AANDOENINGEN van het SPIJSVERTERINGSSTELSEL. Deel 1. H.H. TAN, arts 2016

AANDOENINGEN van het SPIJSVERTERINGSSTELSEL

Deel 1

H.H. TAN, arts

2016


Het SPIJSVERTERINGSSTELSEL bestaat uit:

- MAAGDARMKANAAL • mond/keelholte • slokdarm • maag • dunne darm • dikke darm - LEVER - GALBLAAS - ALVLEESKLIER

2


* AANDOENING van de MOND (STOMATITIS)

- Ontsteking van het mondslijmvlies - Oorzaak: lokale infectie (bacterie: o.a. streptococcen), virus: herpes simplex virus, schimmel: candida - Symptoom: kleine pijnlijke zweertjes (aften) - Therapie: antibiotica (bacterie), orale antimycotica (schimmel)

3


- MOND CA • Oorzaak: roken, alcohol • Soort: plaveiselcel ca • Diagnose: MRI / ECHO • Therapie: chirurgisch / bestraling

4


* AANDOENING van de SLOKDARM - OESOPHAGUS CA

• Oorzaak: roken, alcohol • Symptomen: dysfagie, eten wil niet zakken, krampende pijn achter borstbeen, hikken, hoesten, terugvloeien van maaginhoud naar keelholte, braken (regurgitatie)

5


• Diagnose: endoscopie + biopt • Prognose: slecht • Complicatie: meta naar long, lever - REFLUX OESOPHAGITIS • Ontsteking van de slokdarm • Symptomen: zuurbranden, pijn achter sternum (houding afhankelijk), • Diagnose: gastroscopie • Therapie: houdingadvies, antacida

6


* MAAG-AANDOENING - functie: tijdelijke opslag van voedsel, vermenging - ULCUS VENTRICULI

MAAG CA

• Maagzweer (oppervlakkig defect) • Oorzaak: Helicobacter Pylori, gebruik van pijnmedicatie (NSAID), erfelijk (H+ >> o.i.v. stress)

7


8

• Symptomen: pijn na eten, misselijkheid + braken, vermoeidheid, bloed in braaksel (hematemesis), zwarte ontlasting (melena) • Diagnose: gastroscopie + biopt (PA) + kweek (resistentie)


• Medicatie: maagzuurremmers (cimetidine, ranitidine), mucosaprotectiva (sucralfaat), H. pylori 90% verbetering, antibiotica + maagzuurremmers (Clamoxyl 1000 mg / 2xddI + Losec 20 mg / 2xddI , Klacid 500mg / 2xddI) • Opmerking: er zijn 80 schema's

9


- ULCUS DUODENI

10

PERFORATIE †

• Zweer in de twaalfvingerige darm • Oorzaak: Helicobacter Pylori • Symptomen: hongerpijn (meestal 01:00 - 03:00 uur, acute heftige pijn, moeite met praten), ademhaling snel, oppervlakkig, bloed in braaksel (hematemesis), zwarte ontlasting (melena), schouderpijn, hypovolumische shock


11

• Diagnose: tensie, gastro-duodenoscopie + biopt, spierverzet, X-foto (buikoverzicht) • Therapie: snel sluiten bij perforatie, ev. partiële maagresectie • Complicatie: BLOEDING, PERFORATIE PERITONITIS


- MAAG CA

12

CHRONISCHE ATROPISCHE GASTRITIS

• Oorzaak: ? • Risicofactor: infectie met H. pylori, voeding (gezout, gerookt), roken >, alcohol >, groente, fruit <<


• Symptomen: vroeg: eetlust <, misselijkheid + braken, vol gevoel, bloed in braaksel, ontbreken van zoutzuur in maagsap later: pijn • Diagnose: gastroscopie • Prognose: afhankelijk van stadium

13


- GASTRITIS

• ontsteking van het maagslijmvlies, soms met braken ACUTE GASTRITIS • Oorzaak: infectie, acetylsalicylzuur, pijn medicatie (NSAID), alcohol >, koffie • Diagnose: gastroscopie • Medicatie: H2 receptor antagonist, cimetidine, ranitidine • Complicatie: maagbloeding

14


15

CHRONISCHE ATROFISCHE GASTRITIS • degeneratieve ziekte van het maagslijmvlies • intrinsieke factor (IF) vermindert vit. B12 • zoutzuur • Oorzaak: alcohol >, gebruik NSAID >


