Deze brochure is een uitgave van de Onafhankelijke Ziekenfondsen

2

Type 2 diabetes: opsporen en aanpakken!

Deze brochure is een uitgave van de Onafhankelijke Ziekenfondsen

Sint-Huibrechtsstraat 19 1150 Brussel Tel.: 02/778 92 11 Fax.: 02/778 94 04 E-mail: [email protected] Website: www.mloz.be Ondernemingsnummer: 411.766.483

Foto’s • Phovoir • PhotoAlto • Goodshoot

Met dank aan

(©) Onafhankelijke Ziekenfondsen Brussel, oktober 2008


Type 2 diabetes In ons land lijdt naar schatting 1 Belg op 12 aan type 2 diabetes. Slechts de helft daarvan is zich van de ziekte bewust. Informatie en sensibilisatie zijn dan ook sleutelwoorden! Iedereen kan immers met diabetes worden geconfronteerd. Jij ook! Misschien werd bij jou type 2 diabetes vastgesteld? Of misschien wil je meer weten over hoe je type 2 diabetes kan voorkomen? Wil je nagaan of je risico loopt op type 2 diabetes, ook dan vind je in deze gids een antwoord. De gids bestaat uit 7 delen Deel 1: Diabetes, een woordje uitleg Deel 2: Type 2 diabetes, tijdig opsporen! Deel 3: Type 2 diabetes aanpakken Deel 4: Diabetes onder controle: samen sta je sterk Deel 5: Jij bent de ‘manager’ Deel 6: Je ziekenfonds, een partner in de aanpak van je diabetes Deel 7: Woordenlijst Deze gids biedt een dosis algemene informatie. Heb je na het lezen nog bijkomende vragen? Aarzel dan niet om je arts te contacteren of doe een beroep op één van de nuttige adressen en websites achteraan in de gids.

3

4


Diabetes, een woordje uitleg

Wat is diabetes?

Diabetes wordt in de volksmond ook wel ‘suikerziekte’ genoemd. Bij mensen met diabetes loopt het suikergehalte in het bloed te hoog op. Normaal zorgt het hormoon insuline ervoor dat het bloedsuikergehalte in evenwicht blijft. Hoe verloopt een normale stofwisseling? Suikers uit je voeding worden via de darm opgenomen in het bloed: we spreken van glucose of bloedsuiker. Glucose wordt via het bloed naar alle cellen van je organen, spieren, enz. in je lichaam getransporteerd. Het hormoon insuline, dat aangemaakt wordt in de alvleesklier, zorgt ervoor dat de cellen glucose opnemen. Vervolgens gebruiken de cellen de glucose als energiebron om normaal te kunnen werken.

1

Wat gaat er mis bij mensen met diabetes? > het lichaam produceert geen of onvoldoende insuline, zodat de glucose niet door de cellen wordt opgenomen; of > de cellen zijn ongevoelig voor insuline en laten geen glucose binnen.

Gevolg: glucose kan niet binnendringen in de cellen en stapelt zich op in het bloed. Als het bloedsuikergehalte lange tijd te hoog is, is dat nadelig voor het lichaam. Daarom is het belangrijk diabetes tijdig op te sporen en te behandelen.

Verschillende types diabetes

< Type 1 diabetes > > Dit type komt meestal voor bij kinderen en jonge volwassenen (onder 40 jaar). Type 1 diabetes kan je niet voorkomen. > De ziekte duikt meestal plotseling op, binnen enkele dagen of weken. > De symptomen zijn heel uitgesproken: abnormaal veel plassen, voortdurende dorst, gewichtsverlies, vermoeidheid. > Er is een absoluut tekort aan insuline, waardoor men dagelijks insuline moet toegediend krijgen, in combinatie met aangepaste voeding en veel lichaamsbeweging. > Ongeveer 1 op 10 personen met diabetes kampt met type 1 diabetes.


< Type 2 diabetes > > Dit type diabetes komt meestal voor bij volwassenen ouder dan 40, al slaat de ziekte op steeds jongere leeftijd toe. > De ziekte ontwikkelt zich geleidelijk en blijft vaak jaren onopgemerkt omdat er weinig klachten zijn. > Op het moment van de diagnose zijn er vaak al verwikkelingen opgetreden (ogen, zenuwen, nieren). > Type 2 diabetes kan worden behandeld door aanpassingen in de levensstijl, eventueel in combinatie met geneesmiddelen. > Ongeveer 90% van de personen met diabetes kampt met type 2 diabetes.

5

De informatie die volgt heeft enkel betrekking op type 2 diabetes en in zekere mate ook zwangerschapsdiabetes*. Type 1 diabetes valt buiten het bestek van deze gids.

Diabetes verhoogt het risico op hart- en vaatziekten

Naast verhoogde bloedsuikerwaarden zijn personen met diabetes ook gevoeliger voor: > hypertensie of hoge bloeddruk; > hypercholesterolemie of verhoogde cholesterolwaarden; > de nefaste effecten van roken.

< Zwangerschapsdiabetes > > Dit is een specifieke vorm van diabetes die ontstaat onder invloed van hormonale veranderingen tijdens de zwangerschap en opnieuw verdwijnt na de zwangerschap. > Vrouwen met zwangerschapsdiabetes lopen een sterk verhoogd risico om later in het leven type 2 diabetes te ontwikkelen.

Bijgevolg lopen personen met diabetes meer risico op hart- en vaatproblemen. Het onder controle houden van bovenstaande risicofactoren is dan ook belangrijk in de aanpak van diabetes.

* Vrouwen met zwangerschapsdiabetes krijgen in eerste instantie dezelfde aanbevelingen als mensen met type 2 diabetes (gezond eten, lichaamsbeweging, enz.). Indien blijkt dat de bloedglucosewaarden hiermee niet onder controle gehouden kunnen worden, wordt vervolgens een behandeling met insuline opgestart.

6


De diagnose ‘diabetes’

Het glucosegehalte in het bloed wordt bepaald door een arts aan de hand van een bloedafname als je nuchter bent. Een nuchtere bloedsuikerwaarde is best lager dan 100 mg/dl. Bij twijfelwaarden (tussen 100 en 125 mg/dl) spreekt men van een gestoorde nuchtere glucose. Als je je levensstijl aanpast, kan je de ontwikkeling van diabetes nog voorkomen. Gezonder eten, meer bewegen en enkele kilo’s gewicht verliezen zijn dan wel noodzakelijk. Diabetes wordt vastgesteld wanneer bij twee bloedafnames: > de nuchtere bloedsuikerwaarde gelijk of hoger is dan 126 mg/dl; of > de bloedsuikerwaarde in de loop van de dag hoger is dan 200 mg/dl.

1 op 2 mensen met type 2 diabetes weet niet dat hij aan de ziekte lijdt!

