CoNSolIDaTED REalISEERT gROOTS SOlYNDRA PROJECT DaKCollECToR IN DE MARKT paRKEREN aNNo NU MET BETONRESTORE
REview Magazine van Consolidated, Dakwacht, BetonRestore en Daklab
2011
2
Investeren in IN DIT NUMMER
6 Project Eigen Haard Amsterdam Noord
7 CO2-werking van Olivijn nader onderzocht
8 Het Bronovo Ziekenhuis 10 Dakcollector: optimaal
gebruik van de vrije energie op het dak
12 Provinciehuis Overijssel
Elk dak duurzaam benut
14 Veiligheid boven alles 16 Zeker van zonne-energie 17 Tien mythes over
zonne-energie
2 0 Witte daken voor KPN
Seminars Consolidated
zonne-energie In deze REview veel aandacht voor het opwekken van energie via zonnepanelen. Als directeur van Energieker doet mij dat natuurlijk goed. Er zijn veel argumenten vóór zonneenergie. Allereerst, de klimaat problematiek. Ten tweede is de noodzaak groot omdat onze fossiele brandstoffen opraken. Ook zijn we voor onze energie grotendeels afhankelijk van ondemocratische landen die worden bestuurd door leiders van bedenkelijk allooi. Zo is er voor elke politieke kleur wel een argument om te pleiten voor het lokaal opwekken van energie. Het grote voordeel van zonne-energie is dat het schaalbaar is en heel eenvoudig kan worden toegepast in de bebouwde kom. Dit in tegenstelling tot windenergie. Iedereen kan meedoen! Steeds meer bedrijven en particulieren beginnen dat nu in te zien. En dat terwijl de subsidie voor de aanschaf van PV-systemen onlangs is teruggeschroefd! Misschien is dat ook wel helemaal niet erg. Nu zijn de kosten en de opbrengsten namelijk een stuk inzichtelijker. Daarbij zijn de prijzen van zonne panelen al fors gedaald. Rekening houdend met de levensduur van zonnepanelen, ligt de prijs van zonnestroom in veel situaties nu al lager dan van gewone stroom. Voor een goed rendement kun je je geld tegenwoordig beter inzetten op zonne-energie dan op een spaarrekening. Frits Verhoef Directeur Energieker Energieker is dé specialist in zonne-energie. Sinds 2008 biedt het bedrijf totaaloplossingen aan. Bij Energieker werken experts op het gebied van systemen, leveranciers, monitoren en duurzaamheid, die een heldere en
| daklab
professionele samenwerking kennen met opdrachtgevers. Hierdoor kan Energieker snel inspelen op marktontwikkelingen en voorop lopen in innovatie. Niet voor niets is Consolidated powered by Energieker.
2
REview is het relatiemagazine van Consolidated, Dakwacht,
Hoofdredactie: Saskia Goes. Bladmanagement en tekst: Lamar communicatie.
REview 2 2011
BetonRestore en Daklab en verschijnt drie tot vier maal per jaar.
Fotografie: Martin van Welzen. Vormgeving: avm. Drukwerk: Offset Vandevelde. Redactieadres: Stephensonweg 2, 4207 HB Gorinchem. t: 0183 64 36 00, f: 0183 64 36 90.
www.consolidated.nl | www.dakwacht.nl | www.betonrestore.nl | www.daklab.nl
Zonne-energie
op school
Op het dak van het Insula College in Dordrecht is één van de grootste Solyndra-projecten van Nederland gerealiseerd.
In opdracht van de stichting H3O, een onderwijsorganisatie met
“Ik ben verantwoordelijk voor het gebouwbeheer en de facili-
peuterspeelzalen, kinderopvang, (speciaal)basisonderwijs en
taire zaken en daarom als opdrachtgever betrokken bij dit pro-
voortgezet onderwijs, heeft Consolidated Zwijndrecht het dak
ject”, zegt Keller. “Op een gegeven moment hebben wij een
gerenoveerd en een toplaag van witte dakbedekking Derbibrite
subsidie binnengehaald ter verbetering van het binnenklimaat.
aangelegd. Vervolgens zijn er in samenwerking met Energieker,
Deze subsidie voorzag in het vervangen van de cv-ketels, het
specialist in zonne-energie, Solyndra-panelen geplaatst.
plaatsen van HR++ isolatieglas en het isoleren van het dak.
Peter Keller is bij H3O werkzaam op het bestuursbureau.
Intussen waren we ook ingeloot voor een SDE-subsidie.
