BOORnieuws
Nieuwsbrief nr. 13 van Bureau Oudheidkundig Onderzoek Rotterdam winter 2010
2009: Een jaar uit het vijftigjarig bestaan van BOOR Het Bureau Oudheidkundig Onderzoek van Gemeentewerken Rotterdam (BOOR) bestaat dit jaar vijftig jaar. Met de oprichting in 1960 werd Rotterdam de eerste gemeente van Nederland met een eigen archeologische dienst. De werkzaamheden van het BOOR beperkten zich vanaf het begin niet alleen tot het gemeentelijk grondgebied, maar ook werd onderzoek verricht in buurgemeenten. Nog steeds werkt Rotterdam met verschillende gemeenten in de regio samen op het terrein van de archeologie. Het BOOR is dan ook in de afgelopen decennia uitgegroeid tot het archeologisch kenniscentrum van het Maasmondgebied. In dit jubileumjaar zal er op verschillende momenten worden stil gestaan bij het werk van het BOOR in de afgelopen 50 jaar. Deze aflevering van BOORnieuws besteedt aandacht aan de diverse werkzaamheden die door het BOOR zijn verricht in 2009. Het is -in zekere zin- een soort jaarverslag. De veelheid aan activiteiten geeft blijk van de betrokkenheid van het BOOR en haar medewerkers bij de archeologie in Rotterdam en de Rotterdamse regio.
BOORnieuws
nummer 13
winter 2010
1
Organisatie Het BOOR bestaat sinds 2007 uit twee teams: ‘Beheer en Beleid’ en ‘Onderzoek en Rapportage’. Het team ‘Beheer en Beleid’ houdt zich bezig met het toetsen van ruimtelijke ontwikkelingen en bouwprojecten op het aspect archeologie. Nu gemeenten sinds de inwerkingtreding van de Wet op de archeologische monumentenzorg (Wamz) in 2007 bevoegd gezag zijn geworden, moeten zij immers aangeven (onder andere in bestemmingsplannen) waar binnen de gemeentegrenzen archeologische waarden of verwachtingen aanwezig zijn en hoe daarmee moet worden omgegaan. Het team ‘Beheer en Beleid’ stelt ook Programma’s van Eisen (PvE’s) op, waarin staat vermeld hoe archeologisch veldwerk (grondboringen, proefsleuven, opgravingen) uitgevoerd moet worden en welke onderzoeksvragen er spelen. Ook beoordelen zij
de onderzoeksrapporten van derden en stellen vast of aanvullend onderzoek noodzakelijk is. De documentatie en deponering van vondstmateriaal, alsmede communicatie, maken deel uit van het takenpakket van dit team. Het werkpakket van het team ‘Onderzoek en Rapportage’ sluit het meest aan bij het beeld dat veel mensen van archeologen hebben. Zij verrichten de opgravingen en werken de resultaten ervan uit en doen onder andere grondboringen om vast te stellen of er archeologisch waardevolle zaken in de ondergrond aanwezig zijn. De onderzoeksresultaten worden door hen vastgelegd in de tegenwoordig wettelijk verplichte rapportages.
