AANDOENINGEN van de LONGEN Deel 1
H.H. TAN, arts 2015
LONGEN
2
GRIEP = INFLUENZA = FLU * Oorzaak: Myxovirus (RNA-virus) Influenza-virus type A
* Symptomen: signaal: koorts: hoofdpijn: pijn (overal): vermoeidheid:
hoesten:
Verkoudheid geleidelijk zelden zelden licht mild
mogelijk
Griep acuut hoog zwaar hevig kan 3 weken duren vaak
LONGEN
spierpijn: loopneus: besmettelijk:
3
mild ja ja
vaak ernstig na afloop ja
meldplicht: pandemie: vaccin: gevaar:
-
ja kan ja ja
medicatie:
-
Neuramidaseremmers o.a. Tamiflu
LONGEN
INFLUENZA-VIRUS A * kan PANDEMIE veroorzaken * bevat 8 RNA strengen (256 varianten mogelijk) * heeft op het oppervlak: NEURAMIDASE (N1 - N9) functie: speelt een rol bij vrijkomen van nieuwe virusdeeltjes HEMAGGLUTININ (H1 - H15) functie: verbindt virus aan gastheer
4
LONGEN
5
eend H6 N1 kwartel H9 N2
gans H5 N1 kip H5 N1
vogel H5 N1
mens H5 N1 varken H1 N1
LONGEN
6
VOGELGRIEP H5 N1 * verspreiding: uitwerpselen drinkwater * begon in China (2003), verspreidde zich naar Azië, Europa (2006), Afrika * via trekvogels over enorme afstanden VARKENSGRIEP H1 N1 * kan in combinatie met vogelgriep een gevaarlijke variant ontwikkelen
LONGEN
7
IMMUNITEIT HUMORALE IMMUNITEIT * Antilichaam herkent nieuwe gevaarlijke variant niet
Preventieve maatregelen: * Vaccinatie (vloeistof vaccin) • kosten: € 49 miljoen € 32 miljoen naar huisarts • 1 jaar houdbaar • duurt soms 6 maanden • toekomst: poedervaccin (Freslink, H.M. , 20 jaar houdbaar) * Complicatie: Pneumonie, spontane abortus) * Evidence ? (weerstand)
LONGEN
8
LONGONTSTEKING (PNEUMONIE) * Acute ontsteking van de longen, waarbij de longblaasjes gevuld zijn met ontstekings-exsudaat * Nederland: 150 - 1000 / jr * Oorzaken: bacterie, virus, schimmel * Symptomen: koorts, koude rillingen, dyspneu (kortademigheid), pijn op de borst, productieve hoest (soms bloederig slijm) * LO: auscultatie (vochtige rhonchi), Xthorax, sputum ondrzoek * Medicatie:
LONGEN
SECUNDAIRE PNEUMONIE * Oorzaak: postoperatief, zwakke weerstand. complicatie van griep (Pandemie!, †), vaak dubbelzijdig BRONCHO PNEUMONIE * Longontsteking van de bronchi * Oorzaak: aspiratie (inademing) van voedsel of braaksel stabiele zijligging * Risicofaktoren: chronische bronchitis, kanker, hoge leeftijd, brochiectasie, mazelen
9
LONGEN
10
LOBAIRE PNEUMONIE * Ontsteking van een of meer longkwabben * Oorzaak: Pneumokokken (streptococcus pneumonie) * Complicatiegevaar: Meningitis, zwakke immuniteit (ouderen) ATYPISCHE PNEUMONIE * Ontsteking door atypische bacteriën (Mycoplasme pneumonie, virale pneumonie (SARS), legionella) * Symptomen: koorts, droge hoest, algemene malaise, hoofdpijn, spierpijn diarree, soms kortademigheid * LO: auscultatie, serologie * Medicatie: antibiotica (macrolide groep)
LONGEN
LEGIONELLA PNEUMONIE (VETERANENZIEKTE) * Ontsteking door atypische bacterie Legionella Pneumonie zeer gevaarlijk ! * Medicatie: hoge dosering antibiotica (Erythromycine) PLEURITIS (NATTE, DROGE) * Ontsteking van pleura als complicatie van longontsteking (Pneumonie), TBC, tumor of verwonding
11
LONGEN
Er zijn twee vormen: NATTE PLEURITIS * pleuravocht, pus of bloed DROGE PLEURITIS * LO: auscultatie, Xthorax, z.n. punctie
12
LONGEN