3 REview 2 2011
Op basis van deze twee subsidies wilden we een optimaal ren-
gemaakt voor de elektrische aansluitingen, zowel aan de kant
dement realiseren. Toen hebben we bij Consolidated aange-
van de zonnepanelen als aan de kant van de meterkast. Daarna
klopt. Ik had al vaker met Consolidated gewerkt en ben ook een
zijn de panelen op het dak gezet en de aansluitingen in orde
keer naar één van hun seminars geweest over de mogelijkheden
gemaakt. Het voordeel van Solyndra is dat je optimaal gebruik
op het dak. Naar aanleiding daarvan zijn we om de tafel gaan
maakt van het dakoppervlak. Bovendien is er vrijwel geen
zitten met Gillian Baarslag van Daklab en Dennis Verkaik van
ballast nodig omdat de wind ertussendoor gaat. Bijzonder is
Consolidated Zwijndrecht. Daar is het plan uit voortgekomen
dat dit één van de grootste Solyndra-projecten in Nederland
om witte dakbedekking van Derbibrite te combineren met
is. De verwachting is dat dit systeem de komende dertig jaar
Solyndra-panelen. Deze combinatie levert een hoger rende-
ongeveer de hoeveelheid energie zal opwekken gelijk aan het
ment op.”
verbruik van zo’n acht à tien huishoudens.”
Solyndra-zonnepanelen
Educatief
Consolidated Zwijndrecht nam de renovatie van het dak voor
“Deze locatie is uitermate geschikt omdat onze centrale server
zijn rekening. “We hebben het bestaande dakbedekkingspak-
hier staat”, gaat Keller verder. “Ook in de vakanties wordt er
ket verwijderd tot de constructieve ondergrond van hout en
naar verhouding veel energie verbruikt. De realisatie van dit
vervolgens afgevoerd”, zegt Dennis Verkaik. Het oude dak-
dak past goed in de filosofie van H3O. Omdat wij actief zijn in
bedekkingspakket bestond uit paraffinepapier, mastiek dak-
het onderwijs, zien wij het als onze taak om bewust bezig te
bedekking en een ballastlaag van grind. Vervolgens heeft
zijn met duurzaamheid. Op deze manier proberen wij een sig-
Consolidated een nieuw dakbedekkingspakket aangebracht.
naal naar jongeren af te geven. De keuze voor zonnepanelen
Deze bestaat uit een zelfklevende onderlaag, conform de
is dan ook zeer bewust genomen. Het is de bedoeling om de
brandveiligheidseisen NEN6050, PIR-isolatie op afschot, een
zonnepanelen ook te gebruiken voor allerlei educatieve doel-
onderlaag van Base Mec die mechnachisch bevestigd is en een
einden. We willen in de hal een groot bord ophangen waarop
toplaag van Derbibrite NT. De Solyndra-panelen zijn geplaatst
te zien is hoeveel zonne-energie is opgewekt en hoeveel CO2-
in samenwerking met Energieker. Hiermee heeft H3O een nieuw
uitstoot we daarmee bespaard hebben. Op die manier hopen we
waterdicht en goed isolerend dak, dat door het plaatsen van
dat jongeren zich gaan interesseren voor het onderwerp duur-
de Solyndra-panelen ook nog eens energie opwekt. Frits Ver-
zaamheid. Dat zou mooi meegenomen zijn!”
hoef, directeur van Energieker: “Wij hebben de berekeningen
het voordeel van Solyndra is dat je optimaal gebruik maakt Peter Keller van H3O (l) en Dennis Verkaik van Consolidated
4
van het dakoppervlak
REview 2 2011
5
REview 2 2011
Project Eigen Haard Amsterdam Noord
In Amsterdam Noord is Consolidated
Warmlopen voor goede isolatie Marc Verdurmen, Commercieel Technisch Adviseur van Consolidated Amsterdam, is enthousiast: “Het warm daksysteem is ge-
begonnen met de dakrenovatie van
rust succesvol te noemen. Een ‘warmdak’ aanleggen betekent snel en eenvoudig winst behalen.”
een hele woonwijk. Van zo’n tien In de portemonnee
woonblokken wordt het bestaande
De isolatiewaarde van daken is in het Bouwbesluit vastgesteld op een minimale Rc-waarde van 2,5 m2 K/W. Verdurmen: “Ons
daksysteem uit de jaren 70, 80 en 90
warmdak gaat daar ver overheen, tot wel 3,0 à 4,0 m2 K/W. Hiermee blijft het dus niet alleen warmer in huis, ook gaan de
vervangen door een warm daksysteem.
energiekosten op jaarbasis beduidend omlaag. Huishoudens zullen dat zeker voelen in de portemonnee. Daarbij is de renovatie naar een warmdak ook nog eens een relatief eenvoudige ingreep. Een snellere manier om huizen goed te isoleren is er eigenlijk niet.” Energie besparen? Warmdak! Circa 30% van totale energieverlies van een woning gaat via het dak. Energie besparen begint daarom met een goede dakisolatie. De oorsponkelijke isolatielaag wordt vervangen door een isolatie met een veel hogere isolatiewaarde.
