moeten worden, maar waarover de besluitvorming door bureaucratische rompslomp en conflicterende belangen altijd langer duurt dan wenselijk. Alhoewel het thema van de Eurocrisis op dit moment enigszins is ondergesneeuwd door recente ontwikkelingen in Noord-Afrika en het Midden-Oosten, staat het vast dat we de komende maanden à jaren nog veel gevolgen zullen ondervinden van deze crisis. B.S.C. Duitenberg heeft tot nu toe echter weinig hinder ondervonden van de huidige crisis. Al hoewel de rendementen van beleggingen nog altijd niet top zijn, is dat wel het geval met het algemene activisme van de vereniging. In januari heeft namelijk een zeer interessante lezing van Dhr. Rozemuller plaatsgevonden. Ondanks het vrij specifieke onderwerp van ETF‟s (of Trackers) was er toch een aardige opkomst. De goede presentatie en interactie tussen het publiek en Dhr. Rozemuller zorgden voor een zeer geslaagde avond. Daarnaast is het jaar 2011 ingeluid met een Nieuwjaars diner in Rotterdam voor (oud-)bestuurders en actieve leden van Duitenberg. Verderop in deze periodiek is zowel een verslag te vinden over de lezing van Dhr. Rozemuller als van de gezellige avond in Rotterdam.
4
DUITENBERG
BELEGGINGSSTUDIECLUB
DP5 De aankomende tijd staan tevens spannende ontwikkelingen op de planning. Allereerst zal er tijdens de aankomende Algemene Ledenvergadering een bestuurswisseling plaatsvinden. Zoals gezegd zal Stijn Roersch mijn rol als voorzitter van de vereniging op zich nemen en zal het bestuur aangevuld worden met Roel Gijzen. Ieder Duitenberglid is welkom bij de ALV die zal beginnen rond 20:00 uur in de Duitenbergkamer. Op woensdag 9 maart zal er i.s.m. de Rabobank Enschede-Haaksbergen een vervolg worden gegeven aan de basiscursus beleggen in de vorm van een beleggingscursus voor gevorderden. De cursus zal wederom gehouden worden door dhr. Peddemors in de adviesbank van de Rabobank op de Hengelosestraat te Enschede. De avond begint rond 20:00 uur en aanmelding geschiedt door een mailtje te sturen naar
[email protected]. Op de iets langere termijn staan nog twee zeer interessante activiteiten op de planning. Zo zal Cees Smit a.k.a. Frank van Dongen op 27 april een lezing komen verzorgen in Enschede en zal op 2 mei afgereisd worden naar Amsterdam voor een inhousedag bij marketmaker Optiver. Houd tevens onze website in de gaten om op de hoogte te blijven van alle recente ontwikkelingen. Ook zijn daar alle analyses van de analyseavonden te vinden, welke een goed beeld geven van hoe deze avonden verlopen. Mocht dit je interesse wekken, dan ben je natuurlijk altijd van harte welkom om woensdags om 20:00 uur een analyseavond in de Duitenbergkamer bij te wonen. Via deze weg wil ik één ieder met wie ik de afgelopen jaren heb samengewerkt alvast hartelijk danken voor de prachtige tijd en prettige samenwerking bij Duitenberg en in het bijzonder mijn medebestuurders Menno Bouma, Pieter Klok, Kevin Wierda, Stijn Roersch, Jacob Potma en Jurjen Oud. Ik wens jullie en de vereniging het allerbeste! Namens het bestuur, Jesse Leeuwendal
5
DUITENBERG
BELEGGINGSSTUDIECLUB
DP5 Beleggingscommissie □ Jacob Potma