Arnold Carmiggelt hoofd BOOR
Letty van Sonsbeek
Marco van Trierum
secretarieel medewerker
senior archeoloog
Beheer en Beleid
Onderzoek en Rapportage
Dieke Wesselingh
Maaike Sier
hoofd ‘Beheer en Beleid’
hoofd ‘Onderzoek en Rapportage’
Ton Guiran
Martin Valkhoff
archeoloog ‘Beheer en Beleid’
archeologisch tekenaar
Patrick Ploegaert
Miranda Gout de Kreek
archeoloog ‘Onderzoek en Rapportage’
documentatie/ ICT medewerker
Jurrien Moree
Gilbert Kempenaar
archeoloog ‘Beheer en Beleid’
archeologisch tekenaar
Dimitri Schiltmans
Ivo van Kempen
archeoloog ‘Onderzoek en Rapportage’
documentatie/ ICT medewerker
Astrid Schoonhoven archeoloog ‘Beheer en Beleid’
Ruud van Dijk archeologisch veldmedewerker
Cees Herwijer
Wanda Zijl
archeoloog ‘Onderzoek en Rapportage’
depot- en facilitair medewerker
Anne-Lise Vredenbregt
Marjolein van den Dries
archeoloog ‘Onderzoek en Rapportage’
medewerker communicatie/ voorlichting
Anja van de Meer archeoloog ‘Onderzoek en Rapportage’ De medewerkers van het BOOR (2010) BOORnieuws
nummer 13
winter 2010
2
Archeologiebeleid Rotterdam De bevoegd gezag-taken van Rotterdam op het terrein van de archeologie zijn de afgelopen jaren sterk toegenomen. De aanleiding daarvoor is uiteraard Rotterdam de inwerktreding van de Wamz en de verplichting adviezen Buurgemeenten om ruimtelijke ontwikkelingen te toetsen op het 250 Overig aspect archeologie. De groei heeft zich ook in 2009 onverminderd voortgezet. 200 150 100 50 0
Een voorbeeld van een Archeologisch Belangrijke Plaats (ABP) in de gemeente Rotterdam is de locatie waar resten van het Kasteel Weena zich in de ondergrond bevinden. Dit kasteel dateert uit de 13 e eeuw en was de woonplaats van het Van belang voor het archeologiebeleid van Rotterdam bekende adellijke geslacht Bokel. Het kasteel is is verder de vaststelling van de Archeologieverordening in de 15 e eeuw vernield. Zware funderingen van Rotterdam in november 2009. In deze verordening het kasteel zijn in 1905 tijdens de bouw van het is onder andere geregeld dat, bij afwezigheid van 2005 archeologieparagrafen 2006 2007 2008 2009in bestemmingsplannen, station Hofplein ontdekt. In 1941 werd opnieuw gezocht naar fundamenten van het kasteel. Ook ruimtelijke ontwikkelingen getoetst moeten worden aan zijn in 1991 resten van het kasteel gevonden in de hand van de Archeologische Waardenkaart van de bouwput van een tunnel onder de oprit van Rotterdam (2005). Via de verordening worden ook de PvE LIJST VAN ARCHEOLOGISCH BELANGRIJKE PLAATSEN de Willemsspoortunnel. Het bodemarchief op de gemeentelijk archeologische monumenten beschermd locatie van het voormalige kasteelterrein is van (de zogenaamde Archeologisch Belangrijke Plaatsen, grote archeologisch-historische waarde en maakt ABP’s). De lijst met 41 objecten is eveneens in november daarom deel uit van de lijst van Archeologisch 40 2009 vastgesteld. Belangrijke Plaatsen. 30 20 10 0
Overig
200
LIJST VAN ARCHEOLOGISCH BELANGRIJKE PLAATSEN
150 2006 100
2007
2008
Rotterdam
2009
Buurgemeenten
50
0
200
BP
Overig 2005
2006
2007
2008
2009
Bestemmingsplannen
PvE
30
50 0
Buurgemeenten
250
250
100
Rotterdam
adviezen Planbeoordelingen
adviezen
150
35
20 2005
2006
10
40
0
PvE30
2007 20
2007
2008
2008
2009
2009
Programma’s van Eisen (PvE’s) 10 40
0
30
2006
2007
2008
Op zoek fundamenten van het Kasteel Weena bij Op zoek naar de fundamenten vannaar het de Kasteel Weena in 1941 bij het Station Hofplein. het Station Hofplein in 1941.
2009
Op zoek naar de fundamenten van het Kasteel Weena in 1941 bij het Stati
20
adviezen
0
250
Rotterdam
10 2006
200
2007
2008
2009
Overig
30
150
Het aantal door het BOOR opgestelde planbeoordelingen, 20 bestemmingsplannen en PvE’s in de afgelopen jaren.
