Eview. Dakwacht: groot succes met Dakscan. Consolidated: recyclen met BiELSo. BetonRestore: creatief met spuitfolie

Dakwacht: groot succes met Dakscan Consolidated: recyclen met BiELSo BetonRestore: creatief met spuitfolie

REview Magazine van Consolidated, Dakwacht en BetonRestore

2008

2

In dit nummer

3

Dakscan kleurt daken Nijmegen rood en blauw

6

Nieuwe daken voor 178 woningen en 208 bergingen

5

Vreemd luchtje

8

‘50.000 woningen wil je efficiënt beheren’

12 Cradle to Cradle

Bitumen End of Life Solutions (BiELSo-methode)

14 Den Haag is

bijzondere gevel rijker

15 Elastisch zitje

Duurzame ontwikkeling Consolidated heeft zorg voor het milieu en vindt het vanzelfsprekend om bijdragen te leveren aan klimaatgerelateerde processen, ontwikkelingen en duurzaamheid. Bijvoorbeeld op het gebied van energiebesparing, reductie van CO² uitstoot en toepassing van duurzame materialen. Voortdurend zoeken we dan ook naar nieuwe manieren om die bijdrage te leveren. Dakscan, de innovatie van Dakwacht waarmee het energieverlies via daken in kaart wordt gebracht, is hier een goed voorbeeld van. De eerste resultaten van de vluchten boven Nijmegen zijn inmiddels gepresenteerd en zeer enthousiast ontvangen door bewoners, gemeente en pers. De samenwerking met Esha op het gebied van bitumenrecycling is eveneens een logische stap die past bij onze wens om duurzaam verantwoord te ondernemen. De nieuwe fabriek van Esha is in staat om volgens het BiELSo proces (Bitumen End of Life Solutions), met oude bitumen als grondstof, een kwalitatief goede, nieuwe bitumen toplaag te produceren. Consolidated biedt de fabriek van Esha haar bitumen afval aan voor hergebruikmogelijkheden binnen de dakenbranche en de wegenbouw. Met dit hergebruik wordt niet alleen materiaalbesparing maar bovendien een flinke CO²-reductie behaald. Recentelijk is Consolidated begonnen om opdrachtgevers voor dakrenovatie te betrekken bij deze BiELSo -methode van recycling. Kortom: Consolidated heeft niet alleen de wil om bij te dragen aan een duurzame economie, maar krijgt ook de kansen van opdrachtgevers en partners om daaraan in de toekomst te blijven werken! Anton Coenraads Hoofd Calculatie Consolidated

2 R E v i ew

REview is het relatiemagazine van Consolidated, Dakwacht en

Hoofdredactie: Saskia Goes. Bladmanagement en tekst: Lamar communicatie.

BetonRestore en verschijnt vier maal per jaar.

Fotografie: Martin van Welzen. Vormgeving: avm. Drukwerk: Offset Vandevelde. Redactieadres: Stephensonweg 2, 4207 HB Gorinchem. Telefoon (0183) 64 36 00, fax (0183) 64 36 90.

www.consolidated.nl | www.dakwacht.nl | www.betonrestore.nl

DAKSCAN kleurt daken van Nijmegen ROOD en BLAUW Begin februari fotografeerde Dakwacht - vanuit de lucht - vijf wijken in Nijmegen met behulp van een infraroodcamera. De beelden geven een kleurrijk, helder resultaat: een blauw dak is een dak dat waarschijnlijk goed geïsoleerd is, een rood dak daarentegen duidt op mogelijk warmteverlies. De gemeente Nijmegen is ambitieus. De stad streeft ernaar elk jaar 3% minder energie te verbruiken. Daarnaast wil de gemeente minder afhankelijk zijn van fossiele brandstoffen; de olieprijzen rijzen tenslotte de pan uit. Om de inwoners van de stad handreikingen te doen bij de besparing van energie, kreeg Dakwacht begin dit jaar de opdracht het energieverlies via daken te inventariseren. Van vier woonwijken en één industriegebied in Nijmegen werden warmtebeelden gemaakt. Het doel? Alle huiseigenaren, ondernemers en gebouwbeheerders uit de geselecteerde wijken concreet laten zien of er warmte via hun dak verloren gaat.

voor zich. Dat betekent overigens niet dat op basis van deze beelden direct herstelwerkzaamheden kunnen plaatsvinden. Op plekken waar daken rood kleuren, en er dus sprake is van warmteverlies, is nader onderzoek nodig om de precieze oorzaak van de gebreken op te sporen. Dit onderzoek kan Lees verder op de nu heel gericht uitgevoerd worden. volgende pagina

DE BEELDEN SPREKEN VOOR ZICH Half

april organiseerde de gemeente een aantal informatiebijeenkomsten voor bewoners. Dakwacht presenteerde er de resultaten en de bewoners konden vragen stellen. De belangstelling was enorm; iedereen is geïnteresseerd in wat de beelden laten zien. En dat is heel wisselend: de ene wijk scoort beter dan de andere, maar zelfs huizen uit eenzelfde rijtje of straat kunnen onderling sterk van elkaar verschillen. Veel resultaten zijn terug te voeren op de periode waarin huizen of complexen zijn gebouwd of gerenoveerd. Daarnaast is duidelijk zichtbaar dat sommige huiseigenaren wel energiebesparende maatregelen getroffen hebben en anderen niet. De beelden spreken wat dat betreft

3 R E v i ew

Vier Nijmeegse wijken en één industriegebied 'ondergingen' een Dakscan.