In deze rubriek zal ik weer het een en ander vertellen over onze portefeuille. Er is begin dit jaar weer gehandeld en ik hoop dat dit de komende tijd nog meer zal gebeuren. Ik zal alle trades, voor zover die er zijn, en bijzonderheden bij langs lopen. En dit belooft een heuse climax! Fornix Biosciences Het verhaal Fornix is niet bijzonder. Sinds de kersteditie is de koers van Fornix van €2,17 gestegen naar €2,48, een stijging van ruim 14%. Zou normaal gesproken heel aardig zijn, echter gaat het om dusdanig kleine bedragen (Lees: er is al zoveel verlies op geleden en Fornix heeft veel superdividend uitgekeerd) dat dit niet veel meer uitmaakt. Onze strategie omtrent dit aandeel is: afwachten wat er met het bedrijf en de beursnotering gebeurt. Fornix is hard aan het afbouwen en onderdelen aan het verkopen. Wie weet wat het voor ons oplevert. In ieder geval levert het verkopen van ons belang te weinig op om het ook alleen maar te overwegen. Verkoop Royal Dutch Shell Op 6 januari 2011 hebben wij besloten onze aandelen in Royal Dutch Shell te verkopen tegen een koers van €25,32. De beslissing is gemaakt op basis van consensus op de analyseavond van 5 januari 2011. De voornaamste redenen hiervoor waren dat Shell in onze ogen redelijk hoog stond, en wij met de portefeuille “Schoon schip” wilden maken om weer nieuwe investeringen te doen, die hopelijk meer zullen gaan renderen. Aankoop Arcelor Mittal De week na de verkoop van Shell gingen we over tot de aankoop van 15 aandelen Arcelor Mittal. Dit aandeel was reeds geanalyseerd eind oktober 2010. Mede op basis van deze analyse achtten wij het aandeel op dit moment koopwaardig. Kort na de aankoop werd de spin-off van de roest vrij staal divisie officieel. Per 20 aandelen Arcelor kregen de aandeelhouders 1 aandeel Aperam, met een koers van €28,00. Omdat wij geen 20 aandelen bezitten, hebben we het deel waar we recht op hadden in cash ontvangen. Op moment van schrijven noteert Arcelor Mittal een koers van €26,63.
6
DUITENBERG
BELEGGINGSSTUDIECLUB
DP5 Het paradepaardje van Duitenberg: Innoconcepts Tot slot nog het verhaal van Innoconcepts. Dit bedrijf is inmiddels failliet verklaard en dus zijn wij in principe al ons geld verloren. Ondertussen is bekend geworden dat door een oud bestuurd gefraudeerd en misleidende informatie verstrekt zou zijn. De VEB heeft aangekondigd dit te onderzoeken en zo nodig hiertegen te procederen. Leuk en leerzaam om mee te maken! We zullen jullie op de hoogte houden. Tot slot nog een actueel overzicht om een helder overzicht te bieden van de portefeuille.
7
DUITENBERG
BELEGGINGSSTUDIECLUB
DP5 Griekenland beter snel uit de Euro □ Hendrik Oude Nijhuis
Nu Egypte het nieuws domineert zijn de berichten over het euroexperiment wat naar de achtergrond verschoven. Een antwoord op de fundamentele onevenwichtigheden in de eurozone is echter nog steeds niet gevonden. Anders dan vaak verondersteld lijken het bij nader inzien vooral de 'PIIGS-landen' zelf (Portugal, Italië, Ierland, Griekenland en Spanje) te zijn die er baat bij hebben uit de euro te stappen. Maar weinigen zien dat vooralsnog in... Begrotingstekorten, schuldratio's en werkloosheid Ter onderbouwing van de stelling dat het een kwestie van tijd lijkt voordat het eerste euroland besluit de eenheidsmunt te verlaten enkele cijfers (Europese Commissie, 2010): BEGROTINGSTEKORTEN Ierland: 11,7% Spanje:9,8% Griekenland: 9,3% Portugal: 8,5% Italië: 5,3% Hoewel het maximale begrotingstekort van een euroland 3% mag bedragen (volgens 'Het Verdrag van Maastricht' ofwel het EU-verdrag), bedraagt het gemiddelde tekort in bovengenoemde landen het drievoudige. De afgesproken 'ijzeren begrotingsdiscipline' blijkt niet veel meer dan een wassen neus. De staatschulden van deze landen dan? In hetzelfde EU-verdrag was hiervoor een plafond van 60% afgesproken... STAATSSCHULDRATIO [en WERKLOOSHEID] Griekenland: 124,9% [11,8%] Italië: 118,2% [8,8%] Portugal: 85,8% [9,9%] Ierland: 77,3% [13,4%] Spanje: 64,9% [19,7%]