100
BP
50 0
Buurgemeenten
BP
2005
2006
Koperen wapenschildjes gevonden bij Kasteel Weena. Ze Onderzoeksgeschiedenis maakten vermoedelijk deel uit van paardentuig en zijn voor- bij de bouw va dit verwijderd Bij de bouw van het station Hofplein in 1905 werden Wel werd houtwerk aangetrof ontdekt. waren 2-3 meter zienzware van funderingen de wapens van De demuren Hollands-Henegouwse graven. 2008 2009 0 onduidelijk is. dik. Een situatieschets van het muurwerk is door Onderzoeksgeschiedenis Het Hoynck wapenvan wordt toegeschreven aan Willem IV. Datering: 2007 2008 2009 In 1991 werd in de bouwput v Papendrecht gepubliceerd in het jaarverslag dit verwijderd bij de bouw station Bij de bouw van het station Hofplein in 1905 werden 14e van eeuw. Schaal 1:3. van deHofplein. Willemsspoortun het museum Boymans van Beuningen over het jaarvan hetoprit 10
2007 30 20
waargenomen, waarschijn houtwerk aangetroffen, waarvan dedie functie 1914. In het jaar Wel van dewerd ontdekking werden door het zware funderingen ontdekt. De muren waren 2-3 meter kasteel Weena. Ook nu werde museum enige vondsten van Weena onduidelijk is.aangekocht. Het dik. Een situatieschets van het muurwerk is door ten van ‘kloostermoppen’ aan 10 betreft eind 13de-eeuws en 14de-eeuws steengoed 1991 werd in wapenschildjes, de bouwput voor een tunnel onder de Hoynck van Papendrecht gepubliceerd in het jaarverslag kannen, alsmede In 14de-eeuwse koperen 3 Literatuur die vermoedelijkoprit deel hebben uitgemaakt van paardenvan de Willemsspoortunnel twee ingravingen van het museum Boymans van Beuningen over het jaar 0 Moree, J.M. e.a. 2002: Arche tuig. waargenomen, die waarschijnlijk samenhangen met 1914. In het jaar van de ontdekking werden door hetIn 1941 werd opnieuw gezocht naar de resten van het 2007 2008 2009 Maasmondgebied: Archeolog kasteel Weena. Ook nudewerden verscheidene museum enige vondsten van Weena aangekocht. Hetkasteel Weena, hoewel BOORbalans 5.fragmenBijdragen aa de onderzoekers niet op
PvE
40
Koperen wapenschildjes gevonden Koperen bij kasteel wapenschild Weena. maakten v Weena. Ze maakten vermoedelijk deel uitZevan paardentuig en zijn v paardentuig en zijn voorzien met dedewapens van Hollands-Henegou de Hollands-Henegouwse graven. Het wordtwapen toegeschreven kwart 14de eeu wordt toegeschreven aan Willem IV.derde Datering: derde kwart 14de eeuw. Schaal 1:2.
Archeologisch onderzoek: veldwerk en rapportages In 2009 zijn verschillende archeologische onderzoeken uitgevoerd, uitgewerkt en gerapporteerd. De grootschalige opgraving op de bouwlocatie van de Markthal was in 2009 ongetwijfeld het meest aansprekende onderzoek. Maar er is veel meer gebeurd. Zo vonden er 25 onderzoeken door middel van grondboringen en proefsleuven plaats. Het hieronder weergegeven overzicht van BOORrapporten, een aanvulling op de in vorige afleveringen van BOORnieuws gepubliceerde lijsten, geeft inzicht in de locaties waar het BOOR veldwerk heeft verricht. 393 V. van Looveren 2007. Spijkenisse Nieuw-
Archeologisch onderzoek 4. Statenweg, stoom-
Capelle aan den IJssel Reviustoren.
straat Marrewijklaan.
gemaal Blijdorp. Archeologie en historie van (de
448 D.E.A. Schiltmans 2008. Hellevoetsluis
394 M.C. Dorst 2007. Rotterdam/Schiedam
funderingen van) het stoomgemaal van Blijdorp.
Parnassia.
plangebied ‘Noord-Kethel, Poldervaart’.
421 A.J. Guiran en J.M. Moree 2009. Rotterdam
449 A. van de Meer en D.E.A. Schiltmans 2008.
395 M.C. Dorst 2007 (herziene versie).
RandstadRail: Archeologisch onderzoek 6.
Albrandswaard Rhoon Achterdijk 13b.
Spijkenisse ‘Vierambachtenboezem, watergang-
Station Blijdorp en de westbuis van de tunnel.
450 A. van de Meer en D.E.A. Schiltmans 2008
verbreding gemaal Putten’.
422 A.H.L Vredenbregt 2009. Rotterdam Rand-
Hellevoetsluis Grasweg ongenummerd.
396 V. van Looveren 2007. Rotterdam Machinis-
stadRail: Archeologisch onderzoek 7. Station
452 A. van de Meer en D.E.A. Schiltmans 2008
tenschool Willem Buytewechstraat 41-45.