DAKSCAN kleurt daken van Nijmegen ROOD en BLAUW

INWONERS BEWUST MAKEN Inmiddels

AANDACHT VOOR MILIEU EN INNOVATIE

hebben er drie bijeenkomsten plaatsgevonden. De gemeente heeft bovendien gesproken met de directies van de woningcorporaties, particuliere huizenbezitters en ondernemers. Daarmee heeft de gemeente een belangrijk doel bereikt: inwoners bewust maken van de mogelijkheden om energie te besparen. Maar de gemeente gaat nog een stap verder. Zijn huiseigenaren geïnteresseerd in tips om energiebesparende maatregelen te treffen? Dan kunnen ze terecht bij Ecostream, een organisatie die gespecialiseerd is in energiezuinig wonen en werken. De gemeente heeft ervoor gezorgd dat eigenaren hier tegen gereduceerd tarief een plan kunnen laten maken. In dit plan staat aangegeven welke maatregelen zinvol zijn, wat dit kost en wat het aan geld en energie oplevert. De gemeente Nijmegen neemt haar doelstellingen duidelijk heel serieus en Dakscan blijkt een uitstekend middel om concrete vervolgstappen te zetten.

De actie in Nijmegen heeft veel stof doen opwaaien. Het NOS Journaal, RTL Nieuws en vele vakbladen en kranten besteedden aandacht aan de ambitieuze milieuplannen van de gemeente. Ook de innovatieve techniek die Dakwacht heeft gebruikt om het energieverlies via daken in kaart te brengen, werd ruim in beeld gebracht. Niet zo gek dus dat zich inmiddels meer gemeenten gemeld hebben om in de voetsporen van Nijmegen te treden. En ook op de BouwRAI in Amsterdam heeft SenterNovem, de organisatie die duurzaamheid en innovatie stimuleert, aandacht geschonken aan de bijzondere mogelijkheden van Dakscan. Innovatie en milieu staan weer in de spotlights! Zie ook www.dakwacht.nl

Warmteverlies via het dak? Dakscan maakt concrete vervolgstappen mogelijk Een slecht geïsoleerd dak straalt meer warmte uit dan een goed geïsoleerd dak. Om dit energieverlies zichtbaar te maken, maakt Dakwacht gebruik van dakthermografie: een innovatieve techniek waarmee temperatuurverschillen gemeten kunnen worden. Dat meten gebeurt vanuit de lucht. Met een speciaal vliegtuig met ingebouwde infraroodcamera kan snel een hele regio in kaart worden gebracht. Dakscan biedt gemeenten veel voordelen. Cock de Jong, directeur Dakwacht, legt uit: ‘Dakscan is een prachtig middel om inwoners bewust te maken. Met deze techniek kunnen gemeenten goed laten zien wat er mis is op een dak. Maar Dakscan gaat verder dan bewustwording alleen. Op basis van de beelden kunnen inwoners ook uitstekend vervolgstappen nemen. Dakscan is echt bedoeld om energiebesparing handen en voeten te geven.’ Cock de Jong

4 R E v i ew

De sloopwerkzaamheden op het dak van de Bloemenveiling Aalsmeer zitten erop. Na drie maanden tijd is 25.000 m2 dak “schoon”. Ook een noodlaag om lekkage in de Bloemenveiling te voorkomen, is aangebracht. Nu kan Consolidated beginnen met het aanbrengen

Vreemd luchtje

van de isolatie, de tussenlaag en de toplaag op het dak. Tijdens de werkzaamheden op het dak van de Bloemenveiling komt Consolidated af en toe voor onverwachte verrassingen te staan. Zo stuitte Consolidated op het volgende probleem. Om frisse lucht het gebouw in te blazen, maakt de Bloemenveiling gebruik van mechanische ventilatie-units. Tijdens het aanbrengen van de noodlaag op het dak bleek echter dat nu ook de bitumengeur door de ventilatie-units in de kantoren van het veilinggebouw terecht kwam. In overleg met de Bloemenveiling besloot Consolidated daarom het werkschema van de dakdekkers aan te passen. In de ochtend werd er alleen nog gesloopt en ’s middags werd gewerkt aan het aanbrengen van de noodlaag. Om niet teveel achter te lopen op de planning, hebben de dakdekkers een paar keer in het weekend gewerkt. Maar de noodlaag zit erop!

