beleidsvorderingen en beleidsplannen 28

Inhoud Inleiding

2

Organisatie en personeel

4

1.1 Doelstelling, kerntaken, doelgroepen en werkwijze

4

1.2 Organisatie RIGOM

5

1.3 Werkgebied en demografische gegevens

8

1.4 Financiële gegevens

9

Hoofdstuk 1

Hoofdstuk 2 RIGOM-diensten

van nabij

10

2.1 Beleidsmatige activiteiten

10

2.2 Informatie en advies

13

2.3 Cursussen en activiteiten

16

2.4 Praktische dienstverlening

19

Hoofdstuk 3 Samenvatting,



beleidsuitgangspunten, beleidsvorderingen en beleidsplannen

28

3.1 Samenvattend overzicht cliënten

28

3.2 Beleidsuitgangspunten

29

3.3 Vorderingen bij ingezet nieuw beleid en beleidsplannen

30

1

Inleiding In dit verslag worden de werkzaamheden die RIGOM (Regionale Instelling Gecoördineerd Ouderenwerk Maasland) in 2009 heeft uitgevoerd op beknopte wijze beschreven. Sinds 1972 is RIGOM als regionale instelling welzijn ouderen belast met de taak om in de subregio Maasland (de gemeenten Bernheze –kernen Heesch / Nistelrode / Vorstenbosch-, Grave, Landerd, Lith, Maasdonk en Oss) een passend welzijnsaanbod voor ouderen tot stand te brengen. RIGOM is thuis in welzijn: het welzijn van mensen staat in ons werk centraal en dat geldt in het bijzonder voor het welzijn van de ouder wordende mens. Met veel persoonlijke aandacht voor de individuele eigen levensloop van onze cliënten leveren wij onze bijdrage. We werken voor ouder wordende mensen vanaf ongeveer 55 jaar en richten ons steeds nadrukkelijker op ouderen die kwetsbaar zijn vanwege bijvoorbeeld gezondheidsproblemen, vereenzaming, verlies van partner, hoge leeftijd, een niet-Nederlandse afkomst of een laag inkomen. We hebben daarbij ook doelbewust aandacht voor de mantelzorgers van deze ouderen. Daarnaast richten we ons op de participatie van ouderen. Via ons uitgebreide en veelzijdige aanbod willen we bereiken dat ouderen zolang mogelijk vitaliteit behouden en betrokken blijven bij hun maatschappelijke omgeving. Dat kan bijvoorbeeld ook als vrijwilliger binnen RIGOM. We bieden ouderen en hun mantelzorgers ondersteuning bij de eigen regievoering en bij het voeren van het huishouden thuis. Daarnaast bieden we diverse mogelijkheden om deel te nemen aan activiteiten en cursussen buitenshuis om daarmee andere mensen te ontmoeten. Om met name de kwetsbare ouderen beter te bereiken is RIGOM doende de outreachende werkwijze steeds verder te ontplooien. Met deze werkwijze zijn we beter in staat mogelijke problemen vroegtijdig te signaleren en ouderen eerder en beter te informeren en te activeren. Kenmerkend voor onze werkwijze zijn de volgende zaken: • Het aanbod sluit nauw aan op behoeften die vraaggestuurd gepeild worden via de lokale raden- en panelstructuur van RIGOM waarin lokale ouderen, hun organisaties en andere vrijwilligersorganisaties zitting hebben. Het daadwerkelijk tot stand brengen van aanbod geschiedt in nauw overleg met gemeenten.

2

• Waar mogelijk wordt gewerkt met professioneel aangestuurde vrijwilligers.  Deze werkwijze impliceert een grote mate van betrokkenheid van ouderen en andere vrijwilligers bij zowel de voorbereiding als de uitvoering van beleid. 2009 is voor RIGOM een enerverend jaar geweest. Een aantal van de in 2008 in het kader van de verankering Diensten bij Wonen met Zorg (DWZ) gestarte diensten zijn in 2009 positief geëvalueerd. We verwachten begin 2010 groen licht te krijgen om aan deze zinvolle projecten een vervolg te geven. Het betreft hier: • het periodiek met ouderenadviseurs vroegtijdig bereiken en zonodig ondersteunen van ouderen met een verhoogd risico op kwetsbaarheid. • de opbouw en organisatie van Graag Gedaan services in een formule waarin gebiedsgericht wordt samengewerkt met lokale vrijwilligersorganisaties voor het uitvoeren van ondersteunende diensten. • de coördinatie van “De Ontmoeting” waarin BrabantZorg en RIGOM samenwerken in ontmoetingsactiviteiten die kwetsbare ouderen stimuleren tot meedoen en onder de mensen zijn. • de ontwikkeling en organisatie van Contactpunt, het instrument voor activiteitenbemiddeling tussen maatjes die elkaar vinden en heel concreet de eigen vereenzaming op afstand zetten. Ook is er hard gewerkt aan het versterken van de signaleringsfunctie binnen het ouderenwerk, met name bij onze vrijwilligers, bedoeld om niet-pluis situaties bij (kwetsbare) ouderen nog eerder in beeld te krijgen teneinde problemen vroegtijdig en adequaat te kunnen aanpakken en mogelijk uit de weg te ruimen. Met de gemeenten in ons werkgebied is de regionale samenwerking opnieuw bevestigd in een geactualiseerde regionale budgetovereenkomst die begin 2010 ondertekend wordt. Een vervolg is gegeven aan de initiatieven gericht op het kwalitatief sterker maken van de organisatie door de onderlinge samenhang in en tussen de verschillende bedrijfsonderdelen te verduurzamen met aandacht onder andere voor voortgaande automatisering, toepassen van intranet, planmatige aansturing van eigen werkzaamheden en borging van kwaliteitsbeleid. In september van dit jaar organiseerden we een tweetal strategiebijeenkomsten met de raden en panels Gecoördineerd Ouderenwerk. De uitkomsten moeten nog nader worden geanalyseerd maar

R I G O M

J A A R V E R S L A A G

2 0 0 9

bevestigen al wel dat RIGOM een organisatie moet blijven met de focus op senioren, met bijzondere aandacht voor de kwetsbaren onder hen, en dat RIGOM een breed aanbod moet uitvoeren dat senioren in staat stelt op meerdere levensdomeinen balans te (her)vinden met informatie en advies, ondersteunende diensten en met activiteiten die aanzetten tot zelfsturing en inspireren tot meedoen. De gesprekken over samenhang en afstemming in het aanbod van wonen, welzijn en zorg in het kader van Brabant Leven hebben een vervolg gekregen met de start van het gezamenlijk vorm gaan geven van enkele praktische projecten. Daarbij is aan het eind van het jaar duidelijk geworden dat de welzijnspartijen op projectbasis daarbij betrokken zijn daar waar de projecten tot uitvoering komen. Op deze plaats wil ik graag dankzeggen aan alle, ruim 1500, vrijwilligers. In het verslagjaar hebben ze, verspreid in een netwerk over de hele regio Maasland, vorm gegeven aan de uitvoering van een passend welzijn ouderen beleid. Hun grote inzet en motivatie inspireert en geeft waarde aan de

samenleving. De dank gaat natuurlijk ook uit naar onze docenten en onze betaalde medewerkers. Met groot respect voor ieders bijdrage kunnen we gezamenlijk terugkijken op een geslaagd 2009. In dit verslag leest u in hoofdstuk 1 verder over doelstelling, kerntaken, doelgroepen en werkwijze van RIGOM. De organisatie en het sociaal jaarverslag komen aan bod alsmede het werkgebied met de demografische gegevens. Het hoofdstuk sluit met een verkorte weergave van de financiële gegevens. Hoofdstuk 2 brengt de RIGOM diensten in beeld met een beknopt inhoudelijk en getalsmatig overzicht van onze diensten op de deelterreinen: beleidsmatige activiteiten, informatie en advies, cursussen en activiteiten, en praktische dienstverlening. Hoofdstuk 3 geeft een samenvattend beeld en bevat de beleidsuitgangspunten, de vorderingen van reeds ingezet nieuw beleid en de beleidsplannen voor de komende jaren. Eric Dirkx, directeur/bestuurder

3

Hoofdstuk 1

Organisatie en personeel

1.1 Doelstelling, kerntaken, doelgroepen en werkwijze Doelstelling RIGOM: bevorderen dat ouderen en hun mantelzorgers in de subregio Maasland zelfbepalend, zo gezond, zo zelfstandig en zo thuis mogelijk kunnen blijven leven. De bijdrage wordt geleverd op het gebied van welzijn in samenhang met andere relevante functies voor ouderen op het gebied van wonen en zorg. RIGOM baseert zich bij de realisatie van haar doelstelling op de levensloopbenadering. De levensloopbenadering gaat uit van de eigen verantwoordelijkheid van iedere individuele burger om de eigen levensloop en de gewenste kwaliteit van het leven te plannen en te sturen De activiteiten die RIGOM daarvoor organiseert zijn gericht op behoud en herstel van de zelfredzaamheid. Kerndoelen hierbij zijn: 1. Ondersteuning van de eigen regievoering van senioren en hun mantelzorgers door een vroegtijdige en laagdrempelige verstrekking van op de persoon gerichte informatie, advies, bemiddeling en begeleiding (ouderenadviseur en andere informatiewerkzaamheden). 2. Uitvoering van praktische diensten ter ondersteuning van de eigen mogelijkheden om zelfstandig het huishouden te voeren (o.a. maaltijddienst, personenalarmering, diverse concrete hand- en spandiensten). 3. Optimaliseren en bieden van mogelijkheden voor senioren om deel te (blijven) nemen aan de eigen maatschappelijke omgeving. RIGOM organiseert daartoe een breed scala van cursussen en activiteiten die senioren in staat stellen een eigen sociaal netwerk te onderhouden, zelfredzaamheid te bevorderen en in beweging te blijven. Daarbij biedt RIGOM senioren en jongere mensen volop kansen om als vrijwilliger te participeren in maatschappelijk nuttige en voldoening schenkende dienstverleningsactiviteiten. Het aanbod van persoonlijke hulp- en dienstverlening (zie kerndoelen 1 en 2) is vooral gericht op thuiswonende kwetsbare, verminderd vitale senioren en mensen in vergelijkbare omstandigheden. Hierbij moet met name gedacht worden aan alleenstaande 75-plussers, oudere senioren (80-plussers), senioren met een laag inkomen, senioren met chronische ziekte of handicap. Deze in aantal toenemende doelgroep vraagt een steeds toenemende aandacht.

4

De activiteiten op het gebied van (maatschappelijke) participatie en sociale preventie (kerndoel 3) zijn gericht op kwetsbare en op potentieel kwetsbare senioren en hun mantelzorgers alsmede op nog vitale senioren, die allen hiermee in staat worden gesteld de eigen zelfsturing te verstevigen.

Werkwijze RIGOM: de ondersteuning van ouderen en hun mantelzorgers wordt gerealiseerd middels een uitgebalanceerde inzet van professionele krachten in combinatie met lokaal en regionaal inzetbare vrijwilligers. De werkwijze is vraaggericht en dat betekent dat we (willen) weten wat er leeft onder ouderen in het Maasland. Daarom wordt veel aandacht gegeven aan de begeleiding van onze lokale raden- en panelstructuur, waarin per gemeente vertegenwoordigers van de doelgroep betrokken zijn bij de voorbereiding van het beleid en de organisatie van de dienstverlening. In dit verband wil RIGOM zich ook graag op de hoogte stellen van wat andere (zelf)organisaties van ouderen vinden van het ouderenbeleid. Bij de uitvoering van de welzijnsdiensten wordt waar mogelijk gebruik gemaakt van professioneel aangestuurde vrijwilligers. Ook dit leidt tot een grote lokale betrokkenheid bij de inzet van het RIGOM-dienstverleningspakket.

R I G O M

J A A R V E R S L A A G

2 0 0 9

1.2 Organisatie RIGOM Bestuurlijke organisatie RIGOM heeft een bestuursmodel met een Raad van Bestuur (directeur/bestuurder) en een Raad van Toezicht. De Raad van Bestuur bestuurt, de Raad van Toezicht houdt daar integraal toezicht op. Aan de orde is hierbij de realisatie van de doelstellingen van de stichting, het gevoerde beleid van de directeur/bestuurder en de algemene gang van zaken binnen de Stichting. De Raad van Toezicht staat de directeur/bestuurder met gevraagd en ongevraagd advies terzijde. De Raad van Toezicht is samengesteld uit vertegenwoordigers van: GOW Grave, GOW Heesch,

GOW Nistelrode, GOW Vorstenbosch, GOW Landerd, GOW Lith, GOW Maasdonk, GOW Oss, GOW Oss Noord, GOW Oss Zuid, GOW Berghem, GOW Megen, GOW Ravenstein, KBO kring Oss/Seniorenraad, KBO kring de Maashorst, ANBO, PCOB, Raad van Kerken en Rode Kruis afd. Maasland. Daarnaast zijn 3 personen door de Raad van Toezicht op persoonlijke titel benoemd tot lid (van een maximaal aantal van 4 personen). De Raad van Toezicht heeft uit haar midden een agendacommissie benoemd die in overleg met de directeur/ bestuurder de vergaderingen van de Raad van Toezicht voorbereidt.

De Raad van Toezicht van RIGOM was per 31/12/2009 als volgt samengesteld: Raad van Toezicht Naam H. Toebast A. Verhaak-Boumans C. Ketelaars A.M. Müller J. Geerdink

Functie voorzitter vice-voorzitter lid (financiële aangelegenheden) lid (personele aangelegenheden) lid (agendacommissie)

Afvaardigende organisatie Persoonlijke titel Persoonlijke titel Persoonlijke titel GOW Ravenstein KBO kring Oss/Seniorenraad

Bovenstaande leden maken deel uit van de agendacommissie.

Raad van Toezicht Naam G. Hofs A. van Dijk A. van de Velden J. van Thiel H. Jansen J. van de Berg P. van Beek C. Emmen C. van Iperen J. Willemen G. Sanders C. van Gestel J. Kuitert M. van Vliet A. Tromp

Functie lid lid lid lid lid lid lid lid lid lid lid lid lid lid lid

Afvaardigende organisatie GOW Heesch GOW Nistelrode GOW Vorstenbosch GOW Grave GOW Landerd GOW Lith GOW Maasdonk GOW Megen GOW Berghem GOW Oss-Noord GOW Oss-Zuid KBO kring de Maashorst ANBO PCOB / Raad van Kerken Rode Kruis afd. Maasland

5

Uitvoerende organisatie De uitvoerende organisatie van RIGOM bestaat uit drie cliëntgerichte afdelingen: Informatie en Advies, Cursussen en Activiteiten en Praktische Dienstverlening. Daarnaast is er een afdeling Staf en Bedrijfsvoering met daarin de ondersteunende diensten secretariaat en financiële administratie.

De personele bezetting van RIGOM per 31/12/2009: Naam E. Dirkx

Functie directeur/bestuurder

Afdeling

C. Verstegen T. Hendriks A. van Hazendonk M. Verstegen T. van Leur J-M. Best M. van Heumen R. den Brok

projectmanager projectmanager projectmanager hoofd secretariaat/fin. administratie medewerker financiële administratie medewerker secretariaat medewerker secretariaat telefonist/receptionist

Staf en Bedrijfsvoering Staf en Bedrijfsvoering Staf en Bedrijfsvoering Staf en Bedrijfsvoering Staf en Bedrijfsvoering Staf en Bedrijfsvoering Staf en Bedrijfsvoering Staf en Bedrijfsvoering

I. van den Bogaard J. Lorskens Th. Roex M. Timmer H. Scholten L. Südmeier M. Timmermans J. Wagemakers J. van de Giessen

ouderenadviseur ouderenadviseur ouderenadviseur ouderenadviseur ouderenadviseur ouderenadviseur ouderenadviseur ouderenadviseur communicatiemedewerker

Informatie en Advies Informatie en Advies Informatie en Advies Informatie en Advies Informatie en Advies Informatie en Advies Informatie en Advies Informatie en Advies Informatie en Advies

J. van Groeningen I. Windhorst L. van Lie Peters

ouderenwerker ouderenwerker beleidsmedewerker

Cursussen en Activiteiten Cursussen en Activiteiten Cursussen en Activiteiten

E. Rubbens G. Mombarg L. Janssen I. Garraud B. Roex A. van Lieverloo M. Staassen H. van Teeffelen C. van Merwijk M. Verhagen A. Paridaans G. Seyis R. Richters P. van Uden F. van Kaathoven W. Wittenberg W. van den Akker

ouderenconsulent ouderenconsulent ouderenconsulent ouderenconsulent ouderenconsulent ouderenconsulent ouderenwerker ouderenwerker ouderenwerker ouderenwerker ouderenwerker ouderenwerker ouderenwerker medewerker klussenhulp (IBN detach.) medewerker klussenhulp (IBN detach.) medewerker klussenhulp (IBN detach.) medewerker schoonmaak

Praktische Dienstverlening Praktische Dienstverlening Praktische Dienstverlening Praktische Dienstverlening Praktische Dienstverlening Praktische Dienstverlening Praktische Dienstverlening Praktische Dienstverlening Praktische Dienstverlening Praktische Dienstverlening Praktische Dienstverlening Praktische Dienstverlening Praktische Dienstverlening Praktische Dienstverlening Praktische Dienstverlening Praktische Dienstverlening Praktische Dienstverlening

6

R I G O M

J A A R V E R S L A A G

2 0 0 9

4 2

3

1 11

6

14

17

18

16

12 26

25 24

27

8

10

9

19

15

13

23

7

5

28

22

20

21 29

1. Martin Verhagen, 2. Wim Wittenberg, 3. Margareth Verstegen, 4. Christa Verstegen, 5. Harriëtte van Teeffelen, 6. Maria Timmer, 7. Marloes Timmermans, 8. Ria Richters, 9. Tillie van Leur, 10. Peter van Uden, 11. Frans van Kaathoven, 12. Ton Hendriks, 13. Eef Rubbens, 14. Johan Wagemakers, 15. Anya van Lieverloo, 16. Leny Janssen, 17. Ilse Garraud, 18. Anne-Frans Paridaans, 19. Els van ’t Zand, 20. Gemma Mombarg 21. Jolanda van Groeningen, 22. Irene Windhorst, 23. Eric Dirkx, 24. Lisette Südmeier, 25. Mia van Heumen, 26. Riekie den Brok, 27. José-Marie Best, 28. Ilja van den Boogaard, 29. Lidy Peters. (Niet op de foto: Arnold van Hazendonk, Jan Lorskens, Thea Roex, Jessie van der Giessen, Bert Roex, Tilly Staassen, Gülsen Seyis en de tijdelijke krachten in 2009 Helen Scholten en Chantal van Merwijk.)

Naast de eerder genoemde 38 betaalde medewerkers (inclusief 3 detacheringen: 26,3 fte) waren in 2009 in totaal 73 gehonoreerde uurdocenten (cursussen en activiteiten, totaal 6.653 uur) en 1.554 vrijwilligers (233 vrijwilligers beleidsactiviteiten, 107 vrijwilligers informatie/advies, 169 vrijwilligers cursussen en activiteiten, 1.045 vrijwilligers

praktische diensten) werkzaam binnen RIGOM. De vrijwilligers zijn in totaal 62.979 uur werkzaam geweest op de terreinen beleidsactiviteiten (3.967 uur), informatie en advies (4.550 uur), cursussen en activiteiten (3.570 uur) en praktische diensten 50.892 uur).