Blijdorp. Huisterp uit de 12e/13e eeuw.
Hellevoetsluis Martin Luther Kinglaan.
397 M.C. Dorst 2008. Gemeente Westvoorne,
423 A.V. Schoonhoven 2008. Hellevoetsluis,
454 A. van de Meer en D.E.A. Schiltmans 2009.
Oostvoorne, Plangebied Hofwei. Terrein voor-
Groote Dok Oost.
Rotterdam Vaanweide.
burcht van de Jacobaburcht.
425 A. van de Meer en M.C. Dorst 2008.
455 A. van de Meer en D.E.A. Schiltmans 2009.
398 M.C. Dorst 2007. Gemeente Hellevoetsluis,
Rotterdam Veilingwegcomplex.
Albrandswaard Rhoon Kleidijk 28-66.
Hellevoetsluis plangebied ‘Oostdijk 5’.
426 A. van de Meer en M.C. Dorst 2008. Capelle
456 A. van de Meer en A.H.L. Vredenbregt 2009.
399 D.E.A. Schiltmans 2008. Rotterdam/Schie-
aan den IJssel Schinkelse Baan.
Spijkenisse Parkeergarage Vredehofplein.
dam Afsnijding Schiebocht.
427 W. Zijl en M.M. Sier 2008. Brielle Slagveld
457 A. van de Meer en D.E.A. Schiltmans 2009.
400 M.C. Dorst 2007. Rotterdam ‘t Hart.
19.
Rotterdam Palestinastraat.
401 A. van de Meer en M.C. Dorst 2007.
428 A. van de Meer en R.A. Lelivelt 2008.
458 A. van de Meer en D.E.A. Schiltmans 2009.
Westvoorne “Landgoed Olaertsduin’.
Hellevoetsluis Molshoek.
Rotterdam Halte Meijersplein-Fietstunnel.
402 A.V. Schoonhoven 2007. Schiedam
429 A. van der Meer en D.E.A. Schiltmans 2008.
459 M. Marinelli en A. van de Meer 2009.
Hoogstraat 99-Appelmarkt 2.
Capelle aan den IJssel Meeuwensingel 101 en
Rotterdam Gemeentewerf Zuiderpark.
403 W. Zijl en M.M. Sier 2007. Rotterdam
107.
460 D.E.A. Schiltmans 2009. Schiedam Gat van
Hoogvliet Boomgaardshoek.
430 D.E.A. Schiltmans 2008. Rotterdam Hor-
Mak.
404 M.C. Dorst 2008. Rotterdam ‘Complex 207,
dijkerveld fase 2.
461 A. van de Meer en D.E.A. Schiltmans 2009.
Homerusstraat-Dantestraat’.
431 D.E.A. Schiltmans 2008. Rotterdam
Rotterdam Kralingseweg 177.
405 M.C. Dorst 2007. Rotterdam ‘MFA locatie,
CEBECO terrein.
463 M. Marinelli en A. van de Meer 2009.
Hoogvliet’.
432 A. van de Meer en D.E.A. Schiltmans 2008.
Spijkenisse verbreding Baljuwlaan.
406 A. van de Meer en D.E.A. Schiltmans 2009.
Barendrecht ‘Autobedrijf Noteboom’.
465 M. Marinelli en A. van de Meer 2009.
Rotterdam Stadplein Hoogvliet.
433 D.E.A. Schiltmans 2008. Rotterdam
Rotterdam Zevenbergsedijkje 60a en 60b.
407 D.E.A. Schiltmans 2008. Rotterdam
Smeetsveld.
466 A. van de Meer en D.E.A. Schiltmans 2009.
Groenenhagen - Tuinenhoven Zwanen.
434 D.E.A. Schiltmans 2008. Rotterdam
Rotterdam Tuin op Zuid.
408 M.C. Dorst 2008. Rotterdam Beverwaard-
Hoogvliet Zeeltplein.
467 W. Zijl en D.E.A. Schiltmans 2009.
seweg-Oostdijk.
435 A. van de Meer en D.E.A. Schiltmans 2008.
Hellevoetsluis Martin Luther Kinglaan, parkeer-
409 A. van de Meer en M.C. Dorst 2008.
Albrandswaard Rhoon Dorpsdijk 213.
terrein.