6
REview 2 2011
Co2-WerKIng VAn oLIVIJn nader onderzocht Olivijn is een natuurlijk mineraal dat koolstofdioxide afvangt en omzet in onschadelijk zand, magnesium, bicarbonaat en ijzer. Het mineraal zou goed dienst kunnen doen als dakballast; zeer fijn Olivijn zou grote hoeveelheden CO 2 op kunnen nemen. Voor Consolidated is het duidelijk dat Olivijn in staat is CO 2 op te nemen, maar recent onderzoek wijst uit dat de opname langzamer gaat dan gedacht.
2008: olivijn als belofte van de toekomst
2011: praktische verifi catie werking olivijn
Medio 2008 deden TNO en de Universiteit Utrecht deskresearch
Prototypes van de ontwikkelde systemen zijn vervolgens door
naar de manier waarop Olivijn CO2 afvangt en omzet in onscha-
TNO enkele maanden geleden getest. De uitkomsten van dit
delijke stoffen. De uitkomsten leken veelbelovend en Olivijn
onderzoek bevestigen dat er weliswaar permanente omzetting
werd al snel genoemd als duurzaam alternatief voor grind ge-
van CO2 plaatsvindt, maar dat deze omzetting veel langzamer
ballaste daken. Voor Consolidated was dit reden om te zoeken
verloopt dan verondersteld in de TNO-deskresearch van 2008.
naar de praktische toepasbaarheid van Olivijn in een duurzaam
Wel is de CO2-afvang onomkeerbaar. Groen zoals sedum, absor-
daksysteem. Consolidated heeft de resultaten van de deskre-
beert ook CO2, maar geeft dat weer terug aan de omgeving na-
search gerelateerd aan de levensduur van het dak. Ondanks het
dat het is afgestorven. Olivijn blijft dan ook in potentie een
feit dat hierdoor minder spraakmakende cijfers konden wor-
milieuvriendelijk alternatief voor riviergrind als ballast op
den gecommuniceerd, was er toch nog steeds sprake van een
daken.
relatief grote reactieve potentie van Olivijn. Daarna zijn we gestart met productontwikkeling, met name gefocust op het in een daksysteem integreren van een zeer fijne fractie Olivijn
voor meer informatie: lees de samenvatting van het
(ingesloten door een grovere fractie, ter voorkoming van uit-
onderzoek van TNo op onze website.
of afwaaien). 7 REview 2 2011
Consolidated Bleiswijk werkt al jaren samen met het Bronovo Ziekenhuis in Den Haag. Voor een recente renovatie van één van de daken werd gekozen voor het Bauder Kompaktdak-systeem. Richard Verkaik, Commercieel Technisch Adviseur bij Consolidated Bleiswijk: “Het Bauder Kompaktdak is een volledig verkleefd systeem en biedt daarom veel zekerheid. Perfect voor een ziekenhuis dus.” 8
BAUDER KOMPAKTDAK:
Perfecte oplossing voor het Bronovo Ziekenhuis
REview 2 2011
het Bronovo ziekenhuis richt zich op kwaliteit en duurzaamheid
Het dak van het Bronovo ziekenhuis had al een aantal keer met
Duurzame oplossingen
lekkages te maken gehad. Met meer dan eens problemen, die
Als gezegd kennen Bronovo en Consolidated al een lange
moeilijk te herleiden waren naar de exacte locatie (oorzaak)
samenwerking. “We merken dat het ziekenhuis zich continu
van de lekkage. Het ziekenhuis wilde daar voor eens en altijd
richt op lange termijn kwaliteit (zekerheid) en duurzaamheid.
een oplossing voor. Verkaik: “Nu het dak voor 2011 in de meer-
Zo hebben we eerder al een groendak op de Orangerie van het
jarenbegroting stond, werd ons gevraagd om advies. Daarbij
ziekenhuis aangebracht. En vorig jaar brachten we op één van
dachten we vrij snel aan het Bauder Kompaktdak-systeem: een
de daken witte dakbedekking aan (Derbibrite). Dit om de ruim-
volledig verkleefd systeem, waardoor een eventuele toekom-
te eronder koeler te houden, in verband met de daar aanwezige
stige lekkage direct opgespoord kan worden. Bovendien waren
warmte gevoelige apparatuur. Dit Bauder Kompaktdak draagt
eigenschappen van dit systeem, zoals de lange verwachte le-
ook weer bij aan de duurzame daksystemen waarvoor Bronovo
vensduur en de hoge isolatiewaarde ervan, doorslaggevend
kiest”, besluit Verkaik.
voor de definitieve keuze van het Bronovo.” voordelen van het Bauder Kompaktdak: • volledig verkleefd systeem; • bij lekkage geen water in het systeem; • geen (additionele) mechanische bevestiging; • bestand tegen extreem hoge windbelastingen; • hoge isolatiewaarde.