Sociaal jaarverslag 2009 Personeelsbestand 2009: In dienst per 1-1-2009: In dienst per 31-12-2009: Aantal gedetacheerden in 2009: Aantal docenten/activiteitenleiders in 2009: Interieurverzorgers in 2009: Vrijwilligers in 2009: Uit dienst in 2009: Nieuw in dienst in 2009:

23,2 fte (full-time-eenheden) (medewerkers op kantoor) 24,1 fte (medewerkers op kantoor) 2,2 fte 73 1 1.554 1 medewerker 2 medewerkers

7

Ziekteverzuim In 2009 was het gemiddelde verzuimpercentage 4,25% (exclusief zwangerschap- en bevallingsverlof). Dit is net iets minder dan het gemiddelde in de branche Welzijn & Maatschappelijke Dienstverlening. In vergelijking met 2008 is dit percentage beduidend lager. Wel heeft RIGOM ook dit jaar te maken gehad met enkele langdurige ziektegevallen. Er hebben geen ongevallen plaatsgevonden. Rigom

Gemiddelde in de branche Welzijn & Maatschappelijke Dienstverlening

Verzuim % 2009 Verzuim % 2008

4,31 % 4,90 %

4,25 % 8,32 %

Personeelsbeleid en Medezeggenschap De directie heeft in 2009 zesmaal een overleg gevoerd met de werknemersvertegenwoordiging (WVT) waarin gesproken is over P&O beleid: aanpassing seniorenverlofregeling, de formatie, maatschappelijke stages, aanpassingen in verlofbeleid, aanpassing beleid Werving en Selectie, voortgang en evaluatie personeelsgesprekken, interne communicatie. Tevens zijn aan de orde geweest de stand van zaken ten aanzien van de RI&E (risicoinventarisatie en –evaluatie) en de AVR (arbeidsomstandigheden, verzuim en reïntegratie) alsmede het werken met SMART project/werkplannen, kostenbesparingen, huisvesting RIGOM kantoor,

voortgang DWZ verankeringsprojecten en CVTM projecten, participatie RIGOM in Brabant Leven en Brabant Welzijn. Bedrijfshulpverlening (BHV) Drie medewerkers, waarvan één preventiemedewerker, zijn in 2009 op herhalingscursus voor de BHV geweest om de opgedane kennis en vaardigheden te behouden en verder te ontwikkelen (inclusief gebruik defibrillator). Ongewenst gedrag/(seksuele)intimidatie Er waren in 2009 geen geregistreerde meldingen.

1.3 Werkgebied en demografische gegevens RIGOM is als zelfstandige regionale instelling Welzijn Ouderen werkzaam in 6 gemeenten van de subregio Maasland (regio Brabant NoordOost). Het betreft de gemeenten Bernheze (kernen

Heesch/Nistelrode/Vorstenbosch), Grave, Landerd, Lith, Maasdonk en Oss met in totaal ruim 143.000 inwoners, waarvan ruim 40.000 mensen ouder zijn dan 55 jaar (28,1%).

Overzicht aantal ouderen per gemeente in het werkgebied van de Regionale Instelling Gecoördineerd Ouderenwerk in het Maasland per 01-01-2010. Gemeente

Totaal aantal inwoners in werkgebied

% van totaal aantal inwoners

55+

65+

75+

55+

65+

75+

55+

65+

75+

55+

65+

75+

Bernheze* Grave Landerd Lith Maasdonk Oss

20.294 12.915 14.893 6.653 11.264

14,147 9,003 10,382 4,638 7,852

6.004 3.690 4.435 1.865 3.116

3.244 1.854 2.258 856 1.654

1.404 705 950 336 711

29,6 28,6 29,8 28,0 27,7

16,0 14,4 15,2 12,9 14,7

6,9 5,5 6,4 5,1 6,3

2.917 1.820 2.207 921 1.470

1.526 878 1.048 396 695

586 286 383 133 237

3.087 1.870 2.228 944 1.646

1.718 976 1.210 460 959

818 419 567 203 474

77.434

53,979

22.202

11.948

5.186

28,7

15,4

6,7

10.494

5.364

2.065

11.708

6.584

3.121

143.453

100

41.312

21.814

9.292

28,8

15,2

6,5

19.829

9.907

3.690

21.483

11.907

5.602

TOTAAL

Totaal aantal inwoners per gemeente in de leeftijd van

Totaal in % van het aantal inwoners per gemeente in de leeftijd van

Mannen in de leeftijd van

Vrouwen in deleeftijd van

* Gemeente Bernheze exclusief de woonkernen Loosbroek en Heeswijk-Dinther

8

R I G O M

J A A R V E R S L A A G

2 0 0 9

1.4 Financiële gegevens Verkort financieel overzicht 2009:

Lasten Salarislasten coördinerend personeel Overige personeelslasten Huisvestingslasten Organisatielasten Activiteitenlasten

€ € € € €

1.150.646 27.860 67.662 159.010 1.817.624

Totaal

€

3.222.802

Totaal

€

3.352.492

Resultaat uit gewone bedrijfsvoering

€

129.690

€

83.300

€

46.390

Baten Eigen bijdragen cliënten Projectsubsidies gemeenten Subsidie Fondsen Gemeente Oss Gemeente Bernheze Gemeente Maasdonk Gemeente Landerd Gemeente Grave Gemeente Lith Subsidies afrekening voorgaande jaren Financiële baten en lasten

Mutaties in bestemmingsreserves en bestemmingsfondsen

Positief saldo

€ € € € € € € € € € €

€

1.178.378 33.274 8.000 1.279.772 292.803 130.945 168.549 147.161 85.358 3.938 24.314

83.300

9

Hoofdstuk 2

RIGOM-diensten van nabij

2.1 Beleidsmatige activiteiten 2.1.1 Regionale beleidsmatige activiteiten In het kader van zijn regionale beleidsmatige activiteiten neemt RIGOM deel aan het platform WWZ (Wonen Welzijn Zorg) dat tot doel heeft om vraag en aanbod voor het brede terrein van wonen, welzijn, zorg en preventie zoveel mogelijk op elkaar te laten aansluiten door te kiezen voor structurele samenwerking en afstemming. Binnen het platform WWZ onderscheiden we het platform zelf, de projectgroep en werkgroepen ad hoc. Het platform bestaat uit vertegenwoordigers van alle deelnemende organisaties die actief zijn op de terreinen wonen, welzijn en zorg. Naast uitvoeringsorganisaties zijn dat ook gemeenten en cliëntorganisaties. De projectgroep wordt benoemd door het platform en heeft als taken de vergaderingen van het platform voor te bereiden, op te treden als beleidsdenktank en schakel te zijn tussen het veld en het uitvoeringscentrum. Het onderhoudt ook de contacten met de eventueel op te zetten werkgroepen, die door het platform geformuleerde opdrachten uitvoeren gericht op de praktijk van werken. De projectgroep bestaat uit vertegenwoordigers van zorgvragers, zorgaanbieders, welzijnsaanbieders, woningbouwcorporaties en gemeenten. RIGOM participeert in het platform, in de projectgroep en zonodig en/of gewenst in werkgroepen ad hoc. In bespreking genomen of besproken onderwerpen in 2009 zijn o.a.: Consultatiemoment kwetsbare ouderen; Thuishuis ouderen; WWZ in de wijk; Project “Gezonde BlOss”; Project “Ik zie je in Ussen”; Overheveling ondersteunende begeleiding vanuit AWBZ naar gemeenten; Positie licht verstandelijk gehandicapten; Herinrichting ziekenhuisterrein Bernhoven. RIGOM neemt op management- en projectniveau deel aan het project “Ik zie je in Ussen”, gericht op participatie van kwetsbare burgers in de wijk en is gevraagd in 2010 deel te gaan nemen in het project “Gezonde BlOss” (stuuren projectgroep) gericht op het beter bereiken van kwetsbare niet-westerse allochtone burgers. Een andere belangrijke activiteit vormt het vraaggestuurd werken via de raden en panels Gecoördineerd Ouderenwerk in alle gemeenten van het werkgebied. Via de lokale raden-/panelstructuur worden, met inbreng van lokale vertegenwoordigers van de doelgroep, beleidsimpulsen verzameld voor het opstarten van nieuw beleid en het monitoren van bestaand beleid.

10

Belangrijke thema’s in het verslagjaar: • Formulering en evaluatie Welzijn Ouderen beleid in de subregio Maasland: - Praktische dienstverlening aan ouderen door RIGOM: bespreking stand van zaken diverse praktische diensten (personenalarmering, maaltijdservice, klussenhulp etc.); training signaleringsvaardigheden RIGOM vrijwilligers; dienstverlening m.b.t. computerhulp en internetbankieren en voortgang computerhoeken met name in gemeente Lith; werving ouderenadviseurs; voortgang Contactpunt voor activiteitenbemiddeling. - Inventarisatie behoeften cursussen/activiteiten, informatiebijeenkomsten en tevens voorbereiding/organisatie activiteiten en informatiebijeenkomsten o.a. over: ontspoorde zorg (ouderenmis(be)handeling), BROEM cursus (Lith, Oss), valpreventie, rollatortraining, scootmobieltraining, oudereninformatiemarkt RIGOM, Fittest senioren, organisatie oudereninformatiemarkt Landerd i.s.m. BOL, presentatie en verspreiding informatiegids Ouder Worden in Grave, zomerontmoeting. - Beleid / organisatie RIGOM: verslag vergaderingen Raad van Toezicht, Jaarverslag RIGOM, Begroting en Jaarrekening RIGOM, Kaderbrief RIGOM, RIGOM-strategiebijeenkomsten, bespreking bestuurlijk overleg met gemeentebestuur lokaal en in regionaal verband, vervolg projecten DWZ-verankering en CVTM, Deelname RIGOM in samenwerkingsverbanden Brabant Leven en Brabant Welzijn. • Huisvestingsbeleid voor ouderen: - Nieuwbouw dienstencentrum Laarstede (Stekkerhoek) Nistelrode en daarbij gelegen 9 zorgappartementen (opening januari 2010). - Huisvestingsbeleid Vorstenbosch met uitvoering van behoefte-onderzoek dorpsraad i.s.m. KBO-Vorstenbosch en Raad GOW Vorstenbosch met opname van de resultaten in Dorpsontwikkelingsplan. In dit plan is tevens opgenomen de visie m.b.t. uitbouw de Stuik t.b.v. o.a. dagopvang voor ouderen. - Huisvestingsbeleid Landerd met bespreking van planontwikkeling zorgappartementen in Schaijk en Zeeland. - Woonservicezone Ravenstein - Nieuwbouw dienstencentrum Wilberthof Berghem - Centrumplan Berghem - Voortgang WOZOCO Lith

R I G O M

J A A R V E R S L A A G

2 0 0 9

- Nieuwbouw dienstencentrum Maaszicht Grave en plannen voor realisatie van een multifunctioneel gemeenschapshuis integraal daarin opgenomen. Een aanvang van de bouw wordt na jarenlange discussie verwacht in 2010. • Voortgang ouderenproof initiatieven: - Landerd, contacten met BOL - Grave, contacten met GRIP - Lith, contacten met VOL - Maasdonk, contacten met SVMO. • Samenwerkingsprojecten: - De Ontmoeting samenwerkingsproject met BrabantZorg met daarin opgenomen opbouw van een signaleringsnetwerk (alle raden en panels GOW) - Wijkgericht gezondheidswerk Schadewijk / Ruwaard (Oss) - Participatieproject kwetsbare burgers ‘Ik zie je in Ussen’ - Projecten maatschappelijk aanbesteden (Megen, Dichtersbuurt Ruwaard Oss) - Herontwikkeling steunpunt de Hoeksteen Lith - Zorg in ’t dorp Vorstenbosch: samenwerking met Stichting Zorgvoorzieningen Vorstenbosch t.a.v. opzet dagopvang voor ouderen en eetcafé. - Verdere uitrol van het ‘Graag Gedaan’ concept i.s.m. lokale vrijwilligersorganisaties met de doorontwikkeling van bestaande en nieuwe services (alle raden en panels). • Verdere aandacht- en bespreekpunten: - AWBZ pakketmaatregelen - Ontwikkeling Teleservice - Behoeftenonderzoek Bernheze met vertaling naar gemeentelijk ouderenbeleid - Consultatiebureau voor ouderen (Oss, Landerd, Maasdonk) - WMO-raden - Wegwijswinkel Lith - Evaluatie steunpuntenbeleid Landerd - Bouw nieuw gemeenschapshuis Nistelrode en beheer paviljoen de Wevershof - Deelname aan mantelzorgdag - Samenvoeging Lith bij Oss en gevolgen daarvan voor subsidiering ouderenorganisaties in gemeente Lith. Voorts gaat het bij regionale beleidsmatige activiteiten om diverse werkgroepen met betrekking tot de regionale ontwikkeling en aansturing van bestaande en nieuwe dienstverleningsprojecten (bijvoorbeeld project De Ontmoeting, project Teleservice, project Klussendienst, project Wijkpunten voor informatie/advies/ontmoeting.

2.1.2 Lokale beleidsmatige activiteiten Het betreft met name de bijdrage die RIGOM levert in gemeentelijke overleggroepen rond het thema ouderenbeleid, de ondersteuning van lokale ouderenorganisaties, ondersteuning bij de voortgang in verankeringsorganisaties van specifiek lokale projecten “uw gemeente ouderenproof” in Oss en Maasdonk, migrantenouderenbeleid in Oss, het Maasland Gilde Oss e.o., beleid rondom mantelzorgondersteuning. Specifieke lokale projecten in uitvoering: • Verankering projecten ouderenproof Sinds 2006 krijgt de verankering van lokale projecten Ouderenproof in de gemeente Oss vorm door het werk van de Seniorenraad Oss. Binnen de Seniorenraad Oss zijn werkgroepen actief rondom vier geclusterde thema’s: Wonen en Vervoer, Informatie en Participatie, Gezondheid en Zorg en Welzijn en Inkomen. Deze werkgroepen verdiepen zich voortdurend in ontwikkelingen die van belang zijn voor het bevorderen van een volwaardige positie van ouderen in onze samenleving, waarbij zij niet alleen optimaal kunnen participeren maar zeker ook op een prettige en zelfstandige manier oud kunnen worden, ook als dat door allerlei beperkingen bemoeilijkt wordt. Om goed op de hoogte te blijven van de leefsituatie van ouderen in de Osse samenleving zijn veel leden van werkgroepen zelf ook actief als (uitvoerende) vrijwilliger. Ook wordt door leden van de Seniorenraad deelgenomen aan hearings en inspraakbijeenkomsten, participeert de Seniorenraad in Zorgbelang Noord-Oost Brabant, in de projectgroep van het Platform Wonen, Welzijn en Zorg van de subregio Maasland en in werkgroepen van de SCPO. Voor een goede informatie-uitwisseling met de achterban worden jaarlijks een aantal openbare vergaderingen georganiseerd waar niet alleen informatie gegeven wordt maar waar bezoekers ook gelegenheid hebben om over de meest uiteenlopende onderwerpen vragen te stellen en hun mening te geven. Thema’s in 2009 waren: het beleidsplan van de Seniorenraad Oss, het project “De Ontmoeting” en het openbaar vervoer. Met regelmaat voert het bestuur van de Seniorenraad Oss overleg met organisaties als RIGOM, BrabantWonen en BrabantZorg, en met de betrokken wethouder. Deze gesprekken hebben zowel een informatief als een adviserend karakter. In 2009 waren belangrijke onderwerpen van gesprek: het subsidiebeleid van de gemeente, het niet-gebruik van (WMO-)voorzieningen, de mogelijkheid van automatische toekenning van individuele tegemoetkomingen, de in- en bijwoonregeling voor

11

mantelzorgers, preventie en de realisatie van een consultatiebureau voor ouderen, de ontwikkeling van WMO-beleid in Oss, samenwerking met de SCPO, ziekenhuisvoorzieningen in Oss en de regio en het functioneren van het Collectief Afhankelijk Vervoer. Verder heeft de Seniorenraad Oss overleg gevoerd met alle politieke partijen over de invoering van de Wet Maatschappelijke Ondersteuning (WMO) en de eventuele oprichting van een WMO-Raad. In 2009 is opnieuw veel aandacht besteed aan het verstrekken van goede informatie en het realiseren van goede communicatie. Een start is gemaakt met het doen verschijnen van een tweewekelijkse ‘Seniorenpagina’ in weekblad regio Oss. Organisaties die iets te melden hebben over ouderen en ouderenbeleid kunnen van dit medium gebruik maken. Daarnaast is de website van de Seniorenraad (www.senioren-oss.nl) verder ontwikkeld en verschijnen publicaties van de Seniorenraad met grote regelmaat in allerlei lokale en regionale media. Verkennende gesprekken zijn gevoerd met de VOL (Verankering Ouderenproof Lith) over hoe de samenwerking is vorm te geven na de samenvoeging van Lith en Oss. RIGOM heeft ook in 2009 ambtelijke en administratieve ondersteuning geboden aan het bestuur en de werkgroepen van de Seniorenraad Oss. In Maasdonk is de Stichting Verankering Maasdonk Ouderenproof (SVMO) werkzaam. Net als in voorgaande jaren heeft RIGOM in 2009 secretariële ondersteuning gegeven aan de SVMO. De SVMO streeft er naar om in overleg met alle betrokken (uitvoerende) convenantpartijen van Maasdonk Ouderenproof de aanbevelingen uit het manifest Maasdonk Ouderenproof tot realisatie te brengen. In 2009 hebben de SVMO en de Raad Gecoördineerd Ouderenwerk Maasdonk de intentie uitgesproken om samen te willen gaan als één organisatie die de belangen behartigt voor de Senioren van Maasdonk, mede op verzoek van de gemeente. Er is vervolgens een werkgroep ingesteld met leden uit beide organisaties die het samengaan van beide organisaties heeft voorbereid. In 2010 zal dit samengaan gestalte krijgen. Andere onderwerpen die in 2009 de aandacht hebben gehad van de SVMO zijn: - Consultatiebureau voor Ouderen - Project Blijvend Thuis in Eigen Huis - de vertegenwoordiging van SVMO in het cliëntenplatform - Centrumplan Zuid te Geffen - Voorzieningenniveau in kleine kernen - Advies projectplan ‘Graag Gedaan’ Maasdonk

12

• O  ntmoetingscentrum de Binnenstad Oss in 2009 Op verzoek van de gemeente Oss is RIGOM in 2003 gestart met het ontmoetingscentrum teneinde allochtone ouderen meer en passende mogelijkheden te bieden om mee te (blijven) doen in onze samenleving en om niet alleen elkaar maar ook autochtone ouderen en ouderen van andere nationaliteiten te ontmoeten. In 2009 werd gestaag verder gewerkt aan het bereiken van deze doelstelling. Werkwijze: In ontmoetingscentrum de Binnenstad organiseert RIGOM verschillende soorten activiteiten, gericht op verbetering van de zelfredzaamheid (lessen praktisch Nederlands en het aanbieden van zowel groepsgewijze voorlichting als individuele informatie en advies) en gericht op ontmoetingsmogelijkheden (allochtonen onder elkaar waar het moet en autochtoon/allochtoon gemengd waar het kan). Het streven hierbij is dat de deelnemers bij toenemende kwetsbaarheid eerder dan voorheen de weg weten te vinden naar de ondersteuningsmogelijkheden die er in de gemeente Oss zijn. Sinds september 2008 beschikt De Binnenstad over een coördinator die zelf van allochtone (Turkse) herkomst is. Dit geeft voordelen waar het gaat om communicatie en contact met het grote aantal Turkse ouderen in Oss. Het neemt niet weg dat De Binnenstad een ontmoetingsplek is en blijft voor ouderen van alle nationaliteiten. Met de inzet van de door de coördinator aangestuurde (vooral ook allochtone) vrijwilligers wordt een actieve op de persoon gerichte outreachende werkwijze nagestreefd die moet resulteren in een jaarlijks toenemend bereik van allochtone ouderen in het ontmoetingscentrum. De bedoeling hiervan is tevens om de reeds bereikte groep van allochtone ouderen blijvend te binden. De te organiseren activiteiten worden ingepland op een manier dat allochtone en autochtone ouderen gemakkelijk met elkaar in contact komen. In 2009 namen ouderen van 13 verschillende nationaliteiten deel aan de wekelijkse activiteiten. Werkzaamheden: Net als in de voorgaande jaren zijn in 2009 lessen Nederlands verzorgd die wekelijks door 30 allochtone ouderen gevolgd worden. Als vervolg hierop zijn (apart voor mannen en vrouwen) ook lessen in Nederlandse conversatie gestart. Het zijn groepen met een sterk internationaal karakter waar in totaal 22 ouderen aan deelnemen. De Computerhoek in De Binnenstad is een andere activiteit gericht op zelfredzaamheid. Aan de hand van instructies door vrijwilligers maken (ook allochtone) ouderen zich de toegang tot de digitale wereld eigen. In 2009 zijn maar liefst 50 deelnemers op weg geholpen.