Rotterdam Tjalklaan.
436 D.E.A. Schiltmans 2008. Rotterdam Hor-
468 W. Zijl en D.E.A. Schiltmans 2009.
410 D.E.A. Schiltmans 2008. Spijkenisse Park
dijkerveld Singel.
Rotterdam IJsselmondse Randweg.
Brabant.
437 A. van de Meer en D.E.A. Schiltmans 2008.
470 A.H.L. Vredenbregt 2010. Rotterdam
411 W. Zijl en D.E.A. Schiltmans 2008. Capelle
Rotterdam Strandpaviljoen aan het Langepad.
IJsselmondse Randweg.
aan den IJssel Goudenregenstraat-Narcisstraat.
438 W. Zijl en A.H.L. Vredenbregt 2008.
471 A. van de Meer en D.E.A. Schiltmans 2009.
412 M.C. Dorst 2008. Rotterdam Schuilenburg.
Spijkenisse De Dalle Calais Kreek.
Rotterdam Spinozapark-Lange Pad.
413 D.E.A. Schiltmans 2008. Hellevoetsluis
440 A. van de Meer en D.E.A. Schiltmans 2008.
474 D.E.A. Schiltmans 2009. Rotterdam Heren-
Parnassia.
Capelle aan den IJssel Venkellaan.
plaats.
414 J.M. Moree 2008. Bernisse Zuidland Kreken
441 A. van de Meer en D.E.A. Schiltmans 2008.
475 A. van de Meer en D.E.A. Schiltmans 2009.
van Nibbeland.
Rotterdam Ambachtsbuurt Bakkerstraat.
Bernisse Oudenhoorn Waterberging Raven-
415 M.C. Dorst 2008. Rotterdam Rottebandreef.
442 D.E.A. Schiltmans 2008. Rotterdam
seweg.
416 D.E.A. Schiltmans 2008. Westvoorne
European Chinese Center (ECC).
477 D.E.A. Schiltmans 2009. Rotterdam Hoog-
Strypse Wetering deeltraject Moordijkseweg-
443 A. van de Meer en M.M. Sier 2008.
vliet Vlietzone-Noord.
Westvoorneweg.
Barendrecht ‘Zwembadlocatie’.
478 A. van de Meer en D.E.A. Schiltmans 2010.
417 A. van de Meer en M.C. Dorst 2008.
444 A. van de Meer en D.E.A. Schiltmans 2008.
Rotterdam Spinozapark-Lange Pad.
Rotterdam Donkersingel.
Albrandswaard Rhoon Molendijk 30.
479 E.J. Bult 2009. Spijkenisse Hartel-West.
418 A. van de Meer en M.C. Dorst 2008.
445 A. van de Meer en M.M. Sier 2008.
Het aardewerk van de middeleeuwse neder-
Rotterdam Penitentiaire inrichting Noorderbocht.
Rotterdam Ikazia Ziekenhuis.
zetting op vindplaats 10-117.
419 W. Zijl en D.E.A. Schiltmans 2008.
446 A. van de Meer en D.E.A. Schiltmans 2008.
481 A. van de Meer en D.E.A. Schiltmans 2010.
Rotterdam Beverwaard Tramremise zone D.
Barendrecht ‘Autobedrijf Noteboom’.
Rotterdam Berlagehof.
420 A.J. Guiran 2008. Rotterdam RandstadRail:
447 A. van de Meer en D.E.A. Schiltmans 2008.
BOORnieuws
nummer 13
winter 2010
4
‘Rotterdam-Stadtswerf’: één van de recente opgravingsrapporten
2
In 2009 zijn vier opgravingsrapporten verschenen. Het betreft de wetenschappelijke verslaglegging van het archeologisch onderzoek in de nieuwbouwwijk Portland in de gemeente Albrandswaard (zie BOORnieuws, nummer 5) waarbij de resten van middeleeuwse boerderijen zijn blootgelegd, die deel uitmaakten van het verdwenen dorpje ‘Pendrecht’. Verder is een BOORrapport gewijd aan de opgraving van middeleeuwse huisplaatsen in Spijkenisse-Hartel West, waarin in het bijzonder ook aandacht wordt besteed aan het voorkomen van verschillende aardewerksoorten op deze vindplaats en in het Maasmondgebied. Ook verscheen in 2009 de rapportage van de opgraving aan de Binnenrotte op de locatie Laurenshof, die werd uitgevoerd in 2007 (zie BOORnieuws nummer 9). Ten slotte werd het rapport over de opgraving op de locatie ‘Stadtswerf’ in Rotterdam-Delfshaven afgerond.
