Dank u voor de aandacht! Zuidoost-Drenthe als case. Zuidoost-Drenthe als case. concepten, duurzame energielandschappen

Integrale energie-ruimteconcepten kunnen energieregio’s laten bewegen!

Ferry Van Kann M.Sc. Rijksuniversiteit Groningen Faculteit Ruimtelijke Wetenschappen

energielandschappen, Ruimteconferentie 2009, dinsdag 3 november, Cruise Terminal Rotterdam

warme belangstelling voor energie

bewegingsrichting presentatie 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7.

energie staat in een warme belangstelling een transitie naar een volhoudbaar systeem de serieuze bijdrage van regionale planning hierbij met energiecascadering als ontwerpprincipe exergie als uitgangspunt voor multifunctionele structuren voorbeelden uit Parkstad Limburg en Zuidoost-Drenthe concepten brengen duurzame energielandschappen in beeld

Ferry Van Kann, energielandschappen, Ruimteconferentie 2009, dinsdag 3 november, Cruise Terminal Rotterdam

warme belangstelling voor energie - Nederlandse windturbines gezien vanuit Duitsland (AachenKerkrade) - hydropotenties (stuwmeer Kerkrade) - kolencentrale in aanbouw - stortgasverbrandingsinstallatie - elektrisch rijden - een rode lijn?

› Niet weg te denken zijn beleidsuitspraken als: klimaatneutrale CO2-neutrale energieneutrale we worden de eerste …………………………....................…! wijk gemeente provincie Ferry Van Kann, energielandschappen, Ruimteconferentie 2009, dinsdag 3 november, Cruise Terminal Rotterdam

transitie naar een volhoudbaar systeem › Enerzijds hebben we een breed gedragen zorg over ons huidige energiesysteem: • opraken (fysiek, economisch) van brandstoffen • milieu-, klimaatgevolgen van huidig gebruik • groeiende afhankelijkheid van andere landen › Anderzijds willen we dus naar een duurzaam energiesysteem (of volhoudbaar energiesysteem als eindbeeld = visie): • schoner, effectiever, betaalbaar, betrouwbaar Ferry Van Kann, energielandschappen, Ruimteconferentie 2009, dinsdag 3 november, Cruise Terminal Rotterdam


transitie naar een volhoudbaar systeem - een van-naar beweging - tijdgebonden - visie nodig (eindbeeld) - strategie om van systeem a naar systeem b te komen: - Trias Energetica (figuur van transit-3.nl)

(naar Kees Duivesteijn)


1

transitie naar een volhoudbaar systeem - een van-naar beweging - tijdgebonden - visie nodig (eindbeeld) - strategie om van systeem a naar systeem b te komen: - Trias Energetica

een taak voor regionale planning › 1. Beperk de vraag naar energie door een rationeel gebruik van energie! is de eerste stap en dus NIET 2. het invullen van de resterende vraag met behulp van “renewables”. › Want de meest duurzame windturbine blijft die turbine, die niet nodig is! › Kortom, waar zit dat niet rationeel gebruik van energie?

(naar Kees Duivesteijn)


rationeel gebruik?

Het exergetisch rendement van het Japanse energiesysteem bedraagt slechts 21%.


een taak voor regionale planning › Kortom, waar zit dat niet rationeel gebruik van energie? Zoek en vind restwarmte, restkoude!

Niet rationeel gebruik zit dan met name bij: - verwarming (gaskachels) - verkoeling (airco) - transport (zowel elektrische, als verbrandingsmotor) van Wall, 1990-438 in: Energy, vol. 15, no. 5

een taak voor regionale planning


energiecascadering als ontwerpprincipe

› Kortom, waar zit dat niet rationeel gebruik van energie? Zoek en vind restwarmte, restkoude!

Eemscentrale in Eemshaven: warmteafvoer op Eems bij vollast: 35.000 liter water per seconde van maximaal 45 °C uit: Van Kann en Leduc, Salzburg, 2008