7


Het onstaan van type 2 diabetes

Type 2 diabetes en haar gevolgen

Wellicht is type 2 diabetes het gevolg van een samenspel van meerdere factoren:

Als diabetes niet of onvoldoende behandeld wordt, kunnen de verhoogde bloedsuikerwaarden je bloedvaten aantasten. Dat kan aanleiding geven tot chronische verwikkelingen die leiden tot:

> erfelijkheid of familiale aanleg (diabetes bij ouders, broers, zussen); > leeftijd; > overgewicht, vooral ter hoogte van de buik; > gebrek aan lichaamsbeweging; > zwangerschapsdiabetes (diabetes gehad hebben tijdens de zwangerschap);

> hart- en vaatziekten; > vermindering van het gezichtsvermogen en zelfs blindheid; > nierziekten; > aantasting van de zenuwen; > voetproblemen;

> voor moeders een lichaamsgewicht van de baby boven de 4,5 kg.

> seksuele problemen (zoals erectieproblemen, libidoverlies, enz.).

Het is duidelijk dat je een aantal risicofactoren voor type 2 diabetes niet zelf in de hand hebt. Anderzijds zijn er ook een aantal leefregels die iedereen eenvoudig kan volgen én die type 2 diabetes helpen voorkomen, zoals voldoende bewegen en gevarieerd eten.

De behandeling van diabetes is - naast het onder controle houden van de bloedsuikerwaarden - volledig gericht op het voorkomen én op het vroegtijdig opsporen en behandelen van bovenstaande verwikkelingen. Dat de aanpassing van je levensstijl hierbij een essentiële rol speelt, lees je in deel 3 van deze gids.

1

8


Type 2 diabetes tijdig opsporen!

n deel 1 van deze gids kon je lezen dat type 2 diabetes zich erg langzaam ontwikkelt. De ziekte blijft vaak lange tijd onopgemerkt, omdat de klachten zo vaag zijn. Vaak stapt men pas naar de huisarts als er al verwikkelingen zijn opgetreden. Een tijdige opsporing én behandeling kan veel leed voorkomen!

I

Doe de risicotest Aan de hand van onderstaande risicotest kan je eenvoudig nagaan hoe groot je risico is om type 2 diabetes te ontwikkelen.

1. Wat is je leeftijd? jonger dan 45 jaar

0 punten

tussen 45 en 54 jaar

2 punten

tussen 55 en 64 jaar

3 punten

ouder dan 64 jaar

4 punten

2. Hoeveel bedraagt je Body Mass Index (BMI)?

2

Dat is een index die je gewicht bekijkt in verhouding met je lengte. Bereken je BMI als volgt: deel je gewicht (in kg) door het kwadraat van je lengte (in meter). Neem een kijkje op pagina 18 in deze gids. minder dan 25 kg/m²

0 punten

tussen 25 en 30 kg/m²

1 punten

meer dan 30 kg/m²

3 punten


3. Hoeveel bedraagt je buikomtrek? Je buikomtrek kan je berekenen met een lintmeter. Neem een kijkje op pagina 18 en 19 in deze gids. vrouwen

mannen

minder dan 80 cm

minder dan 94 cm

0 punten

tussen 80 en 88 cm

tussen 94 en 102 cm

3 punten

meer dan 88 cm

meer dan 102 cm

4 punten

4. Beweeg je elke dag minstens een half uur? Denk aan beweging op het werk (handenarbeid), thuis of tijdens je vrije tijd. ja

0 punten

nee

2 punten

5. Hoe vaak eet je fruit en groenten? alle dagen

0 punten

niet alle dagen

1 punt

6. Neem je geneesmiddelen tegen hoge bloeddruk? nee

0 punten

ja

2 punten

7. Werd er ooit een te hoge bloedsuikerspiegel bij je vastgesteld? Bv. tijdens een ziekte, tijdens een routinecontrole, tijdens een zwangerschap of tijdens een arbeidsgeneeskundig onderzoek. nee

0 punten

ja

5 punten

9

10


8. Heb je naaste familieleden die aan diabetes lijden (type 1 of type 2)? nee

0 punten

ja, één of meer grootouders, ooms, tantes, neven of nichten 3 punten ja, één of meer ouders, broers, zussen of kinderen

5 punten

Eindscore: … punten Je risico om binnen de 10 jaar type 2 diabetes te ontwikkelen is:

• Minder dan 7 punten: je risico op diabetes is gering. In deze groep ontwikkelt ongeveer 1 op 100 personen diabetes. • Tussen 7 en 11 punten: je loopt een matig risico op diabetes. In deze groep ontwikkelt ongeveer 1 op 25 personen diabetes. Probeer zo gezond mogelijk te leven (gezond eten, veel bewegen, niet roken, enz.). • Tussen 12 en 14 punten: je loopt een gemiddeld risico op diabetes. In deze groep ontwikkelt ongeveer 1 op 6 personen diabetes. Blijf niet bij de pakken zitten en ga langs bij je huisarts voor een opsporingsraadpleging. Pas ook je leefgewoonten aan (gezond eten, meer bewegen, niet roken, enz.).

Bron: test gebaseerd op een design van Prof. Jaakko Tuomilehto, Department of Public Health, University of Helsinki en Jaana Lindström, MFS, National Public Health Institute, Finland, 2001

• Tussen 15 en 20 punten: je loopt een hoog risico op diabetes. In deze groep ontwikkelt gemiddeld 1 op 3 personen diabetes. Blijf niet bij de pakken zitten en ga langs bij je huisarts voor een opsporingsraadpleging. Pas ook je leefgewoonten aan (gezond eten, meer bewegen, niet roken, enz.). • Meer dan 20 punten: je loopt een onrustwekkend hoog risico op diabetes. In deze groep valt 1 op 2 personen ten prooi aan diabetes. Blijf niet bij de pakken zitten en ga langs bij je huisarts voor een opsporingsraadpleging. Pas ook je leefgewoonten aan (gezond eten, meer bewegen, niet roken, enz.).


Loop je een verhoogd risico? Als je score wijst op een verhoogd risico op diabetes, dan is een bezoekje aan je arts aangewezen! Hoe vroeger je erbij bent, hoe beter.

11

> Hou je gewicht onder controle: een combinatie van gezond eten en regelmatig bewegen is daarvoor ideaal. Als je te zwaar bent, probeer dan blijvend enkele kilo’s te verliezen. Meer info hierover lees je op pagina 18 - 19 in deze gids.