VOORTGANG Op dit moment zijn de dakdekkers van Consolidated bezig met het aanbrengen van de isolatielaag, om vervolgens de onderlaag en de toplaag aan te brengen. Verder is gestart met het verbeteren van het afschot tussen de hemelwaterafvoeren met isolerende afschotmortel. Op 1 oktober moeten alle werkzaamheden afgerond zijn.

Kedge Barrier op Universiteit van Utrecht Begin april is de eerste inklapbare Kedge Barrier met contragewichtvoet in Nederland geplaatst. En wel op een van de daken van het architectonisch bijzondere Minnaert-gebouw van de Universiteit van Utrecht. De universiteit koos voor deze nieuwe vorm van permanente collectieve valbeveiliging vanwege de handige inklapmogelijkheid. Wordt het hek - met een lengte van zo'n 26 meter - niet gebruikt, dan valt het subtiel uit het zicht en verstoort het de uitstraling van het Minnaert-gebouw niet. Of het hek ook daadwerkelijk ingeklapt zal worden, is nog even de vraag. De universiteit vindt de Barrier namelijk uitgeklapt ook prima passen bij het bijzondere gebouw!

MOGELIJKHEDEN Naast de inklapbare en zelfdragende Barrier is er ook de Kedge Barrier Fix. Afhankelijk van het gebouw, de bevestigingsplek en de eisen aan functie en uiterlijk zijn er tal van uitvoeringsmogelijkheden door de verschillende typen voeten, staanders en accessoires. Zo is de Barrier op het Minnaert-gebouw niet mechanisch bevestigd aan het gebouw, maar is gebruik gemaakt van kunststofbeklede contragewichten. Dit heeft als voordeel dat het systeem niet aan de onderconstructie van het dak is bevestigd.

Kijk voor meer informatie op www.kedge.nu en download hier de brochure.

5 R E v i ew

Martie van Tol, De Woningbouw (l) en Gert Swets, Consolidated.

Begin vorig jaar gebeurde er in Weesp iets wat niemand had verwacht. Tijdens de januaristorm waaide de dakbedekking van een heel huizenblok. woningbouwvereniging De Woningbouw handelde razendsnel. Samen met Consolidated is ervoor gezorgd dat binnen de kortste keren weer dakbedekking op de huizen lag en de bewoners weer naar huis konden. Naar aanleiding van deze stormschade is toen besloten de renovatie van de huizen naar voren te halen. 1 april jl. was het zover.

De Woningbouw Weesp

Nieuwe daken voor 178 woningen en 208 bergingen Martie van Tol, opzichter planmatig onderhoud bij De Woningbouw: ‘In totaal worden de daken van 22 huizenblokken gerenoveerd, dat zijn 178 woningen! Samen met Jos van de Biezenbos, bestekschrijver van Biezenbos Dakmanagement, is eind 2007 een opname gemaakt van de daken. Op basis van die opname is een zo volledig mogelijk bestek geschreven.’ Van de Biezenbos: ‘Ik ben het dak opgegaan en heb insnijdingen gemaakt. Op basis daarvan kon ik goed inschatten wat er moest gebeuren en een goed bestek schrijven.’

6

INSCHRIJVING Het bestek is uiteindelijk naar vijf dakbedekkingsbedrijven gestuurd voor een offerte. Ook Consolidated deed hier aan mee. Gert Swets, commercieel technisch adviseur van Consolidated: ‘Natuurlijk hadden we tijdens de storm in 2007 al kennis gemaakt met dit project van De Woningbouw, maar het was niet vanzelfsprekend dat wij de klus zouden krijgen.’ Van Tol zegt hierover: ‘Wij zijn verplicht om offertes bij meerdere bedrijven aan te vragen. Uiteindelijk was de prijs/kwaliteitverhouding bij Consolidated het best. En we hadden natuurlijk goede ervaringen met ze

opgedaan tijdens de storm. Reden genoeg om weer met ze in zee te gaan!’ MINIMALE OVERLAST Op 1 april is de reno-

vatie van de daken gestart. Dit gebeurt in fasen. Om de overlast voor de bewoners te minimaliseren, werken de dakdekkers van Consolidated keihard. Op één dag wordt het dak gesloopt én weer waterdicht gemaakt. Swets: ‘Er wordt gesloopt tot op de balklaag; dat betekent dat we bijna bij de mensen in de slaapkamer staan. De bewoners hebben zeil ontvangen om over hun eigendommen te leggen, mocht er onverhoopt toch stof in