2

energiecascadering als ontwerpprincipe

exergie als drager van multifunctionaliteit › “Om de combinatie van duurzame ontwikkeling en hernieuwbare energiebronnen samen te begrijpen is begrip en inzicht in thermodynamische principes essentieel.” (Dincer en Rosen, 2005) › Exergie (≈kwaliteit van energie) is van belang. › Dat betekent dat verschillende energiedragers en – netwerken van belang zijn: › - elektriciteitsproductie en –distributie multilayered - (bio)gasproductie en –distributie - warmte/koudeproductie en -distributie approach

uit: Van Kann en Leduc, Salzburg, 2008


exergie als drager van multifunctionaliteit


Parkstad Limburg als case

› In reality such a strategy (sustainable energy system) requires a major change (paradigm shift) to an energy system that is focused on maximizing the full fuel/energy cycle efficiency, and minimizing the embedded energy in materials and products by way of reuse and recycling (1). In order to make such an approach a practicable engineering option, it would be necessary to use systems analysis methods to optimize the energy cascade (1). Thermodynamic analysis will be an important technique for identifying process improvement potential. (Hammond, 2000-321 in: Trans IChemE, Vol. 78, Part B. 304-323)


Parkstad Limburg als case RWZI’s Hoensbroek + Heerlen Industriegebied Woonboulevard Mijnwaterproject (opslag van warmte) Stadspark Oranje Nassau + low-ex wijk ‘T Loon inclusief stadsverwarming Kantoren Heerlen Centrum, Stationsgebied Zeer sterk stedelijk gebied Parkstad City Wijken van verschillende leeftijden Onderwijscluster Hogeschool, OU, ROC (?) Zorgzone, ziekenhuis + verpleegklinieken


Heerlen


Parkstad Limburg als case Sources van energie: - RWZI Hoensbroek, biomassacentrum voor NW-Parkstad, gas, elektriciteit + warmte - Industrie Hoensbroek voor restwarmte - Stadsverwarming ‘t Loon, Heerlen Centrum Opslag van energie: - Mijnwaterproject Sinks voor energie: - Onderwijscluster - Kantoren, stationsgebied / Parkstad City - Woonboulevard - Diverse woongebieden Ferry Van Kann, energielandschappen, Ruimteconferentie 2009, dinsdag 3 november, Cruise Terminal Rotterdam

3



Sources van energie: - RWZI Hoensbroek, biomassacentrum voor NW-Parkstad, gas, elektriciteit + warmte - Industrie Hoensbroek voor restwarmte - Stadsverwarming ‘t Loon, Heerlen Centrum

Energie-Ruimte systeem: Boven: Rwzi, groenafvalverzameling, covergisting, vergassing, gasproductie, transport

Opslag van energie: - Mijnwaterproject

Midden: cascadering op basis van industrie, gevoed door eigen gas, woonboulevard, kantoren SON, low-ex wijk, opslag in mijnen

Sinks voor energie: - Onderwijscluster - Kantoren, stationsgebied / Parkstad City - Woonboulevard - Diverse woongebieden

Beneden: stadsverwarming als basis, hergebruik van warmte op verschillende temperaturen bij diverse functies





• De energie/warmtering • Een integraal concept: gebaseerd op een exergiefocus op een multifunctionele ruimtelijke structuur voorbeeld voor andere regio’s en een belangrijke, hogere schakel (ook institutioneel) voor een energienetwerk A


Zuid-Limburg vs. Zuidoost-Drenthe als case

B

C


Zuidoost-Drenthe als case

- schaal als cruciale variabele in een multilayered approach, waarbij exergie als uitgangspunt wordt genomen voor de regionale ruimtelijke ontwikkeling

uit: SREX, Emmen, 2009



4



warmtenetwerkpotenties

warmtenetwerkpotenties

biogasader uit: SREX, Emmen, 2009

uit: Van Kann en de Roo, Delft, 2009


concepten, duurzame energielandschappen lokale netwerken: warmtecascades bioclusters (zonneterp)

basisstructuur: warmtering biogasader etc.


concepten, duurzame energielandschappen Deelplannen Zuidoost-Drenthe:

Structuurvisie Parkstad Limburg

- biomassacentrale Emmtec (industriepark / reststromenuitwisseling)

“Energie als fundament krijgt vorm door het sluiten van kringlopen, ontwikkeling van energielandschappen, CO2compensatie en gebruik van waterkracht en andere alternatieve vormen van energie-opwekking.”

- biowarmtekrachtcentrales in tuinbouw - rwzi als top van warmtecascade Emmen-city en recreatieparken

(19 oktober 2009, Heerlen)

- Coevorden en Emmen verbinden, afvalstromen bundelen

A

B

C


-schakels tussen netwerken voor robuust geheel

concept, als motor voor lokale ontwikkeling


Dank u voor de aandacht!


5

Dank u voor de aandacht! Zuidoost-Drenthe als case. Zuidoost-Drenthe als case. concepten, duurzame energielandschappen

Recommend Documents