R I G O M

J A A R V E R S L A A G

2 0 0 9

Een reeks voorlichtingsbijeenkomsten is georganiseerd met als thema’s Welzijn en Zorg, Personenalarmering, Rijvaardigheid (BROEM), Baarmoederhalskanker, Financiën, Huisvesting en Gezond eten (gemiddeld opkomst 25 bezoekers). De bewegingsactiviteiten (vooral gym-u-fit en salsadansen) in De Binnenstad worden over het algemeen goed bezocht. Een groep allochtone ouderen is vanuit De Binnenstad zelfs gaan zwemmen in het Osse Golfbad. Uitbreiding van de sportgroep voor mannen blijft moeilijk waardoor deze wellicht stopt in 2010. De cursus Lichte dagen, donkere dagen was met 13 deelnemers opnieuw een succes. Deze cursus, ontwikkeld door het Trimbos-instituut en aangeboden in samenwerking met de GGZ, wil Turkse vrouwen op een laagdrempelige manier helpen hun depressiviteitgevoelens te overwinnen. Verder hebben allochtone ouderen vooral behoefte aan laagdrempelige vormen van ontmoeting zoals de Open Inloop en het handwerken. Op verzoek van allochtone ouderen werden verschillende culturele activiteiten georganiseerd, zoals de viering van de Ramadan, een feestmiddag en twee uitstapjes. Hierbij toonden de deelnemers zelf een grote inzet in de organisatie en de uitvoering van de activiteiten. Een mooi resultaat werd gehaald met de deelname aan de Fittest voor ouderen die op 21 december in Schadewijk werd georganiseerd. Een groep van 15 allochtone mannen en vrouwen nam hieraan vanuit De Binnenstad deel en liet zich onderwerpen aan verschillende gezondheidsmetingen waarna zij informatie kregen over gezonde voeding en mogelijkheden voor (meer) lichaamsbeweging. Deze Fittest zal in 2010 een vervolg krijgen in de deelname aan het project Communities In Beweging, waarbij verdere bewustwording en het organiseren van eigen initiatief om blijvend aan beweging te doen, centraal staan. De coördinator van de activiteiten in De Binnenstad probeert op verschillende manieren in contact te komen met allochtone ouderen die nog niet bekend zijn met het aanbod van welzijn en zorg, met name door het afleggen van huisbezoeken, het bezoeken van ontmoetingsplekken, de open inloop en het houden van spreekuur. Wekelijks zijn in het verslagjaar gemiddeld 476 bezoekers naar de Binnenstad gekomen. Daarvan was 40% van niet-Nederlandse afkomst. Plannen: In 2010 zullen de succesvolle activiteiten van 2009 worden voortgezet. Een cursus Zelfverdediging voor vrouwen zal (op verzoek van allochtone vrouwen) worden georganiseerd, mits het activiteitenbudget daarvoor toereikend is. De samenwerking met de GGD en GGZ op het terrein

van voorlichting en cursussen zal een vervolg krijgen. Eerder is gemeld dat de cursus Communities In Beweging in twee groepen (mannen en vrouwen) georganiseerd zal worden. Ook hierbij wordt intensief samengewerkt met de GGD Hart voor Brabant. Mogelijk ontstaan vanuit dit project verzoeken om nieuwe groepsgewijze bewegingsvormen. Van belang is vooral dat de coördinator van het ontmoetingscentrum doorgaat met het zoeken van mogelijkheden van samenwerking en het leggen van verbindingen met andere projecten waardoor allochtone ouderen beter bereikt kunnen worden. Voorbeelden van dergelijke projecten zijn De Gezonde BlOss, het buurtgericht werken, Taalcoaches en het Wijkgericht Gezondheidswerk (in Schadewijk en Ruwaard). Door het bundelen van krachten zullen meer mensen de weg weten te vinden naar activiteiten en diensten die hun zelfredzaamheid in onze samenleving kunnen ondersteunen en vergroten.

2.2 Informatie en advies RIGOM beoogt met haar activiteiten op het gebied van informatie en advies ouderen en hun mantelzorgers te ondersteunen in de eigen regievoering. De beschikbaarheid van informatie in een steeds ingewikkelder wordende maatschappij is wezenlijk om weloverwogen keuzes te kunnen maken in het eigen leven. Veelal gebeurt dit zelfstandig, mogelijk in overleg met gezin, familie of vrienden. Soms echter hebben mensen, bij het beschikbaar krijgen en het verwerken van informatie op het brede terrein van welzijn, wonen, zorg en financiën, behoefte aan ondersteuning. Met name mensen met zwakke sociale vaardigheden (men heeft moeite om de weg te vinden van probleem via vraag naar oplossingen met behulp van voorzieningen en regelingen) of mensen verkerend in ingrijpende transitieperioden in het leven (verlies partner of versnelde achteruitgang van de gezondheid) hebben vaker behoefte aan ondersteuning bij de ordening van informatie. In dit proces kan blijken dat verdere advisering, bemiddeling naar een oplossing en tijdelijke begeleiding met de bedoeling om greep te houden op het dagelijks leven, noodzakelijk is. RIGOM voorziet in de geschetste informatiebehoefte door middel van • de productie van verschillende soorten schriftelijke informatie • webomgeving met website: www.rigom.nl • de organisatie van informatiebijeenkomsten • de uitvoering van het project ouderenadviseur

13

met preventief huisbezoek (vrijwilliger-ouderenadviseurs) en verdergaande persoonsgerichte informatieverstrekking, advisering, bemiddeling, begeleiding (professionele ouderenadviseurs). 2.2.1 Cursuswijzer Doel: De cursuswijzer voor senioren biedt een overzicht van cursussen en activiteiten die gedurende het cursusseizoen, dat loopt van september tot en met juni, door RIGOM worden georganiseerd. De cursuswijzer stelt senioren in staat zelfstandig een keuze te maken uit het aanbod. Werkwijze: De cursuswijzer wordt jaarlijks, ruim voor de start van het cursusseizoen, uitgegeven en breed verspreid in de regio Maasland. De cursuswijzer is een gratis uitgave. In 2009 bestond de oplage uit 4.000 exemplaren. Plannen: Continueren van deze door senioren als overzichtelijk en informatief beoordeelde gids. RIGOM is voornemens de gids in omvang te beperken maar de oplage te verhogen om daarmee meer senioren op de hoogte te brengen van de mogelijkheden. 2.2.2 Oud en Wijzer Doel: Oud en Wijzer is het magazine van RIGOM dat 4 keer per jaar verschijnt. Via dit periodiek ontvangen aan RIGOM verbonden bestuursleden, uitvoerende vrijwilligers, relaties en belangstellende abonneehouders informatie over allerlei zaken aangaande de instelling en het welzijn van senioren. Werkwijze: Voor iedere uitgave van het magazine komt de redactie bij elkaar voor het bepalen van de inhoud van het magazine. De redactie bestaat uit zes vrijwilligers en de communicatiemedewerker van RIGOM. Via deskresearch, interviews en reportages zoeken redactieleden naar relevante en interessante informatie met betrekking tot senioren. Wanneer alle kopij en al het beeldmateriaal voor één nummer compleet is, wordt het geheel door een externe partij vormgegeven en gedrukt. Daarna wordt het geheel verzonden naar alle belanghebbenden en abonnees. Werkzaamheden: Oud en Wijzer is in 2009 3 keer uitgekomen in een oplage van gemiddeld 1400 exemplaren. Per uitgave heeft de redactie 1 keer vergaderd, waarna de redactieleden op pad zijn gegaan voor het vergaren van kopij en beeldmateriaal. Plannen: Continueren van Oud en Wijzer als een communicatief en bindend magazine vooral gericht op de bij RIGOM werkzame vrijwilligers. Intern zal er gestart worden met een soort van denktank waarin medewerkers van verschillende afdelingen

14

plaatsnemen. Deze denktank komt bij elkaar om te adviseren over inhoud en vorm. De redactie zal in 2010 groeien naar minimaal zes leden en er zullen meer redactievergaderingen plaatsvinden. Redactieleden gaan meer eindredactie taken verrichten. Er zal middels een steekproef een lezersonderzoek worden uitgevoerd. In dit onderzoek komt naar voren wat de mening van de lezers is over Oud & Wijzer en waar hun interesses liggen. Op deze manier kan er nog beter aan de wensen van de lezers tegemoet gekomen worden. 2.2.3 Informatiegids “Ouder worden in …” Doel: De informatiegids “Ouder worden in… (6 gemeenten in het Maasland)” biedt ouderen en hun mantelzorgers informatie op het gebied van wonen, welzijn, zorg en financiële regelingen. De gids stelt ouderen in staat zelfstandig een keuze te maken uit het bestaande aanbod. Werkwijze: De informatiegids wordt driejaarlijks in elke gemeente afzonderlijk uitgegeven. De uitgave van de gids wordt verzorgd door RIGOM in samenspraak met haar plaatselijk overlegorgaan, de raad Gecoördineerd Ouderenwerk. Werkzaamheden: In het jaar 2009 is de informatiegids “Ouder worden in de gemeente Maasdonk” uitgegeven. Vanwege enkele omissies in de laatste uitgave (2008) werd deze versneld vervangen door de nieuwe. De ouderenbonden hebben veelal voor de verspreiding gezorgd. De teksten zijn vernieuwd en de gegevens zijn gecontroleerd door een netwerk van contactpersonen bij diverse organisaties en de ouderenadviseurs. De informatiegids voor de gemeente Grave is grotendeels vernieuwd en de teksten zijn geredigeerd door vrijwilligers die woonachtig zijn in de gemeente. Plannen: Voor het jaar 2010 staat de uitgifte en verspreiding van de informatiegids gepland voor de gemeente Grave. Daarnaast zal er gewerkt worden aan één boekje voor de gemeente Oss en voor de vanaf 2011 bij Oss gevoegde gemeente Lith. De uitgave hiervan staat gepland voor 2011. De informatiegidsen zijn in 2010 volledig digitaal beschikbaar op de vernieuwde website van RIGOM. Er zal gewerkt worden aan een snellere toegankelijkheid van de gidsen op het internet. 2.2.4 Interactieve Webomgeving RIGOM Doel: De website van RIGOM, www.rigom.nl, voorziet senioren en mantelzorgers van informatie. Niet alleen informatie over de werkzaamheden van RIGOM en haar diensten maar ook informatie over zaken die komen kijken bij het ouder worden. Op de website kan men de informatiegidsen Ouder worden in… raadplegen. Ook het totale aanbod

R I G O M

J A A R V E R S L A A G

2 0 0 9

van cursussen en activiteiten is snel en overzichtelijk te vinden. Werkwijze: De website is door een externe partner geproduceerd. RIGOM draagt zorg voor het actueel houden van de informatie op de website. Door middel van een zogenaamd content management systeem is de informatie op de site makkelijk en snel aan te passen. Werkzaamheden: In het jaar 2009 is er hard gewerkt aan de webomgeving. Er zijn technische aanpassingen gedaan op de website om deze beter toegankelijk te maken voor de doelgroep. Naast de externe webomgeving heeft de intranet omgeving meer vorm gekregen. Doel van het intranet is het vereenvoudigen van de administratieve afhandeling van en naar RIGOM, verbeteren en vergemakkelijken van de samenwerking tussen medewerkers en vrijwilligers en tussen vrijwilligers onderling. Het intranet biedt medewerkers, docenten en vrijwilligers toegang tot informatie op maat om de eigen werkzaamheden beter uit te kunnen voeren. In 2009 is het intranet verder gevuld met de nodige content. Er is een aanpassing gedaan aan het nieuwsgedeelte zodat gebruikers nu zelf nieuws en agendapunten kunnen toevoegen en er is een verlofmodule geïmplementeerd. Plannen: In 2010 zal het intranet voor medewerkers volledig operationeel zijn en zal gewerkt worden aan het online kunnen declareren van diverse kosten door de medewerkers. Verder zal het intranet technisch in gereedheid gebracht worden voor nog beter gebruik door vrijwilligers en docenten. 2.2.5 Ouderenadviseur Doel: • Uitvoering preventieve huisbezoeken aan ouderen. • Geven van op de persoon gerichte informatie en advies op het brede terrein van zorg, wonen, welzijn en financiën. • Bemiddeling en begeleiding ter ondersteuning van de eigen regievoering. Werkwijze: Vrijwilligers zoeken ouderen op in het kader van preventieve huisbezoeken en op verzoek. Zij worden begeleid door professionele ouderenadviseurs van de RIGOM. De professionele ouderenadviseurs worden door de vrijwilligers geconsulteerd of ingeschakeld bij meer complexe zaken. De professionele ouderenadviseurs worden ook rechtstreeks benaderd door ouderen, mantelzorgers en medewerkers van andere organisaties via de telefoon, bezoek aan kantoor of via website en e-mail.

Werkzaamheden: Outreachend werken is kenmerkend voor de ouderenadviseurs van de RIGOM. Ouderen worden actief benaderd voor een preventief huisbezoek, ook al is er geen signaal dat er iets aan de hand is. In overleg met de gemeenten is afgesproken om periodiek aandacht te besteden aan het benaderen van ouderen met een risicoprofiel. Daarvoor is in 2008 een intensieve werving voor nieuwe vrijwilligers in gang gezet. Het resultaat is terug te vinden in de enorme toename van het aantal ouderen dat in 2009 door de vrijwilligers is geholpen; een stijging van 44,44 %. De belangrijkste factor in de toename van de activiteiten van de vrijwillige ouderenadviseurs is de forse inzet om ouderen met een risicoprofiel te benaderen voor een preventief huisbezoek. Hiervoor is een aanzet gegeven in 2008 (874 cliënten), in 2009 is dit opgelopen tot 1818. Ook de andere werkzaamheden van de vrijwilligers zijn toegenomen. Het enthousiasme van de vrijwilligers is onverminderd groot, hoewel er veel van hen is gevraagd. Er zijn in stad Oss enkele experimenten gedaan om meer ouderen een aanbod voor een huisbezoek te kunnen doen door wijzigingen in de organisatie van de preventieve huisbezoeken. Dit heeft ertoe geleid dat de vrijwilligers efficiënter huisbezoeken kunnen plannen. Daar staat wel een grotere werkbelasting van het RIGOM-kantoor tegenover. De experimenten hebben RIGOM gesterkt in de overtuiging dat een actieve en aandringende benadering van ouderen de kracht van de preventieve huisbezoeken is. Op het moment dat het aanbod van een huisbezoek vrijblijvend is en een actie van de oudere vraagt om tot een afspraak voor een huisbezoek te komen is de respons veel geringer. Het pro-actieve outreachende karakter komt dan veel minder tot zijn recht. Juist het vroegtijdig informeren van ouderen en het signaleren van kwetsbare situaties maakt de preventieve huisbezoeken door de vrijwilligers zo belangrijk. De groei van de werkzaamheden van de vrijwilligers heeft ook veel aandacht gevraagd van de professionele ouderenadviseurs voor de organisatie van de huisbezoeken en de aansturing van de sterk uitgebreide groep vrijwilligers. Uit de huisbezoeken van de vrijwilligers komen ook hulpvragen die een professionele opvolging vragen. Daarmee is een deel van de stijging (15,2 %) van het aantal cliënten dat door de professionele ouderenadviseurs is geholpen te verklaren. Daarnaast weten ouderen, hun mantelzorgers en medewerkers van gemeenten en thuiszorgorganisaties de ouderenadviseurs steeds beter te vinden. De professionele ouderenadviseurs zijn betrokken bij diverse pro-

15

jecten met andere organisaties, zoals bijvoorbeeld een samenwerkingsproject met huisartsen, deelname in Zorgplein Oss, Steunpunten in Landerd. Plannen: Vervolg geven aan de vernieuwde werkwijze waarin ieder jaar senioren die 75, 80, 85, 90, 95 etc. zijn geworden een huisbezoek aangeboden krijgen. 2.2.6 Informatiebijeenkomsten Doel: Het geven van informatie over onderwerpen die ouderen en hun organisaties zelf als relevant aandragen in relatie tot zo gezond, zo zelfstandig en zo thuis mogelijk blijven functioneren. Werkwijze: Het organiseren van bijeenkomsten met groepsgewijze informatieverstrekking door inhoudelijk deskundigen. De organisatie geschiedt veelal door de raden/panels gecoördineerd ouderenwerk in samenwerking met de lokale ouderenorganisaties. Werkzaamheden: In 2009 zijn er diverse informatiebijeenkomsten georganiseerd; thema’s waren o.a.: rollatorgebruik; theorie-opfris-bijeenkomsten in het kader van de Broemprojecten; Ontspoorde Zorg. In Oss is in het verslagjaar de oudereninformatiemarkt georganiseerd in Sportcentrum Rusheuvel. De markt telde ruim 2.500 bezoekers. Het aantal standhouders was 54 (waarvan ca. 50% professionele organisaties en 50% vrijwilligersorganisaties). Het thema van de markt was ‘55-plussers in contact’. De deelnemende organisaties gaven informatie en advies op het gebied van wonen, welzijn, zorg en financiën en belangenbehartiging, maar ook gaven zij de bezoekers handreikingen in het vinden van contacten. Tevens waren er demonstraties van diverse bewegingsactiviteiten (linedance, werelddansen, gym-u-fit, salsadansen, koersbal, bowls, tafeltennis) en optredens van het ZEG-koor, het Maaslands Senioren Orkest en orkest Mainstream. RIGOM heeft verder deelgenomen aan informatiemarkten voor senioren in Grave en Landerd. Plannen: Continueren van de organisatie van informatiebijeenkomsten met actuele onderwerpen en deelname aan op de doelgroep gerichte informatiemarkten.

2.3 Cursussen en activiteiten Doel: In het aanbod van cursussen en activiteiten richt RIGOM zich op de fysieke, geestelijke en sociale activering van ouderen. Steeds wordt beoogd om, naast het aanleren en/of onderhouden van specifieke vaardigheden en het opdoen van kennis

16

en inzicht, ouderen (en hun mantelzorgers) laagdrempelig de gelegenheid te geven tot ontmoeting en deelname aan de eigen maatschappelijke omgeving en daarmee optimale mogelijkheden te scheppen voor het opbouwen en onderhouden van een eigen sociaal netwerk. Een goed sociaal netwerk is van essentiële betekenis bij de handhaving van het zelfstandig functioneren bij toenemende kwetsbaarheid. Daarnaast is het eigen maken of onderhouden van specifieke fysieke of geestelijke vaardigheden van belang voor de individuele zelfredzaamheid. Werkwijze: Het aanbod omvat doorlopende lokale activiteiten dichtbij huis onder leiding van deskundige beroepskrachten (m.n. op het gebied van Meer Bewegen voor Ouderen en Recreatie en Ontmoeting). Daarnaast worden kortlopende cursussen (m.n. op het gebied van Educatie, Zelfredzaamheid, Lotgenotencontact en Zingeving) regionaal aangeboden. Dit geschiedt veelal op een centrale locatie in de regio, maar bij voldoende deelname kan dit aanbod ook lokaal worden gerealiseerd. Het aanbod van cursussen en activiteiten komt vraaggestuurd tot stand, d.w.z. in samenspraak met de doelgroep ouderen en hun mantelzorgers. Belangrijk is de relatie tussen het aanbod van cursussen en activiteiten en andere projecten zoals bijvoorbeeld “De Ontmoeting”, Oppasdienst Armslag en Ontmoetingscentrum “De Binnenstad”. Cursussen en activiteiten bieden immers gelegenheid voor mensen om elkaar op een laagdrempelige, natuurlijke manier beter te leren kennen. Van daaruit kunnen veel meer initiatieven ontstaan. Werkzaamheden: Met inbegrip van het programma van zomeractiviteiten werden in 2009 in totaal 285 cursus- en activiteitengroepen gerealiseerd met in totaal 4.979 deelnemers. Deze aantallen betekenen een daling van 6,8% ten opzichte van 2008. Deze daling is voornamelijk toe te schrijven aan het geringere aanbod aan activiteiten in het zomerprogramma. Daarnaast wordt de daling in het aantal deelnemers veroorzaakt door de vermindering van het aantal computercursussen. Daar staat tegenover dat het bereik van de Computerhoeken van RIGOM is gestegen met maar liefst 13,5% ten opzichte van het voorgaande jaar. Hierna volgt een toelichting per hoofdgroep van activiteiten. 2.3.1 Meer Bewegen Voor Ouderen (fysieke activering door middel van de doorlopende activiteiten gym-u-fit, meer bewegen voor minder mobiele ouderen, sacred dance, sportgroep, volksdans/werelddans, stijldans, zwemmen, yoga, linedance).