R E v i ew

T toplaag M mechanische bevestiger

O onder- of tussenlaag

I isolatielaag

D dampremmende laag

hun kamers waaien.’ Uiteindelijk is er bijna geen overlast. Van Tol: ‘Alle bewoners zijn op de hoogte gebracht van het project en krijgen ook alle mogelijkheden om vragen te stellen bij De Woningbouw.’ STAPPENPLAN Na het aanbrengen van het

nieuwe dakbeschot worden de daken weer waterdicht gemaakt door middel van een zelfklevende onderlaag, aangebracht zonder gebruik van open vuur. Daarna komt er op deze nood- alsmede dampremmende laag een brandveilige isolatie van 7 cm. Door deze dikke laag isolatie komt de Rc-waarde op minimaal 3 m2 K/W. Van de Biezenbos: ‘Er is gekozen voor deze isolatie om het energieverlies zo klein mogelijk te houden. Dat scheelt in de kosten en is wel zo milieuvriendelijk.’ Vervolgens komt er een eerste laag op, die mechanisch wordt bevestigd met kunststof tules. Na deze laag wordt er een toplaag aangebracht met een afwerklaag van antraciet mineraal. En dan kan de afwerking beginnen. De doorvoer van ventilatie, ontluchting en rookgas wordt gemaakt en de

dakranden worden aangebracht. Uiteindelijk komt er een gemoffelde aluminium afdekkap op. MEGA Na het aanbrengen van de dakbedek-

king worden er Kedge Ankerpunten aangebracht. Zo is het in de toekomst extra veilig om op het dak te werken. Op 15 oktober moet deze megaklus klaar zijn. Swets van Consolidated: ‘De klus is bijzonder voor ons. Niet alleen omdat het om 178 huizen en 208 bergingen gaat, maar ook omdat er veel mensen bij betrokken zijn. Niet alleen de werkvoorbereider, uitvoerder en dakdekkers, maar ook de bewoners van de huizen. We staan praktisch bij de mensen binnen, dus moeten we wel rekening met ze houden.’

samenwerking: ‘Ik ben heel duidelijk naar de dakdekkers, zodat ze weten wat ik van ze verwacht. Soms loopt het namelijk niet zoals we gepland hebben en dan is flexibiliteit belangrijk. Gelukkig accepteren de dakdekkers dat en loopt alles op rolletjes.’ ANDER WERK GAAT DOOR Omdat het om

zo’n omvangrijke klus gaat, heeft Consolidated een grote ploeg op de daken in Weesp werken. Swets: ‘Om ervoor te zorgen dat alle andere klussen gewoon door kunnen blijven gaan, werken onze twee vestigingen De Meern en Amsterdam samen. De werkvoorbereider komt van vestiging De Meern en de uitvoerder komt uit Amsterdam. Zo voorkomen we dat al het andere werk stil komt te liggen.’

DRIE PARTIJEN Over de samenwerking zijn de drie heren duidelijk. ‘Bij zo’n grote klus is het belangrijk dat iedereen zich aan de afspraken houdt. En dat is geen probleem. We lopen nog op schema, dus 15 oktober is te halen!’, aldus van Tol van De Woningbouw. Ook Van de Biezenbos is te spreken over de

7 R E v i ew

Swets: 'We staan praktisch bij de mensen binnen, dus we moeten wel rekening met ze houden.'

‘50.0 0 0 woningen wil Woningstichting Eigen Haard kent een lange historie. In de regio Amsterdam verhuurt, bouwt, verkoopt en beheert Eigen Haard al zo’n 100 jaar vele soorten woningen. Van eengezinswoningen tot grote flatcomplexen. De laatste jaren is de stichting hard gegroeid. Dé reden om het beheer en onderhoud van haar panden anders aan te pakken. 8

In corporatieland is de laatste jaren veel gebeurd, een grote fusiegolf heeft de markt flink opgeschud. Woningstichting Eigen Haard is mede hierdoor in korte tijd veranderd in een grote speler. Een groei van 15.000 naar 50.000 woningen zet de boel wel op zijn kop. Veel zaken moeten efficiënter aangepakt worden. Johan Pasma, Hoofd Werkvoorbereiding van de stichting, legt uit: ‘Het beheer en onderhoud van onze panden werd tot voor kort door heel veel verschillende partijen gedaan. Dat kon echt niet langer. Zo’n drie jaar geleden hebben we dan ook een grote professionaliseringsslag ingezet.’

EEN PAAR GROTE PARTNERS ‘Om het beheer en onderhoud van onze panden te vergemakkelijken, hebben we veel werkzaamheden herverkaveld’, vervolgt Pasma. ‘Denk aan het onderhoud aan centrale verwarming, riolering, beglazing en verlichting, maar ook het schoonmaken van onze complexen. Al dit soort zaken zijn nu in handen van een of meer grote partijen. En de resultaten daarvan zijn al goed zichtbaar. Beheertechnisch is er veel verbeterd. Moesten we voorheen bij een storing zoeken naar de behandelende aannemer, nu kunnen we tot op woningniveau zien welke contracten er lopen en snel het juiste bedrijf inschakelen. Het werkt een stuk eenvoudiger.’