8
DUITENBERG
BELEGGINGSSTUDIECLUB
DP5 De staatsschuld in zowel Ierland als Spanje lijkt nog wel enigszins beheersbaar. Maar vergist u zich niet: doordat de rente hier jarenlang op een te laag niveau gelegen heeft, heeft zich hier een enorme bubbel op de huizenmarkt ontwikkeld waarbij zelfs de Amerikaanse huizenbubbel in het niet valt. In Amerika stegen de huizenprijzen tussen 2000 en 2006 met ongeveer 80%. In Ierland en Spanje verdrievoudigden (!) de huizenprijzen in deze jaren. Zowel in Ierland als in Spanje is de bubbel inmiddels gebarsten en dalen de prijzen in hoog tempo. Als direct gevolg daarvan zitten de banken aldaar in zwaar weer. Gevolg: de Ierse en Spaanse overheden ontkomen er niet om aan hun banken te redden. En gevolg daarvan is dat de schuldratio's in zowel Ierland als in Spanje in sneltreinvaart verder zullen oplopen. Griekenland dan. Hier 'eisen' het Internationale Monetaire Fonds (IMF) en de Europese Centrale Bank (ECB) als voorwaarde voor uitgifte van noodleningen dat de Griekse economie competitiever wordt. Hiertoe worden in Griekenland de lonen en uitkeringen verlaagd. Een soort 'interne devaluatie' dus om de concurrentie met andere eurolanden beter aan te kunnen. Stel nu dat Griekenland in dit plan slaagt. Dat men het algemene prijsniveau - en daarmee de omvang van de Griekse economie - in een jaar of drie met zo'n 20% weet te verlagen. In dat geval worden haar schulden des te ondragelijker. De Griekse staatsschuldratio stijgt dan namelijk van 124,9% nu naar ongeveer 180% (!) in 2014. Dit enerzijds als gevolg van nieuwe tekorten de komende jaren, anderzijds doordat afgezet tegen een kleinere economie de schuld in relatieve omvang snel toeneemt. Andere belangen... Naast de belangen van de PIIGS-landen zelf spelen er grote andere belangen van partijen die er baat bij hebben dat de eurozone (in ieder geval voorlopig) intact blijft. Zo hebben Duitse banken enkel naar Griekenland en Ierland een exposure van circa US $ 250 miljard. Blijft Griekenland en / of Ierland in gebreke dan hebben de Duitse banken een probleem. Grote kans dat de Duitse overheid ze dan weer eens mag komen redden. En interessant om te weten: Duitse banken rekenen nu nog alsof er totaal niets aan de hand is. Griekse staatsobligaties die de markt op een koers
9
DUITENBERG
BELEGGINGSSTUDIECLUB
DP5 van 65% waardeert staan bij Duitse banken op een koers van 100% in de boeken. Boekhoudkundig is er vooralsnog geen wolkje aan de lucht dus. Nederlandse banken hanteren overigens exact dezelfde rekenwijze. Uiteraard profiteert de Duitse economie zelf ook zeker van de export naar de maar weinig competitieve PIIGS-landen. Ook China heeft er veel baat bij dat de euro intact blijft. China heeft namelijk een Europese exposure van circa US $ 800 miljard en om te voorkomen dat de zaak ineenstort heeft China zich een tijdje terug al gemeld als koper van Griekse obligaties. Net als de Duitse banken hebben ook de Nederlandse banken een aanzienlijke exposure naar de PIIGS-landen en wel ter grootte van 33% van de totale Nederlandse economie. Door via het Europese noodfonds mee te helpen aan 'tijdelijke noodleningen' voor de PIIGS-landen winnen de Nederlandse en Duitse overheid vooral tijd. Tijd die nodig is zodat onze banken - nog maar amper de kredietcrisis te boven - weer wat vet op de botten kunnen krijgen. Daarmee kunnen zij straks de klappen opvangen wanneer alsnog een of meerdere landen mocht besluiten uit de eurozone te treden. Uitstel, geen afstel Overigens is