R I G O M

J A A R V E R S L A A G

2 0 0 9

In Oss is er in 2009 één nieuwe yogagroep gestart, waardoor de wachtlijst voor yoga gedeeltelijk is weggewerkt. De vraag naar yoga in Nuland is gehonoreerd; de groep is in september gestart met 12 deelnemers. Naast de fitnesstrainingen die in samenwerking met Medifit georganiseerd worden, hebben er in 2009 ook twee fittesten plaatsgevonden in Oss (met name bedoeld voor mensen uit de Ruwaard en Schadewijk). In september waren er 56 belangstellenden en in december hebben er 54 mensen deelgenomen aan de fittest. In 2010 wil RIGOM de fittesten, vanwege de grote belangstelling, graag voortzetten. De interesse voor een basiscursus Nordic Walking neemt af. Veel mensen hebben de basisvaardigheden nu onder de knie en hebben vervolgens zelf een loopgroepje gevormd. Dit betekent dat er in 2010 minder Nordic Walkingcursussen worden aangeboden. Op verzoek is er in 2009 een cursus Tai Chi in Grave georganiseerd. 2.3.2 Recreatie en Ontmoeting (sociale activering door middel van de doorlopende activiteiten handenarbeid, toneel, zang en kortlopende cursussen zoals bloemschikken, bridge, kaarten maken, en dergelijke). Op verzoek is er in 2009 zowel een beginners- als gevorderdencursus Bridge in Lithoijen van start gegaan. Vanuit Ravenstein is er een verzoek om in 2010 een beginnerscursus Bridge te organiseren. Naast de teken- en schildercursussen in Oss en Maasdonk, is er dit jaar ook een teken- en schildercursus in Grave van start gegaan. De activiteiten in het kader van de zomerontmoeting zijn in 2009 ondergebracht bij Recreatie en Ontmoeting. Het gaat hierbij om het aanbieden van eenmalige activiteiten in de zomerperiode waarin de meeste reguliere (wekelijkse) ouderenactiviteiten stilliggen. Het aanbod is veelzijdig en varieert van natuurwandelingen tot fittesten en van een kennismaking met Nordic Walking tot de workshop ‘Hoe werkt mijn mobieltje’. De activiteiten worden verspreid in de gehele regio aangeboden, zoveel mogelijk in samenwerking met lokale ouderenbonden en dienstencentra. 2.3.3 Educatie (geestelijke activering door middel van een uitgebreid aanbod van diverse computer- en internetcursussen, cursussen Engels, leeskring, muziek, ouder worden in Oss voor allochtone mannen en samen leven en wonen met oudere migranten). Het aantal deelnemers aan de computercursussen loopt elk jaar iets terug. Steeds meer senioren hebben nu al enige basiskennis van de computer.

Als gevolg van de afname is in 2009 is besloten om geen computercursussen in Geffen meer aan te bieden. De belangstelling voor fotobewerking en het maken van een digitaal fotoalbum was daarentegen erg populair. Dergelijke ‘luxe’ cursussen worden overigens nagenoeg tegen kostprijs aangeboden. De digitale zelfredzaamheid van ouderen wordt in de toekomst steeds belangrijker. Naast de basisvaardigheden, tekstverwerking, internet en e-mail en computercursussen met een hobbyachtig karakter, zullen er meer workshops en korte cursussen worden aangeboden ter bevordering van de zelfredzaamheid en communicatie via de computer. De cursussen Engels en conversatie Engels lopen nog steeds goed. In 2009 zijn er twee cursussen Engels 1e jaar van start gegaan in Oss en één in Nistelrode. 2.3.4 Zelfredzaamheid (geestelijke en fysieke activering gericht op preventie door middel van de kortlopende cursussen geheugentraining, kleine klussen, koken, BROEM verkeersvaardigheid voor de auto, valpreventie, weerbaarheid voor vrouwen). Zowel in Oss als in Maasdonk heeft er een BROEM-project plaatsgevonden. Senioren kunnen in dit programma hun kennis van verkeersregels en hun praktische vaardigheid met het autorijden, opfrissen. De wachtlijst voor deelname in Oss is inmiddels weggewerkt. Ook in 2010 zal een BROEM-project aangeboden worden in Oss, hoogstwaarschijnlijk in combinatie met Lith. De belangstelling voor een basiskookcursus is groot. In Oss zijn er in 2009 drie groepen gestart met het maximum aantal deelnemers. Ook voor 2010 is er al een wachtlijst. Vanuit Landerd (Zeeland) is de vraag binnengekomen om ook daar in 2010 één of meerdere kookcursussen te organiseren. De Geheugentraining in Grave zal starten in januari 2010. In Oss en Lith (Oijen) is een start gemaakt met het organiseren van rollatortrainingen. In 2010 kunnen voorlichtingsbijeenkomsten over en trainingen in het rollatorgebruik verspreid over de regio worden aangeboden. 2.3.5 Lotgenotencontact (geestelijke activering door middel van de kortlopende cursussen lotgenotencontact omgaan met dementerenden, Met het oog op de toekomst, Wandelen met Armslag en de doorlopende ondersteuning van de Alzheimer afdeling Oss-Maasland in de organisatie van het Alzheimercafé).

17

Het aantal deelnemers aan activiteiten in het kader van lotgenotencontact is in 2009 met 10% gestegen ten opzichte van het voorgaande jaar. Deze stijging is vooral te danken aan de groei van het aantal bezoekers van het Alzheimercafé (met bijna 18%) en door de start van de cursus Schilderen met Armslag. Laatstgenoemde cursus werd in 2009 twee keer gegeven met gemiddeld 7 deelnemers. Deze schildergroepen zijn relatief klein waardoor het mogelijk is om de specifieke doelgroep (licht dementerenden) de nodige rust en aandacht te kunnen bieden. De cursus Met het Oog op de Toekomst werd wederom in samenwerking met de GGZ aangeboden. Deze cursus is bedoeld voor vrouwen van 50 jaar en ouder waarvan de partner is overleden en die, ook na verloop van tijd, moeite hebben om de ‘draad van het leven’ weer op te pakken. Het onder deskundige begeleiding delen van ervaringen helpt nieuwe persoonlijke perspectieven te ontwikkelen en niet in een neerwaartse spiraal te belanden. Het Alzheimer Café (gestart in februari 2003) wordt maandelijks georganiseerd op initiatief van de Alzheimer afdeling Oss-Maasland. RIGOM is verantwoordelijk voor de organisatie en continuïteit. In de organisatie (de werkgroep) wordt samengewerkt met het bestuur van de Alzheimerafdeling OssMaasland, GGZ, BrabantZorg en Interzorg Thuiszorg. Daarnaast fungeert het bestuur van de Alzheimerafdeling Oss-Maasland als klankbordgroep, d.w.z. dat éénmaal per jaar een evaluatie in het bestuur plaatsvindt. Hiervoor levert de werkgroep de gegevens aan. Hiernaast staat de werkgroep het gehele jaar open voor suggesties en bijsturing vanuit het bestuur. Ook in 2009 heeft weer een nieuwe groep bezoekers de weg naar het Alzheimer Café gevonden. De werkgroep is van mening dat het nog steeds een erg goede beslissing is geweest om in 2007 naar locatie ‘de Binnenstad’ in Oss te verhuizen. Prettige, gezellige locatie, centraal gelegen en voldoende parkeergelegenheid. Het Alzheimer Café is een ontmoetingsplek voor dementerenden en mantelzorgers, een plek waar openlijk gesproken wordt over dementie, waar voorlichting wordt gegeven over de medische en psychosociale aspecten van dementie, waar de mogelijkheid bestaat om laagdrempelig in contact te komen met hulpverleners en vooral waar lotgenoten elkaar tot steun kunnen zijn. Het Alzheimer Café voorziet duidelijk in een behoefte. Mensen komen naar het Alzheimer Café via contacten met RIGOM (ouderenadviseurs, oppasdienst Armslag, lotgenotencontactgroepen dementie),

18

met GGZ, BrabantZorg (o.a. dementieconsulenten) en via de thuiszorgorganisaties. Het maandelijks persbericht met het programma van het Café wordt goed gepubliceerd door verschillende plaatselijke en regionale bladen. Dit wordt door veel mensen gelezen. Er zijn altijd hulpverleners en vrijwilligers vanuit de verschillende instellingen aanwezig in het Alzheimer Café. Door de informele sfeer ontstaan gemakkelijk contacten tussen dementerenden, mantelzorgers, vrijwilligers en hulpverleners. In 2009 werden in 11 bijeenkomsten totaal 678 bezoekers geteld. In 2008 waren er 609 bezoekers ook in 11 bijeenkomsten). Gemiddeld zijn dat 61 bezoekers per bijeenkomst. (waarvan ongeveer 30 vaste gasten). Ruim 10% van de bezoekers zijn mensen met dementie; vergeleken met andere Alzheimer Cafés is dat een mooi resultaat (gemiddeld in de Alzheimer Cafés in Nederland is het 5%10%). Van de 678 mensen waren 168 mensen voor het eerst in het Alzheimer Café; dit is een belangrijk gegeven. Er blijven nieuwe mensen komen. De bezoekers komen uit de gemeente Bernheze 9%, gemeente Grave 1%, gemeente Landerd 5%, gemeente Lith 2%, gemeente Maasdonk 8% en gemeente Oss 75%. Aandachtspunt voor 2010: Hoe kunnen de mensen uit de omliggende dorpen en gemeenten nog beter bereikt worden en naar het Alzheimer Café in Oss worden geleid? Van belang daarbij is te bezien of en hoe de drempel voor ouderen om ’s avonds naar een activiteit buiten hun eigen woonplaats te gaan, is te slechten. De mogelijke uitvoering van Graag Gedaan! Vervoer Op Maat zou daarin van grote betekenis kunnen zijn (zie ook par. 3.3.3). 2.3.6 Zingeving (geestelijke activering door middel van de kortlopende cursussen Gespreksgroep algemeen, Levensverhaal schrijven en Tai Chi). De vraag naar zingevingcursussen is niet groot. In 2010 zal geprobeerd worden het aanbod nog beter aan te passen aan de doelgroep, door suggesties te doen voor nieuw aanbod en door een andere presentatie en promotie van bestaand aanbod. 2.3.7 Deskundigheidsbevordering in het Ouderenwerk (Bijscholing van vrijwilligers en beroepskrachten door middel van de kortlopende cursussen) Op verzoek is in 2009 opnieuw een cursus ‘Omgaan met dementie’ voor UVV- vrijwilligers georganiseerd. Als daartoe een verzoek komt zal dit in 2010 opnieuw gebeuren. Daarnaast heeft RIGOM

R I G O M

J A A R V E R S L A A G

2 0 0 9

in 2009 een begin gemaakt met het trainen van haar eigen vrijwilligers op het gebied van Signaleringsvaardigheden. Helder is dat de vrijwilligers van RIGOM door hun veelvuldige contacten met kwetsbare ouderen van grote waarde zijn als het gaat om het vroegtijdig signaleren van vragen en problemen. In de training wordt aandacht besteed aan het waarnemen en het ontwikkelen van gevoeligheid voor ‘niet-pluissignalen’. Tot grote tevredenheid hebben vrijwilligers van verschillende RIGOM-projecten de training inmiddels gevolgd. In de loop van 2010 zullen alle RIGOM-vrijwilligers de gelegenheid gehad hebben om de training te volgen. Daarna zal door projectmedewerkers in reguliere besprekingen met vrijwilligers structureel aandacht worden besteed aan de niet-pluis-signalen die zij hebben opgevangen. De cursus kan RIGOM ook organiseren voor andere organisaties die met vrijwilligers bij senioren thuis komen. RIGOM zal hier voorstellen voor ontwikkelen.

De dienstverlening kan verschillende vormen aannemen: • concrete hand- en spandiensten als klussenhulp en tuinonderhoud, boodschappenservicedienst en de ordening van de thuisadministratie • ondersteuning rondom participatie met bezoekservice en erop-uit-service, gilde-activiteiten, oppasdienst, contactpunt-activiteitenbemiddeling, computerhoeken en de organisatie van dienstencentra • ondersteuning primaire levensbehoeften met maaltijdservice aan huis of via eetpunten en het project personenalarmering. 2.4.1 Administratieve Ondersteuningsdienst Doel: De Administratieve Ondersteuningsdienst (AOD) ondersteunt ouderen en ook mensen met beperkingen bij het ordenen en op orde houden van hun administratieve zaken thuis. Werkwijze: Eénmalig of periodiek in de tijd terugkerend worden aan huis administratieve werkzaamheden verricht die zijn samen te vatten in ordenen en/of controleren en/of handelen. Het gaat dan bijvoorbeeld om controle op binnenkomende rekeningen, deze beoordelen en zonodig betaalklaar maken; het overzichtelijk opbergen van de administratie; binnenkomende correspondentie van administratieve aard afhandelen en eenvoudige uitgaande correspondentie voeren.

2.4 Praktische dienstverlening De afdeling Praktische dienstverlening is erop gericht om kwetsbare mensen (met name ouderen) waar nodig ondersteuning te bieden bij het in zelfstandigheid voeren van het huishouden. In de regel worden de ondersteunende diensten uitgevoerd met inzet van professioneel aangestuurde vrijwilligers. Werkzaamheden: Oss

Bernheze

Landerd

Lith

Maasdonk

Grave

Totaal

Aantal cliënten

141

7

3

6

4

9

170

Aantal contacten

702

37

10

45

21

35

850

Aantal uren

948

451

21

45

34

60

1153

19

Werkwijze: De Graag Gedaan Bezoekservice biedt met inzet van vrijwilligers periodiek bezoek aan huis (1 of 2 keer per 14 dagen) voor gewoon een praatje, een wat serieuzer (zingevings)gesprek, een spelletje en/of wandeling in de buurt De Graag Gedaan Erop-uit-service biedt met vrijwilligers drempelverlagende gezamenlijk af te leggen introductiebezoekjes aan door betrokkene gewenste ontmoetingsactiviteiten (bijvoorbeeld MBvO activiteit, een cursus of deelname aan project “De Ontmoeting”). In vergelijking met 2008 zijn er in 2009 45 cliënten meer bereikt. Het totaal aantal vrijwilligers is gestegen met 25 mensen. De Graag Gedaan Bezoekservice heeft een vrij vast cliëntenbestand met weinig verloop. De contacten van vrijwilliger met cliënt zijn intensief en langdurig. De contacten eindigen pas bij het overlijden van de cliënt of wanneer deze naar een andere woonplaats verhuist. Bij verhuizing naar een dienstencentrum gaat de vrijwilliger met cliënt mee en worden de contacten niet afgebroken. Uit gesprekken met cliënten blijkt dat cliënten zeer tevreden zijn over het frequente contact met de vrijwilligers en dat ze de geleverde dienstverlening voor geen goud kunnen missen. In december is in Oss wederom een kerstbingo georganiseerd. Er waren 90 deelnemers, waarvan 40 cliënten. Zowel vrijwilligers als cliënten reageerden positief. Daarom zal dit een vaste activiteit van de Bezoekersdienst Oss worden om zo de drempel naar ontmoetingsactiviteiten te verlagen. In september 2009 is samen met vrijwilligers en cliënten het 20-jarig bestaan van de Bezoekersdienst Oss gevierd. Plannen: De verdere uitbouw van de Graag Gedaan Bezoekservice en Erop-uit-service is gekoppeld aan de doorontwikkeling van het ‘Graag Gedaan’ serviceconcept in alle gemeenten in het Maasland. Daarbij zijn beide services van groot belang voor de participatie van kwetsbare deelnemers in onder andere het project “De Ontmoeting”, dat samen met BrabantZorg in 2007 is gestart. In de praktijk kost het moeite om cliënten door te leiden. Om de drempel te verlagen wordt in 2010 gezocht naar ac-

Op 31 december 2009 telde de AOD 29 vrijwilligers, een flinke groei ten opzicht van 2008 (20). Samen hebben zij in totaal 1153 ondersteuningsuren geleverd. In voorgesprekken en ook in gesprekken tijdens de ondersteuning geven cliënten blijk van opluchting. In een aantal gevallen wordt een en ander zodanig voorbereid dat cliënt of mantelzorger de zaken zelf weer kan oppakken, maar meestal blijft permanente ondersteuning wenselijk (dit kan variëren van twee bezoeken door de vrijwilliger per jaar, kwartaal bezoek of maandelijks terugkerend bezoek). Uit evaluatiegesprekken met cliënten en vrijwilligers komt naar voren dat cliënten de hulp van vrijwilligers zeer op prijs stellen en dat er in veel gevallen naast de praktische hulp die gegeven wordt in de vorm van de administratieve ondersteuning ook een luisterend oor/emotionele ondersteuning geboden wordt. Over het algemeen hebben de cliënten van de AOD geen overzicht en inzicht (meer) in hun administratie, bijvoorbeeld door hoge leeftijd, ziekte, overlijden partner, scheiding, waardoor zij niet meer in staat zijn zelf de administratie te voeren. Daarnaast is dit jaar ook weer ondersteuning gegeven aan een aantal cliënten met niet aangeboren hersenletsel, visueel gehandicapten, analfabeten en cliënten met GGZ-problematiek. De samenwerking met schuldhulpverlening Oss via het Zorgplein Oss is dit jaar gecontinueerd. Het eerste lustrum van de AOD is met de vrijwilligers begin 2009 gevierd. Plannen: uitbouw van de samenwerking met de schuldhulpverlening Oss. Als lid van het Landelijk Steunpunt Thuisadministratie wordt meegewerkt aan de ontwikkeling van een landelijk keurmerk thuisadministratie. Voor de werving van nieuwe vrijwilligers is permanente aandacht. 2.4.2 Graag Gedaan Bezoekservice en Erop-uitservice Doel: Sociale ondersteuning van vereenzaamde en contactarme ouderen door middel van activerend bezoek aan huis en/of individuele ondersteuning bij het ondernemen van activiteiten buitenshuis. Werkzaamheden: Oss Aantal cliënten

Bernheze

Landerd

Lith

Maasdonk

Grave

Totaal

149

11

10

2

3

7

182

Aantal bezoeken

2.471

351

248

28

64

206

3.368

Aantal uren

6.852

877

620

70

160

515

8.420

Vrijwilligers

82

11

10

1

2

5

111

20

R I G O M

J A A R V E R S L A A G

2 0 0 9

tiviteiten die vrijwilligers samen met cliënten kunnen doen (bijvoorbeeld kaarten maken). Daarnaast zal in verband met de toenemende vraag naar bezoek het werven van vrijwilligers geïntensiveerd worden. Binnen Graag Gedaan ontstaan daarvoor weer nieuwe mogelijkheden door combinatie van verschillende diensten en een meer flexibele inzet van vrijwilligers. Door de toenemende groei wordt de interne structuur verder aangepast. Het vrijwilligerscoördinatieteam wordt versterkt en een telefoonteam gaat de individuele contacten met de vrijwilligers onderhouden. Vrijwilligers van het telefoonteam worden daartoe bijgeschoold. 2.4.3 Graag Gedaan Boodschappenservicedienst Doel: De Graag Gedaan Boodschappenservicedienst zorgt voor de boodschappen van kwetsbare ouderen (en mensen in vergelijkbare omstandigheden) die tijdelijk of permanent niet (goed) in staat zijn zelf op eigen kracht hierin te voorzien. Het betreft wekelijkse boodschappen (versgoed en huishoudelijke artikelen) en minder frequent benodigde boodschappen (kleding, bril en cadeautjes). Werkwijze: In opdracht van de cliënt worden boodschappen gedaan door de vrijwilligers. Zij doen boodschappen voor de cliënt en/of begeleiden en ondersteunen de cliënt bij het zelf doen van boodschappen. Werkzaamheden: Het gebruik van de Graag Gedaan Boodschappenservicedienst is in 2009 wederom sterk toegenomen. Veel vrijwilligers zijn in staat geweest het aantal cliënten uit te breiden en meer cliënten te combineren. In 2009 maakten 168 cliënten (138 in Oss, 4 uit Bernheze, 10 uit Grave, 13 uit Landerd, 1 uit Lith en 2 uit Maasdonk) gebruik van deze dienstverlening. Nieuw was dat leerlingen van het Maasland College te Oss in het kader van hun maatschappelijke stage zijn ingezet voor het verrichten van boodschappen. Drie koppels hebben gedurende 10 weken boodschappen gedaan voor een cliënt. De in totaal in 2009 werkzame 67 vrijwilligers hebben 2.912 keer boodschappen gedaan en zijn daarvoor bijna 4.400 uren op pad zijn geweest. Ervaring heeft geleerd dat de Graag Gedaan Boodschappenservicedienst naast de praktische functie voor de deelnemers ook een belangrijke sociale functie heeft. En in veel gevallen doet de vrijwilliger niet alleen de boodschappen, maar levert als een maatje of buddy ook andere Graag Gedaan Hand- en spandiensten (tv herprogrammeren, begeleiding bij pasfoto’s laten maken, begeleiding naar arts of ziekenhuis, mee naar de bank, apotheek of postkantoor).