9 REview 2 2011
Dakcollector: optimaal gebruik van de vrije energie op het dak
Daken zijn hot! Er is steeds meer belangstelling voor de mogelijkheden om energie op te wekken via het dak. De Dakcollector is daar een prachtig voorbeeld van. Dit warmte- én koude-winningssysteem is zeer eenvoudig te integreren in vrijwel elke dakbedekkingsconstructie. Uniek aan de Dakcollector is het gebruik Sinds de introductie van de Dakcollector op de Energiebeurs in
van hoogwaardige materialen en het
oktober 2009 is er veel gebeurd. Er wordt hard gewerkt om de Dakcollector in de markt te zetten. De woningbouwvereniging
modulaire systeem, opgebouwd uit
die tijdens de beurs als eerste interesse toonde, heeft de daad bij het woord gevoegd en heeft de Dakcollector opgenomen in
prefab-elementen. 10
één van haar projecten.
REview 2 2011
Warm of koud? Het idee achter de Dakcollector is simpel. Door een speciaal ontworpen energiestrip aan te brengen onder een goed absorberende dakbedekking, is het mogelijk om zowel warmte als kou via het dak op te vangen en te benutten. Door de energiestrip loopt een vloeistof die de opgenomen energie transporteert naar een verzamelleiding. Vervolgens kan deze duurzaam opgewekte energie worden gebruikt bij warmte-koude opslag (WKO-systemen) of voor bijvoorbeeld een boiler of een warmtepomp. Desgewenst geldt hetzelfde procédé ook voor koude. Op die manier kan deze vrij verworven energie worden aangewend om een gebouw te verwarmen of juist te koelen.
65% meer rendement
Meetresultaten Wat de Dakcollector onderscheidt van concurrerende systemen, is dat het louter gebruikmaakt van kwalitatief hoogwaardige en goed geleidende materialen. Dat dit het rendement ten goede komt, blijkt uit tests van TNO in Delft. Uit het TNO-rapport blijkt
De Dakcollector heeft vele voordelen. Zo kan het systeem zo-
dat de Dakcollector tot maar liefst 65% meer rendement haalt
wel warmte als koude verwerken en is het uitstekend te ge-
dan andere, soortgelijke producten. De eerste meetresultaten
bruiken naast andere dakoplossingen, zoals een groendak of
uit verschillende praktijkprojecten zijn veelbelovend en onder-
zonnepanelen. Omdat het systeem onder de dakbedekking ver-
schrijven de bevindingen van TNO. Door het hoge rendement en
werkt wordt, is het bovendien esthetisch verantwoord en on-
de te verwachten lange levensduur van meer dan veertig jaar,
derhoudsarm. Tot slot is het systeem vrij eenvoudig te plaat-
verdient het systeem zich relatief snel terug.
sen, omdat gebruik gemaakt wordt van prefab-elementen.
11 REview 2 2011
Provinciehuis Overijssel
Elk dak optimaal duurzaam benut Met het programma ‘Schoon en Zuinig’ wil de centrale overheid energiebesparing en duurzame energie stimuleren. De provincie Overijssel voegt de daad bij het woord en heeft Daklab opdracht gegeven om onderzoek te doen naar duurzame dakontwikkeling op het p rovinciehuis in Zwolle. Naar aanleiding van dit onderzoek is een integraal dakinrichtingsplan ontwikkeld dat op jaarbasis 71.300 kW-uur energie moet opwekken en in totaal 52.155 kg CO 2 moet besparen.
De provincie Overijssel heeft grote ambities op het gebied van duurzaamheid. “Met het dakplan van het provinciehuis wordt deze ambitie kracht bijgezet”, zegt Wibo van der Klippe die als vastgoedbeheerder in dienst is bij de provincie Overijssel. “We hebben een programma, het Energiepact, waarmee we een actief energiebeleid voeren om zo de uitstoot van CO2 te reduceren en het aandeel duurzame energie te vergroten.” Verschillende oplossingen per dak “Het Energiepact houdt zich onder meer bezig met advisering omtrent duurzame bedrijventerreinen en duurzame voorzieningen voor gemeentes”, gaat Van der Klippe verder. “Een onderdeel daarvan is ook de energiebesparing van de provinciale huisvesting. Daar ben ik verantwoordelijk voor. In samenwerking met Daklab hebben we besloten dat we voor verschillende daken verschillende oplossingen gaan toepassen. We hebben per dak gekeken wat optimaal zou werken. Dat gaan we gefaseerd doen, want we willen gebruik maken van de natuurlijke vervangingsmomenten.” 12 REview 2 2011
Duurzaam beleid
nauwkeurig de mogelijkheden en onmogelijkheden van deze
Sietse Hylkema is als adviseur verbonden aan Daklab en nauw
daken onderzocht. Daarnaast hebben we gekeken naar de om-
betrokken bij dit project. “In 2009 had het provinciehuis al
gevingsfactoren en het uitzicht van de medewerkers van het
de primeur door als eerste in Nederland Derbisolar-panelen
provinciehuis. Ook hebben we in kaart gebracht welke energie-
te plaatsen”, zegt hij. “Die panelen hebben wij destijds ge-
processen vanuit het provinciehuis mogelijk gekoppeld kunnen
plaatst op de nieuwbouw van het provinciehuis. Nu loopt het
worden aan de oplossingen op het dak. Een en ander hebben we
provinciehuis bij de renovatie van hun oudbouw weer voorop
helemaal in lijn gebracht met alle duurzaamheidsafspraken en
met een innovatief dakinrichtingsplan. Overijssel wil dat het
ambities van de provincie zoals die zijn opgesteld in het Ener-
provinciehuis een uithangbord wordt voor hun duurzame be-
giepact Overijssel.”