benadrukt dat de landen in de periferie van Europa niet enkel met hun schulden (of de rentelast daarop) in de maag zitten. Vanwege de forse begrotingstekorten, de rentebetalingen nog buiten beschouwing gelaten, zullen zij nog vele jaren lang fors op alle denkbare uitgaven moeten bezuinigen. En tevens zullen zij de belastingen flink moeten verhogen. Grote kans dat dit hun toch al kwakkelende economieën verder onder druk zet. Door ten koste van alles deel van de eurozone te willen blijven uitmaken tekenen de PIIGS-landen er als het ware zelf voor nog vele jaren in een staat van depressie en hoge werkloosheid door te modderen. En ondanks alle inspanningen zal het geldinfuus van de ECB en het IMF noodzakelijk blijven. De kapitaalmarkten hebben anders dan politici namelijk al lang ingezien dat de situatie vrijwel onhoudbaar is en zijn niet of nauwelijks nog bereid de PIIGS-landen tegen redelijke tarieven van geld te voorzien. Anders gesteld: Europa zal naar alle waarschijnlijkheid steeds meer leningen aan de PIIGS-landen moeten gaan garanderen. Met name de Duitse bevolking lijkt daar steeds minder trek in te krijgen. Vanwege de lage arbeidsproductiviteit, hoge schuldquota, grote begrotingstekorten en een forse werkloosheid is het voor de landen in de periferie van Europa wellicht niet eens zo'n gek plan zelf maar te
10
DUITENBERG
BELEGGINGSSTUDIECLUB
DP5 overwegen om uit de euro te stappen. Zij kunnen dan hun schulden herstructureren, hun munt devalueren en geholpen door een aantrekkende export langzaam maar zeker de weg naar herstel inzetten. Mocht deze keuze niet genomen worden dan is het heel wel denkbaar dat de kapitaalmarkten hen binnen enkele jaren daartoe zullen dwingen. Simpelweg door hen geen geld meer te lenen. Om dit pijnlijke proces tot 'economische executie' niet extra lang te rekken doen de landen in de periferie van Europa er dus wellicht goed aan zelf uittreden te overwegen. De keuze om in de euro te blijven lijkt de periode van economische misère enkel te verlengen. Maar dit zal enkel uitstel blijken, geen afstel. Hendrik Oude Nijhuis http://www.warrenbuffett.nl/
Lezing Cees Smit Woensdag 27 april 2011 Inschrijven en meer info: www.duitenberg.nl
11
DUITENBERG
BELEGGINGSSTUDIECLUB
DP5
12
DUITENBERG
BELEGGINGSSTUDIECLUB
DP5 Eurocrisis: Schuld van de politiek of de banken? □ Jurjen Oud
Heel de wereld is er al helemaal klaar mee: De kredietcrisis. Net toen iedereen even dacht dat het beter zou gaan kwam de 2e crisis er alweer aan: De solvabiliteitscrisis. Hoe heeft het eigenlijk zo ver kunnen komen? Het begin van het einde: Griekenland Door de kredietcrisis zijn de financiën van de overheden van de Europese Unie erg verslechterd. Omdat de recessie bleef aanhouden, wegens de negatieve groei, bleven de inkomsten dalen door het tekort aan belastingopbrengsten. Daar tegenover stond echter, dat de uitgaven toenamen. Dit was onder andere te danken aan zaken als werkloosheidsuitkeringen die stegen, kosten van reddingsoperaties van de vele banken die op het punt stonden om te vallen en de reddingsoperaties van andere bedrijven, zoals verzekeringsmaatschappijen en dergelijke. Door de hogere uitgaven en de lager inkomsten, steeg de overheidsschuld in een rap tempo. Terwijl de gemiddelde overheidsschuld (uitgedrukt als percentage van het bruto nationaal product) van de Eurozone zo rond de 70% lag in 2008, lag deze voor sommige landen zoals Italië en Griekenland boven de 100%! Bovenaan de volgende pagina een overzicht met de schulden van de Eurolanden in percentage van BBP.
