Generalistisch werkenHoe hoort het? Eelke Pruim Onderzoeker/Docent Viaa
Opbouw • • • • •
Generalistisch werken – wat is het? Generalistisch werken – lukt het? Generalistisch werken – wat is het verschil? Generalistisch werken – kan het? Generalistisch werken – hoe hoort het?
Onderzoek in 2014 Uitvoeringsteam ‘Iedereen doet mee & Organiseren van (in)formele verbanden’ Organisatie
Functie
Stichting Focus
Ambulant begeleider
Frion
Ambulant begeleider
MEE
Ambulant begeleider
RIBW
Ambulant begeleider
Wijz
Ambulant begeleider
De Kern
Maatschappelijk werker
Travers Welzijn
Opbouwwerker
Sozawe gem. Zwolle
Re-integratieconsulent
Buurtzorg
Wijkverpleegkundige
Generalistisch werken – wat is het?
1. De gemeente Zwolle 2. De literatuur 3. De professionals zelf
Generalistisch werken – wat is het? “Het in één hand houden van signaleren, handelen en coördineren.” (Gemeente Zwolle, 2014)
“De professionals moet ‘zo lang als nodig en zo kort mogelijk’ betrokken blijven bij bewoners.” (Gemeente Zwolle, 2014) “Mensen moeten weer of zelfstandig kunnen blijven wonen.” (Gemeente Zwolle, 2014)
Generalistisch werken – wat is het? “Nou ja, als een mensen-mens zeg maar, iemand die heel erg open staat, heel nieuwsgierig is. Oprecht geïnteresseerd is, brede kennis heeft. In ieder geval zijn of haar eigen netwerk en de sociale kaart van je werkgebied en het liefst nog daar omheen goed zou moeten kennen.”
Generalistisch werken – wat is het? “Nou, wat mij betreft dat je niet te strak van te voren bepaalt wat jij, wat jouw werk is, waar dat uit bestaat. Oftewel van: dit behoort wel tot mijn werk en dat behoort niet tot mijn werk.” “Ik denk dat je dan wel heel veel van je medewerkers vraagt, om overal een beetje verstand van te hebben. En overal te weten wat te doen. En op zich, misschien mensen met weet ik hoe lang ervaring zullen dat misschien wat gemakkelijker kunnen, maar het is wel heel breed.”
Generalistisch werken – wat is het? “Ik denk iemand die heel laagdrempelig is, waarbij veel doelgroepen zich op het gemak voelen. Die binnenkomt bij veel doelgroepen en ik denk dat een generalist degene moet zijn die heel breed kan inventariseren en heel breed de primaire hulp kan bieden. Maar die ook heel goed weet wanneer iets wel specialisme vraagt. Dus iemand die goed die scheiding kan aanbrengen en dus ook zijn vakgebied wel enigszins kan afbakenen. Ik denk dat dat een beetje een generalistische functie is.”
Generalistisch werken – wat is het? “Een generalist is iemand die verbindt tussen de leefwereld van de burgers en de institutionele wereld, maar ook tussen professionals onderling en de burgers onderling, met een sterke nadruk op empowerment. Iemand die van alle markten thuis is, die niet per se heel diepgravende kennis heeft, maar over een breed arsenaal aan kennis beschikt om ‘eerste hulp’ te kunnen bieden.” (Scholte, Sprinkhuizen & Zuithof, 2012, p. 6).
Generalistisch werken – wat is het? Vijf indicatoren: • Verbinding maken – Met professionals – Tussen burgers en instituties – Tussen burgers onderling
• Empowerment • Breed arsenaal aan kennis
Generalistisch werken – wat is het verschil? Welzijn Nieuwe Stijl (2010) 1. Gericht op de vraag achter de vraag 2. Gebaseerd op de eigen kracht van de burger 3. Direct er op af 4. Formeel en informeel in optimale verhouding 5. Doordachte balans van collectief en individueel 6. Integraal werken 7. Niet vrijblijvend, maar resultaatgericht 8. Gebaseerd op ruimte voor de professional
Generalistisch werken (2012) Verbinding maken Met professionals Tussen burgers in instituties Tussen burgers onderling
Empowerment Breed arsenaal aan kennis
Generalistisch werken – lukt het? Vijf indicatoren: • Verbinding maken – Met professionals – Tussen burgers en instituties – Tussen burgers onderling
• Empowerment • Breed arsenaal aan kennis
Generalistisch werken – lukt het? Verbinding maken met professionals “We zijn altijd bezig geweest met wie zit er op? En altijd contact zoeken, dat je altijd in de gezamenlijkheid bezig bent rondom zo'n casus. Dat je niet alleen opereert, want je moet gewoon alle expertise die er is gebruiken.”
“Dan neem ik wel even contact op. Dat vraag ik altijd wel. Wat voor hulpverlening is er, hoe ziet dat er uit? En dan is het even een telefoontje, dat ze weten van hè, die heeft zich gemeld voor een aanvraag en ik ben hun contactpersoon en voor bijzonderheden kunnen we elkaar daar in vinden.”
Generalistisch werken – lukt het? Verbinding maken tussen burgers en instituties “Nu zou ik dan kijken naar de Stichting Wijz, omdat die vooral voor de oudere doelgroep ook veel activiteiten heeft. Dan zou ik kijken wat hij leuk vindt, vindt hij het bijvoorbeeld leuk om mee te doen met fietstochtjes, met koken of bakken, met dat soort.. of spelletjes.”