BRONCHITIS (ACUTE, CHRONISCHE) * Ontsteking van het slijmvlies van de bronchiën * Oorzaak: fabrieksrook, smog, fijnstof, uitlaatgassen, virussen, bacteriën, zwakke ouderen * Symptomen: hoesten, slijm (soms purulent) koorts, soms koude rillingen * Medicatie: antibiotica, stoppen met roken * Complicatie: Pneumonie
13
LONGEN
LONGEMFYSEEM
14
PNEUMOTHORAX PULMONALE HYPERTENSIE † * Irreversibele beschadiging van de wanden van longalveolie a.g.v. vernietiging van longweefsel en bloedvaten in de longen (elasticiteit!) * Symptomen: moeite met uitademen, hoesten, ernstige kortademigheid (stikgevaar) * LO: auscultatie (verzwakt ademgeruis) * Xthorax: laagstaand diafragma * Medicatie: symptomatisch
LONGEN
15
PNEUMOTHORAX DC RV * door luchttoevoer in de pleura, waardoor de longen in elkaar klappen (klaplong) * Oorzaak: acupunctuurnaald (dubbelzijdige pneumothorax), emfyseem, spontaan (lange mensen) * Symptomen: kortademig, soms cyanose * LO: auscultatie, Xthorax, LF * Therapie: drainage
LONGEN
16
HOOIKOORTS * ontsteking van het neusslijmvlies t.g.v.: • inhaleren van allergenen, o.a. pollen (gras, boom, onkruid), dieren (kat, hond, paard, cavia), stof (huisstofmijt) • hyperreactieve reactie op het neusslijmvlies t.g.v.: passief roken, sterk geurende gassen (parfum,etc.), sterke temperatuurwisseling (warmte koude), inspanning
LONGEN
17
* Symptomen: neusklachten (verstopt, niesbuien, loopneus), oogklachten (tranen, jeuken, rood), oorklachten (pijn, buis van Eustachius) * LO: neusonderzoek, neusprovocatie, bloedonderzoek, huidtest * Medicatie: neusspray (Flixonase, n.s. fl I, S: 1 x dd1-2), oogdruppels (R: Livocab, fl I, S: 1-3 x dd1-2 druppels ODS), antihistamine (R: Cetirizine, 10 mg, 1 x dd)
LONGEN
18
QUINCKE'S OEDEEM * zwelling van tong en keelholte t.g.v.: • heftige reaktie op voedsel (allergie) (noten: amandelen, walnoten, pinda's; garnalen) medicatie (ACE remmers (hypertensie)), insektensteken (wespen, bijen), Chinese kruiden (IM), voedselintolerantie (o.a. varkensvlees)
LONGEN
19
* LO: tong/keelonderzoek, bloedonderzoek * Medicatie: R: Tavegil 1 mg, 1-2 x dd, EPI pen (adrenaline, 1x/jr vernieuwen, z.n. desensibilisatie (wesp, bijen, > 5 jr, pollen (GP/BP)) SINUSITIS * bijholte ontsteking (o.a. sinus maxillaris, s. frontalis) t.g.v.: allergie (pollen GP/BP, dieren (kat, hond, paard), stof (HSM), infectie (bacterie, virus) * LO: drukpijn!, Xfoto, sinusscopie * Medicatie: antibiotica
LONGEN
TONSILLITIS * ontsteking van de keelamandelen * Symptomen: slikklachten, pijn * bij recidief: TONSILLECTOMIE (verwijderen) LARINGITIS * ontsteking van het strottenhoofd * Oorzaak: overmatig stemgebruik, bacterie, virus, rook
20
LONGEN
PHARYNGITIS * ontsteking van de keel * Oorzaak: streptokokken groep A, virus, irritatie (voedsel) * Symptoom: pijnlijke keel (1 week) * LO: keelonderzoek * Medicatie: z.n. smalspectrum antibiotica
21
LONGEN
LONGKANKER * meest voorkomend: BRONCHUS CA (90%) * anders: ALVEOLAIR CEL CA BRONCHUS CA * kanker van de luchtwegen, LONGKANKER * Oorzaken: roken, chronische bronchitis (?) * Soorten: plaveiselcel ca (alleen bij rokers), adeno ca (ook bij niet-rokers), kleincellig ongedifferentieerd ca (zelden, wel zeer kwaadaardig)
22
LONGEN
* Symptomen: hoesten (soms hemoptoe), later: lusteloosheid, gewichtsverlies, gebrek aan eetlust, pijn (indien doorgedrongen in pleura, vocht), nog later: koorts, slapeloosheid, nachtzweten, soms hangend ooglid (Syndroom van Horner) * Metastase: lever, botten, hersenen
23
LONGEN