leid. Toen duidelijk werd dat de oudbouw flink gerenoveerd moest worden, hebben ze bij Daklab aangeklopt. Wij hebben
Onderzoek Bij het uitvoeren van het onderzoek is gebruik gemaakt van de Daklab Kanskaarten Methode en de Daklab Vergelijkingstool. Hylkema: “Met uitkomsten van het onderzoek hebben we drie voorstellen uitgewerkt en gepresenteerd aan de provincie. Naar aanleiding van deze presentatie hebben we een nieuw voorstel gemaakt waarin we alle daken van de oudbouw op een verschillende manier gaan inrichten. Het gaat om de daken van het bestuurscentrum en het kantoorgedeelte. Op één van de daken van het bestuurscentrum gaan we een Solyndra-systeem
Bij het onderzoek is gebruik gema akt van de Dakl ab K ansk a arten Methode en de Dakl ab Vergelijkingstool
in combinatie met witte dakbedekking toepassen. Op een ander dak van het bestuurscentrum hebben we gekozen voor Schüco Oost-West panelen. Rondom deze panelen leggen we een groendak aan. Dit groendak heeft twee functies. Allereerst een visuele, omdat er veel medewerkers uitkijken op dit dak. Groen oogt nu
eenmaal zeer vriendelijk. Ten tweede is het een goede manier om de omgevingstemperatuur omlaag te brengen wat een positief effect heeft op de opbrengst van de zonnepanelen.” Witte daken en heatpipes “Op het dak van het kantoorgedeelte van het provinciehuis gaan we witte dakbedekking toepassen”, gaat Hylkema verder. “Het kantoor is vrij hoog omdat alle warmte naar boven stijgt en veel zon vangt. Vandaar de keuze voor een koel wit dak. Op de brug, die het kantoorgebouw met het bestuurscentrum verbindt, willen we heatpipes gaan toepassen om ervoor te zorgen dat er warm water wordt aangevoerd. Op dit moment zijn we bezig met het schrijven van een bestek voor dit plan. Het ligt in de planning om dit te realiseren in de periode 2011 tot 2014.”
13 REview 2 2011
14
REview 2 2011
Veiligheid boven alles
In opdracht van Woningbouwvereniging Hoek van Holland treft Consolidated brandvertragende maatregelen op het dak van een groot wooncomplex.
“Het gaat om een complex dat bestaat uit 37 woonblokken met
Proefblok
totaal 222 woningen”, zegt Martin Mud die als projectmede-
“Op basis van de geconstateerde situatie hebben wij diverse
werker Planmatig Onderhoud als opdrachtgever fungeert voor
opties voorgesteld om het detail ter plaatse van de woning-
Consolidated.
scheidende wanden aan te passen en te combineren met een dakrenovatie”, zegt Dennis Verkaik van Consolidated. “Gezien
“Naar aanleiding van de grote branden in 2008 in Hoofddorp en
de investering en de complexiteit van de werkzaamheden is er
Zaandam ontvingen wij een brief van het ministerie van VROM”,
vervolgens besloten om een extern deskundige, Bouwtechniek
zegt Mud. “Daarin stond dat wij al ons bezit moesten inspec-
Ter Stege, in te schakelen voor een onafhankelijke beoordeling
teren op de mogelijke kans op branddoorslag bij de woning-
van de situatie en de plannen.”
scheidende wanden. Volgens de gestelde eisen over de WBDBO (Weerstand tegen Branddoorslag en Brandoverslag) moesten
“Gezien de omvang van de werkzaamheden is er in oktober
wij bij dit complex maatregelen treffen.”