Verbeter je leefgewoonten

Een alarmsignaal kan je niet zomaar negeren. Als je je leefgewoonten aanpast, kan je diabetes vaak nog voorkomen. > Eet evenwichtig en gezond: volg de principes van de actieve voedingsdriehoek. Meer info hierover lees je op pagina 12 - 14 in deze gids. > Beweeg een half uurtje per dag: dat hoeft geen half uur aan een stuk te zijn, kleine beetjes helpen ook. Wandelen, fietsen, trappen lopen, tuinieren, enz. zijn ideale activiteiten. Meer info vind je op pagina 15 - 16 in deze gids. > Rook niet of probeer te stoppen met roken. Als je je leefgewoonten wil verbeteren, is dit de beste maatregel die je kan nemen. Meer info hierover lees je op pagina 17 in deze gids.

2

12


Type 2 diabetes aanpakken

anneer je arts type 2 diabetes bij je vaststelt, hoeft deze diagnose geen aanleiding te zijn voor onnodige paniek. De ziekte heeft een onmiskenbare invloed op je leven, maar diabetes staat een aangenaam en normaal bestaan absoluut niet in de weg.

W

De diabetesbehandeling berust op verschillende pijlers: > gezonde voeding > lichaamsbeweging > stoppen met roken > gewicht onder controle > bloedsuikerwaarden, bloeddruk en cholesterolwaarden onder controle > geneesmiddelen

3

Diabetes kan je onder controle krijgen door het aanpassen van je levensstijl. Elke aanpassing in je leefgewoonten heeft een gunstige invloed op je diabetes. Bovendien kan je ermee soms de inname van geneesmiddelen helpen voorkomen of beperken.

Een gezonde en evenwichtige voeding op maat

De tijd dat personen met diabetes zich moeten houden aan strenge en absoluut suikervrije diëten is gelukkig voorbij. Toch blijft een gezonde en evenwichtige voeding uitermate belangrijk: het is één van de essentiële elementen in de diabetesbehandeling. Gevarieerd en evenwichtig eten: een kwestie van de juiste keuzes Gezond en evenwichtig eten hoeft niet saai te zijn. De actieve voedingsdriehoek, met haar grote variëteit aan basisproducten, toont je hoe dat moet. De driehoek geeft aan hoe je je voedingsstoffen het best verdeelt. Zo eet je in verhouding beter meer voedingsmiddelen uit de onderste lagen en minder uit de bovenste lagen. Het topje bevat de extraatjes: je eet ze best met mate. In de voeding van mensen met diabetes gaat er speciale aandacht uit naar de koolhydraten, maar ook de kwaliteit van de vetten is belangrijk. Een diëtist biedt je de nodige ondersteuning. Hij of zij geeft je inzicht in je eetpatroon en stelt een individueel voedings- of dieetplan op.


Enkele tips > Meestal krijgen kleine en eenvoudige aanpassingen in je eetgewoonten de voorkeur, omdat het roer radicaal omgooien op lange termijn vaak niet vol te houden is.

suiker’ bevatten dan wel geen of minder suiker, maar vaak leveren ze wel meer calorieën en vetten aan dan hun ‘gewone’ tegenhangers. Lees daarom steeds goed het etiket en vergelijk.

> Sla geen maaltijden over: door het hongergevoel ben je geneigd om meer te snoepen en te snacken, waardoor je te veel calorieën binnenkrijgt. > Hou je van een hapje tussendoor? Kies dan steeds voor gezonde tussendoortjes zoals een stuk fruit, een kommetje yoghurt, enz. > Beperk het gebruik van alcohol. > Sommige ‘suikervrije producten voor diabetici’ of ‘producten met minder

Leven met diabetes vergt een dosis inzet, maar je inspanningen worden dubbel en dik beloond!

13

14


Let op met vet: lees het etiket Het kiezen van evenwichtige voedingsmiddelen uit de overvolle winkelrekken is vaak geen sinecure. Laat je niet vangen, want vaak beloven de slogans op de verpakking meer dan de inhoud in werkelijkheid bevat. Lees daarom steeds goed het etiket. Een praktisch voorbeeld. We stapten naar de winkel en kochten twee verschillende dozen koekjes met citroensmaak (één met slogans over verminderde invloed op suikerspiegel, minder vet, enz en één doos koekjes van een ‘gewoon huismerk’). Het eerste product was driemaal zo duur… kijk en vergelijk zelf in de tabel hieronder. Zelfs al bevatten de ‘speciale’ koekjes minder suiker, ze leveren wel meer

calorieën – dus energie - en bevatten bijna dubbel zoveel vetten als het gewone product. Onze tip: beperk het gebruik van deze ‘speciale’ producten en geef de voorkeur aan producten die je zelf klaarmaakt. Zo beperk je zowel het gehalte aan toegevoegde suikers, als het gehalte aan vetstoffen. Op zoek naar een erkende diëtist in je buurt? Neem een kijkje op de website van de Vlaamse Beroepsvereniging voor Voedingsdeskundigen en Diëtisten: www.dietistenvereniging.be Contacteer je ziekenfonds voor welke tussenkomsten je in aanmerking komt.

Koekjes met citroensmaak (met verminderde invloed op suikerspiegel) Gemiddelde voedingswaarde per 100 g Eiwitten

390 kcal

Koekjes met citroensmaak (gewone tegenhanger van huismerk) 371 kcal

11,3 g

5,5 g

48,0 g 2,7 g 17,0 g

75,0 g 25,0 g 3,1 g

Vetstoffen waarvan verzadigde vetten

16 g 6,0 g

8,5 g 4,0 g

Voedingsvezels

21,4 g

7,0 g

Koolhydraten waarvan suikers waarvan polyolen


Een halfuurtje bewegen per dag kan wonderen doen!

Regelmatige lichaamsbeweging biedt niets dan voordelen Een halfuurtje beweging per dag:

Een dagelijkse dosis lichaamsbeweging vormt een volwaardig onderdeel van elke diabetesbehandeling. Dat betekent natuurlijk niet dat iedereen met diabetes een topsporter moet worden. Het gaat erom dat je voldoende beweegt om fit te blijven. Je kan in conditie blijven door veel te wandelen, te fietsen, trappen te lopen, te zwemmen, te tuinieren, enz. Kortom, door beweging te integreren in je dagelijkse leven.

> helpt je lichaam om de insuline beter te gebruiken; > helpt je bloedsuikerwaarden te verlagen; > versterkt je hart en longen; > helpt je lichaamsgewicht onder controle te houden; > helpt je beter om te gaan met stress; > verlaagt je bloeddruk en vermindert je risico op hart- en vaatziekten.

Beweeg… alle beetjes helpen! Bewegen kan op 100 verschillende manieren en in verschillende intensiteiten. Respecteer de signalen van je lichaam door de intensiteit en de duur van je beweegmomenten langzaam op te bouwen. Laat je inspireren door onderstaande tabel. Beweegactiviteiten Lichte intensiteit

Beweegactiviteiten Gematigde intensiteit

Beweegactiviteiten Hoge intensiteit

Boodschappen doen

De vloer vegen

Hardlopen

Strijken

Stevig wandelen

Snel fietsen

Stofzuigen, stof afdoen

Spitten in de tuin

Langlaufen

Wandelen

Fietsen

Touwtje springen

Tuinieren

Zwemmen

De trap oplopen

Klussen (schilderen, behangen,…)

Dansen

Tennissen, badmintonnen, enz.