24
* Diagnose: bloedonderzoek, sputum onderzoek, Xfoto, bronchoscopie, mediastinoscopie, punctie vocht (pleuraholte) * Therapie: operatie (in vroeg stadium: lobectomie, pneumectomie), chemotherapie (BW !), bestraling, immunotherapie (duur !) * Prognose: slecht
LONGEN
25
LONG-TBC * 1882: Robert Koch ontdekt TUBERKEL BACIL, de verwekker van TBC (Mycobacterium Tuberculosis) * 1903: Eerste consultatiebureau voor Tuberculose * 1930: Röntgenapparatuur, Reactie van Mantoux bevolkingsonderzoek * Risicofaktoren: vluchtelingen, illegalen, drugsgebruikers, gedetineerden, dak- en thuislozen
LONGEN
26
* Oorzaak: Mycobacterium Tuberculosis, veroorzaakt 4 typen: HUMANE type: mens (95%) BOVINE type: rund (melk van besmette koeien) AVIUM type: vogel ATYPISCHE MYCOBACTERIËN (lijkt op TBC)
LONGEN
27
* Symptomen: vermoeidheid, verminderde eetlust, gewichtsverlies, hoesten of kuchen, slecht slapen, nachtzweten, koorts ('s avonds), hemoptoe ±, pijnlijke knobbels (erythema nodosum) op onderbenen/onderarmen, later: veel bloed in sputum, voortdurend hoesten, snelle vermagering, ernstige ademhalingsproblemen, blauwkleuring (cyanose)
LONGEN
28
* LO: auscultatie, Xfoto (laagstaand diafragma), sputum: Ziehl-Neelsen-kleuring (rode staafjes) * Incubatietijd: 6 weken * Besmettingsgraad: Nederland 5%, ontwikkelingslanden >90% * Ziekte verloop: - PRIMAIRE HAARD ontsteking NECROSE (colliquate necrose) - MILIARE TUBERCULOSE verspreiding naar longen, lever, milt, nieren, hersenvlies, botten en geslachtsorganen
LONGEN
* Therapie: antibiotica (langdurig): Rifampicine Isoniazide Pyrazinamide * Preventie: BCG-vaccin
29
LONGEN
30
ASTMA BRONCHIALE * ziekte waarbij benauwdheid ontstaat, vnl. bij expiratie als gevolg van bronchus obstructie door: slijmvlieszwelling, aanwezigheid van secretie, bronchospasme * Oorzaak: - allergie voor INHALATIE ALLERGENEN: graspollen (GP), boompollen (BP), huisstofmijt (uitwerpselen) (aanwezig in/bij: stoffige ruimte, tapijt, donsbed, oude boeken) dierenharen (kat, paard, cavia)
LONGEN
31
- HYPERSENSITIEVE INTOLERANTIE van de slijmvliezen, o.a. bij: sterke temperatuurwisseling (warmte koude), rookruimte, sterke geuren (schoonmaakmiddelen, parfum), inspanning (sport), emotie
LONGEN
32
* Erfelijkheidsfactor: + * Voorgeschiedenis: eczeem * LO: auscultatie, huidtest (IgE totaal), bloedonderzoek (RAST = anti-IgE om IgE op te sporen) * Therapie: saneringsadviezen * Medicatie: bronchus verwijden (salbutamol inhaler (Ventolin)), ontstekingsremmer (becotide inhaler), antihistamine (Cetirizine), immunotherapie (desensibilisatie)
LONGEN
STATUS ASTMATICUS * heftige reactie (exacerbatie), als gevolg van niet voldoende reageren op gewone inhalatie * Therapie: EHBO !
33
LONGEN
34
SNURKEN en SLAAP-APNEU - SNURKEN * Oorzaken: ontstoken bijholten, neusverstoppingen, secretie in de nasopharynx - OBSTRUCTIEF SLAAP-APNEU SYNDROOM * slaap-apneu = stoppen van ademhaling tijdens de slaap, t.g.v.: vernauwing van de luchtwegen, scheef neustussenschot, neuspoliepen, obstructie aan de tongbasis, weke delen (verhemelte, huig)
LONGEN
35
* Diagnose: polysomnografie (uitgebreid slaaponderzoek) * Therapie: CPAP (continuous positive airway pressure), UPPP (50% kans ! ; verwijdering van keelamandelen, deel van de huig, zacht verhemelte), SOMNOPLASTIEK
~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~