2010 eerst een proefblok uitgevoerd”, vervolgt Mud. “Vervolgens is Consolidated in maart 2011 begonnen met de rest van
Risico op branddoorslag hoogste prioriteit
het werk. De uitdaging was om snel klaar te zijn in verband met
“Nu wil het geval dat wij rond de tijd dat wij dit bericht ont-
de 6% BTW-regeling. Dat is Consolidated gelukt .”
vingen, bezig waren met het plan om valbeveiliging aan te brengen op al onze platte daken. Bij de inschrijving voor deze
Over branddoorslag en brandoverslag
opdracht was Consolidated als meest gunstige aanbieder uit
In 2008 vonden in Hoofddorp en Zaandam twee grote
de bus gekomen. Maar tijdens de gesprekken over de valbe-
woningbranden plaats. De branden kregen landelijk
veiliging werd duidelijk dat de aanpak van het risico op brand-
veel aandacht, omdat het vuur zich in heel korte tijd uit-
doorslag prioriteit had. We hebben toen afgesproken dat de in-
breidde naar naast gelegen woningen. In beide gevallen
schrijving betreffende veiligheid werd aangehouden en dat er
werd dit veroorzaakt door tekortkomingen op de plaats
door Consolidated een onderzoek zou worden uitgevoerd naar
van de scheidingswanden tussen de woningen. Dat het
de bestaande situatie op het complex.”
vuur zo snel om zich heen greep, lag aan de onvoldoende weerstand tegen branddoorslag. Deze woningbranden waren voor het (toentertijd) Ministerie van VROM aanleiding om een Inspectiesignaal te doen uitgaan naar o.a. gemeenten en woningcorporaties.
15 REview 2 2011
ZonZeker van Energieker
ZEKER vaN ZoNNE-ENERgIE
“Zonnepanelen zijn onderhoudsvrij en gaan lang mee”, vertelt
Zonne-energie heeft de toekomst.
Roel Willemse, productmanager bij Energieker. “Maar als ze niet optimaal hun werk kunnen doen, bespaar je minder ener-
Nu zonnepanelen steeds beter
gie. Het is dus wel zaak in de gaten te houden of de panelen goed ‘zon vangen’.”
betaalbaar worden, kiezen meer Het dak op
zakelijke en particuliere klanten voor
Met de service ZonZeker kan Energieker via het internet continu de zonnepanelen op afstand monitoren. De gegevens worden
deze duurzame en energiebesparende
geanalyseerd en geïnterpreteerd, zodat Energieker resultaten direct kan terugkoppelen naar de gebruiker. “Particulieren
oplossing. Maar hoe weet je nu of de
en bedrijven gaan natuurlijk niet iedere dag het dak op om te kijken of alles werkt. En dat hoeft ook helemaal niet. Maar je
zonnepanelen ook optimaal hun werk
kunt je voorstellen dat je niet in de gaten hebt dat er een boom groeit die langzaamaan jouw panelen in de schaduw zet. Of als
doen? Speciaal hiervoor biedt zonne-
net een zwerm vogels zich heeft laten gaan op het dak… zulke dingen hebben direct invloed op het rendement. Zonder moni-
energie-expert Energieker de service
toren kom je er pas bij de jaarlijkse energierekening achter dat er iets niet klopt. Met ZonZeker weet je dat binnen een dag!”
ZonZeker aan. ligging Daarbij is het ook nog eens zo dat als een deel van de panelen niet goed werkt, de rest van het systeem ook niet optimaal functioneert. Willemse: “Omdat wij over een langere periode meten, krijgen we goed inzicht en kunnen we een steeds beter aanbod van systemen creëren. Want het is niet alleen het zonnepaneel zelf, maar bijvoorbeeld ook de ligging: zuid of net iets zuidwest, plat of net wat schuiner. Dat hoort ook bij de service en expertise van ZonZeker.”
16
REview 2 2011
10
tien mythes over zonne-energie
De markt voor zonne-energie groeit gestaag door. Toch doen ook
hardnekkige fabels de ronde over het gebruik van zonnepanelen. In REview het antwoord op 10 misvattingen.
1
2
Zonnepanelen zijn alleen geschikt voor zonnige landen. Zonne-energie is de meest gelijkmatig verdeelde bron
Zonne-energie wordt in rap tempo rendabel om op te wekken en op te slaan voor gebruik op een ander tijdstip, bij-
Zonnepanelen zijn alleen aantrekkelijk voor niche-
voorbeeld om ’s nachts elektrisch vervoer op te laden.
markten.
7
Grote energiebedrijven geloven niet in zonne-energie, dus kan het niets wezen.
gebruikt, overal dus en met name in de bebouwde
Zonne-energie is perfect voor makkelijk wendbare en
omgeving.
innovatieve ondernemingen. Maar ook grote bedrijven
Zonne-energie kost veel subsidiegeld en kan nooit
als elektronicagigant Sharp zijn inmiddels overstag. Het
concurrerend worden.
is een kwestie van tijd.
veerd, doordat de fabrieken grootschaliger worden.
8
Zonne-energie speelt geen rol in de mondiale energievoorziening.