15

16


Maak van bewegen een dagelijkse gewoonte!

> Drink voldoende en neem altijd snel opneembare suiker mee (druivensuiker, snack, glucoserijk drankje). > Als je je niet lekker voelt, moe of kortademig bent of als je bloedsuikerwaarden hoger liggen dan 250 mg/dl, is het niet verstandig om te bewegen. > Draag goede sportschoenen!

Enkele beweegtips > Bespreek je beweegplannen met je arts. Hij of zij geeft je graag een persoonlijk beweegadvies op maat. > Loop niet meteen te hard van stapel en bouw je beweegmomenten geleidelijk aan op. Je kan starten met 3 keer 10 minuten bewegen. > Kies een beweegvorm die je graag doet en waar je plezier aan beleeft. > Beweeg samen met anderen. Een beweegmaatje motiveert jou en kan een oogje in het zeil houden als je je plots wat onwel zou voelen.

Bescherm je voeten en kies voor degelijke (sport)schoenen Het dragen van degelijke schoenen is voor iedereen belangrijk, maar dit geldt voor mensen met diabetes nog méér dan voor anderen. Door diabetes verhoogt immers de kans op aantasting van de zenuwen in de voet, waardoor je voeten minder gevoelig worden. Hierdoor voel je niet op tijd dat je voeten overbelast worden of te veel in je schoenen gekneld zitten. Zo kunnen er blaren of wonden ontstaan zonder dat je het voelt. Daarom is het van het grootste belang om (sport)schoenen en sokken heel zorgvuldig uit te kiezen. Ook een goede voethygiëne is van belang. > Was je voeten heel grondig, maak ze goed droog en kijk ze na op eventuele kwetsuren.


17

Stoppen met roken

Roken schaadt de gezondheid, dat geldt voor iedereen. Maar voor personen met diabetes zijn de risico’s op gezondheidsproblemen extra hoog. Rokende mensen met diabetes lopen dubbel zoveel kans op hart- en vaatziekten als hun niet-rokende collega’s. Als je je leefgewoonten wilt verbeteren, laat tabak dan links liggen. Je hart en bloedvaten varen er wel bij en je ogen, nieren, longen, enz. profiteren mee!

> Wrijf je voeten in met een voedende hydraterende crème. > Knip je nagels recht af om ingroeien te voorkomen. > Begin niet zelf te prutsen aan eelten of eksterogen, maar doe hiervoor een beroep op een pedicure of podoloog, die op de hoogte is van je diabetes. > Contacteer je ziekenfonds voor welke tussenkomsten je in aanmerking komt.

Vind je het moeilijk om te stoppen met roken? Een verslaving overwinnen is geen eenvoudige opdracht… maar wel haalbaar. Met de juiste strategieën, een goede voorbereiding en een stevige dosis motivatie kom je er wel! Je arts geeft je graag advies. Je kan voor rookstopbegeleiding ook terecht bij een tabacoloog. Meer informatie verkrijg je bij je ziekenfonds of op het gratis nummer van de TabakStopLijn op 0800-111 00 (op weekdagen van 15 tot 19 uur). Neem ook een kijkje op www.rookstopcoach.be Raadpleeg ook onze gids ‘Stoppen met roken. Het kan!’.

STOPPEN MET ROKEN, DE BESTE MAATREGEL OM GEZONDER TE LEVEN…

18


Gewicht onder controle Overgewicht en obesitas (ernstig overgewicht) spelen een belangrijke rol in het ontstaan van diabetes. Vooral teveel vet ter hoogte van de buik en het bovenlichaam verhoogt het risico op diabetes en andere gezondheidsproblemen.

BMI =

Een gezond gewicht Er bestaat een eenvoudige formule om na te gaan of je een gezond gewicht hebt: de BMI of Body Mass Index. Bereken je BMI door je gewicht (in kilo’s) te delen door tweemaal je lengte (in meter):

Gewicht (in kilogram) Lengte x lengte (in meter)

BMI in kg/m2 Gezond gewicht

18,5 – 24,9

Overgewicht

25 – 29,9

Obesitas of ernstig overgewicht

30 – 39,9

Morbide obesitas of extreem overgewicht

40 of meer

En hoe zit het met je buikomtrek? Niet alleen je gewicht is van belang, maar ook de plaats waar de overtollige kilo’s zitten opgestapeld. Vooral te veel vet in de buik (het zogenaamde appeltype) verhoogt het risico op gezondheidsproblemen. De hoeveelheid buikvet kan je inschatten door het meten van de buikomtrek. Dat gebeurt

met een lintmeter in het midden van de buik, net onder de onderste rib en een tweetal centimeter boven de navel. Hou de lintmeter evenwijdig met de grond en zorg ervoor dat je huid niet wordt samengetrokken. Neem een kijkje op de website www.mijnbuikomtrek.be voor verdere praktische instructies.


BUIKOMTREK

Vrouwen Mannen

Verhoogd risico

Sterk verhoogd risico

Meer dan 80 cm Meer dan 94 cm

Meer dan 88 cm Meer dan 102 cm

Streef naar een blijvend gewichtsverlies Het nastreven van een gezond gewicht is niet voor iedereen een haalbare kaart. Niet erg: zelfs een gewichtsverlies van 5 à 10% van het startgewicht heeft een gunstig effect op je bloedsuikerwaarden en vermindert je bloeddruk, je cholesterolgehalte en je globale risico op hart- en vaatziekten. Belangrijk is uiteraard wel dat je het gewichtsverlies volhoudt.

Gezond vermageren, hoe doe je dat? Een combinatie van verschillende elementen is aangewezen. Het samenspel van gezonder eten, meer bewegen en werken aan de motivatie heeft het meeste kans op slagen. Ook begeleiding is een sleutel tot succes. Je kan beroep doen op diverse hulpverleners zoals een diëtist (voeding), bewegingsdeskundige (beweging) of psycholoog (motivatie). Je kan ook kiezen voor een multidisciplinaire begeleiding in een centrum voor de behandeling van obesitas. Meer info? Vraag raad in je plaatselijke ziekenfondskantoor.

ZELFS EEN BEPERKT GEWICHTSVERLIES HEEFT EEN GUNSTIG EFFECT!

Raadpleeg ook onze gids ‘Puzzelen aan overgewicht: je hebt het ontbrekende stukje in handen!’.