1
3
Enkele vondsten van de locatie ‘Stadtswerf’: 1. Houten tabaksstoppertje (Schaal 1:1); 2. Dissel (Schaal 1:4); 3. Teerkwast (Schaal 1:3); 4. Passer (Schaal 1:1).
Het onderzoeksverslag “Rotterdam-Stadtswerf” (BOORrapporten 356) bespreekt de resultaten van de opgraving van de 17e - en 18 e -eeuwse VOCscheepswerf in Delfshaven. De werf verschafte werk aan veel scheepstimmerlieden en toeleveranciers. Bij het archeologisch onderzoek werden de funderingen van verschillende bedrijfsgebouwen van het voormalig werfterrein blootgelegd en is de constructie en datering van de aangetroffen scheepshellingen en beschoeiingen bestudeerd, die deels vervaardigd waren van afgedankt scheepshout. Een groot aantal (voornamelijk metalen) voorwerpen is gevonden, die te maken hebben met houtbewerking en scheepsbouw, zoals bijlen, dissels, schaven, messen en een teerkwast.
Gezicht op de VOC-werf te Delfshaven in 1779 door Gerrit Groenewegen (Gemeentearchief Rotterdam).
Documentatie van één van de scheepshellingen op de locatie ‘Stadtswerf’. Op de achtergrond het Zeemagazijn van de VOC.
5
4
BOOR in de Regio De archeologische expertise van het BOOR wordt door een aantal gemeenten in het Maasmondgebied benut: Albrandswaard, Barendrecht, Bernisse, Capelle aan den IJssel, Hellevoetsluis, Schiedam en Westvoorne. Een samenwerking met Spijkenisse is in voorbereiding. Voor hen treedt BOOR op als archeologisch adviseur. In opdracht worden bouwplannen beoordeeld, PvE’s opgesteld, bestemmingsplanparagrafen geschreven en onderzoeksrapporten beoordeeld. In enkele buurgemeenten is door BOOR in 2009 nog archeologisch veldwerk verricht ten behoeve van een verantwoorde advisering over het archeologisch onderzoeksproces. Dit gold bijvoorbeeld voor Hellevoetsluis (plangebied Parnassia) en Bernisse (Kreken van Nibbeland, fase 2).
Capelle aan den IJssel
Schiedam Westvoorne Albrandswaard
Barendrecht
Hellevoetsluis Bernisse
Overzicht van de met BOOR samenwerkende gemeenten
de archeologie. Andere gemeenten volgen in 2010. Het BOOR heeft in 2009 het initiatief genomen om te komen tot een regulier regionaal overleg, waar de samenwerkende gemeenten informatie uitwisselen over diverse archeologische (beleids)zaken.
In 2009 heeft de samenwerking met vier gemeenten verder gestalte gekregen in de afsluiting van een Lichte Gemeenschappelijke Regeling op het gebied van
Documentatie en depot Om op een goede en verantwoorde wijze archeologiebeleid te ontwikkelen en ten uitvoer te brengen is documentatie cruciaal. De afgelopen jaren maakt BOOR daarbij gebruik van BOORIS, wat staat voor BOOR InformatieSysteem. BOORIS is een gisgerelateerde database, die voortdurend up-to-date wordt gehouden. In BOORIS is informatie te vinden over vindplaatsen, bodemopbouw, historische kaarten, onderzoekslocaties, en dergelijke. In 2009 is BOORIS verder uitgebouwd.
musea aan de Metaalhof. Ruim 9000 dozen met archeologische objecten liggen hier opgeslagen. Aan het houden van een depot zijn eisen verbonden. Zo moeten metalen voorwerpen uit archeologische collecties onder geklimatiseerde omstandigheden bewaard worden. Medewerkers van het BOOR hebben in 2009 metalen voorwerpen overgebracht naar een speciaal ontwikkelde metaalkast. De archeologische objecten zijn beschreven en van een standplaatsregistratie voorzien. Rotterdam bezit een unieke collectie metalen voorwerpen (zo’n 8000 objecten), die voor een deel afkomstig is uit het grootschalige archeologisch onderzoek in het tracé van de Willemsspoortunnel tussen 1988-1992.