Consumenten kiezen steeds vaker voor goedkopere zon-
De wereldmarkt voor zonne-energie groeide het afge-
nestroom. Subsidies zijn er alleen om dit proces te ver-
lopen jaar met meer dan 100%, net als het jaar daar-
snellen.
voor. Als dat zo doorgaat, kan in tien jaar de mondiale
Het rendement van zonnepanelen is nog te laag. Het rendement kan altijd verbeteren, net zoals auto’s nog ieder jaar zuiniger worden. Maar dat betekent zeker niet
5
bewolking keldert de productie.
pasbaar waar licht is.
De prijs van zonnepanelen is de afgelopen drie jaar gehal
4
Zonne-energie is niet betrouwbaar. ’s Nachts en bij
van energie op de wereld. Zonnepanelen zijn overal toe-
Zonne-energie is mogelijk daar waar elektriciteit wordt
3
6
elektriciteitsbehoefte worden gedekt.
9
Zonnepanelen zijn lelijk en kosten veel ruimte. Op de daken is ruimte genoeg om zonnepanelen te plaat-
dat de huidige panelen niet uit volwassen, toereikende
sen. En ja, over smaak valt te twisten, maar vaak zijn de
technologie bestaan.
panelen niet eens zichtbaar.
Zonnepanelen kosten veel energie om te produceren en zijn daarom niet duurzaam.
10 Zonne-energiesystemen zijn onbetrouwbaar en vergen onderhoud.
De energieterugverdientijd van een paneel is ongeveer
Zonnepanelen vergen geen tot nauwelijks onderhoud. Al-
één tot twee jaar. Alle energie die daarna wordt opge-
leen de inverter moet na zo’n tien jaar worden vervangen.
wekt, is dus winst. Zonnepanelen gaan 25 tot veertig jaar
Daarnaast bestaat er na afschrijving van de panelen een
mee.
programma voor 100% recycling.
Auteur van 10 mythes over zonne-energie Edwin Koot, is zonne-energie-expert en CEO van Solarplaza, een i nformatieplatform voor de z onne-energiesector. Kijk voor het complete artikel op www.solarplaza.com
17 REview 2 2011
Renovatie Rijnkade:
parkeren anno nu Midden in het centrum van Utrecht werkt BetonRestore met man en macht aan de renovatie van de parkeergarage Rijnkade. In opdracht van Hoog Catharijne BV, eigendom van Corio, is BetonRestore hoofdaannemer van dit project. Daarmee is het één van de grootste onderhoudsopdrachten ooit door Corio uitbesteed. De oude parkeergarage wordt volledig gestript en vervolgens
elektrische auto’s, een motorfietsstalling met aangepast tarief
opnieuw gemodelleerd en ingericht. Medio 2011 wordt de
en verbeterde toegang voor minder validen. Verder was het in
nieuwe, hypermoderne parkeergarage in gebruik genomen,
de oude situatie zo dat auto’s elkaar op een bepaald punt kruis-
met veel aandacht voor veiligheid en duurzaamheid.
ten. Dat is nu verholpen door een extra in- en uitrit.”
Vriendelijk karakter
Hoofdaannemer
“Wanneer een parkeergarage gerenoveerd wordt, is de opzet
Bij de renovatie zelf komt ook enorm veel kijken. “BetonRes-
altijd om ervoor te zorgen dat er de komende 20 à 25 jaar zo min
tore is als hoofdaannemer verantwoordelijk voor het bouw-
mogelijk onderhoud nodig is”, zegt Martjan Blijleven, die als
technische deel”, vervolgt Blijleven. “Onze vaste onderhouds-
technisch manager verantwoordelijk is voor de renovatie van de Rijnkade. “Met dit project is dat niet anders. We willen met deze parkeergarage echter veel meer bieden op het gebied van veiligheid, duurzaamheid en gemak. De parkeergarage zal een ‘vriendelijk’ karakter krijgen. Dat betekent goede verlichting, witte wanden, witte plafonds en een frisse kleurstelling op de vloer. Ook de trappenhuizen worden ruimer en lichter door het toepassen van glazen schuifpuien. Bovendien zal er veelvuldig gebruikgemaakt worden van camera’s. Als één van de eerste parkeergarages in Nederland gaan we energiezuinige led-verlichting toepassen. Daarnaast zal de parkeergarage voorzien worden van een modern ventilatiesysteem, oplaadpunten voor 18 REview 2 2011
Het project vraagt veel flexibiliteit van BetonRestore
partner BAM houdt zich als onderaannemer bezig met het
zegt Blijleven. “Daarom moeten we ons bij het slopen houden
installatiedeel. Op het casco na, hebben we de parkeergarage
aan gezette tijden. We mogen van zeven uur tot half tien ’s och-
volledig gestript. Tot de trappenhuizen aan toe. Alle vloeren
tends slopen. En vanaf één uur na sluitingstijd mogen we ook
en installaties zijn eruit gehaald. Ook het tegelwerk en het
werkzaamheden die meer geluid produceren verrichten, maar
stucwerk gebeuren opnieuw. Entreepuien en schuifpuien wor-
dan hebben we weer te maken met de plaatselijke verordening.