13
DUITENBERG
BELEGGINGSSTUDIECLUB
DP5 Land België Cyprus Duitsland Estland Finland Frankrijk Griekenland Luxemburg Ierland Italië Malta Nederland Oostenrijk Portugal Sloveniè Slowakije Spanje Gemiddeld
2006 88,1% 64,6% 67,6% 4,5% 39,7% 63,7% 106,1% 6,7% 24,9% 106,5% 63,4% 47,4% 62,1% 63,9% 26,7% 30,5% 39,6% 68,5%
2007 84,2% 58,3% 65% 3,8% 35,2% 63,8% 105,0% 6,7% 25% 103,6% 61,7% 45,3% 59,3% 62,7% 23,4% 29,6% 36,1% 66,2%
2008 89,6% 48,3% 66,3% 4,6% 34,1% 67,5% 110,3% 13,6% 44,3% 106,3% 63,1% 58,2% 62,5% 65,3% 22,5% 27,8% 39,8% 69,8%
2009 96,2% 58% 73,4% 7,2% 43,8% 78,1% 126,8% 14,5% 65,5% 116% 68,6% 60,8% 67,5% 76,1% 35,4% 35,4% 53,2% 79,2%
Maar ging dit nu zo plotseling? Niet echt. Al in 2006 (1 jaar voordat de kredietcrisis van zich liet horen), hadden Italië en Griekenland al een overheidsschuld als percentage van BBP van boven de 100%! Dit ging dus al meer dan 3 jaar zo? Zoals iedereen wel weet, is het niet gemakkelijk om toe te treden tot de Europese Unie en om de euro als munteenheid te hebben. Hieraan zijn namelijk veel regels verbonden. Al deze regels zijn opgenomen in het Verdrag van Maastricht, dat op 7 februari 1992 werd ondertekend en diende ter oprichting van de Europese Unie. Hierin waren ook Europese begrotingsregels betreffende deze zaken opgenomen. Deze blijken door het merendeel van de lidstaten veelvuldig overtreden te zijn. In de 11 jaar sinds de invoering van de euro overtraden België en Italië ieder jaar 1 of beide criteria. Griekenland deed hier nog een schepje bovenop en overtrad in de 9 jaar dat het land de euro als munt voerde ieder jaar beide criteria! Slechts Luxemburg en Finland voldeden ieder jaar aan beide criteria. In het verdrag van Maastricht zijn ook regels op gesteld wat betreft beboeting voor het niet nakomen van de gemaakte afspraken in het verdrag. Deze boetes zijn geen enkele keer opgelegd. Omdat de boetes toch niet nageleefd werden, het toezicht niet erg scherp was en het al die jaren steeds goed ging, was er voor de landen die deze problemen hadden ook geen reden tot verandering.