19

20


Bloedsuikerwaarden, bloeddruk en cholesterolwaarden onder controle

Een goede controle van je diabetes betekent niet alleen dat je bloedsuiker, maar ook andere parameters zoals je cholesterol en bloeddruk zoveel mogelijk de streefwaarden benaderen. Bloedsuikerspiegels onder controle Sommige patiënten beschikken over een eigen glucosemeter en kunnen zelf via een vingerprik hun bloedsuikerwaarden meten. Een algemeen streefdoel zijn nuchtere bloedsuikerwaarden tussen 80 en 100 mg/dl. Je arts bepaalt samen met jou welke je persoonlijke streefwaarde is. Driemaandelijks bepaalt je arts ook het HbA1c (geglycosyleerd hemoglobine). Dat is een parameter die aangeeft hoe goed je bloedsuikerwaarden onder controle waren in de voorbije 6 tot 8 weken. De streefwaarde van HbA1c bedraagt 7%. Bloeddruk Omdat diabetes het risico op hart- en vaatziekten verhoogt is een goede controle van de bloeddruk voor diabetici

extra belangrijk. Een algemene streefwaarde is een bloeddruk die niet hoger is dan 130 over 80 mmHg. Heb je last van hoge bloeddruk? Dan is meer lichaamsbeweging, gewichtsverlies en een beperkt zoutgebruik aangewezen, vaak in combinatie met bloeddrukverlagende geneesmiddelen. Je arts geeft je graag advies. Bloedvetten op peil Een gezonde samenstelling van de bloedvetten is eveneens belangrijk in de strijd tegen hart- en vaatziekten. Voor mensen met diabetes is het gehalte aan totale cholesterol best niet hoger dan 170 mg/dl en het gehalte aan LDL of ‘slechte’ cholesterol niet hoger dan 100 mg/dl. De HDL-waarde of ‘goede cholesterol’ is voor een man best hoger dan 40 mg/dl en voor een vrouw hoger dan 50 mg/dl. Het triglyceridengehalte bedraagt best niet meer dan 150 mg/dl. Heb je last van een te hoog cholesterolgehalte? Met gezonde eetgewoonten, veel beweging en eventueel cholesterolverlagende geneesmiddelen kan je je bloedvetten weer op het gewenste peil brengen. Je arts geeft je graag advies.


21

Behandeling met geneesmiddelen Als een aanpassing van je leefgewoonten onvoldoende resultaat geeft en je bloedsuikerwaarden toch te hoog blijven, kan je arts je een behandeling met geneesmiddelen voorschrijven. Twee grote groepen geneesmiddelen spelen hier een rol: tabletten (of orale antidiabetica) en insuline. Behandeling met tabletten Er bestaan verschillende soorten tabletten die elk een eigen werking hebben. Neem je tabletten steeds op het afgesproken moment en in de juiste dosis. Bovendien moeten de bloedsuikerwaarden geregeld gecontroleerd worden, zodat een echte therapie ‘op maat’ uitgewerkt kan worden. Behandeling met insuline Er bestaan verschillende soorten insulines, elk met hun eigen werking en specifieke voor- en nadelen. Insuline wordt steeds toegediend onder de vorm van injecties, al dan niet in combinatie met tabletten.

3

22


Diabetes onder controle: samen sta je sterk

U

it deel 3 blijkt duidelijk dat diabetes aanpakken meer inspanningen vergt dan een pilletje slikken. Je staat er gelukkig niet alleen voor… een professioneel diabetesteam staat voor je klaar. Samen houden jullie diabetes onder controle!

De specialist Soms is meer gespecialiseerde zorg nodig. Een endocrinoloog, hartspecialist, nierspecialist, vaatchirurg, orthopedist, enz. staan dan voor je klaar. De specialist maakt een specifiek behandelplan op om (verdere) orgaanschade te voorkomen.

Diabetes aanpakken = teamwerk

Een uitzondering in dit rijtje is de oogarts. Een preventief bezoekje aan deze specialist is sterk aangeraden, zodat er tijdig kan worden opgetreden – nog voor er schade aan de ogen wordt vastgesteld.

Een complexe ziekte als diabetes vereist teamwerk. Tal van zorgverleners zijn betrokken bij het aanpakken van je diabetes. Je huisarts is de centrale figuur die je ‘zorgen’ coördineert. Voor een aantal aspecten wordt hij of zij omringd door andere zorgverleners. Zij gaan samen met jou op zoek naar oplossingen voor al je diabetesproblemen. Het diabetesteam bestaat uit:

4

De huisarts Het eerste aanspreekpunt voor al je vragen en problemen rond diabetes. Je huisarts is de coördinator van je zorg. Hij of zij kent jou en je medische voorgeschiedenis het best. Meestal kan de huisarts je perfect verderhelpen, maar indien nodig verwijst hij of zij je door naar een specialist.

De verpleegkundige Zowel in het ziekenhuis als in de thuiszorg wordt de verpleegkundige ingeschakeld in de diabeteszorg (bv. insuline-injecties geven, een wonde verzorgen, enz.). Sommige verpleegkundigen zijn gespecialiseerd in het overbrengen van kennis en vaardigheden aan mensen met diabetes. Als diabeteseducator bieden ze hulp bij leefstijlkeuzes, correcte inname van geneesmiddelen, toedienen van insuline, enz. De diëtist Deze voedingsdeskundige helpt je bij het opstellen van een voedings- of dieetplan dat aangepast is aan je persoonlijke noden en voorkeuren. Ook


als je gewicht wilt verliezen, als je bloeddruk of bloedvetten afwijken, als je diabetes niet goed geregeld is door invloed van je eetgewoonten, enz. staat de diëtist je met raad en daad bij. De voetdeskundige Voetproblemen komen regelmatig voor bij mensen met diabetes en kunnen aanleiding geven tot ernstige complicaties. Een regelmatig bezoek aan de pedicure (voor eenvoudige voeten nagelproblemen) of de podoloog (bij risico op ernstige verwikkelingen) is aangewezen. De apotheker Je apotheker zorgt ervoor dat je de juiste medicatie krijgt en geeft je graag professioneel advies over je medicatie, de bijsluiter, goedkopere geneesmiddelen, enz.

Regelmatig op controle…

Ook als je geen klachten of specifieke vragen hebt, zijn controlebezoeken aan het diabetesteam aangewezen. Naast de zelfcontrole zijn er twee grote types controles te onderscheiden: de driemaandelijkse ‘gewone’ controles en de jaarlijkse uitgebreide check-up.

Tijdens de driemaandelijkse controles ligt de nadruk vooral op het evalueren van je bloedsuikerwaarden. Bovendien is het de ideale gelegenheid om met je arts je leefstijlveranderingen op het vlak van voeding, beweging, rookstop, enz. te bespreken. Op basis van de resultaten van het bloedonderzoek en controle van je gewicht en bloeddruk, wordt je behandeling al dan niet aangepast. Tijdens de jaarlijkse controle vindt een uitgebreid onderzoek plaats dat tot doel heeft risicofactoren voor hart- en vaatziekten en eventuele complicaties tijdig op te sporen en aan te pakken. Neem elke gelegenheid te baat om met je diabetesteam je doelstellingen te bespreken. De controlebezoeken geven je meer houvast en helpen je vat krijgen op je diabetes.