den vervangen, net als de liftinstallaties. We zijn eind januari
Al met al is het een heel gepuzzel. Omdat we overdag niet kun-
begonnen met de renovatie en eind juli moet de parkeergarage
nen frezen, hebben we ervoor gekozen om te slopen met water-
klaar zijn. Dat is een enorm strakke planning voor zo’n omvang-
druk. Dat veroorzaakt veel minder trillingsoverlast, waardoor
rijk project. Dat is ook één van de redenen geweest dat we met
we ook na half tien kunnen slopen. Slopen met waterdruk is wel
BetonRestore als hoofdaannemer in zee zijn gegaan. Het was
wat duurder, maar is veel prettiger voor de omgeving. Voorals-
mijn wens om dit werk met een bekende aannemer te doen, van
nog liggen we, mede dankzij deze methode, goed op schema!
wie ik weet dat ze het werk aankunnen. We hebben de parkeer-
Als het goed is, heeft Utrecht er eind juli een veilige en duur-
garage volledig afgesloten om zo efficiënt en veilig mogelijk
zame parkeergarage bij!”
te kunnen werken. Maar dat betekent wel dat we een aanzienlijke omzet mislopen. Vanwege de grote financiële belangen is de tijdsdruk hoog. Bovendien is er weinig voorbereidingstijd geweest. Zo heeft BetonRestore achteraf gezien wel erg weinig voorbereidingstijd gehad voor het uitdetailleren van het totale
Corio is één van de grootste beursgenoteerde beleggers
plan. Dat vraagt veel van de flexibiliteit van BetonRestore.”
in vastgoed, met een focus op retail in Europa. De portefeuille van € 7 miljard bestaat voor 95% uit winkelcentra
Slopen met waterdruk
in N ederland, Frankrijk, Italië, Spanje, Duitsland en Tur-
Omdat de parkeergarage in het hart van Utrecht ligt, moet re-
kije. De Nederlandse portefeuille bevat 45 winkelcentra,
kening gehouden worden met het winkelend publiek, winke-
waaronder Villa ArenA in Amsterdam, Alexandrium Shop-
liers en omwonenden. “Slopen maakt nu eenmaal veel lawaai ”,
ping Center in Rotterdam en Hoog Catharijne in Utrecht.
19 REview 2 2011
WITTE DaKEN voor KpN De komende jaren wil KPN het energieverbruik reduceren met 20%. Daarom krijgen diverse telefooncentrales in Nederland witte dakbedekking Derbibrite. Omdat het in de telefooncentrales niet heter mag worden dan 28˚C, wordt gebruik gemaakt van grote koelmachines die aanslaan als het binnen te heet wordt. Deze koelmachines gebruiken echter veel stroom. De zogenaamde witte daken van Derbibrite weren de warmte-instroom op warme dagen en zorgen ervoor dat de binnentemperatuur wel vijf graden lager ligt dan bij een traditioneel donker plat dak. Hierdoor hoeven de koelmachines dus minder te koelen. Daarmee leveren de daken een substantiële bijdrage aan energiereductie. En met een energieverbruik van bijna 1% van de totale afname in Nederland, is KPN een grootverbruiker waar iedere reductie telt. De eerste telefooncentrales werden al in 2005 bij wijze van proef uitgerust met een dak van Derbibrite. Succesvol, want inmiddels is 6.000 m2 dak uitgerust met een witte toplaag (stand van zaken eind 2010).
S E M I N A R S C o N S o l I D aT E D Consolidated organiseert in samenwerking met toonaangevende productontwikkelaars en leveranciers regelmatig seminars om kennis over het dak te delen. De seminars worden op verschillende data gegeven en deelname is kosteloos. Kijk voor het uitgebreide programma en een overzicht van alle seminars op www.consolidated.nl. WaTT op HET DaK? Energiewinning op daken Hoe biedt het platte dak uitkomst bij het winnen én besparen van energie? Een integrale aanpak transformeert uw daken tot zonnecollector en energiecentrale. Ook hoort u alles over subsidieregelingen en fiscale mogelijkheden. BRaNDEND aCTUEEl Brandveiligheid op daken
20
Nieuw adres BetonRestore
Architecten, vergunning-verstrekkers, ontwikkelaars, bouwers
veersteeg 1, 4212 lR Spijk,
en gebouweigenaren dragen allemaal verantwoordelijkheid voor
postbus 850, 4200 aW gorinchem
de brandveiligheid. Dit seminar geeft brede informatie over
t: 0183 643 666, f: 0183 643 696
brandveiligheid op platte daken.
e:
[email protected], w: www.betonrestore.nl
REview 2 2011
R