Plannen: De verdere uitbouw van de Graag Gedaan Boodschappenservicedienst in de regio is gekoppeld aan de doorontwikkeling van het ‘Graag Gedaan’ serviceconcept in alle gemeenten in het Maasland. In 2010 worden opnieuw leerlingen verwacht van het Maasland College voor het vervullen van hun maatschappelijke stage. 2.4.4 Computerhoeken Maasland Doel: Ouderen laagdrempelig en dicht bij huis kennis laten maken met de computer en zijn mogelijkheden en bevorderen dat de computer voor beginnende en gevorderde gebruikers een toepasbaar instrument is en blijft. Werkwijze: Met inzet van door RIGOM professioneel aangestuurde vrijwilligers worden in de computerhoeken, gesitueerd op locaties waar ouderen elkaar doorgaans treffen, laagdrempelige kennismakings-, instructie-, oefen- en thema-activiteiten georganiseerd. Werkzaamheden: Eind 2009 zijn 26 hoeken in het Maasland in bedrijf en zijn 176 vrijwilligers actief. In totaal hebben de vrijwilligers ongeveer 7.250 uur besteed aan het informeren en het geven van instructie aan 831 ouderen, die hebben deelgenomen aan 1.289 georganiseerde activiteiten. Door gespecialiseerde vrijwilligers is regulier onderhoud gepleegd op de 68 Pc systemen die in de hoeken staan opgesteld. 17 Verouderde systemen zijn daarbij vernieuwd. In het tweede kwartaal is het instructiemateriaal volledig vernieuwd en uitgebreid en vervolgens aan vrijwilligers en deelnemers uitgegeven. In samenwerking met de ouderenorganisaties is informatie aan belangstellende ouderen gegeven over de toepassing van de PC in de dagelijkse praktijk en over de wijze waarop daarmee op praktische wijze in de computerhoek kan worden kennisgemaakt. Het project ‘Computerhulp’ is relatief nieuw. Doel van Computerhulp is het bieden van hulp aan senioren die thuis vooral door technische problemen vastlopen in het gebruik van de PC. Na een experiment in 2008 is het project gecontinueerd en verder uitgebouwd. In 2009 zijn in totaal zijn 38 computerhulpaanvragen geregistreerd en door vijf vrijwilligers bij de aanvragers thuis afgehandeld. Plannen: - Organisatie en promotie van de computerhoek als hét ontmoetingspunt voor ouderen waar men niet alleen kan aankloppen voor het krijgen van basisinstructie om gebruik te kunnen maken van de digitale snelweg, maar waar men ook terecht kan voor het samen ontdekken en uitwisselen van de mogelijkheden van de digitale wereld.

21

- Uitbreiden van de samenwerking met andere organisaties bij het benutten van de mogelijkheden van de computerhoeken en haar vrijwilligers. Voorbeelden zijn het gebruik van de computerhoek in samenwerking met basisscholen (“Jong leert Oud”) en in de dienstencentra (“Ontmoetingsactiviteiten”). - Aanpassen en vernieuwen van het instructiemateriaal (Windows 7) en het bijscholen van de vrijwilligers. - Het geven van workshops aan vrijwilligers over nieuwe gebruikstoepassingen en het organiseren van thematische activiteiten (bijv. skypen of kopen op internet). - Ontwikkeling van workshops over het gebruik van de mobiele telefoon, chat toepassingen etc. - Ontwikkeling van een intranettoepassing voor de administratieve ondersteuning van de plaatselijke computerhoeken. Onvoldoende kennis over de huidige informatiesamenleving en onvoldoende digitale vaardigheden vormen op termijn een bedreiging voor het kunnen meedoen aan de gewone dagelijkse dingen: de telefoon aan de muur is geëvolueerd naar het mobieltje, contant betalen is/wordt vervangen door de plastic betaalkaart, de caissière in de supermarkt gaat verdwijnen en de belastingaangifte op papier is al vrijwel vervangen door de digitale aangifte. Ook van ouderen wordt impliciet verwacht dat zij op digitale wijze contact kunnen maken met de digitale loketten van (gemeentelijke) overheden en dienstverlenende instanties. Digitale vaardigheden in de hedendaagse samenleving worden als essentieel en onmisbaar beschouwd om te kunnen participeren en regie te kunnen blijven voeren over het eigen leven. In het aanleren van basisvaardigheden en het kunnen toepassen van de computer in het dagelijkse leven ligt een belangrijke taak voor de computerhoeken in de regio Maasland. 2.4.5 Contactpunt, activiteitenbemiddeling Doel: Mensen van 55 jaar en ouder gelegenheid bieden het eigen sociale netwerk te versterken door (nieuwe) activiteiten gezamenlijk met één of meerdere maatjes aan te gaan en eventueel zelfs vriendschappen te ontwikkelen met als doel voorkomen en/of bestrijden van (beginnende) eenzaamheid en sociaal isolement. Werkwijze: In een driemaal per jaar uit te geven advertentiemagazine, dat “Contactpunt” wordt genoemd, plaatsen deelnemers/leden een advertentie anoniem onder nummer. In de advertentie beschrijven ze zichzelf en maken ze bekend voor welke ac-

22

tiviteit ze een maatje zoeken. Om een advertentie te kunnen plaatsen dienen deelnemers tegen een jaarlijks tarief van € 5,-lid/abonnee te worden van Contactpunt. Hiervoor krijgt men 3 keer per jaar het advertentiemagazine thuisgestuurd, wordt de advertentie in het magazine opgenomen en is er recht op bemiddeling. Aanmelding geschiedt via een inschrijfformulier waarop tevens de advertentietekst gemeld kan worden. RIGOM helpt desgewenst en zo nodig met het opstellen van de advertentietekst. Om te kunnen reageren op een advertentie dient men zelf ook lid/abonnee te worden en een advertentie te plaatsen. Deelnemers/leden kunnen bij RIGOM reageren op 1 of meerdere advertenties (tot een max. van 3 per keer). Een reactie brengt met zich mee dat naam, telefoonnummer en de eigen advertentietekst wordt doorgegeven. Als de andere partij wordt aangesproken door de reactie (met name op basis van de “tegen”-advertentie) neemt deze contact op om kennis te maken en eventuele verdere afspraken te maken. Hiermede is de bemiddeling in principe afgerond. Desgewenst kan RIGOM aanwezig zijn bij het eerste contact. Wanneer deelnemers van verder contact willen afzien is RIGOM onder voorwaarden ook bereid de afzegging te verzorgen. RIGOM spreekt met de deelnemers af dat doorgegeven wordt wanneer het contact succesvol tot stand is gekomen. Eénmaal per jaar worden alle deelnemers/leden aangeschreven met de vragen of men nog steeds lid/abonnee wil blijven van Contactpunt en of de advertentietekst nog klopt. Tevens worden ze uitgenodigd voor de jaarlijkse instuif, een gezellige informele bijeenkomst van deelnemers/leden om elkaar in groter verband te ontmoeten. De bijeenkomst is ook bedoeld om de binding met het project te bevorderen. Werkzaamheden: In 2009 zijn 3 advertentiemagazines uitgegeven (maart, juli, november). Gedurende het jaar is de publiciteit voortgezet om verdere bekendheid van het project te bewerkstelligen. Elke uitgave van het advertentiemagazine is breed verspreid onder de doelgroep en toegezonden aan alle leden. Tevens is de laatste uitgave van het advertentiemagazine altijd digitaal in te zien op de RIGOM website. Vooral tijdens 55+ informatiemarkt was er veel belangstelling voor Contactpunt, dit resulteerde in extra aanmeldingen. In veel gevallen is in een persoonlijk gesprek hulp geboden bij het schrijven van de advertentie. Ook was vaak telefonisch overleg met betrekking tot de inhoud van de advertentie noodzakelijk. In 2009 zijn er 165 actieve bemiddelingen geweest en 165 passieve bemiddelingen. De reacties op de advertenties kwamen het hele jaar door binnen. Direct na de uitgave van het advertentiemagazine waren dat er extra veel. Naar aanleiding

R I G O M

J A A R V E R S L A A G

2 0 0 9

van reacties en door navraag bij diverse leden is gebleken dat er inmiddels vele leuke contacten en vriendschappen zijn ontstaan. Veel leden hebben één of meerdere maatjes voor een bepaalde activiteit gevonden. Het aantal deelnemers aan Contactpunt is in 2009 gegroeid van 11 naar 91. In totaal werden 99 ouderen door het project ondersteund uit alle zes gemeenten waar RIGOM actief is. Plannen: Wederom zullen er 3 advertentiemagazines worden uitgegeven (maart, juli, november). Eind 2010 wordt een totaal aantal van 180 deelnemers/ leden verwacht met ongeveer 350 bemiddelingen. In januari 2010 wordt de eerste jaarlijkse instuif georganiseerd. Aangezien het aantal leden in de regiogemeenten in verhouding nog achterblijft bij het aantal leden in de gemeente Oss, zal meer aandacht worden besteed aan werving in de regiogemeenten. Contactpunt zal goed vertegenwoordigd worden op informatiemarkten en –bijeenkomsten. Gebleken is dat persoonlijke benadering van potentiële deelnemers beter werkt dan een groepsbenadering. Van groot belang is dat sleutelfiguren van organisaties (waaronder bijv. ook vrijwillige ouderenadviseurs) goed geïnformeerd zijn over Contactpunt. Daarom zal in 2010 de promotie geïntensiveerd worden. Afspraken over voorlichting zijn al gemaakt met Zonnebloem, ANBO en de Graag Gedaan Bezoekservice. 2.4.6 Dienstencentra Doel: het bieden van een voorziening waarin allerlei activiteiten voor ouderen georganiseerd kunnen worden. Dienstencentra kunnen gevestigd zijn in een eigen accommodatie, in een specifiek daartoe bestemd deel van een gemeenschapshuis of in een wooncomplex voor ouderen. De aangeboden activiteiten kunnen divers van aard zijn; het kan gaan om ontmoetingsactiviteiten, Meer Bewegen voor Ouderen activiteiten, eetpunt, computerhoek, cursusaanbod, dagopvang, spreekuur ouderenadviseur etc. Werkwijze: de werkzaamheden van RIGOM in dienstencentra variëren van het huren van geschikte ruimten voor de uitvoering van het overeengekomen activiteitenpakket (soms in combinatie met door ouderenorganisaties georganiseerde sociëteitsbijeenkomsten) tot het volledige beheer van de betreffende dienstencentrumruimte. De beheersactiviteiten worden dan steeds uitgevoerd door vrijwilligers (in een beheersstichting of beheerscommissie) met ondersteuning door RIGOM (dit is het geval in Nistelrode en Vorstenbosch). Werkzaamheden en plannen: • In 2009 is de uitvoering van het steunpuntenbeleid in de gemeente Landerd ongewijzigd voorgezet. Zoals vermeld in het jaarverslag 2008 streeft

de gemeente er naar in elke kern een steunpunt voor ouderen in functie te hebben. In de steunpunten worden, in aansluiting op bij ouderen geconstateerde behoeften, specifieke activiteiten ontwikkeld in de sfeer van Meer Bewegen voor Ouderen, dagverzorging, eetpunt etc. De bedoeling is de steunpunten tevens te profileren als plekken, waar ouderen terecht kunnen voor informatie en advies o.a. over voorzieningen. In het kader hiervan zijn evenals in 2008 enkele thema-gebonden “op de koffie” bijeenkomsten georganiseerd die druk bezocht werden. De steunpuntcoördinator verricht haar werkzaamheden op locatie in de drie steunpunten, waardoor zij laagdrempelig aanwezig is en ondersteunend kan zijn bij te ontwikkelen activiteiten, ouderen gericht wegwijs kan maken bij vragen over wonen, welzijn en zorg, en tevens inzicht krijgt in de vraag van ouderen naar cursussen en activiteiten. Het steunpuntenproject is eind 2009 positief geëvalueerd. Na een presentatie van de resultaten van het project in de gemeenteraad van de gemeente Landerd is besloten het project voort te zetten. De conclusie en aanbevelingen van de evaluatie vormen de leidraad voor de Stuurgroep Steunpunten Landerd om het project verder door te ontwikkelen. Over twee jaar vindt opnieuw een evaluatie plaats. • De beheersactiviteiten van de dienstencentra in Vorstenbosch, Nistelrode en Heesch zijn ongewijzigd voortgezet. Hierin zijn voor het jaar 2010 geen wijzigingen te verwachten. • In Grave zijn de vaste afspraken over de huur van de dienstencentra ongewijzigd gebleven; de eerste veranderingen hierin zijn te verwachten na de realisatie van het multifunctioneel centrum in Grave, dat deel uitmaakt van de nieuwbouw van dienstencentrum Huize Maaszicht. 2.4.7 Stichting Maasland Gilde Oss e.o. Doel: De Stichting Maasland Gilde Oss e.o. is een vrijwilligersorganisatie die is opgericht in 1994 en bemiddelt tussen de aanbieders (50-plussers) en aanvragers (van alle leeftijden). Het doel is om de kennis, kunde en ervaring van mensen niet verloren te laten gaan Het Gilde is een non-profit organisatie en biedt activiteiten aan op kostprijsbasis. Werkwijze: Elke donderdag wordt van 10.00 tot 12.00 uur spreekuur gehouden in het Anton Jurgenshuis. Informatie wordt verstrekt aan belangstellenden, aanbieders en vragers worden ingeschreven en tussen vraag en aanbod wordt bemiddeld. Ook vinden hier intakes plaats in het kader van het project Samenspraak. Sinds december 2008 heeft het Gilde een stichtingsvorm.

23

De Stichting Maasland Gilde is aangesloten bij Gilde Nederland, waarin ca. 65 soortgelijke instellingen verenigd zijn. Het Gilde heeft een dagelijks bestuur van drie en een algemeen bestuur van negen leden met daarin alle coördinatoren. Het Algemeen Bestuur vergadert acht keer per jaar. Het Dagelijks Bestuur bereidt deze vergaderingen voor. RIGOM biedt het Maasland Gilde ondersteuning, zowel inhoudelijk en procesmatig als administratief en facilitair. Werkzaamheden: In 2009 waren 310 mensen als aanvrager, aanbieder of bestuurslid actief binnen het Gilde. Het aantal éénmalige bemiddelingen, zoals de (virtuele-)stads- en natuurwandelingen, bedroeg maar liefst 1.114. Wanneer deze éénmalige bemiddelingen worden meegeteld dan waren in 2009 1.293 personen kortere of langere tijd betrokken bij het Gilde. Het bestuur heeft in het verslagjaar enkele mutaties ondergaan. Er is een nieuwe secretaris aangetreden en de op 31 december nog vacante functie van voorzitter wordt waarschijnlijk begin 2010 ingevuld waarna het bestuur weer op volle sterkte zal zijn. De klassieke taak van het Gilde is de bemiddeling tussen aanbieders en aanvragers in een veelheid van activiteiten. Net als in het voorgaande jaar is in 2009 het project Gilde Samenspraak de belangrijkste langdurige activiteit geweest. Samenspraak brengt Nederlanders en anderstaligen bij elkaar om de Nederlandse taal en cultuur te delen. Door wekelijkse gesprekken over allerlei onderwerpen worden de spreekvaardigheid en woordenschat van de anderstaligen vergroot. Er wordt begrip gekweekt voor elkaars cultuur en leefwijze. Tevens bevordert deze activiteit de contacten tussen anderstaligen en Nederlanders. In 2009 zijn er 58 aanbieders geweest voor Samenspraak die in totaal 52 aanvragers vooruit hebben geholpen. Nieuw is het project Taalcoach. Hierbij wordt een inburgeraar gekoppeld aan een taalcoach. Het oefenen van praktijkopdrachten uit het inburgeringsprogramma is een belangrijk onderdeel van de begeleiding, evenals het vergroten van taalvaardigheid in brede zin. Ontmoetingen vinden meestal bij elkaar thuis plaats. De koppeling wordt aangegaan voor de duur van een jaar. De stadswandelingen door Oss (elke eerste woensdag van mei t/m september), de vaak in zorgcentra aan ouderen gepresenteerde virtuele stadswandelingen, de rondleidingen in de Osse atoomschuilkelder en de natuurwandelingen in de regio, trekken ieder jaar weer meer belangstellenden. In 2009 hebben maar liefst 1.114 mensen aan deze wandelingen deelgenomen. De folders voor deze wandelingen zijn vernieuwd. De deelname aan textiele werkvormen maakte een sterke groei door dankzij de introductie van het brei-

24

en volgens de formule van het zogenaamde Stich & Bitch. Andere activiteiten die door het Gilde worden aangeboden en waarvan veelvuldig gebruik wordt gemaakt zijn: Mandala tekenen, Tekenen en schilderen, Kalligrafie, Conversatie in diverse talen en Stamboomonderzoek. Plannen: In 2010 zal gestart worden met Virtuele Historische wandelingen. Een groot aantal foto’s van Oss en omliggende dorpen uit de periode 19451965 is gescand. Een deskundige Gilde-gids geeft een toelichting bij de beelden. Deze historische wandeling is vaak een feest van herkenning met herbeleving van momenten. Voor de conversatielessen in vreemde talen wordt verder gezocht naar nieuwe aanbieders voor Frans en Italiaans. 2.4.8 Klussenhulp thuis Doel: De ondersteuning van kwetsbare ouderen (en mensen in vergelijkbare omstandigheden) bij het veilig en verantwoord wonen in hun huis, door middel van de uitvoering van (technische) klussen/aanpassingen aan huis, het verrichten van klein tuinonderhoud en het adviseren over veiligheid in en om het huis. Werkwijze: De verschillende diensten binnen dit project worden professioneel gecoördineerd en worden op aanvraag en tegen betaling (met uitzondering van het veiligheidsadvies) geleverd door professionele krachten en door vrijwilligers. De geboden dienstverlening omvat werkzaamheden die de cliënt zelf niet (meer) kan uitvoeren. Bij klussen gaat het om het aanbrengen van preventieve veiligheidsvoorzieningen en comfortverbeteringen en het opheffen van ongemakken en gebreken (kleine reparaties). Bij klein tuinonderhoud gaat het om het toonbaar houden van de tuin en bij veiligheidsadvies om het aan de hand van een checklijst opsporen van onveilige situaties in huis en het geven van advies over aan te brengen verbeteringen. Werkzaamheden: In 2009 zijn er 1.544 klussen uitgevoerd ( 545 technische klussen, 996 tuinklussen en 3 veiligheidsadviezen). In vergelijking met 2008 daalde het aantal technische klussen licht van 561 naar 545 klussen. Het aantal tuinklussen steeg zeer fors ten opzichte van vorig jaar, van 556 tuinklussen naar 996 tuinklussen). Dit is mede het resultaat van de in 2009 in samenwerking met de IBN uitgevoerde herstructurering van de inzet van de tuinmannen, zodat een grotere daadwerkelijke inzet van het aantal uren kan worden gerealiseerd. Het voortreffelijke zomerweer zorgde ervoor dat er vrijwel geen regenuitval was. Tevens kon een flinke uitbreiding van het aantal vrijwilligers worden gerealiseerd. Dit alles heeft ertoe geleid dat RIGOM geen wachtlijsten voor deze dienst heeft gekend en aan de volledige vraag