R E v i ew

Johan Pasma, Woningstichting Eigen Haard (l) en Marc Verdurmen, Consolidated

je efficiënt beheren’ SERVICE EN KWALITEIT In haar streven een efficiency-slag te maken, kwam Eigen Haard ook terecht bij Dakwacht. Niet zo gek, want zusterbedrijf Consolidated is al jaren vaste partner van de stichting als het gaat om de renovatie van daken. Nu betreft het echter het beheer en onderhoud in twee rayons van Eigen Haard. Pasma: ‘We hebben voor Dakwacht gekozen omdat we gaan voor kwaliteit. Onze daken moeten goed en efficiënt onderhouden worden en ook de veiligheid op het dak moet in orde zijn. Daarnaast vinden we het belangrijk dat Dakwacht de juiste service verleent aan onze bewoners. Als partner vertegenwoordigt ze tenslotte onze stichting.’

AAN DE SLAG Afgelopen maanden zijn de

KORTE LIJNEN

eerste stappen gezet. Dakwacht is druk doende om de locaties in kaart te brengen en de eerste reinigingsbeurten en reparaties uit te voeren. Bij Eigen Haard zijn ze vol vertrouwen: ‘In de loop van het jaar ontvangen we de rapportages. Op basis daarvan kunnen we de meerjarenplanning bijstellen en een begroting maken. Dat geldt overigens niet alleen voor de onderhoudsbeurten. Ook op het gebied van veiligheid moet er het nodige gebeuren. We vinden het dan ook belangrijk de koppen regelmatig bij elkaar te steken; er valt nog een hoop te ontdekken en te ontwikkelen.’

Als Commercieel Technisch Adviseur bij Consolidated komt Marc Verdurmen al zo’n twaalf jaar bij Eigen Haard over de vloer. ‘We kennen Eigen Haard goed omdat we veel renovatiewerk gedaan hebben. Nu dus ook het beheer en onderhoud van zo’n 200.000 m2 daken. Bij alle panden van Eigen Haard in Amsterdam Noord en West gaan we een jaarlijkse inspectie doen. We reinigen daken, voeren kleine reparaties uit en verhelpen lekkages. We proberen daarbij de lijnen zo kort mogelijk te houden. Doordat onze dakdekkers werken met kleine handcomputers, de zogenaamde handhelds, lukt dat goed. Stel we hebben een lekkage afgehandeld, dan is dat een minuut later bekend op het kantoor van Eigen Haard. Heel belangrijk als je zo veel panden onder je hoede hebt.’

9 R E v i ew

Begin april stond Kedge Safety Systems op de BouwRAI 2008. Drie dagen lang gaf een team van specialisten uitgebreid advies over valbeveiliging op platte daken. Niet voor niets werd de stand omgedoopt tot het Kedge Kenniscentrum.

'Eyecatcher' op de stand was de enorme testopstelling. Hiermee werd ieder uur ‘live’ beproefd welke krachten een Kedge Ankerpunt kan weerstaan. Daarnaast werden de laatste ontwikkelingen op het gebied van valbeveiliging gepresenteerd. Zo prijkte er op de stand een ‘demo-blok’ met de diverse mogelijkheden van het Kedge Barrier

Veiligheidshekwerk. Ook introduceerde Kedge het unieke softwareprogramma Kedge Anchorpointer®; een tool die automatisch en zeer nauwkeurig de positionering van ankerpunten bepaalt. Alle bezoekers van het Kedge Kenniscentrum ontvingen het handboek ‘Voorkom Valgevaar. Alles over aangelijnd werken op platte daken.’ Uit de grote belangstelling voor het handboek bleek dat er veel behoefte is aan praktische, handzame informatie over valbeveiliging. Kedge kijkt terug op een geslaagde BouwRAI.

10

Kedge Kenniscentrum op de BouwRAI 20 08

Het handboek ‘Voorkom Valgevaar’ is op te vragen via www.kedge.nu of via [email protected].

Kedge Anchorpointer Een veilig dak begint bij het ontwerp. Met de softwaretool Kedge Anchorpointer®, dat op de BouwRAI 2008 is geïntroduceerd, maakt Kedge voor haar relaties van een ’gewone’ AutoCAD-tekening van een dak een complete werktekening voor valbeveiliging (inclusief renvooi). De basis van deze software is de methode van gebiedsbegrenzing, aangezien dit de meest veilige manier van werken op platte daken is. Anchorpointer® geeft per dakdeel aan waar valgevaar is, waarna de ankerpunten automatisch op de juiste posities worden ingetekend. Het geheel wordt voorzien van maatlijnen wat de daadwerkelijke plaatsing op het dak voor de installateur vereenvoudigd. Met Anchorpointer® maakt Kedge een nauwkeurig plan van aanpak. Kijk voor meer informatie of een vrijblijvend positioneringsadvies voor valbeveiliging op maat op www.kedge.nu.