14
DUITENBERG
BELEGGINGSSTUDIECLUB
DP5 Wie is er nu schuldig? Natuurlijk zijn de grootste schuldenaars al aangewezen: De veroorzakers van de kredietcrisis, namelijk de banken. De eurocrisis is door de kredietcrisis getriggerd. Maar over de andere schuldenaar horen we vrij weinig. Let op: ik zeg “over” deze schuldenaren horen we weinig, van we horen absoluut niet weinig “van” ze. Het zijn namelijk de partijen die nu het meeste aan het woord zijn. Zoals eerder vermeld zijn nooit boetes opgelegd voor het overschrijden van de regels die in het verdrag van Maastricht zijn opgesteld. Mochten deze regels nageleefd zijn, zou de kans groot zijn dat er binnen dat land ander beleid was geweest om maar te zorgen dat die staatsschuld naar beneden gebracht zou worden. Kortom: Het toezicht van de politiek wat betreft de naleving van de regelgeving heeft erg tekortgeschoten en heeft ook zeker een bijdrage geleverd aan de huidige solvabiliteitscrisis. En we zijn nog lang niet klaar met de problematiek. Niet alleen in Nederland maar ook in de rest van Europa kampt met het probleem van de toenemende vergrijzing. Door deze vergrijzing zullen de kosten aanzienlijk toenemen voor de overheden. Combineer dit met een tegenvallende groei van het BBP en de belastinginkomsten en je komt al snel met een minnetje onder de streep uit. We komen in een soort cirkel waar we niet gemakkelijk uit zullen komen. Als dit aan blijft houden, zullen er binnen nu en 15 jaar bepaalde landen niet meer in staat zijn hun schulden af te betalen. Onzekerheid Maar voor het zover is, kan er nog van alles gebeuren. Feit is wel dat we nog voor lange tijd problemen blijven houden en de toekomst er niet bepaald zonnig uitziet. Maar voor die tijd zal de politiek wel ingrijpen. Er is veel werk verzet om de Euro doorgevoerd te krijgen en we zullen hem dan ook niet zomaar laten vallen. Wat de politiek voor oplossing zal gebruiken? Ik durf het niet met zekerheid te zeggen. Afstempeling zou een mogelijkheid zijn, maar ook dit zou weer problematiek met zich mee brengen zoals inflatie en nationalisatie van banken wegens al het staatspapier wat deze banken hebben. We staan er dus nog lang niet rooskleurig voor en ik ben ook erg huiverig wat de toekomst betreft. Ik hoop dat iedereen nu zo hard onderuit is gegaan, dat alles nu flink aangescherpt zal worden om dit in de toekomst te voorkomen. Regels zijn erg handig, mits ze nageleefd worden. Jurjen Oud Let: Dit is puur mijn visie op het onderwerp. Alle cijfers zijn niet door mij berekend maar zijn ontleend van wetenschappelijke bronnen.
15
DUITENBERG
BELEGGINGSSTUDIECLUB
DP5 De eurocrisis (valuta) technisch bekeken □ Bas Heijink
Technische analyse bestudeert grafieken en daarmee het handelsgedrag in de markt. Belangrijke aannames daarbij zijn dat de prijs alleen wordt bepaald door vraag en aanbod, dat alle ontwikkelingen zijn verdisconteerd in de koers en dat de geschiedenis zich herhaalt. Tijdens de bestudering van de grafieken kijk ik naar koerspatronen (omdat de geschiedenis zich herhaalt) en omkeersignalen. Het makkelijkste uitgangspunt daarbij is dat er maar twee soorten markten zijn: een stijgende of een dalende. De moeilijkheid zit hem in het feit of de markt op dat moment stijgend of dalend is en op welke termijn. Nu naar de eurocrisis: is er sprake van een eurocrisis? Kort gezegd; Nee. Ten opzichte van de Japanse yen is de euro recent gedraaid van negatief naar positief. Er werd in de afgelopen maanden een groot omkeerpatroon afgerond waarbij medio februari ook de dalende trend werd gebroken. Dit is een krachtig koopsignaal. De euroyen kan technisch gezien eerst naar 120, maar een beweging naar 139 sluit ik niet uit. Euro-Yenkoers
16
DUITENBERG
BELEGGINGSSTUDIECLUB