23

24


Jij bent de ‘manager’…

et aanpakken van je diabetes is een hele klus… gelukkig kan je rekenen op het diabetesteam! Uiteraard speel je zelf wel een cruciale rol in het managen van je diabetes. De behandeling is immers grotendeels gericht op het aanleren van nieuwe en vooral gezondere leefgewoonten. Als je geneesmiddelen neemt is ook de

H

nodige therapietrouw van belang. Jouw inbreng is dan ook een bepalende factor in het succes van je behandeling. Jij bent de ‘manager’ van je diabetes. Je waakt zelf mee over je gezondheid. Hoe meer je weet over je ziekte en haar aanpak, hoe beter je ermee kan omgaan.

Test je kennis over type 2 diabetes Zijn onderstaande stellingen juist of fout? 1. Diabetes is een gevolg van te veel suiker eten. Daarom wordt type 2 diabetes ook suikerziekte genoemd. juist

fout

2. Type 2 diabetes komt uitsluitend voor bij oude mensen en is dan ook een typische ouderdomskwaal. juist

5

fout

3. Geneesmiddelen zijn noodzakelijk bij de behandeling van type 2 diabetes. juist

fout

4. Het nuchtere bloedsuikergehalte is best lager dan 100 mg/dl. juist

fout


5. Zonder goede behandeling kan diabetes op lange termijn leiden tot ernstige complicaties zoals hart- en vaatziekten, voetproblemen (zelfs amputaties), nierfalen, blindheid, enz. juist

fout

6. Mensen met diabetes moeten steeds suikervrije voedingsmiddelen gebruiken. juist

fout

7. Om effect te hebben op de bloedsuikerwaarden dienen mensen met diabetes een gewichtsverlies van minstens 20% na te streven. juist

fout

8. Regelmatige lichaamsbeweging heeft gunstige effecten op de bloedsuikerwaarden waardoor het gebruik van geneesmiddelen (zoals tabletten) soms zelfs overbodig kan worden. juist

fout

9. Mensen met diabetes moeten hun bloeddruk regelmatig laten controleren. Een streefwaarde is voor hen 130/80 mmHg. juist

fout

10. De diabetespas is een pas waarmee je op 14 november, de werelddiabetesdag, gratis gebruik kan maken van het openbaar vervoer. juist

fout

25

26


De antwoorden 1. Fout. Diabetes werd vroeger inderdaad wel eens suikerziekte genoemd omdat het gekenmerkt wordt door een opstapeling van teveel suiker in het bloed. Diabetes ontstaat echter niet door het eten van teveel suiker, maar door een combinatie van tal van factoren zoals erfelijkheid, ongezond eten, weinig bewegen, overgewicht, enz. 2. Fout. Hoewel type 2 diabetes vooral voorkomt bij mensen ouder dan 40 jaar, stelt men de laatste jaren vast dat steeds meer kinderen, jongeren en jongvolwassenen te kampen hebben met type 2 diabetes. Ongezonde leefgewoonten en gebrek aan beweging zijn de oorzaak van dit verontrustende fenomeen. 3. Fout. De diabetesbehandeling bestaat in eerste instantie uit het aanpassen van de levensstijl. Gezonder eten, meer bewegen, stoppen met roken en enkele kilo’s gewicht verliezen staan centraal. Indien die aanpassingen niet tot het gewenste resultaat leiden zijn geneesmiddelen aangewezen.

4. Juist. 5. Juist. 6. Fout. Integendeel, het gebruik van suikervrije producten wordt soms afgeraden omdat ze vaak meer vetten bevatten dan de ‘gewone’ varianten. 7. Fout. Een beperkt gewichtsverlies van 5 à 10% heeft vaak al gunstige effecten op de bloedsuikerwaarden. Belangrijk is wel dit beperkte gewichtsverlies vol te houden. 8. Juist. 9. Juist. 10. Fout. De diabetespas is een handig gezondheidsboekje waarin afspraken tussen de verschillende leden van het diabetesteam worden genoteerd. Op die manier blijft iedereen goed op de hoogte van de doelstellingen van de behandeling. Bovendien geeft de pas recht op bepaalde tussenkomsten bij de diëtist en podoloog.


Actieplan voor een gezondere levensstijl… Je speelt zelf een actieve rol in het aannemen van gezonde(re) leefgewoonten. Gezonder gaan leven gaat echter niet van vandaag op morgen. Probeer niet alles in één keer te veranderen maar ga uit van het moto ‘alle beetjes helpen’. Krijg inzicht in je leefgewoonten Noteer gedurende 1 week dagelijks wat en hoeveel je eet, drinkt, beweegt en eventueel rookt. Op die manier krijg je inzicht in je leefgewoonten. Uur

Voeding en drankjes? Beweegactiviteiten? Wat en hoeveel? Wat en hoeveel minuten?

Roken? Wat en hoeveel?

27

28


Mijn prioriteiten Duid aan welke leefstijlaanpassing(en) je prioriteit krijgt/krijgen. Gezonder eten

Stoppen met roken

Meer bewegen

Gewicht verliezen

Wat zijn voor jou de voordelen van een gezondere levensstijl? Noteer je voordelen en raadpleeg ze als je het eens moeilijk hebt. Een extra ‘boost’ om even door te zetten! Bv. fitter gevoel, minder risico op hart- en vaatziekten, enz. 1. ................................................................................................................................................................. 2. ................................................................................................................................................................. 3. .................................................................................................................................................................

Mijn doelstellingen Noteer hier de dingen die je eerst wil aanpakken. Kies voor realistische en haalbare doelstellingen. Als je gewicht wil verliezen, fixeer je dan niet op kilo’s maar op evenwichtiger eten en meer bewegen. De kilo’s volgen vanzelf! Bv. ’s morgens een stuk fruit eten bij het ontbijt, een halte vroeger afstappen van de bus en het resterende stuk te voet doen, minder sigaretten roken, enz. 1. ................................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................................. 2. ................................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................................. 3. ................................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................................


29

Omgaan met moeilijke momenten Iedereen krijgt wel eens af te rekenen met een moeilijk moment. Probeer je ertegen te wapenen. Bedenk op voorhand een strategie om ermee om te gaan. Heb je je toch laten vangen? Voel je vooral niet schuldig en laat je er niet door ontmoedigen. Ga vol goede moed weer verder met je gezondere levensstijl. Moeilijke momenten

Mijn oplossingen om ermee om te gaan

Mijn beloning Verwen jezelf af en toe met een kleinigheidje. Zo blijf je gemotiveerd om vol te houden. Bv. een verwenbeurt, een uitstapje met het gezin, enz. Als ik mijn doelstellingen realiseer, dan beloon ik mezelf met: 1. ................................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................................. 2. ................................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................................. 3. ................................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................................