R E v i ew

TNT Den Bosch krijgt nieuwe Nooit meer afbrokkelend beton

dilatatievoegen

Afbrokkelend beton op de vloer waar de heftrucks af en aan rijden. Bij het postsorteercentrum van TNT Den Bosch hadden ze er genoeg van. En dus werd BetonRestore ingeschakeld om het probleem aan te pakken.

KERSTDRUKTE De vraag van TNT Den Bosch

kwam eind 2007 binnen bij BetonRestore. Maar omdat de kerstperiode één van de drukste periodes is in de postwereld, kon BetonRestore niet direct aan de slag. Na een opname van de situatie is uiteindelijk eind maart gestart met het project: het vervangen van ca. 100 strekkende meter dilatatievoegen.

De vloer van het postsorteercentrum in Den Bosch was niet bestand tegen hoge belastingen. Vooral de vorkheftrucks die de post naar de vrachtwagens vervoeren waren een probleem. Ten gevolge van de kleine wieltjes van de vorkheftrucks brokkelde namelijk het beton, grenzend aan de bestaande dilataties, af. BetonRestore raadde aan om scharnierende dilatatieprofielen te gebruiken. Deze worden veelal gebruikt in ruimtes waar zwaar transport plaatsvindt.

EPOXY Bij het vervangen van de dilatatievoegen zijn eerst de bestaande hoeklijnen eruit gesloopt. De vloer is vervolgens hersteld en het profiel in een bed van epoxy is op hoogte gesteld. Daarna is het dilatatieprofiel met multi monti-ankers mechanisch aan de ondergrond bevestigd. Ten slotte is de aansluiting met de bestaande vloer hersteld. Hiervoor is weer een epoxy-troffelmortel gebruikt. GEEN STOF Bijzonder aan dit project is dat

de werknemers van BetonRestore geen stof mochten maken. De postsorteermachines moesten blijven draaien en daar kan natuurlijk geen stof in komen. Daarom is er in het pand van TNT Den Bosch een tent gebouwd, waarin een stofafzuiging is geplaatst. Op deze manier kon er gewoon worden doorgewerkt. Wel moesten de medewerkers van BetonRestore in de daluren van TNT Den Bosch werken. Maar die zijn gelukkig overdag!

Een dilatatievoeg is een voeg die het uitzetten en krimpen van materialen opvangt. Zo wordt voorkomen dat er scheurvorming optreedt. Om een dilatatievoeg in een vloer te combineren met de transportfunctie van een vloer, kan gebruikgemaakt worden van berijdbare dilatatieprofielen. Er zijn verschillende typen. Een daarvan is het waterdichte berijdbare dilatatieprofiel, waarin een rubber is opgenomen die de beweging van de voeg kan opnemen en de waterdichte functie verzorgt. Deze wordt onder andere toegepast in parkeerdekken boven een winkelcentrum. Een ander type is het chemisch resistente voegprofiel. Deze worden toegepast in ziekenhuizen, de levensmiddelenindustrie en de chemische industrie. De bij TNT toegepaste zwaar belastbare dilatatieprofielen zijn opgebouwd uit volledig massief aluminium met als bijkomend voordeel een driedimensionale bewegingsopname en een sleufvrij oppervlak. Hierdoor is de kans op vervuiling zeer gering en ontstaat een schokvrije overgang.

Ca. 100 strekkende meter nieuwe dilatatievoegen voor TNT.

11 R E v i ew

CRADLE TO CRADLE Bitumen End of Life Solutions (BiELSo-methode) In deze tijd van Al Gore en duurzaam ondernemen passen termen als CO²-reductie, afvalscheiding en hergebruik van materialen. Of bij optimaal hergebruik: “cradle to cradle”. Heeft u ooit nagedacht over wat er met uw versleten bitumen dak gebeurt? En of het misschien mogelijk is verouderde bitumineuze dakbedekking te hergebruiken voor andere doeleinden? Of zelfs als grondstof voor nieuwe bitumineuze dakbanen?

Bram Kranenburg, Esha (l) en Anton Coenraads, Consolidated

12 R E v i ew

Tot nu toe ging uw dakbedekking met de sloop de container in en naar de vuilverbranding, maar sinds 10 april 2008 kan het ook anders. Sinds die dag is er een nieuwe fabriek operationeel die in staat is met verouderd bitumen als grondstof een kwalitatief hoogwaardige, nieuwe bitumineuze toplaag te produceren. Uw dak wordt niet meer rücksichtslos gesloopt, maar zorgvuldig ‘ontmanteld’. Het bitumineuze daksysteem wordt gescheiden van isolatie en andere restmaterialen van het dak en de

den, was bijna vanzelfsprekend. Het resultaat van dat onderzoek is onze recyclingfabriek’, aldus Bram Kranenburg die als technical manager bij Esha Group intensief betrokken is bij de ontwikkeling van de recyclingfabriek en het BiELSo-proces. ‘We kunnen met recht zeggen dat we de enige zijn die op deze integrale manier recyclen. Het proces hebben we zelf uitgedokterd en de machine in eigen beheer ontwikkeld. Geholpen met Europese subsidiegelden uit het programma LIFE (LIFE-Milieu). Gericht

INTENSIEVE BEGELEIDING ‘Dat is ook de reden dat we die voorbereiding heel intensief begeleiden’, gaat Kranenburg verder. ‘We steken veel tijd en energie in het opleiden van onze partners. Consolidated is zo’n belangrijke partner. We communiceren constant met elkaar of een dak in aanmerking komt voor recycling en herbestemming. We streven naar kwaliteit door registratie en controle. Alleen dan is er sprake van de meest duurzame manier van werken en starten we het daadwerkelijke BiELSo-proces.