DP5 Hoe staat de euro er dan voor ten opzichte van de dollar. Ook daar is het geen crisis voor de euro. De dalende trend werd in de zomer van 2010 verbroken en ging rond de 124 naar stijgend. De langetermijntrend is stijgend waarbij ik nog dit jaar een test van de 151 verwacht. Dit neemt niet weg dat een dergelijke trend gepaard gaat met golfbewegingen, korte tegenreacties of correcties als bevestiging van hogere bodems in en de stijgende langetermijntrend. Op dit moment (15 februari) noteert de eurodollar rond de 1,34 en dat lijkt een interessant instapmoment. Pas onder de 1,30 komt de stijgende langetermijntrend in gevaar. Ik verwacht in de komende periode een verdere stijging naar 1,43 in eerste instantie. Tenslotte kijk ik ook geregeld naar de euro-pond en dan valt juist op dat de euro in een dalende trend vast blijft zitten. Het Engelse pond wordt dus sterker, de toppen (tegenreacties) komen lager te liggen en een beweging naar 0,77 tot 0,67 moet mogelijk zijn dit jaar. Let er op dat trends tijdelijk zijn, de stijgende en dalende trends lossen elkaar af, dus er komt zeker weer een eurocrisis. Dat heeft niets te maken met de nieuwsfeiten die recentelijk naar buiten zijn gekomen. Deze zijn al verdisconteerd in de koersen. Euro-Pond
Als laatste nog enkele technische verwachtingen van mij voor het de periode 2011/2012:
17
DUITENBERG
BELEGGINGSSTUDIECLUB
DP5 Ondanks de forse stijging van de 10-jaars staatsrente in zowel Duitsland, Nederland als in de VS kan deze nog veel verder omhoog. Zeker als we kijken naar de huidige trend en de omkeerpatronen. De kans is groot dat veel aandelenindices zoals de Duitse Xetra DAX en de S&P 500 Index nieuwe hogere all-time highs op de borden gaan zetten. Een van de interessantste sectoren voor dit jaar lijken de Financials te gaan worden. Als we kijken naar de goudprijs en de zogenoemde RICI-index kunnen grondstoffen wel eens de deceptie van 2011 gaan worden (minste stijgings-potentieel). De AEX kan minimaal de 420 (belangrijke weerstand) testen, maar een beweging naar 450 sluit ik niet uit en Innoconcepts, hmmm……. Hoezo crisis? Ik hoor u denken, is dit allemaal mogelijk in het huidige economische klimaat, hoe is dit te rijmen met de efficiënte markthypothese, en ….? Nogmaals, alle verwachtingen en beredeneringen zijn verwerkt in het handelsgedrag en daarmee de koers. Bas Heijink Bas Heijink (1974) is al meer dan twaalf jaar werkzaam bij de ING. De meeste tijd hiervan als senior trader binnen de Centrale Tradingdesk, gespecialiseerd in het traden voor vermogende relaties. Het fundament hiervoor is technische analyse. Sinds de start van het ING Investment Office (2008) is hij hier werkzaam als senior technisch analist, verantwoordelijk voor de visie op basis van technische analyse. Disclaimer Deze publicatie is opgesteld namens ING Bank N.V., gevestigd te Amsterdam en slechts bedoeld ter informatie. ING Bank N.V. is onderdeel van ING Groep N.V. Deze publicatie bevat beleggingsaanbevelingen maar geen beleggingsadvies noch een aanbieding of uitnodiging tot koop of verkoop van enig financieel instrument. ING Bank N.V. betrekt haar informatie van betrouwbaar geachte bronnen en heeft alle mogelijk zorg betracht om er voor te zorgen dat ten tijde van de publicatie de informatie waarop zij haar visie in deze publicatie heeft gebaseerd niet onjuist of misleidend is. ING Bank N.V. geeft geen garantie dat de door haar gebruikte informatie accuraat of compleet is. De informatie in deze publicatie kan gewijzigd worden zonder enige vorm van aankondiging. Auteursrecht en rechten ter bescherming van gegevensbestanden zijn van toepassing op deze publicatie. Overneming van gegevens uit deze publicatie is toegestaan, mits de bron wordt vermeld. ING Bank N.V. is statutair gevestigd te Amsterdam, handelsregister nr. 33031431 Amsterdam en staat onder toezicht van De Nederlandsche Bank (DNB) en de Autoriteit Financiële Markten AFM). Het betreft hier een beleggingsaanbeveling op basis van technische analyse, wat een autonome analysemethode is. De beleggingsaanbeveling op basis van technische analyse kan afwijken van de overige beleggingsaanbevelingen verstrekt door ING Bank N.V.”)