Generalistisch werken – lukt het? Verbinding maken tussen burgers onderling “En daar kan een netwerk ook heel belangrijk in zijn. Ik denk, in dit geval, dat ik met hem heel nauw zou kijken: goh, wie zijn er allemaal in je netwerk en om te kijken of je die mensen bij elkaar kunt krijgen en of die wat kunnen gaan doen hier. Want een netwerk kan blijvend zijn en ik denk dat hij wel wat blijvends nodig heeft.”
Generalistisch werken – lukt het? Empowerment “Dus ik kan mij helemaal voorstellen dat in dit geval een gesprek is met die man, om er achter te komen.. wat wil iemand? wat kan iemand nog wel? Oké, je werkt al een poosje niet meer, maar zijn er dingen die je graag nog zou willen doen? Weet je wel, gerelateerd aan je oude beroep of misschien wel hele andere dingen? Dus ik denk dat het een beetje begint met dat je er achter komt of hij iets zou willen doen, wat hij dan zou willen doen.”
Generalistisch werken – lukt het? Breed arsenaal aan kennis “Ik denk dat het goed kan zijn dat er wat aandacht komt voor rouwverwerking van Nico, want hij heeft niet alleen zijn vrouw verloren maar door het ouder worden verlies je ook je baan en je lichamelijke gezondheid. Eigenlijk verlies je best veel, dus ik denk dat het best goed is om daar wat aandacht voor te hebben. Maar ik denk ook dat hij structureel meer contacten zou moeten hebben. Het zal lichamelijk en gezien zijn ouderdom allemaal niet heel veel beter worden, dus ik denk voor dat het vooral belangrijk is hoe hij hier nou mee om te gaan. En daar kan een netwerk ook heel belangrijk in zijn.”
Generalistisch werken – lukt het? Vijf indicatoren: • Verbinding maken – Met professionals – Tussen burgers en instituties – Tussen burgers onderling
+/++ +/-
• Empowerment • Breed arsenaal aan kennis
+/+/-
Generalistisch werken- lukt het?
Pure generalist
Generalist
Specialist
Pure specialist
“Kijk, qua, ik zou wel “[…] omdat de doen, weten wat ikikmoet vaardigheden maar ik heb nietmis. de Ik tijd vindtwee een keer aantal om perdingen week echt die maatschappelijk naar jongen toe te werkwijze. DatEn zou gaan eigenlijk. dat kunnen als ik bij kan misschien voor een maatschappelijk paar weken, zou ikwerk dat had gewerkt, dan zou kunnen doen. Maar datik me ik daar kan nietinvoor twee ontwikkelen.” jaar gaan doen. En dat soort gevallen zijn er heel veel.”
“Ik zie nou één, twee, drie nog niet zo goed wat ik als verpleegkundige vanuit mijn eigen expertise zou moeten doen.”
Generalistisch werken – kan het? • Vijf randvoorwaarden: • • • • •
Duidelijkheid Zekerheid Instellingsbelang Bezuiniging Ontkokering
Generalistisch werken – kan het? Duidelijkheid “Want dat is de gemeente bij uitstek hè? Dus dat is ook weer waar alle partijen moeite mee hebben, want hoe lang gelden dit soort afspraken hè? In een volgend college kan het gewoon totaal anders zijn.”
“Ik vind de politiek hier in Zwolle, die is daar ook wel belangrijk in. Het is echt wel actieve politiek, die zich... die ook er over nadenkt en met deze dingen bezig gaat. Waardoor het wel inhoudt krijgt. Waardoor ook andere partijen worden geprikkeld om mee te gaan, mee te denken.”
Generalistisch werken – kan het? Zekerheid “Maar het spannende vind ik van: wie valt er buiten de boot? Dat vind ik gewoon heel spannend. En dan heb ik het over cliënten en ook over collega's.” “Ik merk het niet alleen aan mezelf, maar ik merk ook een soort gelatenheid in het team. Dat iedereen voelt: er hangt wat boven je hoofd, maar je weet niet wat.”
Generalistisch werken – kan het? Instellingsbelang “Voorheen ging ik naar vergaderingen om maar zo weinig mogelijk te zeggen. Het concurrentieprincipe was zodanig aanwezig dat ik de andere partij niet in de kaart mocht spelen. Ik kreeg van mijn leidinggevende de opdracht mee om niet aan te geven hoe wij werkten, hoe wij van plan waren situaties aan te pakken. Een andere partij die aan het overleg deelnam kon daar wel eens gebruik van maken.”
Generalistisch werken – kan het? Bezuiniging “Maar dan moet je eerst wachten tot dit totaalplaatje weer escaleert, dan moet er heel veel zorg op.” “Maar wat ik een positieve verandering ook vind is dat eerder werd de cliënt niet zozeer aangesproken op de verantwoordelijkheid. De cliënt zat heel erg op zijn recht. En dat leidde ook heel erg af van eigen krachten van mensen.”
Generalistisch werken – kan het? Ontkokering “We hebben wel zo'n lijstje hier, daar staan zo maar dertig partijen op die allemaal redelijk in dezelfde vijver vissen.” “Als ik soms zie hoeveel gefragmenteerde hulpverlening er soms al bij die probleemhuishoudens aanwezig is, dat vind ik schokkend. […] Dat je te maken hebt met Icare en met Tactus, met dagbesteding, maatschappelijk werk, met een jobcoach, UWV. En er is niemand die echt zo iemand honderd procent snapt waar zit nou de kern en waar zit nou de coördinatie?”
Generalistisch werken – hoe hoort het? • • • • •
Generalistisch werken – wat is het? Generalistisch werken – lukt het? Generalistisch werken – wat is het verschil? Generalistisch werken – kan het? Generalistisch werken – hoe hoort het?