‘schone’ afvalstoffen worden bewerkt tot bruikbare grondstoffen om nieuwe bitumineuze producten mee te maken.

op duurzaamheid en klimaatbestendigheid van de Gebouwde Omgeving kan dit in evenwicht zijn met economische processen. Zeker in het licht van de ontwikkeling van de huidige olieprijzen.’

De grondstof wordt, afhankelijk van de kwaliteit, gebruikt voor fabricage van nieuwe bitumineuze dakbanen of gemodificeerde bitumen voor wegenbouw, industrie en waterbouwkundige toepassingen. Zoals Aquaversal-matten, waarmee we dijken waterdicht kunnen maken.’

CO²-REDUCTIE VAN FORMAAT ‘Hoewel het

proces om uiterste zorgvuldigheid vraagt, is recycling in de kern zo simpel als het hier geschetst wordt’, vertelt Anton Coenraads van Consolidated enthousiast. ‘Niet ieder dak is geschikt om te hergebruiken, maar de materialen die sinds de jaren ’80 gebruikt worden, lenen zich heel goed voor het proces Bitumen End of Life Solutions (BiELSo). Met het hergebruik wordt een flinke CO²-reductie behaald. Niet alleen omdat je de enorme luchtvervuiling van de verbranding voorkomt, maar ook door de besparing van nieuwe grondstoffen. Met olie als basisstof komen die meestal per schip vanuit het Midden-Oosten’, legt Coenraads gedreven uit. ONTWIKKELING VAN BIELSO ‘Al bijna dertien jaar geleden zijn we bij Esha begonnen met het hergebruiken van productieafval. De volgende stap, onderzoeken of ook oude bitumineuze daken gerecycled konden wor-

Geschik voor BiELSo • Geblazen bitumen (hard/bros) • SBS (elastisch/flexibel, minerale afwerking) • APP (stug/minder elastisch) • Mix (overlaging/gegoten)

DAKINSPECTIE ESSENTIEEL Het produc-

tieproces is een kwestie van een dag. Gaat ’s morgensvroeg de ‘gegranuleerde’ droge grondstof de machine in, dan zijn ’s avonds de nieuwe bitumineuze dakbanen gereed. Kranenburg: ‘Onze technologie van modificeren van bitumen hebben we gebruikt als basis voor recycling. We zorgen voor een volledige integratie en verwerking van verouderde bitumen als grondstof voor een nieuwe bitumineuze toplaag. Het is van belang een balans te vinden tussen het productieproces en het traject daarvoor. Dat begint bij het vaststellen van de karakteristieken van een dak via een dakinspectie. Daarin bepaal je immers de hoeveelheid en de aard van het materiaal, je doet een kwaliteitscheck en controleert op mogelijke verontreiniging. Zit er bijvoorbeeld geïntegreerde teer of asbest in het te recyclen dakbedekkingsysteem, dan is het helaas niet geschikt voor het BiELSo-proces. De ontmanteling van een dak vraagt om nauwgezette scheiding aan de bron. Anders kunnen we niet met het materiaal uit de voeten. Het bitumineuze dakafval wordt voorbewerkt tot granulaten om als ‘droge’ grondstof te kunnen dienen voor de bitumenrecyclingfabriek.’

IN BUSINESS! ‘Na de beproevingen van de Esha Group zijn wij nu zover dat we bij een eerste klant een voorstel neerleggen voor het gebruik van deze BiELSo-methode’, zegt Coenraads trots. ‘Het gaat om een dak van ongeveer 4.500 m2 met een combinatie van geblazen bitumen (110/30) en APP. We praten dan over 80 ton bitumen! Van dit dak weten we dat het geschikt is om te ontmantelen. Het dak wordt dan eerst gezaagd in kleine ‘tegels’ van ongeveer 50 bij 50 cm. Daarna worden de materialen in de tegels van elkaar gepeld zodat de geblazen bitumen en het APP gescheiden afgevoerd kunnen worden naar het BiELSo Proces. We bereiken een aanzienlijke CO²-reductie door ketenbeheer in grondstoffen, de zogenaamde Bitumen Balans. In dit voorbeeld is de CO²-reductie (in de keten) ruim 20 ton CO²!’

Met hergebruik wordt een flinke CO2-reductie behaald.