R I G O M

J A A R V E R S L A A G

2 0 0 9

binnen afzienbare tijd kon worden voldaan. Plannen: Voor het project klussenhulp zal een nieuwe speerpuntactie op touw gezet worden in 2010 en wel het plaatsen van beugels en steunen. Tevens zal de veiligheidsadvisering, onderdeel van dit project, nieuw leven worden ingeblazen. Via het aantrekken en scholen van nieuwe vrijwilligers wordt hiermee een start gemaakt. 2.4.9 Maaltijddienst Doel: Zelfstandig wonende ouderen (en personen in vergelijkbare omstandigheden), die tijdelijk of permanent niet in staat zijn zelf een warme maaltijd te bereiden, voorzien van een betaalbare en adequaat samengestelde maaltijd (ook dieetmaaltijden). Werkwijze: Na aanmelding bij RIGOM vindt er een gesprek plaats over de reden van aanmelding (voornoemde doelstelling is geoperationaliseerd in criteria) en wordt uitleg gegeven over bestelwijze, beheer en gebruik van de geleverde maaltijden, levertijden en betaling. De maaltijden worden één keer per week gekoeld (koelvers) aangeleverd; bewaard in de koelkast is de houdbaarheid 10 dagen. In enkele gemeenten (Landerd, Oss) is het mogelijk om dagelijks een warme maaltijd te gebruiken in een daartoe door RIGOM ingericht eetpunt. Thuisbezorging geschiedt door vrijwilligers van RIGOM, die daarbij gebruik maken van speciale koelauto’s. De maaltijden worden uitgeleverd vanuit de centrale keuken van BrabantZorg, de producent van de koelversmaaltijden. Voor het thuis verwarmen van de maaltijd is een magnetron noodzakelijk. Indien de cliënt hierover niet beschikt, kan door RIGOM een magnetron in bruikleen worden verstrekt. Werkzaamheden: Het aantal geleverde maaltijden in 2009 is ten opzichte van 2008 gedaald van 173.290 maaltijden naar 164.122.Ook het bereik van de maaltijddienst daalde licht van 1.053 naar 1.005 deelnemers. RIGOM richt zich met de maaltijddienst op de kwetsbare ouderen. Het bereik van deze doelgroep blijft een punt van voortdurende zorg. RIGOM draagt de maaltijddienst uit zo dicht mogelijk bij de ouderen in wijk of dorp via uitbezorgen van folders, via TV-spots, via informatiemarkten met gelegenheid tot proeven. Plannen: Intensiveren van de promotieactiviteiten en heroriëntatie op producenten. 2.4.10 Oppasdienst Armslag Doel: Het geven van praktische ondersteuning aan mantelzorgers die hierdoor tijdelijk ontlast worden van hun zorgtaak en iets voor zichzelf kunnen doen. Er wordt aanwezigheidshulp geboden bij thuiswonende ouderen die vergeetachtig of dementerende

zijn of bij mensen die in een vergelijkbare situatie verkeren (bijvoorbeeld CVA, spierziekten, hoge ouderdom). Werkwijze: Met professioneel aangestuurde vrijwilligers wordt aanwezigheidshulp thuis geboden voor maximaal twee dagdelen per week per cliënt. De professionele consulenten van het project dragen zorg voor de werving van en de deskundigheidsbevordering van de vrijwilligers, het onderhouden van contact met professionele verwijzers, het tot stand brengen van de match van vrijwilligers en cliënten, de individuele begeleiding van vrijwilligers in de uitvoering van hun werkzaamheden en het periodiek onderhouden van contact met het cliëntsysteem. Mantelzorgers geven aan dat de drempel om contact op te nemen met Armslag betrekkelijk laag is met name vanwege het feit dat de dienstverlening met vrijwilligers wordt ingevuld. Armslag biedt een luisterend oor, emotionele ondersteuning, geeft informatie en advies en bemiddelt indien nodig naar andere zorg- en hulpverlening. Uit vervolgcontacten met mantelzorgers komt naar voren dat zij erg tevreden zijn met de praktische ondersteuning die de vrijwilliger biedt; men pakt hobby’s weer op, sociale contacten herstellen, men kan er weer tegen. Werkzaamheden: Om duidelijkheid te verkrijgen in de veelheid aan vragen, is de registratie in 2009 iets gedetailleerder geworden. Onderscheid is gemaakt tussen: • cliënten waar oppashulp ingezet is; in 2009 werden 110 cliënten bereikt en 4.411 oppasuren gemaakt door 49 vrijwilligers. Het aantal nieuwe aanmeldingen bedroeg 59 en het aantal afgesloten cliëntsituaties bedroeg 45. Aan het eind van het jaar werd opgepast in 65 cliëntsituaties. • informatie- en adviescliënten; er was contact met 24 cliëntsituaties waarbij regelmatig informatie en advies gegeven werd, maar (nog) geen oppashulp. • cliënten waar geen oppashulp gegeven wordt, maar die regelmatig nog een beroep doen op ondersteuning. In het verslag jaar waren dat 23 cliënten, veelal oud mantelzorgers, wiens partner al is overleden of opgenomen in een verpleeghuis. Een verdeling van cliënten naar de aard van de problematiek geeft het volgende beeld: dementie 80%, CVA 10%, overig 10% (spierziekten, ernstig hartlongpatiënten, kanker, hoge ouderdom). Contactname met oppasdienst Armslag geschiedde meestal door de mantelzorger zelf nadat deze was geïnformeerd door de GGZ, ouderenadviseur, door contacten in de lotgenotencontactgroep dementie of in het Alzheimer Café. Daarnaast zijn mensen doorverwezen door de huisarts, CIZ, maatschappelijk werk van het ziekenhuis of Thuiszorg.

25

Bij 60% van de nieuwe aanmeldingen is praktische ondersteuning geboden door inzet van een vrijwilliger; bij 35% van de aanmeldingen is het niet tot praktische ondersteuning gekomen door de volgende redenen: overlijden, opname zorgcentrum/ verpleeghuis, mantelzorger of cliënt ziet er toch (voorlopig) vanaf, doorverwezen naar andere vrijwilligershulp en/of zorgverlening; 5% geen geschikte vrijwilliger beschikbaar of mensen willen zelf nog wachten (bijv. eerst dagbehandeling starten). Ook zijn er in 2009 weer een tiental aanmeldingen geweest van mantelzorgers met betrekking tot alleenwonende dementerenden. Het gaat dan om verweg-wonende kinderen, buren, vrienden, die zich zorgen maken om een alleenwonende oudere. Het blijkt zeer moeilijk te zijn om in deze situaties aanwezigheidshulp in te zetten. Ondanks pogingen van genoemde mantelzorgers, professionals en vrijwilligers, blijkt het maken van en het houden aan afspraken een groot probleem door de aard van de ziekte. In slechts de helft van de situaties liep de bemiddeling succesvol. Wederom wordt geconstateerd dat er een groeiend aantal alleenwonende dementerenden is, dat altijd een zeer zelfstandig leven heeft geleid. Zij willen dat zelfstandig leven ook zo goed mogelijk voortzetten, ondanks de dementie. Wandelen met Oppasdienst Armslag Doel: Deze activiteit geeft lichamelijk fitte dementerenden de kans om te bewegen. Onderzoek heeft uitgewezen dat samen bewegen de stemming van mensen met dementie positief beïnvloedt. Bovendien is wandelen in de natuur erg rustgevend. Ervaring leert dat er 2 bijkomende effecten zijn. Ten eerste is de ontspannen manier van ontmoeten een mogelijkheid om vrijwilligers aan dementerenden te koppelen; ten tweede blijkt de wandelochtend een ontmoetingspunt voor mantelzorgers. Ook al is de dementerende overleden of opgenomen in een verpleeghuis, de mantelzorger blijft vaak meewandelen. Werkwijze: Iedere derde vrijdagochtend van de maand (sinds juli 2004) kunnen cliënten, mantelzorgers en vrijwilligers van Armslag samen wandelen in telkens hetzelfde bos met een overzichtelijk parcours. Werkzaamheden: Ook dit jaar zijn er weer iedere maand 25 tot 30 mensen mee gaan wandelen (35% dementerenden, 30% vrijwilligers en 35% mantelzorgers). De meeste cliënten werden gewezen op de wandelactiviteit via oppasdienst Armslag (50%) en het Alzheimer Café (40%), de overige 10% via een vrijwilliger of via andere mantelzorgers. De bekendheid van de wandelactiviteit neemt toe bij andere hulpverleners die regelmatig hebben gevraagd

26

waar en wanneer er wordt gewandeld. Een aantal mensen met dementie is gestopt (dagbehandeling op vrijdag of opname in het verpleeghuis), maar er zijn nieuwe cliënten voor in de plaats gekomen. Regelmatig wordt de wens uitgesproken om vaker dan een keer per maand gezamenlijk te kunnen wandelen onder begeleiding van een van de consulenten van Armslag. Teken- en schilderactiviteit oppasdienst Armslag Doel: Naast creatief bezig zijn staat deze activiteit ook in het teken van ontmoeting van dementerenden onder elkaar. Tijdens de cursus kunnen mantelzorgers elkaar ontmoeten in een andere ruimte. Eén van de consulenten van Armslag is aanwezig voor informatie en advies. Werkwijze en werkzaamheden: De teken- en schilderactiviteit voor beginnend dementerenden wordt gegeven in de vorm van een cursus. Deze cursus wordt gegeven door een schilderdocente die ervaring heeft in het werken met deze specifieke doelgroep. Twee vrijwilligers staan de docente bij. Van de ontmoetingsruimte voor mantelzorgers maakten steeds een paar mensen gebruik. Ook het halen en brengen is voor mantelzorgers een moment van ontmoeting. De expositie in het RIGOM-kantoor van werk gemaakt door de schilderdeelnemers liep in 2009 door tot eind januari. De reacties waren zeer positief. Andere activiteiten uitgevoerd door oppasdienst Armslag. • Viering van de “dag van de mantelzorger” in november 2009 voor de vrijwilligers samen met de mantelzorgers en dementerenden. • Vier keer een voorlichting (bij KVO’s en in Landerd in steunpunten) over: wat is dementie en hoe ga je ermee om (gemiddeld zo’n 30 deelnemers). • Inzet vrijwilligers van Armslag voor de Memory Walk (wandeltocht om aandacht te vragen voor dementie) georganiseerd door Alzheimerafdeling Oss-Maasland op Wereld Alzheimerdag in september. • Samenwerking en afstemming met dementieconsulenten BrabantZorg inzake het informeren en ondersteunen van mensen die te maken hebben met beginnende dementie. Plannen: • Opzet van een lotgenotencontactgroep voor mensen met beginnende dementie bijv. in het nieuw te vormen ‘Ontmoetingshuis’ in Oss. • Uitbreiden Wandelen met Armslag naar twee keer per maand. • Workshops geven over geheugen en dementie.

R I G O M

J A A R V E R S L A A G

2 0 0 9

• Deelname in de lokale werkgroep (vanuit RDO) om in Oss een Dementie Ontmoetings- en Ondersteuningspunt te realiseren. • Meedoen aan de landelijke vrijwilligersdag NLDoet. • Expositie van werken van de schildergroep in Eeterij het Bomenpark en organiseren van een expositie in samenwerking met de bibliotheek Oss. 2.4.11 Personenalarmering Doel: Het aan kwetsbare ouderen (en personen in vergelijkbare omstandigheden) bieden van de mogelijkheid om 24 uur per dag en 7 dagen per week in de woning alarm te slaan in noodsituaties met de zekerheid dat het alarm doorkomt op een professioneel bezette centrale meldpost en wordt opgevolgd door een mantelzorger die komt kijken. Hiermee wordt een bijdrage geleverd aan gevoelens van veiligheid en gerustheid bij zelfstandig wonende kwetsbare ouderen en hun mantelzorgers. Werkwijze: Op aanvraag worden daartoe geïndiceerde ouderen (op advies van huisarts of andere hulpverlener) aangesloten op het alarmeringssysteem van RIGOM. Hierbij moeten ook drie contactpersonen (sleuteladressen) worden opgegeven. Deze personen worden bij alarm ingeschakeld door de centrale om te gaan kijken wat er aan de hand is. Het plaatsen van de individuele alarmtoestellen bij ouderen thuis geschiedt door gespecialiseerde vrijwilligers van RIGOM. Deze vrijwilligers worden ook ingezet voor de afhandeling van storingen. De centrale meldpost van het project is ondergebracht bij de professionele balie van de serviceflat Sterrebos van Brabant Zorg. De volledige administratie en aansturing van het project wordt verzorgd door een professionele medewerker van RIGOM. Werkzaamheden: Het aantal cliënten groeide van 1.245 cliënten in 2008 naar 1.261 cliënten in 2009. Dit beeld van een gestage, geleidelijke groei van het aantal cliënten zien we al enkele jaren, hetgeen ook te verwachten is vanwege de groei van het aantal kwetsbare zelfstandig wonende ouderen. Ook dit jaar zijn er 50 al wat oudere Estafette apparaten vervangen door nieuwe apparaten. In 2009 is RIGOM begonnen met het in eigen beheer vervangen van de interne batterij van het alarmapparaat. Voorheen werd dit door een externe firma gedaan; zelf doen levert een besparing op van ongeveer € 70.00 per apparaat. Vooruitgang is geboekt met het kunnen toepassen van alarmapparaten bij klanten die niet meer beschikken over een vaste telefoonaansluiting en bellen met een mobiele telefoon. Klanten die voor hun telefonie gebruikmaken van internet of kabel kunnen

dankzij extra mogelijkheden bij hun provider gelukkig ook steeds vaker aangesloten worden. Plannen: In 2010 zal de vervanging van Estafette apparaten door Bosch apparaten worden voorgezet. Naar verwachting zijn er per einde 2010 bijna geen Estafetteapparaten meer aangesloten. De nieuwe apparatuur is minder storingsgevoelig en beter toegerust op de snelle technische ontwikkeling die er op dit moment gaande is. Uitbreiding van het aantal vrijwilligers zal ook in 2010 een aandachtspunt zijn. 2.4.12 Vrijwillige Thuishulp Maasland (VTM) Doel: Vrijwillige Thuishulp Maasland (VTM), biedt via één telefoonnummer hulpvragers en verwijzers gebundelde bereikbaarheid van organisaties en projecten die met vrijwilligersinzet ondersteunende diensten uitvoeren. Ook de Graag Gedaan initiatieven in de regio Maasland benutten voor hun bereikbaarheid de diensten van de VTM. Werkwijze: VTM is op werkdagen tussen 10.00 en 12.00 uur bereikbaar voor hulpvragers (inclusief mantelzorgers) en verwijzers (huisartsen, zorgorganisaties, woonorganisaties, CIZ, GGZ, AMW etc.). De gestelde hulpvragen sluist VTM ter uitvoering door naar de organisatie met een bij de hulpvraag passend (te maken) aanbod. Betrokken organisatie organiseert vervolgens zelf de hulpinzet. Aangesloten organisaties/projecten zijn de Graag Gedaan Boodschappenservicedienst, Graag Gedaan Bezoekservice, Graag Gedaan Erop-uit-service, overige Graag Gedaan initiatieven in de regio, Zonnebloem, Rode Kruis, Unie van Vrijwilligers, Computerhulp, Vrijwillige Hulpdiensten, Bezoekdiensten, Praktische Thuishulp, Terminale Thuishulp. De professionele begeleiding van VTM geschiedt door RIGOM. Werkzaamheden: in 2009 zijn er in totaal 465 hulp/ informatievragen via de VTM gesteld, verdeeld als volgt: Oss 364, Bernheze 19, Grave 51, Landerd 22 en Maasdonk 8. Het betrof o.a. hulpvragen voor boodschappen, bezoek, begeleiding naar het ziekenhuis, oppas, klussen in en om het huis en verzoeken om algemene informatie. Er is een duidelijke toename in het aantal hulpvragen. Het operationeel worden van de Graag Gedaan formule in Grave heeft geleid tot de extra groei in Grave. De grote toename ook elders zit in het aantal aanvragen voor de Graag Gedaan Boodschappenservicedienst, computerhulp en begeleiding naar het ziekenhuis. De gebundelde bereikbaarheid werd in 510 uur door 16 vrijwilligers gerealiseerd. Plannen: De spilfunctie die VTM vervult voor de bereikbaarheid van de Graag Gedaan services wordt gelijktijdig met deze services verder uitgebouwd in de regio.

27

Hoofdstuk 3

Samenvatting, beleidsuitgangspunten, vorderingen bij ingezet nieuw beleid en beleidsplannen

3.1 Samenvattend overzicht cliënten

derscheiden vormen van dienstverlening en verdeeld naar gemeente van herkomst. In vergelijking met het jaar 2008 is er sprake van een forse toename (9,2%) van het aantal cliënten, 16.966 cliënten in 2009 tegenover 15.541 cliënten in 2008.

In de onderstaande tabel wordt een samenvattend overzicht gepresenteerd van het aantal cliënten van RIGOM in het jaar 2009, verdeeld over de on-

Cliënten 2009 Bernheze

Grave

Landerd

Lith

Maasdonk

Oss

regio

Totaal

477

367

613

213

375

4.767

-

6.812

MBvO

338

278

128

123

243

1.729

9

2.848

recreatie/ontmoeting

80

35

57

53

125

649

7

1.006

educatie

37

8

35

22

19

414

4

539

zelfredzaamheid

2

-

9

20

76

122

2

231

lotgenotencontact

34

4

15

6

27

236

8

330

zingeving

-

-

8

-

-

-

-

8

deskundigheidsbevordering

1

-

-

1

1

14

-

17

492

325

252

225

491

3.164

30

4.979

administratieve onderst.

7

9

3

6

4

141

-

170

bezoekersdienst

11

7

10

2

3

149

-

182

boodschappendienst

4

10

13

1

2

138

-

168

computerhoeken

139

42

66

34

82

468

-

831

gilde Oss-Maasland

16

5

17

9

9

279

3

338

klussenhulp thuis

46

30

28

11

25

406

-

546

maaltijdservice

158

53

203

34

58

499

-

1.005

8

6

11

3

5

77

-

110

personenalarmering

156

90

141

60

97

717

-

1.261

contactpunt/act.bemiddeling

11

5

4

4

3

72

-

99

vrijwillige thuishulp

19

51

22

1

8

364

-

465

575

308

518

165

296

4.344

3

5.175

1.544

1.000

1.383

603

1.162

11.241

33

16.966

Informatie/advies ouderenadviseur Cursussen/act.

Totaal Praktische diensten

oppasdienst

Totaal Totaal cliënten 2009

28

R I G O M

J A A R V E R S L A A G

2 0 0 9

Verdeeld over de drie hoofdafdelingen is het bereik van het aantal cliënten, als volgt: Informatie en advies: 6.812 cliënten, een toename van 1.591 cliënten (+30%). De toename heeft plaatsgehad in alle gemeenten, in Landerd en Grave met ruim meer dan 45%. De methodiek om jaarlijks senioren met een risicoprofiel (in dit verband in ieder jaar de 75-, 80-, 85-, 90-, 95-jarigen etc.) een preventief huisbezoek aan te bieden zorgt voor een hoger bereik (meer cliënten en cliëntcontacten). Het aantal cliënten voor de professionele ouderenadviseurs steeg in 2009 over de gehele linie met ruim 14%. Praktische diensten: 5.175 cliënten, een toename van 197 cliënten (+4%). Bij bijna alle praktische diensten van RIGOM is het aantal bereikte cliënten gestegen. Contactpunt/activiteitenbemiddeling is in 2009 nieuw in de lijst opgenomen. De al bestaande diensten, te weten de Administratieve Ondersteuningsdienst (+40,5%), de Bezoekersdienst (+33,8%), de Boodschappendienst (+14,3%), de Oppasdienst (+12,2%) en de Vrijwillige Thuishulp Maasland (+99,6%) kenden een sterke groei en worden nu steeds meer doorheen de hele regio benut. Ook de computerhoeken kenden een stevige groei (+13,5%); personenalarmering bleef vrijwel gelijk. Een lichte afname van het aantal cliënten was er bij de maaltijdservice en de klussendienst. Binnen deze laatste dienst steeg het aantal uitgevoerde klussen evenwel van 1.119 in 2008 naar 1.544 in 2009. Bij het Gilde zijn de éénmalige cliënten niet meegeteld. Dat drukt het aantal bereikte cliënten ten opzichte van 2008. Het Gilde kende echter een zeer succesvol jaar met heel veel extra éénmalige bemiddelingen. Nu het Gilde een eigen stichting is geworden rijst de vraag of het geven van bereikcijfers in het jaarverslag van RIGOM nog passend is. Cursussen en activiteiten: 4.979 cliënten, een afname van 362 cliënten (6,8%). De afname van het aantal deelnemers aan cursussen en activiteiten is toe te schrijven aan het verminderd aantal activiteiten dat in de zomer is georganiseerd. Het aantal deelnemers aan educatieve activiteiten is nu al enkele jaren op rij aan het teruglopen en 2009 vormt daarop geen uitzondering. De deelname aan cursussen en activiteiten gericht op zelfredzaamheid en lotgenotencontact steeg sterk met respectievelijk 35,9% en 10% en de deelname aan de beweegactiviteiten voor senioren (MBvO) steeg slechts zeer licht.