5

30


Je ziekenfonds, een partner in de aanpak van je diabetes owel in het kader van de verplichte als de aanvullende ziekteverzekering ondersteunen de Onafhankelijke Ziekenfondsen je in de strijd tegen diabetes.

Z

Preventieve maatregelen & tegemoetkomingen

* Een verhoogd risico wil zeggen dat je nuchter een afwijkende bloedsuikerspiegel vertoont of dat er glucose-intolerantie werd vastgesteld.

6

Diabetes tijdig opsporen Een tijdige opsporing is belangrijk om complicaties te voorkomen en/of tijdig aan te pakken. De Onafhankelijke Ziekenfondsen bieden je een forfaitaire tegemoetkoming in de kosten voor een opsporingsraadpleging. Wil je weten hoeveel de tegemoetkoming bedraagt, of je ervoor in aanmerking komt en hoe je ze aanvraagt? Informeer ernaar bij je plaatselijke ziekenfondskantoor. Nieuwe leefgewoonten aanleren Als uit de opsporingsraadpleging bij je arts blijkt dat je een verhoogd risico loopt op diabetes*, dan geven de Onafhankelijke Ziekenfondsen je graag een duwtje in de rug bij het verbeteren van je leefgewoonten. We bieden we je financiële tussenkomsten, advies, enz. Informeer ernaar bij je plaatselijke ziekenfondskantoor.

Laat je vaccineren tegen de griep Mensen met diabetes hebben een verhoogd risico op verwikkelingen door de griep. Daarom is een jaarlijks griepvaccin voor mensen met diabetes extra aangewezen. De ideale periode voor griepvaccinatie is van eind september tot begin december. Je arts geeft je graag meer advies. Je ziekenfonds komt tussen in de kosten voor vaccinatie. Informeer ernaar bij je plaatselijke ziekenfondskantoor. Extra aandacht voor tandverzoring Mensen met diabetes lopen meer risico op tandvleesaandoeningen en bijgevolg ook problemen met het gebit. Een goede mondhygiëne en een regelmatig bezoek (minstens 1 keer per jaar) aan de tandarts zijn bijgevolg aangewezen. De kosten voor tandzorg kunnen soms hoog oplopen. De Onafhankelijke Ziekenfondsen bieden daarom de tandzorgverzekering Dentalia Plus aan. Informeer ernaar bij je plaatselijke ziekenfondskantoor.


Ondersteuning van mensen met diabetes

De diabetespas De diabetespas is een minidossier voor mensen met diabetes. De pas heeft tot doel de samenwerking en afstemming van zorgen binnen het diabetesteam te vergemakkelijken. Neem de diabetespas mee bij elke raadpleging bij een zorgverlener. Zo zorg je ervoor dat iedereen die bij je behandeling betrokken is goed op de hoogte is van de doelstellingen van je behandeling, je medicatie, je onderzoeken, de afspraken die werden gemaakt, enz. Zo kan niet alleen je diabetesteam maar ook jijzelf alles beter opvolgen. Het gebruik van de diabetespas geeft recht op terugbetaling van voedingsadvies door een diëtist (2 raadplegingen per jaar) en, bij hoog risico voor voetwonden, ook voor voetonderzoek en advies door een gegradueerde podoloog (eveneens 2 raadplegingen per jaar). Je kan de diabetespas aanvragen bij de adviserend geneesheer van je ziekenfonds op voorlegging van een medisch attest van je arts.

De diabetesconventie: terugbetaling van de zelfcontrole Als je minstens twee keer per dag insuline moet spuiten, kan je opgenomen worden in de diabetesconventie. Die geeft recht op de terugbetaling van materiaal voor de zelfcontrole van de bloedsuikerwaarden. Voorwaarde is wel dat je educatie krijgt vanuit een centrum voor diabetologie dat een overeenkomst heeft met het RIZIV. Meer info? Vraag raad aan je arts of bij je ziekenfonds. Het diabetesplatform van de Onafhankelijke Ziekenfondsen Ben je aangesloten bij de aanvullende verzekering van de Onafhankelijke Ziekenfondsen, heb je een Globaal Medisch Dossier (GMD) en een diabetespas? Dan kan je deelnemen aan een specifiek ondersteuningsprogramma van de Onafhankelijke Ziekenfondsen voor mensen met diabetes. Het programma biedt ondermeer ondersteuning op het vlak van voeding en beweging, alsook financiele tussenkomsten voor medische controles, de aanschaf van materiaal voor zelfcontrole en strookjes, enz. Informeer ernaar bij je plaatselijk ziekenfondskantoor.

31

32


Woordenboek

Alvleesklier Synoniem van pancreas. Orgaan dat zich achter de maag bevindt. De alvleesklier staat enerzijds in voor de vertering van voedingsbestanddelen in de darm, en anderzijds voor de aanmaak van hormonen (insuline, glucagon), die de verbranding van deze voedingsstoffen in het lichaam regelen. Atherosclerose Synoniem van slagaderverkalking. Een proces waarbij de bloedvaten dichtslibben. Oorzaken zijn o.a. hoge bloeddruk, hoge cholesterol, roken, enz. Bloedsuikerspiegel De hoeveelheid suiker (glucose) in het bloed. Andere namen voor ‘bloedsuikerspiegel’ zijn ‘bloedglucosespiegel’, ‘bloedglucosegehalte’ of ‘bloedglucosewaarde’.

7

Calorie Eenheid, die de hoeveelheid energie uitdrukt, die door een bepaald voedingsmiddel verschaft wordt. Koolhydraten, eiwitten en vetten zijn de belangrijkste bronnen, maar alcohol kan ook een bijdrage leveren. Wanneer men meer calorieën eet dan men nodig heeft ontstaat overgewicht. Cholesterol Een vetachtige stof in het bloed die het lichaam nodig heeft bij de bouw van celwanden en bij de productie van bepaalde vitaminen en hormonen. De lever maakt genoeg

cholesterol om het lichaam in zijn behoeften te voorzien. Wanneer we dierlijke producten eten nemen we extra cholesterol op. Bij te grote aanvoer kan de cholesterolspiegel stijgen. Dit kan atherosclerose (slagaderverkalking) veroorzaken. Men maakt een onderscheid tussen LDL-cholesterol, die ongunstig is voor hart- en vaatlijden en HDL-cholesterol, die een gunstig effect heeft. Chronische verwikkeling Complicatie van een ziekte, die pas na lange tijd ontstaat. Diabetes Een aandoening gekenmerkt door hoge bloedsuikerspiegels. De oorzaak is onvoldoende werking van insuline, hetzij doordat de alvleesklier niet voldoende insuline kan maken, hetzij doordat het lichaam niet voldoende gevoelig is aan de werking van insuline. Endocrinoloog Specialist op het gebied van ziekten van endocriene klieren en/of hun hormoonfuncties. Gestoorde glucosetolerantie Toestand waarbij na het drinken van een suikeroplossing de bloedsuikerspiegel boven de normale, maar onder de diabetische waarden valt. Dit is geen vorm van diabetes. Mensen met gestoorde glucosetolerantie hebben wel een verhoogd risico om later diabetes te krijgen.