18
DUITENBERG
BELEGGINGSSTUDIECLUB
DP5 Het Duitenberg Nieuwjaarsdiner □ Jurjen Oud
Op zaterdag 29 januari was het weer zover: Het Duitenberg Nieuwjaarsdiner. Dit jaar geheel georganiseerd door oud-bestuurders Jorn Leeuwendal en Jork Muyres. Het Duitenberg NY Diner zou, net als vorig jaar, plaatsvinden in Rotterdam. Slaapplaatsen waren verzorgd en iedereen probeerde rond 18:00 bij Restaurant de Kip te zijn, het restaurant waar we gezellig wat zouden eten. Om 18:00 waren zo‟n beetje 20 oud bestuursleden aanwezig en werd de avond begonnen met een gezellige borrel. Iedereen kon rustig wat drinken en wat bijkletsen. Voordeel was, dat in het restaurant een aparte verdieping voor ons was gereserveerd, dus alle aanwezigen waren Duitenbergers. Na een paar borrels en enkele kleine versnaperingen werden we verwezen allen plaats te nemen aan de grote tafel. Hier zouden wij, wat we toen nog niet wisten, 3 heerlijke gerechten voorgeschoteld krijgen.
19
DUITENBERG
BELEGGINGSSTUDIECLUB
DP5 Het diner begon met het voorgerecht: Kabeljauw. Aldus de serveerster was dit niet zomaar een kabeljauw, nee, deze was van onder het ijs gevist! Hoopvol begonnen we, en al snel bleek dat zelfs de mensen die niet van vis hielden, dit stukje vis prima binnen konden houden. Verwachtingsvol keken we dus al uit naar het hoofdgerecht! Ook hier werden we niet teleurgesteld: Een stukje sukadevlees van Piet van den Berg! Wie is Piet van den Berg hoor ik jullie denken, schaam je niet, wij wisten het ook niet, maar het schijnt een van de betere slagers van Nederland te zijn. Dit vlees was zo mals, dat het in plaats van het te sudderen (wat men normaal doet met sukadelappen) het gebakken kon worden. Tot slot kregen we nog een dessert van martini-ijs, wat ook bij iedereen lekker naar binnen gleed. Na nog een poosje nageborreld te hebben, is een deel van het gezelschap weer naar huis vertrokken en de groep die overbleef richting het centrum van Rotterdam getrokken. Hier zouden we nog even gezellig wat met z‟n allen drinken, waarna de groep is opgesplitst en per taxi naar huis is vertrokken. Mijn complimenten voor de heren Jork en Jorn. Ook de overige aanwezigen bedankt voor de gezelligheid, de handige tips en het beschikbaar stellen van slaapplaatsen. Het was een erg geslaagd Nieuwjaarsdiner en ik kijk vol hoop uit naar volgend jaar! Jurjen
Inhousedag Optiver Maandag 2 mei 2011 Amsterdam Inschrijven en meer info: www.duitenberg.nl 20