Veel werk is in 2009 verricht in het archeologisch depot van het BOOR. Dit bevindt zich in de gemeenschappelijke depotruimte van de Rotterdamse
1
De geconserveerde metalen voorwerpen bevinden zich in een speciale klimaatkast in het depot van het BOOR. BOORnieuws
nummer 13
2
3
4
Enkele van de metalen voorwerpen: 1. Tinnen insigne met de voorstelling van het Lam Gods, 14e eeuw; 2. Pap- of brandewijnkom, 17e eeuw; 3. Bootshaak 16e-17e eeuw; 4. Mes met messing heft met onder andere de voorstelling van Christus aan het kruis, 16e eeuw. winter 2010
6
Communicatie In augustus 2009 heeft het Rotterdamse college van B&W zich uitgesproken voor de vergroting van de ‘zichtbaarheid van de archeologie’ in Rotterdam. De komende jaren zal voorlichting over archeologische onderzoeksresultaten worden geïntensiveerd en zullen belangstellenden geïnformeerd worden over de archeologische geschiedenis van Rotterdam. In 2009 hebben in dit kader al diverse activiteiten plaatsgevonden. Zo was er op zaterdag 19 september een open dag bij de opgraving op de bouwlocatie Markthal. Vele honderden mensen hebben kennis genomen van de voorlopige onderzoeksresultaten en het werk van de Rotterdamse archeologen. Ook is door het BOOR, samen met het Gemeentearchief, het Historisch Museum Rotterdam en Bureau Binnenstad, invulling gegeven aan de Historische Manifestatie ‘ANNO R’DAM’ op de Binnenrotte, die in de kerstvakantie te bezoeken was. Verder zijn door BOOR rondleidingen verzorgd voor afzonderlijke groepen op de opgraving Markthal en werden tijdens de Open Monumentendag in Schiedam, een gemeente waar Rotterdam mee samenwerkt op archeologisch gebied, stadswandelingen georganiseerd. Behalve genoemde activiteiten hebben medewerkers van BOOR lezingen, lessen en colleges verzorgd voor uiteenlopende groepen en is regelmatig de pers te woord gestaan.
Impressies van de open dag op de opgraving Markthal.
7
Het ‘Verbond van Leiden’
Boven: Het ‘Verbond van Leiden’ wordt ondertekend door prof. dr. W.J.H. Willems en ir. R.A.W. Voskuilen. Rechts: Een korte rondleiding op de locatie ‘Markthal’ door Dieke Wesselingh (links) en Arnold Carmiggelt (tweede van rechts) van het BOOR.
Op 23 september 2009 werd op de opgravingslocatie Markthal het zogenaamde ‘Verbond van Leiden’ ondertekend door prof. dr. W.J.H. Willems, decaan van de Faculteit der Archeologie van de Universiteit Leiden, en ir. R.A.W. Voskuilen, algemeen directeur van Gemeentewerken Rotterdam. Het ‘Verbond van Leiden’ is een overeenkomst tussen de gemeente Rotterdam (BOOR) en de Universiteit van Leiden (Faculteit der Archeologie) met als doel het bevorderen van een intensievere samenwerking in de toekomst. Daarbij moet gedacht worden aan het volgen en het geven van colleges door BOOR-medewerkers, het verzorgen van stageplaatsen voor studenten, het uitwisselen van publicaties en informatie en het samenwerken bij specifieke onderzoeken.
Colofon
Tekst: Arnold Carmiggelt (BOOR) Foto’s: Theo van Pinxteren, Karin Oppelland, Gilbert Kempenaar (BOOR) Illustratie: Martin Valkhoff (BOOR) Vormgeving: Martin Valkhoff (BOOR)
BOORnieuws is een uitgave van Bureau Oudheidkundig Onderzoek van Gemeentewerken Rotterdam, Ceintuurbaan 213b, 3051 KC Rotterdam tel: 010-4898500, e-mail:
[email protected] Gratis abonnement U kunt een gratis abonnement op BOORnieuws (2 à 3 maal per jaar) aanvragen bij het BOOR. copyright © BOOR ISSN 1874-0561
BOORnieuws
nummer 13
winter 2010
8