3.2 Beleidsuitgangspunten RIGOM Voor RIGOM is welzijn: het in staat zijn en blijven om de regie over het eigen leven te voeren. Dat wil zeggen controle hebben over het eigen leven en dat leven kunnen inrichten naar eigen inzichten. Veel mensen maken zelfstandig gebruik van de daarvoor benodigde beschikbare informatie, nemen op eigen initiatief deel aan hun maatschappelijke omgeving en maken efficiënt gebruik van beschikbare voorzieningen. Andere mensen worden, bij het ouder worden, kwetsbaarder in hun zelfstandigheid en hebben behoefte aan ondersteuning bij de verwerving van relevante informatie, bij het nemen van beslissingen, bij het onderhouden van sociale netwerken en bij het zelfstandig het huishouden voeren. RIGOM ondersteunt op uiteenlopende manieren zelfstandig wonende ouderen en hun omgeving (mantelzorgers) om zelf sturing te blijven geven aan hun leven en zo welzijn te ervaren. RIGOM gaat bij de realisatie van doelstellingen uit van de levensloopbenadering. De levensloopbenadering vertrekt vanuit de eigen verantwoordelijkheid die iedere individuele burger heeft om de eigen levensloop en de gewenste kwaliteit van het leven te plannen en te sturen (dit is zelfsturing van burgers). Daarbij hoort een ondersteunende sociale omgeving. Levensloopbeleid gaat uit van op de persoon gericht maatwerk. Het is overigens wel mogelijk, en RIGOM geeft daar ook permanent aandacht aan, onder andere via zijn raden- en panelstructuur, om te formuleren welke ‘ingrediënten’ in termen van voorzieningen en infrastructuur (potentieel kwetsbare) burgers nodig hebben voor het maken van hun levensplan waarmee burgers zelfredzaam zijn en maatschappelijk kunnen blijven meedoen. Stuurkracht, balans op vijf levensdomeinen en een inspirerende omgeving vormen drie belangrijke aspecten van zelfsturing van burgers. Onder stuurkracht wordt verstaan: de eigen vaardigheden van mensen om hun leven te analyseren en bij te sturen (het gaat om cognitieve vaardigheden die af kunnen nemen naarmate de leeftijd vordert en ervaringsvaardigheden, die zich juist gedurende de levensloop ontwikkelen, zoals levenswijsheid en het kunnen omgaan met emoties en complexe situaties). De vijf levensdomeinen vormen de hoofdpijlers van zelfidentiteit: lichaam en geest, sociale relaties, materiële zekerheid, arbeid en presteren en waarden en inspiratie. Mensen ervaren welzijn en kwaliteit van leven als er een balans is op deze vijf levensdomeinen. Bij het ouder worden kan er onbalans op één of meerdere domeinen optreden. Indien er op teveel domeinen tegelijk verlies en beperkingen optreden (bijvoorbeeld

29

gezondheidsproblemen en verlies van sociaal netwerk en lager inkomen), gevoegd bij een beperkte of afnemende stuurkracht, kan er een negatieve spiraal ontstaan: vereenzaming, toenemende lichamelijke en psychische problemen. Hierdoor neemt de zelfredzaamheid af en de zorgbehoefte toe. Uit onderzoek blijkt dat ouderen met gezondheidsproblemen toch goed kunnen functioneren mits er sprake is van handhaving van stuurkracht, voldoende compensatie op andere levensgebieden en een leefomgeving die voldoende inspiratie biedt. Een inspirerende omgeving is een omgeving met voldoende uitdaging en mogelijkheden (te veel of te weinig uitdaging in de omgeving leidt tot stress of verveling). Een omgeving is optimaal indien er een ‘fit’ is tussen vaardigheden en omgevingsdruk; zo’n omgeving inspireert en zet mensen aan tot actie. Deze drie aspecten van zelfsturing vormen een samenhangend geheel en zijn de sleutel tot het behouden en bevorderen van zelfredzaamheid en maatschappelijke participatie van (potentieel) kwetsbare burgers. Het levensloopmodel veronderstelt een tijdige signalering en ondersteuning van potentieel kwetsbare burgers. Daarvoor is een fijnmazig lokaal netwerk nodig, bestaande uit: • Cliëntondersteuning (vroegtijdige signalering en regieondersteuning) • Beschikbaarheid en betaalbaarheid van diensten en voorzieningen op alle levensdomeinen • Een inspirerende omgeving (een levensloopbestendige infrastructuur die vooral ook is ingesteld op minder vitale burgers) Voor RIGOM ligt er een duidelijke taak in het verrichten van werkzaamheden die bijdragen aan de mogelijkheden tot zelfsturing door ouderen en kwetsbare burgers. RIGOM is daarbij goed gepositioneerd door de gekozen manier van werken: veel aandacht voor vraagsturing (belangrijke rol voor de lokale raden en panels gecoördineerd ouderenwerk), inzet van het grote aantal van 1.554 professioneel aangestuurde lokale vrijwilligers bij de uitvoering van ondersteunende werkzaamheden (opbouw en onderhoud van de lokale Civil Society) en door de inhoud van de uitgevoerde werkzaamheden (laagdrempelig aangeboden onafhankelijke informatie en advies via ouderenadviseurs, activiteiten gericht op sociale contacten, ontmoeting en dagbesteding, en praktische diensten ter ondersteuning van het voeren van een eigen huishouden). Door de vermaatschappelijking van de zorg (kwetsbare groepen ouderen en andere mensen met functiebeperking zijn teruggekeerd in de wijk en/of blijven daar langer wonen) groeien de beleidsterreinen wonen, welzijn en zorg naar elkaar toe. Voor de doelgroep

30

ouderen geeft de voortgaande vergrijzing daarbij nog een extra massief effect. De inzet van een op de vraag passend welzijnsaanbod (voor ouderen en hun mantelzorgers) draagt in combinatie met een op de vraag passend zorgaanbod (waarin ook voorzien wordt in zorg op afroep) er toe bij dat ook kwetsbare ouderen en andere mensen met een functiebeperking (zoals bijvoorbeeld mensen met een verstandelijke handicap of psychische stoornis) in staat zijn om een eigen woning te blijven bewonen en daarin een eigen leven te blijven leiden. Er zal door kwetsbare ouderen en andere mensen met beperkingen steeds meer een beroep worden gedaan op mantelzorgers en vrijwilligers. Hiervoor is een krachtige sociale structuur nodig om mensen bij toenemende kwetsbaarheid de steun te geven die noodzakelijk is. RIGOM investeert in de versterking van die lokale sociale structuur rond ouderen, mantelzorgers en mensen met beperkingen. We hebben, gespreid over alle kerkdorpen in het Maasland, de beschikking over een omvangrijk netwerk van vrijwilligers waarmee, laagdrempelig en met veel persoonlijke aandacht, diensten worden verleend aan genoemde kwetsbare mensen en hun mantelzorgers in aanvulling op wat betrokkenen zelf aan ondersteuning kunnen regelen. Dit netwerk is zeer bruikbaar, zelfs onvervangbaar in een zorgzame samenleving, een civil society, waarin leefbaarheid en sociale samenhang worden gezien als belangrijke waarden.

3.3 Vorderingen bij ingezet nieuw beleid en beleidsplannen voor de komende jaren In deze paragraaf zijn opgenomen de vorderingen bij ingezet beleid dat nog in ontwikkeling is en de ambities/beleidsplannen van RIGOM voor de komende jaren (2010 – 2011). De vorderingen bij ingezet beleid hebben betrekking op: • het interne beleid met het oog op doelmatig werken van de eigen organisatie. Er is daarbij aangegeven welke zaken aandacht moeten krijgen om zo goed en efficiënt mogelijk welzijnsondersteuning te bieden aan ouderen en hun mantelzorgers en aan mensen in kwetsbare omstandigheden (mensen met een functiebeperking) • het externe beleid gericht op vervolmaking van in gang gezette nieuwe en geïnnoveerde dienstverlening. Tevens is hierbij aan de orde de externe positionering en samenwerking. De ambities/beleidsplannen van RIGOM voor de komende jaren zijn opgetekend tegen de achtergrond

R I G O M

J A A R V E R S L A A G

2 0 0 9

van een economische recessie die naar het zich laat aanzien ook de lagere overheden fors gaat raken. Bezuinigingen dreigen en nopen tot keuzes. RIGOM is als dienstverlenende organisatie vaak vroeg aanwezig bij kwetsbare ouderen vanwege de lage toegangsdrempel. Met hele concrete dienstverlening bereikt RIGOM dat deze ouderen de regie over het eigen leven langer in eigen handen kunnen houden. RIGOM werkt in de uitvoering daarvan met het al gememoreerde netwerk van professioneel aangestuurde vrijwilligers. Hierdoor kunnen de kosten beperkt gehouden worden. Deze werkwijze kan gekenschetst worden als het uitvoeren van informele welzijnszorg in een georganiseerd verband, zeer passend in de WMO. Het verband draagt zorg voor kwaliteit en continuïteit. Deze dienstverlening is van grote maatschappelijke waarde en meer dan hard nodig in de voortdenderende vergrijzende en ontgroenende samenleving. Het verdient in dit verband aanbeveling de dienstverlening van RIGOM bij bezuinigingen zoveel mogelijk te ontzien. 3.3.1. V  ormgeving en financiering welzijn ouderenbeleid in uitvoering bij RIGOM Met gemeenten deelt RIGOM de visie dat de werkzaamheden van RIGOM ertoe bij moeten dragen dat ouderen zich in een zelf gekozen zelfstandigheid kunnen handhaven in de eigen woonsituatie. Daarvoor zet RIGOM ondersteunende activiteiten in (begeleiding ouderenadviseurs, het cursorische preventief georiënteerde, aanbod en diverse het huishouden ondersteunende praktische diensten) om kwetsbare ouderen en hun mantelzorgers steun op maat te bieden in aanvulling op wat ouderen en hun omgeving zelf op eigen kracht kunnen realiseren. Voor RIGOM betekent deze visie dat RIGOM: • extra aandacht geeft aan senioren met een verhoogd risico op kwetsbaarheid (80-plussers, alleenstaande 75-plussers, allochtone senioren, senioren met een minimuminkomen, chronisch zieke senioren en senioren met een beperking). • haar praktische diensten in samenspraak met gemeenten desgewenst ook aanbiedt aan andere kwetsbare burgers (zoals dat al gebeurt o.a. met de maaltijdservice en personenalarmering) en daarbij zonodig gebruik kan maken van de deskundigheid die andere organisaties kunnen toevoegen (bijv. GGZ, Dichterbij). • een preventief aanbod voor met name kwetsbaar wordende senioren handhaaft, omdat onder de mensen zijn en bij de tijd blijven belangrijke voorwaarden zijn om bij het ouder worden de zelfstandigheid te bewaren. Om het aantal door RIGOM bereikte cliënten met de concrete ondersteunende diensten goed te kunnen verwerken (dat wil zeggen onder handhaving van onze laagdrempelige bereikbaarheid met inzet van veel

professioneel aangestuurde lokale vrijwilligers, met voldoende professionele aandacht voor complexer wordende cliëntsituaties en zonder het ontstaan van wachtlijsten op het gebied van welzijn) is het van groot belang dat er voldoende budget beschikbaar blijft, ook in een periode van economische recessie. Andere noodzakelijke externe en interne voorwaarden zijn: - borging van de signaleringsfunctie van het ouderenwerk in het bijzonder door specifieke deskundigheidsbevordering van uitvoerende vrijwilligers binnen reeds bestaande activiteiten en diensten. Dit wordt benut om met name kwetsbare senioren zo vroegtijdig mogelijk op te sporen. Dit gebeurt met trainingen en door het bij voortduring aandacht geven aan de signaleringsfunctie die uitvoerende vrijwilligers in hun contacten met senioren hebben. - doorontwikkeling van het intranet dat de administratieve afhandelingen van en naar RIGOM kan vereenvoudigen en vervanging van het inmiddels verouderende computerpark op kantoor. - periodieke herijking eigen bijdragen beleid met daarin opgenomen de geleidelijke periodieke aanpassing van de hoogte van de eigen bijdragen van cliënten tot nog betaalbare niveau’s. - borging van de structurele financiering door gemeenten (voorbereid in 2009 met de afronding gepland voor januari 2010) van de voormalige CVTM (Coördinatie Vrijwillige Thuishulp en Mantelzorg), door het zorgkantoor gefinancierde, diensten. Het betreft de door RIGOM al ruim 14 jaar succesvol uitgevoerde diensten oppasdienst Armslag voor dementerende ouderen, Vrijwillige Thuishulp Maasland met Administratieve ondersteuning thuis, Bezoekersdienst/erop-uit-service en Boodschappendienst, Alzheimercafé Oss-Maasland en Lotgenotencontactgroepen. - afronden van de besprekingen met gemeenten (eind januari 2010) over actualisatie van het regionale beleidskader waarbinnen de regionale samenwerking tussen de gemeenten in de regio Maasland en RIGOM wordt vastgelegd. De besprekingen monden uit in het ondertekenen van de regionale budgetovereenkomst tussen gemeenten in de regio Maasland en RIGOM die dan voor 4 jaar vastligt. - verdere versterking van intern beleid gericht op kwaliteit: oriëntatie op en mogelijke start met certificeringtraject (HKZ); voortzetting van het planmatig werken gericht op het bereiken van meer interne samenhang in en tussen de projecten. - permanent optimaliseren van vrijwilligersbeleid om daarmee als organisatie aantrekkelijk te zijn en blijven voor mensen om in een georganiseerd vrijwilligersverband uitdrukking te kunnen geven aan maatschappelijke betrokkenheid. Het kunnen uitvoeren van informele welzijnszorg voor kwetsbare

31

mensen uit de eigen leefgemeenschap (buurt, wijk, dorp en/of stad en regio) biedt persoonlijke voldoening en maatschappelijke waardering. Het draagt bij aan sociale samenhang en bevordert de leefbaarheid. - in overleg met regiogemeenten komen tot toepassing van de bij RIGOM passende prestatiefactoren: bereik (hoeveelheid kwetsbare senioren die daadwerkelijk cliënt zijn), focus (aandeel cliënten dat beantwoordt aan één of meer risicofactoren) en de klanttevredenheid per onderdeel. 3.3.2. Verankering van in het kader van de regeling Diensten bij Wonen met Zorg (DWZ) nieuw ontwikkeld en geïnnoveerd bestaand aanbod Met gemeenten zijn eind 2007 afspraken gemaakt over verankering van diensten die voortgekomen zijn uit de regeling Diensten bij Wonen met Zorg. Het gaat hierbij om ondersteunende diensten gericht op senioren met verhoogd risico op kwetsbaarheid (waaronder senioren met een AWBZ verblijfsindicatie). De in de loop van 2008 gestarte projecten zijn in december 2009 geëvalueerd met het oog op voortzetting in 2010 en verder. De definitieve besluitvorming over continuering vindt plaats in januari 2010. Op basis van de evaluatie zijn de verwachtingen daaromtrent positief. Het betreft hier de navolgende diensten: a. Het periodiek (iedere 5 jaar opnieuw) met ouderenadviseurs bereiken van ouderen met een risicoprofiel via de outreachende werkwijze om hen zo tijdig mogelijk te informeren en zonodig te adviseren, bemiddelen en/of te begeleiden naar passende arrangementen met wonen-, welzijns- en/of zorgelementen. In 2009 zijn er in totaal 1818 ouderen benaderd. De hieruit voortvloeiende huisbezoeken, 802 in totaal, zijn zinvol gevonden zowel door de ouderenadviseurs zelf (97,1%) als door de bezochte ouderen (80%). Bij 17,3 % bleek aansluitend op het preventieve huisbezoek een vervolgactie of een reeks van vervolgacties nodig. Ervaring heeft inmiddels geleerd dat het ongevraagd aanbieden van een huisbezoek een goede manier blijkt om grip te krijgen op kwetsbaarheden aanwezig bij ouderen met een risicoprofiel. Het verdient aanbeveling de gevolgde werkwijze te continueren en daarbij nauwlettend in de gaten te houden welke ervaringen er met de periodieke herhalingscontacten (om de 5 jaar) worden opgedaan. De bezochte senioren en hun mantelzorgers worden in het eerste contact dringend geadviseerd opnieuw contact te leggen als er in de tussentijd iets in hun situatie verandert waar ze geen of onvoldoende raad mee weten.

32

b. Intensiveren van de signaleringsfunctie van het ouderenwerk (door specifieke deskundigheidsbevordering van uitvoerende vrijwilligers binnen bestaande activiteiten en diensten) met opvolging door de ouderadviseurs. Nadat in 2008 een begin is gemaakt met de deskundigheidsbevordering is in dit in 2009 vervolgd. Dit loopt nog door in 2010. De cursus is zeer zinvol. De vrijwilligers worden zich uitdrukkelijk bewuster van hun positie in het veld: de extra ogen en oren die meer kunnen opmerken. Vanuit de verschillende diensten van RIGOM komen nu ook al meer signalen boven dan voorheen, waarvan sommige direct binnen het project worden opgelost en andere bij de ouderenadviseurs worden neergelegd voor nader onderzoek en uitwerking. Wel is het zo dat in de wisselwerking en contacten tussen de projectmedewerker(s) en vrijwilligers het werken met het oppikken van signalen continu onderhoud en aandacht vergt naast het gebruikelijke en gewone regelwerk dat ook moet gebeuren. De projectmedewerkers van RIGOM moeten in de uitoefening van deze taak nog meer routine krijgen. RIGOM is voornemens het project te vervolgen en bezint zich in dit verband op een afgeslankte herhalingscursus voor de eigen vrijwilligers. Tevens wil RIGOM de mogelijkheden onderzoeken om ook andere vrijwilligers van andere vrijwilligersorganisaties te scholen op dit thema. c. Opbouw en organisatie van gebiedsgerichte samenwerking met lokaal bestaande vrijwilligersorganisaties voor het uitvoeren van ondersteunende services met o.a. periodiek huisbezoek, begeleiding naar en bij deelname aan ontmoetingsactiviteiten buitenshuis (waaronder “De Ontmoeting”), boodschappenservice en ondersteuning bij alledaagse levensverrichtingen thuis. Deze formule onder de titel ‘Graag Gedaan’ is met name gericht op ouderen in een kwetsbare positie. Groot extra voordeel van het combineren van services zijn de mogelijkheden om het in aantal schaarser wordende vrijwilligers effectiever te kunnen inzetten. Na voorbereidingen in 2008 is in 2009 ‘Graag Gedaan’ op de kaart gezet. In Grave is de formule inmiddels succesvol in uitvoering gezet. In de overige gemeenten zijn de onderliggende services beschikbaar en zijn de deelnemende organisaties in gesprek. Lokale coördinatoren worden geworven. Vastgesteld kan worden dat de cliënten van de binnen de ‘Graag Gedaan’ formule passende diensten kwetsbare ouderen zijn, gemiddeld van hoge leeftijd (meer dan 70% is 75-plusser) en voornamelijk alleenstaand (bij de bezoekservice 93,5% en bij de boodschappenservice 83,8%). Belangrijkste redenen genoemd om gebruik te maken van de diensten zijn problemen met de gezondheid, het