13 R E v i ew

Elastisch zitje

DEN HAAG IS BIJZONDERE GEVEL RIJKER BetonRestore is specialist in het aanbrengen van een ‘waterdichte schil’ op complexe constructies. Loopdekken, parkeergarages, bruggen en viaducten worden bespoten met hoge elastische polyurethaan membranen, ook wel spuitfolie genoemd. In Den Haag is nu ook een winkelpui voorzien van dit speciale membraan. Een bijzondere techniek om deze gevel naadloos af te werken.

14

De multiplex gevel van het winkelpand in Den Haag onderging een ware metamorfose. Allereerst werden alle naden dichtgemaakt. Vervolgens werd de gevel met een epoxy primer behandeld; hierdoor hecht de spuitfolie goed. Pas daarna kon BetonRestore de spuitfolie aanbrengen. RUBBEREN HUID Spuitfolie heeft een

ultrakorte uithardingstijd. In slechts 15 seconden is het materiaal hard. Hierdoor kan het zowel horizontaal als verticaal worden gebruikt. Ideaal dus voor de win-

R E v i ew

Dat spuitfolie niet alleen geschikt is om daken of panden naadloos en waterdicht af te werken, bewijst het architectenbureau Plus Architecten. In samenwerking met BetonRestore bedacht dit bureau een heel bijzondere toepassing voor het materiaal: meubels.

Plus Architecten staat bekend om zijn heldere, vernieuwende en maakbare producten. Ook maken ze gebruik van bijzondere materialen. Maar hoe komt iemand op het idee om meubels met spuitfolie te maken? Bart Spee van Plus Architecten: ‘Zo’n negen jaar geleden heb ik een gebouw afgewerkt met spuitfolie. Daar moeten we meer mee doen, dacht ik.’ FUNCTIONEEL GEBRUIK Het resultaat van de ingeving van Spee is een reeks meubels die zijn ontworpen vanuit de specifieke eigenschappen van het materiaal in combinatie met het functioneel gebruik. Door uitgebreid maatonderzoek kregen de meubels de

kelpui in Den Haag. Een ander groot voordeel van spuitfolie is dat het een naadloos en dus waterdicht resultaat oplevert. Daarnaast is het ondergrondvolgend; oneffenheden worden automatisch weggewerkt. De topcoating die er op het laatst overheen gaat, kan in verschillende kleuren aangebracht worden. In Den Haag kozen ze voor donkergrijs. Al met al heeft de winkelpui een zeer bijzondere uitstraling gekregen; als ware het een rubberen huid.

Trots zijn we op de waterdichte schil van het zeeaquarium in Burgers Ocean, je moet er toch niet aan denken dat...

juiste verhoudingen, afgestemd op het gewenste comfort. ÉÉN GEHEEL Voordat de tafels, stoelen en andere meubels op de markt kwamen, deden Plus Architecten en BetonRestore onderzoek naar het basismateriaal. Dat werd MDF. Hiervan maakt de meubelmaker de basismeubels, waarop de 3 mm rubberachtige laag, het spuitfolie, wordt aangebracht. Het resultaat is een naadloos product, waarbij alle aansluitingen zijn versmolten tot één geheel. De meubels van Plus Architecten zijn te koop bij Depot Rotterdam en te bewonderen op www.plusarchitecten.nl.

Spuitfolie; de techniek Spuitfolie bestaat uit een twee componenten hoog elastisch, waterdicht, polyurethaan membraan. Voordat spuitfolie op de ondergrond gespoten kan worden, wordt deze eerst behandeld met een twee componenten epoxy primer. Deze primer wordt afgestemd op de ondergrond. Vervolgens wordt de spuitfolie aangebracht met behulp van een vrachtwagen met een speciale spuitunit. Deze vrachtwagen heeft twee vaten van 1.000 liter waarin het spuitfolie verwarmd kan worden tot 80˚C. Om het geheel af te werken wordt er een twee componenten polyurethaan topcoating aangebracht.

15 R E v i ew

Laatste fase Station Haarlem In opdracht van ProRail/NS Poort gaat Consolidated binnenkort aan de slag om het laatste deel van de stationskappen van het NS-Station Haarlem te vervangen.

16

De afgelopen twee jaar is al een groot gedeelte (ca.15.000 m2) van de dakbedekking vervangen. Nu is het tijd voor de rest. Deze laatste fase van het project is ook de lastigste. De dakbedekking van luifels die langs het spoor lopen worden namelijk ook vervangen. Deze luifels hangen binnen twee meter van de bovenleidingen. Daarom moet om veiligheidsredenen de spanning van de bovenleiding gehaald worden. Dat betekent dat er op dat tijdstip geen treinen kunnen rijden en zal er ook een aantal keer ’s nachts gewerkt worden. Dit gebeurt allemaal in samenwerking met Rail Support. In totaal moet nog ongeveer 7.000 m2 dak worden vervangen.

R E v i ew