* ALVLEESKLIER (PANCREAS) - endocriene pancreas • afgifte van insuline en glucagon - exocriene pancreas - PANCREATITIS

• acute pancreatitis • Oorzaak: alcohol > • Symptomen: hevige buikpijn, geelzucht, stinkende ontlasting, bloedingen, shock • Diagnose: lab, X-foto / CT

16


- PANCREAS CA • Oorzaak: alcohol >, roken, eiwitrijke voeding, vetrijke voeding • Diagnose: bloed, MRI, • Prognose: slecht

17


18

* DIKKE DARM-AANDOENING - functie: resorbeert water/zouten uit de voedselbrij onverteerbare voedselresten faeces diarree obstipatie - APPENDICITIS

PERITONITIS

• blinde darm ontsteking (acute pijnlijke ontsteking van de appendix, meestal kinderen)


• Symptomen: pijn (verplaatst van navel naar onderbuik), optrekken van rechterbeen, misselijkheid + braken, lichte koorts (38o) • Diagnose: bloed leuco , CRP, • Therapie: chirurgisch

19


- COELIAKIE

• gluten intolerantie • Symptomen: chronische diarree, winderigheid, buikkrampen, mager • Diagnose: biopt dunne darm vlok atrofie • Therapie: diëtist glutenvrij dieet

20


- DIVERTICULIS

21

ABCES / PERFORATIE

• ontsteking van een divertikel (uitstulping van de dikke darm) • Symptomen: krampende pijn LOB • Diagnose: rectoscopie • Therapie: antibiotica, dieet, rust


- ZIEKTE van CROHN

22

STENOSE / PERFORATIE

• chronische ontsteking van de darm (colon ascendens) • auto-immuunziekte • Risicofactor: roken, stress • Symptomen: pijn ROB, bloederige diarree • Diagnose: bloed leuco , anemie, Ca , Mg • Therapie: corticosteroid, aminosalicylaat • Complicatie: obstructie / perforatie, chirurgie (ileo stoma)


- COLITIS ULCEROSA

COLON CA

• ernstige ontsteking van de dikke darm (uitgebreide zweren in de darmwand) • Oorzaak: ? , wellicht: auto-immuniteit, erfelijkheid, E. coli, stress, voedselovergevoeligheid

23


• Symptomen: diarree (+ bloed en slijm), hevige buikkrampen OB • Diagnose: bloed (anemie?), coloscopie • Medicatie: 5 - aminosalicylzuur (5 ASA), corticosteroid, z.n. chirurgie, colectomie, colostomie (stoma)

24


- COLON / RECTUM CA

• dikke darm ca • Nederland: 3900 † (2011) , > 60 jr. • Oorzaak: rood vlees, roken, alcohol • Symptomen: obstipatie, bloed / slijm in ontlasting, loze aandrang, buikkrampen, opgeblazen gevoel

25


• Diagnose: coloscopie + biopt, colon inloopfoto • Therapie: chirurgie, chemo (bij meta's) • Opmerking: bij poliposcoli

26

screenen


- SPASTISCH COLON

• prikkelbaar darmsyndroom • ♀ >> ♂ • Symptomen: diarree / obstipatie, pijn (spierspasme) • Therapie: stress vermijden, Tai Chi, Qi Qong, spasmolytica

27


- DYSENTERIE

• bacteriële darmziekte • 2 vormen: amoeben-dysenterie, bacillaire dysenterie • Oorzaak: bacterie, parasitaire wormen, E. histolytica, Shigella • Symptomen: diarree met bloed en slijm, hevige buikpijn • Therapie: antibiotica, amoebicide

28


* FYSIOLOGIE van LEVER / GALBLAAS - LEVER • grootste klier • regenererend vermogen van levercellen • dubbele doorbloeding: a. hepatica (leverslagader, O2-rijk), v. porta (poortader), afkomstig van maag, darmen, alvleesklier, milt, bevat: monosaccharide, aminozuren

29


• functie: - opslag van glycogeen, vetten, vetoplosbare vitamine (ADEK), ijzer, - reguleert bloedsuikerspiegel, glucose > glycogeen, glucose < glucose (glycagon), - eiwitstofwisseling, nieuwe eiwitten (enzymen),