R I G O M

J A A R V E R S L A A G

2 0 0 9

ontbreken van een voldoende inzetbaar sociaal vangnet, zwaar belaste mantelzorgers en (vooral bij de bezoekservice) eenzaamheidproblematiek. Het gebiedsgericht combineren van diensten van diverse vrijwilligersorganisaties en van RIGOM is een bruikbare manier om beschikbare vrijwilligers voor meerdere diensten met meer flexibiliteit in te kunnen zetten. Hierdoor kunnen ook weer meer cliënten bediend worden. Het zo effectief mogelijk inzetten van de teruglopende vrijwilligerscapaciteit is gegeven het feit van een verder toenemend aantal kwetsbare ouderen in de thuissituatie meer dan nastrevenswaardig. Om deze reden is het meer dan zinvol om de formule van ‘Graag Gedaan’ verder uit te bouwen. Het geeft daarbij een impuls aan de lokale samenwerking en de onderlinge betrokkenheid tussen vrijwilligersorganisaties. Een goede PR voor de diensten die in ‘Graag Gedaan’ gecombineerd worden richting potentiële hulpvragers en richting zorg- en dienstverleners is daarbij evenzeer van groot belang. Voor de nabije toekomst (in de loop van 2010 in overleg met gemeenten te ontwikkelen) wordt gedacht aan het toevoegen van een nieuwe service binnen de ‘Graag Gedaan’ formule, namelijk ‘Graag Gedaan Vervoer Op Maat’. RIGOM ervaart namelijk in zijn contacten met kwetsbare ouderen steeds vaker dat het vervoer een groot obstakel vormt. Het vervoersaanbod via Taxihopper is op zichzelf een prima aanbod maar voor specifieke doelgroepen veelal niet adequaat. Het betreft dan ouderen die niet kunnen terugvallen op het eigen systeem (kinderen, familie, buren) en die onvoldoende zelfredzaam zijn om het vervoer zelf te regelen omdat men: • te nerveus of te gespannen is om te komen tot voor hen begrijpelijke afspraken, en/of • niet of niet goed kan onthouden wat er is afgesproken bijv. in verband met beginnende dementieproblematiek, en/of • fysiek niet in staat is om de wachttijden (soms tot wel één à twee uren) te overbruggen op locaties die daar niet voor zijn ingericht, en/of • fysiek niet in staat is om het busjesvervoer aan te kunnen, en/of • slechtziend of blind is waardoor afspraaklocaties onvoldoende traceerbaar zijn en men daarbij het busje ook niet ziet aankomen. d. Regionale coördinatie van het activiteitenprogramma van het project “De Ontmoeting” dat op verschillende locaties kwetsbare ouderen dichtbij huis mogelijkheden biedt om deel te nemen aan ontmoetingsactiviteiten om hiermee een bijdrage te leveren aan het onderhouden van een sociaal netwerk, sociaal isolement te voorkomen en ontmoetingsvaardigheden aan te leren en te onderhouden. Na de start in 2007/2008 is “De Ontmoe-

ting” in 2009 doorontwikkeld. In 2009 werden 1076 unieke bezoekers geteld, 622 externe bezoekers en 454 interne bezoekers (bewoners van dienstencentra). “De Ontmoeting” is georganiseerd op 7 locaties: dienstencentrum Heelwijk in Heesch, dienstencentrum Maaszicht in Grave, dienstencentrum Compostella in Zeeland, dienstencentrum St. Jozef in Oijen, ontmoetingscentrum Martinushuis in Nuland, serviceflat Sterrebos in Oss en dienstencentrum Katwijk in Oss. De activiteiten die plaatsvinden worden uitgevoerd in samenspraak met en met medewerking van lokaal betrokken vertegenwoordigers van de doelgroep (in raden en panels Gecoördineerd Ouderenwerk). “De Ontmoeting” is ontwikkeld rond 4 deelaspecten: − het ontmoetingsprogramma: een zo uitgebreid mogelijk vernieuwend, aantrekkelijk en gevarieerd aanbod van activiteiten dat in/bij iedere ontmoetingslocatie plaatsvindt. Er wordt toegewerkt naar een continu programma: 7 dagen per week, het hele jaar door activiteiten. Het programma wordt afgestemd met al bestaande activiteitenprogramma’s met aanvullingen daarop en soms ook integratie (geen dubbelop). Bij het programma wordt uitgegaan van de volgende soorten ontmoetingsactiviteiten: inloopactiviteiten, gestructureerde (club)activiteiten, cursusactiviteiten en eenmalige activiteiten. − de signalerende en outreachende werkwijze: medewerkers en vrijwilligers van BrabantZorg en RIGOM en andere partijen in de lokale situatie (veelal georganiseerd in de Raad Gecoördineerd Ouderenwerk) maken deel uit van een signaleringsnetwerk. Binnen dit netwerk signaleren de betrokken organisaties, instellingen en personen, die allemaal in hun praktijk van werken ouderen ontmoeten, mogelijke knelpunten en problemen. Deze signalen worden eerst intern voorgelegd en zo mogelijk opgelost en anders overgedragen/besproken met de lokale ouderenadviseur die vervolgens actie onderneemt. In relatie tot de ontmoeting kunnen op deze manier drempels bij ouderen om deel te nemen worden geslecht. − de persoonlijke aandacht voor de deelnemer: om te zorgen dat deelnemers zich op hun gemak voelen bij de activiteiten, worden ze open en gastvrij ontvangen, krijgen ze een goede introductie aangeboden en zijn er bij alle activiteiten mogelijkheden voor persoonlijke begeleiding door vrijwilligers. Ook wordt herhaald gekeken of de activiteiten aansluiten bij de wensen en behoeftes van de deelnemers. Vrijwilligers worden getraind in hun gastvrijheidvaardigheden. − de aansprekende communicatie & PR: het programma wordt met diverse middelen breeduit ge-

33

promoot onder ouderen in gemeente, dorpskern en/of wijk waar de locatie staat. Er wordt onder andere gewerkt met een programmaboekje dat enkele keren per jaar uitkomt, persberichten, posters, flyers, proeflessen en open dagen. In 2010 wordt “De Ontmoeting” verder doorontwikkeld en verankerd op de locaties. Daarnaast wordt een start voorbereid en gemaakt in Nistelrode (dienstencentrum Laarstede) en Herpen (dienstencentrum Maasland). e. Ontwikkeling en organisatie van de nieuwe dienstverlening Contactpunt /activiteitenbemiddeling Contactpunt is een bemiddelingsdienst voor ouderen die één of meerdere andere personen zoeken om samen een activiteit te ondernemen. De dienst richt zich op ouderen die onvoldoende in staat zijn in hun directe omgeving een maatje te vinden en biedt hen een instrument om op individuele basis op een laagdrempelige wijze contacten op te bouwen, te onderhouden en een netwerk te realiseren dat de bedreigende werking van doorgaande vereenzaming kan beteugelen. Hierdoor zijn de deelnemers, die met hulp van de geboden ondersteuning de bij zichzelf ervaren kwetsbaarheid op eigen kracht bestrijden, beter in staat de zelfstandige leefwijze op bevredigende wijze te continueren. Men voegt kwaliteit van leven toe. De dienst werkt op een pragmatische manier via contactadvertenties die staan opgenomen in een activiteitenmagazine dat periodiek wordt uitgebracht in de regio Maasland. In 2009 maakten al 99 ouderen gebruik van Contactpunt en waren er volop geslaagde bemiddelingen op te tekenen. De dienstverlening bestrijdt vereenzaming op een hele concrete wijze en om deze reden is het continueren ervan aanbevelenswaardig. Het project is inmiddels goed tot wasdom gekomen. Het is zaak dat RIGOM andere zorg- en dienstverleners goed op de hoogte brengt van het aanbod zodat ook zij Contactpunt kunnen aanbevelen bij hun clientèle (zie ook par. 2.4.5). 3.3.3. Verankering dienstverlening RIGOM in de WMO in relatie tot de verschillende prestatievelden. De Wet Maatschappelijke Ondersteuning (WMO) heeft de RIGOM dienstverleningen een wettelijke basis gegeven om als voorliggende voorzieningen mensen de gelegenheid te geven om mee te (blijven) doen, juist als de kans op kwetsbaarheid en beperkingen toeneemt. Nu de WMO de tweede fase ingaat, nadat in de eerste fase de huishoudelijke ondersteuning en (zorg) voorzieningen zijn geregeld, komt de nadruk nu te liggen op het mee (blijven) doen en de zelfredzaamheid. Niet de individuele voorzieningen zijn leidend maar de compensatie-inzet die juist de zelfredzaamheid van

34

burgers stimuleert en hen aanzet tot participatie. Belangrijke, RIGOM passende, begrippen en concepten daarbij zijn preventie en vroegsignalering, activeren en het stimuleren en aanspreken van de eigen kracht van burgers en hun directe leefomgeving. De WMO omvat 9 prestatievelden waarop gemeenten beleid voeren. Op een achttal daarvan draagt RIGOM met zijn dienstverleningsaanbod bij aan uitvoering van de wet op lokaal niveau. RIGOM wil in samenhang met de lokale gemeentelijke WMO loketten en in Oss het Zorgplein zijn bijdrage leveren en in samenspraak met gemeentebestuurders en ambtenaren het wat en hoe verder vorm blijven geven ook nu de tweede fase zich aandient. In relatie tot prestatieveld 1 van de WMO ‘het bevorderen van sociale samenhang en leefbaarheid in dorpen, wijken en buurten’ zet RIGOM zijn netwerk van vrijwilligers in om ouderen, mantelzorgers en mensen met beperkingen de nodige ondersteuning te bieden op het gebied van informatie/advies, ontmoeting en praktische diensten ter ondersteuning van het voeren van een eigen huishouden. Dit geschiedt zo dicht mogelijk bij de burgers in aanvulling op wat burgers zelf op eigen kracht kunnen regelen. RIGOM is doende in de regio het ‘Graag Gedaan’ concept nader uit te rollen waarbinnen RIGOM ondersteunend is bij de lokale organisatie van informele welzijnszorg geleverd door lokale vrijwilligers. In relatie tot prestatieveld 3 ‘Informatie, advies en cliëntondersteuning’ levert RIGOM ondermeer de dienstverlening van de ouderenadviseurs en spant zich in onder andere via het uitvoering geven aan (preventieve) huisbezoeken, om ouderen en hun mantelzorgers vroegtijdig te bereiken en te informeren, adviseren en/of waar nodig te ondersteunen bij het verwerven van een passend aanbod van wonen, welzijn, zorg en financiën (deze outreachende werkwijze is bijzonder nuttig voor mensen die kwetsbaar en niet initiatiefrijk genoeg meer zijn om zich te melden bij een (informatie)loket). In alle gemeenten hebben ouderenadviseurs contact met de medewerkers van de gemeentelijke WMO-loketten en wordt samenwerking en nadere afstemming gezocht en gevonden. Ten aanzien van prestatieveld 4 ‘ondersteunen van vrijwilligers en mantelzorgers’ onderscheidt RIGOM twee zaken: - de ondersteuning van vrijwilligers in de uitvoering van hun werkzaamheden als nadrukkelijk onderdeel van de gekozen werkwijze van RIGOM, waarin professionele krachten per dienst zorg dragen voor werving, selectie, deskundigheidsbevordering en aansturing van (gespecialiseerde) vrijwilligers. - de ondersteuning van mantelzorgers die is opgenomen in de systeembenadering die RIGOM nastreeft (kwetsbare ouderen en mantelzorgers vormen samen het leefsysteem dat vooruit geholpen

R I G O M

J A A R V E R S L A A G

2 0 0 9

moet worden om op eigen kracht verder te kunnen zo nodig met externe ondersteuning daarbij). Daarbij zijn mantelzorgers ook nadrukkelijk als doelgroep benoemd (met als ondersteuningsvormen informatie/advies/cliëntondersteuning, emotionele ondersteuning met o.a. lotgenotencontactgroepen, organisatie Alzheimercafé, praktische ondersteuning met o.a. oppasdiensten). Ten aanzien van prestatieveld 5 ‘het bevorderen van de deelname aan het maatschappelijk verkeer en het bevorderen van het zelfstandig functioneren van mensen met een beperking…’ brengt RIGOM een preventief goed gespreid lokaal aanbod in van op beweging, zingeving en ontmoeting gerichte activiteiten voor ouderen. Handhaving van het in de loop der jaren in overleg met de doelgroep tot stand gebrachte basale ontmoetingsaanbod van RIGOM levert bij het klimmen der jaren een belangrijke bijdrage aan het ‘onder de mensen blijven’, het onderhouden van een sociaal netwerk en het voorkomen van eenzaamheid. Extra inzet is nodig voor een beter bereik in de ontmoetingsmogelijkheden van kwetsbare ouderen (ouderen ouder dan 80 jaar, alleenstaande ouderen ouder dan 75 jaar, ouderen met een minimum inkomen, allochtone ouderen, chronisch zieke ouderen, ouderen met beperkingen) en waar gewenst, mogelijk en zinvol ook van andere mensen met beperkingen. De ontwikkeling en uitvoering van een outreachende werkwijze (informatie en cliëntondersteuning bij mensen thuis, zorg dragen voor een goede transfer naar ontmoetingsactiviteiten en een goede opvang in de activiteit) zijn hierbij essentieel (zie ook punt 3). Op prestatieveld 6 ‘het verlenen van individuele voorzieningen’ heeft RIGOM voor (geïndiceerde) kwetsbare cliënten diverse welzijnsdiensten op het gebied van cliëntondersteuning, ontmoeting en praktische diensten in het pakket. Deze dienstverlening van RIGOM is op eenvoudige wijze toegankelijk en veelal per direct leverbaar. Bij sommige diensten vergt het enige organisatietijd om met lokale vrijwilligers nieuwe lokale vragen adequaat te kunnen verwerken. Op de prestatievelden 7, 8 en 9 respectievelijk het bieden van maatschappelijke opvang, het bevorderen van openbare geestelijke gezondheidszorg en het bevorderen van verslavingsbeleid levert RIGOM geen directe bijdrage maar kan er wel sprake zijn van een afgeleide indirecte bijdrage. 3.3.4. Externe positionering en samenwerking In het belang van een optimale dienstverlening aan cliënten geeft RIGOM expliciet aandacht aan de externe positionering van RIGOM in relatie tot andere aanbieders van wonen, welzijn en zorg in het Maasland. RIGOM participeert in het platform Wonen Welzijn Zorg om daarbinnen met alle aanbieders van wonen zorg en welzijn antwoorden te vinden op maatschappelijke

vraagstukken in relatie tot dienstverlening aan burgers, met name de kwetsbare burgers. In 2006 werd RIGOM uitgenodigd om deel te gaan nemen aan gesprekken over het tot stand brengen van het kwaliteitslabel Brabant Leven. Doel van de participerende organisaties: BrabantWonen, BrabantZorg, Welzijnsorganisaties Divers, Vivaan (incl. ouderenwerk Boekel, Uden, Veghel) en RIGOM, met de realisatie van Brabant Leven is op de eerste plaats om inwoners van het gezamenlijke werkgebied kwalitatief zo goed mogelijk te ondersteunen op een klantvriendelijke en efficiënte manier, niet alleen door het bieden van noodzakelijke ondersteuning, maar ook door desgewenst bepaalde taken over te nemen. Het tweede doel is om vanuit de samenwerking elkaars expertise te benutten in de directe dienstverlening en vanuit deze kennis gezamenlijk nieuwe en aanvullende producten en diensten te ontwikkelen. Hiermee beoogt Brabant Leven een goed en geïntegreerd aanbod te leveren op de terreinen wonen, welzijn, zorg dat: • aantoonbaar toegevoegde waarde levert voor de klant in zijn directe leefomgeving (buurt, wijk, dorp, kern); • zoveel mogelijk de zelfstandigheid van de doelgroep bevordert; • de klant in staat stelt waar mogelijk de eigen regie te blijven voeren over het eigen leven; • de kwaliteit van leven optimaliseert en een bijdrage levert aan leefbaarheid en veiligheid. Na de eerste gesprekken in 2007 en het vervolg daarop in 2008 hebben de partijen in 2009 grondig onderzocht hoe de gezamenlijke strategische visie in de praktijk vorm en inhoud kan worden gegeven. Er is gewerkt aan producten en diensten zoals teleservice, wijkpunten, klussendienst en later nog de verhuisservice. Er is inmiddels al veel in gang gezet en de onderlinge samenwerking is verstevigd. Per einde 2009 is vast komen te staan dat het ontwikkelen onder één noemer van de welzijnspoot van Brabant Leven in Brabant Welzijn niet haalbaar is. Voor de welzijnspartijen zijn de lokale werkgebieden leidend. Zij blijven lokaal samenwerken met BrabantWonen en BrabantZorg vanuit de integrale gebiedsgerichte aanpak. Voor bovenlokale projecten op het snijvlak van wonen, welzijn en zorg participeren de welzijnspartijen en ook andere partijen ad hoc als dat bevorderlijk is voor het project. Voor RIGOM gaat het bij het kwaliteitslabel Babant Leven om realisatie van samenwerking die meerwaarde oplevert voor de cliënten. De meerwaarde die gericht is op zelfsturend en zelfbepalend, met liefst zo min mogelijk ondersteuning, richting kunnen blijven geven aan het eigen leven in zelfstandigheid. De inhoud van het werk is bij de samenwerking leidend vanuit het besef dat integrale samenwerking tussen wonen, welzijn en zorg steeds meer een noodzakelijkheid wordt van-

35

wege een krimpend arbeidspotentieel en een toename van kwetsbare senioren die ondersteuning nodig hebben. In 2010, zo is de verwachting, zullen de eerste dienstverleningen in het kader van Brabant Leven tot uitvoering komen. Het is dan zaak deze goed te evalueren om ze vervolgens te borgen. Vanaf januari 2009 participeert RIGOM in het in 2008 met andere organisaties opgerichte Regionaal Dementie Ondersteuningsnetwerk (RDO) Uden/Veghel en Maasland (looptijd tot eind december 2011). Het RDO Uden/Veghel en Maasland is een netwerkorganisatie dat naast RIGOM is samengesteld uit: Alzheimer Nederland, afdeling Uden/Veghel, Alzheimer Nederland, afdeling Oss-Maasland, BrabantZorg, ziekenhuis Bernhoven, GGZ Oost Brabant, Thuiszorg Pantein, Stichting Welzijn Ouderen Boekel/Uden/Veghel (Vivaan). Het werkgebied omvat de gemeenten Uden en Veghel en de gemeenten in de regio Maasland. De doelstelling van het door betrokken partijen uit te voeren project met de titel Dementie dichtbij is: - het verbeteren van de ondersteuning aan mensen met dementie en hun betrokken mantelzorgers, vrijwilligers en professionals in de regio van het Regionaal Dementie Ondersteuningsnetwerk. - het bestaande aanbod voor ondersteuning en expertise over dementie transparant en toegankelijk maken en het voor de primaire doelgroep (mensen met dementie en hun mantelzorgers) ondersteuning bieden via laagdrempelige dementie ondersteunings- en ontmoetingspunten in minimaal twee gemeenten van het RDO-werkgebied. De bedoeling hiervan is dat: - men beter om kan gaan met dementie; - de draagkracht van de mantelzorger wordt vergroot en de zorgbelasting wordt verlicht; - het sociale isolement van mensen met dementie en hun mantelzorgers doorbroken kan worden en participatie wordt gestimuleerd. In april 2009 werd een coördinator voor het project aangesteld en vond een provinciale startbijeenkomst plaats. In de hele provincie zijn 12 verschillende RDOprojecten van start gegaan. Het RDO richt zich in het bijzonder op de fase voorafgaand aan de diagnosestelling (de Niet-Pluis-fase). Juist in die fase spelen welzijnspartijen een belangrijke rol omdat zij door de vele contacten en laagdrempelige activiteiten goed kunnen signaleren, informatie, advies en ondersteuning kunnen geven en (op korte of langere termijn) mensen in contact kunnen brengen met gespecialiseerde vormen van zorg en ondersteuning. Concrete acties van het RDO richten zich met name op het maken van een sociale kaart en de verspreiding van deze kennis via een website, alsmede het opzetten van twee lokale Dementie Ondersteunings- en

36

Ontmoetingspunten, waarvan er één in Oss zal worden gerealiseerd. Behalve het in kaart te brengen van het bestaande aanbod bestaat ook het streven om het aanbod te combineren en beter af te stemmen. Voor het uitwerken van deze doelen zijn drie verschillende werkgroepen gevormd. Deze zijn in 2009 actief geworden. In november 2009 heeft de projectgroep de uitgangspunten geformuleerd voor de invulling van de lokale dementie ondersteunings- en ontmoetingspunten. In 2010 zal verder gewerkt worden aan het bouwen van een website, het uitbreiden van de Werkgroep Ketenzorg met welzijnspartners, het aanpakken van knelpunten in de keten, het bevorderen van expertise van betrokken partijen en het ontwikkelen van de ontmoetingspunten (die in 2011 operationeel moeten worden). RIGOM neemt deel aan zowel de Projectgroep (op managementniveau) als aan de werkgroep voor het ontwikkelen van een Ontmoetings-/Ondersteuningspunt in Oss (op uitvoerend niveau). In 2009 is in de gemeente Oss het pilotproject Consultatiemoment Kwetsbare Ouderen voorbereid. Het project is voortgekomen uit discussies die hebben plaatsgehad over het opzetten van een consultatiebureau voor ouderen. Bedoeling van de pilot is om in samenwerking tussen de gemeente Oss (in een coördinerende rol), GGD (consultatieve bijdrage), vier huisartsen – twee stadspraktijken te weten D’n Iemhof en Ons Medisch Centrum in Oss en twee dorpspraktijken uit Megen en Ravenstein – en RIGOM ouderenadviseurs, een zogenaamde proactieve screening aan te bieden aan een groep potentieel kwetsbaar geachte ouderen. Aan de hand van een ‘niet-pluis gevoel’ selecteren huisartsen uit de eigen praktijk ieder 10 potentieel kwetsbare ouderen. Per pilotjaar gaat het dan in totaal om 40 personen die deelnemen. Eerst bezoeken de huisartsen de geselecteerde ouderen en kort daarop de ouderenadviseurs. Huisartsen bieden feitelijk een medisch consult en de ouderenadviseurs een consult gericht op welzijn/welbevinden, wonen, zorg en financiën. De huisarts en de ouderenadviseur hebben na deze consulten contact en in samenspraak met betrokken oudere worden vervolgens zo nodig passende interventies gestart. De pilot moet antwoord geven op de vragen of de methodiek efficiënt bijdraagt aan het opsporen van vooraf niet gekende kwetsbare ouderen en of de samenwerking tussen huisartsen en de welzijnsorganisatie RIGOM verstevigd wordt en daarmee de samenhang tussen verschillende zorgdomeinen (WMO, AWBZ, ZVW) bevorderd wordt. Naar aanleiding van de uitkomsten, wordt bekeken of en op welke wijze de pilot een vervolg kan krijgen. De pilot start in januari 2010 en eindigt in december 2011.

R I G O M

J A A R V E R S L A A G

2 0 0 9