Glucose Een eenvoudige suiker, die in het lichaam gebruikt wordt als brandstof. Glucose wordt geproduceerd bij de vertering van voedsel, meer bepaald van koolhydraten. Het wordt via het bloed naar de lichaamscellen gebracht. De hoeveelheid glucose in het bloed noemt men bloedsuikerspiegel of glycemie. Glucosemeter Een klein toestel waarmee men de bloedsuikerspiegel kan meten. Men prikt in de vinger om een druppel bloed te verkrijgen. De druppel wordt op een teststrookje aangebracht, dat in de meter geschoven wordt. Het resultaat verschijnt na enkele seconden. Glycemie De hoeveelheid suiker (glucose) in het bloed (bloedsuikerspiegel). Geglycosileerd hemoglobine Bloedtest die een idee geeft over de bloedsuikerspiegel van de laatste 3 maanden. Het is de belangrijkste ‘barometer’ van de diabetesregeling. De test meet in welke mate hemoglobine (de kleurstof van de rode bloedcellen) versuikerd (geglycosileerd) is. Hormoon Stof die in het lichaam wordt aangemaakt door klieren. Voorbeelden van hormonen zijn insuline en glucagon. Hyperglycemie Te hoge bloedsuikerspiegel (meestal hoger

dan 180 mg/dl). Wordt vaak kortweg ‘hyper’ genoemd. Kan klachten veroorzaken van frequent urineren, dorst en gewichtsverlies. Hyperlipidemie Te hoge bloedvetten (cholesterol en/of triglyceriden). Hypertensie Te hoge bloeddruk. We spreken van hoge bloeddruk als na verschillende metingen op verschillende tijdstippen de onderdruk hoger is den 85 mm Hg en de bovendruk hoger is dan 130 mm Hg. Hypoglycemie Te lage bloedsuikerspiegel (meestal lager dan 70 mg/dl). Wordt vaak kortweg ‘hypo’ genoemd. Kan de volgende symptomen veroorzaken: flauwtegevoel, zweten, hartkloppingen, beven, tintelingen (vaak rond mond), en gedragsveranderingen (slecht humeur). Wanneer dit niet behandeld wordt door extra suiker in te nemen riskeert men uiteindelijk het bewustzijn te verliezen. Injectie Synoniem van inspuiting. Insuline Hormoon dat gemaakt wordt door de alvleesklier en dat het lichaam helpt om suiker (glucose) te verbruiken. Men kan het voorstellen als een sleutel, die de deur opent om glucose in de lichaamscellen binnen te laten, waar het als brandstof kan gebruikt worden.

33

34


Koolhydraten Eén van de drie caloriebronnen van onze voeding. Koolhydraten kunnen eenvoudig (zuivere suiker) of complex (zetmeel) zijn. Complexe koolhydraten vindt men in brood, aardappelen, rijst en pasta (o.a. spaghetti). Bij het verteren van de voeding worden ze afgebroken tot glucose, wat de bloedsuiker doet stijgen.

Verzadigde vetten Soort vetten, die de kans op het krijgen van slagaderverkalking vergroten, en dus m.a.w. een ongunstig effect hebben op het hart- en de bloedvaten. Deze vetten treffen we vooral aan in dierlijke voedingsmiddelen, zoals vlees, eieren en zuivelwaren, en in producten die met deze ingrediënten bereid werden (bv. gebak).

Obesitas Ernstig overgewicht.

Vezels Bestanddelen van plantaardige voeding, die niet kunnen verteerd worden door de menselijke darm. Ze zijn nodig voor een gezonde darmfunctie (stoelgangproductie). Men vermoedt dat ze bovendien de opname van cholesterol en verzadigde vetten afremmen, en dat ze beschermen tegen darmkanker.

Triglyceriden Soort vetten, die vaak in verhoogde concentraties in het bloed circuleren bij mensen met diabetes. Ze spelen net zoals cholesterol een (weliswaar minder grote) rol bij het ontstaan van slagaderverkalking. Vaccinatie Inenting met verzwakte of gedode ziektekiemen of deeltjes van een ziekteverwekker. Hierdoor wordt het afweersysteern (immuunsysteem) in paraatheid gebracht, waardoor men beschermd wordt tegen besmetting met die ziektekiem. Men wordt dus ‘immuun’.

Bron: Vlaamse Diabetes Vereniging vzw

Zelfcontrole Toestand waarbij iemand met diabetes zelf in staat is om zijn bloedsuiker te meten met een glucosemeter.


Vlaamse Diabetes Vereniging vzw Ottergemsesteenweg 456 - 9000 Gent Tel.: 09/220.05.20 - Fax: 09/221.00.82 [email protected] - www.diabetes-vdv.be Diabetes Infolijn op 0800 96 333 Iedereen met vragen over diabetes kan elke werkdag tussen 9 en 17 uur (behalve dinsdagvoormiddag) terecht bij de gratis Diabetes Infolijn. De opgeleide medewerkers geven er een antwoord op al uw vragen over diabetes, de diagnose, de behandeling, voeding, sport, verzekeringen, rijbewijs, zwangerschap, enz. Anonimiteit gegarandeerd. Naast de telefonische infolijn kan je ook terecht op het e-mailadres: [email protected] Op zoek naar een erkende diëtist? Neem een kijkje op www.dietistenvereniging.be of informeer ernaar bij je ziekenfonds. Op zoek naar een erkende podoloog? Neem een kijkje op www.podologieweb.be of informeer ernaar bij je ziekenfonds. Op internet www.vig.be www.nice-info.be www.overgewicht.org www.voedingsinfo.org www.10000stappen.be www.healthandfood.be www.gezondheidstest.be www.happybodytoyou.be www.mijnvoedingsplan.be

35

de landsbond van de onafhankelijke ziekenfondsen groepeert Verantwoordelijke uitgever: P. Mertens, Onafhankelijke Ziekenfondsen, Sint-Huibrechtsstraat 19 - 1150 Brussel - 2008/10 - GVO-081

Deze brochure is een uitgave van de Onafhankelijke Ziekenfondsen

Recommend Documents