30


31

- maakt plasma-eiwitten (o.a. albumine CODplasma: vocht vasthouden albumine < oedeem - verwijdert giftige stoffen, o.a. NH3 ureum bloed nieren, medicijnen - bevat Kupffercellen - maakt GAL


32

- GAL bestaat uit o.a. bilirubine (afbraakprodukt van hemoglobine), galzouten, cholesterol, wordt afgevoerd naar galblaas, afgifte gestimuleerd door hormoon


* LEVER AANDOENING levercellen functie < - GEELZUCHT (ICTERUS) • ophoping van bilirubine in het bloed oogwit, huid: geel verkleurd • onderverdeeld in: PRE-HEPATISCHE ICTERUS o.a. Hemolytische anemie (malaria), POST-HEPATITIS o.a. galobstructie (galsteen, tumor)

33


- VIRALE HEPATITIS • leverontsteking t.g.v. Hepatitis A, B en C (D, E, F, G) • HEPATITIS B ~ Nederland: 1700 (2011), > 40 † ~ incubatietijd: 4 weken - 6 mnd ~ overdracht via sexueel contact, bloedcontact ~ veroorzaakt door HBV (Hepatitis Bvirus)

34


~ Symptomen: vermoeidheid, geelzucht (icterus), donkere urine, ontlasting: stopverf, eetlust <<, jeuk ~ Diagnose: bloed (leverfunctie), serologie ~ Therapie: lamivudine ~ Preventie: vaccinatie (HB-vax), bescherming > 10 jr

35


• HEPATITIS C ~ 80% chronisch > 6 mnd 20% levercirrose (veroorzaakt door HCV (Hep. C virus)) ~ Symptomen: vermoeidheid, misselijkheid, vage buikklachten ~ Diagnose: serologie ~ Medicatie: interferon-α (50%) ~ Preventie: geen vaccinatie

36


• HEPATITIS A ~ veroorzaakt door HAV (Hep. A virus) ~ Preventie: passieve immunisatie, actieve immunisatie 15 jr bescherming

37


- LEVERCIRROSE • progressieve beschadiging van levercellen en vervanging van leverweefsel door littekenweefsel (fibrose) • Nederland: 385 † (2011) • Oorzaak: vnl. alcohol (!), chronische hepatitis (B, C), chronische ontsteking van de galwegen levernecrose

38


39

• Symptomen: vermoeidheid, eetlust <, misselijkheid + braken, geelzucht, donkere urine, stopverf ontlasting, oesophagus varices (spataderen op de borst), handpalm: erytheem, huid: spider naevi, buik: ascites (vochtophoping), bloedingen • Diagnose: bloed, ECHO / MRI


40

• Medicatie: sederen (seresta 10 mg, 3xdd), eiwit verwijderen (MgSO4: eiwitbinder), ureum verwijderen (legendal 6 gr, 3xddI), portale hypertensie (vasopresine 20 U. / 100ml), ascites (lasix 4 mg, 1xdd2 dg), bloedingen (PTT verlengd, konakion long (vit. K)), infectiebestrijding


- LEVER CA • Oorzaak: primair: virale hepatits, levercirrose, aflatoxine, secundair: metastase • Symptomen: vermoeidheid, anorexia, gewichtsverlies, vergrote lever, ascites, geelzucht • Diagnose: MRI / CT / ECHO • Prognose: slecht

41


- KUNSTLEVER • BAL (bij leverdialyse) - LEVERTRANSPLANTATIE • nieuwe indicatie

42


43

DRAGER (erfelijk, China, Oost-Azië, Indonesië) ALCOHOL >> + LEVERTRANSPLANTATIE VIRUS HEPATITIS B HBV / HCV = ontsteking

vaccin protease remmer

10%

LEVERCIRROSE = fibrose

LEVER CA COMA HEPATICUM


- GALSTEEN CHOLECYSTITIS (ontsteking) • Symptoom: galkoliek (?) • Diagnose: ECHO •Therapie: ERCP • Complicatie: cholangitis (!)

44


45

- Opmerking: Galsteen bestaat uit cholesterine steen galsteen klein groot met spoed opereren ductus cysticus

chron. cholecysticus

d. choledoctus

ernstige complicatie († !) afsluiting icterus leverfalen, acute pancreatitis, cholangitis, galblaas empyeem, peritonitis

~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~

AANDOENINGEN van het SPIJSVERTERINGSSTELSEL. Deel 1. H.H. TAN, arts 2016

Recommend Documents